1. No category

14th November, 2014
QEEXIDDA SILSILADA MAANHADAL
 Maanhadal: Waa Qormooyin Taxane Ah.
 Maanhadal: Waa Sheekooyin La Allifay.
 Maanhadal: Waa Ujeedo & Macneyaal Badan.
 Maanhadal: Waa Fure Iyo Faynuus.
 Maanhadal: Waxay La Hadlaysaa Damiirka Nool.
 Shicaarka: “U Noolow Sidii Adoo Nolosha Ka Hanweyn”.
Lama garanayo xilliga dhalashadeeda, lama hubo siday u ekeyd, sifiicanna looma
suurayn karo dabeecadeedii iyo dhaqankeedii, xadhkaha xasuusta hadii dirqi lagu
dhuujiyo, way oohin badneyd, kalkoolinta aad bay u jecleyd, si lamida, ruux
geesiyad ah oo aan ogoleyn marnaba cidlada wehel ka dhigato, ayey aheyd. Waxaa
la rumeysan yahay inay ka karti, firfircooni, adkaysin, caqli iyo xikmad badneyd
asaageed.
Khaanadaha maanka, qaybta xifdinta kolka la tixraaco, dadkii caruurnimadeeda u
soo joogey ee la soo noolaa, saddex dabeecadood ayey ku sheegaan oo tilmaan
iyo tiigsi lagaga dayado, hubaashii, u aheyd. (1) Inay lahayd dabci gooniya, dhanka
dabeecadda nolosha iyo koritaanka muuqaalka. (2) Inay aad u shaqo badneyd,
aadna u ciyaar jecleyd. (3) Iyo inay ku hammin jirtay mar walba, yeelashada dad
badan oo taageera, dabeecadeeda la noolaada; hase-ahaatee, saamayn badan iyo
loolan midabo leh ku yeelan, koritaankeeda iyo ilbaxnimadeeda.
1
Waalidkeed, kadib muddadii caruurnimada (Childhood) waxey diyaariyeen qorshe
dhammaystiran, si walba iyo hab walba, loogu qotomiyey fahamka waasacsan ee
midabada nolosha iyo mustaqbalka dhow, dhexe iyo fogba; siduu noqonayo, aqoon
ay cilmiga dhaqaalaha iyo arrimaha bulshada u lahaayeen owgeed. Waxey ku
tarbiyeeyeen nolosha islaamka iyo ta dhaqanka qowmiyada,
Sheekooyinka xikmadda iyo murtida daaran, ayey marwalba jecleyd in dhegeheedu
maqlaan, qalbigeeduna weeleeyo; waxey xiise badan u haysay sheeko caruureedka,
medadaalada iyo qosolka huwan. Mararka qaarna, sheeko dhaqameedka wey la
dhici jirtay, farxad iyo faa’iido owgeed. Waxey ku soo kortay nolol afar sumad leh:
(1) Nolol barwaaqo-dherega. (2) Nolol aqoon maalida. (3) Nolol karti badniya. (4)
Iyo Nolol medadaalo jeclaysiya.
Ayadoo tiro buuxis aan gaadhin ayey dhammeysay, islamarkaana xifdisey kalaamka
Eebe SWT. Macalinkeedii Daahir, aad ayuu u amaani jirey ayada, ardayda kale wey
ka hinaasi jireen, tookha iyo jaceylka uu macalinku u hayo owgeed, “geesiyad iyo
ruux Allaah SWT ku manaystey faham wanaagsan, xifdi sarreeya iyo xishood aan
laba arag, dhiggeeda marka la barbardhigo”, ayuu ku tilmaami jirey. Waxaa se la
yaab badnaa inay subciska maahirad ku aheyd, ardaydu wey iska ilaalin jireen,
ardayada hoogtey ee khasaartey waxey aheyd, ta dhinaceeda bidix fadhida, oo
sabab? Markay garan-weydaba wey kala boodi jirtey, dabadeed, macalinkaa ul iyo
casharo adag oo oohintu is daba socoto ku ciqaabi jirey.
Maamulkii qoyska ayaa go’aamiyey haday dhammeysay musxafka, in lagu abaalmariyo aaditaanka iskoolka si, aqoonta maadiga teeda nafciga leh, u kororsato.
Waxey aheyd subax sabtiya, waaberigii, lebis ay jecleyd ayey gashatay, in badan bay
dhaayeheedu qaban jireen, marar badanna niyaday gelisay bal mar uun sida ardayda
inay dharkaas xidhan doonto, aad bey ugu faraxsaneyd, una degdegtay tegitaanka
iyo is qorista dugsigii hoose/dhexe/sare, Al-Baxrayn.
2
Waxey dhiikac-laysaba, socodka ku rafataba, cagta sidii maroodiga marba gargaraacdaba, ayadiyo waalidkeed gudihii dugsigay soo galeen, waxaa se socota
khudbooyinkii subaxda, ardaydu safaf ayey ku jiraan, daabuurkuna wuu buuxaa,
waxaa khudbada iftitaaxey macalin aysan aqoonin, wuxuu yidhi kadib mahadnaqa
casiiska weyn, “Ardayey waan idin la hadlayaa, waxaad ogtihiin in waxbarashadu
tahay furaha ilbaxnimada, iftiinka bashariyada iyo awoodda garashada, madaxdii
berritoole waa idinka, haa idinkaan idiin jeedaa, waxaan idiin sheegayaa inaad
waxbarashada ku dadaashaan, la timaadaan edeb wacan iyo karti badan”.
Dadku way kala saamayn ogyihiin wayna kala silloonyihiin, waxbaa gilgilmay!!
Gunta hoose ee qalbiga ayey ka dareentey jabaq. Akhriste, tolow maxaa dhacay?
Ma weel baa jajabay? Ma tuug baa darbiga kasoo booday? Ma manoole dabada
dhufanayaa soo doomay? Ma duul baa dagaalamay? Ma miis baa soo dhacay? Mise?
Adigu bal faham! Waxey fahamtay in waxbarashadu tahay inta macalinku ku
sifeeyey, ardayduna yihiin mustaqbalkii berrito iyo ubaxii maanta, waxaa se intaas
garaadkeeda ka caawiyey, sheekooyinkii ku saabsanaa aqoonta, xishoodka, kartida
iyo geesinimada ee ay ku soo hanaqaadey; waalidkeed iyo dadyow kaleba uga
faa’ideeyeen, Wey oyday .. Haa aad bay ilintu uga socotey.
Kaalinta koowaad, edeb lala ashqaraaray iyo kalsooni sarreysa ayey ku bilowday
dhabihii aqoonta, heer lala yaabo ayey gaadhey, “Waa maxay ardaydan inbadan
dhiganeysay dugsiga, een aamus hadii la dhaho sii buuqaya, layliskii keen miiska ku
dhuumanaya, sabuurada markaad cinwaanka ku qorto ku dhagaxaynaya, lacagta
bisha koobashiin iyo keeg ku beddelanaya, oo gabadhani xaga bashariyada kala
simanaa, xaga garashadiyo aqoontiyo edebtiyo xishoodku, kaga wanaagsanaa oo
qaalisanaa” Macalin Faarax oo maadada xisaabta u dhigi jirey, ayey qalbigiisu kusoo
noq-noqon jirtey weydiimahaas.
Isla dugsigaas ayey waxbarashadii dhexe iyo sare ku dhammeysatay. Mar walba
ayadaa aheyd hogaamiyaha fasalka, dhanka waxbarashada, akhlaaqda, geesinimada
iyo kartida. Waxyaalaha in la xasuusto mudan, intay marxalada aqoon-dalabka ku
jirtey, macallimiinta iyo ardayda, tilmaamo iyo sifooyin wanaag lagasoo curiyey, had
iyo jeer, u bixiyeen uguna yeedhi jireen sida: “Aqoon-maal, Karti-maal, Xaashidii
Cadayd iyo Aabaha Garashada”.
3
Waxey ku hamin jirtey inay noqoto haweeney cabqariyad ah, ku takhasustay
cilmiga Taariikhda iyo Arrimaha Bulshada. Si lamida, aqoonyahanad u ololeysa
xorriyatul-qowlka iyo xuquuqda bani-aadamka. Ayadoo noloshu midabyo badan
tahay, waaqicu ku barayo isbaddelo badan, duruufta aad la nooshahay maalinba si
ay kuu gedinayaan, waayuhuna casharo, cutubyo iyo cilmiyo aad jaahil ka ahayd kuu
daahfurayo, ayadoo imtixaanka kownku iskaba socdo, ayadoo mafaahiimtu kala
mowduucyo iyo maado yihiin, waxaa ku bilowday taxaddiyaatka iyo barashada ku
dheehan la qabsiga: caqabadaha, murugada iyo dhibaatooyinka nolosha.
Deegaanka ay kasoo jeedo waxaa lagu magacaabaa “Beledwayn” – Caasimadda
gobolka Hiiraan - maxaad ka taqaana degmadaas, akhriste? Waa deegaan baaxad
weyn, bulsho tiro ahaan ka badan 100, 000 oo ruux ay ku nooshahay, waa beled
weyn oo taariikhiya, bulshadu u taqaano hoygii ilbaxnimada, halganka, suugaanta
iyo sooyaalka. Marka la barbardhigo deegaamada kale, waxay la qiime tahay Makka
iyo Madiina. Waa Biriijka Isku xidha Koonfur iyo inteeda kale.
Fasalka saddexaad ee dugsiga sare, waxey isku barteen arday dadaal yar, saaqid ah,
cayaar badan oo edeblaawe ah, macallimiintu ay karaahiyeysato, ardayda aynigiis ah
ee ka wanaagsan necebyihiin, nadaafadiisu ay hooseesayso, aad ka fogaanayso waxa
kasoo uraya oo dhidid, shiir, af-qarmuun iyo balaayo baasa, cayda iyo aflagaadada u
yaqaana ammaan iyo karti uu dadyowga kale dheeryahay; hablaha oo jacayl beena
lagu beero, kelmado khayaaliya oo falaadho aan loo meeldayin in quluubtooda lagu
jeex-jeexo, u yaqaan geesinimada xaqiiqiga ah. Sidoo kale, wuu gaabanyahay mana
suuro fiicneyn, wajigiisu waa sida daanyeerka, dad baase aaminsan in daanyeerku
asaga ka qurxoonyahay!!! Wuu shafweynaa sida libaaxa, waana hadalyaqaan aan
waxba hambayn.
4
Lays baray, la kala qoray nambarada, lays balansey, maadaamuu ahaa afmiishaar
hadalku dhib badan ku haynin, “Falaadho saamayntoodu dherer iyo baac leedahay
ayuu ku ganay, qalbigeeda ayuu furtay islamarkaana faynuus weyn ka siraaday, wuu
dhex-degay, jihooyinkii garashada iyo damiirka ayuu dhankiisa u janjeeriyey, wuu
halabsaday, markaasuu habaystay”. Gooraan habeen iyo maalin ahayn, xanuun ayey
dareentay! Oo muxuu ahaa? Bal Qiyaas!!! Firfircoonideedii caajis ayaa beddelay,
wax akhriskii badnaa gaab weyn ayaa ku yimidey, dabeecadeedii way is beddeshay,
inay qof kale tahay waa la moodaa, welwel badan iyo murugo badan ayaa lasoo
dersay, aftahannimadeedii afgarooc ayaa beddelay, waxaad moodaa inay isku dhex
yaacsan tahay, xaqiiqadu waxay tahay inay ayadii tahay, haa waa iyadii.
La sheekeysay, la is jeclaa, la saaxiib, laysku milan. Ladan waxaa ku beermay jaceyl
lama maqal lama arag ah, noociisu waa ka soocnaa noocyada kale, awoodiisu way
ka gedisneyd awoodaha kale, farsamadiisu way ka farshaxannimo sarreysay
farshaxanada kale. Ayadoo qalbiga ka damqanaysa oo caga jiidaysa, rafaadku ka
muuqdo oo waliba kala dhaantaalsan, waxey goor cawaysin ah u timid hooyadeed,
kala hadashay jacaylka ba’an ee ku baahay dareemadeeda ey u qaaday wiilkaas
ardayga ah, Axmed, naanaystiisuna tahay Roodal.
Kala jileec ogee, kala feker badanee, hooyadeed waxey damacday inay inanteeda u
hiiliso, uga hiiliso dareenkan rafaadiyey ee rogrogey, dhanwalba ka reedfalay, ee
rar aan riigoobayn ku noqday. Haddaa waa hooyadeed, ayadoo gabasaartu ka dhici
rabto oo xawaare sarre oo dabayl badani ka babanayso, odaygii loo gal, lama
salaaminee durba warkii inanta lagu taabay, deg-deg inuu inankaas u dhiso laga
dalbay, hadalse wuu dambaynee, tolow talada aafada odaygu ma aqbali doonaa!!
labo feker oo qiimeysan oo caqli ku jiro ayuu miiska soo saaray: (1) Inantu 17 jir
weeye, labo sanno ayey qaangaadh tahay, howshaa mas’uuliyadeeda, xuquuqdeeda,
waajibaadkeeda, garashadeeda iyo kartideeda kama bixi karto, inantayda degdeg in
loo guursado, degdeg in loo furaa xigta, diiday. (2) Wiilkan ma qiimeysana mana
qaalisana, inantayda ma geeyo mana goyn karo, bal day siduu u egyahay, bal day
gafuurkiisa iyo garaadkiisa, bal day jidhkiisiyo jimidhkiisiyo jeegadiisiyo joogiisaba,
bal day socodkiisiyo soofkiisiyo sooyaal-xumadiisa. “Kan oon inantayda siiyaa, waa
anigoo inantayda kufsaday, diiday!! Tolow maxaa xigi, amuurtu se maxay ku idlaan?
5
Lays afgaran waa, Ladan barooratay, kii jaceylka ku beerayna siduu ayuu falaadhihii
u ganayaa oo qalbiga u gilgilayaa oo dareemada u dhirbaaxayaa, hooyadeed mana
taagna mana dhacdo, mana hoyato mana heermato, waxbay daldalaysaa! Oo tolow
maxay damacsantahay! Adaa garan! Ku talisay meherxad, diyaarisay farsamadii,
arrintii fulisay, odaygii maqal, tolow muxuu samayn? In leysku maqanyahay ubadi!!
Deriskii way soo ordeen, albaabkay u kala dheereenayaan gelitaankiisa, islaantii oo
dhulka ku galgalanaysa la arag, dhiig madaxa ka burqanaya la arag, odaygii oo
indhihiisu casyihiin oo wajigiisu siyuuyacsanyahay la arag, tolow waxbaa dhacayee,
maxaa dhacay! Bal Adba.
Kaalay aabo, “Waxaan kugu soo koriyey maal xalaal ah, anigu taajir caanbaxay oo
aqoonmaala inaan ahay waad ogtahay, odayaasha degmada kuwooda haldoorada
inaan kamid ahay waad ogtahay, qoyska aad kasoo jeedo sharaftiisa iyo sumcaduu
bulshada deegaanka ku dhex leeyahay waad ogtahay, inagoo wanaag farabadan leh
oo taariikh leh, dhaqaale leh, meeqaam sarre oo la maamuuso leh, tilmaamooyin la
mahadiyo oo ku dayasho leh, maxaad aabe nagala soo doontay mooryaanka,
mujrimka, manoolaha, manaxaanka, munaafaqa, de Roodal?” “Haye aabe waan ku
khaldamay waana kabaxay badaas, sharafta qoyska waan ilaalinayaa, waanadaadana
waan aqbalay, waana weeleenayaa si degdega” Ayey ugu dareen celisay, si bay u
degdegsaneyd. hadalkana u boobeysay.
Kasoo kabatay murugadii hore, kadib aqbalkii waanadii aabaheed iyo ku qancintii
dhowrida sharafta iyo taariikhda qoyska; waxbadan oo ay soo kufaa kacaysay oo
ay dhibaateesanayd, hadda way caafimaad qabtaa. Waxay u muuqataa inay sidee dii
hore kusoo laabatay, haa way wanaagsantahay balse, inankii weli kamuusan caajisin
hammigiisii ahaa inay u dhaxdo mar uun, ku dhex arko afarta mitir iyo gogosha, oo
waliba warkooda lagu shaaheeyo, hambalyadooda lagu casheeyo oo tolow, muxuu
damacsanyahay? Wagaray war waxba ma ogid!.
Xillgiii aqoon-raadinta iyo dugsigii sare, marka lagasoo tago iney xariifad ahayd, qof
edeb badan oo dhowrsoon, xijaabka dhaqangelisa, arageeda daboosha oo ku
foorarisa kala sarreynta dhulka, haa sidaas ayey u dhaqmi jirtey, arday badan
waxey u fahmeen iney ahayd dayax iyo qorrax, xilligay la joogto, aheyd shamac iyo
taraq xilligay ka maqantahay. Way jireen kuwo ka aaminay inay kibir badan tahay
oo waxani istusnimo, qabweyni iyo madax-adayg ka yihiin,
6
Qorshe jaamacadeed ayey waalidkeed hordhigeen, kamaysan gabanee wayba
doon-dooneysay, haa aad bay u jecleyd in waxbarashada meel sarre ka gaadho, haa
waxey u aragtay in qorshayaasheeda ku dhisan mustaqbalkeeda tahay halkay ka
odorosi lahayd, khudada ku dejin lahayd, ku yeelan lahayd awoodii aqooneed, karti
iyo waayo-aragnimo. Waxey u diyaar garowday in kuuliyadda caafimaadka barato,
soona baxdo dhakhtar caalamiya, Jaamacadda Hiiraan.
Semesterkii labaad, ee sanadkii koowaad, waxey is barteen arday wanaagsanaa oo
hantiile ahaa, qurux badan laakiin kala socon jiray, waxbarashada ku wanaagsan
laakiin garasho yaraa, asxaab badnaa laakiin dabeecad xumaa. Waxaase intaas kasii
muhiimsan, inay isku jinsi yihiin. Kadib isbarasho, haasaawe iyo kaftan wadaag,
waxey dantu noqotay iney is guursadaan, labadii waalidna wey soo dhoweeyeen,
kagadaal kii hore ey ku khasaartey, cadaabkii kasoo maray iyo ilaalinta niyadeeda
iyo dareemadeeda, owgeed.
Maxamed wuxu isku dayey in Ladan uu ka kaafiyo dhanwalba oo baahideeda ah,
laakiin awoodii maleh. Inkastoo guri wanaagsan u dhisay, inkastoo tiriibkii hore is
giijiyey, inkasto ... afartii sanno ee uu qabay kamaysan dheefin waxaan ahayn, in
Jaamacadii, afarta sanno ahayd ka hadhay, asaageed maanta Bachelor Degree
haystaan, ayadu Semesterkii labaad dhammeysan, aad bay u oyday khasaarada ay la
nooshahay, waxey mooday in adduunyadu necebtahay ayada, murugadu tahay
saaxiibkeeda rummaad, meysan arag wax farxad geliya iyo wax udgoonba, kaaga
daranee, madhalays ayuu noqday baadhitaan caafimaad kadambow, “Maan nin kale
iska guursado, armaan dhalilahaa! Maan waxbarashadaydii sii wato, Bachelor
haysan lahaayaa! Aad bay u welwelsanayd, aheyd mid murugeysan, aheyd mid
dhibaateysan, aheyd mid gurmad iyo gargaar u baahan. Aheyd…
“Dirac weligii imuu gadin, labo uu bilowgii ii iibiyey mooyaanee, gogol wacan
imuusan dhigin, hadal wanaagsan oo debecsan muusan igula mucaamilin, wuu adadkaa, haa dhagax bilaa garasho ah ayuu ahaa, barkad aan biyo ka cabno noo muu
dhisin, haa oon ayuu nagu dilay oo gaajuu ahaa, suuli aan ku baahi-baxno noomuu
taagin, haa bahal dhintay oo waxba isku falayn ayuu ahaa, kaaga daranee, walaaladii
waxkasta wuu u sameeyay, haa barkado, suuliyo, guryo; wuu karaameeyay oo wuu
sharfay, dhabcaal ayuu ahaa! Maya Maya Maya ... anaa og oo aafo u noqdee, xaasid
cuqdad laawe ah oo caloosha timo ku leh oo calowlyow qarmuuni ka buuxuu
ahaa” ayey ku warbixisay mar laga wareystay sowjkeedan cusub. Maxamed.
7
Feker iyo taxliilin badan, waxey is tustay inay ninkan cashar u qorto oo is nacsiiso,
haa waxkasta oo ay u maleenaysey inuu ku nacayo oo ku furayo ayey sameysay.
Rag badan ayey la haasawday asagoo garab jooga, gogoshii ayey u diiday, wanaag
walba xumaan ayey u rogtay, haa waxey ku noqotay qallad iyo laf aan hilib lahayn,
iyo dareere dufan lahayn, haa way maagtaa oo ay u jawaabtaa, way iska celisaa oo
gacan qaadaa, lacagta ayey is daba-joog uga daldalataa, haa wuu nacay wuuna furay.
Wey anfariireen, haa waalidkeed wey yaabeen, inantoodii oo la xumeeyay oo laga
asturi waayey, waxey se lasii fajaceen siday iskaga furtay ee ay uga adkaatay, una
dadaashay, haa maraxan doqonka ah isku dhaafisay. Waxbaa se jira? Oo maxay
akhriste, waxba ma ogid!!! Ladan waxey bilawday inay soo ceshato saaxiibkeedii
hore ee laga baaciyey, de Roodal.
Ayadoo kasoo kaban la’ xanuunadii isdabajooga ahaa ee murugadu ku dheehnayd,
ku dhexmilnayd, oo dhiiladu harqisay, de xanuunkii Roodal iyo Socayabadh
“Maxamed”, waxey se is tustay in jaceyl la’aan noloshu marax ay tahay, tiirka ugu
weyn ee nolosha kala socodsiiyana asagu yahay; labada inanna aysan jeclayn kan
dambe, go’aanna tahay kii hore baadigoobkiisa iyo la noolaanshihiisa.
Qoyskii ay ka dhalatay oo runtii ahaa qoys balaadhan oo tiro badan, ilaahay SWT
ugu deeqay hanti badan iyo deegaan waasacsan, waxey lahaayeen taariikh waligeed
soo jirtay oo qadiimiya, jiilba jiil ka dhaxlayey muddo, waxey badankood ahaayeen
suugaanyahano, suugaan-dhaadhiyaal, aqoonyahano, halgamayaal iyo halyeeyayaal,
geesinimada u yaqaana xorriyadda dhamaystiranka, raganimada u yaqaana halganka
guuleysta, deeqsinimada u yaqaana ilaalinta mabaadida, garashadana u yaqaana
ilbaxnimada iyo dhismaha fekerka waaqiciga.
Gu’ gaajadu iyo harraadku noqday badaas, roobkii iyo naxariistii samada ee la
filayeyna la heli waayey, keydkiina gabaabsi ku dhowaaday, hantidii way is dhintay,
busaarad xun ayaa haleeshay oo meelna dhaafi weyday, dadkii shalay wax ahaa
maanta waa shiid, fuqaro iyo miskiinayaal. Haa kaalmo iyo tabarruc degdega ayey u
baahanyihiin, haday gaajo ku haleesho jeebkuna kaa madhnaado, de waad jajabtaa
oo jadwalkaa kaa hallaaba, cadowguna way ku jeedaaliyaan oo nadi ayey dabada
kuu qabtaan. Haa waa lagaa aargoosanayaa oo fursadaas lama cafinayo.
8
Ladan waxaa la dhashay marka labada waalid laga soo tago, 30 walaalo oo saddex
meelood labo rag yihiin, waa inan isku kalsoon oo geesiyada, sidaynu soo aragnay,
rag badan oo waraabayaal oo hilibkeeda bisil hunguri ka galay ayey yur, yaahuu iyo
yaac ku tidhi, labada inan waa duruufaha iyo hadba geddiska cimilada iyo waxay
waayuhu ku baraanee; laakiin, iminka reerku sidii hore uma dhaqana.
Qoyskii waxey isugu yimaadeen shir ay ku badbaadinayaan aayatiinka taarikheed
iyo sharafeed, waxeyna inbadan lafagureen oo ka doodeen masiirkooda iyo ta
inantooda. Saddex aragti ayey gogoshii kusoo bandhigeen. (1) In gabadha lagu
celiyo saaxiibkeed hore, de Roodal, una noqoto xaas wanaagsan maadaamey
jeceshahay, horay na loogu diiday. (2) In saaxiibkeed labaad, de Socayabadh
marlabaad loo dhiso, haday xumeysay asaga la raali geliyo, waxey ka tirsaneysana
loo bandhigo, lala xaaltamo oo loo gogol fadhiisto, xalinta baahiyaha inantooda. (3)
Iyo maya, inanteena waa inaan u guurinaa caa’ilada inan kamida, si aysan nooga
fogaan, dhibaatooyin badan aysan haleelin, de Siciid *dhoohane* aynu u guurino,
walow reerku xaalkiisu xunyahay haddana, dulqaad iyo adkeysin hala yimaadaan,
nolosha cusub hasoo dhoweeyaan, halganka loogu jiro noloshana haka qayb
qaataan, qaab wadajira.
Lagu heshiin waa, lakala dhaqaaq, lama kala dhaqaaqinee waaba lays uleeyay,
qaarbaa ul iyo bakoorad isla dhacay, intaa keliya maahee, kuwii dad isugu dhowaa
ayaaba kala fogaaday oo kala jihaystey, de aabaheed iyo hooyo!!! “illeen adduunyoy
midabo badnidaa, waayuhuna dhacdooyin iyo murugo badnaa, shalay sidaan ahayn
iyo maanta saan nahay, duruufaha noloshu noocyo badnaa oo kala dhantaalsanaa,
maalin ma farxaysaa maalinna ma murugooneysaa! kaaga daranee, waalidkay ma
iney kala tagaan oy is furaan ayey xaajadu ku dhowdahay, Yaab!! Yaab!! Yaab!!
Hadda anigu kuwee raacaa? Maxaan sameeyaa? Hadaan go’aan qaato maxaa natiijo
oon la kulmayaa? Tolow ma iska dhintaa dartay haddii loo kala dhaqaaqay? Tolow
ma dheelmadaa haddii dartay la isku furi rabo”? Weydiimahaas ayaa laabteeda,
niyadeeda iyo maankeeda ruxayay, ku soo noqnoqonayey, ay si saxan uga warcelin
weyday, talaa ku cadaatay maskiintii yareyd ee la kalkoolin jirey!!!!
9
Asxaabteedii ka ag dhawayd la tashatay, qaar macallimiinteeda kamidana la sheeg,
wax isu geysatay, maalmo kadibna, dhaafiba weyday in saaxiibkeed hore Roodal
soo ceshato, go’aankii qarsoodiga ahaa banaanka keentay, kala dhaqaaqii hore
khayaali, haddaa si dhaba loo hubaa in la kala dhaqaaqay!!! Da’deedu 23 sanno
weeye, saaxiibkeed u tagtey, barnaamijkii u sheegatay, asna farxad iyo qosol ku
waalay, war wuxu miyuu waalanyahay? Hoos isku weydiisay?, halkan buu soo
fadhiyaa asagoo lugaha kor u taagaya, afkana gacanta ku haya, madaxana hoos u
gadinaya, hadal lama saarnaadee, heshiiye, shiikhii degmada loo teg, is guursade,
su’aashuse, bal maxaa xigi, ma caqabadii ugu weyneyd mise guushii dheemanka???
Waalidkeed, kuwii kula taliyey saaxiibkeedii labaad ee Socayabadh is nace, kala
tage, ismaba arki karaan, ismana sheegtaan, xadhkihii riximka laysku jar, kuwii kula
taliyey Dhoohane inay u dhaxdana kala dhaqaaqe, haday kuwii hore kala baxeen
oo ay is naceen, kuwanaa haddaba ka daran!!! Waxaa se u soo hadhay kuwii kula
taliyey Roodal, laakiin: awood maleh, tiro maleh, tayo haba sheegin, garasho
laguma oga, xiniinyahana in laga siibay u badi, dhaqaale haba soo hadal qaadin, si
kale kuma garatidee, xaaladdu waa kaaf iyo kala dheeri, waa ninkii xaab-qaadaha
ahaa ee gudcur xaabada doon-doonayey, guurkii cusbaa ee nolosha cusbaa, tolow
intifaac dherer leh ma lahaan doonaa?
Ayadoo nolosheeda ka waramaysa waxey tidhi, “Waxaan u maleenayey in Roodal
weynaaday, haa ka ilbaxay saqajaannimadii, caruurnimadii, hammi yaridii, saaqid
nimadii, nadaafad-xumidii, aflagaadadii iyo daydaynimadii, ismuusan beddelinee
wuuba ku cirreystay, caadeystay markaasuu ku weynaaday!!! Waxaan ka filayey in
murugooyinka noloshayda asiibay dabiibo, kalgacal iyo karti ka helo, nasteexiyo
naruuro iyo naxariis ka helo, gabaad iyo gaashaan ka dhigto, hagardaamooyinka iyo
hooldhuqunta kaga hurdo, waan rajeynayey inuu i caawin doono, i soo dhoweysan
doono haduu i jeclaa, aniguna raaliya ayaan u noqon lahaa, sida saxaabiyada Caasha
RC ay nebiga SCW ula mucaamili jirtey, ayaan ula dhaqmi lahaa, haa Raaliya ayaan
u noqon lahaa laakiin…
10
Wuu i garaaci jiray, aad buu ii necbaa, guurkiisu inkastoo sharci ahaa laakiin kufsi
waxba iiga muusan duwanayn, masaariif iyo mariin midna imuu siin jirin, gaajo iyo
guri cidla ah ayuu igu dilay, inaan geeryoodo ayaa dhaantay silica iyo rafaadka aan
kula noolaa asaga, haweenku uma kala calaamad sanayn, hadal inyar oo naxariisa
laga dhadhan saro ilbidhiqsi haafkeed kamaanan helin, haa wuu i caayi jiray, haa
wuxuu i dhihi jiray waan kaa aargoosanayaa Ladanay, haa wuxuu i dhihi jiray kuma
guursanee waan ku qafaashay, haa xubnaha mudan in la xanaaneeyo asagoo xanaaq
badan ka muuqato ayuu xumayn jiray, haddana banaanka ayuu ka xaman jiray…
intaan la noolaa ma qoslin, ma farxin, sidiisii oo kale ayaan nadaafad xumaaday,
isma qurxiyo, urka iyo qarmuunka iga baxaya ka garabkeyga soo istaaga ayaa ka
sheekeyn kara, haa waan is ilaawey, inaan gabadh ahay waan hilmaamay, haa waan
niyad xumaaday, rajadiina waan ka quustay, haa waan waalan raabaa oo aan ku
dhufan rabaa dhowaan, maxaa yeelay? Waan is nacay, dadkaygiina way i neceen,
haddaan khaldamay imeysan garaabin, haday kala aragti duwanaadeenna ismeysan
arag kadambow, midow ma sameysan. Wakhtigu waa soconayaa, imuusan furin,
waxaan la noolahay tiro ku sii siqaysa tiro buuxis, haa caruur waan leeyahay,
aminkana caloosha waxbaa ka buuran, ma garan karo”!!!
Marka kasta iyo madalwaba waxaan isweydiiyaa su’aalo aad u fara badan: (1) Qof
ku jecel nacab miyaa loo noqdaa? (2)Qalibigiyo garashada: Miyaa naxdin lagaga
furaa? Ila noolow oo nafta igu labee miyaa laysku nacaa? Qalad la geystay oo la
qirtay lagana qoomameeyay qaadirna horay qaddaray Haddana weli quursigu wuu
socdaa oo qalbi-daweeye lama hayo miyaa??? Maxaan suubiyey oo aan maalay oo
mowjahadan murugadu meelkasta maankayga kaga maaseeshay, oo waliba maandoorin iyo maskax-qalal igu sameysay? Ma dunuub horaan sameeyay? Tolow ma
dekenooyin iyo dulmiyo ehelkayagu daa’imeen ayey da’daydu la daarantahay oy la
dalxiisaysaa? Niyad-jab mooyaaanee niyad-wanaag horta maba jirto miyaa? Oo
tolow Rajo-beel mooyaanee rajo-naawil iyana liiska ku dar miyaa!!! Murtidan ayaa
dabdamis ii ah, “Aynu U Noolaano Sidii Adoo Nolosha Ka Hanweyn”.
11
Nolosha Cusub Soo Dhowee Iyo Abwaan Jaylaani




Naf yahay caashaqu ka gaday
Qof kale caqligeediyee
Xusuus ku casuumanee
Cidlada wehel moodaysaa!




Ha caban waxaan kugu idhiye
Ilmada cesho baan ku idhi
Laabtaan culay baan ku idhi
Caawana tasho baan ku idhi




Wakhtiga wuu cararayaaye
Jacaylaan loo caal helayn
Ka jar kaba goo calooshoo
Nolosha cusub soo dhawee




Nafyahay caalwaa ha noqon
Nasiib kana haw cadhoon
Hadduu calaf kaa ceshaday
Cuddoon way tagtee illow!




Ka cugo waxaan kugu idhiye
Geyaanka calmo baan ku idhi
Cidaad qalbigaan ku idhi
Maruun ciil bax baan ku idhi!
12




Wakhtiga wuu cararayaaye
Jacaylaan loo caal helayn
Ka jar kaba goo calooshoo
Nolosha cusub soo dhawee
_________________________
FG: Heestan oo sidan u qoran waxaan kasoo xigtay maqaal lagu faafiyay 19th july, 2014
shabakada caalamiga ah ee hoyga murtida iyo miidda hadalka Www.Maskaxmaal.com ,
cinwaankuna waa “Falan-qayn: Nolosha Cusub Soo Dhawee”, waxaana qoray Mufakkir
Qoraa: Abwaan Maxamed Cabdicasiis Bootaan. Halkan hoose ka dhugo linkigaan kasoo
xigtay. Keliya ereyga “Galay” ayaan u beddelay “Gaday” maadaama heestu sidan
kusoo baxday, hal-abuurkii tiriyeyna sidan ugu dhiibay Fanaan BK.
Special Link: http://maskaxmaal.com/falan-qayn-nolosha-cusub-soo-dhawee-wqmaxamed-cabdicasiis-bootaan/
===================
Dhammaad
By: Mufakkir & Ustaad
Qoraa: Mohamed Abdirizak Said “SAMIIK”
[email protected]
Facebook Account:
https://www.facebook.com/Samiik10
Facebook Page:
https://www.facebook.com/pages/Mufakkir-MohamedSamiik/543082142505150?ref=bookmarks
Qoraalada Mufakkir Samiik, Boggan Ka Dheeho
http://samiik.wordpress.com/
13