tBu P 2 H Ir metalorganul naerTTa qimiis instituti H P Fe tBu 2 avTandil qoriZe qimiis mecnierebaTa doqtori, profesori mimdinare mdgomareoba: metalorganul naerTTa qimiis institutis direqtori - iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti (saqarTvelo); metalorganul naerTTa klasterebis qimiis laboratoriis gamge - a.n. nesmeianovis saxelobis elementorganul naerTTa instituti, ruseTis mecnierebaTa akademia (moskovi). ganaTleba: i.m. gubkinis saxelobis moskovis navTobqimiis da gazis mrewvelobis institutis studenti (1957-1962). i.m. gubkinis saxelobis moskovis navTobqimiis da gazis mrewvelobis institutis aspiranti (1965-1968). samecniero xarisxi da wodeba: 1969 - qimiis mecnierebaTa kandidati (Temis dasaxeleba: “zogierTi azotSemcveli ferocen-nawarmebisa da maT safuZvelze polimerebis sinTezi”). 1988 - qimiis mecnierebaTa doqtori (Temis dasaxeleba: metalorganuli karbkaTionebis stabilizaciis sakiTxi da rkina-57 da osmium-187 magnituri izotopebis gamoyeneba metalorganul qimiaSi”). 1991 - profesori. kvlevis sagani: metalorganuli sinTezi, gardamaval metalTa klasterebi, metalorganuli karbkaTionebi, pinceruli kompleqsebi metalocenebis safuZvelze, mcire molekulebis aqtivacia, alkanebis funqcionalizacia, homogenuri katalizi. amJamad avTandil qoriZe saxavs wyalbadis warmoebisTvis efeqtur katalizatorebis SemuSavebis gzebs. miRwevebi samecniero dargSi: SemuSavebulia osmiumis da ruTeniumis binarul sambirTvian karbonilur klasterebSi CO-jgufebis Sidamolekuluri gadajgufebis meTodi. pirvelad iqna gamoyenebuli rkina-57 da osmium-187 birTvebis birTvulmagnituri rezonansis speqtroskopia rkinisa da osmiumis metalorganuli kompleqsebis struqturisa da stereodinamikuri qcevis SeswavlisaTvis, ferocenil karbkaTionebis da Sesabamisi kaTionuri kompleqsebis struqturis da stabilizaciis meqanizmis kvlevis CaTvliT. klasterul kompleqsebSi aRmoCenilia xiduri acetiliduri ligandebis fluqcionaloba (fluxionality). triosmiumis klasterebTan magniumis, reniumis da rkinis acetiliduri kompleqsebis reaqciebis Seswavlisas aRmoCenilia acetiliduri ligandis gadatana klasterSi, naxSirbadi-naxSirbadi da naxSirbadi-heteroatomi bmebis formirebis da gaxleCvis axali reaqciebi, romlebic mimdinareoben metad rbil pirobebSi; miRebulia kompleqsebi vinilidenis da karbinis xidur ligandebTan da naCvenebia maTi urTierTgardaqmnebi. aRmoCenilia sililalkinebis axali Sida xazobrivi dimerizacia da maTi Tanadimerizacia sxva alkinebTan triruTeniumis da triosmiumis klasterebze, rac moicavs alkin-vinilidenis SekavSirebas metalciklobuTenis kompleqsebis warmoqmnas da meTilis C-H bmebis ormag aqtivacias. eninebis urTierTqmedebisas triruTeniumis karbonilfosfinebTan aRmoCenilia reniumis karbonilTan alkinebis anelaciis (annelation) axali reaqciebi da CO-s, alkinis da dehidrobenzolis Sewyvileba. sinTezirebulia ferocenilacetilidis ligandTan dioqro-tetrareniumis, tetraruTeniumis da ruTeniumtriosmiumis klasterebis axali tipebi. pirvelad aris miRebuli metalocenebze dafuZnebuli platinis jgufis metalebis pinceruli kompleqsebi, romlebic warmoadgenen perspeqtiul katalizatorebs organuli substratebis gardaqmnisTvis. iridiumis hidriduli kompleqsebi bis(fosfin)pincerul ligandebTan ferocenis da ruTenocenis safuZvelze warmoadgenen cnobil homogenur katalizatorebs Soris yvelaze aqtiur katalizatorebs alkanebis dehidrogenizaciis procesisaTvis. ruTeniumis axali kaTionuri kompleqsebi (A-tipi) miRebulia metalocenebze dafuZnebuli ruTeniumis qlor-karbonil pinceruli kompleqsebidan qloris moxleCvis gziT wyalbadis areSi. naCvenebia, rom msgavsi kompleqsebi SeiZleba miRebul iqnas Sesabamisi ruTeniumis karbonil hidridebis protonirebis gziT. es kaTionuri kompleqsebi ganixileba rogorc xelatirebuli ruTeniumis atomiT metalocenium-ionebis stabilizirebuli modelebi, metalocenebSi eleqtrofiluri Canacvlebis Znelad misaRebi Sualeduri produqti. CO-s mierTebis Semdeg es kompleqsebi ganicdian uprecedento gardaqmnebis mTel rigs (sam safexuramde!). am gadajgufebaTa Sedegad miRebul iqna pirveli metalocenilidenuri (karbenuli) kompleqsebi (Btipi), rasac Tan axlavs wyalbadis gamoyofa. + A + B SerCeuli publikaciebi: A.A. Koridze, A.V. Polezhaev, S.V. Safronov, A.M. Sheloumov, F.M. Dolgushin, M.G. Ezernitskaya, B.V. Lokshin, P.V. Petrovskii, A.S. Peregudov. Cationic ruthenium hydridocarbonyls derived from metallocene-based pincers: unusual rearrangements and H2 evolution with formation of cationic ruthenium metallocenylidenes. Organometallis, 2010, DOI:1.0.1021/om100667p. S.A. Kuklin, A.M. Sheloumov, F.M. Dolgushin, M.G. Ezernitskaya, A.S. Peregudov, P.V. Petrovskii, A.A. Koridze. Highly active iridium catalysts for alkane dehydrogenation. Synthesis and properties of iridium bis(phosphine) pincer complexes based on ferrocene and ruthenocene. Organometallics, 2006, 25, 5466-5476. A.A. Koridze, S.A. Kuklin, A.M. Sheloumov, F.M. Dolgushin, V.Yu. Lagunova, I.I. Petukhova, M.G. Ezernitskaya, A.S. Peregudov, P.V. Petrovskii, E.V. Vorontsov, M. Baya, R. Poli. Ferrocene - based pincer complexes of palladium: synthesis, structures, and spectroscopic and electrochemical properties. Organometallics, 2004, 23, 4585-4593. A.A. Koridze, O.A. Kizas, N.M. Astakhova, P.V. Petrovskii, Yu.K. Grishin. Internuclear exchange of carbonyl groups in Os3(CO)12: coupling constants J(187Os-13C) in trinuclear osmium carbonyls. J. Chem. Soc., Chem. Commun., 1981, 853-855. A.A. Koridze, N.M. Astakhova, P.V. Petrovskii. 57Fe NMR chemical shifts and 57Fe, 13C coupling constants in α-ferrocenyl carbocations. Direct metal participation in the stabilization of metallocenyl carbocations. J. Organomet. Chem., 1983, 254, 345-360. A.A. Koridze, A.I. Yanovsky, Yu.T. Struchkov. Reaction of Ru 3(CO)12 with ferrocenylacetylene. X-ray crystal structure of Ru2(CO)6[C4H2(C5H4FeC5H5)2]. J. Organomet. Chem., 1992, 441, 277-284. A.A. Koridze, N.M. Astakhova, F.M. Dolgushin, A.I. Yanovsky, Yu.T. Struchkov, P.V. Petrovskii. Triosmium cluster with a novel mode of metallacyclopentadiene fragment bonding. X-ray structure and reactivity of Оs3{3-η1:η1:η2:η2C(SiMe3)C(Me)C(H)C(Ph)}(CO)9. Organometallics, 1995, 14, 2167-2169. A.A. Koridze, O.A. Kizas, P.V. Petrovskii, N.E. Kolobova, Yu.T. Struchkov, A.I. Yanovsky. Intramolecular rearrangement of the bridging σ,π-acetylide ligand in the Os3H(CO)9(L)(η2-C≡CPh) (L=CO, PMe2Ph) clusters and crystal structure of Os3H(CO)9(PMe2Ph)(-η2C≡CPh). J. Organomet. Chem., 1988, 338, 81-87. A.A. Koridze, V.I. Zdanovich, O.A. Kizas, A.I. Yanovsky, Yu.T. Struchkov. Coupling and annelation of two acetylide groups and alkyne molecules in the reaction of (OC) 5ReC≡CPh with ferrocenylaсetylene. Crystal and molecular structure of Re2(CO)7{C8H2Ph2(C5H4FeC5H5)2}∙acetone. J. Organomet. Chem., 1994, 464, 197-201. A.A. Koridze, O.A. Kizas, N.E. Kolobova, V.N. Vinogradova, N.A. Ustynyuk, P.V. Petrovskii, A.I. Yanovsky, Yu.T. Struchkov. Cabon-cabon bond formation by alkyne--η2acetylide and alkyne-CO coupling in the reaction of (OC)5MC≡CPh (M=Mn, Re) with HOs3(CO)10(-η2-C≡CPh). X-ray structure of HOs3Re(CO)14(C2Ph)2. J. Chem. Soc., Chem. Commun., 1984, 1158-1159. A.A. Koridze, N.M. Astakhova, P.V. Petrovskii, F.M. Dolgushin, A.I. Yanovsky, Yu.T. Struchkov. Dimerization of trimethylsilylpropyne on a triosmium cluster. Formation, crystal structure and rearrangement of Оs3H[3-C(SiMe3)C(Me)CC(SiMe3)CH2](CO)8 complex. J. Organomet. Chem., 1994, 481, 247-252. A.A. Koridze, V.I. Zdanovich, A.M. Sheloumov, V.Yu. Lagunova, P.V. Petrovskii, A.S. Peregudov, F.M. Dolgushin, A.I. Yanovsky. Synthesis of the tetranuclear clusters RuM3H(C≡CFc)(CO)12 (M=Ru, Os; Fc=ferrocenyl), containing a fluxional 4-acetylide ligand. Structure of a mixed crystal containing tetranuclear (Ru 4H(C≡CFc)(CO)12) and trinuclear (Ru3H(C≡CFc)(CO)9) ruthenium complexes. Organometallics, 1996, 16, 22852290. A.A. Koridze, V.I. Zdanovich, A.S. Batsanov, Yu.T. Struchkov. Annelation of phenylacetylide groups by thermolysis of (OC)5ReC≡CPh. X-ray crystal structure of Re2(CO)7(C2Ph)4. Mendeleev Commun., 1991, 126-127. A.M. Sheloumov, P. Tundo, F.M. Dolgushin, A.A. Koridze. Suzuki aryl coupling catalysed by palladium bis(phosphane) pincer complexes based on ferrocene: X-ray structure determination of {PdCl[{2,5-(tBu2PCH2)2C5H2}Fe(C5H5)]}OTf. Eur. J. Inorg. Chem., 2008, 572-576. A.A. Koridze, A.M. Sheloumov, F.M. Dolgushin, M.G. Ezernitskaya, E. Rosenberg, A. Sharmin, M. Ravera. Bis(ferrocenylethynyl)-substituted digold-tetrarhenium cluster: unusual structure and electronic communication between ferrocenyl groups. Organometallics, 2008, 27, 6163-6169. A.A. Koridze. Ferrocenyl carbonium ions and related cationic complexes. Structure and stabilization mechanism. Russ. Chem. Rev., 1986, 55, 113-126. A.A. Koridze. Reactions of ruthenium and osmium cluster carbonyls with heteroatom – substituted and functionalized alkynes. Russ Chem. Bull., Int. Ed., 2000, 49, 1-18. A.A. Koridze, A.M. Sheloumov, S.A. Kuklin, V.Yu. Lagunova, I.I. Petukhova, F.M. Dolgushin, M.G. Ezernitskaya, P.V. Petrovskii, A.A. Macharashvili, R.V. Chedia. PCP pincer ligands based on metallocenes. Crystal structure of the rhodium complex cisRhCl2(CO)[{2,5-(Pri2PCH2)2C5H2}Fe(C5H5)]. Russ. Chem. Bull., Int. Ed., 2002, 51, 10771078. A.M. Sheloumov, F.M. Dolgushin, M.V. Kondrashov, P.V. Petrovskii, Kh.A. Barbakadze, O.I. Lekashvili, A.A. Koridze. Ruthenium complexes containing P,C,P pincer ligand based on ferrocene. Russ. Chem. Bull., Int. Ed., 2007, 56, 1757-1764. A.V. Polezhaev, S.A. Kuklin, D.M. Ivanov, P.V. Petrovskii, F.M. Dolgushin, M.G. Ezernitskaya, A.A. Koridze. Activation of small molecules with bis(phosphinite) pincer rhodium complex. Russ. Chem. Bull., Int. Ed., 2009, 58, № 9. damatebiTi informacia amerikuli qimiuri sazogadoebis wevri, araorganuli qimiis ganyofileba, metalorganul naerTTa qveganyofileba. ofisi (TbilisSi): saqarTvelo, 0128 telefoni: (995 32) 25-37-53, oTaxi 021. ofisi (moskovi): ruseTis federacia, telefoni: (499) 783-32-74, oTaxi 268. eleqtronuli fosta: [email protected] Tbilisi, 11991 WavWavaZis moskovi, gamziri vavilovis q. 3. 28.
© Copyright 2025