Talemålsdelen av Språksamlingane
Edit Bugge og Randi Neteland
Relevante emne for lærarutdanningsmaster?
Profesjonsretta = ?
Ein god norsklærar kan
mykje om:
• Fonologi og dialektologi
• Munnlege dugleikar
• Ordtileigning og
ordforrådsutvikling
• Norskfaget sin plass i ein
kultur- og faghistorisk
samanheng
Ill. henta frå Høigård (2013: 292)
Kva talemålsmateriale finst?
• Digitaliserte lydband (og nyare opptak)
• Lesing av lister (Storm o.a.), lesing av tekstar
• Fri tale
• Ikkje-digitaliserte lydband
• Ordsetlar
• Spørjelister
• Målføresynopsisar
• Målførekart
• Manuskript / ‘særsamlingar’
Det skriftlege talemålsmaterialet
Leksikalsk utvikling som studieobjekt
Nokre hovudfagsoppgåver frå tidsrommet 1975–1997
Wangensten, Boye. 1971. Skilnader i ordtilfanget i Vangsmålet hjå eldre og yngre. Upubl.
Hovudfagsoppgåve, UiO
Sandvik, Olav Hetland. 1975. Endringar i ordtilfanget i nokre Ryfylke-bygder, Upubl.
hovudfagsoppgåve, UiB.
Valestrand, Modgunn. 1978. Ordtilfang i Dalane. Ei gransking av kjennskapen til ord som er
heimfesta til Dalane for omlag 100 år sidan. Upubl. hovudfagsoppgåve, UiB
König, Magnhild Vollan. 1979. Ordforrådet i Birkenes. Upubl. hovudfagsoppgåve, UiB.
Rosfjord, Bjørg-Jorunn. 1981. Endringer i ordforrådet: En undersøkelse av kjennskapen til en del
'Lister-ord' i Lyngdal og Eiken. Upubl. hovudfagsoppgåve. UiB
Aasen, Sig Tove. 1981. Endringer i ordtilfanget i ei Vest-Agder bygd, Hægeland. Upubl.
hovudfagsoppgåve, UiB.
Lysklætt, Gerd. 1992. Endringer i ordtilfanget i Bjugn. Upubl. hovudfagsoppgåve, NTNU
Vestad, Jon Peder. 1994. Ord og år: Adjektiv frå 1700-talet hos tre generasjonar vagværar i 1990-åra.
Upubl. hovudfagsoppgåve, UiO
Nergaard, John André. 1996. Går orda vidare? : Ei sosiolingvistisk undersøking av orddaude i
surnadalsmålet. Upubl. hovudfagsoppgåve, UiB
Frøystadvåg, Nina. 1997. Gamle ord og uttrykk i herøymålet. Ei soiolingvistisk gransking av orddød.
Upubl. hovedfagsoppgave. UiB
****
Eskeland, Bård. 2007. Ordtradering på Stord, Upubl. hovudfagsoppgåve, UiO.
Dialektologien, nasjonen og skulen
• Vegen frå dialektologisk grunnmateriale til pedagogiske framstillingar
av dialektgrenser og dialektkart
Talemålsopptak, fri tale
• Sosiolingvistiske samtalebaserte intervju frå 1970-tallet og
framover
• Studiar av talemålsendringar i verkeleg tid ved hjelp av
1. Innsamling av nye data frå same stad
2. Gjenbruk av data som allereie er samla inn
• Andre talemålsstudiar
Villanger (2010: 66)
Lage ferdige «løyper»?