1
Unntaksfylket?
Tema og tilnærmingar
i Sogn og Fjordanes
historie
Ola Svein Stugu
Unntaksfylket?
2
Bokverket (produktet)
• Fire band, 1200 sider
–
–
–
–
Band 1 (fram til ca 1750): Harald Krøvel og Harald Tafjord
Band 2 (1750-1875): Anders Timberlid
Band 3 (1875-1945): Oddmund L. Hoel
Band 4: (etter 1945): Hege Roll-Hansen
• Manus ferdig 2005
• Fylkeskommunen betaler mesteparten
• Ikkje ei historie om fylkeskommunen, men brei
samfunnshistorie om utviklinga i området.
• Målgruppe: Allment historieinteresserte lesarar,
primært i fylket
3
Å forske er å finne svar på gode spørsmål
Korleis har det gått til
at det området som i
dag er Sogn og
Fjordane fylke, har
vorte som det er?
Kva har vore viktige
vegskilje på vegen
dit?
4
Biletet av eit fylke
5
Korleis fange inn det særmerkte
med ein region?
• Jamføre (Komparativ tilnærming)
–
–
•
Innanfor regionen
med andre regionar
Sjå korleis regionen heng saman med og
har samband med andre område
(Kontekstuell tilnærming)
–
–
Tilgrensande område
Vidare nettverk
6
Sogn og Fjordane i landet
vekst 1950-2011
298
206
178
167
156
151
149
148
145
138
134
133
124
120
116
114
111
110
107
Relativ folketalsutvikling, 1801=100
600
500
400
300
200
100
0
1769
1780
1790
1801
1815
1825
1835
1845
1855
1865
1875
1890
1900
1910
1920
1930
1940
1950
1960
1970
1980
1990
2000
2010
Akershus
Rogaland
Vest-Agder
Buskerud
Hordaland
Vestfold
Sør-Trøndelag
Østfold
Aust-Agder
Oslo
Troms
Møre og Romsdal
Telemark
Nord-Trøndelag
Oppland
Finnmark
Hedmark
Sogn og Fjordane
Nordland
Sogn og Fjordane
Nord-Trøndelag
Noreg
7
Folketalet i vestlandsfylka
1900-2010
600000
500000
400000
300000
200000
100000
0
1900 1910 1920 1930 1946 1950 1960 1970 1980 1990 2ooo 2o1o
Rogaland
Hordaland (inkl. Bergen)
Sogn og Fjordane
Møre og Romsdal
8
9
10
Indre jamføring
11
14000
Flora 1401
Gulen 1411
12000
Solund 1412
Hyllestad 1413
Høyanger 1416
10000
Vik 1417
Balestrand 1418
Leikanger 1419
Sogndal 1420
8000
Aurland 1421
Lærdal 1422
Årdal 1424
6000
Luster 1426
Askvoll 1428
Fjaler 1429
4000
Gaular 1430
Jølster 1431
Førde 1432
Naustdal 1433
2000
Bremanger 1438
Vågsøy 1439
Selje 1441
0
Eid 1443
12
To måtar å gruppere kommunar på
Folketal i regionar
folketal i kommunetypar
45000
50000
45000
40000
40000
35000
35000
30000
30000
25000
25000
Ytre Sogn
Indre Sogn
20000
15000
Sunnfjord
Nordfjord
20000
15000
10000
5000
0
10000
5000
1769
1801
1815
1825
1835
1845
1855
1865
1875
1890
1900
1910
1920
1930
1946
1950
1960
1970
1980
1991
2001
2011
0
kystbygder
indre bygder
sentralkommunar
smelteverkskomm
13
14
Unntaksfylket?
Låg vekst, Låg
urbaniseringsgrad.
Høg skåre på kulturelle
og sosiale indikatorar
Avvik og unntak kan
vere både positive
og negative!
Unntaksfylket?