1. No category

Verknad av jordpakking på engavling,
jordfysiske tilhøve og tap av lystgass
Regional fagseminar på Fureneset
17.-18. september 2014
Synnøve Rivedal, Bioforsk Vest
Hugh Riley, Tor Lunnan, Bioforsk Øst, Ievina Sturite, Bioforsk Nord
Lokalitetar feltforsøk
Balsfjord i Troms
Tjøtta i Nordland
Fjærland
Fureneset
Sogn og
Fjordane
Løken i Oppland
Hokksund i Buskerud
Feltforsøk Bioforsk
Tjøtta, Fureneset, Løken
3 frøblandingar:
• Gras (60% timotei, 30% engsvingel, 10% engrapp)
• 15% kløver (10% raud- og 5% kvitkløver)
• 30% kløver (20% raud- og 10% kvitkløver)
2 gjødslingsnivå:
• 11 kg total-N tilført om våren som gylle (ca. 4 tonn)
• 6 kg N frå mineralgjødsel etter 1. sl i tillegg
Feltforsøk Tjøtta, Fureneset, Løken
3 pakkingsledd:
• Utan ekstra pakking
• Pakking med lett traktor (3-4 tonn)
• Pakking med tung traktor (6-7 tonn)
Tung traktor Tjøtta
2 gonger spordekking etter kvar slått
Lett traktor Tjøtta
Lufttrykk i dekk etter dekkprodusentane sine tabellar ved
30 km/t (0,6-0,8 bar)
Feltforsøk NLR
Hokksund, Balsfjord, Fjærland
3 frøblandingar:
• Gras (60% timotei, 30% engsvingel, 10% engrapp)
• 15% kløver (10% raud- og 5% kvitkløver)
• 30% kløver (20% raud- og 10% kvitkløver)
3 pakkingsledd:
• Utan ekstra pakking
• Pakking med lett traktor og hausteutstyr
• Pakking med tung traktor og hausteutstyr
1 gang spordekking etter kvar slått
Traktor og utstyr NLR
Hokksund
Balsfjord
Fjærland
Tungt
Lett
Tungt
Lett
Tungt
Lett
5000
2400
6500
3800
6000
3600
0,6/0,8
1,6/1,1
0,6/0,6
0,6/0,6
0,6/0,6
0,6/0,6
4500
3000
4500
2700
5500
3000
2,1
1,2
1,1
0,6
0,9
0,8
Traktor
Vekt (kg)
Lufttrykk (bar)
Hausteutstyr
Vekt (kg)
Lufttrykk (bar)
Tungt utstyr Fjærland
Lett utstyr Fjærland
Avling ulik pakking NLR,
snitt for 2. og 3. engår
1600
1400
15 % 17 %
Kg ts/daa og år
1200
1000
10 %
800
7%
11 %
600
400
200
0
Hokksund
1493
Fjærland
913
Balsfjord
717
Lett utstyr
1264
820
637
Tungt utstyr
1238
846
624
Utan pakking
13 %
Avlingstap Hokksund
40
% tap etter jordpakking
35
32
30
27
26
Lett utstyr
27
Tungt utstyr
23
25
20
16
15
10
10
7
8
1.slått
2.slått
6
5
0
2. slått
2011
1.slått
2.slått
2012
2013
Siltig
lettleire
Avlingstap Balsfjord
40
35
% tap etter jordpakking
30
36
33
Lett utstyr
Tungt utstyr
25
20
15
15
10
10
5
2
0
-5
2. slått
-2
-11.slått
1.slått
2.slått
2011
2012
-8
1. pakking
2. pakking
1. pakking
1. pakking
2.pakking
22
21
26
29
29
-10
2013
-15
Vassinnhald i jord 0-10 cm ved pakking (% av tørr jord)
Siltig
mellomsand
Avlingstap Fjærland
% tap etter jordpakking
40
Lett utstyr
35
Tungt utstyr
30
25
20
13
15
10
12
8
8
7
6
5
0
2. slått
1.slått
2011
2.slått
2012
1. pakking
2. pakking
1. pakking
2.pakking
44
44
17
40
Vassinnhald i jord 0-10 cm ved pakking (% av tørr jord)
Sandig
silt
Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer
Hokksund 2013
7000
Trykkmotstand, kPa
6000
5000
4000
3000
Upakka
2000
Lett traktor
1000
Tung traktor
0
2.5
5
7.5
10
12.5
15
17.5
20
22.5
Jorddjupne, cm
25
27.5
30
32.5
35
37.5
40
Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer
Fjærland 2012
4000
Utan pakking
3500
Lett traktor
Trykkmotstand, kPa
3000
Tung traktor
2500
2000
1500
1000
500
0
2.5
5
7.5
10
12.5
15
17.5
Jorddjupne, cm
20
22.5
25
27.5
30
Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer
Balsfjord 2012
3500
3000
Trykkmotstand, kPa
2500
2000
1500
Utan pakking
Lett utstyr
1000
Tungt utstyr
500
0
2.5
5
7.5
10
12.5
15
Jorddjupne, cm
17.5
20
22.5
25
Oppsummering felt NLR
• Stor skilnad i pakkingsutslag mellom felt
• Stor skilnad i pakkingsutslag mellom ulike år
og slåttar
• Vassinnhald i jord avgjerande for
pakkingsutslaget
• Liten skilnad mellom lett og tungt utstyr
1000
Avling ulik pakking Bioforsk,
snitt for 2. og 3. engår
3%
Kg ts/daa og år
800
0%
6%
1%
600
20 %
32 %
400
200
0
Tjøtta
741
Fureneset
830
Løken
594
Lett traktor
744
808
406
Tung traktor
730
782
474
Utan pakking
Avlingstap pr slått Tjøtta
60
% tap etter jordpakking
50
40
Lett traktor
30
Tung traktor
20
10
3
7
3
6
4
1
2
0
-10
2.sl
-3
-4
1.sl
1. engår
2.sl
2. engår
-1
1.sl
2.sl
3. engår
1. pakking
2. pakking
1. pakking
2. pakking
1. pakking
2. pakking
78
50
36
50
64
94
Jordas vassinnhald 0-10 cm ved pakking (% av feltkapasitet)
Avlingstap pr slått Fureneset
60
% tap etter jordpakking
50
Lett traktor
40
Tung traktor
30
20
10
9 15
3
10 11
3
4
3
9
0
-10
2.sl
1. engår
-3
1.sl
2.sl
2. engår
1.sl
2.sl
3. engår
1. pakking 2. pakking 1. pakking 2. pakking 1. pakking 2. pakking
100
103
84
89
70
105
Jordas vassinnhald 0-10 cm ved pakking (% av feltkapasitet)
Avlingstap pr slått Løken
60
% tap etter jordpakking
60
Lett traktor
50
40
43
Tung traktor
37
31
30
24
20
16
20
27
15
9
10
0
2.sl
1.sl
1. engår
2.sl
1.sl
2. engår
2.sl
3. engår
1. pakking
2. pakking
1. pakking
2. pakking
1. pakking
2. pakking
108
115
118
106
104
101
Jordas vassinnhald 0-10 cm ved pakking (% av feltkapasitet)
Tap som fylgje av jordpakking (%)
Avlingstap (%) i 2. slått etter jordpakking
60
50
y = 2,35x - 226,4
R2 = 0,83
Fureneset
40
Løken
Tjøtta
30
20
y = 0,125x - 2,58
R2 = 0,44
10
0
0
20
40
60
80
Jordas vassinnhald 0-10 cm ved pakking (% av feltkapasitet)
100
120
Mekanisk samansetning
av jord på Bioforskfelta
Tjøtta
Fureneset
Løken
Mellomsand
Siltig
mellomsand
Silt
% sand (0,06-2 mm)
86
59
14
% silt (0,002-0,06)
11
35
81
% leir (<0,002)
3
6
5
Glødetap (%)
6,2
14,5
4,8
Jordart
Porevolum og fordeling av porestorleik i jorda
Tjøtta
5-9 cm
15-19 cm
23-27 cm
0
10
20
30
40
50
60
40
50
60
40
50
60
Fureneset
5-9 cm
15-19 cm
0
10
20
30
Løken
5-9 cm
15-19 cm
23-27 cm
0
10
20
30
Porevolum (%)
(>160 µm)
(30-160 µm)
(3-30 µm)
(<3 µm)
Tjøtta
Relativ
pakkingsgrad (%) i
ulike jorddjupner.
5-9 cm
15-19 cm
23-27 cm
60
70
80
90
100
110
90
100
110
90
100
110
Fureneset
5-9 cm
Optimalt for
plantevekst:
82-87%
15-19 cm
60
70
80
Løken
5-9 cm
15-19 cm
23-27 cm
60
70
Utan pakking
80
Lett traktor
Tung traktor
Tjøtta
5-9 cm
Luftkapasitet (%)
i ulike
jorddjupner.
15-19 cm
23-27 cm
0
5
10
15
20
25
30
20
25
30
20
25
30
Fureneset
5-9 cm
Kritisk grense
for god plantevekst: 10%
15-19 cm
0
5
10
15
Løken
5-9 cm
15-19 cm
23-27 cm
0
5
Utan pakking
10
15
Lett traktor
Tung traktor
Tjøtta
5-9 cm
Luftpermeabilitet
(µm2) i ulike
jorddjupner.
15-19 cm
23-27 cm
0
5
10
15
20
25
30
35
20
25
30
35
20
25
30
35
Fureneset
5-9 cm
Kritisk grense
for god
plantevekst: 3 µm2
15-19 cm
0
5
10
15
Løken
5-9 cm
15-19 cm
23-27 cm
0
5
10
Utan pakking
15
Lett traktor
Tung traktor
Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer
Tjøtta 2013
4000
Utan pakking
3500
Lett traktor
Trykkmotstand, kPa
3000
Tung traktor
2500
2000
1500
1000
500
0
2,5
5
7,5
10
12,5
15
17,5
20
Jorddjupne, cm
22,5
25
27,5
30
32,5
35
Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer
Fureneset 2013
3500
Utan pakking
3000
Trykkmotstand, kPa
Lett traktor
2500
Tung traktor
2000
1500
1000
500
0
2.5
5
7.5
10
12.5
15
17.5
Jorddjupne, cm
20
22.5
25
27.5
30
Trykkmotstand i jord, målt med penetrometer
Løken 2013
6000
Trykkmotstand, kPa
Upakka
5000
Lett traktor
Tung traktor
4000
3000
2000
1000
0
2.5
5
7.5
10
12.5
15
17.5
20
22.5
25
Jorddjupne, cm
27.5
30
32.5
35
37.5
40
Spordjupne etter køyring,
snitt 2012-2013
3.5
3.0
Spordjupne, cm
Lett traktor
Tung traktor
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
1. pakking
2. pakking
Fureneset
1. pakking
2. pakking
Løken
Avlingstap 2. slått i høve til spordjupne 1. slått
70
Tjøtta
Fureneset
Løken
Avlingstap 2. slått, %
60
50
40
30
20
10
0
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
Spordjupne, cm
2.5
3.0
3.5
4.0
Oppsummering Bioforskfelt
• Stor skilnad i avlingstap
mellom felt knytt til
jordfysiske eigenskapar
og vassinnhald i jord
• Unngå køyring på våt
jord (vassinnhald >100
% av feltkapasitet)
• På finkorna jord (høgt
silt- og/eller leirinnhald)
må ein vere ekstra
forsiktig.
Oppsummering Bioforskfelt
• Tung traktor gav ikkje
større avlingsnedgang
enn lett traktor.
• God dekkutrustning og
lågt lufttrykk kan vere
forklaringa.
• Viktig å utnytte
dekkutrustninga, mange
brukar unødvendig høgt
lufttrykk.
Utnyttingsgrad av N-gjødsel, tap av lystgass
N i avling/tilført N (gras), snitt 1. og 2. engår
1
Upakka
0.9
0.82
0.8
Pakka
0.75
0.75
0.7
0.63
0.6
0.5
0.5
0.43
0.4
0.3
0.2
0.1
0
Fureneset
Løken
Tjøtta
N-avling grasruter 2. slått Fureneset
7.0
6.0
1,1 kg
Kg N/daa
5.0
1,0 kg
4.0
Utan pakking
Tung traktor
3.0
2.0
1.0
0.0
2012
2013
Lystgassutslepp sommaren 2012
Målt på grasruter
g N2O-N daa-1
Samla lystgassutslepp over 37 dagar etter
gylling
Samla lystgassutslepp over 35 dagar etter
sommargjødsling
45
45
40
40
35
35
30
30
25
25
20
20
15
15
10
10
16 g meir lystgass-N ved
tung traktor=7,8 kg CO2ekvivalentar
Gylle vår
Gylle + NPK
5
5
0
Utan køyring
Lett traktor
Tung traktor
0
Utan køyring
Lett traktor
Tung traktor
Lystgassutslepp vinteren 2012/2013
Samla utslepp Fureneset over 185 dagar
350
Upakka
g N2O-N daa-1
300
Tung traktor
250
200
150
100
50
0
Gras
Gras/kløver
Kløver
Lystgassutslepp sommaren 2013
Målt på gras og gras/kløver
Samla lystgassutslepp over 27 dagar
etter sommargjødsling
Samla lystgassutslepp over 29 dagar
etter gylling vår
70
70
60
g N2O-N daa-1
60
Upakka
50
50
Tung traktor
40
40
30
30
20
20
10
10
12 g meir lystgass-N ved
tung traktor=5,8 kg CO2ekvivalentar
Upakka
Tung traktor
0
0
Gras
Gras/kløver
Gras
Gras/kløver
Gras, gylle + NPK
Oppsummering lystgass
• Jordpakking auka ikkje lystgassutsleppet frå
graseng tilført berre gylle.
• Jordpakking auka lystgassutsleppet frå graseng
etter sommargjødsling med NPK i 2012 og
tendensen var den same i 2013.
• Jordpakking auka lystgassutsleppet frå
gras/kløver våren 2013, men ikkje om sommaren
eller om vinteren.
• Om vinteren auka lystgassutsleppet med pakking
frå rein kløver
Oppsummering lystgass
• Berre ein liten del av redusert N-avling som
fylgje av pakking gjekk tapt som lystgass
• Når det gjeld N-utnytting spelar andre forhold
større rolle (rotutvikling, jordliv, omsetting av
organisk materiale, tap av ammoniakk,
avrenning etc.)
• På grunn av stort oppvarmingspotensiale er
likevel tap av lystgass viktig i klimasamanheng.