ﺮﻴﺛﺄﺗ شزﻮﻣآ ﻴﭘ زا هدﺎﻔﺘﺳا
Archive of SID ﻣﺠﻠﻪ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﻬﺮان )ﺣﻴﺎت( دوره ،18ﺷﻤﺎره 19-27 ،1391 ،4 ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻣﻮزش اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﻚﻓﻠﻮﻣﺘﺮ و ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﻚ ،ﺑﺮ ﺧﻮدﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﻴﻤﺎري آﺳﻢ ** ﺷﺎدان ﭘﺪرام رازي* ﻧﺠﻤﻪ ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪ ﻣﻴﺘﺮا ذواﻟﻔﻘﺎري *** اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﻛﺎﻇﻢﻧﮋاد **** ﺷﻬﺮام ﻓﻴﺮوزﺑﺨﺶ ***** ﭼﻜﻴﺪه زﻣﻴﻨﻪ و ﻫﺪف :آﺳﻢ ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﻳﻊﺗﺮﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻣﺰﻣﻦ در ﺟﻬﺎن اﺳﺖ 6/5 .ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ در اﻳﺮان ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ .ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻄﻠﻮب آﺳﻢ ﺑﻪ آﻣﻮزش واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ .در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﻣﻮزﺷـﻲ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ،ﺧـﻮدﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ دارد .اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻣﻮزش اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﻚﻓﻠﻮﻣﺘﺮ و ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﻚ ،ﺑﺮ ﺧﻮدﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﻴﻤﺎري آﺳﻢ اﻧﺠﺎم ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. روش ﺑﺮرﺳﻲ :اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻴﻤﻪ ﺗﺠﺮﺑﻲ از ﻧﻮع ﻛﺎرآزﻣﺎﻳﻲ ﺑـﺎﻟﻴﻨﻲ ﺗـﺼﺎدﻓﻲﺳـﺎزي ﺷـﺪه اﺳـﺖ. ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻢ ﻣﺮاﺟﻌﻪﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ درﻣﺎﻧﮕﺎه رﻳﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳـﺘﺎنﻫـﺎي اﻣـﺎم ﺧﻤﻴﻨـﻲ و ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ از ﺧﺮداد ﺗﺎ ﻣﻬﺮ 1389ﺑﻮد .ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧـﻪ 98ﻧﻔـﺮ و ﻧﻤﻮﻧـﻪﮔﻴـﺮي ﺑـﻪ روش آﺳـﺎن )در دﺳـﺘﺮس( ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ و ﺑﺎ روش ﺑﻠﻮكﺑﻨﺪي دوﺗـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ دو ﮔـﺮوه آزﻣـﻮن ) (n=47و ﺷﺎﻫﺪ ) (n=51ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ .در ﮔﺮوه آزﻣﻮن دو ﺟﻠﺴﻪ آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮاي ﺑﻴﻤـﺎري آﺳـﻢ و ﭘﻴـﻚﻓﻠـﻮﻣﺘﺮ ﺑﺮﮔﺰار ﮔﺮدﻳﺪ و ﺑﻴﻤﺎران ﻋﺪد ﭘﻴﻚﻓﻠﻮي ﺧﻮد را از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻴﺎﻣﻚ ،ﺑـﻪ ﻣـﺪت 12ﻫﻔﺘـﻪ ﺑـﻪ ﭘﮋوﻫـﺸﮕﺮ ارﺳـﺎل ﻧﻤﻮدﻧﺪ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻠﻔﻨﻲ ،ﺑﺎزﺧﻮردي از ﺟﺎﻧﺐ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎران اراﻳﻪ ﮔﺮدﻳﺪ .ﺑﻪ ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ،آﻣﻮزﺷﻲ اراﻳﻪ ﻧﺸﺪ .اﺑﺰار ﮔﺮدآوري اﻃﻼﻋﺎت ،ﺗﺴﺖ ﻛﻨﺘﺮل آﺳﻢ ﺑـﻮد ﻛﻪ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ) 3ﻣﺎه( ،ﺗﻜﻤﻴﻞ و دو ﮔﺮوه ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷـﺪﻧﺪ .ﺑـﺮاي ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ دادهﻫـﺎ از آزﻣﻮنﻫﺎي آﻣﺎري ﻛﺎيدو ،ﻣﻦوﻳﺘﻨﻲ ،ﺗﻲﺗﺴﺖ و Kolmogorov-Smirnovاﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ. ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ :ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﺗﻲﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ اﺧﺘﻼف آﻣﺎري ﻣﻌﻨـﺎداري ﺑـﻴﻦ دو ﮔـﺮوه ﺗﺠﺮﺑـﻪ و ﺷﺎﻫﺪ از ﻧﻈﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻤﺎري آﺳﻢ وﺟﻮد دارد ) (p=0/002ﻛﻪ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﻮدن ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي :آﻣﻮزش اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﻚﻓﻠﻮﻣﺘﺮ و ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﻚ ،ﺑﺎﻋﺚ ارﺗﻘـﺎي ﺧـﻮدﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﻴﻤـﺎري آﺳـﻢ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺆول :ﻧﺠﻤﻪ ﻣﻲﺷﻮد .ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ ﭘﺮﺳﺘﺎران در اﻣﺮ آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر ،از ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي اﻳﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﭘﻴﺮوزﻣﻨـــﺪ؛ داﻧـــﺸﻜﺪه ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮدهاي ﺟﻬﺖ آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻢ در اﻧﺠﻤﻦ آﺳﻢ و آﻟﺮژي اﻳﺮان ،ﻛﻠﻴﻨﻴﻚﻫﺎ و ﻣﺮاﻛـﺰ ﭘﺮﺳـــﺘﺎري و ﻣﺎﻣـــﺎﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠـﻮم ﭘﺰﺷـﻜﻲ درﻣﺎﻧﻲ ،اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﺮد. ﺗﻬﺮان e-mail: [email protected] واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي :آﻣﻮزش ،ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮدﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ،ﭘﻴﻚﻓﻠﻮﻣﺘﺮ ،ﭘﻴﺎﻣﻚ ،آﺳﻢ -درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ :ﻣﺮداد ﻣﺎه - 1391ﭘﺬﻳﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ :آﺑﺎن ﻣﺎه 1391 ∗ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان اﺑﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻢ آﺳﻢ ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﻳﻊﺗﺮﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﻣـﺰﻣﻦ از 300ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ﻓﻌﻠﻲ در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ 400ﻣﻴﻠﻴـﻮن در ﺟﻬـﺎن اﺳـﺖ و در ﺣـﺎل ﺣﺎﺿـﺮ ﺣـﺪود 300 ﻧﻔﺮ ﺗﺎ ﺳﺎل 2020ﻣﻲرﺳﺪ ) .(2ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘـﻪ دﻛﺘـﺮ ﻣﻴﻠﻴـــﻮن ﻧﻔـــﺮ را درﮔﻴـــﺮ ﻧﻤـــﻮده اﺳـــﺖ ).(1 ﻣﻌﻴﻦ ،رﺋﻴﺲ اﻧﺠﻤﻦ آﺳﻢ و آﻟﺮژي اﻳﺮان ،ﺷـﻴﻮع ﻋﻼﻳﻢ آﺳﻢ در ﻛـﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ دﻧﻴـﺎ ﻣﺘﻐﻴـﺮ * ﻣﺮﺑﻲ ﮔﺮوه آﻣﻮزﺷﻲ ﭘﺮﺳﺘﺎري داﺧﻠﻲ ﺟﺮاﺣﻲ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ ،داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﻬﺮان ،ﺗﻬﺮان ،اﻳﺮان ** ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﭘﺮﺳﺘﺎري اﺳﺖ ،ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛـﻪ در اﻳـﺮان ﺑـﻴﻦ 8ﺗـﺎ %12و *** ﻋﻀﻮ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣـﺎﻳﻲ ،ﻣﺮﺑـﻲ ﮔـﺮوه آﻣﻮزﺷـﻲ ﭘﺮﺳـﺘﺎري ﻣﺮاﻗﺒـﺖﻫـﺎي وﻳـﮋه ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ آن %10ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و 6/5ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔـﺮ در **** اﺳﺘﺎد ﮔﺮوه آﻣﻮزﺷﻲ آﻣﺎر زﻳﺴﺘﻲ داﻧﺸﻜﺪه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ،داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس ،ﺗﻬﺮان ،اﻳﺮان اﻳﺮان آﺳﻢ دارﻧﺪ ).(3 داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ ،داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﻬﺮان ،ﺗﻬﺮان ،اﻳﺮان ***** داﻧﺸﻴﺎر ﮔﺮوه آﻣﻮزﺷﻲ داﺧﻠﻲ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺰﺷﻜﻲ ،داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﻬﺮان ،ﺗﻬﺮان ،اﻳﺮان www.SID.ir Archive of SID ﺷﺎدان ﭘﺪرام رازي و ﻫﻤﻜﺎران ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻣﻮزش اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﻚﻓﻠﻮﻣﺘﺮ و ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﻚ ... در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ،آﺳﻢ ﻳﻜـﻲ از ﻋﻠـﻞ ﻣﻬـﻢ ) .(10ﭘﻴﻚﻓﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻬـﺖ ﻛﻤـﻚ ﺑـﻪ ﻛﻨﺘـﺮل ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ ،ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻗﺘﺼﺎدي و ﻣﺮگ و ﻣﻴـﺮ اﺳـﺖ ﺗﻐﻴﻴــﺮات ﻋﻤﻠﻜــﺮد رﻳــﻮي و ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﺑــﻪ ﻣﺮاﺣــﻞ ) .(4ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪاي ﻛــﻪ در ﺳــﺎل 2003در آﻣﺮﻳﻜــﺎ درﻣﺎﻧﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ،ﻧﺸﺎن داد ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎران ) .(11ﭘﻴ ـﻚﻓﻠــﻮﻣﺘﺮ وﺳــﻴﻠﻪاي ﺟﻬــﺖ اﻧــﺪازهﮔﻴــﺮي ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻢ ﺷﺪﻳﺪ 12/813دﻻر در ﺳﺎل ﺑـﺮاي ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻫـﻮا در ﻃـﻲ ﻳـﻚ ﺑـﺎزدم اﺟﺒـﺎري ﻫﺮ ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ) .(5ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺑـﺎر آﺳـﻢ و ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ،ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎران در آن ﻣـﻲدﻣﻨـﺪ و ﻣﺮاﻗﺒﺖﻫﺎي ﺧـﺎص ﻣـﻮرد ﻧﻴـﺎز ﺷـﺎﻣﻞ ﺑـﺴﺘﺮي ﻋــــﺪد ﺑــــﻪ دﺳــــﺖ آﻣــــﺪه ﻧــــﺸﺎندﻫﻨــــﺪه ﺷﺪن ،ﻣﻌﺎﻳﻨﻪﻫﺎي واﺣـﺪ اورژاﻧـﺲ ،ﻣﻌﺎﻳﻨـﻪﻫـﺎي (Peak Expiratory Flow Rate) PEFRﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ ﻓﻮري ﭘﺰﺷﻚ و ﻫﺰﻳﻨﻪ داروﻳﻲ ،اﻳـﻦ ﺑﻴﻤـﺎري در ) .(12ﭘﻴﻚﻓﻠﻮﻣﺘﺮ وﺳﻴﻠﻪاي اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺟﻬـﺖ ﻛﻨﺘـﺮل ﺣــﺎل ﺣﺎﺿــﺮ ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻳــﻚ ﻣــﺸﻜﻞ ﺑﻬﺪاﺷــﺘﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ درﻣﺎن و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪت آﺳـﻢ در ﺑﻴﻤـﺎراﻧﻲ ﺷﺎﺧﺺ در ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪاي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد. ﻛﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺛﺎﺑﺘﻲ دارﻧﺪ ،ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد ).(13 ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻄﻠﻮب آﺳﻢ ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣـﺪت از ﺧـﻮدﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﻣﻴـﺰان ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﺘﻔﺎوت از ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ ،ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻨﺘـﺮل ﺣــﺪاﻛﺜﺮ ﺟﺮﻳــﺎن ﺑــﺎزدﻣﻲ ،ﻳــﻚ ﺟــﺰء اﺳﺎﺳــﻲ در ﻣﺤﻴﻄﻲ ،ﻫﻤﻜﺎري ﺧـﺎﻧﻮاده و اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﻨﺎﺳـﺐ از ﺗﺸﺨﻴﺺ زودرس ﻛﺎﻫﺶ ﻋﻤﻠﻜـﺮد رﻳـﻪ در اﻓـﺮاد داروﻫﺎ وﺟﻮد دارد و ﻫﻤﻪ ﻋﻮاﻣـﻞ ﺑﻴـﺎن ﺷـﺪه ﺑـﻪ ﻣﺒﺘﻼ ﺑـﻪ آﺳـﻢ اﺳـﺖ ) .(14ﺟﻬـﺖ اﻓـﺰاﻳﺶ روﻧـﺪ ﭘﺬﻳﺮش ﺑﻴﻤﺎر ﻧﻴﺎزﻣﻨـﺪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﭘـﺬﻳﺮش ﺑـﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻲﺗﻮان از ﻓﻦآوري ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓـﺖ. آﻣﻮزش ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ واﺑـﺴﺘﻪ اﺳـﺖ ) .(6ﻃﺒـﻖ ﻳﻜﻲ از ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آﺳﻢ ،آﻣﻮزش ﺑﻪ ﺑﻴﻤـﺎر اﺑــﺰار ﻛﻤﻜــﻲ در آﻣــﻮزش ،اﺳــﺘﻔﺎده از ﺳﻴــﺴﺘﻢ در درﻣﺎن ﺑﺎﻟﻐﺎن ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻢ اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ .ﺗﺄﻛﻴﺪ ﭘﻴﺎمرﺳﺎﻧﻲ اﺳـﺖ .ﺟﻤـﻊآوري اﻃﻼﻋـﺎت روزاﻧـﻪ اﺻﻠﻲ در آﻣﻮزش ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳـﻢ ،اﻓـﺰاﻳﺶ آﺳﻢ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻴﺎﻣﻚ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ).(15 اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﺳﻢ ،ارﺗﻘﺎي ﺗﺒﻌﻴﺖ از درﻣـﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي در اﻳﻦ زﻣﻴﻨـﻪ و ﺑﻬﺒــﻮد ﻧﺘــﺎﻳﺞ ﺳــﻼﻣﺘﻲ ﻣــﻲﺑﺎﺷــﺪ ) .(7آﻣــﻮزش در اﻳـــﺮان اﻧﺠـــﺎم ﻧﻴﺎﻓﺘـــﻪ اﺳـــﺖ و آﻣـــﻮزش ﺧﻮدﻛﻨﺘﺮﻟـﻲ ،اﺳـﺎس درﻣـﺎن آﺳـﻢ اﺳـﺖ و ﭘﺎﻧـﻞ ﺧﻮدﻛﻨﺘﺮﻟﻲ اﺳﺎس درﻣﺎن آﺳـﻢ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ ،اﻳـﻦ ﺣﺮﻓﻪاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي و آﻣﻮزش ﻣﻠﻲ آﺳﻢ ،آن ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ ﻫـﺪف ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣﻴـﺰان ﺗـﺄﺛﻴﺮ آﻣـﻮزش را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ) .(8ﺧـﻮدﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﻚ ﻓﻠﻮﻣﺘﺮ و ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺑـﺎ ﭘﻴﺎﻣـﻚ ،ﺑـﺮ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ درﻣﺎﻧﻲ در ﺑﻴﻤـﺎريﻫـﺎي ﻣـﺰﻣﻦ ﺧﻮدﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﻴﻤﺎري آﺳﻢ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺎﺷﺪ ،زﻳﺮا ﺑﻴﻤﺎران را ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ و واﺑـﺴﺘﮕﻲ و زﻣﺎن ﭘﺎﺳﺦ ﺑـﻪ درﻣـﺎن ،ﻧﺎﺧﻮﺷـﻲ و دورهﻫـﺎي روش ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺑﻴﻤﺎري را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ ).(9 اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ،ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻴﻤﻪ ﺗﺠﺮﺑـﻲ از ﻧـﻮع دﺳــﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫــﺎي ﻋﻤﻠﻜــﺮدي ﻛﻨﺘــﺮل آﺳــﻢ، ﻛﺎرآزﻣــﺎﻳﻲ ﺑــﺎﻟﻴﻨﻲ ﺗــﺼﺎدﻓﻲﺳــﺎزي ﺷــﺪه اﺳــﺖ. ﻣﺎﻧﻴﺘﻮرﻳﻨﮓ ﭘﻴـﻚﻓﻠـﻮ را ﺟﻬـﺖ ارﺗﻘـﺎي ﻣﺮاﻗﺒـﺖ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻠﻴﻪ ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑـﻪ آﺳـﻢ ﺧﻮد و اﻓﺰاﻳﺶ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺑﻴﻤـﺎر ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻣﺮاﺟﻌﻪﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ درﻣﺎﻧﮕﺎهﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎي اﻣﺎم ٢٠ www.SID.ir Archive of SID دوره ،18ﺷﻤﺎره 1391 ،4 ﻣﺠﻠﻪ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﻬﺮان )ﺣﻴﺎت( ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷـﻜﻲ ﺗﻬـﺮان، ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻮد ﻛﻪ از در ﻣﺤﺪوده زﻣﺎﻧﻲ ﺧﺮداد ﺗﺎ ﻣﻬﺮ 1389ﺑﻮد. ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺷﺪ .رواﻳﻲ آزﻣﻮن ﻛﻨﺘﺮل ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧـﻪ 98 ،ﺑﻴﻤـﺎر ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ آﺳـﻢ و آﺳﻢ ﺑﻪ روش رواﻳـﻲ ﻫـﻢ ﻃـﺮاز ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮﻧــﻪﮔﻴــﺮي ﺑــﻪ روش آﺳــﺎن )در دﺳــﺘﺮس( ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺮرﺳـﻲ ﻫـﺎي ﺗﺨﺼـﺼﻲ و اﺳـﭙﻴﺮوﻣﺘﺮي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ و ﺑـﺎ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮔﺮدﻳﺪ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺑﺘـﺪاﻳﻲ از 30ﻧﻔـﺮ روش ﺑﻠﻮكﺑﻨﺪي دو ﺗﺎﻳﻲ ﺑـﻪ دو ﮔـﺮوه آزﻣـﻮن از اﻓــﺮاد ﻣﺒــﺘﻼ ﺑــﻪ آﺳــﻢ در درﻣﺎﻧﮕــﺎه رﻳــﻪ ) (n=47و ﺷﺎﻫﺪ ) (n=51ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷـﺪﻧﺪ .ﻻزم ﺑـﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ ﭘﺲ از اﺧﺬ ﻣﺠﻮز ﻛﺘﺒـﻲ، ذﻛـﺮ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻗــﺒﻼً ﺗﻮﺿــﻴﺤﺎت ﻻزم در ﻣــﻮرد ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﺎﻳﺎﻳﻲ دروﻧـﻲ اﺑـﺰار از ﻃﺮﻳـﻖ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎران واﺟﺪ ﺷﺮاﻳﻂ اراﻳﻪ و ﭘـﺲ از ﺳﻨﺠﺶ ﺿﺮﻳﺐ آﻟﻔﺎي ﻛﺮوﻧﺒﺎخ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷـﺪ ﻛـﻪ اﺧﺬ رﺿﺎﻳﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﻛﺘﺒﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫـﺎ اﻧﺘﺨـﺎب ﺷـﺪﻧﺪ. α=0/8ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﻳـﺪ .ﺗـﺴﺖ ﻛﻨﺘـﺮل آﺳـﻢ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ورود :داﻣﻨﻪ ﺳـﻨﻲ 18-60 ﺳﺎل 2004ﺟﻬـﺖ اﻧـﺪازه ﮔﻴـﺮي ﻛﻨﺘـﺮل آﺳـﻢ و ﺳﺎل ،ﺳـﻜﻮﻧﺖ در اﺳـﺘﺎن ﺗﻬـﺮان ،ﻣﺤـﺮز ﺑـﻮدن ﺧــﻮدارزﻳــﺎﺑﻲ ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻗــﺴﻤﺘﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﺗــﺸﺨﻴﺺ آﺳــﻢ ،ﮔﺬﺷــﺖ ﺣــﺪاﻗﻞ ﻳــﻚ ﺳــﺎل از ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﻓﺮدي آﺳﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه، ﺗــﺸﺨﻴﺺ آﺳــﻢ ،ﻓﻘــﺪان ﻣﺮﺣﻠــﻪ ﺷــﺪﻳﺪ و ﺣــﺎد ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ACTﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺑﻴﻤﺎري ،ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻮاد ﺧﻮاﻧﺪن و ﻧﻮﺷﺘﻦ ،ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﻌﻨﺎدار ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ را در ﻛﻨﺘﺮل آﺳﻢ ﻧﺸﺎن ﻣـﻲدﻫـﺪ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ،داﺷﺘﻦ ﺗﻠﻔـﻦ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﻪ ) ،ACT .(16اﺑﺰاري ﻛﻮﺗﺎه و ﺳﺎده و ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺻﻮرت ﺷﺨﺼﻲ ﻳﺎ در ﺧـﺎﻧﻮاده ،ﻓﻘـﺪان اﺧـﺘﻼل 5ﺳﺆال ﻛﻠﻲ در ﻣﻮرد ﺑﻴﻤﺎري آﺳﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛـﻪ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ و ﻳﺎ در دﺳﺘﺮس ﺑـﻮدن ﺷـﺨﺺ ﺳـﻮﻣﻲ در ﻣــﻮرد ﻣــﺪت زﻣــﺎن اﻳﺠــﺎد اﺧــﺘﻼل در ﻛــﺎر، ﺟﻬــﺖ ﺧﻮاﻧــﺪن ﭘﻴــﺎم ﻛﻮﺗــﺎه ،ﻋــﺪم اﺑــﺘﻼ ﺑــﻪ ﻣﺪرﺳﻪ و ﺧﺎﻧﻪ ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ ﻳﻴﻤـﺎري آﺳـﻢ ،دﻓﻌـﺎت ﺑﻴﻤـــــﺎريﻫـــــﺎي ﻣـــــﺰﻣﻦ ﻣﺎﻧﻨـــــﺪ،COPD : اﻳﺠﺎد ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ ﺗـﻨﻔﺲ ،اﺧـﺘﻼل ﺧـﻮاب ،ﻣـﺼﺮف ﻓﻴﺒﺮوزﻛﻴــﺴﺘﻴﻚ ،آرﺗﺮﻳــﺖ روﻣﺎﺗﻮﺋﻴــﺪ ﺷــﺪﻳﺪ، داروﻫﺎي ﻧﺠﺎتﺑﺨﺶ و ﻣﻴﺰان ﻛﻨﺘﺮل آﺳـﻢ ﻃﺒـﻖ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺳﺮﻃﺎن و ﺑﻴﻤﺎري ﻗﻠﺒﻲ ،ﺑﻴﻤﺎري ﻧﻈﺮ ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻫﻤﻪ ﺳﺆاﻻت از ﻣﻌﻴﺎر ﺷﺪﻳﺪ ﻛﻠﻴﻮي و ﻛﺒﺪي ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻫـﻢزﻣـﺎن و ﻋـﺪم 4ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ .ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳـﻚ اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي روان ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه، از ﺳﺆاﻻت 5 ،ﮔﺰﻳﻨﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺪاﺷــﺘﻦ ﺳــﺎﺑﻘﻪ آﺷــﻨﺎﻳﻲ و اﺳــﺘﻔﺎده از ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﻛﺪام از آنﻫﺎ ﻧﻤﺮهاي اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲﻳﺎﺑـﺪ ﻛـﻪ در ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺑﺮاﺳـﺎس ﭘﻴـﻚ ﻓﻠـﻮﻣﺘﺮ ،اﻧﺘﺨـﺎب و در ﻧﺴﺨﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻤﺮه 1ﺗـﺎ 5از ﺳـﻤﺖ ﺻــﻮرت ﺑــﺴﺘﺮي ﺷــﺪن در ﺑﻴﻤﺎرﺳــﺘﺎن ﺑــﻪ ﻫــﺮ راﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﭗ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ ﻧﻤـﺮه دﻟﻴﻠﻲ در ﻃﻮل ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻳﺎ ﻋﺪم اراﻳﻪ 9ﭘﻴﺎﻣﻚ ﺑﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ از 19ﺑﺎﺷـﺪ ،آﺳـﻢ ﻛﻨﺘـﺮل ﺻﻮرت ﻣﺘﻮاﻟﻲ از ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺣـﺬف ﺷـﺪﻧﺪ .اﺑـﺰار ﺷﺪه و ﻧﻤﺮه ﻣﺴﺎوي و ﻛﻢﺗﺮ از ،19ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﮔـــﺮدآوري دادهﻫـــﺎ ،ﺗـــﺴﺖ ﻛﻨﺘـــﺮل آﺳـــﻢ ﻋﺪم ﻛﻨﺘﺮل آﺳﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ).(17 (Asthmaو ﻳــــﻚ در ﮔﺮوه آزﻣﻮن ،ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻪ ﺑﺨـﺶ )Test:ACT Control ﭘﺮﺳــــﺸﻨﺎﻣﻪ دو ﻗــــﺴﻤﺘﻲ ﺷــــﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋــــﺎت ﻛــﻼسﻫــﺎي ﺣــﻀﻮري ،دﻓﺘﺮﭼــﻪ آﻣﻮزﺷــﻲ و ٢١ www.SID.ir Archive of SID ﺷﺎدان ﭘﺪرام رازي و ﻫﻤﻜﺎران ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻣﻮزش اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﻚﻓﻠﻮﻣﺘﺮ و ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﻚ ... ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣـﻚ ﺑـﻮد .ﻻزم ﺑـﻪ ذﻛـﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺻــﻮرت ﻓــﺮدي آﻣـــﻮزش داده ﺷــﺪ .ﺑﺮﻧﺎﻣـــﻪ ﺟﻬــﺖ آﮔــﺎه ﻧــﺸﺪن ﮔــﺮوه ﺷــﺎﻫﺪ از ﻣﺤﺘــﻮاي ﻋﻤﻠﻜﺮدي ،ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﺮاﺳـﺎس ﻣﻴـﺰان آﻣﻮزﺷﻲ ،ﻛﻼسﻫﺎي ﺣﻀﻮري در ﻣﻜﺎن دﻳﮕﺮي ﭘﻴﻚﻓﻠـﻮي ﺑﻴﻤـﺎر ،اﻗـﺪاﻣﺎت ﻻزم )ﻛـﻪ ﻣﻨـﺪرج در )ﺑﺨــﺶ ﺗــﺴﺖ ﺗــﻨﻔﺲ ﺑﻴﻤﺎرﺳــﺘﺎن اﻣــﺎم ﺧﻤﻴﻨــﻲ( ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺖ( ،ﺑـﺎ ﻫـﺪف ﻛﻨﺘـﺮل ﺑﻴﻤـﺎري آﺳـﻢ و ﺑﺮﮔﺰار ﮔﺮدﻳﺪ .ﺟﻠﺴﻪ اول ،ﺑﺎ ﻣﻮﺿـﻮع آﻣـﻮزش ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﺗﻜﺮار ﺣﻤﻼت اراﻳﻪ ﻣﻲﺷـﻮد .ﺑـﺪﻳﻦ آﺳﻢ و ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﺳـﻼﻳﺪﻫﺎي آﻣﻮزﺷـﻲ در ﺻﻮرت ﻛﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮدي ،ﺳﻪ ﺳﻄﺢ ﺳﺒﺰ، ﻣﻮرد ﺑﻴﻤﺎري آﺳﻢ ،آﻟـﺮژن ﻫـﺎي ﺷـﺎﻳﻊ ﻣﺤـﺮك زرد و ﻗﺮﻣﺰ ﺑﺮاﺳـﺎس ﻣﻴـﺰان ﭘﻴـﻚﻓﻠـﻮي ﺑﻴﻤـﺎر ﺑﻴﻤﺎري آﺳـﻢ و روشﻫـﺎي ﭘﻴـﺸﮕﻴﺮي از آنﻫـﺎ، ﺗﻌﺮﻳــﻒ ﺷــﺪه اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺑﺮاﺳــﺎس آن ،ﺑﻴﻤــﺎر ﻋﻼﻳﻢ آﺳﻢ ،اﻧﻮاع داروﻫـﺎ ،ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ اﺳـﺘﻔﺎده از وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮد را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮده و ﺑﺮاﺳـﺎس آن، اﻓﺸﺎﻧﻪ و ﻣﺤﻔﻈـﻪ ﻫـﺎي داروﻳـﻲ ،ﻋﻼﻳـﻢ ﺣﻤـﻼت اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ .ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ آﺳﻢ و اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ،ﺗﻐﺬﻳﻪ و ورزش ،ﺑﺮﮔﺰار اﮔﺮ (Peak Expiratory Flow) PEFﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮدﻳﺪ .در ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻠﺴﻪ ،آﻣـﻮزش ﭘﻴـﻚﻓﻠـﻮﻣﺘﺮ و آﻣــﺪه از ﭘﻴــﻚﻓﻠــﻮﻣﺘﺮ ،ﺑــﻴﺶ از %80ﺑﻬﺘــﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮه اﺳـﺘﻔﺎده از آن اراﻳـﻪ ﺷـﺪ .ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﻳـﻚ از ﭘﻴﻚﻓﻠﻮي ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺎﺷﺪ ،ﺑﻴﻤـﺎر در وﺿـﻌﻴﺖ ﺳـﺒﺰ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻳﻚ ﭘﻴﻚ ﻓﻠـﻮﻣﺘﺮ اﺧﺘـﺼﺎص داده )در ﺣﺎل ﺑﻬﺒﻮدي( ﺑﻮده و داروﻫﺎي ﺗﺠﻮﻳﺰ ﺷـﺪه ﺷﺪ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﻣﻮزش ﻧﺤﻮه ﭘﺮ ﻛﺮدن ﺑﺮﮔـﻪﻫـﺎي را اداﻣــﻪ ﻣــﻲدﻫــﺪ و اﮔــﺮ PEFﺑــﻴﻦ %50-80 ﺛﺒﺖ روزاﻧﻪ ﭘﻴﻚﻓﻠﻮﻣﺘﺮ )ﭼﺎرت ﭘﻴـﻚﻓﻠـﻮﻣﺘﺮ( ﺑـﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﻴﻚ ﻓﻠﻮي ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺎﺷﺪ ،ﺑﻴﻤﺎر در وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻴﻤــﺎران اراﻳ ـﻪ ﮔﺮدﻳــﺪ ﺗــﺎ ﺑــﻪ ﺻــﻮرت روزاﻧــﻪ زرد )در ﺣﺎل ﺑﺪﺗﺮ ﺷـﺪن( ﺑـﻮده و ﻃﺒـﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻋﺪد ﭘﻴﻚﻓﻠﻮﻣﺘﺮ ﺧﻮد را ،ﺻﺒﺢ و ﻋﺼﺮ، ﻋﻤﻠﻜﺮدي ،داروي ﺳﺮﻳﻊ اﺛﺮ در وﺿﻌﻴﺖ ﺳﺒﺰ را در اﻳﻦ ﺑﺮﮔﻪ ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ .در ﻧﻬﺎﻳﺖ ،ﻧﺤﻮه ارﺳﺎل 2ﻳﺎ 4ﭘﺎف ﻫﺮ 20دﻗﻴﻘﻪ ﻳﻚ ﺑﺎر ،ﺗﺎ ﻳـﻚ ﺳـﺎﻋﺖ ﭘﻴﺎﻣﻚ ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ ،ﺑﻪ اﻳﻦ ﻃﺮﻳـﻖ ﻛـﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و اﮔﺮ ﻋﻼﻳﻢ )ﻣﻴـﺰان ﭘﻴـﻚ ﻓﻠـﻮ( ﺑﻴﻤــﺎران 3ﺑــﺎر در ﻫﻔﺘــﻪ )ﺷــﻨﺒﻪ ،دوﺷــﻨﺒﻪ و ﺑﻌﺪ از ﻳﻚ ﺳـﺎﻋﺖ ﺑـﻪ وﺿـﻌﻴﺖ ﺳـﺒﺰ ﺑﺮﮔـﺸﺖ، ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ( ﺑﻪ ﻣﺪت 2ﻫﻔﺘﻪ ،در زﻣﺎن ﻣﺸﺨـﺼﻲ داروﻫﺎي ﺳﺮﻳﻊ اﺛﺮ ،ﻫﺮ 4ﺳﺎﻋﺖ ﺑـﻪ ﻣـﺪت 1-2 )ﻋﺼﺮ( ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻋﺪد ﭘﻴـﻚﻓﻠـﻮ را ﺑـﻪ ﭘﮋوﻫـﺸﮕﺮ روز ﻣــﺼﺮف ﺷــﻮد و دوز ﻣــﺼﺮﻓﻲ اﺳــﺘﺮوﺋﻴﺪ ﭘﻴﺎﻣﻚ ﻛﻨﻨﺪ و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ آن را ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ اﺳﺘﻨﺸﺎﻗﻲ ﺑﻪ ﻣﺪت 7-10روز دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺷـﻮد و ﻃﺮﻳﻖ از ﺗﻌﻬﺪ ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﻨـﻲ ﺑـﺮ ارﺳـﺎل ﭘﻴﺎﻣـﻚ اﮔﺮ ﻋﻼﻳﻢ ﭘﺲ از ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﺑـﻪ وﺿـﻌﻴﺖ ﺳـﺒﺰ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد. ﺑﺮﻧﮕﺸﺖ ،از آﮔﻮﻧﻴﺴﺖﻫﺎي ﺑﺘﺎدو ﻛﻮﺗﺎه اﺛﺮ 2ﻳـﺎ 2ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ ،ﺟﻠﺴﻪ آﻣﻮزﺷـﻲ دوم ﺑﺮﮔـﺰار 4ﭘﺎف ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ اﺳﺘﺮوﺋﻴﺪ ﺧﻮراﻛﻲ )ﺑﺎ ﻣﺸﺎوره ﮔﺮدﻳﺪ ،در اﻳﻦ ﺟﻠـﺴﻪ ،ﭘـﺲ از ﻣـﺸﺨﺺ ﻛـﺮدن ﭘﺰﺷﻚ( ﺑﻪ ﻣﺪت 3-10روز اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳـﺪ .اﮔـﺮ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﻴﻚﻓﻠﻮي ﺑﻴﻤـﺎران ) (best personalﺑـﺎ PEFﻛﻢﺗﺮ از %50ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﻴﻚﻓﻠﻮي ﺑﻴﻤﺎر و ﻳـﺎ اﺳــﺘﻔﺎده از ﭼــﺎرتﻫــﺎي ﺗﻜﻤﻴــﻞ ﺷــﺪه ﺗﻮﺳــﻂ ﻋﻼﻳﻢ ﺑﻌﺪ از 24ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻨﻮز ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ وﺿـﻌﻴﺖ ﺑﻴﻤﺎران و ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ،ﻧﺤﻮه اﺳـﺘﻔﺎده از زرد ﺑﺎﺷــﺪ ،ﺑﻴﻤــﺎر در وﺿــﻌﻴﺖ ﻗﺮﻣــﺰ )آﻣــﺎدﮔﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﻋﻤﻠﻜــﺮدي و ﭘﻴﮕﻴــﺮي آن ﺑــﺎ ﭘﻴﺎﻣــﻚ ﺑــﻪ ﮔﺮوه ﭘﺰﺷـﻜﻲ( ﺑـﻮده و اﻗـﺪاﻣﺎت داروﻳـﻲ اراﻳـﻪ ٢٢ www.SID.ir Archive of SID دوره ،18ﺷﻤﺎره 1391 ،4 ﻣﺠﻠﻪ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﻬﺮان )ﺣﻴﺎت( ﺷﺪه ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از آﮔﻮﻧﻴﺴﺖ ﻫﺎي ﺑﺘﺎدو اﻣﺘﻴﺎز ﻛﻨﺘﺮل آﺳﻢ ﻗﺒﻞ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺑﺮ ﻛﻨﺘﺮل آﺳـﻢ ﻛﻮﺗــﺎه اﺛــﺮ 4ﻳــﺎ 6ﭘــﺎف ﺑــﻪ اﺿــﺎﻓﻪ اﺳــﺘﺮوﺋﻴﺪ ﺑﻌﺪ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ ،از رﮔﺮﺳـﻴﻮن ﭼﻨﺪﮔﺎﻧـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﺧﻮراﻛﻲ داده ﻣﻲﺷـﻮد و اﮔـﺮ ﺑﻌـﺪ از 15دﻗﻴﻘـﻪ، ﺷﺪ. ﻫﻨﻮز در وﺿﻌﻴﺖ ﻗﺮﻣﺰ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺑﻪ ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﺳﭙﺲ ﺑﻴﻤﺎران ﺑﻪ ﻫﻤـﺎن ﻣﻨـﻮال 3 ،ﺑـﺎر در ﺗﻮزﻳـــﻊ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـــﺎي ﺟﻤﻌﻴـــﺖﺷـــﻨﺎﺧﺘﻲ و ﻫﻔﺘــﻪ )ﺷــﻨﺒﻪ ،دوﺷــﻨﺒﻪ و ﭼﻬﺎرﺷــﻨﺒﻪ( در زﻣــﺎن وﻳﮋﮔﻲﻫـﺎي ﺑﻴﻤـﺎري در ﺟـﺪول ﺷـﻤﺎره 1آورده ﻣﺸﺨﺼﻲ )ﻋﺼﺮ( ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻋﺪد ﭘﻴﻚﻓﻠـﻮ و رﻧـﮓ ﺷﺪه اﺳﺖ .آزﻣﻮنﻫﺎي آﻣﺎري ،ﺑﻴﻦ اﻳـﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫـﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮدي )ﺳﺒﺰ ،زرد ﻳﺎ ﻗﺮﻣـﺰ( را اﺧﺘﻼف آﻣﺎري ﻣﻌﻨﺎداري ﻧـﺸﺎن ﻧـﺪاد ،در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﭘﻴﺎﻣـﻚ ﻛﺮدﻧـﺪ و ﭘﮋوﻫـﺸﮕﺮ آن را دو ﮔﺮوه از ﻧﻈﺮ وﻳﮋﮔﻲﻫـﺎي ﺟﻤﻌﻴـﺖﺷـﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺛﺒـﺖ ﻧﻤـﻮد .در ﺻـﻮرت ﻋـﺪم ﺟـﻮابدﻫـﻲ ،ﻳـﻚ ﺑﻴﻤﺎري ﻫﻤﮕﻦ ﺑﻮدﻧﺪ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑـﺮاي دﻗـﺖ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻳﺎدآور ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر داده ﺷﺪ .ﻫﺮ ﻫﻔﺘـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت در ﺧﺼﻮص ﻫﻤﮕﻦ ﺑﻮدن ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺳﻦ و ﻣـﺪت ﺗﻠﻔﻨﻲ ،ﺑﺎزﺧﻮردي از ﺟﺎﻧﺐ ﭘﮋوﻫـﺸﮕﺮ ﻣﺒﻨـﻲ ﺑـﺮ اﺑــﺘﻼ ﺑــﻪ آﺳــﻢ در دو ﮔــﺮوه از آزﻣــﻮن KSدو ﻣﻴﺰان ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻤﺎري ،ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر اراﻳـﻪ ﮔﺮدﻳـﺪ .ﺑـﻪ ﻧﻤﻮﻧــﻪاي اﺳــﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳــﺪ ﻛــﻪ ﻧﺘــﺎﻳﺞ ﺣــﺎﻛﻲ از ﺑﻴﻤﺎران در ﮔـﺮوه ﺷـﺎﻫﺪ ،آﻣﻮزﺷـﻲ داده ﻧـﺸﺪ، ﻫﻤﮕﻮﻧﻲ دو ﮔﺮوه از ﻧﻈﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻳﺎد ﺷﺪه ﺑﻮد. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻴﻚﻓﻠﻮﻣﺘﺮ اراﻳﻪ ﻧﮕﺮدﻳﺪ. آزﻣﻮن آﻣﺎري ﺗﻲﺗﺴﺖ ﻧﺸﺎن داد ﻛـﻪ ﺑـﻴﻦ ﭘــﺲ از 12ﻫﻔﺘــﻪ ،ﻣﺠــﺪداً ﺗــﺴﺖ ﻛﻨﺘــﺮل دو ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ و آزﻣﻮن ﻗﺒﻞ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ،از ﻧﻈـﺮ ﺑﻴﻤـﺎري آﺳـﻢ و ﭘﺮﺳـﺸﻨﺎﻣﻪ دو ﻗـﺴﻤﺘﻲ ،در دو ﻧﻤــﺮه ﻛﻠــﻲ ﺗــﺴﺖ ﻛﻨﺘــﺮل آﺳــﻢ ،ﺗﻔــﺎوت آﻣــﺎري ﮔﺮوه ﺳﻨﺠﻴﺪه ﺷـﺪ .ﻻزم ﺑـﻪ ذﻛـﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﻣﻌﻨﺎداري وﺟـﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ ) (p=0/09و دو ﻃﻮل ﻣﺪت ﭘﮋوﻫﺶ ،دو ﺑﻴﻤﺎر در ﮔﺮوه ﺗﺠﺮﺑـﻪ و ﮔﺮوه ﻫﻤﮕﻦ ﺑﻮدهاﻧﺪ .ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﻤـﺮه ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎر در ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﺎرج ﺷﺪﻧﺪ. ﺗﺴﺖ ﻛﻨﺘـﺮل آﺳـﻢ در ﮔـﺮوه ﺷـﺎﻫﺪ 18/9و در ﺟﻬـﺖ ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ دادهﻫـﺎ از SPSS ﮔــﺮوه آزﻣــﻮن 17/35ﺑــﻮد .اﻣــﺎ ﺑﻌــﺪ از ﻣﺪاﺧﻠــﻪ v.16و آزﻣﻮنﻫﺎي آﻣﺎري ﻛـﺎيدو ،ﻣـﻦوﻳﺘﻨـﻲ، ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ آزﻣﻮن ﺑﻴﻦ دو ﮔـﺮوه ﺗﻔـﺎوت آﻣـﺎري ﺗــــــﻲﺗــــــﺴﺖ Kolmogorov-Smirnov ،و ﻣﻌﻨـــﺎداري را ﻧـــﺸﺎن داد )) (p=0/002ﺟـــﺪول رﮔﺮﺳﻴﻮن ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳـﺪ .ﺑـﻪ ﻃـﻮري ﺷــﻤﺎره .(2اﻣﺘﻴــﺎز ﻛﻨﺘــﺮل آﺳــﻢ در ﻗﺒــﻞ و ﺑﻌــﺪ ﻛــﻪ ،ﺑــﺮاي ﻣﻘﺎﻳــﺴﻪ ﺗﻔــﺎوت دو ﮔــﺮوه از ﻧﻈــﺮ ﻣﺤﺎﺳــﺒﻪ ﮔﺮدﻳــﺪ و ﺑﺮاﺳــﺎس ﻣــﺪل رﮔﺮﺳــﻴﻮن ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺟﻤﻌﻴﺖﺷﻨﺎﺧﺘﻲ از آزﻣﻮن ﻛـﺎيدو و ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ اﺛﺮ ﺟﻨﺲ و اﺛﺮ اﻣﺘﻴﺎز ﻛﻨﺘﺮل آﺳـﻢ ﻗﺒـﻞ Kolmogorov-Smirnovو ﺟﻬــــﺖ ﻣﻴــــﺰان از ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺑﺮ ﻛﻨﺘﺮل آﺳﻢ در ﺑﻌﺪ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣﻮرد ﻛﻨﺘﺮل آﺳﻢ در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﮔﺮوهﻫﺎ )ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ( از ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻛـﻪ ﻓﻘـﻂ اﺛـﺮ اﻣﺘﻴـﺎز ﻛﻨﺘـﺮل آزﻣﻮن tزوﺟﻲ و ﺑـﺮاي ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﻣﻴـﺰان ﻛﻨﺘـﺮل آﺳﻢ ﺑﺮ ﻛﻨﺘﺮل آﺳﻢ در ﺑﻌـﺪ و در ﻫـﺮ دو ﮔـﺮوه آﺳﻢ دو ﮔﺮوه در ﻳﻚ زﻣـﺎن ،از آزﻣـﻮن آﻣـﺎري ﻣﻌﻨﺎدار ﺑـﻮد ) (p<0/001وﻟـﻲ ﺟـﻨﺲ اﺛـﺮي ﺑـﺮ ﺗﻲﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ .ﺟﻬﺖ ﺣﺬف اﺛﺮ ﺟـﻨﺲ و ﻛﻨﺘﺮل آﺳﻢ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻧﺪاﺷﺖ. ٢٣ www.SID.ir Archive of SID ﺷﺎدان ﭘﺪرام رازي و ﻫﻤﻜﺎران ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻣﻮزش اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﻚﻓﻠﻮﻣﺘﺮ و ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﻚ ... ﺟﺪول -1ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺟﻤﻌﻴﺖﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻢ در دو ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪﻛﻨﻨـﺪه ﺑـﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎي اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ در ﺳﺎل 1389 ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ﮔﺮوه آزﻣﻮن n=50 n=45 ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﻤﻌﻴﺖﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﺑﻴﻤﺎري ﺳﻦ )ﺳﺎل( ﺗﻌﺪاد درﺻﺪ ﺗﻌﺪاد درﺻﺪ 18-29 10 20 5 11/1 30-39 16 32 11 24/4 40-49 12 24 18 40 50-60 12 24 11 24/4 زن 30 60 19 42/2 ﻣﺮد 20 40 26 57/8 ﻣﺠﺮد 9 18 6 13/3 ﻣﺘﺄﻫﻞ 40 80 39 86/7 ﺟﻨﺲ وﺿﻌﻴﺖ ﺗﺄﻫﻞ p-value ﻫﻤﺴﺮ ﻣﺮده 1 2 0 0 ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﺤﺮك ﺑﻠﻪ 10 58/8 17 63 در ﻣﺤﻞ ﻛﺎر ﺧﻴﺮ 7 41/2 9 37 ﺑﻠﻪ 4 40 5 29/4 ﺧﻴﺮ 6 60 12 70/6 ﺑﻠﻪ 4 8/2 6 14/6 ﺧﻴﺮ 45 91/8 35 85/4 ﺑﻠﻪ 9 18 14 31/1 ﺧﻴﺮ 41 82 31 68/9 ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻬﻮﻳﻪ در ﻣﺤﻞ ﻛﺎر ﻣﺼﺮف دﺧﺎﻧﻴﺎت در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ دود دﺧﺎﻧﻴﺎت اﻃﺮاﻓﻴﺎن ﻣﺪت زﻣﺎن اﺑﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻢ زﻳﺮ 1ﺳﺎل 9 18 4 8/9 1-5ﺳﺎل 16 32 13 28/9 5-10ﺳﺎل 11 22 8 17/8 10ﺳﺎل ﺑﻪ ﺑﺎﻻ 14 28 20 44/4 ﺑﻠﻪ 42 84 35 77/8 ﺧﻴﺮ 8 16 10 22/2 ﭘﺰﺷﻚ ﻣﻌﺎﻟﺞ 39 81/2 33 73/3 ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ* 9 18/8 12 26/7 واﻟﺪﻳﻦ 9 18 6 13/6 ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺳﺘﺮس ﺑﺮ ﺗﻨﻔﺲ ﻣﻨﺒﻊ ﻛﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﻤﺎري ﻓﺮد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻴﻤﺎري ﻫﻤﺴﺮ 37 74 33 75 ﻓﺮزﻧﺪان 3 6 4 9/1 ﺧﻮد ﺑﻴﻤﺎر 1 2 1 1/2 p=0/31 p=0/08 p=0/5 p=0/78 p=0/57 p=0/33 p=0/13 p=0/37 p=0/44 p=0/36 p=0/89 * ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺨﺼﻲ ،رادﻳﻮ و ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﺟﺪول -2ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﺴﺖ ﻛﻨﺘﺮل آﺳﻢ در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻢ ﻣﺮاﺟﻌﻪﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎي اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ در ﺳﺎل 1389در ﮔﺮوه آزﻣﻮن و ﺷﺎﻫﺪ )ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ( ﻣﺘﻐﻴﺮ ﮔﺮوه ﺷﺎﻫﺪ ﮔﺮوه آزﻣﻮن ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ و اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ و اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﻗﺒﻞ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ 18/9±4/48 17/35±4/48 p=0/09 ﺑﻌﺪ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ 18/63±4/42 21/26±3/31 p=0/002 50 45 ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﺗﺴﺖ ﻛﻨﺘﺮل آﺳﻢ ﺟﻤﻊ ٢٤ www.SID.ir p-value Archive of SID دوره ،18ﺷﻤﺎره 1391 ،4 ﻣﺠﻠﻪ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﻬﺮان )ﺣﻴﺎت( ﺑﺤﺚ و ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻨﮕﻲ ﻧﻔﺲ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ ) (16ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي اﻳﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ ﻧـﺸﺎن داد ﻛـﻪ ﻧﻤـﺮه ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻫـﻢﺧـﻮاﻧﻲ دارد .اﮔﺮﭼـﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺗﺴﺖ ﻛﻨﺘﺮل آﺳﻢ در ﮔﺮوه آزﻣﻮن ،ﭘﺲ از ﻣﺪاﺧﻠـﻪ McGrathو ﻫﻤﻜﺎران ﺑـﺎ ﻫـﺪف ﺑﺮرﺳـﻲ ﺗـﺄﺛﻴﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و از 17/35ﺑﻪ 21/26رﺳﻴﺪه اﺳـﺖ. ﻣﺎﻧﻴﺘﻮرﻳﻨﮓ ﺧﺎﻧﮕﻲ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺟﺮﻳـﺎن ﺑـﺎزدﻣﻲ ﺑـﺮ ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﺴﺖ ﻛﻨﺘﺮل آﺳﻢ ،اﮔﺮ ﻧﻤﺮه ﺑﻪ دﺳـﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻼﻳـﻢ آﺳـﻢ ،ﻧـﺸﺎن داد ﻛـﻪ ﻣﺎﻧﻴﺘﻮرﻳﻨـﮓ آﻣﺪه 19و ﻳﺎ ﻛﻢﺗﺮ ﺷﻮد ،آﺳﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺸﺪه و اﮔـﺮ ﺧﺎﻧﮕﻲ ﭘﻴﻚ ﻓﻠﻮﻣﺘﺮ ،اﻣﺘﻴﺎز ﺧﺎﺻﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑـﺎ ﻧﻤﺮه ﺑﺎﻻﺗﺮ از 19ﺑﺎﺷﺪ ،آﺳﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه ﻣﺤﺴﻮب ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺮاﺳﺎس ﻋﻼﻳﻢ ﺗﻨﻔـﺴﻲ ﻧـﺪارد وﻟـﻲ ﺑﻴـﺎن ﻣﻲﺷﻮد ) (17ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎران در ﮔﺮوه ﺗﺠﺮﺑـﻪ از ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻴﺘﻮرﻳﻨﮓ ﭘﻴﻚﻓﻠﻮﻣﺘﺮ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺟﻬـﺖ آﺳﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺸﺪه ﺑﻪ آﺳﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺷـﺪه رﺳـﻴﺪهاﻧـﺪ ﺑﻴﻤﺎراﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺑـﺪﺗﺮ ﺷـﺪن ﻛﻨﺘـﺮل وﻟــﻲ در ﮔــﺮوه ﺷــﺎﻫﺪ ،آﺳــﻢ ﻛﻨﺘــﺮل ﻧﮕﺮدﻳــﺪه و آﺳﻢ ﺧﻮد ،از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺎﻧﻴﺘﻮرﻳﻨـﮓ ﻋﻼﻳـﻢ ﻣـﺸﻜﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮي اﻳﺠﺎد ﻧﺸﺪه اﺳﺖ .اﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﻧﺸﺎندﻫﻨـﺪه دارﻧﺪ ،ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ).(18 ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣـﺪه ،آﻣـﻮزش ﺗــﺄﺛﻴﺮ ﻣﺜﺒــﺖ آﻣــﻮزش ﭘﻴـﻚﻓﻠــﻮﻣﺘﺮ و ﭘﻴﮕﻴــﺮي ﺑــﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﻚﻓﻠﻮﻣﺘﺮ و ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﻚ ﺑﺎﻋـﺚ ﭘﻴﺎﻣﻚ ،ﺑﺮ ﺧﻮدﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﻴﻤﺎري آﺳﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪ Kavutو Kalpaklogluﻛــﻪ ﺑــﺎ ﺧـــﻮدﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﻴﻤـــﺎري آﺳـــﻢ ﻣـــﻲﺷـــﻮد .از ﻫﺪف ﺑﺮرﺳـﻲ ﺗـﺄﺛﻴﺮ آﻣـﻮزش آﺳـﻢ ﺑـﺮ ﺳـﻄﺢ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي اﻳـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﻋـﺪم ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻤﺎري آﺳﻢ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ ،ﻧـﺸﺎن داد ﻛـﻪ اﻣﻜﺎن ﻧﻈﺎرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﻚﻓﻠـﻮﻣﺘﺮ ﺟﻠﺴﻪ آﻣﻮزﺷﻲ آﺳﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻧﻤـﺮات ACTرا و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻴﻤﺎران اﺷﺎره ﻛﺮد. اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ ) .(17ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳـﻦ ﺗﺤﻘﻴـﻖ ﺑـﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘـﺶ ﻣﻬـﻢ ﭘﺮﺳـﺘﺎران در اﻣـﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻫﻢﺧﻮاﻧﻲ دارد ،ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎران در آﻣﻮزش ﺑـﻪ ﺑﻴﻤـﺎر ،از ﻳﺎﻓﺘـﻪﻫـﺎي اﻳـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ ﮔﺮوه ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔـﺬاري ﻣﺪاﺧﻠـﻪ، ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔـﺴﺘﺮدهاي ﺟﻬـﺖ آﻣـﻮزش ﺑـﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺤﺴﻮﺳﻲ را در ﻧﻤﺮات ACTداﺷﺘﻪاﻧﺪ. ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻢ در اﻧﺠﻤﻦ آﺳـﻢ و آﻟـﺮژي Mancusoو ﻫﻤﻜــﺎران ،ﻣﻄﺎﻟﻌــﻪاي را ﺑــﺎ اﻳﺮان ،ﻛﻠﻴﻨﻴﻚﻫﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ درﻣﺎﻧﻲ ،اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﻴﻨـﻪ ﻫﺪف آﻣﻮزش ﺧﻮدﻛﻨﺘﺮﻟﻲ در ﺑﻴﻤﺎران ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ ﻛ ـﺮد .ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﻛــﻼسﻫــﺎي آﻣﻮزﺷــﻲ ﻣــﺪاوم، آﺳﻢ در واﺣﺪ اورژاﻧﺲ اﻧﺠﺎم دادﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻧـﺸﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻌﺎل ﭘﻴﮕﻴﺮي و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻴﻦ ﭘﺰﺷﻚ داد ،ﻣﺪاﺧﻠﻪ آﻣﻮزﺷﻲ ﺧﻮدﻛﻨﺘﺮﻟﻲ اراﻳﻪ ﺷﺪه ﻛـﻪ و ﭘﺮﺳﺘﺎر ،ﺑﻪ ﺧـﻮﺑﻲ ﭘﺎﺳـﺦﮔـﻮي ﻧﻴـﺎز ﺑﻴﻤـﺎران ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻠﻔﻨﻲ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﮔﺮدﻳﺪه ،ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﻬﺒـﻮد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آﺳﻢ و ﺧﺎﻧﻮادهﺷﺎن در اﻳﺮان ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ. وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑﻴﻤـﺎران ﻣـﻲ ﺷـﻮد ) .(8ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﺎ ﻣﻌﻴـﺎر ورود ﺑﻴﻤـﺎر Shackelfordو Bachmanﻛـــﻪ ﺑـــﺎ ﻫـــﺪف ﻣﺒﺘﻼ ﺑـﻪ آﺳـﻢ ﺷـﺪﻳﺪ در واﺣـﺪ اورژاﻧـﺲ و ﺑـﺎ ﻣﻘﺎﻳــﺴﻪ آﻣــﻮزش ﺧــﻮدﻛﻨﺘﺮﻟﻲ آﺳــﻢ اﺳــﺘﺎﻧﺪارد دوره ﻫﺎي ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺣﻀﻮري اﻧﺠﺎم داد ،ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺷﺪه و ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﺮدي اﻧﺠﺎم ﻳﺎﻓﺖ ،ﻧـﺸﺎن داد ﻛـﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻣﻮزش اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﻚﻓﻠـﻮﻣﺘﺮ را ﻫﺮ دو ﮔﺮوه آﻣﻮزﺷﻲ در ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻨﺘﺮل آﺳـﻢ ،از ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻴﻤﺎران ﺑـﺰرگﺳـﺎل ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﻤﺮه ،ACTﻣﻴـﺰان PEFRو آﺳﻢ ﺳﻨﺠﻴﺪ. ٢٥ www.SID.ir Archive of SID ﺷﺎدان ﭘﺪرام رازي و ﻫﻤﻜﺎران ... ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻣﻮزش اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﻚﻓﻠﻮﻣﺘﺮ و ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﻚ ،رﻳـــﻪ ﺑﻴﻤﺎرﺳـــﺘﺎن اﻣـــﺎم ﺧﻤﻴﻨـــﻲ و ﺷـــﺮﻳﻌﺘﻲ ﺗﺸﻜﺮ و ﻗﺪرداﻧﻲ ﻣﺴﺆوﻻن ﻣﺤﺘﺮم ﺑﺨﺶ ﺗﺴﺖ ﺗﻨﻔﺴﻲ ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن اﻳــﻦ ﻣﻘﺎﻟــﻪ ﻧﺘﻴﺠــﻪ ﭘﺎﻳــﺎنﻧﺎﻣــﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳــﻲ اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺑﻴﻤـﺎراﻧﻲ ﻛـﻪ در . ﺟﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ-ارﺷﺪ رﺷﺘﻪ ﭘﺮﺳﺘﺎري داﺧﻠﻲ اﺑـﺮاز،اﺟﺮاي اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﻧﻤﻮدﻧـﺪ ﻣﺮاﺗــﺐ ﺳــﭙﺎس و،ﺑــﺪﻳﻦوﺳــﻴﻠﻪ ﭘﮋوﻫــﺸﮕﺮان .ﻣﻲدارﻧﺪ ﻗﺪرداﻧﻲ ﺧﻮد را از ﻣﺴﺆوﻻن ﻣﺤﺘـﺮم درﻣﺎﻧﮕـﺎه ___________________________________________________________ ﻣﻨﺎﺑﻊ 1 - Rahmatian M. [Translation of pulmonary disease]. Fasi A (Author). Tehran: Andisheye Rafi Publications; 2008. P. 80. (Persian) 2 - Tierney WM, Roesner JF, Seshadri R, Lykens MG, Murray MD, Weinberger M. Assessing symptoms and peak expiratory flow rate as predictors of asthma exacerbations. J Gen Intern Med. 2004 Mar; 19(3): 237-42. 3 - Prevalent asthma diseases. Available at: http://www.Iran medical information center.com. Accessed October 4, 2009. (Persian) 4 - Pinnock H, Fletcher M, Holmes S, Keeley D, Leyshon J, Price D, et al. Setting the standard for routine asthma consultations: a discussion of the aims, process and outcomes of reviewing people with asthma in primary care. Prim Care Respir J. 2010 Mar; 19(1): 75-83. 5 - Willems DC, Joore MA, Hendriks JJ, Wouters EF, Severens JL. Cost-effectiveness of a nurse-led telemonitoring intervention based on peak expiratory flow measurements in asthmatics: results of a randomised controlled trial. Cost Eff Resour Alloc. 2007 Jul 27; 5: 10. 6 - Tousman S, Zeitz H, Taylor LD, Bristol C. Development, implementation and evaluation of a new adult asthma self-management program. J Community Health Nurs. 2007 Winter; 24(4): 237-51. 7 - Lopez-Vina A, del Castillo-Arevalo E. Influence of peak expiratory flow monitoring on an asthma self-management education programme. Respir Med. 2000 Aug; 94(8): 760-6. 8 - Mancuso CA, Peterson MG, Gaeta TJ, Fernandez JL, Birkhahn RH, Melniker LA, Allegrante JP. A randomized controlled trial of self-management education for asthma patients in the emergency department. Ann Emerg Med. 2011 Jun; 57(6): 603-12. 9 - Rank MA, Volcheck GW, Li JT, Patel AM, Lim KG. Formulating an effective and efficient written asthma action plan. Mayo Clin Proc. 2008 Nov; 83(11): 1263-70. 10 - Pulcini J, DeSisto MC, McIntyre CL. An intervention to increase the use of Asthma Action Plans in schools: a masnrn study. J Sch Nurs. 2007 Jun; 23(3): 170-6. 11 - Caulfield U. A written asthma action plan is the key to successful recovery from an exacerbation of asthma, whether managed at home or in hospital. World of Irish Nursing & Midwifery. 2005; 13: 37-39. 12 - Smeltzer SC, Bare BG, Hinkle JL, Cheever KH. Brunner & Suddarth’s textbook of medicalsurgical nursing. 12th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2010. P. 620-633. 13 - Finch CK, Tolley E, James A, Fisher K, Self TH. Gender differences in peak flow meter use. Nurse Pract. 2007 May; 32(5): 46-8. 14 - Ngamvitroj A, Kang DH. Effects of self-efficacy, social support and knowledge on adherence to PEFR self-monitoring among adults with asthma: a prospective repeated measures study. Int J Nurs Stud. 2007 Aug; 44(6): 882-92. 15 - Anhoj J, Moldrup C. Feasibility of collecting diary data from asthma patients through mobile phones and SMS (short message service): response rate analysis and focus group evaluation from a pilot study. J Med Internet Res. 2004 Dec 2; 6(4): e42. 16 - Shackelford J, Bachman JH. A comparison of an individually tailored and a standardized asthma self-management education. American Journal of Health Education. 2009 Jan-Feb; 40(1): 23-29. 17 - Kavut AB, Kalpakloglu AF. Impact of asthma education meeting on asthma control level assessed by asthma control test. World Allergy Organization. 2010 Jan; 3(1): 6-8. 18 - McGrath AM, Gardner DM, McCormack J. Is home peak expiratory flow monitoring effective for controlling asthma symptoms? J Clin Pharm Ther. 2001 Oct; 26(5): 311-7. ٢٦ www.SID.ir Archive of SID 1391 ،4 ﺷﻤﺎره،18 دوره (ﻣﺠﻠﻪ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﻳﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﻬﺮان )ﺣﻴﺎت Education of How-to-Use Peak Flow Meter and Following up via SMS on Asthma Self-Management Shadan Pedram Razi* (MSc.) - Najmeh Piroozmand** (MSc.) - Mitra Zolfaghari*** (Ph.D) Anooshirvan Kazemnejad**** (Ph.D) - Shahram Firoozbakhsh***** (MD). Abstract∗ Background & Aim: Asthma is one of the most prevalent chronic diseases worldwide. About 6.5 million people suffer from asthma in Iran. The Effective strategy to control asthma is related to education. The self-management has a major role in the standard education program. This study aimed to assess the effect of education on using peak flow meter and follow up via SMS on asthma self management. Methods & Materials: This study was a quasi-experimental controlled clinical trial. The samples included 98 patients, suffering from asthma referred to the pulmonary clinic in Imam Khomeini and Shariati hospitals. Patients were selected using convenient sampling method and were randomly assigned into the experiment (n=47) and control (n=51) groups through blocking method. Two educational sessions were held in the experiment group about how-to-use peak flow meter. Accordingly, the patients in the experiment group sent their peak flow rates via SMS to the researcher within 12 weeks. The researchers provided feedback to the patients about their asthma control via phone, weekly. Patients in the control group did not receive any education. Data were collected using the Asthma Control Test before and three months after the intervention. Data were analyzed using the statistical tests of Chi-square, Mann-Whitney, Independent t-test and Kolmogorov-Smirnov. Results: There was a significant statistical difference between the two groups of experiment and control in terms of asthma control (P=0.002). Conclusion: The education using peak flow meter and following up Corresponding author: via SMS promotes asthma self-management. With regard to the Najmeh Piroozmand significant role of nurses in patient education, educating patients with e-mail: najmeh_pirooz@yahoo. asthma by nurses is recommended at the Iranian Society of Asthma and com Allergies clinics and medical centers. Received: Jul. 2012 Accepted: Oct. 2012 Key words: education, self-management, peak flow meter, SMS, asthma ∗ Dept. of Medical and Surgical Nursing, School of Nursing and Midwifery, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran MSc. in Nursing ∗∗∗ Dept. of Intensive Care Nursing, Nursing and Midwifery Care Research Center, School of Nursing and Midwifery, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran ∗∗∗∗ Dept. of Biostatistics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran ∗∗∗∗∗ Dept. of Internal Medicine, School of Medicine, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran ∗∗ ٢٧ www.SID.ir
© Copyright 2024