1 Ringblad nr. 3-2011 15. desember Haugaland landbruksrådgjeving 37. årgang 2 Vekstsesongen 2011 Det ser ut til at vi er inne i ein periode med uvanleg vær. Vinteren 2009-2010 var den mest snørike på fleire mannsaldrar. Vinteren 2010-2011 vart sprengkald i novemberdesember, der resultatet vart isbrann og frostskader på enga. Etter ein lovande vår, værmessig, fekk vi ein sommar og haust som har regna vekk. Mange har hatt store problem med å få avlinga i hus. Resultatet er lågare avlingar og svært variabel kvalitet på det som er kome i hus. Grøfting bør dette året setjast på arbeidsplanen mange stader her på Haugalandet. Tabell 1. Middeltemperatur i 2011 År April Mai Juni Juli August Sept. Okt. Middel Etne 9,0 10,2 13,2 15,6 14,0 12,5 9,1 11,9 Nedre Vats 9,2 10,2 13,0 15,7 14,9 12,6 9,4 12,1 Haugesund lufthavn 7,7 10,0 12,0 14,5 14,9 13,0 10,2 11,8 Utsira 6,7 9,3 11,6 14,1 14,8 13,0 10,2 11,4 Tabell 2. Nedbør i mm for Etne 2006-2011 samt Vats 2011 og Utsira 2011 År Etne 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Vats 2011 Utsira 2011 April 166 146 72 58 122 149 147 55 Mai 44 139 5 152 53 236 195 75 Juni 85 23 218 69 47 241 265 135 Juli August 85 170 87 219 118 130 188 128 Haugaland landbruksrådgjeving 110 185 118 220 203 65 161 106 Sept. 152 364 124 267 226 336 430 161 Okt. 222 219 428 112 312 318 311 103 Sum 863 1246 1052 1096 1080 1475 1697 763 3 Plantevernkurs Går sertifikatet ditt ut eller er du ny som bonde og treng grunnkurs? Vi arrangerer kurs både i Haugesund og i Ølen på nyåret. I år vert det dagkurs i Haugesund og kveldskurs i Ølen. Ølen, kveldskurs—klokka 19.00-22.00 Kurset går på Ølen Gjestegård. Datoar: 10., 12.- og 17. januar. Ved fornying treng du ikkje møta 12. januar. Haugesund, dagkurs—klokka 09.3015.30 Kurset går på Møterommet i 2. etg. på Felleskjøpet i Haugesund. Datoar: 24.—og 31. januar. Ved fornying treng du ikkje møta formiddagen 31. januar. Pris inkludert eksamensgebyr Grunnkurs: kr. 1.500,- / kr. 1.900,- dersom garden ikkje er medlem. Fornying: kr. 1.300,- / kr. 1.700,- dersom garden ikkje er medlem. Læreboka kostar kr. 360,- og kjem i tillegg til kursavgifta. Deltakarar kan gjerne ha med brukt bok, utgåve 5. eller nyare. Grunnbok. Handtering og bruk av plantevernmiddel. Frivillig registrering ved bortforpakting. OBS ! Du kan bli nekta frådrag for inngåande moms utan registrering. Utleige av fast eigendom fell som hovudregel utanfor meirverdiavgiftsområdet. Det er mogeleg å søkje om å bli frivillig registrert ved bortforpakting av gardsbruk og jordbruksareal. Innan landbruk er registrering av utleigebygg særleg aktuelt der éin eller fleire saman bygger fellesfjøs for utleie til samdrift. Vær merksam på at ein ikkje kan krevje frådrag for mva av byggekostnader og berekne mva på utleige dersom ein ikkje er frivillig registrert som bortleigar. Skjema for registrering ( BR-10011) finn du her: http://www.brreg.no/blanketter/bin/sr_del2.pdf Haugaland landbruksrådgjeving 4 Vinterlagring av traktorsprøyta Av: Lars Ketil Flesland Vinteren kom brått på i fjor. Det kan den også gjere dette året. Så om du ikkje allereie har gjort det, - så gjer det nå! Sikra traktorsprøyta mot frost. Det gjer du som fylgje: 1. 2. 3. Sprøyt ut eventuelle restar på ein for- 4. Manometer må skruvast av og plassesvarleg måte og skyljetanken innvendig, rast frostfritt , - i opprett stilling. Sjølv om du ikkje alt har gjort det. om det vert køyrt frostvæske gjennom Ha 1-2 liter frostvæske i tanken og køyr sprøyta, vil ikkje den kome inn i manodette gjennom systemet. Dette vil formeteret og hindra det i å fryse. utan å hindra at røyra frys i sund, også 5. Til sist tilrår vi å ta av dysespissar og dyha ein smørjande effekt på membran sesilar og reingjera desse. Det vert då og ventilar. litt kjekkare å ta sprøyta i bruk igjen til Vidare tilrår vi å skru av slangane til neste år. bommen. PS! Er høgtrykksspylaren plassert frostsikkert? Haugaland landbruksrådgjeving 5 Set grøfting på arbeidsplanen Mange har grøfting som ein fast del av arbeiAv. Lars Ketil Flesland det kvart år, men ikkje alle. Fleire burde bruVi har lagt bak oss ein sommar og ein haust ke erfaringane får dette året til å auka arbeider grøftesystema verkeleg er sette på prøve. det med grøfting. Særleg det å lage gode avMange stader har dei ikkje bestått. Resulta- skjeringsgrøfter for å hindre overflatevatn å tet er store køyreskadar på enga og problem koma inn på dyrka jorda, samt forming av med å få avlinga i hus. overflata slik at vatnet ikkje samlar seg i Med den jamne og rikelege nedbørsmengda, dammar, er effektivt. er det kanskje ikkje å forvente at grøftesyste- Til dykk som ynskjer å lese meir om grøfting, ma alltid skal klare å ta unna all væta, men vi kan de gå inn på denne nettstaden: http://hordaland.lr.no/media/ring/1044/ ser det er noko som ofte går igjen. Groefting_arbeidsbeskrivelse._T.Torsteinsen Overflatevatnet skapar oftast problem. _Forsøksringen_Hordaland_2008.pdf Under jordprøvetakinga i haust har vi ofte opplevd at areala er svært våte (sørpe) dei øvste 5-10 cm, medan jorda under er heilt normal. Her er det overflatevatnet som er problemet, og spørsmåla vert: Er dei opne grøftene i overkant av stykket i orden, slik at vatn utafor ikkje skapar ekstra problem. Har jordarbeiding og bruk av tunge maskiner (vi har mykje leigeslått med store maskiner for tida) laga eit tett lag som hindrar vatnet i å kome ned til grøfterøyra? Grøfting Haugaland landbruksrådgjeving 6 Kvaliteten på grovforet dette året av: Lars Ketil Flesland Vi byrjar etter kvart å få inn resultat på grovfôrprøvane som vi og TINE har sendt inn. Været i år viser igjen i resultata. Grovfôr frå 1. slåtten har lågare TS-innhald er normalt, og varierer svært i kvalitet, - frå godt til elendig (halm). 2. slåtten er jamt over meir som forventa, - været i august var litt mindre vått. Prøvane frå 3 slått er for få til å sjå nokon tendens. Elles er å merka at der det er brukt 1. slått ensileringsmiddel er innhaldet av sukker høgare og syrer lågare, - noko som skulle tilseie meir smaklig for. Vi ser også her ein viss skilnad i foreiningskonsentrasjon. Med så sprikande analyseresultat som vi har fått i år, er det enda viktigare å ta ut prøve av grovfôret til analyse og få sett opp ein tilpassa fôringsplan. 2. slått 3. slått Utan ensileringsmiddel** Med ensileringsmiddel** Tal prøvar 62 45 9 46 77 TS% 25,0 26,6 26,0 25,5 25,2 FEm 0,80 0,82 0,85 0,80 0,82 NEL 20 5,70 5,85 6,10 5,71 5,82 AAT 20 80 80 81 79 80 PBV 20 29 34 44 30 31 pH 4,3 4,4 4,3 4,5 4,2 Sukker 35 40 47 29 45 Eddiksyre 14 16 16 18 13 Mjølkesyre 46 44 38 45 44 Ammoniakk 69 70 60 78 63 Haugaland landbruksrådgjeving 7 Grovfôrsituasjonen i vårt område hausten 2011. Av: Harald Hetland Tilbakemelding frå gardbrukerane i vårt område er at avlingane varierer frå litt over middels til dårleg. Når me snakkar med folk som sel grovfôr seier dei at etterspørselen er svært stor. Dette tyder på at mange nok har for lite grovfôr. Med lite grovfôr, vil råda vera: 1. Spar på grovfôret og erstatt med kraftfor. I forhold til appetittfôring kan ein gå 4. ned mot halve grovfôrmengde. Bruk kraftfôr med høg struktur-innhald og 5. del fôringa opp i fleire fôringar 6. 2. Havremix er rimeleg , og består av havre, havreskall og melasse. Kan bruka opptil 2-3 kg pr ku/dg utan problem. Skal ikkje brukast til hest. Dette gir ein Fem-pris på kr 2,62 (pluss frakt . Dette vil i dei fleste tilfelle vera rimelegare fem-pris enn rundballar/silo. 3. Rundballar av gras er oftast det rimelegast grovforet å få kjøpt. I år vil nok prisane vera høgare enn elles, og du bør prøva å finna ut kva som er i rundballane før du kjøper. Me tilrår enten fôrana- lyse og veging, eller berre tørrstoffprøve og veging. Surfôr er og eit godt alternativ dersom ein får tak i det. Høy og halm blir relativt dyrt pr fem. Reduksjon av dyretalet er siste utvei. Men viss formangel er årviss bør ein ta ein gjennomgang for å sjå om reduksjon av dyretal er det rette. Haugaland landbruksrådgjeving 8 Kalking med helikopter I fjor vart det ikkje noko av den planlagde helikopterkalkinga, sidan Pegasus helicopter as ikkje fann lager for kalken her lokalt. Denne gang er lager sikra. Dei som tinga kalking i fjor vil sjølvsagt bli prioritert dette året. re at det er sikkerhetsmessig forsvarleg og helikopterkalkea. For meir informasjon og bestilling Ta kontakt med Lars Ketil Flesland. Mobil: 947 81 807, eller e-post: [email protected] Kalking etter påske Pegasus helicopter as vil starta kalkinga etter Påske. Det vil bli brukt grovdolomitt, og det vert spreidd ca 350 kg pr dekar. Pris. Pris for ferdig spreidd grovdolomitt er frå 1.900,- til 2.000,- pr. tonn eks. mva. avhengig av mengde kalk bestilt pr. landingsplass. Alle kalkingsområder blir besøkt av oss på førehand, slik av vi kan garante- Kalking med helikopter på Rame i Etne i 1996. Foto: Lars Ketil Flesland Haugaland landbruksrådgjeving 9 Ridder av det Gyldne Grev Under festmiddagen på kursveka til Norsk Landbruksrådgiving (NLR) 15. november i år vart Lars Ketil Flesland utnemnt til Ridder av det Gyldne Grev. Dette er NLR sin måte å markera at det er 25 år sidan han starta i jobben som ringleiar. Flesland byrja i 1986 som ringleiar i Indre Hardanger forsøksring. Der var han til 1989, då han vart tilsett i Etne, Ølen og Vindafjord forsøksring. Saman med Flesland vart 4 andre heidra med det Gyldne Grev. Foto: Annlaug Fludal Maskinførarkurs, Felleskjøpet i Haugesund . 1. 1.--4 mars 2012 Kurset er eit samarbeid med Kristi- Alle som køyrer masseforflyttingsansand Truck-opplæring som er maskiner over 20,4 hk må ha slikt be- fagansvarleg for kurset. vis. Traktorgravar med hurtigkopling Kurset dekker teoridelen for masse- (trepunktmontert) er fritatt kravet. forflyttningsmaskiner (gravemaskin, Påmelding: Haugaland Landbruksråd- hjullastar og dumper). Praksiskravet gjeving, mobil: 416 32 774 / 948 51 må dokumenterast for å få maskin- 010 førarbevis for den einskilde maskin. Pris: (kan gjerast etter teoridelen er bestått) kr. 4.500,- (kr. 4.200,- for medlemer i Haugaland landbruksrådgjeving) Haugaland landbruksrådgjeving 10 Økologisk landbruk Du kan framleis få ØF-besøk (gratis økologisk førsteråd for omlegging til økologisk drift). Du som alt har hatt besøk kan få ei Rådgivingsavtale. Ei tettare oppfølging i vurde- ring av, og arbeid med, økologisk drift på garden. Det set fokus både på agronomiske og økonomiske forhold i produksjonen. Ta kontakt med Haugaland Landbruksrådgjeving. Meir info finn du på http://www.lr.no/ Fag- og inspirasjonssamling for økologisk landbruk i Haugesund. 20.-21. januar er det klart for fagleg påfyll og sosialt samvær for personar som er interessert i, eller vil lære meire om økologisk landbruk. Hit kjem mellom anna skribent i Nationen Kari Gåsvatn, kokebokforfattar Margit Vea og Trond Quale som driv oppdrett av kjøttfe utan bruk av kraftfôr. Samlinga er ein årleg møtestad for folk som er interessert i økologisk landbruk, og finn stad på Rica Saga Hotell i Haugesund. Samlinga er eit samarbeid mellom Fylkesmannen i Rogaland, NL Rogaland, OIKOS og Haugaland Landbruksrådgjeving. Samlinga går frå fredag kl 11.30 til lørdag kl 14.30. Påmelding: Frist for påmelding er 2. januar 2012. Meir info og påmelding på http:// fylkesmannen.no/fagom.aspx?m=36533 eller til Annabell Pfluger på telefon 51 56 89 71 / e-post: [email protected] Påmeldinga er bindande. Prisar. Full kurspakke med overnatting i enkeltrom: kr 1095,- Full kurspakke med overnatting i dobbeltrom: kr 885,- Dagpakke fredag inkl. middag kr 700,- Dagpakke laurdag kr 450,Haugaland landbruksrådgjeving 11 julegåvetips Nyttedyr , skadedyr og sjukdomar i frukt og bærhagen. Forfattar: Olav Sørum. Pris kr. 298,-. Boka inneheld over 600 bilete som illustrerer ulike skader og sjukdomar ein kan få på frukt og bær. Boka passar for både private hagebrukarar og profesjonelle fruktdyrkarar. Forfattaren deler av si rikhaldige erfaring og legg vekt på eit sprøytemiddelfritt landbruk. Vi har boka liggjande både på kontoret i Haugesund og i Ølen. Kulturlandskap og biologisk mangfald på Haugalandet. Forfattar: Anders Lundberg. Pris kr. 250,-. Anders Lundberg har gjennom fleire år kartlagt ulike område i fire kommunar på ytre Haugalandet. Prosjektet er finansiert gjennom kommunane og fylkesmannen si miljøavdeling. Arbeidet er samla i ein fin rapport med mykje bilde og kartavgrensingar. Vi har boka liggjande både på kontoret i Haugesund og i Ølen. Haugaland landbruksrådgjeving 12 Returadresse: Haugaland landbruksrådgjeving Boks 38. 5588 Ølen Telefon: 948 51 010. E-post: [email protected]. Internett: http://haugaland.lr.no/ Kontor: - Haugesund: 2. etasje Felleskjøp-bygget. - Ølen: Landbrukets hus, Ølen Senter. Bestilling av settepoteter Ta kontakt med Harald Askeland ved Felleskjøpet i Haugesund. Telefon: 52 70 54 70. Frist: 15. desember Haugaland landbruksrådgjeving