Det er forteljarevna som gjer oss til menneske”
TEMA : D E T FANTASTI S K E I N O R DI S K E LI TTE R ATURE N ”Det er forteljarevna som gjer oss til menneske” AV BERIT OKSFJELLELV TEKST OG FOTO Det fantastiske i den nordiske forteljinga: Første veka i august brukte nær førti morsmålslærarar frå heile norden ei veke av ferien sin for å lære meir om korleis ein kan nærme seg fantastisk litteratur i undervisninga. I år var det noreg og LnU sin tur til å arrangere nordspråk sitt sommarkurs, og sol og varme tok i mot kursdeltakarane på den fantastiske Helgelandskysten. utopiske øya Sandflæsa var kanskje den viste seg å vere at alle hadde vorte in- mest spennande. Øya var innteikna på spirert av dei unge i sin eiga familie til å kart frå 1600-talet, men i opplysningstida skrive desse bøkene. forsvann denne destinasjonen frå karta. Josefine Ottesen frå Danmark inn- Også Petter Dass fekk knytta segner til leidde sitt føredrag med å dra sverdet! sin person. ”Petter Dass på fandens rygg” I samband med utgjevinga av trilogien er ei overnaturleg myte som har inspirert om Krigeren har Ottesen sett seg inn i Gustav Vigeland til å lage ei skisse som skilnadene mellom to krigarideal; ber- sidan har vore bruka som framsideil- serkane vikingtida her heime i Norden lustrasjon til Dass’ langt meir jordnære og samuraiane i Japan. Ulikskapen mel- Nordlands trompet. lom desse ideala speglar seg og i våpna Stipendiat ved NTNU, Gerd Karin desse krigartypane brukte, og Ottesens Omdal, gav tilhørarane ein teoretisk bal- demonstrasjon av sverda var populær hos last for arbeidet med fantastisk litteratur tilhørarane. Det vil nok bli fleire skule- i klasserommet. Gjennomgangen hennar klassar som kjem til å lese forteljinga om synte at ”fantasy” ikkje er nokon ny sjan- Krigeren dette skuleåret! ger, (noko du kan lese meir om ein annan Ivar Roger Hansen, dagleg leiar ved Pet- stad i bladet, der delar av føredraget hen- ter Dassmuseet, innleidde med å fortelje nar er trykt som artikkel). sagnet om trollfjella langs Nordlands- Tre skjønnlitterære forfattarar var in- kysten. Dette danna den geografiske og viterte for å snakke om bøkene sine. Alle mytologiske ramma rundt kurset. Det skriv fantastiske romanar med unge som fantastiske elementet var til stades i alle hovudpersonar. Ein annan fellesnemnar forteljingane Hansen drog fram, og den Josefine Ottersen demonstrerer vikingesverd. Sólrún Michelsen Fredelegare var den færøyske forfattarens føredrag. Sólrún Michelsens litteratur er ikkje så godt kjend i dei andre nordiske landa. Forlaga prioriterer ikkje å omsetje færøysk litteratur, og det finst ikkje like gode støtteordningar for å omsetje frå færøysk som til dette språket som blir bruka av nær 60 000 menneske. Hin út- 24 norsklæreren 3 I 09 Fra v. Malin Berström, Anu-Katja Nurmi og Niclas Janz ser utover Helgelandskysten. valdi og Geislasteinar er to av bøkene Kontrastar fangane som døde i arbeidsleirar i Nord- hennar som har fått mykje merksemd. I Det var lagt inn to turar i programmet. Noreg under 2. verdskrig ligg gravlagde. tillegg til hovudpersonane Ari og Kol fin- Den eine dagen gjekk turen med buss og Desse historiene frå den verkelege krigen ne ein òg underjordiske i persongalleriet. to ferjer til Alstahaug. Her fekk lærarane gav ei motvekt til Ottesens forteljing Kri- Niklas Janz gav ut debutromanen sin i frå Noreg, Sverige, Danmark, Finland og geren. fjor, Tornrummets hemlighet, som har Færøyane sjå det nye Petter Dass-museet, Den siste turen gjekk til holet i Torg- fått gode kritikkar i Sverige. Janz skriv teikna av det velrenommerte arkitektfir- hatten, denne mytologiske fjellformasjo- på oppfølgjaren no, og det er nok mange maet Snøhetta. Bygninga er skoren inn i nen som i si tid lokka fram opphavssegner unge lesarar som er spente på korleis det fjellet rett ved middelalderkyrkja der Pet- hos fiskarar i leia, og framleis appellerer kjem til å gå med Mirjam og Milan og ter Dass var prest på 1600-talet, og arki- til fantasien hos einkvar. Turmålet baud reisa deira mellom draum og verkeleg- tektur frå fleire epokar møtest på ein flott på flott utsyn over Helgelandskysten, og heit. Janz, som er zoolog av yrke, gjekk måte. På tilbaketuren var det lagt inn ein var ei mektig oppleving. 70 000 år tilbake for å finne røtene til stopp på Tjøtta, på ein krigskyrkjegard forteljarkunsten. Då lagde menneska hel- som vitna om ei historie berre få av dei leristingar som ikkje hadde bruksverdi, nordiske lærarane kjende til frå før: sen- men berre var rein kunst. Janz tolka hel- kinga av det tyske krigsskipet Rigel som leristingane som utgangspunkt for soge- var lasta med russiske krigsfangar. 2 500 forteljing. menneske døde, og alle ligg gravlagde på - Det som gjer oss til menneske er evna til denne kyrkjegarden. Ved sida av er ein å fortelje soger, meiner Janz. annan kyrkjegard der alle dei russiske BERIT OKSFJELLELV er for tida frilanser. Hun har arbeidet som norsklektor i videregående skole og i grunnskolen, og hun har erfaring fra Navnekonsulenttjenesten og fra Norsk Ordbok 2014. norsklæreren 3 I 09 25
© Copyright 2024