Småkryp i jord
Insekt – tre par bein og tredelt kropp
Saksedyr
♂
•6–23 mm
•nattaktiv, lever av mjuke
planter og sukkervatn frå
bl.a. bladlus (honningdogg)
trådforma
antenner
saks på
bakkroppen
•hannen og hoa dannar
par og overvintrar saman i ei
hole i jorda
korte forvenger
♀
Maur
som regel utan
venger
•1,5–18 mm
•sosiale insekt, dei fleste
rovdyr, liker sol
eit skjel eller to små knutar
Biller
•første vengepar er harde
dekkvenger
knebøygde
antenner
•skarabidar (eks. gullbasse):
2–40 mm. Finst ofte i gjødsel
•åtselbiller: 4–40 mm. Lever av
åtsel, planter eller andre
dyr, gode flygarar
gullbasse
åtselbille
•løpebiller: 2–40 mm. Rovdyr
eller planteetar, held til
på bakken
kraftige
bein
trådforma
antenner
lange,
slanke bein
løpebille
kølleforma
antenner
Spretthalar
•0,5–6 mm
hoppegaffel
•viktige nedbrytarar i jorda
kulespretthale
leddspretthale
Edderkoppdyr – fire par bein og todelt eller samanvaksen kropp
Edderkopper
•10–25 mm
todelt kropp:
liten, hard forkropp
med bein, og stor,
mjuk bakkropp
•rovdyr, kan spinne
Vevkjerring
andre beinpar
•2–9 mm
•andre beinparet: 5–58 mm
samanvaksen kropp,
lange, tynne bein
•bruker andre beinparet til å føle
seg fram med ein vevande
bevegelse (derav namnet)
•nattaktive rovdyr, kan ikkje
spinne
Midd
samanvaksen kropp
•mindre enn 2 mm
• viktige nedbrytarar i jorda
•flått: 1–3 mm, lever oppå jorda
pansermidd
Foto:
flått
pansermidd
vevkjerring, flått: Hilde Olsen / NIBIO; edderkopp: Lars Dalen / NIBIO
Teikningar: Rim Tusvik
flått
Småkryp med meir enn åtte bein og mangedelt kropp
Skolopendrar
eitt par bein per kroppsledd, langstrekt kropp
• vanleg skolopender/
steinkrypar: opptil 31 mm
• jordskolopender/jordkrypar: opptil 70 mm
• nattaktive rovdyr som
lever på fuktige stader
vanleg skolopender/steinkrypar
stor og kraftig
jordskolopender/jordkrypar
lang og slank
Tusenbein
tverrsnitt:
flattrykt kropp
to par bein per
kroppsledd, hard hud,
langstrekt kropp
• 10–40 mm
• lever av og under visne
blad, bark på rote
treverk og i gamle trestubbar
tverrsnitt:
oftast rund kropp
Skrukketroll
sju par bein
• flattrykte krepsdyr, 5–20
mm
• lever av restar av daude
planter og dyr, på
mørke, fuktige, skuggefulle stader
tydelege antenner
Småkryp utan bein
Sniglar utan skal
• boasnigel/leopardsnigel:
opptil 20 cm, mønstra
kropp
boasnigel/leopardsnigel
auge
• brunskogsnigel/iberiasnigel: opptil 15 cm,
einsfarga brun
• svartskogsnigel: 9–12 cm
einsfarga svart,
sjeldan kvit
• åkersnigel: opptil 5 cm,
gråfarga, få mørke
strekar
svartskogsnigel
brunskogsnigel
tentaklar
pustehol
åkersnigel
Sniglar med skal
mjuk kropp
• hagesnigel: frå gult til
brunt skal, 14–23 cm
breitt. Planteetarar
hardt skal
Meitemark
• 3–30 cm
• har bitte små børstar
som dei kan dra seg
bortover med, eller
halde seg fast med
• viktige nedbrytarar i jorda
• et daude planter,
bæsjar ut jord
børstar
belte, berre hos
kjønnsmodne
meitemarkar
• lagar gangar i jorda,
toler ikkje uttørking
Foto:
steinkrypar, jordkrypar, tusenbein, skrukketroll, boasnigel: Lars Dalen / NIBIO; åkersnigel, hagesnigel, meitemark: Hilde Olsen / NIBIO;
brunskogsnigel: © Frode Falkenberg
Teikningar: Rim Tusvik
skalet kan ha mange
fargevariantar