2015 Lacagtaada Ogow BILAASH QOYSKA JOHANSSON KU DAYO KAALMO KU AADAN MIISAANIYADDAADA Talo iyo talo-siin lacagahaaga ku saabsan LACAGTAADA OGOW Dhaqaalahaaga Waxaad jeceshahay in lacagtaada bisha oo dhan ku gaarsiiso, bil kasta. Waxaad haysataa qayb aad jeceshahay in aad keydsato balse aadan aqoon sida. Waxaad jeceshahay in lacagahaaga aad kontoroosho balse halka laga bilaabi la'haa aan la ogayn. "Lacagtaada ogow" waxaa kaa caawinnayaa guud ahaan in lacagahaaga aad kor kala socoto oo miisaaniyad aad samaysato si himilooyinkaaga aad u gaarto. Maxay kula tahay Buug yarahan "Lacagtaada ogow" dhexdiisa, Anne ayaad la soconaysaa iyo sida iyadu iyo seddexdeeda carruur ay lacagtooda oo ah hal jeeg oo mushaar ay u wada gaarto. Hay'adda Macmiilka ee Swedish ayaad ka aqrin kartaa waxyaabo ku saabsan qiyaasaha noocyada kala duwan aqalka qoyska iyo halka aad uga hagaagi la'hayd haddii ay jiraan dhibaatooyin kaa haysta dhanka dhaqaalahaaga. Booqo boggan www.www.enkat.kov.se oo inaga caawi si "Lacagtaada Ogow" aan u wanaajinno. Daqiiqado dhowr ah kaliya ayay kugu qaadanaysaa si aragtidaada aad noogu soo gudbiso. Sidoo kale su'aallaha jawaab-celinta summadda QR ayaad ka heli kartaa. Ma doonaysaa in lacag badan aad kaydsato? Waxaad markaa isku dayi kartaa in daqligaaga aad kordhiso ama kharashkaaga hoos u dhigto midkood. Haddii aad doonaysid in kharashkaaga aad yareyso, waxaad bilaabi kartaa in aad xisaabto inta kaaga soo hari karta kharashka waxyaabo dhowr ah ee aad soo iibsato. Qaybta Miisaaniyadda ka hadlaysa ee bogga 23, Marka hadda miisaaniyad ayaad samaysatay oo loogu talagalay sida aad jeceshahay in lacagahaaga u kharashgarayn la'had. Marka hadda howsha dhiman ayaa waxay tahay sida aad ku bilaabi la'hayd miisaaniyaddaada! Talo-siin Sida shaxanka loo buuxiyo Shaxanka hoose buusi, iyo shaxanka ku qoran bogga 8 iyo bogga 21. Wadarta guud bogga 23 ku soo wareeji. Sidoo kale kharashaadka kale ku qor qaybta hoose ee shaxanka. Hadda guud ahaan waxaa kuu muuqda daqligaaga iyo qarshkaaga iminka. Si sahal ayaad u arki kartaa lacagtaada halka ay kaaga baxdo. Ku wada qor oo xisaabi! Shaxanka gudi ee sadarka dhibic-dhibacda ah buuxi oo sahal isugu dar. Daqliga Daqaliga aqalka qoyska soo gala shaxanka hoose ku qor. Waxkasta isku dar oo shaxanka bogga 23 ku qor. Dakhliga bisha, manfacyada, gunnada iyo mushaharka canshuurta ka dib Xubnaha aqalka qoyska 1 Xubnaha aqalka qoyska 2 Isu-geyn Mashahar Manfaca waalidka Gunnada dhallaanka Masaruufka canuga/masaruufka gacan ku haynta Gunnada guriga Manfaca baagamuudo Gunnada Iskuulka/Gunnada tabbabarka Manfaca jirrada Xaq siinta jirrada iyo xaq siinta dhaqdhaqaaqa Caymiska howl-gabka Daqli kale (gunno, deeq-waxbarasho, iwm.) Guud ahaan dakhliga bisha ee canshuurta ka dib Marka shaxanka aad buuxiso ka dib, wadarta guud ee ku qoran sadarka "Daqliga guud" ee bogga 23. 2 LACAGTAADA OGOW Waalid kaliya oo seddex carruur ah haysta Dhabada baaskiilka, gudaha horjoogaha ganjeelka, waa guryaha isku xigxigga waa halka Anne ay ku nooshahan iyada iyo seddexdeeda carruur. Deriskooda meel aad ugu dhow ayay iskula nool yihiin, oo goobta ciyaartana albaabkooda hortiisa ayay ku taalaa. Guriyaha kirada iyo guriyaha iskaashiga halkan way isku dhexjiraan, oo carruurta midba midka kale gurigooda ayay galaan oo ayna ka soo baxaan. "Waa meel Dexter, afar jirkayga aad ugu wanaagsan! Uma baahni in aan ka welwello inuu wadada ku ciyaaro, maxaa yeeley dadka oo dhan way iswada yaqaaniin oo baabuurtana looma ogola," Anne ayaa tiri. Waa qof 40 jir ah, oo 5 sanno ka hor ayaa guriga waxay ka iibsatay afka Oxelösund. Guriga waa la buuxaa goorta wiilkeeda kan ugu wayn ee 20 jirka ah, iyo gabadheeda Emma, ee 18 jirka ah, halkan ay ku noolyihiin. Markiiba labada todobaad ayay waalidiintooda ula joogaan. Anne iyo seygeeda hore meelo kala gooni ah ayay ku kala noolaayeen markii carruuta ay yar-yaraayeen, laakin labadoodaba Oxelösund ayay weli ku nool yihiin. Si wadajir ah ayay carruurta uga wada shaqeeyaan oo kharashkana way wadaagaan. Dexter mar kastaba Anne ayuu la joogaa oo uu la nool yahay. Waa sida gantaal yar, waa qof muhiim u ah qoyska. "Inagu isku heer baan ka soo horjeesannaa, inaga oo dhan, sagxadda inagoo boon-baladiisa ay na agyaalliin ama soofada wada fadhina oo daawanayna filim carruurta," Anne ayaa inoo sheegtay. Dexter carruurta deriska ayay la ciyaaraysaa. Xaafadda waa meel aan baabuur soo marayn, sidaa darteed Anne uma baahna in baabuur soo mara ay ka welwelsho. waan keydsanayaa. Taa waxaa raacsan waqti ayaa igu dhowrsamaya; marka aan guriga tagana waa goor aan more hore jimicsi helay," ayay tiri. Maadaama ay Anne in badan baaskiil wadato, caymiska gurigeeda waxay ku kabtay caymiska caafimaadka iyo caymiska nafta, si ay kor ugu qaado oo carruurteeda ay dhaqaale la isku hubo u helaan haddii iyada wax uu ku dhaco. Goorta caymiska ugu wanaagsan ay raadinayso, waxay heshay caymis shuruudi wanaagsan leh oo qiimaha ku wanaagsan ee caymiska canuga iyo baabuurkeeda labadaba. Markiiba way badellatay Goobta ku haboon Mas'uuliyadeeda ayay iska saartay Markii hore, Anne waxay baran jirtay in ay macalin iskuul noqoto, balse iyadoo ay hal sanno ay shahaadidii uga dhiman tahay biririf ayay shaqadii ka qaadatay. Shaqo ayaa waxay ka heshay Xabsiga Swedish iyo Adeega Tijaabo gelinta [Swedish Prison and probation service], oo weli halkaas ayay ka shaqaysaa. "Anigu sidaydaba waxaan ku sugnahay goob igu haboon! Howsheedaydu waxay tahay in aan hubiyo dadka lagu helay dambi ay helaan caawinnaada ay u baahan yihiin si nolol aan dambi ka maqan ay ugu noolaadaan." saas ayay tiri. Anne 25 kiilomitir ayay ku tagtaa kaga soo noqotaa inta ay usocoto Nyköping oo seddex maalmood ayay ku tagtaa inta lagu jiro xiliga xagaaga. Tan si ay umaarayso, baaskiil dhab ahaantii aad u fiican ayay soo iibsatay. "Waa wixii iigu muhiimsanaa ee aan soo iibsado! Jirkaygana wuu ku dhismayaa oo lacagtii bansiinkana Sida hal waalid kaliya oo seddex carruur leh, Anne waxay markastaaba ahayd mid dagaal kula jirta si nolol maalmeedka usoo dhicsi la'hayd. Pontus iyo Emma labadaba waa dad muddo dheerba loo daayay in xoolahooda ay kaligood maareystaan. Tan ilaa markii 15 jirka ay ahaayeen, waxay mas'uul ka ahaayeen labiskooda iyo telefoonka gacanta; haddii deeqda ardaydooda aysan ku filnayn, waxay ku qasban yihiin in lacagtooda ay kasbadaan. Pontus waxay bilowday in dugsiga sare ka dib ay shaqooyinka xilliga xagaaga ka shaqayso, dekada halka aabbahiisa ka shaqeeyo. Emma kamaryeerinimo ayay ka shaqaysataa inta dugsiga sare ay ku jirto. Waxay doonaysaa in ay awoodi karto si ay isaga bixiso safarada ee barafka lagu soo ordo iyo xafladdaha ay tagayso in ay ku jirto sannadka ugu dambeeyo ee iskuulka. 3 Qoyska, way issoo urursadeen. Dhanka beddex ka bilow: Emma, Anne, Dexter iyo Pontus. Laba sanno gudahood, miiska waxaa kaliya isku soo hari doona Anne iyo Dexter. Pontus dibadda ayuu waxbarasho u aadi doonaa, oo Emma waxay doonaysaa in Jaamacadda Lund University ay dhigato. Anne iyo aabbaha carruurteeda wayn ayaa ka caawinnayay in ay bixiyaan kharashka ku baxa sida ciyaaraha iyo waxabarashada. Ayaamahan ugu dambeeyay, waxaa socday wadahadallo badan oo ku saabsan lacag dheeraad ah goorta ay bannaanka jiraan iyaga iyo asxaabtooda oo ay ciyaarta ku maqan yihiin. Laakin hadalka Anne waa mid iska cad: "cunto guriga ayay ka heli karaan." Haddii ay doonayaan in bannaanka ay cunto ka soo cunnaan, taas iyaga ayay quseysaa. Marka iyaga ayaa lacagtooda baxsannaya," ayay tiri. Talaajada indho kulul lagu hayo Anne ayaa ah qofka koowaad ee cuntada mas'uulka ka ah. Iyadaa soo adeegta, go'aamissa wixii la soo iibin la'haa, iyo wixii la karin la'haa. Carruurta way korayaan, oo waxaa intaa dheer maadaama ay iyadu tahay qof in badan jimicsi sameeya, kharashkeeda badi cunto ayay ku baxdaa. Tan ayaa waxaa si fiican loo ogaadaa inta lagu jiro fasaxa iskuulka, goortaasoo ah waqti carruurta iskuulka aysan wax ku soo cunnayn oo fasaxa lagu jiro. Si kharashka hoos loogu dhiggo, Anne qiimaha ayay markastaaba isku barbardhigtaa oo waxay soo iibsataa waxyaabaha ugu raqiiska ah. Waxay iskudaydaa qaab xilliga waafaqsan u dukaamaysato, laakin cuntada maxaliga ah iyo sida dabiica loo beeray ayaa badanaaba ah cunto qaali ah. Maadaama ay isha ku hayso talaajaa waxa ku jiro, uma baahna in cunto ay beer-darayso; wixii guriga yaalla way karisaa. Laakin Emma ma jecla cuntada Anne ay inta badan kariso. "Goorta aad uurka la'hayd, wax kasta aniga ayaa karin jiray," ayay tiri. Dharka waala kala qaataa Anne dharka iyo kobaha lacag badan ugama baxaan, iyada ama carruurteedaba. Pontus iyo Emma iyaga ayaa dharkooda soo iibsada, oo Anne dhar-duug ah ayaa waxay ka soo iibsataa Dexter oo ah saaxiibadeeda. "Laba bac oo kobo ah ayaa qolka kobaha ku jira ugu kaydsan oo jinkiisa noqon doona. Sida badan waxaa ka fekiraa haddii aan usoo iibiyo wax horeyba uu u haysto," ayay tiri. 4 Goorta Dexter dharka uu ku yaraado, sida badan waxaa jira qof asxaabteeda ka mid ah oo isticmaalaya. "Hooyo, waa in jimicsiga aad iska joojisaa" Maadaama Pontus uu dugsiga sare dhammeeyay oo uu bilaabay in shaqaysto lacag oo isaga iska leeyahay, Anne waxay ka dalbatay in uu iska bixiyo lacagta guriga lagu deggan yahay qaybtiisa. Wadahadal kulul ayaa dhacay oo looga hadlayay inta uu bixin karo. Waqti ka dib, way ku kacday. "Pontus iyo Emma waxaan siiyay xisaab yar, bac nacnac iyo dhammaan rasiid oo ah, warqaddaha koontada bangiga, iyo kharashka bangiga ee bilihii la soo dhaafay. Wa kan haddana, xisaabi kharashka adiga kugu baxa! Saacaddo ka dib way wada dhammeeyeen, oo iyagoo si qotodheer ah uga wadahadlay dhaqaalaha qoyska, lacagta carruurta ay aqalka soo gelinnayaan, iyo kharashaadka kale ee baxa. Pontus waxay tiri 'Hooyo, waa in jimicsiga aad iska joojisaa" Kharash badan ayaa ku baxa!' ” Wadahadalka wuu sii socday, laakin hadalkii lacagta ee laga hadlayay waa soo xirmay oo waxaa la bilaabay in laga hadlo sida reerka looga kaalmayn la'haa dhar dhaqida, nadiifista, iyo nadaafadda. Si waaqici ah, hadalkii wuxuu ujaanjeeray in laga hadlo baaskiilkii ay Anne soo iibsatay oo ay bilaabtay in shaqada ay ku tagto. Xaqiiqaddan markay soo baxday ka dib, Anne waxay bilowday in ay ka shalayso in wadahadalkii lacagta looga hadlayay mar kale dib loo soo celiyay oo lacagtana guriga horay loo bixiyo, inta lagu jiro muddada Pontus uu dhiganayo dugsiga sare. "Markaa isaga iyo aniga waan isudiyaarinnaynaa." Haanta faaruqi Baabuurka qoyska -waa Toyota Auris oo yar. Anne ayaa waxay ka soo iibsatay ganacsade baabuur waxay ku iibsatay lacag bangiga ay ka soo amaahatay. "Waan ku faraxsannahay, waa waxyaabihii aan soo iibsaday midka aan ugu jeclahay! Kaygii hore oo kale uma jabbo, waa baabuur aad uga raqiisan, oo bansiin aad uga yarna isticmaala," ayay tiri. Inta lagu jiro xilliga jiilaalka, Anne gaariga ayay shaqada ku tagtaa halkii ay baaskiilka ka isticmaali la'hayd. LACAGTAADA OGOW Waqtigii hore, in markastaaba ay buuxiso maadaama uu Pontus iyo Emma ay baabuurka la isticmaali jireen. Bansiinka inta badan uu dhammaadaa. Tani ayaa waxay keentay in wadaxaajood badan miiska kushiinka ka dhexdhaco. Markaas ka dib Anne tabtii way badeshay - oo hadda markiiba waxyar ayay buuxisaa si marka ay dhammayso haanta u noqoto mid eber ah. "Pontus iyo Emma baabuurka way isticmaali karaa, laakin marka hore waa in ay buuxiyaan oo lacagtoodu ay isticmaalaan. Si wacan ayay usocotaa," ayay tiri. Bangiga mar dhow qiimo hooseeya ayuu soo saaray Sannadkii hore, Anne in badan wax iyadu ay meel dhiganaysay ayay soo qaaday: iyadoo baaritaan ku samaynaysay haddii kharashka daynta guriga hoos loo dhigi karo iyo in kale. Waxaa dhacday in bangigeeda ayay badesho, maadaama dalab ka wanaagsan ay heshay. Taa waxaa raacsan, bangiga cusub gurigeeda wuxuu ku qiimeeyay sicir aad u sareeya. Markaa lacag badan ayay soo amaahan kartaa sida iyadoo gurigeeda rahamaad ka dhigaysa, taasi ayaa waxay dhalinnaysaa in ay usoo harto lacag badan oo ay isaga bixiso daynta baarbuurkeeda. "Kharashkayga bisha qiyaastii wuxuu ahaa 1,500 kronor oo ay ka dhiman tahay dalacaadii bangiga," Anne ayaa tiri. Marka laga reebbo daynta guriga iyo baabuurka, Anne waxay lagu leeyahay daynta ardayda oo ay bishiiba bixiso lacag gaaraysa 1,250 kronor. Lagumalaha daymo kale, iyo kaarka daynta ma jiro wax lagu leeyahay. Kaarkeeda bangiga ee caadiga ah kaliya ayay isticmaashaa. Kabixida guriga Anne waxay ku xisaabtamaysaa in laba sanno guddahooda uu Pontus iyo Emma ay guriga dhaafi doonaan ama ay ka guuridoonaan. Markaa waxay rajaynaysaa in ay awoodi karto in kushiinka iyo musqulaha ay dib u dayactirto. Sidoo kale waxay jecashahay in ay kor uqaado lacagta ugu kaydsan koontada howlgabka. "Haddii ay jirto lacag soo harta, waxaan jeclahay in mustaqbalka socdaal badan aan sameeyo. Oo waxaan jeclahay in badda meel udhow aan ku noolaado," si waadax ah ayay ugu riyootaa. Dhaqaalaha Anne Daqliga Mushaharka Anne canshuurta ka dib Kharashaadka Isugayn Bisha 23,100 23,100 kharashka Hoyga Kharashka ku kaca Ujro Dayn 1,100 4,600 1,200 Gaari Kharashka bansiinka Kharashaadka baabuurka kubaxa ee kale Dayn 700 1,300 1,000 Kharashaadka joogto ah: Deb ubixinta daynta CSN Daryeelka carruurta, lacag masaruufka loo siiyey Caymis kale Ujrooyinka ku baxa ururka iskaashatada iyo shaqada Warbaahiyaha Caymiska carruurta Kharashaadka is-bedbedala Cuntada Kaydka Dhar iyo kobo Ciyaarta/baashaalka Telefoonka gacanta Nadaafadda shaqsiga Takhtarka, takhtarka ilkaha, caafimaadka Walxo kale Lacagta howl-gabka Qalabka guriga Kharashaadka Isugayn 1,250 500 350 350 300 250 5,000 2,000 1,000 800 350 300 250 200 200 100 23,100 Talooyinka Anne • Ciyaalkaaga waqti hore kala hadal waxyaabaha lacagta ku saabsan. • Carruurtaada usheeg in haddii ay guriga ku nool yihiin looga baahnaan doono in lacagtooda ay ula baxaan marka ay bilaabaan in ay shaqaystaan oo shaqaynayaan. • Iska hubi haddii bangigaagu uu bixiyo adeeg kala qaybiya lacaggaha kaarka bangiga aad ku bixiso. Waxay kuu saamaxaysaa in fekir guud ahaan aad ka hesho halka ay gasho lacagtaada. Dexter iskuulkiisa xannaada wuxuu ku yaallaa wadada Anne ay shaqada uqaadato. 5 LACAGTAADA OGOW Guriga Inteena badan, kharashka ugu badan waa kharashka guriga ku baxa. Halkan, ayaad ka aqrin kartaa noocyo dhowr oo guryo, iyo waxyaabaha la doonayo in aad ku fekirto gootta aad kala dooranaysid. Kiraysi Haddii aad degan tahay aqal [apartment] kiro ah, milkiilaha ayaa ka mas'uul ah dayactirka iyo gacan ku haynta guriga, iyo qalabyada guriga sida foornada iyo talaajadda. Sidoo kale milkiilaha waa inuu eegaa in kuleelasada ay shaqayso iyo goorta aad guriga [apartment] ku soo guureyso in wax kasta ay wanaagsan yihiin oo sidoo la doonayay yihiin. Haddii wax dhib ah aad kala kulanto, waxaa kaliya aad u baahan tahay in milkiilaha aad ula xiriirto. Sida iijaarlaydu, adiga ayaa ka mas'uul ah in aad bixiso lacagta kirada oo gurigana waa in ay daryeelaan. Haddii ay dhacdo in muraayadda xammaamka jabto ama darbiga wax kaa gaaro maxaa yeeley baaskiilka albaabka aad dhiganayso darteed, adiga ayaa bixinnaya kharashka ku baxa dayactirka. Macluumaad ku saabsan guryaha la kireysto halkan ka aqri omboende.se Ka hor inta aadan usoo guurin qoro liis warbixineed • Ka hor inta aadan usoo guurin iska hubi in aad kala qorataan heshiiska muddada ijaarka. • Codso in adiga iyo milkiilaha guriga in si wadajir ah guriga aad uwada eegtaan oo aad qortaan wixii guriga ka halaysan oo ka dibna saxiixa. • Marka aad usoo guurto ka dib haddii aad wax ku aragto, meel ku qor oo codso in qoraalka lagu daro warqaddii hore lagu qoray wixii guriga ka halaysnaa. Haddii kale, waxaad halis ugu jirtaa in lagu waydiisto in aad bixiso waxyeello uu geystay qofkii adiga kaa horeeyay ee guriga deganaa. Kiro-hoosaad Goorta guri aad ka kiraysato qof kale oo iaguna kirayste ah, marka taas waa kiro-hoosaad. Haddii qofka laga kireeyay la siiyo digniin ah in guriga isaga guuro, adiguna Halkan ka a qri www.elprisk ollen.se www.ombo ende.se waa in aad isaga guurtaa. Sidaa darteed marka taa waxay ka dhigan tahay in adigu aad hoos timaado qofka adigu kaa kireeyay. Macluumaad badan oo ku saabsan kiro-hoosaadka ka aqriso halkann omboende.se Ka hor inta aadan usoo guurin qoro liis warbixineed • Qofka guriga aad ka kiraynaya waydiiso inuu ku siiyo nuqdi ah heshiiska kiro-hoosaadka. • Qofka guriga aad ka kiraynaya kala qorta heshiis kirohoosaad ah. Heshiiska oo qoran oo tijaabo waxaad ka heli kartaa omboende.se • Guriga aad kiraysanayo adiga iyo qofka aad ka kiraysanayso isla baara oo wixii ka halaysan oo dhan diiwaangeliya oo kala saxiixda oo nuqdina ka reebbo. • Haddii aad kiraysanaysid guri diyaarsan, meel ku qor dhammaan waxyaabaha guriga dhexdiisa yaalla ee la soo dhigay. Meel ku qor haddii ay jiraan wax halaysan. Mar haddii aad kuwad heshiisaan waxyaabaha liiska ku qoran, labadiinaba wada saxiixa oo nuqdi kala reebta. Guri iibsasho [apartment] Haddii aad guri iibsanayso, dhab ahaantii guryo iskaashi ayaad qayb ka iibsanaysaa. Qaybtaada waxay xaq kuu siinaysaa in guriga aad ku noolaato. Iskaashatada ayaa iska leh dhismaha, dhulka iyo meelaha dadka ka dhaxeeya ee ay wadaagaanba. Aysan ka ahayn ugu yaraan waxa kaliya lagaaga baahan yahay in boqolkiiba 15 ee qiimaha aad lacag naqdi ah aad ku bixiso. Inta soo hartay ee boqolkiiba 85, bangiga ayaad ka dalban kartaa oo aad ka soo amaahan kartaa. Lacagta ujro oo bal kasta ah ayaad iskaashatada ayaad siinaysaa, lacagtaas waxay daboolaysaa kharashka LACAGTAADA OGOW dulsaarka, lacagta yaryar ee ku baxa, iyo hagaajinta dhismaha. Gacan ku haynta guriga adiga ayaa ka mas'uul ah, sida derbiga ama sagxadaha in aad badesho. Iyo haddii foornada, talaajada, ama nalka jabo, adiga ayaa ka mas'uul ah in aad iska bixiso. Goorta aad doonayso in aad ka guurto, guriga waa in aad iibisaa. Haddii aad nasiib u yeellato oo lacag badan aad guriga ku iibsiso, waxaa dhici kara in faa'ido ay kuu korto. Haddii ay nasiibdarro ku qabsatana oo lacag yar aad guriga ku iibiso, lacag ayaad qasaaraysaa. Xitaa haddii weli dayn lagu leeyahay guriga adiga ayaa ka mas'uul ah in bangiga lacagtiisa aad siiso in kastoo guriga lagaaga iibiyay. Diyaargarowga haddii aad ku fekirayso in guri aad iibsato: • Xisaabta ku dar in aad bixin karto dulsaarka oo ah boqolkiiba 6. • Bangiga ka dalbo daynta lagu bixin la'haa. • Aqri warbixinta sannadlaha ah ee guryaha iskaashiga. • Qof guddiga ka tirsan waydii dayactirka la qorshaynayo. Dayactirka ugu wayn ee la qorshaynayo ayaa noqon kara mid lacagta ujrada sare uqaadi kara. • Isticmaal in hoyga iskaashatada ay isticmaalaan qadka toosan ee lagu xisaabo qiimo-dhaca hantida guriga. Waxaa dhici karta in hannaanka qiimo-dhaca ee horrumarka aan la isticmaalin. Waxbadan waxaad ka ogaan kartaa www.omboende.se • Xeerarka iskaashatada guriga aqri, xeerarka ku dabaqan ayuu qeexayaa. • Aqri liiska guriga oo iska hubi in aan dayn ama rahaamad aan lagu la'hayn guriga aad iibsanaysid. • Liis warbixintaeedla loogu talagalay dadka guriga iibsanayo kala soo bax www.omboende.se Guri iibsasho [house] Guriga marka aad adigu iska leedahay, waa adiga qof bixinnaya dhammaan kharashka guriga. Milkiilayaasha guriga, markastaaba waxaa jira wax in la sameeyo ubaahan. Waxaad filataa in markastaaba uu jiri doono kharash ku baxa wax adigu aadan fekirayn. Waxaad kharash ku bixin doontaa sida ururinta qashinka, qalabka dab demiska loo isticmaalo, qalabka darjiinka, caymiska guriga iyo kulleelaysida. Sidoo kale waxaad kaloo lagaa doonayaa in aad bixiso ujrada canshuurta guriga, diiwaangelinta xuquuq-la'haansha guriga, daynta guriga, iyo in daymo cusubna aad qabanqaabiso. Milkiilayaasha guryaha waxay u baahnaan doonaan koonto lacag laga soo baxo lacagta meel loo dhigay kharashaadka kaaga baxa waxyaabaha lama filaanka ah. Goorta guri aad iibsato, waxaa lagaa doonayaa in ugu yaraan boqolkiiba 15 aad dhigto lacagta guriga lagu iibiyo. Inta soo hartay ee boqolkiiba 85, bangiga ayaad ka dalban kartaa oo aad ka soo amaahan kartaa. Mustaqbalka haddii aad doonayso in guriga aad ka guurto, guriga waad iska iibinaysaa. Haddii aad nasiib u yeellato oo lacag badan aad guriga ku iibsiso, waxaa dhici kara in faa'ido ay kuu korto. Haddii qasab ay kugu noqoto in guriga aad ka guurto, tusaale ahaan kala tag qoyska ama shaqadaada oo la badello, waxaa dhici karta in aad ubaahato in guriga aad iska iibiso inkastoo xitaa haddii qiima lagu iibinnayo yahay mid hooseeya. Waxaad halis ugu jirtaa in lacag ay kaa qasaarto. Haddii dhab ahaantii Dexter oo ah afar jirkii ayaa isagoo ku faraxsan inuu noqdo qofka guriga ugu muhiimsan. ay nasiibdaran tahayna, waxaa dhici karta in bangiga weli dayn kugu yeesho oo lagaaga baahdo in bangiga aad dib lacagta aad ubixiso xitaa marka guriga aad iska iibiso. Diyaargarowga haddii aad ku fekirayso in guri aad iibsato: • Lacagahaaga dib u eeg. Ma awoodi karaysaa dulsaar gaaraya boqolkiiba 6? • Daynta aad ku bixin la'hayd bangiga ka soo dhammee. • Si taxatir leh isaga baar guriga. Qof indha-indhayn ku sameeya ayaa aad kuu caawinni kara. • Isticmaal liis warbixinneed oo loogu talagalay iibsashada guriga www.omboende.se Talo-siin waxtar leh Sida lacag iyo tamarba loo kaydiyo Waxa jira siyaabo badan oo hoos loogu dhigi karo isticmaalka tamarta oo isla markaana lacag ay kuu kaydisami karto. Tusaale ahaan demi korontada aada kombiyuutarka iyo TV-ga taasi waxay micnaheedu tahay, ha uga tagin in ay iska shidnaadaan. Halkan baad wax badan ka ogaan kartaawww.energimyndigheten.se oo tijaabi qiyaastooda tamarta. Kharaashaadkaaga mid si miisaniyad ku dheehan ka dhig. Keydso faraqa udhaxeeya sicirka inta aad iminka bixiso ee dulsaar ah iyo sicirka la qiyaasayo ee 5.5%. Goorta sicirka uu 5.5% dhaafo, markaas lacagta keydka kuu ahayd waad kala soo bixi kartaa, oo uma baahnaan doontid in kharashaadka aad dib u goyso. (mida kale ee suurtogalka ah ayaa waxay tahay in aad si dhaqso ah aad uwada bixiso daynta guriga goorta sicirka dulsaarka oo hooseeyo.) Iska baddel shirkaddaha korontada bixiya oo lacag aad kaydsatee Waxay ku xiran tahay isticmaalkaaga korontada, sannadkiiba waxaad meel dhigan kartaa boqolaal ilaa iyo dhowr kun oo kronor ah adiga oo iska baddella shirkaddaha korontada. Halkan www.konsumenternas.se ama www.elpriskollen.se sida aad taa usamayn la'hayd ayaad ka aqrisan kartaa. 7 LACAGTAADA OGOW Gaari Halkan ka a qri Gorota aad gaari soo iibsato, waxaa jira hal shay oo hubaal ah - kharash ayaa kaaga bixi doona. Islamarkaana, baabuurkaaga xuriyad aad ubadan ayuu kugu soo kordhinnayaa. Malahaa waxaad samayn kartaa oo aad ku biiri kartaa gaari-la islaraaco, ama kirayso goorta aad dhab ahaantii gaariga aad u baahan tahay oo markaa iska bixi. www.konsu mentverke t.se www.bilsvar .se Gaari iibsashada Sida naadirka ah, marka qof shaqsi gaar ah aad gaariga ka iibsanayso lacagta way ka jaban tahay marka loo barbardhiggo kuwa baabuurka ka ganacsada. Halista ayaa waxay tahay haddii wax xun gaariga ku yimaada, wax cabasho ah ma soo gudbin kartid. Sidaas darteed aad ayay muhiim u tahay in gaariga la iska soo baaro oo qofka iibinnayo la iska ogaado ka inta aan la iibsan gaariga: • Baabuurka waxaad gayn kartaa garaash ama halka gawaarida lagu baaro. • Iska hubi in qofka iibinayo yahay qofka milkiile ahaan u diiwaangashan oo wax dayn ah aan gaariga lagu la'hayn. Hay'adda Gaadiidka Swedish ayaa ku caawinni kara. • Qoro heshiiska kala iibsiga. Tusaale halkan ayaad ka heli kartaa www.konsumentverket.se Si dhaqaalaysan u wadida Haddii ganacsade baabuurta iibiya aad ka iibsanaysid, waxaa qabannaya Xeerka Macaamiilka Wax iibsada; waxaa kaloo kuu dheer, sharcigaas wuxuu kuu fidinnayaa fursad ah qaladka dhaco in dacwo lid ku ah aad ka qaadi karto. • Ka codso bayaanka bandhigga gaariga. • Gaariga wad oo soo tijaabi goorta aad soo qaadanayso. Isticmaalkaaga shidaalka waxaad hoos u dhigi kartaa boqolkiiba 10 oo 1,500 ayaad sannadkiiba meel dhigan kartaa adiga si baqiilnimo buurka u kaxayn kartaa adiga oo: • Inta suurtogalka ah gaariga marsho sare ku kaxaynaya. • Sheelaraha simaya. • Isticmaal qubad matoorka udhigayso. • Sheelaraha ka qabooji si markaa gaariga uusan hal jeer uwada joogsan. • Matoorka yuusan iska shidnaan gaarigoo fadhiya. • Sheelaraha ka deg goorta aad deggaandeggayso, si siman u sheelaree goorta gaariga meel doon ah fuulayo. Liis warbixineedka halkan ayaad ka helaysaa www.konsumentverket.se In badan oo ku saabsan si dhaqaalaysan gaari u wadida halkan ka aqri www.trafikverket.se Sannadkiiba kharash ilaa intee ayaa ku kacaya Anne gaarigeeda Nooca gaariga Toyota Auris 1.6 Macluumaad dheeraad ah waxaad ka helaysaa www.bilsvar.se Gurigaaga aad iska leedahay Sannadka gaariga 2008 Qiimaha lagu soo iibsaday 224,000 Shidaalka Gaaska dabiiciga Kharashaadka bansiinka 8,800 Canshuurta, baaritaan 700 Caymiska4,400 Dayactir, adeegga iwm. 7,000 Lugaha gaariga 1,500 Qiimo-dhac14,000 Kharashka Isu-gayn Sannadkiiba37,000 Bishiiba3,000 10 kii km 25 Kharashaadka gaarigaaga ku baxa geli shaxanka ku yaala bogga 23 8 Haddii aad doonayso in aad kaxayso baabuurka, sidoo kale waa in haanta bansiinka aad buuxisaa. Emma waa tan, waxay doonaysaa in ay tagto. La'haansho gaari Gaariga lacag ayuu ku fadhiyaa xitaa goorta baabuurka uu meel iska yaalo oo aanan la la isticmaalayn. Gaar ahaan baabuurta cusub marka aad soo iibsataba si dhaqso ah ayaa qiimahaha baabuurka hoos u dhacayaan, oo sidoo kale waa in aad bixisaa: • Canshuur • Caymis • Baaritaan • Adeegga • Dayactir • Gacan ku hayn Halkan bilsvar.se, waxaad ka aqrin kartaa waxyaabo ku saabsan noocyada kala duwan ee baabuur oo waxaad xisaabi kartaa kharashaadka dhowrka ahee baabuurta. Talo-siin Ku biir gaari-la islaraaco Goortaad ubaahato ayaad gaari heli kartaa adiga oo aadan bixin lacag badan sida marka aad gaariga adigu iska leedahay oo kale. Wadanka oo dhan waxaa la helayaa oo ka jira gaari-la islaraaco, badanaaba waa mid uu wato milkiilaha ama qof uwada qofka baabuurka iska leh. LACAGTAADA OGOW Telfoonka, TV-ga, iyo Internetka Halkan ka a qri www.telek omradgivar na.se www.pts.se www.konsu menteurop a.se www.bredb andskollen .se www.konsu mentverke t.se Haddii aad isku dayday in adeeg fidiyayaasha, waxaa laga yaabaa in aad ogaatay in aysan ahayn mid sideedaba sahlan. Waxaa jira in badan oo adeeg bixiye ah iyo kuwa kale oo dhowr ah oo lagu badeli karo. Adeegyada ayaa sida badan iyagoo iskuxiran la iibiyaa, taasoo sii adkaynaysa in la isku barbardhiggo. Telefoonka gacanta oo dibadda laga soo isticmaalo Goorta Sweden dhexdeeda aad joogto, waxaa dhici karta in aad lacag go'an aad ka bi+- `iso kharashka isticmaalka.`-+ Haddii aad dibadda joogto, lacagta aad bay uga sii badnaan doontaa markaad isticmaalayso addeegga Sweden aad ku haysato. EU dhexdeeda waxaa jira xad ah inta ugu badan oo uu ku kici karta dirsashada telfoonka, fariin qoraal lagu diran karo, iyo isticmaalka internetka oo telfoonka laga isticmaalo. Si kharashaaga aad ula socoto, shirkadda telfoonkaaga ayaa waxaad waydiin kartaa in ay kula soo socodsiiyaan goorta aad gaarto xad go'an oo ah isticmaalka internetka oo telfoonka laga isticmaalo. Goorta dibadda aad u safrayso, maanka ku haay: • Shirkadda telfoonkaaga ka hubi inta ay kugu kacayso wicitaanka ama isticmaalka internetka oo telfoonka aad ka isticmaalaysid inta aad ku sugan tahay wadamada aad u socoto. • Barnaamijyada telfoonka ku jira oo sida tooska internetka u isticmaalo iska xir. Sidoo kale qatka furan iska xir. • Haddii telfoonkaaga uusan hal shirkad kaliya ku xirnayn, waxaad iisban kartaa kaarka naqdiga oo aad telfoon ku wici karto ama interternetka aad u isticmaali karto. Guri ka dukaameysi Internetka oo laga dukaamaysto, ama qatka telfoonka ama boostada oo wax laga dalbado, waxaa taas loogu yeeraa "masaafad dheer ka dukaamaysi". Sida sharciga waafaqsan, waxaad haysataa 14 maalmood haddii waxii aad dalbaday oo aad ka iibsatay wax iskaa badellaan. Xitaa tan ayaa waxay quseysaa haddii qofka wax kaa iibiyay uu gurigaaga kuugu yimid ama haddii barta loo dukaamaysi tago aad kula kulantay ama jidka aad ku kulateen. "Bangigayga wuxuu leeyahay barnaamij kala qaybqaybiya wixii aan iibsado. Way sahlan tahay in guud ahana kor lagala socdo halka lacagtaada ay ku baxayso," Anne ayaa tiri. Telfoonka oo wax lagu iibsado Caadi ayay noqotay in qofka telfoon uu usoo diro qof wax iibinnayo, oo wadahadalka si dhaqo ah udhaco. Haddii aad wax iska badesho, markastaaba waxaad xaq u leedahay in 14 maalmood aad ku soo celiso. Haddii aadan doonayn in telfoon uu kuu soo diro qof wax iibinnayo, telfoon lambarkooda waxaad ka xiri kartaa adiga oo si bilaash ah NIX isaga diiwaangelisa: 077-228 00 00. Talo-siin ku aadan haddii qof wax doonayo inuu wax kaa iibiyo ku soo waco: • Haddii aadan danaynayn, si cad isaga diid oo telfoonka ka demi. • Haddii aad danaynayso, waydii isugayn inta lagaa doonayo in aad bixiso iyo haddii aad galayso cahdi muddo dheer ah soconaya. • Shirkadda magaca loogu yeero waydii, oo telfoon lambarkooda iyo cinwaankooda waydii xitaa haddii aad go'ansato in aadan doonayn in wax aad ka iibsato. • Haddii ay ku soo gaaraan wax adigu aadan dalban, shirkadda soo dirtay u qor oo usheeg in aadan waxaa soo dalban. Maanka ku hay in aysan waajib kugu ahayn in dirista shirkadda aad dib ugu dirayso aad lacag ka bixiso. 9 LACAGTAADA OGOW Cuntada Haddii cuntada adigu aad iska bixiso, waxaad garan kartaa in cuntada kharash badan uu ku kaco. Bishiiba ku talagal ilaa iyo 2,000 haddii aad tahay qof qaangaar ah. Isla markaana, kharashka cuntada ku baxa ayaa ah wax naftaada saamayn wayn ku yeesha waxa aad cunto iyo cuntooyinkaaga sida aad u kala qorshayso. Halkan ka aqri www.slv .se/matv anekolle www.slv n .se/mats vinnskoll en Tiro cunto oo aad u badan ayaan tuurnaa. Dhibaatada ugu wayn ayaa waxay tahay in si aan daruuri ahayn oo aan loo baahnayn aan cuntada u daadinno. Hay'adda Cuntada Qaranka ee Swedish waxay xisaabtay in wadankan Sweden sannad kasta aan daadinno kummaan kun kronor oo cunto ah. Waxa aad tuusayso waa lacag aad waxyaabo kale aad ku bixin karto. Uri oo dhadhami xitaa haddii taariikhda ku qoran oo ay cuntada dhacayso ku qoran tahay kama dambays "ugu wanaagsan". Inta badan cuntadaasi waa cunto la isticmaali karo. Sida kharashaadka cuntada ku baxa hoos loogu dhigi karo • Qorshayso inta todobaadka lagu jiro inta cunto ee aad cunni doonto. • Ku qor liis warbixinneed oo ah wixii aad soo iibsanayso. • Kaliya soo iibso waxyaabaha liiskaaga dukaamaysiga kuugu qoran. • Miro iyo qudaar usoo iibso sida xilliga ku waafaqsan. • Isticmaal qudaarta la barafeeyay-lacag ahaanna way jaban yihiin oo karisteedana way sahlan tahay. • Hilibka aad soo iibsanayo yaree, oo digirta iyo misirta badi. • Cuntada kaa soo harto weelka qadada ku qaado. Waxyaabha yar-yarootiga ee aad soo iibsannaysid jaabkaaga wuu udaran yahay Waa tan inta kaaga baxda waxyaabha yar-yarootiga ee aad soo iibsannaysid oo hal sanno gudahooda aad soo iibsato: qaxwaha laga iibsado maqaayad [café]tobaadkiiba mar (ca. 50 kronor) 2,600 kr nacnac isku jira todobaadkiiba 3 hg (6 kronor/hg) 936 kr cabitaannada fudud maalintiiba 1 (ca. 10 kronor) 3,650 kr qamari adag todobaadkiiba 3 (ca. 15 kronor midkiiba) 2,160 kr sigaar maalintiiba 1 baako (ca. 53 kronor/baakidiiba) 19,350 kr tubaako todobaadkiiba 3 gasac (43 kronor midkiiba) 6,700 kr majalooyin bishiiba 2 (50 kronor) 1,200 kr Qadadaada horay uqaado lacag kaydso Haddii qadadaada shaqada aad usoo qaadato halka bannaanka cunto ka soo iibsan la'hayd, qiyaastii bil kasta waxaad meel dhigan kartaa 1,200 kronor. Anne sida badan waxay go'aansataa cuntada la samayn doono laakin mar marka qaarkood xitaa Dexter ayaa loo ogolaadaa in ku biiro oo kaalmo ka gaysto. 10 LACAGTAADA OGOW Caymis Kaalmo a h xulashad a caymis ka Adiga nafsadaada ayaa go'aaminnaya nooca caymis ee aad www.kon sumente rn as.se www.min pension.s isleedahay waad ubaahan tahay, laakin caymisku wuxuu ku e siinayaa hubaal dhaqaale haddii wax shil ah adigu ku qabsadaan. Si dagan u aqri macluumaadka ku qoran iibsiga ka hor caymiska inta aadan iibsan ka hor. Waxaa ku qoran shuruudo iyo waxyaabaha lagaa filayo muhiim ah oo kooban ee loo baahan yahay in aad wax ka ogaato. Caymiska Guriga Haddii aad leedahay caymiska guriga, magdhow ayaad heli kartaa haddii wixii guriga kuu yiilay gubto ama la waayo. Haddii ay dhacdo in lagaaga baahdo in aad bixiso maxaa yeelay adiga oo si lama filaan ah waxyeello ugaarsiiyay wax qof kale uu iska leeyahay, sidoo kale magdhow ayaad heli kartaa. Sidoo kale ilaalo sharci ayaa inta badan la socda, kaasoo magdhow ku siin kara haddii muran aad la kulanto oo loo baahdo in maxkamadda lagu xalliyo. Sidoo kale caymiska guriga badankooda waxaa la socda caymiska safarka iyo marka gacan laguu gaysto, caymiskaasoo bixinnaya kharashka daryeelka caafimaadka iyo daqligii kaa lumay. Caymiska guriga waxaad ku kabi kartaa caymiska khasaare oo dhan, kaa soo kuu fidinnayo magdhow haddii, tusaale ahaan, si lama filaan ah kombiyuutarkaaga qaxwo kaaga daato. Caymiska caafimaadka iyo shilka Haddii si xun aad u xannuunsato ama shil xun kugu dhaco, caymiska shilka wuxuu bixiyaa magdhow ka baxsan kaalmada aad ka heli karto dowladda iyadoo laguu soo marsinayo Maamulka Caymiska Bulshada ee Swedish [Swedish Social Insurance Administration]. Magdhow ayaad heli kartaa haddii si daa'in ah waxyeello ay ku soo gaarto, iyo kharashaadka ku baxa daryeel caafimaadka. Caymiska carruurta Carruurta sida daa'inka ah ku waxyeellooba shilka ama xannuun soo gaaray ayaa inta badan magdhow iska yar ka hela Maamulka Caymiska Bulshada. Caymiska carruurta wuxuu kuu fidinnayaa magdhow dheeraad ah. xitaa haddii aadan la'hayn ama aadan haysan caymiska waxa la iibsado. Waxaad xaq u leedahay in seddex sanno gudahooda wixii aad soo iibsatay jabo in cabasho soo gudbin karto, oo inta badan shirkadda soo saartay ayaa waxay bixiyaan kafaalad loogu talalgay waqti xadidan. Taa waxaa raacsan, waxaad magdhow ka heli kartaa adiga oo u mara caymiska gurigaaga. Caymiska Baagamuudada iyo Miisaaniyadda Caymiska Baagamuudada Qof kastoo shaqeeya oo ka soo baxa shuruudo gaar ah ayaa heli kara caymiska baagamuudada. Haddii shaqo la'aan aad noqoto, waxaad heli doontaa magdhow iska yar-cadad ayaa lagu saleeyaa. Haddii aad xubin ka tahay miisaaniyadda caymiska baagamuudada, waxaad heli kartaa magdhow in yar ka badan oo mushaharka ku salaysan. Waxbadan oo ku saabsan miisaaniyadda caymiska baagamuudada iyo inta magdhow ee aad qaadan karto ka aqri boggaada. Adiga oo usoo maraya bogga Guddiga Caymiska Baagamuudada ee Swedish [Swedish Unemployment Insurance Board] oo ahwww.iaf.se, halkaas waxaad ka heli kartaa miisaanyad kale duwan oo ah caymiska baagamuundada. Liis warbixineed - maxay yihiin noocyada caymis ee aad u baahan tahay? Caymiska Guriga Caymis dhammaystiran Caymiska kiraystaha-milkiilaha Caymiska baabuurta Guri Haddii aad baabuur leedahay, sharci ahaan waxaa kugu waajib ah in caymiska baabuurta aad leedahay. Haddii shil aad sababto, caymiskaaga baabuurka ayaa magdhowga siin doona qofka shilka ku waxyeelloobay ama ku dhaawacmay ee daroowalka kale iyo baabuurkiisa. Haddii si kale loo dhaho, adigu ma helaysid wax magdhow ah ee baabuurkaaga soo gaara. Sidaas darteed, waxaad u baahan tahay caymiska waxyaabo badan bixinnaya ama caymiska waxyeellada ee xadidan. Caymiska caafimaadka iyo shilka Caymiska kombiyuutarka iyo caymisyada waxyaabaha kale Sida badan, kuwa wax iibiya waxay balanqaadaan in ay ku siinayaan fursad aad ku iibsan karto caymisyo gaar ah oo aad dalban karto goorta aad iibsanayso waxyaabo qaali ah sida TV-ga, kombiyuutarka, ama telfoonka gacanta. Laakin xusuusnow in aad haysato ammaano kugu filan Caymiska dhallaanka iyo dhalinyarada Caymiska nafta Miisaaniyadda caymiska baagamuudada Caymiska baabuurta (gaari, mootada, dhug-dhugleyda, iwm.) Caymiska howl-gabka Caymiska rabaayadda Talo-siin Shirkaddaha caymiska isku bar-bardhig Adigoo u mara www.konsumenternas.se shirkaddo caymiska iibiyo oo dhowr ah ayaad isku bar-bardhiggi kartaa. 11 LACAGTAADA OGOW Riyo u kaydso... Go'aami shay aad si dhab ah u doonayso ama aad jeceshahay in aad qabsato. Markaa way kuu sahlanaan doontaa in kaydsiga aad bilawdo. Laakin marka hore samayso kayd aad isku ilaalinayso haddii kharashaad lama filaan ah kugu yimaadaan. Emma waxay heshay shaqo dheeraad ah. Sidaas darteed waa in lacagtii safarkii buuraha ee jiilaalkii la soo dhafay ku aaday kaydsato. Wixii aad meel dhigato ayaad ku baxsanaysaa Haddii aad maaraysay in meel aad wax dhigato, waxaad si sahlan u maarayn kartaa biilalka bil kasta lagaa doonayo, ama waxaad xiliga xiling gu'a aad soo iibsan kartaa jaako cusub oo aad xiranayso xiliga jiilaalka. In yar oo la isku hubo ayaad ku noolaan kartaa oo xooggaaga isku ilaalinnaya. Isku day in hal sanno aad boqolkiiba 10 oo ah daqligaaga bil kasta ku soo gali aad meel dhigato. Markaa in wanaagsan ayaa meel kuu dhigmaysa. Shay gaar kuu ah wixii aad ku iibsan la'hayd kaydo 12 Goorta aad ukaydsanayso muddada dheer, dariiqyo kale duwan ayaad haystaa. Waxaad kala dooran kartaa kuwa soo socda sida: • Koontada bangiga ee dulsaarka leh. • Miisaaniyad ay dhici karto in qiime ahaan kor u kacdo oo hoos udhici kara midkood. • Saamiyo kaalin wayn ubaahan oo ay dhici karto in qiimayn wax ku kordhaan ama wax dhimmamaan. • Koontooyinka kaydka ee maalgelinta, kaasoo lacagtaada kaydka iyo saamiyaddada sahlin doonta marka la gaaro waqtiga canshuurcelinta la caddeeyo. Wax badan oo ku saabsan kaydka iyo dariiqyada kale ee dhowrka ah ayaa waxaad ka arqin kartaa bogga internetka ee bangiga iyo caymiska Konsumenternas oo ah www. konsumenternas.se. Seddex talo-siin oo dhanka kaydka ah • Raadi shay dhab ahaan aad doonayso ama aad jeceshahay in aad qabsato. Markaa taasi way kuu sahlin doontaa in lacag aad meel u dhigato. • Lacagta aad kaydsato kordhii goorta daqligaaga uu hoos udhaco. • Goorta daqli ku soo galo isla markiiba ku wareeji koontada kaydka. Talo-siin Lacagtaada mushaharka si toos ah ugu wareeji koontadaada kaydka Wareejinta tooska ah waxaad ku samayn kartaa koontadaada kayda oo iska hubi in lacagta markiiba lagu wareejiyo goorta mushaharkaaga lagu siiyo. Si taxadir leh uga fekir halista kaaga iman karta koontadaada kaydka. LACAGTAADA OGOW ...ama daynso? Halkan ka Haddii aysan jirin lacag kuu soo harta oo bil kasta aad meel dhigan karto, markaa ma haysatid lacag aad ka ammaan karto, midkooda. Iska sug ilaa marxaladdaada dhaqaale ay ka degayso. aqri www.kon sumente rnas.se Lacag ammaahsiga kharash baa ku kaca Hubinta aamminnaada [credit check] Goorta raadinayso lacag la ammaahsado, waxaad isticmaalaysaa lacag adigu aadan haysan laakin aad rajaynayso in mustaqbalka ay ku soo gasho. Markastaaba waa in daynta dib usiisaa qof alla qofkii aad ka soo ammaahatay. Taa waxaa raacsan, dulsaarna waa in aad ka bixisaa. Amaahiyaha wuxuu doonayaa inuu ogaado haddii daynta aad dib u bixin karto. Tani ayaa waxaa loogu yeeraan hubinta aamminnaada. Macluumaad adiga kugu saabsan oo laga soo ogaanayo Maamulka Canshuurta ee Swedish [Swedish Tax Authority], Maamulka Meelmarinta Swedish [Swedish Enforcement Authority], iyo dhowr hay'addood oo dowli ah ayaa la isticmaalayaa si loo qiimeeyo haddii daynta aad dib u bixin karto iyo in kale. Tani ayaa waxaa loogu yeeraa warbixinta aamminnaada Haddii dayn badan aad dalbatay, warbixinno badan oo ah warbixinta aamminnaada ayaa lagaa diiwaangelinnayaa. Waxayna umuuqan doontaa in daymo badan lagugu leeyahay. Amaahiyaha waa ka laba-qalbayn doonaa haddii adiga lacag lagu ammaahinnayo iyo in kale, oo buundada aamminaadda oo hooseeya ayaad heli doontaa. Sidaas darteed marka aad dayn u baahan tahay oo kaliya waa in aad dayn soo dalbataa. Waxaa jira dariiqyo kale oo dhowr ah Waxaa jira qaababka kala duwan oo badan oo lacag lagu ammaahdo; qaarkooda qaarka kale aad ayay uga qaalinsan yihiin. Daymaha rahamaadka aan la socon ayaa ah kugu qaalisan, tusaale ahaan daymaha dhaqsiga ama karedit kaaryada oo laga ammaahdo. Qaado waqti aad ku wada eegto noocyada kala duwan oo ah dariiqyo kale iyo asbaabta. Shuruudaha daynta oo si wanaagsan loo soo koobay ayaa waxaad ka heli kartaa foormka SEKKI oo qof kasta oo lacag deemiyaha uu ku siin doono. Mar haddii aad hesho dariiqyo kale oo wanaagsan, maraa waxaad isku dayi kartaa in aad kala gorgortanto sicirka dulsaarka iyo ujrada in lagaa dhimo. Xaqiiqaha Xuquuqda dayn la tanaasulo Dayn kasta oo aad qaadato waxaa qabannaya muddada 14-ka maalmood oo ah muddo aad ka tanaasuli karto. Muddada ayaa waxay bilaabmaysaa goorta aad heshiiska saxiixdo, ama kama soo hormari karto goorta daynqaataha la siiyo dokumentiyo qoraal ah ee heshiiska ku qoran. Ogsoonow in, ilaa iyo hadda, tani ma qusayso marka aad dalbanaysid daymaha guriga. Halkan waxaa ku qoran lacag ammaahsiga inta lacag ee ay kuugu kici karto Waxaad ammaahatay 20,000 kronor. Waxaad dib ubixinnaysaa 647 kronor bishiiba ilaa iyo shan sanno. Waa tan gebi ahaan inta aad bixinnayso: Kronor 40,000 Sicirka dulsaarka ee dhaqangalaya: Sicirka dulsaarka ee dhaqangalaya waa sicir la bar-bardhigo daynta la sheegay sida sicirka dulsaarka sannadlaha. Waxaa ku jira dulsaarka, ujrada koontada lagu furayo, ujrada wargelinta lacagta la bixinnayo iyo dallacyo kale. Amaahiyaha waxaa ku waajib ah inuu kuu sheego sicirka dulsaarka inta uu yahay markaas. Talo-siin 30,000 20,000 10,000 Waxa ugu muhiimsan Goorta aad lacag soo ammaahanayso si aad wax ugu iibsato, isku day in daynta oo dhan aad dib u bixiso wixii aad soo iibsatay inta aysan dhammaan ka hor. Kharashka daynqaataha: 18,829 kr Sicirka dulsaarka ee dhaqangalaya: 34.49% Lacagta gun-dhiga Isugayn lacagta la bixinnayo: 38,829 kronor 0 13 LACAGTAADA OGOW Adiga waalid ahaan waxyaabaha lacagta ku saabsan Halkan ka aqri www.fors akringsk assan.se www.kon sumentv erket.se Sida Swedbank laga soo xigtay, carruur haysashada waxaa ku kaca kharash gaaraya 1.4 milyan kronor ilaa ay ka gaaraan 18 guuridooda. Lacag kastaa la siistaa, laakin way fiican tahay in lacagahaaga isha aad ku hayso haddii carruur aad yeelan doonto. Sidoo kale waxaa muhiim ah in waalidiinta ay si wadajir ah uga wada hadlaan sida ay jecelyihiin ee ku saabsan lacagtooda. Daqli hooseeya ku xisaabtan Goorta aad dhasho, magdhow ayaad waxaad ka dalban kartaa Försäkringskassan si guriga aad ujoogto oo aad ubadkaaga u daryeesho halka aad ka shaqayn la'hayd. Magdhowgan ayaa waxaa loogu yeeraa manfacyada waalid. Haddii manfacyada waalid aad wadaqaadato, waxaad heli kartaa boqolkiiba 80 oo ah mushaharkaaga. Iyado oo la soo raaciyo gunnada dhallaanka, xoogaa way ka yara badan tahay. Föräldrakollen ka booqo bogga internetka ee Försäkringskassan, halkaasoo aad ka xisaabin karto sida daqligaaga isubadelli doono goorta aad ubad yeellato. Gaariga carruurta lagu qaado, sariirta caruuurta, iyo caymiska dhallaanka kharash ayaa ku baxaya. Marka koowaad waxaa jira waxyaabo dhowr ah ee aad baahan tahay, tusaale ahaan gaariga carruurta, sariirta carruurta, oo xitaa waxaa dhici karta in aad u baahato kurisga caruurta ee gaariga la saaro. Haddii aad doonaysid in kharashaadka aad hoos udhigto, iyagoo mustacmal ah ayaad soo iibsan kartaa, ama qoyskaaga ama saaxiibkaaga ayaad ka soo ammaahan kartaa. Caymiska carruurta, dharka iyo xafaayaddaha ayaa ah waxyaabaha kale oo ay dhici karto in aadan ka fekirin balse dhallaanka uu ubaahan yahay. Carruurta iyo Badbaadada Bogga Hay'adda Macmiilka ee Swedish, waxaad ka heli kartaa talo-siin ah waxa aad ka fekiri la'hayd haddii aad soo iibsan rabto gaariga carruurta, kursiga carruurta ee baabuurka ama waxyaabo kale aad carruurta. Sidoo kale in badan oo ku saabsan badbaadada dhallaanka ka aqrin kartaa: • www.dinsakerhet.se • www.trafikverket.se Waxa aad ka qaban karto sida dhaqaalahaaga aad u wanaajiso • Isku day in aad cuntadaada adigu aad gacantaa ku karsato. • Asxaabtaada ku casuun guriga halka aad bannaanka gaxwo ka soo cabi la'haydeen. • Iibso waxyaabaha mustacmalka ah, ama ka ammaahso qoyskaaga ama asxaabtaada. Goorta Dexter ayuu ahaa mid yar, Anne waqti nus ah ayay shaqayn jirtay. Markaa qoyska waxay ku noolaayeen nolol aad bakhiilnimo ah. 14 LACAGTAADA OGOW Dhaqaalahaaga sida qof dhalinyar ah Lacag badan ma haysatid. Balse waxaad doonaysaa dhar wanaagsan, telfoonka gacanta oo cusub, iyo lacag aad kula cawayso asxaabtaada goorta magaalada aad joogtaan. Islamarkaana haddii aad ku riyoonaysid in aad safarto, aad soo qaadato shatiga baabuurka lagu kaxeeyo, iyo aad soo iibsan rabto kombiyuutar cusub. Sidee baad wax ukala debiri kartaa? Waalidiinta waxa ay gacanta ku haynayaan ilaa 18 ka gaarto-ka waran ka dibna maxaa dhacaya? Qorshaha kaydka Waalidiintu way ku qasban yihiin in ay dhaqaale ahaan ku gacanqabtaan ilaa 18 jir ka gaarto, ama ilaa 21 jir ka gaarto waa haddii aad dugsi sare dhiganaysid. Balse ku fekir in lacagta aad iska bixiso haddii aad guriga ku nooshahay oo aad lacag adigu aad leedahay aad kasbanayso oo shaqayso. Eeg waxa caqli galka ah ee ku qoran shaxanka bogga 16. Waxaa laga yaabaa in aad jeceshahay in aad soo iibsato telfoonka gacanta oo cusub oo 500 kronor bishiiba jooga. Maxay yihiin waxyaabaha kale ee aad meel dhigan karto si aad awoodo in aad 500 kronor aad bil kasta meeldhigato? Ama ma kula tahay in aad awoodi karto adiga oo lacag badan shaqaysta-taasoo ah, shaqo in aad bilowdo? Shaqo ma heli heli kartaa? Ama haddii shaqo aad haysato, intaa in ka badan ma shaqayn kartaa? Daqligaaga kor ayaad uqaadi kartaa adiga.... Waa kuma qofka lacagtaa kontoroola? Haddii aad iskuul aado, waxaa dhici karta in aad hesho qayb ka mid ah gunnada ardayda. Haddii aad waqti hayso iskuulka ka dib, waxaa dhici karta in aad shaqo galababtii ama maalmaha saxa ee sabtiga ama axadda aad shaqo raadsato. Inta lagu jiro xilliga xagaaga, inta badan waxaa la helaa shaqooyin badan oo ah shaqooyinka xilliga xagaaga la helo. Si heshiis aad usaxiixdo, waa in aad tahay qof 18 sanno jir ah. Tani waxay ka dhigan tahay in haddii aad 18 sanno jir aad ka yar tahay, qofka wax iibinnaya waa inuu hubsadaa in waalidiintaada ay ogol yihiin wax aad iibsanayso. Haddii kale, waalidiintaada waxay waydiisan kartaa in wixii aad iibsatay dib u ceshadaan. Haddii aad 16 jirsatay, adiga ayaa kontorooli karta wixii aad shaqaysatay. ...ama kharashaadkaaga hoos udhig Haddii si sannadle ah aad ubilowdo, lacag aad ubadan ayaad meeldhigan kartaa, waxaa dhici karta in aad hesho shatiga baabuurka lagu kaxeeyo. Haddii aad bilowdo in lacag aad kaydsato markaa aad gaarto 15 oo bil kasta aad meeldhigato 200 kronor, seddex sanno gudahood wax badan ayaa ururinasaa. Dhaqaalaha Emma Dakhligabishiiba Gunnada Iskuulka 1,050 Shaqo dheeraad ah canshuurta ka dib1,000 Isugayn2,050 kharashka Telefoonka gacanta 200 Labiska iyo qalabyada 500 Dibadda oo wax laga soo cunno 250 Maaweelo400 Jir-dhiska250 Bansiinka150 Kaydka300 Isugayn2,050 "Waxyaabaha bulshada ayaa ah kharashka-ku baxa inta aad asxaabtada isla jirtaan," Emma ayaa tiri. 15 LACAGTAADA OGOW Kabixida guriga Halkan k a aqri www.om boende .se Kama dambeyntii, guri adiga kuu gaarka ah! Dhammaan wixii calaacal ahaan wuu kaa dhammaaday-hadda adiga ayaa go'aanka iska leh. Islamarkaana waxaa ku saaran dhammaan wixii waajibaad ah-nadiifinta, dhaqida, iyo dukaamaysiga. Sidoo kale adiga ayaa ka mas'uul ah in bil kasta aad iska bixiso lacagta kirada. Halkan ka aqri waxyaabo ku saabsan kharashaadka kugu soo aadi doono goorta aad gurigiina ka guurto. Dhammaan kharashkii la qayban jiray adiga ayaa lagaa doonayaa Goorta waalidiintaada aad guriga la deggan tahay, wax kastoo aad u baahan tahay waad helaysaa:sida waxyaabaha ku shiinka, korontada, cuntada, caymiska guriga, saabaanta iyo qalabka nadiifinta kaarbeydayada. Goorta aad deggan tahay guriga adiga aad ka taliso, waa adiga qofka looga fadhiyo inuu hubiyo in waxkasta ay kuu yaaliin-oo la doonayo in aad la baxdo. Ma kugu filan tahay lacagta? Xisaabi inta lacag ee kuu harta ka dib marka aad kirada iska bixiso. Ma ku filan tahay cuntada, korontada, caymiska guriga iyo telfoonkaaga guriga? Ma awooda in aad iibsato saabaan, dhar iyo kobo, oo aad barta jir dhiska ku tagto? Ma awoodaa in aad lacag meeldhigato? Kaligaaga noolow ama waalidiintaada guriga la noolow Si bakhaylnimo ku noolaansho Waxaa dhici karta in kirada aad saaxiib la wadaagto, ama meel aad uguurtaan oo saaxiibo cusub aad yeelato. Markaa waxaa jira idinkoo dhowr ah oo kharashaadka si wadajir ah u wadaagi kara. Afar talo-siin • Waxkasta hal mar kaliya ha soo wada iibsan; si tar-tiib tar-tiib ah waxa aad ubaahan tahay usoo kala hormari. • Saabaan ku soo iibso sicir raqiish ah. • Shirkadda korontada dooro, halkan ka eeg www.elpriskollen.se • Iibso caymiska guriga, qiyaastii waxay ku kacaysaa 100 kr bishiiba. Tusaale ah kharashaadka ku baxa kuwa 20-sanno-pöd ah[20-year-pöd] oo dakhli iyaga ay shaqaysteen soo gala, oona ku nolo magaalo iska qiyaas ah Marka aad waalidiintaada Marka aad iskaa u nooshahay la nooshahay Kharashka bishiiba Dhammaan cuntada oo dhan guriga lagu kariyo aysan ka ahayn qadada la cunno maalmaha shaqada Walxaha macmiilka Alaabta wax lagu cunno ee guriga iyo qalabka guriga laga isticmaalo Warbaahinta iyo isgaarsiinta Kirada, korontada Caymiska guriga Isugayn kharashka guriga Haween Nin 1,410 1,860 60* 60* * 160 160* 250* 250* 1,840* 1,840* 30* 30* 3,750 4,200 Guriga laga bixinnayo 3,750 Kharash kale Waxyaabaha la isku nadiifiyo, oo ay ku jrto daryeelka ilkaha Dhar iyo kobo Mashaax Telefoonka gacanta Qado dibadda laga cunno (20 jeer/bishiiba) Safarka maxalliga oo gaadiidka gad-weynaha la ah Lacagta ku baxda xubin ka ahaanshaha iskaashato iyo Miisaaniyadda Caymiska Baagamuudada Isugayn kharashka kale 520 390 600 580 640 640 250 250 1,680 1,680 530 530 450 450 4,670 4,520 Isugayn kharash 8,420 *Hal-rubuc oo ah kharashka hoyga qoyska oo dhan, maadaama xisabata aqalka qoyska lagu saleeyo afar qofood. 16 Haween Nin 1,410 1,860 100 100 370 370 940 940 5,000 5,000 90 90 7,910 8,360 4,200 8,720 520 390 600 580 640640 250 250 1,680 1,680 530 530 450 450 4,670 4,520 12,580 12,880 LACAGTAADA OGOW Intan ayay kugu kaci kartaa si aad aqalkaaga aad u camirato* Hal qof Kushiin maacuun, qalabka jikada, foorno makraweef iyo qalabka kale ee cuntada lagu kariyo 5,500 Qololka jiifka sariir, joodari, nal, miiska sariirta dhinac yaal kaarbit ama roog, daahyo, armaajo, kursi iyo dharka jiifka Qolka fadhiga – soofe, miiska buugga, miiska xaqwaha, kuraaska gacanta, kaarbit, dhalka kor, nalka istaaga, daahyo iyo qalabka warbaahinta Musqusha iyo hoolka – muraayad, nal, shukumaan, qalab iyo qalabka nadiifista iyo dhar dhaqa Isugayn kharash 3,200 16,000 3,100 27,800 *Tusaalooyinka waa kuwa lagu saleeyay iibsashada saabaan cusayb iyo alaabta wax lagu cuno oo cusayb ah, oo waxay nala tahay in aad dooranayso midka ugu sicir hooseeya oo suurtogalka ah. Liis warbixineed la isticmaalo haddii aad qorshaynaysin in guriga aad ka tagto Cinwaankaaga cusub la soo socodsii Skatteverket, Maamulka Canshuurta ee Swedish [Swedish Tax Authority]. Saxiix caymiska aqalka qoyska. Labada caymis isku barbardhig booqo www.konsumenternas.se Dalbo in laguu soo xiro telfoonoon iyo boroodbaand. Macluumaad aan kala soocnayn ayaa Telekområdgivarna ka heli kartaa. Halkan baad wax badan ka ogaan kartaa www.konsumenternas.se Pontus guriga ayuu usoo socdaa oo wuxuu ka yimd barta jimicsiga, laakin sidoo kale dibadda ayuu waxbarasho ugu socdaa. Xaqiiqaha QOF KALE LA NOOLAANSHO Xeerka Isla nooshaha ee Swedish [Swedish Cohabitees Act] waxay qusaysaa dadka isla degan sida iyaga oo isqaba oo kale, oo ma ahan asxaab go'aansaday in guri ay wadaagaan. Fekradda ka dambaysa ayaa waxay tahay in aqalka qoyska isku darsado, waxaana ka mid ah saabaanta iyo waxyaabaha kale, waa in si siman loo qaybiyaa haddii labada qof ee isla degan ay go'aansadaan in ay kala tagaan. Waxba ugama galin cidii hore u bixisay. Tan kaliya ka reeban ayaa waxay tahay oo aan ku jirin wixii la soo iibsaday ka hor inta aan la bilaabin in labada qof ay isla degaan. Haddaan si kale u iraahdo, waxaa fekir wanaagsan ah in adiga you seygaaga/xaaskaaga aad wadaqaybsataan kharashaadka aqalka qoyska. In aad TV qabto Radiotjänst la socodsii. Haddii aad TV leedahay, waxaa sharci ahaan lagaa doonayaa in aad bixiso ruqsada TV-ga. Radiotjänst waxaad ku wargelin kartaa adigoo booqda www.radiotjanst.se ama ka waca 020-91 00 00. Xeerka ma daboosho walxaha aannan sida tooska aan xiriir ula lahayd laba qof sida koontada kaydka, ama baabuurka iyo doonta; inta lagu gudi jiro muddada kala go'a kuwan waxaa loogu daraa oo iska leh qofkii ku qornaa. Haddii aad doonaysid in wixii aad leedahay in si kala duwan loo qaybiyo, tani waad qabanqaabin kartaa adiga oo saxiixaya heshiiska wada-noolaanshaha. Heshiishka ayaa ah mid jibinnaya xeerka sharciga ku qoran. Heshiis la saxiixo shirkadda korantada bixisa. Haddii heshiis aadan saxiixin, waxaad bixin doontaa qiimaha 'ilaa ogaysiis dambe'. Halkan baad wax badan ka ogaan kartaa www. konsumenternas.se iyo www.elpriskollen.se Dadka isla degan iyaga oo aan ahayn dad isqaba midkiiba midka kale waxba kama dhaxlo. Haddii ay dhacdo in midkooda geeriyoodo, hantida qofka dhintay waxaa isla leh oo la siinayaa ehelkiisa/eeda. Taas ayaa ah sababta ugu wanaagsan ee loo baahan yahay in dardaaran la qorto. Cinwaankaaga cusub u dir qoyska iyo asxaabtada. Maxaad uqaadan wayday fursad aad iyagu ku casuunto iyo xaafaddaada cusub maad ugu yeerto xafladda guriga? Haddii Maamulka Meelmarinta ee Swedish uu seygaaga/xaaskaaga dayn ku leeyahay, isku diyaari in aad kala caddayso hantida aad adigu leedahay iyo tan kale. Haddii kale waxay qiyaasayaan in wixii seygaaga/ xaaskaaga ay iska leedahay oo si sharci ah ayay ula wareegayaan si daynta loogu gudo. 17 LACAGTAADA OGOW Hagaha qofka Maxay tahay waxa uu qabto hagaha qofka, oo maxay tahay caawinnaada aad ka heli karto la taliyaha miisaaniyadda iyo la taliyaha daynta? Qof kasta oo ku nool Magaalo waynta Oxelösund waxaa lagu soo dhowaynayaa inuu soo booqdo Carina iyo Monica. Hagaha macaamiilka Monica Petterson waxay kuwa soo booqda ay kula kulantaa Koordinaten dhexdeeda, dhismaha howlo kasta lagu qabto ee ku yaalla Järntorget ee bartamaha Oxelösund. Carina Ceder, waa la taliye dhanka miisaaniyadda iyo daynta, iyaduna waxay sidoo kale ay qayb ka tahay kan inkastoo iyaduna ay leedahay xafiis iyadu ugaar ah oo xarunta dowladda hoose ku dhex yaalla. Qof kasta oo kaalmo uga baahan in loogu jawaabo su'aallo macaamiil ama gacan ku haynta lacagtooda waa lagu soo dhowaynayaa in ay arkaan oo ay Monica iyo Carina la fadhiistaan. "Dadka badankood, inaga oo nala soo xiriiro ayaa ah tallaabada ugu wayn. Qofka in ay haysato dhibaatooyinka dhanka lacagta oo uu ubaahdo inuu utago qof dadkiisa ka baxsan ayaa ah arrin aad shacuur uleh. Noocyo badan oo dadka ka mid ah oo kaalmo u bahaan isla markaana doonaya in ay kaalintooda ka gaystaan ayaa noo yimaada." hadalkaa Carina ayaa tiri. Laga caawiyo dib-u-qaabeyn dayn Waxa ugu wayn ee sababa dayn tiro badan ayaa noqon karo in ay ka timaado furniinka, xannuunka, ama in guriyi aad ku iibso lacag aad u yar oo aad ku qasaarto. Intooda badan Carina ayay caawinaad ugu tagaan si ay udalbadaan dib-u-qaabeyntan dayn. Inta badan dhowr todobaad ayay qaadataa inta Carina ay balan ay kaaga samaynayso. "Laakin haddii aan dareemo in qofka isoo wacayo oo walaacsan, inta badan dadka aan la shaqeeyo waan soo kala hormarin karaa si sida ugu dhaqsaha badan aan u caawiyo," sidaas ayay inoo sheegtay. Farriin qaadaha markastaaba wuu shidan yahay Monica iyo Carina midkooda waqti buuxa ula mashaqeeyo tilmaame macaamiil ama la talinta daynta iyo lacagta, balse markastaaba farriin qaadahooda wuxuu shidan yahay. 18 Haddii markiiba aysan ka jawaabi karin, markastaaba telfoonka way soo celiyaan. Oo emailladoodana markastaaba way soo jawaabaan. Monica todobaadkiiba laba maalin ayaa waxay qabataa tilmame macamiil. "Dhibaatada ugu wayn ee ay dadka ila soo xiriiraan ayaa ah dhibaato dhanka telfoonka. Mar mar ayay dhacdaa in dadka ay iigu yimaadaan marka laga dhaadhiciyo in heshiiska telfoonka ay bedellaan laakin bedelaadii kii hore ma uusan shaqayn. Marka qofka macaamiilka ah waxaa usoo baxaya laba biil ee la doonayo inuu bixiyo," Monica ayaa sidaa tiri. Dawladda hoose kala xiriir wixii caawinaad ah Dawaladdaha hoose oo dhan way ku qasban yihiin in ay bixiyaan la tashi ku saabsan lacag iyo dayn waa sida sharciga uu qabbo. Hagaha macaamiilka, ayaa dhanka kale ah, mid aan sharciga amrayn, balse dowladdaha hoose ee wadanka ka jira ayaa adeeggaas fidinaya. Ma doonaysaa in aad ogaato sida ay uga shaqayso halka aad adigu ku nooshahay? Booqo bogga internetka ee dowladda hoose ee magaaladaada, ama u mar qatka saxda www.konsumentverket.se Monica iyo Carina waxay bixiyaan talo-siin ku aadan dhaqaalaha • Haddii aad shaqaalaysiinaysid qof kaa caawiya howlaha guriga, isticmaal Hantverkarformuläret ("jawaabcelinta farshaxanlaha") oo aad ka helayso Hay'adda Macmiilka ee Swedish. • Mar walba biilka aqalka qoyskaaga marka hore bixi. Ahmiyadda sii kirada, korontada, cuntada, iyo caymiska guriga ka hor inta aadan wax kale ku qaban. • Haddii ay dhibaato kaa haysato in lacagtaada ay bisha oo dhan kuu gaarto, waxaad u qaybin kartaa tirada tobaadka ee kuu haray inta laga gaarayo jeegga mushaarkaaga ee xiga. "Lacagtaada todobaalaha" baqshad kale ku kaydi. Baqshad kasta waa in ay noqotaa mid ku filan waxkasta oo aad hal sitimaan ubaahan tahay. LACAGTAADA OGOW Kaalmo bilaash ah waxaad ka heli kartaa xafiisyada macaamiilka Waxaad heli kartaa la tashi bilaash ah haddii dhibaato ay kaa haysato dhanka telfoonka, TV-ga, Internetka, tamarta, bangiga iyo caymiska. Waad soo wici kartaa ama email ayaad soo diri kartaa. Halkan ka aqri wax badan oo ku saabsan Telekområdgivarna. Maalin kasta oo maalmaha shaqada ah, qof khabiir ah ayaa wuxuu soo fariistaa Telekområdgivarna oo su'aallaha wuxuu uga jawaabaa dhanka telfoonka, email ahaan iyo su'aallaha boostada ku yimaada. Bogga internetka ee Telekområdgivarna, waxaad waxbadan ka aqrin kartaa waxyaabaha sida qorshaha kala duwan iyo adiga macaamiil ahaan xuquuqda aad leedahay marka laga hadlayo dhanka TV-ga, telfoonka iyo internetka. "Barta internetka ayaa ah tallaabada koowaad markii aad su'aalo qabto," hadalkaasna waxaa tiri Camilla Brogren oo Telekområdgivarna ka socota. Su'aallaha caamka ah ee Telekområdgivarna la waydiiyo Xafiisyada macamiilka waxay bixiyaan talo guud ah iyo kaalmo kuwa doonayo inay naftooda kaalmeeyaan, balse marnaba shaqsi gaar ah ma matalaan. Inta badan dadka Telekområdgivarna waxay ula xiriiraan marka ay qabaan su'aallo iyo cabasho ee iyagu quseeya, tusaale ahaan: • Dhibaatooyinka ka timaada goorta ay wax soo iibsadaan, goorta qofka macamiilka uu umaleeyo in qofkii wax ka soo iibiyay uu siiyay macluumaad aan jirin ama marin-habaabin. • Macaamiilka lagu wareejiyo shirkad cusub iyagoon sidaa aynu fahamsanayn. • Xuquuqda ka tanaasulka inta lagu jiro muddada heshiisyada aad gashay iyo wixii aad soo iibsatay. Kuwa Telekområdgivarna waxay ku talinnayaan • Markastaaba si fiican oo taxadir leh heshiiska oo dhan isaga aqri. • Ha rumaysan in aad heli doonto telfoonka gacanta oo cusub ah iyo qalab kale oo bilaash lagugu siinayao. • Dhammaan waxa laguu balanqaadayo qoraal ahaan haluu siiyo oo saxiixan ha ahaado. "Sidoo kale aad maanka ku hayso in heshiiska afka laga yiraahdo yahay heshiis, sababtaas ayaa ah sababta telfoonnada oo dhan loo wada duubayo," hadalkaas waxaa yiri Mattias Grafström, Xoghayaha Fulinta Sare [CEO] ee Telekområdgivarna." Haddii Telekområdgivarna aad ula soo xiriirto, qof takhasusle ah ayaad jawaab ka helaysaa. Kristian Ramirez ayaa ah mid ka mid ah iyaga oo su'aalaha kaaga jawaabi kara iyadoo loo soo maro dhanka emailka, warqaddaha iyo telfoonka. Afar xafiisyaha macaamiilka Xafiisyada macamiilka dhabarkii waxaa ku yaalla hay'addaha dowladda iyo ururada warshadaha. Howlgelintooda waxaa maalgeliyay ganacsatada ku jira isla shirkaddaha noocaas ah. La soo xiriir xafiisyada macaamiilka Xafiisyada oo dhan ayaa waxaad ka heli kartaa www.konsumenternas.se Boggaga internetka ee xafiisyadan waxaad ka heli kartaa: • Sida la isu barbardhigo lacagaha ay gooystaan bangiga iyo kaararka bangiga. • In aad aqriso heshiisyada ku saabsan shirkadda kala duwan ee korontada, gaaska, iyo kulsiinta ee deegaanka. • Isbarbardhigga caymiska baabuurta, dib u eeg caymiska carruurta oo xisaabi kharashaadka dhowrka ah ee howl-gabka. • In aad aqriso waxyaabo heshiisyada ku saabsan shirkaddaha TV-ga, telfoonka iyo Internetka. Xafiisyada waxay leeyihiin saacaddo ugo'an ee todobaad kasta waa inta udhaxayso 9:00 AM iyo 12:00 PM. Howshoodu ayaa waxay tahay in ay bixiyaan xaqiiqooyin iyo macluumaad ay ku siiyaan ka hor inta aadan wax iibsan, shuruudaha heshiiska ayay kuu sharaxayaan, oo waxay kuu sharaxayaan tallaabada aad qaadi la'hayd haddii aadan ku qanacsanayn go'aanka ganacsiga aad ka heshay. Lambarrada telfoonka ee xafiisyadan waa Bangiga- och finansbyrån: 0200-22 58 00 Energimarknadsbyrån: 08-522 789 50 Försäkringsbyrån: 0200-22 58 00 Telekområdgivarna: 08-522 767 00 19 LACAGTAADA OGOW Hay'addaha Macaamiilka qiyaasaha 2015 Sannad kasta ayaa Hay'addaha Macaamiilka waxay sameysaa qiyaaso ay ku eegayso kharashaadka suurtogalka ah ee aqalka qoyska oo kala duwan sida kharashkoodu uu noqon la'haa. Xisaabaha ayaa waxay noqon karaan barta aad ka bilaabi la'hayd goorta aad doonaysid waxa aad dhaqaalahaaga ka dhihi la'hayd. Sidoo kale qiyaasahaaga ayaa waxaad ku barbardhigtaa kuweena. Kharashaadka waxaa ku jira Kharashaka bisha ee shaqsigii Cuntada:Dhammaan cuntada guriga lagu kariyay. Kharashaadka ayaa ah cuntooyinka ay qiyaaska ku samaysay. Hay'addaha Macaamiilka. Tan ayaa ah cuntadii afar-todobaad, kaasoo daboolaysa nafaqada iyo kaalariga la doonayo in maalin la'ha loo qaato oo loogu talagalay kooxaha da' kasta isugu jira. Dalabka waxaa ka mid ah quraacda qadada, cashada iyo laba ama seddex cunto-fudud. Dhammaan cutooyinka guriga aanan ka ahayn qadada maalmaha shaqada. Kharashaadka cuntada ee aan ku jirin qada shanta maalmood ee sitimaankiiba. (Carruurta iskuulka ayay qadadooda Cuntada oo dhan guriga lagu kariyo Cuntada oo dhan guriga lagu kariyo aysan ka ahayn qadada la cunno maalmaha shaqada ka cunnaan oo dadka qaangaarka ahna maqaaxida ayay qadadooda ka cunnaan). Kharashaadka cuntada kale, sida xafladdaha iyo biriiryada qaxwaha (ha noqoto mid guriga laga cabbo ama maqaaxida qaxwaha) kuma jiraan. Adiga waa in aad kharashyada ku dartaa. Waxyaabaha la isku nadiifiyo, oo ay ku jirto daryeelka ilkaha:Waxay qusaysaa waxyaabaha sida saabuunta, daawada ilkaha, xafaayada, timo jarista iwm. iyo kharashka booqashada takhtarka ilkaha ee sannadlaha (baaritaanka) dadka qaangaark ah. Carruurta Gabdhaha Wiilasha 6–11 bilood jir1 2–5 6–910–13 14–1710–13 760 770 930 1,520 1,680 1,880 1,920 580 590 720 1,160 1,290 1,440 1,470 0 1–23 4–6 7–1011–14 15–1711–14 Waxyaabaha la isku nadiifiyo, oo ay ku jrto daryeelka ilkaha 500 430 150 110 140 280 400 210 Dharka iyo kobaha 370 440 440 520 560580 590570 Madadaalada iyo ciyaarta 80 180 180 400 620710 720710 Telfoonka gacanta phone200 240200 Caymiska dhallaanka iyo dhalinyarada 130 130 130 130 130 130 130 130 Isugayn kharash, oo aan cuntada ku jirin 1,080 1,180 900 1,160 1,4501,900 2,0801,820 * Daryeelka ilkaha bilaashka dartii, isu-geyn kuwa ay da'doodu udhaxayso 18 iyo 19-sanno jir kharashkooda qiyaastii waa bishiiba 65 kronor ama in ka yar Xisaabta waxaa lagu saleeyay baahida aassaasiga ee loo qabo adeegyada iyo walxaha oo waxaan ku muujinay tusaalooyinka kharashkan. Qiyaasaha waa kuwo lagu saleeyay in aadan la'hayn waxnaanonimo ah ama xannuun oo ubaahan kharashaad dheeri ah, tusaale ahaan qalab caafimaad ama dawooyin. Qiyaaso kale ayaa waxay yihiin guriga ayaad ku nooshahay oo ma lihid kharashaad ah wax kaaga baxa darjiinka ama dayactir. Maanka ku hay in qiyaasta aysan ahayn mid daboosha dhammaan kharashaadka aqalka qoyska. Safarka, daryeelka caafimaadka, muraayadda indhaha, hidiyaddaha, feestooyinka, maaweelada, aalkolka, tubaakada iyo qamaarka ayaa ah waxyaabaha kharashka ku kaca ee aan lagu soo darin. Adiga xisaataada shaxanka hoose ku qor ama isticmaal qiyaasaha Hay'addaha Macaamiilka haddii aadan hubin inta aad kharashgarayso. Ka dibna kharashkaaga ku soo wareeji miisaaniyadda bogga 23. Cadada ku qoran shaxanka waxaa loo wareejiyay lacagta todoblayda ee kronor ugu soo dhow. Halkan ka aqri Haddii aad doonaysid in aad aqriso waxbadan oo ku saabsan qiyaasaha Hay'addaha Macaamiilka, Waxaad aqrin kartaa Warbixinta 2013:1 iyo 2013:4, kaasoo aad ka soo degsan karto boggta internetka ee www.konsumentverket.se 20 Kharashaadka bilasha oo la wadaago Qiyaasta Hay'adda Macaamiilka Walxahaha la isticmaali karo Alaabta wax lagu cunno ee guriga i qalabka guriga laga isticmaalo Warbaahinta iyo isgaarsiinta Caymiska Guriga magaalo wayn Magaalo iska dhexdhexaad ah magaalo iska yar Isugayn kharashaadka la wadaago magaalo wayn Magaalo iska dhexdhexaad ah magaalo iska yar LACAGTAADA OGOW Labiska, kobaha:Hal baahi aassaasi ah ayaa ah labiska iyo kobaha maalin kasta la isticmaalo, woqtiga faraaqada iyo munaasibadaha feestooyinka dhowrka ah. Boorsada gacanta, saacaddaha, daladdaha iyo waxyaabaha kale ayaa halkan ku jira. Madaadalada, ciyaarta:Howalaha waqtiga firaaqada la qabto, boon-balada, buuggag, qalabka barafka, baaskiil, ujrooyinka xubin ka ahaanshahaaga, iyo si la mid ah. Telefoonka gacanta:Kharashka telfoonka ee kaarka qaddiman. Caymiska dhallaanka iyo dhalinyarada:Kharashka caymiska shilka iyo caafimaadka ee loogu talagalay carruurta iyo dadka dhalinyarta. Sidoo kale wuxuu daboolaa xannuunka iyo shilka kugu dhaca inta lagu jiro howlaha tamashlaha. Walxahaha macaamiilka:Walxahaha muhiimka ah ee maalin la'ha la isticmaalo ee loogu talagalay daryeelka iyo howlaha guriga, sida saabuunta dharka iyo nadiifista, xaashida musqusha iyo xaashida lagu tirtirto, iwm. Alaabta wax lagu cunno ee aqalka qoyska iyo waxyaabaha yaryar ee guriga laga isticmaalo:Saabaan, alaabta kushiinka, TV-ga, kombiyuutar, iwm. Talaajo makiinada alaabta dhaqda, iyo makiinada dhardhaqa kuma jiraan. Warbaahinta:Kharshka kaybilka, telfoonka guriga, ruqsada raadiyaha iyo TVga, warayska maalin kasta, iwm. Caymiska guriga:Kharshka waxay ku xiran tahay cadada caymi ee guriga iyo halka guriga ku yaalo. Magaalo wayn: in ka badan 200,000 ay ku noolyihiin. Magaalo iska dhexdhexaad ah: 50,000–200,000 ay ku noolyihiin. Magaalo yar: in ka yar 50,000 ay ku noolyihiin. Haweenka Ninka 14–17 18–30 31–6061–74 75+18–3031–60 61–74 75+ 2,420 1,840 1,810 1,660 1,610 2,420 2,310 2,080 1,880 iyo o 1,410 1,380 1,270 1,230 1,860 1,770 1,590 Hay'addaha Macaamiilka Qiyaastayda kharashka 1,440 15–17 18–30 31–4950–60 61+18–3031–49 50–60 61+ 250 520* 520 500 500 390* 390 390 390 580 600 600600 600580580 580 580 720 640 640640 640640640 640 640 240 250 240230 210250240 230 210 130 1,920 1 xubin 2,010 2,0001,970 1,9501,8601,850 1,840 1,820 2 xubnood 3 xubnood 4 xubnood 5 xubnood 6 xubnood 7 xubnood 100 130220260 320370410 370 450540620 730820880 940 970 9901,010 1,0301,0501,070 Xisaabtaada ku qoran shaxanka ku qoran bogga 23. 1,860 Kharashaadka aqalka qoyskayga ee bilaha 120 130150160 160180180 90 100110110 120120120 80 90 90110 110110120 1,530 1,6801,9002,050 2,2402,4202,540 1,500 1,6501,8602,000 2,2002,3602,480 1,490 1,6401,8402,000 2,1902,3502,480 21 LACAGTAADA OGOW Haddii lacagta aysan ku filnayn Halkan ka a qri www.krono fogden.se www.konsu mentverke t.se www.datai nspektione n.se Biilashaada waa in la bixiyaa. Daymahaaga xitaa. Cuntadu waa qaali oo kobahaaga xilliga jiilaalka biyo ayaa soo galaya. Bishana hadda ayay bilaabatay balse adigu lacagtii way kaa dhammaatay. Mar labaad. Horay ma ku qabsatay arrinkan? Qof kasta dhibaato way qabsataa Bilaha qaarkood biil badan iyo kharash badan ayaa kugu soo aadaya. Haddii aad maaraysay in lacag aad kaydsato, weli waad ka baxsan doontaa. Ama waxaa dhici karta in aad leedahay xubno qoyska ka mid ah oo si kumeel gaar ah kaalmo aad uga heli karto. Haddii ay kula tahay in haddii kale, lacagtaada aad ku maarayn karto, waxaa laga yaabaa in aad ku filan tahay oo aad isku dayi karto in aad kordhiso lacagta aad kaydsato oo aad meeldhigato. Miyay kugu adagtahay in bil kasta aad bixiso? Haddii markastaaba ay ku haysato dhibaatooyin soo noqnoqda oo ku aadan bixinta biilashaada, xaaladdahaaga waa in si habboon wax uga badeshaa. Haddii kale waxaa la soo diri doonaa ogaysiisyo ah in lacagtii aadan bixin ama gurigaagaba lagaa soo saaro. Waan ku rajo weynahay, in dhibaatooyinkaaga kaligaaga aad xallin karto muddada yar ee aad haysato oo mar kale lugahaaga ku istaagto. • Uguur guri raqiis ah ama qol iska ijaar. • Ka tanaasul waxyaabaha aad bilkasta lacagta ku bixiso. • Gaarigaaga iyo waxyaabaha guriga kuu yaala iska iibi. Caawinaad ayaad heli kartaa • La hadal kuwa biilasha kuu soo dira oo waxaad waydiisa haddii bil kasta biilka inyar-inyar aad u bixin karto. • Kala tasho latalaiyayaasha miisaaniyadda iyo daynta ee magaaladaada, iyagaa ku siinaya talo bilaash ah. Lacagtii aad bixin waydo diiwaangeli Haddii biilka aad iska bixinwaydo, waxaa dhici karta in laguu soo diro ogaysiis ah in lacagtii aadan bixin oona ogaysiiskaasna loo diro shirkadda warbixinta aamminnaada laga diiwaangeliyo. Tani waa wax adigu dhibaato kuu keeni kara. Tusaale ahaan, waxaa dhici karta in laguu diido dayn aad bankiga ka amaan la'hayd ama telfoonka gacanta ama internet aad doonaysay in aad soo gashato laguu diido. Sidoo kale waxay kuu keenaysaa dhibaato ah in guriga aad kiraysato. Dariiqa biilka lagu leeyahay ee aadan bixin loo diiwaangeliyo • Biil ayaa ku soo gaaray. • Haddii aad bixin waydo, warqad xusuus ah ayaa laguu soo dirayaa. • Haddii aad taa bixin waydo, waxaa laguu soo dirayaa warqad kugu amrayso in lacagta aad iska soo bixiso oo kaaga imanaysa shirkadda ama kuwa uqaabilsan in lacagaha ururiyaan. • Haddii aad taa bixin waydo, waxaad heli doontaa amar reebitaan ah oo aad ku bixinayso oo ay soo diraan Maamulka Meelmarinta ee Swedish. • Haddii aad taa bixin waydo, Maamulka Meelmarinta ayaa dayntaada dhidibada utaagaya. • Waxaa laguu diiwaangeliyaa in daynta ama lacagta lagugu la'haa aad iska guddi wayday. Haddii daynta lagugu sheeganaya aan ahayn mid sax ah, markaa waxaa muhiim ah waa in sida ugu dhaqsaha badan ee suurtogalka ah si qoraal ah aad uga doodo. Warqadda doodana kaydso si markaa aad Maamulka Meelmarinta aad u tusto haddii laguu soo diro amar lagugu leeyahay lacagta iska bixi. Haddii taa aad ku dhaqaaqi waydo, qaali ayay kugu noqon doontaa Biilalka aan la iska bixin islamariiba adiga oo ujeeda ayay kugu kordhaysaa. Talo-siin Ma lagugu leeyahay wax dayn ah? Ma jirtaa dayn lagugu leeyahay oo gaaraysa kumanaan kun oo kroner ah dayntaasoo ka timd karedit kaarta daynta? Isku day in aad hesho daynta bankiga oo sicirka dulsaarka hooseeyo oo isaga bixi dhammaan lacagaha daynta ah ee lagu leeyahay. Ka dibna kaararka iska tuur si markaa aysan kuu qabsan in mar kale aad ku qaadato dayn kale oo cusub. 22 Biilka telfoonka 600 Qorista lacagta aadan bixin lagugu xusuusinayo 60 Warqadda lacag ururinta 180 Warqadda Maamulka Meelmarinta ka socota oo kugu amraysa in aad lacagta bixiso 300 Shirkadda uqaabilsan lacag ururinta 380 Ujrada lacag ururinta 600 Isugayn:2,120 LACAGTAADA OGOW Miisaaniyaddaada Shaxanka hoose, ku qor wixii daqli ah ee ku soo gala iyo kharashaadka Saf-gudbankamiisaaniyadda iminka la joogo. Si riyadaada aad ugaarto, waxaa dhici karta in aad ubaahato in lacag badan aad meel dhigato. Samayso miisaaniyad cusub oo ah sida aad jeceshahay in lacagtaada aad u kharasgarayso si markaa ay kuugu soo harto lacagta aad kaydsato. Mar labaad dib u eeg waxyaabaha kharashka oo qor waxa aad jeceshahay in aad hoos udhigto ama aad dhinto safmarkaMiisaaniyaddayda cusub. Waxa aad ka qaadanayso, bedelkeeda kayda ayaad gashan kartaa. Hadda waxa kaliya ee kuu soo haray ayaa waxay tahay in aad isku daydo isticmaalka si waafaqsan miisaaniyaddada cusub! Haddii tan aad maarayso, bil kasta kaydkaaga waa kuu kordhayaa oo waxay suurtogalinaysaa in riyaddaada ay kuu rumowdo, inyar-inyar. Talo-siin Ma waxaad raadinnaysaa talo dheeraad ah oo dhaqaalahaaga ku saabsan? Hagaha macaamiilka kala xiriir la taliyaha miisaaniyadda iyo daynta uqaabilsan ee magaaladda aad degan tahay. Tafaasiisha aad kula xiriir la'hayd waxaad ka heli kartaa: www.konsumentverket.se Dakhliga bilaha iyo kharashaadka Miisaaniyadda iminka la joogo Miisaaniyaddaada cusub Daqliga guud (p. ka timid. 2) Kharaashaadka Cuntada (p. ka timid. 20) Waxyaabaha la isku nadiifiyo, oo ay ku jrto daryeelka 20) Dharka iyo kobaha (p. ka timid. 20) Madadaalada iyo ciyaarta (p. ka timid. 20) Telfoon lambarka (p. ka timdi. 20) Caymiska dhallaanka iyo dhalinyarada (p. ka timid. 20) Waxyaabaha macmiilka (p. ka timid. 20) Alaabta wax lagu cunno ee guriga iyo qalabka guriga laga isticmaalo (p. ka timid. 20) Warbaahinta (p. ka timid. 20) Caymiska guriga (p. ka timid. 20) Gaariga (p. ka timid. 8) Caymis kale Guriga korontada guriga Daymo (lacagta gun-dhiga iyo dulsaar) Gaadiidka dad-waynaha Lacagta ku baxda xubin ka ahaanshaha iskaashato iyo miisaaniyadda caymiska baagamuudada Biilka takhtarka/daawada Kuwa kale (tusaale ahaan nacnac, ciyaar, hadiyad, aalkohol, tubaako, xaywaanka guriga lagu rabaayadeysto, feesto) Kaydka Kharashka isu-gayn NATIIJADA (Daqli ka jar kharashaadka) Sidoo kale wel wel la'aan isku day in aad isticmaasho kalkuleetarka Hay'addaha Macaamiilka boggeeda laga helo www.konsumentverket.se 23 HAYE MACAAMIIL! Tilmam madax-banaani ee loo maro Hay'adda Macmiilka ee Swedish Adeeg macluumaadka cusub Wixii ka bilawda 31 bisha Maarso 2015, waxaa jiri doona "Hålla konsument” (Haye Macaamiil), waa adeeg macluumaad cusub ee loogu talagalay dhammaan macaamiisha. Halkaas, waxaad jawaabo u heli kartaa su'aallo ku saabsan iibsiga alaabta iyo adeegyada, heshiisyada, iyo cabashooyinka, ama in aad hesho hagaha macaamiilka kugu habboon, la taliye dhanka miisaaniyadda ama daynta, xafiisyada macaamiilka ama hay'adda dowladda oo intaa in kabadan ku caawin kara. Waxaad ula hadli kartaa la taliyayaasheena oo aad u mari karto dhanka telfoonka, email ahaan ama aad la hadli karto oo waxbadan waxaad ka aqrin kartaa www.hallakonsument.se 0771-525 525 00 hallakonsument.se 1. Samayso miisaaniyadda aad ku salaynayso qiyaasta miisaaniyadda ee Hay'addaha Macaamiilka 6. Halka aad gaarigaaga ka wadan la'hayd baaskiil isticmaal Sidoo kale kharashkaaga waxaad kula barbardhigi kartaa qiyaasaha Hay'adda Macaamiilka waa haddii aad jeceshahay. Wadista baabuurka waa qaali. Baaskiil ku soco ama gaadiidka dad-waynaha. 2. Kharashaadkaaga diiwaangeli oo xafid Booqo www.energimyndigheten.se oo isticmaal kalkulaator korontada si aad u aragto inta kuu soo hari karta. Kharashaadkaaga bisha oo dhan meel ku qor oo waxaa kuu muuqan doona halka lacagtaada ay ku baxayso. 3. Qorshee iibsashada cuntadaada Todobaad kasta samayso dalab ah liis ay ku qoran tahay waxa aad soo iibsanayo, oo horey uqaado goorta dukaamaysi aad ubaxayso. 4. Qadaada aad cuni la'hayd horey uqaado Adiga oo guriga ku diyaariya cuntada aad cuni la'hayd oo qadada horey uqaado, bishiiba waxaa meel ku dhigmaya boqolaal kronor ah. 5. Dib isaga fiiri qorshaha kharashka kaaga baxa TV-ga, internetka, telfoonka, iwm. Dhab ahaantii miyaad fiirsataa kanalladan telfishiinka ee kuugu jira? Ma jiraa dariiq raqiis ah oo telfoon ku isticmaali karto ama lagaaga soo diri karo? Ma jiraa shirkad korontada bixisa oo jaban? 7. Korontada kaydi 8. Caymiskaaga aad haysato dib u eeg Ma dhici kartaa in laba caymis aad haysato, ama ma bixisaa caymis dhab ahaantii aadan u baahnayn? 9. Daymaha lagugu leeyahay dib u eeg Bangigaaga la xiriir oo kala gorgorta dulsaar ka wanaagsan kan hadda aad bixiso. Laga yaabo in ay tahay waqtigii bangiyada aad iska badeli la'hayd? 10. Go'aanso in waxaad soo iibsanaysid aad iska joojiso Isku day in kaliya aad soo iibsato wax run ah ee daruuriga ah ee aad bisha u baahan tahay. Imisa ayaa markaa kharashgaraynaysaa? Ma jecelaan la'hayd in buug yarahan oo badan aad hesho? Buuggaagtan yar oo badan waxaad ka heli kartaa dowladda hoose ee degmadaada xafiiska hagaha macaamiilka iyo la taliyayaasha miisaaniyadda iyo daynta. Sidoo kale waxaa laga dalban karaa bogga internetka ee Hay'addaha Macaamiilka: Maamulaha mashruuca iyo qoraalka Joel Samuelsson Sawirrada Øyvind Lund Turjumaad Space 360 AB Habaynta Universitetstryckeriet, Karlstad Daabacaada Elanders Konsumentverket, Box 48, 651 02 Karlstad. Telfoonka: 0771-42 33 00. konsumentverket.se © Konsumentverket 2015 ISBN 978-91-7398-977-0 Halkan waa kan toban talo oo miisaaniyadda la xiriira
© Copyright 2024