Alternative overskrifter
NYNORSK NR. 1–2016 Alternative overskrifter Undervisningsopplegg til artikkelen «Sjuåring fann merkeleg dinosaur» i Nysgjerrigper nr. 1-2016 av tuva bjørkvold, forfattar, ressurslærar for nysgjerrigper og høgskolelektor i norsk ved høgskolen i oslo og akershus Overskrifta har to hovudfunksjonar: å få folk til å lese resten av teksten, og å gi eit hint om kva teksten handlar om. Er overskrifta god, bør ho setje i gang tankane hos lesaren, så forkunnskapar kjem opp automatisk. Nokre overskrifter seier så mykje at ein nesten kan gjette seg til kva som står i teksten. Det er tilfellet når det gjeld artikkelen «Sjuåring fann merkeleg dinosaur». Desse fire orda gir lesarane nok informasjon til å kunne gjette kva dei kjem til å lese. – Sjuåring betyr at artikkelen handlar om eit barn som truleg har gjort noko uvanleg til sjuåring å vere. – Fann inneber at dette barnet kanskje har leita etter eller snubla over noko interessant. – Merkeleg tyder at denne artikkelen handlar om noko utanom det vanlege. – Dinosaur vil seie at det handlar om noko utgammalt, eit forhistorisk dyr. Elevane skal ut frå overskrifta dikte opp kva dei trur står i artikkelen. For å gjere det meir spennande, og for å sjå kor mykje dei kan dikte opp riktig berre ut frå overskrifta, er det laga to andre overskrifter som kunne ha tilhøyrt artikkelen. NB. Jobb fyrst saman med denne overskrifta (de skal jobbe med tre overskrifter før elevane les i bladet): «Diego gir namn til nyoppdaga dinosaur» Modeller korleis ein kan gjette seg til innhaldet i ein artikkel med denne overskrifta. Eksempel: Den kjente forskaren Diego har nyleg oppdaga ein heilt ny dinosaurart. Av di funnet er så spesielt, og forskaren har gjort ein så imponerande innsats, har dinosauren fått namnet sitt etter forskaren: Diegosaurus. La elevane jobbe vidare med oppgåve 1 og desse to overskriftene før dei får bladet og Lesekroken: «Vegetarianar-slektning til Tyrannosaurus rex oppdaga» «Sjuåring fann merkeleg dinosaur» Etter at elevane har delt dei oppdikta munnlege fagtekstane, kan dei sjå i bladet og finne overskrifta som er brukt. FOTO/ILL.: GABRIEL LIO/DR. FERNANDO NOVAS Fasit leitekryss: Planteetar Om Nysgjerrigper og Lesekroken Nysgjerrigper er Noregs forskingsråd sitt tilbod til alle elevar og lærarar på 1.–7. steg. Vitskapsmagasinet Nysgjerrigper, nettstaden nysgjerrigper.no, konkurransen Årets Nysgjerrigper og ulike lærartilbod er viktige delar av verksemda. Les meir på nysgjerrigper.no Med Lesekroken gir Nysgjerrigper tips til korleis tekstane i bladet kan brukast til å auke lesekompetansen i alle fag hos elevane. Les meir på nysgjerrigper.no /lesekroken NYNORSK NR. 1–2016 Oppgåver til «Sjuåring fann merkeleg dinosaur» osaurar på Meir om din .no nysgjerrigper saur o in d g le e rk e m n n fa Sjuåring Av Tuva Bjørkvold eltet. «dinosaur» i søkef • Søk med ordet a der norske disjonen i Alask r frå dinosaurar. • Les om ekspe hundrevis av fotspo r. forskarar fann for fossiljegera er eit paradis ard Svalb s • Les om korlei ligg i Landet Chile a. Sør-Amerik Chile Argentina attpåtil få han dinosaur og Chile. å finne ein ny le Diego frå Ville du likt e sju år gam deg? Det gjord oppkalla etter TEKST: MAGNU uren har Den nye dinosa Chilesaurus fått namnet zi. diegosaure S HOLM Diego Suárez var sju år gamle dra For nokre år sidan jobb sør i landet Chile. Forel det sine på er geologar – med foreldra ege jobbar: Dei til Diego har uvanl r på steinar. Saman fann dei forska aur! vil seie at dei heilt ukjend dinos ein frå lar knok L LIO/DR . FERNA Finn på innhaldet ut frå overskrifta FOTO/ILL.: GABRIE 1. e) Diego (til venstr Sju år gamle lla dinosaur oppka har fått ein etter seg! s rex I slekt med Tyrannosaurohar fått namnet Chilesaurus a) A finn på innhaldet i artikkelen med overskrifta: «Vegetarianar-slektning til Tyrannosaurus rex oppdaga» NDO NOVAS auren t der han Den nye dinos lla etter lande Han er oppka diegosaurezi. han. Arten ser Diego som fann frå vart funnen, og sett saman delar om nokon har g var han i slekt nesten ut som dinosaurar. Trule ne forskjellige andre rex. Men tenne rus nosau Tyran r trur med kjøttetaren å ete kjøtt. Derfo til ikkje r har og kjevane passa r seg om ein planteetar som dreie forskarane det tarar. ei gruppe kjøtte utvik la seg frå Jobb saman to og to, A og B. Fortel munnleg. 21 Tennene og r kjevane passa kjøtt. ikkje til å ete sjuåring fann ur merKeleg dinosa r – 1-2016, 23. nysgjerrigpe årgang r – 1-2016, 23. nysgjerrigpe årgang sjuåring fann ur merKeleg dinosa 20 2. b) B finn på innhaldet i artikkelen med Leitekryss overskrifta: «Sjuåring fann merkeleg dinosaur» Orda står vassrett og loddrett. c) Slå opp på side 20–21 for å finne over- a) Finn og ring rundt orda frå lista skrifta som er nytta. under i leitekrysset. b) Finn og marker orda i artikkelen også. c) Kva for eit ord finn du ikkje i leitekrysset, men i artikkelen? 3. Detektivlesing a) Korleis er tennene til ein planteetar? b) Kva grensar Chile til i nord, aust, sør og vest? c) Kva kan du seie om naturen i Chile? S T E I N A R D P A T E R L K N O K L A R E F O R S K A R N S T N R S A D I E G O S E N T I C H I L E S A N E K J Ø T T E T A R E N K J E V A N E U L N E G E O L O G A R S E T ARTENE CHILE DIEGO DINOSAUR FORSKAR GEOLOGAR KJEVANE KJØTTETAREN KNOKLAR PASSAR PLANTEETAR STEINAR TENNENE Du kan laste ned Lesekroken frå nysgjerrigper.no / lesekroken. Oppgåvene er laga til artikkelen «Sjuåring fann merkeleg dinosaur». Artikkelen finn du på side 20–21 i Nysgjerrigper nr. 1–2016 og ved å søke på «Sjuåring fann merkeleg dinosaur» på nysgjerrigper.no.
© Copyright 2024