1. No category

1
Logometrica as 2017
ISBN: 978-82-92632-32-1
Omslag 2017: Fasett as
Trykk og innbinding: Attende AS, kopi og grafisk senter
Finst også som nettressurs i Logos.
2
Føreord
«Handbok til Logos» vil våren 2017 bli erstatta av to nye bøker: Logos – teori og innhald og
Logos – brukarretteiing.
Logos – teori og innhald svarer langt på veg til dagens «Handbok til Logos». Her får du ei
grundig innføring i teorigrunnlaget bak Logos, samstundes som anerkjend dysleksiforsking
blir presentert og prinsipp for diagnostisering introdusert. Boka gjer og ein god oversikt over
innhaldet i Logos, både menyvalg, testprotokollar, deltestar og tiltak. Logos – teori og
innhald er framleis under utarbeiding, men vil bli klar våren 2017.
Boka du nå les heiter Logos – brukarrettleiing. Dette er ei ny type handbok i Logossamanheng. Den er tenkt å ha ei rolle som ein praktisk rettleiar til bruk under testing. Her
finn du tabellar over oppgåvesett og deltestar, testinstruksjonar og rettleiing til skåring av
resultata. I innleiinga får du praktiske tips til installasjon, kalibrering av mikrofon og sjølve
gjennomføringa av testinga, samstundes som du mot slutten av brukarrettleiinga finn ei
forenkla framstilling av hovedkjenneteikna på dysleksi på ulike alderstrinn.
Medan Logos – teori og innhald blir ferdigstilt, vil ein i ein overgangsperiode måtte nytte
Logos – brukarrettleiing saman med «Handbok til Logos» (2014). Enkelte tema vil då bli
omtala i begge bøkene og mindre forskjellar kan førekome. I den grad det er ulikheiter
mellom dei to bøkene, skal Logos – brukarrettleiing vere gjeldande.
Vi har valt konsekvent å nytta omgrepet «eleven» om testpersonen, sjølv om den som blir
testa like gjerne kan vere student eller vaksen. Elevomgrepet nyttast altså av språklege
omsyn, men refererer innhaldsmesseg til «testpersonen».
3
I N N H A L D
I
Før testing
1.1. Kom i gong med Logos
s. 4
s. 4
s. 4
s. 5
s. 5
a. Dette treng du
b. Før du installerer Logos
c. Installasjon
d. Tips til utstyr
1.2. Oversikt over oppgåvesett og deltestar
a. Tabell med oversikt over deltestar
d. Anbefalt test-rekkjefølgje
1.3. Praktiske tips til gjennomføringa
a. “Øving gjer meister”
b. Dette treng du under testinga
c. Kalibrering av mikrofon og måling
av reaksjonstid
II
s. 6
s. 7
s. 8
s. 9
s. 9
s. 9
s. 10
Under testing
2.1. Generelt
a. Klargjer føremålet med testinga
b. Registrering av riktig og gale svar
c. Øvingsoppgåver og pausar
d. Ofte stilte spørsmål
e. Særlege omsyn ved retesting
2.2. Testinstruksjonar og rettleiing til skåring
a. Oppgåvesett 1 (trinn 2)
b. Oppgåvesett 2 (trinn 3-5)
c. Oppgåvesett 3 (trinn 6-vaksne)
4
s. 15
s. 15
s. 16
s. 17
s. 18
s. 20
s. 21
s. 21
s. 48
s. 88
III Etter testing
3.1. Testprotokollar
s. 125
s. 125
s. 126
a. Kort om Profilrapport
b. Kort om Detaljert rapport
3.2. Feilanalyse
a. Feiltypar ved bruk av fonologisk strategi
b. Feiltypar ved bruk av ortografisk strategi
c. Feiltypar som er vanleg både ved fonologisk
og ortografisk strategi
3.3. Rapportskriving og malar til rapport
a. Vurdering
b. Kartlegging
c. Diagnostisering
3.4. Tiltaksrapportar
s. 129
s. 130
s. 130
s. 131
s. 132
s. 134
s. 134
s. 135
a. Enkel tiltaksrapport
b. Fyldig tiltaksrapport
3.5. Andre funksjonar og val
s. 136
s. 136
s. 138
Ordavkodingsmodellen
Indikatorskjema
3.6. Kort om dysleksi
a.
b.
c.
d.
s. 127
s. 128
s. 128
Kjenneteikn i småskolen
Kjenneteikn på mellomtrinnet
Kjenneteikn på ungdomstrinnet og hos vaksne
Frå kartlegging til tiltak
Forslag til litteratur
s. 140
s. 142
s. 145
s. 147
s. 149
s. 150
5
Kapittel I – FØR TESTING
1.1. Kom i gong med Logos
a. Dette treng du:
•
•
•
Ein datamaskin med eitt av følgjande
operativsystem: Windows 7, Windows 8 eller
Windows 10.
NB! Logos kjører per i dag ikkje på Mac.
Abonnement på Logos (kan ein bestille frå
heimesida vår www.logometrica.no).
Headset med mikrofon!
(Sjå tips til utstyr s. 5).
b. Før du installerer Logos:
•
•
•
•
•
Sjekk at standard inn- (opptak av lyd) og
avspeling av lyd fungerer på den datamaskinen
du skal installere Logos i.
MERK: Om inn- og avspeling ikkje fungerer, vil
dette heller ikkje fungere i Logos! Logos nyttar
desse standardfunksjonane.
Logos må installerast lokalt på datamaskinen. Programmet kan ikkje
installerast og/eller bli kjørt frå server.
Sjekk om du har administrasjonsrettar på datamaskinen. Dersom
datamaskinen inngår i eit lokalt (kommunalt) nettverk, er det ofte restriksjonar
knytte til kven som har lov til å installere ny programvare.
Skriv ut installasjonsrettleiinga som ligg på heimesida vår
www.logometrica.no. LES DEN NØYE! Du finn den ved å velje Logos på
hovudsida, og deretter Installasjonsfiler.
6
c. Installasjon og aktivering:
•
•
•
•
•
Logos har 3 installasjonsfiler. Du må laste ned og installere alle tre. Du finn
programfilene på heimesida vår (www.logometrica.no), under Logos og
Installasjonsfiler.
Les og følg installasjonsrettleiinga nøye.
Ein treng ikkje passord for å få laste ned filene frå nettsida, men du må leggje
inn kundenamn og kundenøkkel første gongen du opnar Logos.
Når du aktiverer Logos vil programmet bli knytt opp til den aktuelle
datamaskinen og til den brukaren som er pålogga under installasjonen.
Viss du får hjelp av andre til å installere og aktivere Logos på maskinen din,
må vedkommande vere innlogga på din brukar, slik at Logos faktisk ligg på
din brukar neste gong du sjølv loggar deg inn på datamaskinen.
d. Tips til utstyr:
•
Vi anbefaler headset med Jack–plugg (sjå
biletet). Dette fordi lyduttaket då enkelt kan
delast mellom headsetet og dei eksterne
høgtalarane ved hjelp av ein såkalla split-plugg.
•
MEN: Nyare pc-ar har ofte ikkje Jackpluggutgang. Då må du nytte headset med USBtilkopling. Det er dessverre per i dag ikkje mogeleg å dele lydavspeling
mellom høgtalarar og headset med USB-port.
•
Ein bør ta lydopptak av testinga. Dette kan ein gjere ved å bruke programmet
Audacity (som gratis kan installerast på din pc), ein digi-recorder eller ved å ta
opptak med mobilen. Ved bruk av privat mobil må filene overførast til pc og
slettast etter testinga.
7
1.2. Oversikt over oppgåvesett og deltestar
Logos har tre oppgåvesett:
Oppgåvesett 1: Trinn 2
Oppgåvesett 2: Trinn 3, 4 og 5
Oppgåvesett 3: Trinn 6, 7, 8, 9, 10 og vaksne.
Logos har tre ulike oppgåvesett. Du skal bruke det oppgåvesettet som korresponderer med
alder/klassetrinn til testpersonen. Innhaldet i dei ulike oppgåvesetta varierer både med
omsyn til vanskegrad og innhald. I tabellen på neste side finn du ei oversikt over dei ulike
deltestane i kvart oppgåvesett.
Unntak frå regelen?
Ja, enkelte gonger kan det vere riktig å gjere unntak frå regelen om å nytte det
oppgåvesettet som korresponderer med eleven sitt trinn. Dette gjeld for eksempel om du alt
har god kjennskap til eleven og veit at han/ho ikkje vil vere i stand til å gjennomføre
deltestane i oppgåvesett 3. Då kan det vere pedagogisk riktig å nytte eit oppgåvesett som
er meint for yngre elevar. Resultata vil framleis danne eit godt utgangspunkt for å utarbeide
tiltak, men vil vere mindre eigna som grunnlag for ei diagnostisk vurdering. Dersom ein
bruker eit anna oppgåvesett enn det som korresponderer med eleven sin alder, kan ein
miste høvet til å fastsetje resultata opp mot riktig norm.
HUGS: Det er fullt mogeleg å supplere med deltestar frå eit anna oppgåvesett enn det du
har begynt testinga med. Nokre gonger vil det vere fornuftig å supplere med utvalde
deltestar frå oppgåvesett 2, sjølv om testpersonen blir testa med oppgåvesett 3.
Tilsvarande kan ofte deltest 1. Leseflyt og leseforståing i oppgåvesett 3 vere for vanskeleg,
og ein kan då kan velje å ta denne deltesten frå oppgåvesett 2.
8
a. Tabell med oversikt over deltestar
I tabellen under finn du ei oversikt over kva for deltestar som inngår i dei ulike
oppgåvesetta. Det er flest deltestar i oppgåvesett 2 og færrast i oppgåvesett 1.
Deltest
nr.
1
Oppgåvesett 1
8
9
Manuell reaksjonstid
Ordidentifikasjon
Fonologisk lesing
Ortografisk lesing
Bokstavlesing
Grafem-fonem
omkoding
Fonemsyntese
Fonemanalyse
Leseflyt og
leseforståing
Lytteforståing
Ordidentifikasjon
Fonologisk lesing
Ortografisk lesing
Bokstavlesing
Grafem-fonem
omkoding
Fonemsyntese
Fonemanalyse
10
Fonologisk KTM
Fonologisk KTM
11
Fonologisk
diskriminasjon
Hurtig namngiving av
kjende gjenstandar
Omgrepsforståing
Å skilje mellom ord
og homofone nonord
Visuell analyse
2
3
4
5
6
7
12
13
14
15
16
17
18
Munnleg reaksjonstid
Oppgåvesett 2
Oppgåvesett 3
Leseflyt og
leseforståing
Lytteforståing
Ordidentifikasjon
Fonologisk lesing
Ortografisk lesing
Fonemisk medvit
Fonologisk KTM
Arbeidsminne
Å skilje mellom ord og
homofone nonord
Hurtig namngiving av
tal
Visuelt korttidsminne
Omgrepsforståing
Fonologisk
Munnleg reaksjonstid
diskriminasjon
Hurtig namngiving av Manuell reaksjonstid
kjende gjenstandar
Omgrepsforståing
Diktat
Munnleg reaksjonstid
Manuell reaksjons-tid
Diktat
9
b. Anbefalt test-rekkjefølgje
Deltest
Oppgåvesett 1
nr.
1
Munnleg
Deltest
Oppgåvesett 2
nr.
15
Munnleg
Deltest
Oppgåvesett 3
nr.
13
Munnleg
5
reaksjonstid
Manuell
reaksjonstid
Bokstavlesing
Grafem-fonem
omkoding
Fonemsyntese
Fonemanalyse
Ordidentifikasjon
Fonologisk lesing
PAUSE
Fonologisk
diskriminasjon
Ortografisk lesing
11
Fonologisk KTM
5
reaksjonstid
Manuell
reaksjonstid
Bokstavlesing
Grafem-fonem
omkoding
Fonemsyntese
Fonemanalyse
Ordidentifikasjon
Fonologisk lesing
PAUSE
Leseflyt og
leseforståing
Fonologisk
diskriminasjon
Ortografisk lesing
12
Hurtig
namngiving av
kjende objekt
Omgrepsforståing
2
Lytteforståing
10
PAUSE
11
Visuell analyse
Hurtig namngiving
av kjende objekt
Å skilje mellom
ord og homofone
nonord
Fonologisk KTM
Omgrepsforståing
Diktat
12
15
2
6
7
8
9
5
4
11
13
16
6
7
8
9
3
4
1
13
12
14
11
10
15
18
10
14
3
4
5
7
6
8
1
2
9
reaksjonstid
Manuell
reaksjonstid
Ordidentifikasjon
Fonologisk lesing
Ortografisk lesing
Fonologisk KTM
Fonemisk medvit
Arbeidsminne
PAUSE
Leseflyt og
leseforståing
Lytteforståing
Å skilje ord og
homofone nonord
Hurtig
namngiving av tal
Visuelt
korttidsminne
Omgrepsforståing
Diktat
1.3. Praktiske tips til gjennomføringa
a. «Øving gjer meister» - øv deg på personar utan
lesevanskar
Dei første gongene du bruker Logos, er det mykje å hugse på, og berre det å administrere
testen kan vere krevjande. Det er derfor svært viktig at du gjer deg godt kjent med testen og
administreringa av den, før du begynner å teste elevar. Gjennomfør fleire «liksomtestingar» av kollegaer, venner og/eller familiemedlemmer. Kontroller at du har registrert
svara riktig, og at mikrofonen har fungert fint (sjå s. 11-14). Når du har kontroll på alt det
tekniske og administrative, er du klar for å teste personar med lese- og skrivevanskar.
b. Dette treng du til testinga
Utstyr:
1. Eit rom i rolege omgivnader utan vindu (evt. med
gardin trekt føre).
2. Datamaskin med gyldig abonnement på Logos.
3. Headset med mikrofon.
4. Eksterne høgtalarar.
5. Høve til å gjere opptak (på pc, smarttelefon eller
digi-recorder).
11
HUGS! Sjekk alltid at
mikrofonen verkar før
eleven blir henta til
testing.
Dokument:
6. Testinstruksjonar (del II)
7. Noteringshefte (vedlegg 1-3, finst også i Logos under Last ned)
8. Ein plan for rekkjefølgja du vil ta deltestane i (sjå tilrådinga vår s. 15).
c. Kalibrering av mikrofon og måling av reaksjonstid
Det er svært viktig å forstå forholdet mellom kalibreringa av mikrofonen og registrerte
tidsverdiar i Logos. Korrekt kalibrert mikrofon er ein føresetnad for påliteleg måling av
reaksjonstida i Logos. Ein må derfor ta seg tid både til å forstå kalibreringsvindauga og
gjere dei nødvendige tilpassingane av mikrofonen på eigen maskin. Vi har laga ein enkel og
grundig videodemonstrasjon av korleis ein kalibrerer mikrofonen og rår alle til å sjå den.
Filmen finn du både på heimesida vår under «Logos – Teknisk informasjon – Kalibrer
mikrofon», og på YouTube. Du kan også lese om innstillingar for innspeling av lyd i Teknisk
del av Logos – teori og innhald. Under gir vi berre ein forenkla gjennomgang av
kalibreringsvindauget.
Når du kjem inn i kalibreringsvindauget, trykkjer du på Start og seier «1-2-3». Då skal du få
opp eit bilete tilnærma likt det under. Dei grøne søylene speglar av kvart av dei tre orda du
sa i mikrofonen. Høgda på søyla reflekterer styrken på signalet, mens breidda på søylene
viser til kor lenge mikrofonen blei aktivert for kvart ord.
Bilete 1. Eksempel på riktig kalibrering.
12
Dersom kalibreringsvindauget ditt ser ut som dette, er mikrofonen optimalt kalibrert. Sjekk
likevel at søylene ikkje blir monaleg lågare om du seier /t/ - /k/ - /m/, men at du framleis får
markant utslag. Kor følsam mikrofonen skal vere, kan ein justere ved hjelp av
volumkontrollen til høgre i biletet. Større endringar i innstillingane kan ein gjere under
Egenskaper. Du finn ein videodemonstrasjon av kalibreringa på heimesida under Logos –
Teknisk informasjon.
Logos måler to reaksjonstider: R1 og R2. R1 er tida frå oppgåva blir presentert i Logos til
eleven begynner på svaret sitt (mikrofonen blir aktivert). R2 er tida frå oppgåva blir
presentert, til eleven er ferdig med å svare (mikrofonen blir deaktivert). R2-R1 er sjølve tida
eleven bruker på å uttale ordet.
R1
R2
Bilete 2. Illustrasjon av R1 og R2.
Oppgåva blir presentert.
Tidsmålinga begynner.
Eleven begynner å svare.
R1 blir registrert.
Dersom mikrofonen anten ikkje er tilstrekkeleg
følsam eller er for følsam, vil kalibreringsvindauget
endre seg tilsvarande. Som ein konsekvens blir
også dei registrerte tidsverdiane R1 og R2 flytta
(sjå biletet neste side). I bilete 3 er mikrofonen for
lite følsam, og Logos registrerer berre ein liten del
av det eleven svarer. Som ein konsekvens blir dei
13
Eleven er ferdig med å
svare. R2 blir registrert.
HUGS! Tidsregistreringa i
Logos blir ikkje påverka av
testleiaren si reaksjonstid.
Ta derfor den tida du treng
til å administrere testen.
to vertikale søylene, R1 og R2, ståande tett saman. I praksis vil det seie at mesteparten av
av det eleven svarer, blir liggjande under triggerlinja (den raude, horisontale linja), og
dermed eliminert som bakgrunnsstøy.
Bilete 3. Eksempel på for låg følsemd. Berre éin lyd blir registrert, og med ei slik kalibrering vil verken R1 eller
R2 bli pålitelege når resultata i Logos skal tolkast.
Ei slik kalibrering vil ofte gi vanskar med å gjennomføre deltestane Bokstavkunnskap,
Grafem-fonem omkoding og Munnleg reaksjonstid. Under testinga vil du fleire gonger få
opp ein dialogboks med melding om å kalibrere mikrofonen. I den detaljerte testprotokollen
vil R2-R1 bli berre 0.03 sek. og 0.15 sek. på deltestane 3 og 4 (sjå bilete 4, s. 12). Dette er
sikre teikn på at mikrofonen ikkje er godt nok kalibrert.
14
Bilete 4. Eksempel på feil kalibrering. Mikrofonen er her ikkje tilstrekkeleg følsamt innstilt og
uttaletida til eleven i Logos blir altfor kort.
Bilete 5 viser korleis kalibreringsvindauget kan sjå ut når mikrofonen er for følsamt innstilt.
Du får då, i tillegg til dei tre markerte søylene, eitt eller fleire breie grøne felt over
triggerlinja. Nå blir dei to vertikale søylene for R1 og R2 flytta til utkanten av biletet.
15
Bilete 5. Eksempel på for låg følsemd. Berre éin lyd blir registrert, og med ei slik kalibrering vil verken R1 eller
R2 bli pålitelege i tolkinga av resultata i Logos.
Det betyr at R1 blir registrert straks etter at oppgåva har blitt presentert, mens R2 først blir
registrert når oppgåva blir avslutta eller testleiar trykkjer Stopp. Ingen av dei to registrerte
reaksjonstidene gir eit riktig bilete av den reelle responstida til eleven. Under testinga kan
dette gi seg utslag i at du får opp ulike dialogboksar. Når R1 er 0.01 sekund, trur Logos at
eleven svarer med det same (R1 blir registrert straks). Av den grunn får du beskjed om at
eleven må vente med å svare til den grøne sirkelen kjem fram på skjermen (deltesten
Fonemisk medvit), eller du blir beden om å kalibrere mikrofonen (deltesten Munnleg
reaksjonstid). I detaljert testprotokoll vil R2-R1 vere lik eller tilnærma identisk med R2 (sjå
bilete 6). Dette er eit anna klart teikn på at mikrofonen er feil kalibrert.
Bilete 6. Eksempel på feil kalibrering. Mikrofonen er her alt for følsamt innstilt og eleven si svartid i
Logos blir alt for god/kort.
16
Kapittel II – Under testing
2. Generelt
a. Klargjer føremålet med testinga
Elevar og studentar som blir testa med Logos, er
ofte nervøse før testinga. Dei undrar på korleis
testinga vil gå, og nokre er også redde for «å
skjemme seg ut». Begynn derfor alltid med ein
samtale der du klargjer føremålet med testinga og
fortel om kva som skal skje vidare. I den
samanhengen er det også viktig å forklare at
Logos inneheld svært varierte oppgåver, der nokre
er enkle mens andre er vanskelege. Det er ikkje
17
Hugs at…
…føremålet med Logostestinga er hovudsakleg å
gjere DEG betre kvalifisert
til å gjere DIN jobb!
meininga at testpersonen skal klare å løyse alle oppgåvene enkelt, tvert imot lærer vi som
testleiar like mykje – eller kanskje faktisk meir – av å studere testpersonen sine feilsvar. Av
den grunn treng ikkje testpersonen bli ille til mote om han/ho ikkje klarer ei oppgåve eller to.
Ein bør vidare informere om at Logos måler reaksjonstida eller svartida på dei fleste
oppgåvene. Det betyr at det er svært viktig for resultata at testpersonen er merksam, jobbar
konsentrert og svarer så raskt han eller ho kan.
b. Registrering av svar
Registrering av svar ved manuell respons: På deltestar der eleven svarer ved å trykkje
på bestemte tastar på tastaturet (manuell respons), treng ikkje du som testleiar registrere
om svaret er riktig eller feil. Logos registrerer då automatisk både om det er korrekt og
tidsbruken.
Registrering av svar ved munnleg respons: På deltestar der testpersonen svarer
munnleg, blir tidsbruken automatisk registrert ved aktivering/deaktivering av mikrofonen.
Testleiaren må likevel registrere om svaret er rett eller gale. Er svaret feil, registrerer du det
ved hjelp av Neste-knappen midt i skjermbiletet. Denne knappen endrar namn under
testinga og heiter først Stopp, deretter Stadfest svar, så Neste. Under presentasjonen av
oppgåva heiter knappen Stopp. Du kan trykkje på Stopp-knappen når eleven har svart på
oppgåva og du ønskjer å gå vidare til ny testoppgåve – før svarfristen har gått ut. Om du
ikkje trykkjer Stopp, blir oppgåva ståande på skjermen til svartida går ut. Stopp-knappen
endrar no namn til Stadfest svar. No stadfestar du at oppgåva er svart på ved å trykkje med
høgre musetast på Stadfest svar-knappen. Knappen endrar namn på nytt, no til Neste, og
ved å trykkje på den går du vidare til ei ny oppgåve. Dersom svaret er feil, blir det registrert
ved at ein trykkjer ein ekstra gong på høgre musetast (over Neste-knappen) før ein trykkjer
Neste.
Du kan stoppe
presentasjonen dersom
eleven er ferdig med å
svare.
«Svar avgitt»
bekreftar ein ved å
trykkje éin gong på
høgre musetast
over denne
knappen..
18
«Feil svar» registrerer
ein ved å trykkje ein
(ekstra) gong på høgre
musetast.
Ny oppgåve blir henta
fram ved å trykkje på
venstre musetast.
Ein liten strek/markør kjem opp over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt
registrert som feil (sjå biletet under). Registrering av feila kan opphevast ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast. Streken som indikerer registrering av feil, vil då forsvinne.
Bilete 3. Eksempel på rett oppgåve som har blitt registrert som feil.
Dersom svaret var rett, bruker du ikkje høgre musetast over Neste-knappen, men går på
vanleg måte vidare til neste oppgåve.
Grønn sirkel: I enkelte deltestar kjem det fram ein grønn sirkel på skjermen straks etter at
oppgåva har blitt presentert. Sirkelen viser når programmet er klart for å registrere svaret.
Eleven skal derfor alltid vente med å svare til den grøne sirkelen kjem til syne på skjermen.
c. Øvingsoppgåver og pausar
Eleven bør få rettleiing i bruk av datamaskin og mikrofon om nødvendig. Alle deltestar i
Logos begynner med to øvingsoppgåver. Desse kan ein gjenta om det trengst, inntil
testpersonen har forstått oppgåva. Dersom ekstra instruksjon er nødvendig, skal
testpersonen få det. Men notér då kva form for ekstra hjelp som eleven får.
Ta pause ved behov! Det har ikkje noko å seier for kor påliteleg testen er, om testinga blir
delt opp i fleire økter eller over fleire dagar. Tvert imot. Ein får det mest presise biletet av
leseferdigheita, dersom eleven er motivert, konsentrert og opplagt.
19
e.
Ofte stilte spørsmål
1. Eg kjem ikkje vidare på deltest 1, Leseflyt og leseforståing. Biletet er «frose».
Enkelte gløymer at ein på deltestane Leseflyt og leseforståing og Hurtig namngiving av
tal/Hurtig namngiving av kjende objekt, må trykkje på m-tasten før ein kan gå vidare til
neste oppgåve. Tidsbruken blir målt fram til testleiaren trykkjer på m-tasten. Resultatet blir
derfor ikkje påliteleg dersom du gløymer deg ut og ikkje trykkjer straks etter at eleven er
ferdig. Vi anbefaler at du gjer oppgåva på nytt.
2. Sjølv om eg har kalibrert, får eg stadig opp ein dialogboks med beskjed om å
kalibrere mikrofonen. Kvifor gjer eg det?
Logos klarer ikkje å registrere eleven sitt svar. Ein vil ofte høyre eit pling-signal under
gjennomføringa kvar gong testleiaren trykkjer «Stopp» eller ”Stadfest svar”. Det betyr at
mikrofonen er for lite følsam, og at Logos ikkje oppfattar kva eleven svarer.
3. Eleven får beskjed om å vente med å svare til den grøne sirkelen kjem opp på
skjermen. Men han svarer ikkje før den grøne sirkelen har komme opp. Kva er gale?
Logos gir berre denne meldinga dersom programmet «trur» at eleven har svart for tidleg.
Dersom meldinga kjem opp og eleven ikkje har svart, betyr det at Logos registrerer annan
lyd enn stemmen til eleven. I 90% av tilfella kjem det av at mikrofonen er for følsamt innstilt.
Ved å justere ned mikrofonen forsvinn problemet. I nokre få tilfelle kan det komme av feil
med lydkortet på datamaskinen du bruker. I kalibreringa vil du då kunne sjå ei markert høg
søyle heilt til venstre i kalibreringsvindauget. Viss eleven svarer (munnleg eller manuelt) før
20
den grøne sirkelen har komme til syne på skjermen, vil du også få denne meldinga i
testprotokollen. Logos er ikkje klar til å registrere lyd før den grøne sirkelen har komme opp.
Tiltak: Testleiaren må informere om at eleven ikkje skal svare før den grøne sirkelen kjem
på dataskjermen.
4. Eg får beskjed om at resultatet ikkje er påliteleg.
Dersom eleven har mange feil, vil utrekning av reaksjonstida byggje på eit statistisk lågt tal
korrekte svar. I slike tilfelle vil det derfor komme opp ei raud stjerne i testprotokollen og
følgjande tilhøyrande tekst:
«Ver merksam på at den gjennomsnittlege tidsbruken byggjer på statistisk sett få oppgåver
med korrekt svar.»
Det betyr ikkje at du må sjå bort frå resultata på denne deltesten. Eleven sin skår for
korrekte svar er påliteleg, og opplysningane om tidsbruken gir framleis nyttig og riktig
informasjon om tidsbruken på dei oppgåvene som han/ho klarte å svare rett på. I Detaljert
testprotokoll kan du også sjå kor lang tid eleven brukte på oppgåver som det blei svart feil
på.
5. Kvifor står det «Ikkje registrert» bak fleire av oppgåvene i detaljert testprotokoll?
•
Dersom reaksjonstida ikkje blir registrert, vil det stå ”Ikkje registrert” bak oppgåva i
”Detaljert testprotokoll”. Årsaka kan vere feil kalibrering av mikrofonen (sjå s. 9 og
film på www.logometrica.no). Ein vil då også høyre eit pling-signal når ein
gjennomfører deltestinga, kvar gong testleiaren trykkjer «Stopp» eller ”Stadfest svar”.
Dette viser at lyden ikkje har blitt registrert. Tiltak: Kalibrer lyden.
•
Viss eleven svarer (munnleg eller manuelt) før den grøne sirkelen har komme til
syne på skjermen, vil du også få denne meldinga i testprotokollen. Logos er ikkje klar
til å registrere lyd før den grøne sirkelen har komme opp. Tiltak: Testleiaren må
informere om at eleven ikkje skal svare før den grøne sirkelen kjem fram på
dataskjermen.
•
På deltesten ”Munnleg reaksjonstid” svarer eleven før terningen blir vist på skjermen.
Tiltak: Forklare eleven at han/ho må vente med å svare til terningen kjem til syne på
skjermen.
21
e. Særlege omsyn ved retesting
Om du skal reteste ein elev, må du fyrst velje aktuell elev i elevregisteret før du opnar
deltestane på vanlege måte. I det deltesten opnar seg opp, vil du få to val: «Test på ny,
men ta vare på dei førre testresultata» eller «Skriv over dei førre testresultata». Logos vel
automatisk det fyrste alternativet.
I samband med retesting er det mange som lurer på kva for eit oppgåvesett og norm ein
skal nytta. Svaret avheng av minst to ting:
1) Kor lenge er det sidan den førre testinga?
2) Kva er føremålet med retestinga?
Det hender nokre gonger at ein elev blir testa med Logos om våren, får tilpassa
leseopplæring fram til sommaren, men så når ein ikkje å gjennomføre retestinga før etter
sommarferien. Etter sommaren begynner eleven på eit nytt trinn, og skal ein då halde
resultata opp mot ei ny norm? Dersom føremålet med testinga er å vurdere effekten av dei
tiltaka som er sette i verk for eleven, får ein det mest korrekte biletet av den individuelle
framgangen om ein «held målstreken konstant». Det betyr at du retestar med det same
oppgåvesettet som du testa med sist, og nyttar same norma. Resultata kan då
samanliknast i effektgrafen og illustrerer godt eleven si utvikling.
Om føremålet med testinga derimot er å få ei ny
vurdering av eleven si ferdigheit i lesing, så må
ein nytte det oppgåvesettet og den norma som
korresponderer med det trinnet eleven går på.
Lydopptak
Ein bør gjere opptak av testinga, slik at ein ikkje
treng å notere feilsvara til eleven medan ein
testar.
22
Har du tenkt over at….
…elevar som blir testa med
Logos to påfølgjande år og
oppnår same persentilet begge
gongene, har faktisk hatt den
same framgangen i lesing som
medelevane?
TESTINSTRUKSJONAR
og rettleiing til
SKÅRING AV
RESULTATA
Oppgåvesett 1
23
Deltest 1 Munnleg reaksjonstid
Instruksjon:
No vil du få sjå ein og ein terning på skjermen. På nokre terningar er det éin svart prikk. På
dei andre terningane er det to svarte prikkar. Når terningen har éin prikk, skal du seie ”ein”.
Når terningen har to prikkar, skal du seie ”to”. Sei svaret så fort du kan. Før terningen kjem
til syne, vil du få sjå ein liten prikk på skjermen. Du skal svare så fort du kan. Forstår du kva
du skal gjere? (Viss ikkje, må testleiaren gi fleire forklaringar.) Du skal først få to
øvingsoppgåver. Er du klar? Då startar vi!
Dei to første oppgåvene blir gjennomførte med nødvendig rettleiing. Dersom eleven ikkje
har forstått oppgåva, må ein forklare meir. Testoppgåvene blir gjennomførte.
15 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Reaksjonstida blir registrert automatisk av Logos, men testleiaren må registrere feil svar.
Når eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida (2 sek.). Før du går vidare til den neste oppgåva, må du stadfeste at
oppgåva er svart på. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest
svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen.
Merk: Stopp-knappen endrar namn under testinga, frå Stopp til Stadfest svar og deretter til
Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at
namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du
skulle trykkje feil, vil du få melding av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ei ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du
at det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
24
nå over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil. Viss
du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein gong til
på høgre musetast over Neste-knappen.
Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg reaksjonstid (R1, for korrekte svar) i
sekund.
25
Deltest 2 Manuell reaksjonstid
Instruksjon:
No vil du få sjå ei pil på skjermen. Nokre gonger peiker pila til høgre (vis det), andre gonger
peiker den til venstre. Når pila peiker til høgre, trykkjer du så fort du kan på m-tasten. Når
pila peiker til venstre, trykkjer du så fort du kan på z-tasten. Før pila kjem til syne, vil du få
sjå ein liten prikk på skjermen. Du skal først få to øvingsoppgåver. Forstår du kva du skal
gjere? Då startar vi!
Dei to første oppgåvene blir gjennomførte med nødvendig rettleiing. Viss testpersonen ikkje
har forstått oppgåva, må testleiaren forklare meir. Testoppgåvene blir gjennomførte.
15 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Både reaksjonstid og korrekte svar blir registrerte automatisk av Logos.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg reaksjonstid
(R1, for korrekte svar) i sekund.
26
Deltest 3 Ordidentifikasjon
Instruksjon:
Denne oppgåva inneheld ei rekkje ord som du skal lese så hurtig og nøyaktig som
mogeleg. På dataskjermen blir det vist eitt ord om gongen. Nokre av orda er lette å lese,
andre er vanskelege. Dersom du ikkje kjenner att ordet, kan du prøve å komme fram til
ordet ved å binde lydane saman, eller du kan gjette. Du skal først få to øvingsoppgåver.
Følg nøye med på dataskjermen! Før ordet blir vist, vil du få sjå ein liten prikk. Straks etter
får du sjå ordet som du skal lese. Er du klar? Då startar vi! Viss testpersonen ikkje har
forstått oppgåva, må testleiaren forklare meir.
Kvart ord blir ståande på skjermen i 5 sekund. Dersom eleven ikkje har svart på denne tida,
forsvinn oppgåva frå skjermen. Oppgåver som det ikkje er svart på, blir registrerte som feil.
Testleiaren kan også velje å avslutte presentasjonen før 5 sekund har gått dersom eleven
er ferdig med å svare. Dersom eleven gjer fire påfølgjande feil, bør testinga bli avslutta.
Oppgåvene utan svar blir då automatisk registrerte som feil (gjeld berre trinn 2). I ”Detaljert
testprotokoll” vil det stå at dei resterande oppgåvene ikkje er gjennomførte. Ein kan likevel
vurdere resultata til eleven som vanleg.
40 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Reaksjonstida blir registrert automatisk av Logos, men testleiaren må registrere feil svar.
Når eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida (5 sek.). Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at oppgåva
er svart på. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen. Merk:
Stopp-knappen endrar namn under testen frå Stopp til Stadfest svar og deretter til Neste.
Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at namnet
blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du skulle trykkje
feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
27
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
oppgåva er svart på (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil. Viss
du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein gong til
på høgre musetast over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: I skåringa av denne deltesten blir det stilt krav om at ordet er lese
korrekt og med rett intonasjon (trykklegging). Testleiaren må likevel ta omsyn til avvik i
uttalen som følgje av dialektforskjellar. Slike uttalevariasjonar må aksepterast som korrekte
svar.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg reaksjonstid
(R2 for korrekte svar) i sekund. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R2)
dannar grunnlaget for å rekne ut effektivitetspersentilet.
Viktig informasjon om deltestane 3, 4 og 5!!!!
På avkodingsprøvane (deltestane 3, 4 og 5) er det viktig at
testleiaren ikkje trykkjer på «Stopp»-knappen før eleven har
uttalt heile ordet. Dersom testleiaren gjer det, blir
reaksjonstida (R2) kortare enn den skulle ha vore og dermed
upåliteleg.
28
VIKTIG!!!
Ikkje trykk på Stopp-knappen
før eleven er heilt ferdig med å
uttale ordet.
Deltest 4 Fonologisk lesing
Instruksjon:
Denne oppgåva inneheld ikkje verkelege ord, men ”tøyseord”, det vil seie ord som ikkje har
noka meining. Du skal prøve om du kan lese desse ”tøyseorda”. Les dei så hurtig og
nøyaktig som mogeleg. På dataskjermen kjem det opp eitt ”tøyseord” om gongen. Nokre av
”tøyseorda” er lette å lese, andre er vanskelege. Er du ikkje sikker, kan du gjette. Du skal
først få to øvingsoppgåver. Følg nøye med på dataskjermen! Før ”tøyseordet” blir vist, vil du
få sjå ein liten prikk. Straks etter kjem ”tøyseordet” som du skal lese. Er du klar? Då startar
vi!
To øvingsoppgåver blir presenterte med nødvendig rettleiing. Etterpå gjennomfører eleven
testoppgåvene. Kvart nonord blir ståande på skjermen i inntil 5 sekund. Dersom eleven
ikkje har svart innan denne tida, blir presentasjonen avslutta, og ein går vidare til neste
oppgåve. Oppgåver som det ikkje er svart på, blir automatisk registrerte som feil.
Dersom eleven gjer fire påfølgjande feil, bør testinga avsluttast. Dei oppgåvene som
eleven ikkje har svart på, blir automatisk registrerte som feil (gjeld berre trinn 2). I ”Detaljert
testprotokoll” vil det stå at dei resterande oppgåvene ikkje er gjennomførte. Ein kan likevel
vurdere resultata til eleven som vanleg.
24 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Reaksjonstida blir registrert automatisk av Logos, men testleiaren må registrere feil svar.
Når eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida (5 sek.). Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at det er
svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest
svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen.
Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen, frå Stopp til Stadfest svar og deretter til
Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at
29
namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du
skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom ei oppgåve har feil svar, må du som testleiar registrere det. Det
gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du går vidare
til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at oppgåva
er svart på (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen), så
registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast, nå over
Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek kjem til
syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil. Dersom du
ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein gong til på
høgre musetast over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: Denne testen har som mål å vurdere den fonologiske
avkodingsstrategien hos testpersonen. Fonologisk lesing byggjer på korrekt grafem-fonemomkoding med tilhøyrande syntese. Dette skal også vere utgangspunktet i skåringa av
deltesten. Det betyr at enkelte oppgåver kan uttalast med ulikt trykk og ulik lengde på
vokalen (f.eks. /ukt/), med noko varierande vokallyd (som følgje av dialekt) og med meir
eller mindre støtte i ortografisk kunnskap. Testleiaren må vidare ta omsyn til at enkelte
grafem faktisk representerer meir enn eitt fonem i munnleg tale, for eksempel kan grafemet
o omkodast både som /o/ og /å/. Begge alternativa skal derfor skårast som korrekt. Det
same gjeld uttaleavvik som følgje av dialektforskjellar. Også desse svaralternativa skal
skårast som korrekte. Dersom ei oppgåve inneheld eit grafem, som for eksempel nonordet
/skilurøski/, skal oppgåva skårast om rett både når grafemet «ski» blir uttalt med /skj/-lyd og
når bokstavane blir omkoda enkeltvis til korresponderande fonem.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R2
for korrekte svar) i sekund. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R2) dannar
grunnlaget for å rekna ut effektivitetspersentilet.
30
Deltest 5 Ortografisk lesing
Instruksjon:
Denne oppgåva inneheld også fleire ord som du skal lese så hurtig og nøyaktig som
mogeleg. Men denne gongen får du berre sjå orda ei kort tid, og derfor er det svært viktig
at du følgjer godt med på dataskjermen der orda kjem til syne. Nokre av orda er lette å lese,
andre er vanskelege. Dersom du ikkje er sikker på kva for ord du såg, kan du gjette. Du
skal først få to øvingsoppgåver. Før ordet blir vist, vil du få sjå ein liten prikk. Straks etter
ser du ordet som du skal lese. Er du klar? Då startar vi!
To øvingsoppgåver blir presenterte med nødvendig rettleiing. Deretter gjennomfører eleven
testoppgåvene. Kvart ord blir vist berre ei kort tid på skjermen (200 ms.). Det er derfor viktig
at eleven blir gjort merksam på at ordet berre kjem til syne på skjermen ei kort tid, og at
merksemda er retta mot dataskjermen. Dersom eleven skulle vere ukonsentrert, kan
testleiaren trykkje på tasten ”Gjenta seinare”, og ordet blir presentert ein gong til litt seinare
i testen. Dersom eleven gjer fire påfølgjande feil, bør testinga avsluttast. Dei resterande
oppgåvene blir automatisk registrerte som feil når testinga er avslutta (gjeld berre trinn 2).
30 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut den fastsette
svartida (2 sek). Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at oppgåva er svart
på. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen.
Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen. Merk: Stoppknappen endrar namn under testen frå Stopp til Stadfest svar og deretter til Neste. Det er
altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at namnet blir
endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du skulle trykkje feil,
vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
31
Registrering av feil: Dersom svaret på ei oppgåve er feil, må du som testleiar registrere det.
Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du går
vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at det
er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: For at ei oppgåve skal skårast som riktig, må ordet uttalast korrekt
med korrekt intonasjon. Det blir akseptert at eleven uttalar d-lyden i slutten av ord der dlyden vanlegvis er stum (for eksempel i ord som ”bord”). Dette gjeld også for t- lyden i
slutten av substantiv, bunden form (eks. biletet). I nokre ord kan ”o”-lyden bli uttalt som /å/
(for eksempel i orda ”godt” og ”over”. Dersom eleven ikkje gjer det, blir svaret registrert som
feil. Likeeins skal ”gj” og ”hj” (for eksempel skal ”gjerne”, og ”hjerne” uttalast som j) og hv
som /v/ (som eksempel ”hva”). I nokre ord uttalar ein e-bokstaven som /æ/ (for eksempel i
ordet /der/). Her kan det også vere dialektforskjellar som ein må ta omsyn til ved skåring av
resultatet.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R2
for korrekte svar) i sekund. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R2) dannar
grunnlaget for rekne ut effektivitetspersentilet.
32
Deltest 6 Bokstavlesing
Instruksjon:
I denne oppgåva skal du seie namnet til bokstavane. Du skal ikkje seie lydane, men kva
bokstavane heiter. Ser du bokstaven ”b”, seier du /be/. Følg godt med på dataskjermen.
Straks du ser ein bokstav, seier du kva han heiter. Du skal først få to øvingsoppgåver.
Kvar bokstav blir ståande på skjermen i 2 sekund. Dei to første oppgåvene blir
gjennomførte med tilbakemelding. Deretter gjennomfører eleven testoppgåvene.
Testleiaren kan trykkje på ”Stopp”-knappen for å avslutte presentasjonen, etter at eleven
har svart på oppgåva.
25 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida. Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at oppgåva er svart
på. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen.
Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen. Merk: Stoppknappen endrar namn under testen, frå Stopp til Stadfest svar og deretter til Neste. Det er
altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at namnet blir
endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du skulle trykkje feil,
vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom svaret på ei oppgåve er feil, må du som testleiar registrere det.
Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du går
vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at det
33
er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
Verdiar som blir målte: Ein legg berre reaksjonstida (R1) til grunn når ein skal rekne ut
persentilverdien. Dette kjem av at testen har høg takeffekt (svært mange hadde alt rett på
denne deltesten). Testleiaren må likevel leggje merke til om det er bokstavar eleven ikkje
kan. Denne kunnskapen er viktig med tanke på det vidare arbeidet med eleven.
34
Deltest 7 Grafem-fonem-omkoding
Instruksjon:
I denne oppgåva får du sjå ein bokstav eller ei bokstavgruppe på skjermen. Så hurtig som
mogeleg skal du seie kva for ein lyd som går saman med den bokstaven eller
bokstavgruppa. Hugs på at du ikkje skal seie namnet til bokstaven, men lyden. For
eksempel, dersom du ser bokstaven ”b”, skal du seie /b/, ikkje /be/. Ser du bokstavane ”øy”,
skal du seie /øy/, ikkje bokstavnamna /ø/ og /y/ . Du skal først få to øvingsoppgåver.
Kvart grafem blir ståande på skjermen i 2 sekund. Eleven får to øvingsoppgåver med
tilbakemelding, deretter gjennomfører han/ho testoppgåvene. Dersom eleven seier lyden
korrekt, skårar ein svaret som korrekt. Testoppgåvene blir gjennomførte.
25 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida. Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at oppgåva er svart
på. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen.
Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen. Merk: Stoppknappen endrar namn under testen, frå Stopp til Stadfest svar og deretter til Neste. Det er
altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at namnet blir
endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du skulle trykkje feil,
vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom svaret på ei oppgåve er feil, må du som testleiar registrere det.
Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du går
vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at det
er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
35
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: Dersom eleven seier bokstavnamnet i staden for bokstavlyden, skal
svaret skårast som feil. Men i slike tilfelle skal ein minne eleven på at han/ho skal seie lyden
som høyrer saman med bokstaven, ikkje bokstavnamnet. Dersom eleven framleis seier
namnet på bokstaven, skal svaret skårast som feil. Det er likevel viktig å notere seg om
eleven seier riktig bokstavnamn.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R1)
for (korrekte svar) i sekund. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R1), dannar
grunnlaget for å rekne ut effektivitetspersentilet.
36
Deltest 8 Fonemsyntese
Instruksjon:
No skal du få høyre fleire lydar som skal bindast saman til eit ord. Først høyrer du eit
lydsignal, og deretter kjem bokstavlydane. Når siste bokstavlyden i ordet er gitt, kjem ein
grøn sirkel til syne på skjermen. Då kjem det ikkje fleire bokstavlydar. Bokstavlydane skal
du, så hurtig du kan, binde saman til eit vanleg ord. Er du usikker, kan du gjette. Du skal
først få to øvingsoppgåver.
Dei to første oppgåvene blir gjennomførte med tilbakemelding. Deretter gjennomfører
eleven testoppgåvene.
12 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida. Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at oppgåva er svart
på. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen.
Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen. Merk: Stoppknappen endrar namn under testen, frå Stopp til Stadfest svar og deretter til Neste. Det er
altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at namnet blir
endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du skulle trykkje feil,
vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom svaret på ei oppgåve er feil, må du som testleiar registrere det.
Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du går
vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at det
er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
37
Vurdering av feil svar: I noteringsheftet finst ei oversikt over riktige svar på denne deltesten.
Likevel kan det på nokre pc-ar vere vanskeleg å høyre om stemma i Logos seier «m» eller
«n» i ordet «mykje». Både «nye» og «mykje» er derfor godkjende svaralternativ.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R2
for korrekte svar) i sekund. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R2) dannar
grunnlaget for rekne ut effektivitetspersentilet.
38
Deltest
9
Fonemanalyse
Instruksjon:
No skal du få høyre nokre ord, eitt om gongen. Nokre gonger skal du seie den siste lyden i
ordet, andre gonger skal du seie alle lydane i ordet i riktig rekkjefølgje. Når den siste lyden
er lesen opp, kjem ein grøn sirkel til syne på skjermen. Sei svaret så fort du kan. Dersom du
er usikker, kan du gjette. Du skal først få to øvingsoppgåver.
Eleven får to øvingsoppgåver med tilbakemelding. Det er viktig at testleiaren er sikker på at
eleven forstår kva han/ho skal gjere før testoppgåvene blir gjennomførte.
15 testoppgåver
Skåring av resultatet
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, må du stadfeste det. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre
musetast over Stadfest svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å
trykkje på Neste-knappen. Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen frå Stopp til
Stadfest svar og deretter til Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer
på heile tida, men ved at namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg
som testleiar. Om du skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare
forklaring sjå s. 13
Registrering av feil: Dersom svaret på ei oppgåve er feil, må du som testleiar registrere det.
Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du går
vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at det
er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
39
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R2
for korrekte svar) i sek. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R2) dannar
grunnlaget for å rekne ut effektivitetspersentilet.
40
Deltest 10 Fonologisk korttidsminne
Instruksjon:
I denne oppgåva får du høyre nokre tal, og du skal deretter gjenta dei i same rekkjefølgje
som dei blir lesne opp. Kvar gong høyrer du først eit pling. Då må du høyre godt etter, for
straks etter lydsignalet blir tala lesne opp. Når det siste talet i oppgåva er lese, kjem ein
grøn sirkel til syne på skjermen. Då skal du seie alle tala i same rekkjefølgje som dei blei
lesne opp. Er du usikker, kan du gjette. Forstår du kva du skal gjere? (Viss ikkje, må
testleiaren gi ytterlegare forklaringar.) Du skal først få to øvingsoppgåver.
Dei to første oppgåvene blir gjennomførte med tilbakemelding, deretter gjennomfører
eleven testoppgåvene. Det er viktig at eleven følgjer nøye med når tala blir lesne opp.
Dersom ytre omstende distraherer eleven, kan ein gjenta testoppgåva seinare (bruk
”Gjenta”-tasten). Viss ein elev gjer tre påfølgjande feil, bør testinga avsluttast. Dei
oppgåvene som er utan svar, blir registrerte som feil når testinga er slutt.
12 testoppgåver
Skåring av resultatet
Tida blir ikkje målt, men testleiaren må registrere feil svar. Når eleven har svart, trykkjer
testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen. Dersom testleiaren ikkje
trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut presentasjonstida. Før du går vidare
til neste oppgåve, må du stadfeste at det er svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin
gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny
oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen. Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen,
frå Stopp til Stadfest svar og deretter til Neste. Det er altså den same knappen du som
testleiar trykkjer på heile tida, men ved at namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein
ventar av deg som testleiar. Om du skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for
nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom svaret på ei oppgåve er feil, må du som testleiar registrere det.
Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du går
vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at det
er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svar-
41
knappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: Eleven må gi att heile talrekkja med tala i rett rekkjefølgje for å få
korrekt svar. I noteringsheftet finn du ei oversikt over riktig talrekkjefølgje.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R2
for korrekte svar) i sekund. Dersom deltesten blei avslutta før alle oppgåvene var
gjennomførte, vil det i ”Detaljert testprotokoll” stå at oppgåva ikkje er gjennomført.
Oppgåver som ikkje er gjennomførte, blir rekna som feil. Talet på korrekte svar dannar
grunnlaget for rekne ut persentilverdien.
42
Deltest 11 Fonologisk diskriminasjon
Instruksjon:
I denne oppgåva får du høyre to ord opplesne i høyretelefonen. Du skal kvar gong avgjere
om orda er heilt like, eller om dei er litt forskjellige.
Venstre peikefinger held du på z-tasten, mens du held høgre peikefinger på m-tasten.
Dersom orda er like, trykkjer du på m-tasten. Dersom dei er forskjellige, trykkjer du på ztasten. Før orda blir presenterte, høyrer du eit lydsignal. Det betyr at no må du høyre godt
etter. Svar så fort du kan.
Har du forstått kva du skal gjere? (Viss ikkje, må testleiaren gi fleire forklaringar.) Då er vi
klare. Følg nøye med på skjermen! No begynner vi!
Øvingsoppgåvene blir gjennomførte med tilbakemelding. Om noko er uklart, må testleiaren
gi fleire forklaringar. Testoppgåvene blir gjennomførte.
30 testoppgåver
Skåring av resultatet
Logos skårar alle resultata, både prosent korrekte svar og reaksjonstid.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og reaksjonstida (R1) i sekund.
Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R1) dannar grunnlaget for å rekne ut
effektivitetspersentilet.
43
Deltest 12 Hurtig namngiving av kjende gjenstandar
Instruksjon:
På dataskjermen vil du no få sjå ei rekkje bilete av kjende gjenstandar. Det er berre fem
forskjellige gjenstandar, men du får sjå dei fleire gonger. Du skal seie namnet på
gjenstandane så fort som mogeleg. Begynn oppe til venstre på skjermen (testleiaren
peiker), hald så fram bortetter linja, og gå vidare til neste linje til du har sagt namna på alle
gjenstandane. Du skal først få ei øvingsoppgåve.
Øvingsoppgåva blir gjennomført med tilbakemelding. Det er ikkje nødvendig å seie namnet
på alle gjenstandane i øvingsoppgåva. Men det er viktig at eleven forstår oppgåva før
testleiaren avsluttar øvingsoppgåva ved å trykkje på ”m”-tasten. Viss eleven er usikker på
eitt eller fleire av bileta som dei skal seie namnet på, må testleiaren avklare kva biletet viser
før testoppgåva startar. Testoppgåva blir gjennomført. Dersom eleven hoppar over ei linje i
testoppgåva, må testleiaren peike på riktig linje og eleven held fram der.
1 testoppgåve
Skåring av resultatet
Berre tida blir registrert. Tida blir målt frå eleven får presentert oppgåva til testleiaren
trykkjer på m-tasten.
Registrering av feil: Sjølv om det er tida som er det mest interessante på denne deltesten,
så er det mogeleg å registrere feil svar ved å høgreklikke med musa mens eleven nemner
dei ulike gjenstandane. Pass på at musepeikaren då er plassert utanfor sjølve testbiletet.
Vurdering av feil svar: Føremålet med denne testen er å kartleggje kor hurtig elevane kan
gjenkalle og seie namnet på dei ulike gjenstandane. I utgangspunktet skal elevane kjenne
namnet på dei gjenstandane som blir viste på skjermen, og oppgåva måler tida det tek å
hente fram det riktige namnet. Men testleiaren må sjølvsagt merke seg om eleven også har
vanskar med å seie namnet på gjenstandane. Artikulasjonsvanskar, fremmendspråkleg
bakgrunn, vanskar med å aktivere fonologiske representasjonar i langtidsminnet er
eksempel på faktorar som vil gjere oppgåva vanskelegare.
44
Verdiar som blir målte: Tida gir ein opp i minutt, og det er berre tida ein bruker for å
fastsetje persentilverdien.
45
Deltest 13 Omgrepsforståing
Instruksjon:
I denne oppgåva skal du få høyre nokre ord, eitt om gongen. Før orda blir lesne opp, vil du
høyre eit pling. Du skal forklare kva orda betyr. Det kjem ein grøn sirkel til syne på skjermen
når du skal svare. Du kan bruke den tida du treng. Du skal først få to øvingsoppgåver.
Forstår du kva du skal gjere? (Viss ikkje, må testleiaren gi fleire forklaringar.) Er du klar? Då
begynner vi!
Dei to øvingsoppgåvene blir gjennomførte med tilbakemelding, deretter gjennomfører
eleven testoppgåvene.
22 testoppgåver
Skåring av resultatet
Tida blir ikkje målt, men testleiaren må registrere feil svar. Når eleven har svart, trykkjer
testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen. Dersom testleiaren ikkje
trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut presentasjonstida. Før du går vidare
til neste oppgåve, må du stadfeste at det er svart på denne oppgåva. Det gjer du ved å
trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen. Deretter kan du hente
fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen. Merk: Stopp-knappen endrar namn
under testen, frå Stopp til Stadfest svar og deretter til Neste. Det er altså den same
knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at namnet blir endra, får du ein
indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du skulle trykkje feil, vil du få beskjed
av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså: Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
det er svart feil på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
nå over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen, og den stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil.
Om du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
46
Vurdering av feil svar: Denne deltesten kan vere litt vanskeleg å skåre. Når ein skal vurdere
om eit svar er korrekt eller ikkje, er det viktig å understreke at ulike svaralternativ kan
godkjennast. På neste side finn du eksempel på godkjende svar. Det er likevel opp til
testleiaren å vurdere om eleven forstår omgrepet eller ikkje. Sidan føremålet med testen er
å kartleggje omgrepsforståinga, og ikkje ferdigheita til å forklare omgrepet eller finne eit
synonym, vil også elevar som bruker det aktuelle omgrepet korrekt i ei setning, få riktig på
denne prøven. Tilsvarande vil også elevar som peiker på olbogen utan å kunne forklare kva
olboge er, få riktig på oppgåva. I nokre tilfelle kan det vere behov for at testleiaren følgjer
opp med nokre fleire spørsmål.
Verdiar som blir målte: Resultatet på testen er prosent korrekte svar, og talet på korrekte
svar dannar også grunnlaget for å finne persentilverdien.
47
Eksempel på godkjende svar, Omgrepsforståing
Øvingsoppgåver:
A.
alder :
kor gammal ein er
B.
motta:
få
Testoppgåver:
1.
due:
fugl
2.
søvnig:
trøtt
3.
kvist:
lita grein
4.
overalt:
alle stader
5.
forby:
ikkje tillate
6.
travelt:
har mykje å gjere
7.
fjerne:
ta bort
8.
trist:
lei seg
9.
kåpe:
eit klesplagg
10.
gjest:
ein som kjem på besøk
11.
koffert:
noko til å ha tøy og gjenstandar i, noko ein har med seg på
tur
12.
ofte:
det motsette av sjeldan, noko som skjer mange gonger
13.
invitere:
be
14.
yngste:
den som har lågast alder, den som er minst
15.
ulykke:
uhell, det skjer noko alvorlig
16.
album:
bok til samling av fotografi, frimerke eller liknande
17.
adresse:
namn på stad der ein bur
18.
bustad:
hus
19.
spandere:
gje
48
20.
ambulanse: sjukebil
21.
skulder:
kroppsdel mellom nakke og overarm
22.
framand:
ein som er ukjend
49
TESTINSTRUKSJONAR
og rettleiing til
SKÅRING AV RESULTATA
Oppgåvesett 2
50
Deltest 1.
Leseflyt og leseforståing
Instruksjon:
I denne oppgåva vil det bli vist korte lesetekstar på dataskjermen, éin tekst om gongen. Før
teksten blir vist, vil du få sjå ein liten prikk på skjermen. Du skal lese kvar tekst høgt og så
nøyaktig som mogeleg. Når du har lese ferdig éin tekst, trykkjer eg straks på denne tasten
(m-tasten). (Testleiaren viser m-tasten). Teksten vil då forsvinne. Deretter kjem det nokre
spørsmål i høyretelefonen. Før eit spørsmål blir lese opp, vil du høyre eit lite pling-signal.
Etter at spørsmålet er lese opp, kjem det ein grøn sirkel (runding) til syne på skjermen. Då
skal du seie svaret. Du skal først få ei øvingsoppgåve. Er du klar? Sjå på skjermen! Då
startar vi!
Øvingsoppgåva blir gjennomført. I samband med oppgåva kan testleiaren gi rettleiing
dersom det trengst. Føremålet med øvingsoppgåva er å sikre seg at eleven forstår kva
han/ho skal gjere. Deretter kjem det fem tekstavsnitt på skjermen, eitt om gongen. Eleven
skal lese teksten så hurtig og korrekt som mogeleg, og straks han/ho har lese ferdig eit
tekstavsnitt, trykkjer testleiaren på m-tasten. Då blir det stilt tre tilhøyrande spørsmål.
Eleven svarer på spørsmåla, og ein går deretter vidare til neste tekstavsnitt.
Det som eleven les høgt, bør registrerast på ein digital lydopptakar eller i eige
innspelingsprogram på datamaskinen (for eksempel Audacity) til bruk i analysen av
etterarbeidet.
5 oppgåver
3 spørsmål til kvar
Skåring av resultatet
A. Leseflyt
Tida måler ein frå oppgåva blir presentert til testleiaren trykkjer på m-tasten. Dersom eleven
har lesefeil, må testleiaren registrere det. Teksten vil forsvinne frå skjermen når testleiaren
trykkjer på m-tasten. Tida mellom presentasjonen av teksten og trykkinga på m-tasten blir
registrert automatisk. Men det er svært viktig at testleiaren sit klar med ein finger på mtasten når eleven har komme til den siste setninga i tekstavsnittet og trykkjer straks siste
51
ordet er avkoda. Spørsmåla til teksten kjem automatisk og straks etter at testleiaren har
trykt på m-tasten.
Registrering av feil: Testleiaren registrerer lesefeil ved å trykkje på høgre musetast mens
eleven les. Pass på at musepeikaren er plassert utanfor sjølve testbiletet (testfeltet).
Testleiaren trykkjer éin gong på høgre musetast kvar gong eleven les feil. Du treng ikkje
trykkje samtidig med at eleven les feil. Det er summen av lesefeil i kvart avsnitt som blir
registrert. Ein liten strek vil blinke éin gong over Neste-knappen når du registrerer ein feil.
Dette for å stadfeste at feilen er registrert. Når ein feil er registrert, kan den ikkje annulerast.
Men testleiaren kan la vere å registrere neste feillesing, og på den måten korrigere det
endelege talet på lesefeil.
Vurdering av feil svar: Alle lesefeil skal registrerast kvar gong. Det betyr at dersom eleven
les Peter i staden for Petter, så vil han/ho få feil på dette namnet kvar gong det blir lese.
Men dersom eleven straks korrigerer eit feil svar, blir feillesinga ikkje registrert som feil.
Testleiaren bør også merke seg særtrekk ved lesemåten til eleven (for eksempel prosodi,
trykklegging) og noterer desse informasjonane i noteringsheftet. Ord som blir lesne med feil
intonasjon, skal skårast som feil.
Verdiar som blir målte: På denne deltesten måler ein både korrekt lesne ord i prosent,
lesetid i minutt, og kor mange ord som blir lesne korrekt i minuttet. Talet på korrekt lesne
ord pr. minutt gir informasjon om leseflyt og dannar grunnlaget for å rekne ut
effektivitetsskåren.
B. Leseforståing
Tida som eleven bruker på å svare, blir ikkje målt, men testleiaren må registrere feil svar.
Når eleven har svart, stadfestar testleiaren svaret. Det gjer du ved å trykkje éin gong med
høgre musetast over Stadfest svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve
ved å trykkje på Neste-knappen. Merk: Neste-knappen endrar namn under testen frå
Stadfest svar til Neste. Men det er den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida.
Namnet på tasten gir ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du skulle
trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stadfestar du at det er svart på oppgåva (ved å
trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen), så registrerer du at
svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast, no over Neste-knappen), før
du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek kjem til syne over Neste-
52
knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil. Om du ønskjer å oppheve
denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein gong til på høgre musetast
over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: Denne deltesten kan vere litt vanskeleg å skåre. Når ein skal vurdere
om eleven sitt svar er korrekt eller ikkje, er det viktig å understreke at ulike svaralternativ
kan godkjennast. På neste side finn du eksempel på godkjende svar. Det er likevel opp
til testleiaren å vurdere om svaret er i samsvar med innhaldet i teksten.
Verdiar som blir målte: Resultatet gir ein opp i prosent korrekte svar og med
korresponderande persentilverdi.
53
Eksempel på godkjende svaralternativ til «Fisketuren».
Øvingsoppgåver:
A.
Dei skulle fiske
Dei skulle fiske aure
B.
Dei fiska med stong
Dei fiska med fluge
C.
Glatt
Testoppgåve 1:
1.
Han kunne ikkje symje
Han hadde ikkje redningsvest
2.
Ein fiskar
Ein gammal fiskar
Ein mann som sat i ein båt
3.
Han rodde inn mot bryggja
Han rodde alt han orka
Testoppgåve 2:
4.
Kleda var tunge
Støvlane var tunge
Han hadde ikkje redningsvest
5.
Dei vart livredde
Dei ringde etter lege
6.
Til legen
54
Testoppgåve 3:
7.
8.
9.
Du må ikkje drukne
Petter, Petter guten min
Dei hadde ikkje redningsvest
Dei hadde vore uforsiktige på den glatte bryggja
Dei høyrde sirena frå sjukebilen
Testoppgåve 4:
10.
Dei såg at fiskaren hadde komme bort til Petter
Dei såg at fiskaren hadde ein lang krok
Dei såg ein fiskar
11.
Han ville prøve å få tak i Petter med kroken
12.
Alle svar som viser at eleven forstår kva han/ho har lese, og kan gjere prediksjonar
Testoppgåve 5:
13.
Petter begynte å kaste opp vant
14.
Dei forstod at Petter ikkje var død
Dei visste at ein død person ikkje kastar opp vant
15.
Det er viktig å bruke redningsvest
Må vere forsiktig
Viktig å hente hjelp når det skjer ei ulykke
55
Deltest 2 Lytteforståing
Instruksjon:
På denne oppgåva skal du lytte til ein tekst i høyretelefonen. Før teksten kjem, vil du høyre
eit pling. Prøv om du kan hugse kva som blir lese opp. Etter kvart tekststykke skal du svare
på nokre spørsmål. Før eit spørsmål blir lese opp, vil du også høyre eit lite pling. Etter at
spørsmålet er ferdig stilt, kjem det ein grøn sirkel til syne på skjermen. Då kan du svare på
spørsmålet. Du skal først få ei øvingsoppgåve. Er du klar? Då startar vi!
Øvingsoppgåva blir gjennomført. I samband med øvingsoppgåva kan testleiaren gi rettleiing
dersom det trengst. Når eleven har forstått oppgåva, presenterer testleiaren dei resterande
fem tekstavsnitta. Etter kvart tekstavsnitt får eleven tre spørsmål. Spørsmåla blir lesne opp
i Logos. Eleven svarer.
Dersom testleiaren ønskjer å avslutte ein deltest før den er ferdig gjennomført, må han/ho
trykkje på ”Lukk” etter at eit av lesestykka er presentert, eller etter at presentasjonen av eit
av spørsmåla er fullført. Ein får ikkje avslutta testen under opplesinga av ein tekst eller ved
avspeling av ei lydfil.
5 oppgåver
3 spørsmål til kvar
Skåring av resultatet:
Ein måler ikkje tidsbruken på denne deltesten, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, stadfestar testleiaren at det er svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje
éin gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei
ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen. Merk: Neste-knappen endrar namn under
testen, frå Stadfest svar til Neste. Men det er den same knappen du som testleiar trykkjer
på heile tida. Namnet på tasten gir ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar.
Om du skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
56
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Du vil då først stadfeste du at det er svart på oppgåva (ved å
trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen), så registrerer du at
svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast, no over Neste-knappen), før
du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek kjem til syne over Nesteknappen og stadfestar at oppgåva er blitt registrert som feil. Om du ønskjer å oppheve
denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein gong til på høgre musetast
over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: Denne deltesten kan vere litt vanskeleg å skåre. Når ein skal vurdere
om eleven sitt svar er korrekt eller ikkje, er det viktig å understreke at ulike svaralternativ
kan godkjennast. På neste side finn du eksempel på godkjende svar. Det er likevel opp
til testleiaren å vurdere om svaret er i samsvar med innhaldet i teksten.
Verdiar som blir målte: Resultatet gir ein opp i prosent korrekte svar med tilhøyrande
persentilverdi
57
Eksempel på godkjende svaralternativ, Fotballkampen
Øvingsoppgåver:
A.
Dei skulle spele fotball
Dei skulle på fotballkamp
B.
Det var den første kampen han spelte etter at han kom heim frå sjukehuset
C.
Han fall stygt
Han øydela foten
Han snubla og fall
Testoppgåve 1:
1.
2.
3.
Det blei teke røntgenbilete av foten
Han gipsa foten
No kunne han trene opp foten igjen
No ville han snart kunne spele fotball igjen
Testoppgåve 2:
4.
5.
6.
Han måtte trene forsiktig i starten
For å trene opp musklane i foten
Fleire månader
Testoppgåve 3:
7.
8.
9.
Han var spent på om han var like bra no som før ulykka
Han var spent på om foten var sterk nok
Han var ein av dei beste spelarane på laget
Ho var redd for at Ola skulle bli for ivrig
Testoppgåve 4:
10.
11.
12.
Per
Dei var spente på om ballen gjekk i mål
Alle svar som viser at eleven forstår kva han/ho har lese og kan gjere prediksjonar,
blir godtekne
58
Testoppgåve 5:
13.
14.
15.
Han fekk ikkje vondt i foten
Han kunne sparke like hardt no som før ulykka
Fordi dei hadde spelt godt
Viktig å trene, viktig ikkje å gi opp
59
Deltest 3 Ordidentifikasjon
Instruksjon:
Denne oppgåva inneheld ei rekkje ord som du skal lese så hurtig og nøyaktig som
mogeleg. På dataskjermen blir det vist eitt ord om gongen. Nokre av orda er lette å lese,
andre er vanskelege. Dersom du ikkje kjenner att ordet, kan du prøve å komme fram til
ordet ved å binde lydane saman, eller du kan gjette. Du skal først få to øvingsoppgåver.
Følg nøye med på dataskjermen! Før ordet blir vist, vil du få sjå ein liten prikk. Straks etter
får du sjå ordet som du skal lese. Er du klar? Då startar vi!
To øvingsoppgåver blir gjennomførte med nødvendig rettleiing. Kvart ord blir ståande på
skjermen i inntil 5 sekund. Dersom eleven ikkje har begynt å svare innan denne tida, kjem
det eit pling i høgtalaren som fortel at tidsfristen har gått ut. Oppgåver som det ikkje er svart
på, blir automatisk registrerte som feil. Viss eleven derimot begynner å svare innan
tidsfristen, får han eller ho 5 sekund i tillegg for å avslutte svaret sitt. Ordet forsvinn likevel
frå skjermen etter 5 sekund. Reaksjonstida blir målt frå ordet kjem på skjermen til eleven er
ferdig med å svare (R2).
40 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida (5 sek.). Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at det er
svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest
svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen.
Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen frå Stopp til Stadfest svar og deretter til
Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at
namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du
skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
60
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei
oppgåve, må du som testleiar registrere det. Det gjer du
VIKTIG!!!
ved å trykkje ein gong med høgre musetast på NesteIkkje trykk på Stopp-knappen
knappen, før du går vidare til ny oppgåve. Altså; Først
før eleven er heilt ferdig med å
stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at det
uttale ordet.
er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre
musetast over Stadfest svar-knappen), så registrerer du
at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast, no over Neste-knappen),
før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek kjem til syne over Nesteknappen og stadfestar at oppgåva er blitt registrert som feil. Dersom du ønskjer å oppheve
denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein gong til på høgre musetast
over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: I skåringa av denne deltesten blir det stilt krav om at ordet er lese
korrekt og med rett intonasjon (trykklegging). Testleiaren må likevel ta omsyn til uttaleavvik
som følgje av dialektforskjellar. Slike variasjonar blir rekna som korrekte svar.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg reaksjonstid
(R2 for korrekte svar) i sekund. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R2)
dannar grunnlaget for å fastsetje effektivitetspersentilet.
Viktig informasjon om deltestane 3, 4 og 5
På avkodingsprøvane (deltestane 3, 4 og 5), der eleven svarer munnleg, er det viktig
at testleiaren ikkje trykkjer på «Stopp»-tasten før eleven har uttalt heile ordet. Dersom
testleiaren gjer det, vil reaksjonstida ikkje vere påliteleg. Sjølv gode lesarar treng minst
600 ms for å avkode eit ord (R2). Dersom resultata i Standard testprotokoll og
Detaljert testprotokoll viser resultat for R2 og R2-R1 som er lågare, tyder dette på at
testleiaren har brote av tidsregistreringa før eleven har fullført uttalen av heile ordet
(nonordet).
61
Deltest 4 Fonologisk lesing
Instruksjon:
Denne oppgåva inneheld ikkje verkelege ord, men ”tøyseord”, det vil seie ord som ikkje har
noka meining. Du skal prøve om du kan lese desse ”tøyseorda”. Les dei så hurtig og
nøyaktig som mogeleg. På dataskjermen kjem det opp eitt ”tøyseord” om gongen. Nokre av
”tøyseorda” er lette å lese, andre er vanskelege. Er du ikkje sikker, kan du gjette. Du skal
først få to øvingsoppgåver. Følg nøye med på dataskjermen! Før ”tøyseordet” blir vist, vil du
få sjå ein liten prikk. Straks etter kjem ”tøyseordet” som du skal lese. Er du klar? Då startar
vi!
To øvingsoppgåver blir presenterte med nødvendig rettleiing. Etterpå gjennomfører eleven
testoppgåvene. Kvart nonord blir ståande på skjermen i inntil 5 sekund. Dersom han/ho
ikkje har begynt å svare innan denne tida, kjem eit pling i høgtalaren idet tidsfristen går ut.
Oppgåver som det ikkje er svart på, blir registrerte som feil. Viss eleven derimot begynner å
svare innan tidsfristen, får han eller ho 5 sekund i tillegg for å bli ferdig med svaret sitt.
Nonordet forsvinn likevel frå skjermen etter 5 sekund.
24 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida (5 sek.). Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at det er
svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest
svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen.
Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen frå Stopp til Stadfest svar og deretter til
Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at
namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du
skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
62
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva er blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: Denne testen har som mål å vurdere den fonologiske
avkodingsstrategien til testpersonen. Fonologisk lesing byggjer på korrekt grafem-fonemomkoding med tilhøyrande syntese. Dette skal også vere utgangspunktet i skåringa av
deltesten. Det betyr at enkelte oppgåver kan uttalast med ulikt trykk og ulik lengde på
vokalen (f.eks. /ukt/), med noko varierande vokallyd (som følgje av dialekt) og med meir
eller mindre støtte i ortografisk kunnskap. Testleiaren må vidare ta omsyn til at enkelte
grafem faktisk representerer meir enn eitt fonem i munnleg tale, for eksempel kan grafemet
o omkodast både som /o/ og /å/. Begge alternativa skal derfor skårast som korrekte. Det
same gjeld uttaleavvik som kjem av ulike dialektar. Også desse svaralternativa skal skårast
som korrekte. Dersom ei oppgåve inneheld eit grafem, som for eksempel nonordet
/skilurøski/, skal oppgåva skårast om riktig både når grafemet «ski» blir uttalt med /skj/-lyd
og når bokstavane omkodast enkeltvis til korresponderande fonem.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R2
for korrekte svar) i sekund. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R2) dannar
grunnlaget for å rekne ut effektivitetspersentilet.
63
Deltest 5 Ortografisk lesing
Instruksjon:
Denne oppgåva inneheld også fleire ord som du skal lese så hurtig og nøyaktig som
mogeleg. Men denne gongen får du berre sjå orda ei kort tid, og derfor er det svært viktig
at du følgjer godt med på dataskjermen der orda kjem til syne. Nokre av orda er lette å lese,
andre er vanskelege. Dersom du ikkje er sikker på kva for ord du såg, kan du gjette. Du
skal først få to øvingsoppgåver. Før ordet blir vist, vil du få sjå ein liten prikk. Straks etter
ser du ordet som du skal lese. Er du klar? Då startar vi!
To øvingsoppgåver blir presenterte med nødvendig rettleiing. Deretter gjennomfører eleven
testoppgåvene. Kvart ord blir berre vist ei kort tid på skjermen (200 ms.). Det er derfor viktig
at eleven blir gjort merksam på at ordet berre kjem til syne «i ein blink», og at merksemda
er retta mot skjermen. Dersom eleven skulle vere ukonsentrert, kan testleiaren trykkje på
tasten ”Gjenta seinare”, og ordet blir presentert ein gong til litt seinare i testen. Sjølv om
ordet forsvinn frå skjermen, kan eleven framleis svare på oppgåva.
36 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida (5 sek.). Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at det er
svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest
svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen.
Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen frå Stopp til Stadfest svar og deretter til
Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at
namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du
skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
64
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva er blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: For at ei oppgåves skal skårast som riktig, må ordet uttalast korrekt
med riktig intonasjon. Det blir ikkje godteke at eleven uttalar d-lyden i slutten av ord der dlyden vanlegvis er stum (for eksempel i ord som ”bord”). Dette gjeld også for t- lyden i
slutten av substantiv, bunden form (eks. biletet). I nokre ord blir uttalt ”o”- lyden som /å/ (for
eksempel i orda ”godt” og ”over”. Dersom eleven ikkje gjer det, blir svaret registrert som feil.
Like eins skal ”gj” og ”hj” (for eksempel skal ”gjerne”, og ”hjerne” blir uttalt som j) og hv som
/v/ (som eksempel ”hva”). I nokre ord blir uttalt e-bokstaven som /æ/ (for eksempel i ordet
/der/). Her kan det også vere dialektforskjellar som ein må ta omsyn til når resultatet skal
skårast.
.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R2
for korrekte svar) i sekund. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R2) dannar
grunnlaget for å rekne ut effektivitetspersentilet.
65
Deltest 6 Bokstavlesing
Instruksjon:
I denne oppgåva skal du seie namnet til bokstavane. Du skal ikkje seie lydane, men kva
bokstavane heiter. Ser du bokstaven ”b”, seier du /be/. Følg godt med på dataskjermen.
Straks du ser ein bokstav, seier du kva han heiter. Du skal først få to øvingsoppgåver.
Kvar bokstav blir ståande på skjermen i 2 sekund. Dei to første oppgåvene blir
gjennomførte med tilbakemelding. Deretter gjennomfører eleven testoppgåvene.
Testleiaren kan trykkje på ”Stopp”-knappen for å avslutte presentasjonen, etter at eleven
har svart på oppgåva.
25 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida (5 sek.). Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at det er
svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest
svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen.
Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen frå Stopp til Stadfest svar og deretter til
Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at
namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du
skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
66
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva er blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
Verdiar som blir målte: Ein legg berre reaksjonstida (R1) til grunn når ein skal rekne ut
persentilverdien. Dette kjem av at testen har høg takeffekt (svært mange hadde alt rett på
denne deltesten). Testleiaren må likevel merke seg om det er bokstavar eleven ikkje kan.
Denne kunnskapen er viktig med tanke på det vidare arbeidet med eleven.
67
Deltest 7 Grafem-fonem-omkoding
Instruksjon:
I denne oppgåva får du sjå ein bokstav eller ei bokstavgruppe på skjermen. Så hurtig som
mogeleg skal du seie kva for ein lyd som går saman med den bokstaven eller
bokstavgruppa. Hugs på at du ikkje skal seie namnet til bokstaven, men lyden. For
eksempel, dersom du ser bokstaven ”b”, skal du seie /b/, ikkje /be/. Ser du bokstavane ”øy”,
skal du seie /øy/, ikkje bokstavnamna /ø/ og /y/ . Du skal først få to øvingsoppgåver.
Kvart grafem blir ståande på skjermen i 2 sekund. Eleven får to øvingsoppgåver med
tilbakemelding, deretter gjennomfører han/ho testoppgåvene. Seier eleven lyden rett, blir
svaret skåra som korrekt. Testoppgåvene blir gjennomførte.
25 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida (5 sek.). Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at det er
svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest
svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen.
Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen frå Stopp til Stadfest svar og deretter til
Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at
namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du
skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
68
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva er blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: Dersom eleven seier bokstavnamnet i staden for bokstavlyden, skal
svaret skårast som feil. Men i slike tilfelle skal ein minne eleven på at han/ho skal seie
lyden som høyrer saman med bokstaven, ikkje bokstavnamnet. Dersom eleven framleis
seier namnet på bokstaven, skal svaret skårast som feil. Det er viktig å notere seg om
eleven likevel seier riktig bokstavnamn.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R1)
for (korrekte svar) i sekund. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R1) dannar
grunnlaget for å rekne ut av effektivitetspersentilet.
69
Deltest 8 Fonemsyntese
Instruksjon:
No skal du få høyre fleire lydar som skal bindast saman til eit ord. Først høyrer du eit
lydsignal, og deretter kjem bokstavlydane. Når siste bokstavlyden i ordet er gitt, kjem ein
grøn sirkel til syne på skjermen. Då kjem det ikkje fleire bokstavlydar. Bokstavlydane skal
du, så hurtig du kan, binde saman til eit vanleg ord. Er du usikker, kan du gjette. Du skal
først få to øvingsoppgåver.
Dei to første oppgåvene blir gjennomførte med tilbakemelding. Deretter gjennomfører
eleven testoppgåvene.
12 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida (5 sek.). Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at det er
svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest
svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen.
Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen frå Stopp til Stadfest svar og deretter til
Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at
namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du
skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva er blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
70
Vurdering av feil svar: I noteringsheftet finn testleiaren ei oversikt over riktige svar på denne
deltesten. Likevel kan det på nokre pc-ar vere vanskeleg å høyre om stemma i Logos seier
«m» eller «n» i ordet «mykje». Både «nye» og «mykje» er derfor godkjende svaralternativ.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R2
for korrekte svar) i sekund. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R2) dannar
grunnlaget for å rekne ut effektivitetspersentilet.
71
Deltest 9 Fonemanalyse
Instruksjon:
No skal du få høyre nokre ord, eitt om gongen. Nokre gonger skal du seie den siste lyden i
ordet, andre gonger skal du seie alle lydane i ordet i riktig rekkjefølgje. Når den siste lyden
er lesen opp, kjem ein grøn sirkel til syne på skjermen. Sei svaret så fort du kan. Dersom du
er usikker, kan du gjette. Du skal først få to øvingsoppgåver.
Eleven får to øvingsoppgåver med tilbakemelding. Det er viktig at testleiaren er sikker på at
eleven forstår kva han/ho skal gjere før testoppgåvene blir gjennomførte.
15 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida (5 sek.). Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at det er
svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest
svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen.
Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen frå Stopp til Stadfest svar og deretter til
Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at
namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du
skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva er blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
72
Verdiar som blir målte: Ein gir opp korrekte svar i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R2
for korrekte svar) i sekund. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R2) dannar
grunnlaget for å rekne ut effektivitetspersentilet.
73
Deltest 10 Fonologisk korttidsminne
Instruksjon:
I denne oppgåva får du høyre nokre tal, og du skal deretter gjenta dei i same rekkjefølgje
som dei blir lesne opp. Kvar gong høyrer du først eit pling. Då må du høyre godt etter, for
straks etter lydsignalet blir tala lesne opp. Når det siste talet i oppgåva er lese, kjem ein
grøn sirkel til syne på skjermen. Då skal du seie alle tala i same rekkjefølgje som dei blei
lesne opp. Er du usikker, kan du gjette. Forstår du kva du skal gjere? (Viss ikkje, må
testleiaren gi ytterlegare forklaringar.) Du skal først få to øvingsoppgåver.
Dei to første oppgåvene blir gjennomførte med tilbakemelding, deretter gjennomfører
eleven testoppgåvene. Det er viktig at eleven følgjer nøye med når tala blir lesne opp.
Dersom ytre omstende distraherer eleven, kan testoppgåvene blir tekne opp att seinare
(bruk ”Gjenta”-tasten). Viss ein elev gjer tre påfølgjande feil, bør testinga avsluttast. Dei
oppgåvene som det ikkje er svart på, blir registrerte som feil når testinga er over.
12 testoppgåver
Skåring av resultatet
Tida blir ikkje målt, men testleiaren må registrere feil svar. Når eleven har svart, trykkjer
testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen. Dersom testleiaren ikkje
trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut presentasjonstida. Før du går vidare
til neste oppgåve, må du stadfeste at det er svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin
gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny
oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen. Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen,
frå Stopp til Stadfest svar og deretter til Neste. Det er altså den same knappen du som
testleiar trykkjer på heile tida, men ved at namnet endrar seg, får du ein indikasjon på kva
ein forventar av deg som testleiar. Om du skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet
(for nærmare forklaring sjå s. 13).
74
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva er blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: Eleven må gi att heile talrekkja korrekt med tala i rett rekkjefølgje for
å få riktig svar. I noteringsheftet finn du ei oversikt over riktig rekkjefølgje.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R2
for korrekte svar) i sek. Dersom deltesten blei avslutta før alle oppgåvene var gjennomførte,
vil det i ”Detaljert testprotokoll” stå at oppgåva ikkje er gjennomført. Oppgåver som ikkje er
gjennomførte, blir rekna som feil. Talet på korrekte svar dannar grunnlaget for å rekne ut
persentilverdien.
75
Deltest 11 Å skilje mellom ord og homofone nonord
Instruksjon:
På skjermen kjem det opp to ord, men berre eitt av dei er stava riktig. Du skal finne det
ordet som er riktig. Venstre peikefinger held du på z-tasten, mens du held høgre peikefinger
på m-tasten. Dersom det rette ordet står til venstre, trykkjer du så fort du kan på z-tasten.
Står det rette ordet til høgre, trykkjer du på m-tasten. Du skal først få to øvingsoppgåver.
Før du får sjå orda, kjem det ein liten prikk på skjermen. Forstår du kva du skal gjere? (Viss
ikkje, må testleiaren gi ytterlegare forklaringar.) Er du klar? Då startar vi!
Dei to øvingsoppgåvene blir gjennomførte med nødvendig rettleiing. Deretter gjennomfører
eleven testoppgåvene.
30 testoppgåver
Skåring av resultata
Logos skårar alle resultata, både prosent korrekte svar og reaksjonstid. Korrekte
svar gir ein opp i prosent, og reaksjonstida er R1. Talet på korrekte svar dividert med
reaksjonstida dannar grunnlag for å rekna ut effektivitetspersentilet.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og reaksjonstida (R1) i sekund.
Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R1) dannar grunnlaget for å rekna ut
effektivitetspersentilet.
76
Deltest 12
Visuell analyse
Instruksjon:
I denne oppgåva vil du sjå to bokstavrekkjer som står overfor kvarandre. Nokre gonger er
dei heilt like, andre gonger er dei litt forskjellige. For eksempel kan første, midtre eller siste
bokstaven i ei rekkje vere ulik den andre. Du skal samanlikne dei to bokstavrekkjene og
avgjere om dei er like eller litt forskjellige. Venstre peikefinger held du på z-tasten, mens du
held høgre peikefinger på m-tasten. Dersom bokstavrekkjene er like, trykkjer du på mtasten. Dersom dei er forskjellige, trykkjer du på z-tasten. Du trykkjer så fort du har funne ut
om bokstavrekkjene er like eller forskjellige. Du skal først få to øvingsoppgåver.
Dei to første oppgåvene blir gjennomførte med tilbakemelding.
No skal vi gjennomføre resten av oppgåvene. Har du forstått kva du skal gjere? (Viss ikkje,
må testleiaren gi fleire forklaringar.) Då er vi klare. Følg nøye med på skjermen! No
begynner vi! Testoppgåvene blir gjennomførte.
Skåring av resultata
Logos skårar alle resultata, både prosent korrekte svar og reaksjonstid. Korrekte svar gir
ein opp i prosent, og reaksjonstid er R1. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida
dannar grunnlaget for å rekne ut effektivitetspersentilet.
Verdiar som målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og reaksjonstida (R1) i sekund. Talet
på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R1) dannar grunnlaget for å rekne ut
effektivitetspersentilet.
77
Deltest 13 Fonologisk diskriminasjon
Instruksjon:
I denne oppgåva får du høyre to ord opplesne i høyretelefonen. Du skal kvar gong avgjere
om orda er heilt like, eller om dei er litt forskjellige.
Venstre peikefinger held du på z-tasten, mens du held høgre peikefinger på m-tasten.
Dersom orda er like, trykkjer du på m-tasten. Dersom dei er forskjellige, trykkjer du på ztasten. Før orda blir presenterte, høyrer du eit lydsignal. Det betyr at no må du høyre godt
etter. Svar så fort du kan. Forstår du kva du skal gjere? (Viss ikkje, må testleiaren gi fleire
forklaringar). Du skal først få to øvingsoppgåver.
Desse oppgåvene blir gjennomførte med tilbakemelding. Om noko er uklart, må testleiaren
gi fleire forklaringar. Testoppgåvene blir gjennomførte.
30 testoppgåver
Skåring av resultata
Logos skårar alle resultata, både prosent korrekte svar og reaksjonstid.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og reaksjonstida (R1) i sekund.
Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R1) dannar grunnlaget for å rekne ut
effektivitetspersentilet.
78
Deltest 14 Hurtig namngjeving av kjende gjenstandar
Instruksjon:
På dataskjermen vil du nå få sjå ei rekkje bilete av kjende gjenstandar. Det er berre fem
forskjellige gjenstandar, men dei kjem fram fleire gonger. Du skal seie namnet på
gjenstandane så fort som mogeleg. Begynn oppe til venstre på skjermen (testleiaren
peiker), hald så fram bortetter linja, og gå vidare til neste linje til du har sagt namna på alle
gjenstandane. Du skal først få ei øvingsoppgåve.
Øvingsoppgåva blir gjennomført med tilbakemelding. Det er ikkje nødvendig å seie namnet
på alle gjenstandane i øvingsoppgåva, men det er viktig at eleven forstår oppgåva før
testleiaren avsluttar ved å trykkje på ”m”-tasten. Viss eleven er usikker på eitt eller fleire av
bileta, skal testleiaren seie namnet og fortelje kva biletet viser før testoppgåva startar.
Testoppgåva blir gjennomført. Dersom eleven hoppar over ei linje i testoppgåva, må
testleiaren peike på riktig linje og eleven held fram her.
1 testoppgåve
Skåring av resultata
Berre tida skal registrerast. Tida blir målt frå oppgåva blir vist til testleiaren trykkjer på mtasten.
Registrering av feil: Sjølv om det er tida som er det mest interessante på denne deltesten,
så er det mogeleg å registrere feil svar ved å høgreklikke med musa mens eleven nemner
dei ulike gjenstandane. Pass på at musepeikaren då er plassert utanfor sjølve testbiletet.
Vurdering av feil svar: Føremålet med denne testen er å kartleggje kor hurtig elevane kan
minnast og seie namnet på dei ulike gjenstandane. I utgangspunktet skal elevane kjenne
namnet på dei gjenstandane som blir viste på skjermen, og oppgåva måler tida det tek å
hente fram det riktige namnet. Men testleiaren må sjølvsagt merke seg om eleven også har
vanskar med å seie namnet på gjenstandane. Artikulasjonsvanskar, fremmendspråkleg
bakgrunn, og vanskar med å aktivere fonologiske representasjonar i langtidsminnet er
eksempel på faktorar som kan gjere det vanskeleg å namngi gjenstandane.
79
Verdiar som blir målte: Tida gir ein opp i minutt, og det er berre tida som blir brukt for å
rekne ut persentilverdien.
80
Deltest 15 Omgrepsforståing
Instruksjon:
I denne oppgåva skal du få høyre nokre ord, eitt om gongen. Før orda blir lesne opp, vil du
høyre eit pling. Du skal forklare kva orda betyr. Det kjem ein grøn sirkel til syne på skjermen
når du skal svare. Du kan bruke den tida du treng. Du skal først få to øvingsoppgåver.
Forstår du kva du skal gjere? (Viss ikkje, må testleiaren gi ytterlegare forklaringar.) Er du
klar? Då begynner vi!
Dei to øvingsoppgåvene blir gjennomførte med tilbakemelding, deretter gjennomfører
eleven testoppgåvene.
22 testoppgåver
Skåring av resultata
Tida blir ikkje målt, men testleiaren må registrere feil svar. Når eleven har svart, må du
stadfeste at han/ho har svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre
musetast over Stadfest svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å
trykkje på Neste-knappen. Merk: Neste-knappen endrar namn under testen, frå Stadfest
svar til Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men
ved at namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om
du skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså: Først stadfestar du at det er svart på oppgåva (ved å
trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen), så registrerer du at
svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast, no over Neste-knappen), før
du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek kjem til syne over Nesteknappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil. Dersom du ønskjer å oppheve
denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein gong til på høgre musetast
over Neste-knappen.
81
Vurdering av feil svar: Denne deltesten kan vere litt vanskeleg å skåre. Når ein skal vurdere
om eleven har svart rett eller ikkje, er det viktig å understreke at ulike svaralternativ kan
godkjennast. På den neste sida finn du eksempel på godkjende svar. Det er likevel opp
til testleiaren å vurdere om eleven forstår omgrepet eller ikkje. Sidan føremålet med testen
er å kartleggje omgrepsforståinga og ikkje om han/ho kan forklare omgrepet eller finne eit
synonym, vil også elevar som bruker det aktuelle omgrepet korrekt i ei setning, få riktig på
denne prøven. Tilsvarande vil også elevar som peiker på olbogen utan å kunne forklare kva
ein olboge er, svare rett på oppgåva. I nokre tilfelle kan det vere behov for at testleiaren
følgjer opp med fleire spørsmål.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent, og talet på korrekte svar dannar
også grunnlaget for å rekne ut persentilverdien.
82
Eksempel på godkjende svar. Omgrepsforståing
Øvingsoppgåver:
A.
alder :
kor gammal ein er
B.
motta:
få
Testoppgåver
1.
due:
fugl
2.
søvnig:
trøtt
3.
kvist:
lita grein
4.
overalt:
alle stader
5.
forby:
ikkje tillate
6.
travelt:
har mykje å gjere
7.
fjerne:
ta bort
8.
trist:
lei seg
9.
kåpe:
eit klesplagg
10.
gjest:
ein som kjem på besøk
11.
koffert:
noko til å ha tøy og gjenstandar i, noko ein har med seg på
tur
12.
ofte:
det motsette av sjeldan, noko som skjer mange gonger
13.
invitere:
be
14.
yngste:
den som har lågast alder, den som er minst
15.
ulykke:
uhell, det skjer noko alvorleg
16.
album:
bok til ¨samle fotografi, frimerke eller liknande i
17.
adresse:
namn på stad der ein bur
18.
bustad:
hus
19.
spandere:
gje
83
20.
ambulanse: sjukebil
21.
skulder:
kroppsdel mellom nakke og overarm
22.
framand:
ein som er ukjend
84
Deltest 16 Munnleg reaksjonstid
Instruksjon:
No vil du få sjå ein og ein terning på skjermen. På nokre terningar er det éin svart prikk. På
dei andre terningane er det to svarte prikkar. Når terningen har éin prikk, skal du seie ”ein”.
Når terningen har to prikkar, skal du seie ”to”. Sei svaret så fort du kan. Før terningen kjem
til syne, vil du få sjå ein liten prikk på skjermen. Du skal svare så fort du kan. Forstår du kva
du skal gjere? Er du klar? Då startar vi!
Dei to første oppgåvene blir gjennomførte med nødvendig rettleiing. Dersom eleven ikkje
har forstått oppgåva, må han/ho få fleire forklaringar. Testoppgåvene blir gjennomførte.
15 testoppgåver
Skåring av resultata
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut den
presentasjonstida (2 sek) som eleven har fått opplyst. Før du går vidare til neste oppgåve,
må du stadfeste at det er svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre
musetast over Stadfest svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å
trykkje på Neste-knappen. Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen, frå Stopp til
Stadfest svar og deretter til Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer
på heile tida, men ved at namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg
som testleiar. Om du skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare
forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså: Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
85
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
Resultatet gir ein opp i prosent korrekte svar og gjennomsnittleg reaksjonstid (R1, for
korrekte svar) i sekund.
86
Deltest 17 Manuell reaksjonstid
Instruksjon:
No vil du få sjå ei pil på skjermen. Nokre gonger peiker pila til høgre (vis det), andre gonger
peiker den til venstre. Når pila peiker til høgre, trykkjer du så fort du kan på m-tasten. Når
pila peiker til venstre, trykkjer du så fort du kan på z-tasten. Før pila kjem til syne, vil du få
sjå ein liten prikk på skjermen. Du skal først få to øvingsoppgåver. Forstår du kva du skal
gjere? Er du klar? Då startar vi!
Dei to første oppgåvene blir gjennomførte med nødvendig rettleiing. Viss testpersonen ikkje
har forstått oppgåva, må testleiaren gi fleire forklaringar. Testoppgåvene blir gjennomførte.
15 testoppgåver
Skåring av resultata
Logos registrerer både reaksjonstid og korrekte svar automatisk.
Verdiar som blir målte: Resultatet gir ein opp i prosent korrekte svar og gjennomsnittleg
reaksjonstid (R1, for korrekte svar) i sekund.
87
Deltest 18. Diktat
Testleiaren gir eleven svararket til diktatprøven. Svararket finn du bakarst i noteringsheftet.
Her finn du også ein kopi av oppgåvene. Testleiaren lukker no ned Logos og gir elevane
følgjande instruksjon:
Instruksjon:
No skal eg lese opp nokre setningar for deg. I kvar setning er det eit ord som du skal skrive
ned på arket som du har fått utdelt. Du skal først få to øvingsoppgåver. Forstår du kva du
skal gjere? Er du klar? Då startar vi!
Dei to første oppgåvene blir gjennomførte med nødvendig rettleiing. Testleiaren les
oppgåvene, og eleven lyttar og skriv det ordet han blir beden om å skrive. Dersom eleven
ikkje oppfattar ordet, kan testleiaren gjenta setninga éin gong. Dersom eleven viser store
vanskar under gjennomføringa, kan testleiaren velje å avslutte etter fleire påfølgjande
stavefeil. Ved registreringa i Logos lukkar ein då deltesten etter den siste oppgåva som det
er svart på. Dei resterande oppgåvene blir automatisk registrerte som feil. Logos reknar
likevel ut testresultatet til eleven, sjølv om det ikkje er svart på alle oppgåvene.
Når alle testoppgåvene er gjennomførte, får testleiaren oppgåvearket og legg det tilbake i
noteringsheftet. Oppgåvene blir retta og registrerte i Logos først etter at eleven har gått.
25 testoppgåver
Skåring av resultata:
Denne deltesten måler berre kor korrekt svaret er, og testleiaren rettar diktatarket og
registrerer feil svar i Logos. I Logos opnar du deltesten som vanleg og hentar opp første
oppgåve. Her stadfestar du at det er svart på oppgåva ved å trykkje éin gong med høgre
musetast over Stadfest svar-knappen. Dersom oppgåva er feil, trykkjer du ein gong til på
høgre musetast (sjå under). Sidan deltesten ikkje måler tidsbruken, har det ikkje noko å
seie om du bruker kort eller lang tid på registreringa. Neste oppgåve hentar du fram ved å
trykkje på Neste-knappen.
88
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, registrerer du det ved å trykkje
ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du går vidare til ny oppgåve. Altså:
Først stadfestar du at det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast
over Stadfest svar-knappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong
på høgre musetast, no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve
(Neste). Ein liten strek kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt
registrert som feil. Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere
det ved å trykkje ein gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: Ordet må vere korrekt skrive for å bli skåra som riktig. Diktatprøven
gjer det også mogeleg å vurdere handskrifta til eleven. Det kan for eksempel vere
interessant å sjå om eleven blandar store og små bokstavar i det same ordet, og om
bokstavane er skrivne tydeleg og korrekt. Vidare bør ein leggje merke til korleis dei ulike
diktatorda er plasserte i forhold til kvarandre. Slike opplysningar er nyttige for å få vite om
det bør setjast i verk pedagogiske tiltak for å betre handskrifta. I nokre tilfelle er handskrifta
så dårleg at det vil vere mest fornuftig å bruke datamaskin når skriveoppgåvene skal
gjennomførast.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent, og det er denne verdien som
dannar grunnlaget for å rekne ut persentilet.
89
TESTINSTRUKSJONAR
og rettleiing til
SKÅRING AV RESULTATA
Oppgåvesett 3
90
Deltest 1.
Leseflyt og leseforståing
Instruksjon:
I denne oppgåva vil det bli vist korte lesetekstar på dataskjermen, éin tekst om gongen. Før
teksten blir vist, vil du få sjå ein liten prikk på skjermen. Du skal lese kvar tekst høgt og så
nøyaktig som mogeleg. Når du har lese ferdig éin tekst, trykkjer eg straks på denne tasten
(m-tasten). (Testleiaren viser m-tasten.) Teksten vil då forsvinne. Deretter kjem det nokre
spørsmål i høyretelefonen. Før eit spørsmål blir lese opp, vil du høyre eit lite pling-signal.
Etter at spørsmålet er lese opp, kjem det ein grøn sirkel (runding) til syne på skjermen. Då
skal du seie svaret. Du skal først få ei øvingsoppgåve. Er du klar? Sjå på skjermen! Då
startar vi!
Øvingsoppgåva blir gjennomført. I samband med den kan testleiaren gi rettleiing dersom
det trengst. Føremålet med øvingsoppgåva er å sikre seg at testpersonen forstår kva
han/ho skal gjere. Deretter presenterer testleiaren fire tekstavsnitt på skjermen, eitt om
gongen. Testpersonen skal lese teksten så hurtig og korrekt som mogeleg, og straks
han/ho har lese ferdig eit tekstavsnitt, trykkjer testleiaren på m-tasten. Då kjem det
opp fem tilhøyrande spørsmål. Testpersonen svarer på spørsmåla, og ein går deretter
vidare til neste tekstavsnitt.
Ein bør gjere opptak av lesinga ved hjelp av ein digital lydopptakar eller eit
innspelingsprogram på datamaskinen (for eksempel Audacity), slik at ein kan gå tilbake til
opptaket og gjere ein nærmare analyse av lesefeila.
4 testoppgåver
5 spørsmål til kvar
91
Skåring av resultatet
A. Leseflyt
Tida blir målt frå oppgåva kjem på skjermen til testleiaren trykkjer på m-tasten. Dersom
testpersonen har lesefeil, må testleiaren registrere det. Teksten vil forsvinne frå skjermen
når testleiaren trykkjer på m-tasten. Tida mellom presentasjonen av teksten og til det blir
trykt på m-tasten, blir registrert automatisk. Men det er svært viktig at testleiaren sit klar
med ein finger på m-tasten når eleven har kome til den siste setninga i tekstavsnittet, og at
han trykkjer straks det siste ordet er avkoda. Spørsmåla til teksten kjem automatisk og
straks etter at testleiaren har trykt på m-tasten.
Registrering av feil: Lesefeil blir registrerte ved at testleiaren trykkjer på høgre musetast,
mens eleven les. Pass på at musepeikaren er utanfor sjølve testbiletet (testfeltet).
Testleiaren trykkjer éin gong på høgre musetast kvar gong eleven les feil. Du treng ikkje
trykkje samtidig med at eleven les feil. Det er summen av lesefeil i kvart avsnitt som blir
registrert. Ein liten strek vil blinke éin gong over Nest-knappen når du registrerer ein feil.
Dette for å stadfeste at feilen er registrert. Når ein feil er registrert, kan den ikkje
annullerast. Men testleiaren kan la vere å registrere neste feillesing, og på den måten
korrigere for talet på lesefeil.
Vurdering av feil svar: All lesefeil skal registrerast kvar gong. Det betyr at dersom eleven les
det same ordet feil fleire gonger, blir kvar feillesing registrert som eit ikkje-korrekt svar. Men
dersom eleven straks korrigerer eit feil svar, blir feillesinga ikkje registrerast som feil.
Testleiaren bør også merke seg særtrekk ved måten eleven les på (for eksempel prosodi,
trykklegging) og notere desse informasjonane i noteringsheftet. Ord som blir lesne med feil
intonasjon, skal skårast som feil.
Verdiar som blir målte: På denne deltesten måler ein både talet på korrekt lesne ord i
prosent, lesetid i minutt, og talet på korrekt lesne ord i minuttet. Talet på korrekt lesne ord
pr. minutt gir informasjon om leseflyt og dannar grunnlag for å rekne ut effektivitetsskåren.
B. Leseforståing
Tida blir ikkje målt i tilknyting til eleven sitt svar, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, stadfestar testleiaren at det er svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje
éin gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei
ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen. Merk: Neste-knappen endrar namn under
testen, frå Stadfest svar til Neste. Men det er den same knappen du som testleiar trykkjer
på heile tida. Namnet på tasten gir ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar.
Om du skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
92
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså: Først stadfestar du at det er svart på oppgåva (ved å
trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen), så registrerer du at
svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast, no over Neste-knappen), før
du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek kjem til syne over Nesteknappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil. Dersom du ønskjer å oppheve
denne registreringal, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein gong til på høgre musetast
over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: Denne deltesten kan vere litt vanskeleg å skåre. Når ein skal vurdere
om svaret til eleven er korrekt eller ikkje, er det viktig å understreke at ulike svaralternativ
kan godkjennast. På den neste sida finn du eksempel på godkjende svar. Det er likevel
opp til testleiaren å vurdere om svaret er i samsvar med innhaldet i teksten.
Verdiar som blir målte: Resultatet gir ein opp i prosent korrekte svar og med
korresponderande persentilverdi.
93
Eksempel på godkjende svaralternativ til «Bisamfunnet».
Øvingsoppgåver:
A.
Honningen inneheld drue- og fruktsukker
B.
Fruktsukker er bra mot forkjøling fordi det har ein slimløysande verknad
Testoppgåve 1:
1.
Vokscellene er sekskanta rom
2.
Cellene blir nytta til å oppbevare honningen
3.
Befruktninga er avhengig av varmt vêr
4.
Dei ubefrukta egga utviklar seg til dronar
5.
Dei befrukta egga gir nye dronningar og arbeidsbier
Testoppgåve 2:
6.
Arbeidsbiene samlar nektar og gjer alt anna arbeid i bisamfunnet
7.
Honningblæra er matlager for honning
8.
Det meste av fordøyelsen skjer i mellomtarmen
9.
Biene samlar pollen som næring til yngelproduksjon i kuben
10.
Dei bruker korger på utsida av bakbeina til transport
Testoppgåve 3:
11.
Vengene til biene er glasklare. I det rette lyset skin dei i alle fargane i regnbogen
12.
Under flukt er vengene festa saman med små krokar
13.
Den ”gamle” dronninga vil drepe dei nye dronningane for å hindre dei i å
overta bikuben
94
14.
Viss bisamfunnet er stort, vil arbeidsbiene hindre den ”gamle” dronninga
å kjempe mot dei nye dronningane, og den ”gamle” dronninga må forlate kuben
15.
Biene svermar når den gamle dronninga forlèt bikuben med ein skare av
arbeidsbier.
Testoppgåve 4:
16.
Svermen heng som regel ei tid i eit tre eller oppunder takskjegget på ein bygning og
ventar på eit nytt eigna husrom
17.
Ei av oppgåvene til birøktaren er å riste bisvermen ned i ei øskje og gi biene ein ny
bikube.
18.
Etter ”sverming” blir dronane kasta ut av bikuben
19.
Arbeidsbiene og dronninga kan overvintre
20.
Dronningane kan bli 4-5 år gamle
95
Deltest 2 Lytteforståing
Instruksjon:
På denne oppgåva skal du lytte til ein tekst i høyretelefonen. Før teksten kjem, vil du høyre
eit pling. Prøv om du kan hugse kva som blir lese opp. Etter kvart tekststykke skal du svare
på nokre spørsmål. Før eit spørsmål blir lese opp, vil du også høyre eit lite pling. Etter at
spørsmålet er ferdig stilt, kjem det ein grøn sirkel til syne på skjermen. Då kan du svare på
spørsmålet. Du skal først få ei øvingsoppgåve. Er du klar? Då startar vi!
Øvingsoppgåva blir gjennomført. I samband med øvingsoppgåva kan testleiaren gi rettleiing
dersom det trengst. Når eleven har forstått oppgåva, kjem det opp fem tekstavsnitt med
tilhøyrande spørsmål. Spørsmåla blir automatisk lesne opp i høyretelefonen etter at
tekststykket er slutt. Eleven svarer.
Dersom testleiaren ønskjer å avslutte ein deltest før den er ferdig gjennomført, må han/ho
trykkje på ”Lukk” etter at eit av lesestykka er presentert, eller etter at presentasjonen av eit
av spørsmåla er fullført. Ein får ikkje avslutta testen under opplesinga av ein tekst eller ved
avspelinga av ei lydfil.
5 testoppgåver
4 spørsmål til kvar
Skåring av resultatet:
Tida blir ikkje målt på denne testen, men testleiaren må registrere feil svar. Når eleven har
svart, stadfestar testleiaren at det er svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong
med høgre musetast over Stadfest svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny
oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen. Merk: Neste-knappen endrar namn under testen,
frå Stadfest svar til Neste, men det er den same knappen du som testleiar trykkjer på heile
96
tida. Namnet på tasten gir ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du
skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Du vil då altså først stadfeste at det er svart på oppgåva (ved å
trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen), så registrerer du at
svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast, no over Neste-knappen), før
du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek kjem til syne over Nesteknappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil. Dersom du ønskjer å oppheve
denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein gong til på høgre musetast
over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: Denne deltesten kan vere litt vanskeleg å skåre. Når ein skal vurdere
om eleven har svart korrekt eller ikkje, er det viktig å understreke at ulike svaralternativ kan
godkjennast. På den neste sida finn du eksempel på godkjende svar. Det er likevel opp
til testleiaren å vurdere om svaret er i samsvar med innhaldet i teksten.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent med tilhøyrande persentilverdi.
97
Eksempel på godkjende svaralternativ til «Kimbrarane si vandring»
Øvingsoppgåver:
A.
Kimbrarane budde på Jylland i Danmark.
B.
Dei var blitt så mange at det ikkje var mat nok til alle.
Testoppgåve 1:
1.
Kimbrarane hadde med seg reiskapar og utstyr i vognene sine.
2.
Mennene bar våpen for at dei skulle vere førebudde til kamp.
3.
Dei drog sørover mot grensa til Romerriket.
4
Vakttårna var bustader for soldatane
Testoppgåve 2:
5.
Romarane var ikkje redde kimbrarane fordi dei stolte på soldatane, og dei var godt
utrusta med våpen.
6.
Det første møtet enda med siger til kimbrarane.
7.
Dei ville begge vere den beste hærføraren.
8.
Marius blei utpeikt til leiar og skulle stanse kimbrarane
98
Testoppgåve 3:
9.
Dei frykta kimbrarane fordi dei hadde høyrt at dei var kjemper, og dei skreik frykteleg.
10.
Dei skulle ikkje få høve til å flykte..
11.
Dei ville skremme fienden.
12.
Dei slo leir i nærleiken av kimbrarane.
Testoppgåve 4:
13.
Dei måtte vinne over romarane for å erobre nytt land.
14.
Marius og høvdingen for kimbrarane blei einige om tid og stad for det avgjerande
slaget.
15.
Kimbrarane kunne ikkje sjå skikkeleg når dei hadde sola i ansiktet.
16.
Støvet frå slagmarka hindra dei i å skrike så fælt.
Testoppgåve 5:
17.
Romarane vann kampen over kimbrarane.
18.
Dei som blei tekne til fange, blei førte til Roma og kom på slave-marknaden der.
19.
Det siste og avgjerande slaget mellom kimbrarane og romarane fann stad i år 110
før Kristi fødsel.
20.
Kimbrarane hadde vore på vandring i 20 år.
99
Deltest 3 Ordidentifikasjon
Instruksjon:
På denne oppgåva skal du lytte til ein tekst i høyretelefonen. Før teksten kjem, vil du høyre
eit pling. Prøv om du kan hugse kva som blir lese opp. Etter kvart tekststykke skal du svare
på nokre spørsmål. Før eit spørsmål blir lese opp, vil du også høyre eit lite pling. Etter at
spørsmålet er ferdig stilt, kjem det ein grøn sirkel til syne på skjermen. Då kan du svare på
spørsmålet. Du skal først få ei øvingsoppgåve. Er du klar? Då startar vi!
To øvingsoppgåver blir gjennomførte med nødvendig rettleiing. Kvart ord blir ståande på
skjermen i inntil 5 sekund. Dersom eleven ikkje har begynt å svare innan denne tida, kjem
det eit pling i høgtalaren som fortel at tidsfristen har gått ut. Oppgåver som det ikkje er svart
på, blir automatisk registrerte som feil. Viss eleven derimot begynner å svare innan
tidsfristen, får han eller ho 5 sekund meir til disposisjon for å avslutte svaret sitt. Ordet
forsvinn likevel frå skjermen etter 5 sekund. Reaksjonstida blir målt frå ordet blir vist på
skjermen til eleven er ferdig med å svare (R2).
56 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut den
presentasjonstida (5 sek.). Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at det er
svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest
svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen.
Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen, frå Stopp til Stadfest svar og deretter til
Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at
namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du
skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
100
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei
oppgåve, må du som testleiar registrere det. Det gjer du
VIKTIG!!!
ved å trykkje ein gong med høgre musetast på NesteIkkje trykk på Stopp-knappen
knappen, før du går vidare til ny oppgåve. Altså; Først
før eleven er heilt ferdig med å
stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at det
uttale ordet.
er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre
musetast over Stadfest svar-knappen), så registrerer du
at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast, no over Neste-knappen),
før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek kjem til syne over Nesteknappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil. Dersom du ønskjer å oppheve
denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein gong til på høgre musetast
over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: I skåringa av denne deltesten blir det stilt krav om at ordet er lese
korrekt og med rett intonasjon (trykklegging). Testleiaren må likevel ta omsyn til uttaleavvik
som kjem av dialektforskjellar. Slike variasjonar i uttalen blir godtekne og registrerte som
korrekte svar.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg reaksjonstid
(R2 for korrekte svar) i sekund. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R2)
dannar grunnlaget for å rekne ut effektivitetspersentilet.
Viktig informasjon om deltestane 3, 4 og 5
På avkodingsprøvane (deltestane 3, 4 og 5), der eleven svarer munnleg, er det viktig
at testleiaren ikkje trykkjer på «Stopp»-tasten før eleven har uttalt heile ordet. Dersom
testleiaren gjer det, vil reaksjonstida ikkje vere påliteleg. Sjølv gode lesarar treng minst
600 ms for å avkode eit ord (R2). Dersom resultata i Standard testprotokoll og Detaljert
testprotokoll viser resultat for R2 og R2-R1 som er lågare, tyder dette på at testleiaren
har brote av tidsregistreringa før eleven har fullført uttalen av heile ordet (nonordet).
101
Deltest 4 Fonologisk lesing
Instruksjon:
Denne oppgåva inneheld ikkje verkelege ord, men ”tøyseord”, det vil seie ord som ikkje har
noka meining. Du skal prøve om du kan lese desse ”tøyseorda”. Les dei så hurtig og
nøyaktig som mogeleg. På dataskjermen kjem det opp eitt ”tøyseord” om gongen. Nokre av
”tøyseorda” er lette å lese, andre er vanskelege. Er du ikkje sikker, kan du gjette. Du skal
først få to øvingsoppgåver. Følg nøye med på dataskjermen! Før ”tøyseordet” blir vist, vil du
få sjå ein liten prikk. Straks etter kjem ”tøyseordet” som du skal lese. Er du klar? Då startar
vi!
To øvingsoppgåver blir presenterte med nødvendig rettleiing. Etterpå gjennomfører eleven
testoppgåvene. Kvart nonord blir ståande på skjermen i inntil 5 sekund. Dersom han/ho
ikkje har begynt å svare innan denne tida, kjem eit pling i høgtalaren idet tidsfristen går ut.
Oppgåver som det ikkje er svart på, blir registrerte som feil. Viss eleven derimot begynner
å svare innan tidsfristen, får han eller ho 5 sekund meir til å bli ferdig med å svare.
Nonordet forsvinn likevel frå skjermen etter 5 sekund.
28 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida (5 sek.). Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at det er
svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest
svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen.
Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen, frå Stopp til Stadfest svar og deretter til
Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at
102
namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du
skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen
Vurdering av feil svar: Denne testen har som mål å vurdere den fonologiske
avkodingsstrategien til testpersonen. Fonologisk lesing byggjer på korrekt grafem-fonemomkoding med tilhøyrande syntese. Dette skal også vere utgangspunktet i skåringa av
deltesten. Det betyr at enkelte oppgåver kan blir uttalte med ulikt trykk og ulik lengde på
vokalen (f.eks. /ukt/), med noko varierande vokallyd (som følgje av dialekt) og med meir
eller mindre støtte i ortografisk kunnskap. Testleiaren må vidare ta omsyn til at enkelte
grafem faktisk representerer meir enn eitt fonem i munnleg tale, for eksempel kan grafemet
o omkodast både som /o/ og /å/. Begge alternativa skal derfor skårast som korrekte. Det
same gjeld uttaleavvik på grunn av dialektforskjellar. Også desse svaralternativa skal
skårast som korrekte. Dersom ei oppgåve inneheld eit grafem, som for eksempel nonordet
/skilurøski/, skal oppgåva skårast om riktig både når grafemet «ski» blir uttalt med /skj/-lyd
og når bokstavane blir omkoda enkeltvis til korresponderande fonem.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R2
for korrekte svar) i sekund. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R2) dannar
grunnlag for å rekne ut effektivitetspersentilet.
103
Deltest 5 Ortografisk lesing
Instruksjon:
Denne oppgåva inneheld også fleire ord som du skal lese så hurtig og nøyaktig som
mogeleg. Men denne gongen får du berre sjå orda ei kort tid, og derfor er det svært viktig
at du følgjer godt med på dataskjermen der orda kjem til syne. Nokre av orda er lette å lese,
andre er vanskelege. Dersom du ikkje er sikker på kva for ord du såg, kan du gjette. Du
skal først få to øvingsoppgåver. Før ordet blir vist, vil du få sjå ein liten prikk. Straks etter
ser du ordet som du skal lese. Er du klar? Då startar vi!
To øvingsoppgåver blir presenterte med nødvendig rettleiing. Deretter gjennomfører eleven
testoppgåvene. Kvart ord står berre ei kort tid på skjermen (200 ms). Det er derfor viktig at
eleven blir gjort merksam på at ordet berre kjem til syne «i eit blink», og at merksemda er
retta mot skjermen. Dersom eleven er ukonsentrert, kan testleiaren trykkje på tasten
”Gjenta seinare”, og ordet blir presentert ein gong til litt seinare i testen. Sjølv om ordet
forsvinn frå skjermen, kan eleven framleis svare på oppgåva.
48 testoppgåver
Skåring av resultatet
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida (5 sek.). Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at det er
svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest
svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen.
Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen, frå Stopp til Stadfest svar og deretter til
Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at
namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du
skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
104
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen
Vurdering av feil svar: For at ei oppgåves skal skårast som riktig, må ordet blir uttalt korrekt
med riktig intonasjon. Det blir godteke at eleven uttalar d-lyden i slutten av ord der d-lyden
vanlegvis er stum (for eksempel i ord som ”bord”). Dette gjeld også for t- lyden i slutten av
substantiv, bunden form (eks. biletet). I nokre ord blir ”o”-lyden uttalt som /å/ (for eksempel i
orda ”godt” og ”over”. Dersom eleven ikkje gjer det, blir svaret registrert som feil. Like eins
skal ”gj” og ”hj” (for eksempel skal ”gjerne”, og ”hjerne” blir uttalt som j) og hv som /v/ (som
eksempel ”hva”). I nokre ord blir e-bokstaven uttalt som /æ/ (for eksempel i ordet /der/). Her
kan det også vere dialektforskjellar som ein må ta omsyn til når resultatet skal skårast.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R2
for korrekte svar) i sekund. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R2) dannar
grunnlaget for å rekne ut effektivitetspersentilet.
105
Deltest 6 Fonemisk medvit
Instruksjon:
No får du høyre fleire ord, eitt om gongen. Du skal finne kva for ord du får, dersom ein
oppgitt lyd blir teken bort. Sei svaret så fort du kan straks den grøne sirkelen kjem til syne
på skjermen. Dersom du er usikker, kan du gjette. Du skal først få to øvingsoppgåver. Før
ordet blir lese opp, vil du høyre eit pling. Er du klar? Då startar vi!
Eleven får to øvingsoppgåver med tilbakemelding. Det er viktig at testleiaren er sikker på at
eleven forstår kva han/ho skal gjere før testoppgåvene blir gjennomførte.
15 testoppgåver
Skåring av resultatet
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida (5 sek.). Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at det er
svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest
svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen.
Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen, frå Stopp til Stadfest svar og deretter til
Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at
namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du
skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
106
no over Neste-knappen), så hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek kjem til syne
over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil. Dersom du
ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein gong til på
høgre musetast over Neste-knappen
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R2
for korrekte svar) i sek. Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R2) dannar
grunnlag for å rekne ut effektivitetspersentilet.
Skåring av resultatet:
Testleiaren skårar svaret til eleven. Talet på korrekte svar gir ein opp i prosent, og
datamaskinen registrerer reaksjonstida (R1). Effektivitetsspersentilet blir rekna ut med
utgangspunkt i korrekte svar og reaksjonstid.
107
Deltest 7 Fonologisk korttidsminne
Instruksjon:
I denne oppgåva får du høyre nokre tal, og du skal deretter gjenta dei i same rekkjefølgje
som dei blir lesne opp. Kvar gong høyrer du først eit pling. Då må du høyre godt etter, for
straks etter lydsignalet blir tala lesne opp. Når det siste talet i oppgåva er lese, kjem ein
grøn sirkel til syne på skjermen. Då skal du seie alle tala i same rekkjefølgje som dei blei
lesne opp. Er du usikker, kan du gjette. Forstår du kva du skal gjere? (Viss ikkje, må
testleiaren gi fleire forklaringar.) Du skal først få to øvingsoppgåver.
Dei to første oppgåvene blir gjennomførte med tilbakemelding, deretter gjennomfører
eleven testoppgåvene. Det er viktig at han/ho følgjer nøye med når tala blir lesne opp.
Dersom ytre omstende distraherer eleven, kan testoppgåva gjentakast seinare (bruk
”Gjenta”-tasten). Viss ein elev gjer tre påfølgjande feil, bør testinga avsluttast. Dei
oppgåvene som det ikkje er svart på, blir registrerte som feil når testinga er avslutta.
12 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Tida blir ikkje målt, men testleiaren må registrere feil svar. Når eleven har svart, trykkjer
testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen. Dersom testleiaren ikkje
trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut presentasjonstida. Før du går vidare
til neste oppgåve, må du stadfeste at det er svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin
gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny
oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen. Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen,
frå Stopp til Stadfest svar og deretter til Neste. Det er altså den same knappen du som
testleiar trykkjer på heile tida, men ved at namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein
ventar av deg som testleiar. Om du skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for
nærmare forklaring sjå s. 13).
108
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), så hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek kjem til syne
over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil. Dersom du
ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein gong til på
høgre musetast over Neste-knappen
Vurdering av feil svar: Eleven må gi att heile talrekkja korrekt med tala i rett rekkjefølgje for
å få riktig svar. I noteringsheftet finn du ei oversikt over riktige talrekkjefølgjer.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R2
for korrekte svar) i sekund. Dersom deltesten blei avslutta før alle oppgåvene var
gjennomførte, vil det i ”Detaljert testprotokoll” stå at oppgåva ikkje er gjennomført.
Oppgåver som ikkje er gjennomførte, blir rekna som feil. Talet på korrekte svar dannar
grunnlaget for å rekne ut persentilverdien.
109
Deltest 8 Arbeidsminne
Instruksjon:
No skal du få høyre nokre ord. Du skal gjengi orda i motsett rekkjefølgje. Når siste ordet er
lese opp, kjem ein grøn sirkel til syne på skjermen. Då skal du seie alle orda i motsett
rekkjefølgje. Dersom du er usikker, kan du gjette. Har du forstått kva du skal gjere? (Viss
ikkje, må testleiaren gi fleire forklaringar.) Du skal først få to øvingsoppgåver. Før ordet blir
lese opp, vil du høyre eit pling. Sei svaret så fort du kan. Er du klar? Då startar vi!
Dei to øvingsoppgåvene blir gjennomførte med nødvendig rettleiing. Deretter gjennomfører
eleven testoppgåvene.
12 testoppgåver
Skåring av resultatet:
Tida blir ikkje målt, men testleiaren må registrere feil svar. Når eleven har svart, trykkjer
testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen. Dersom testleiaren ikkje
trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut presentasjonstida. Før du går vidare
til neste oppgåve, må du stadfeste at det er svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin
gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny
oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen. Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen,
frå Stopp til Stadfest svar og deretter til Neste. Det er altså den same knappen du som
testleiar trykkjer på heile tida, men ved at namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein
ventar av deg som testleiar. Om du skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for
nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), så hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek kjem til syne
over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil. Dersom du
110
ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein gong til på
høgre musetast over Neste-knappen
Vurdering av feil svar: Eleven må gi att heile talrekkja korrekt med tala i rett rekkjefølgje for
å få riktig svar. I noteringsheftet finn du ei oversikt over riktige talrekkjefølgjer.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg tidsbruk (R2
for korrekte svar) i sekund. Dersom deltesten blei avslutta før alle oppgåvene var
gjennomførte, vil det i ”Detaljert testprotokoll” stå at oppgåva ikkje er gjennomført.
Oppgåver som ikkje er gjennomførte, blir rekna som feil. Talet på korrekte svar dannar
grunnlaget for å rekne ut persentilverdien.
111
Deltest 9 Å skilje mellom ord og homofone nonord
Instruksjon:
På skjermen kjem det opp to ord, men berre eitt av dei er stava riktig. Du skal finne det
ordet som er riktig. Venstre peikefinger held du på z-tasten, mens du held høgre peikefinger
på m-tasten. Dersom det rette ordet står til venstre, trykkjer du så fort du kan på z-tasten.
Står det rette ordet til høgre, trykkjer du på m-tasten. Du skal først få to øvingsoppgåver.
Før du får sjå orda, kjem det ein liten prikk på skjermen. Forstår du kva du skal gjere? (Viss
ikkje, må testleiaren gi fleire forklaringar.) Er du klar? Då startar vi!
Dei to øvingsoppgåvene blir gjennomførte med nødvendig rettleiing. Deretter gjennomfører
eleven testoppgåvene
40 testoppgåver
Skåring av resultata
Logos skårar alle resultata, både prosent korrekte svar og reaksjonstid. Korrekte
svar gir ein opp i prosent, og reaksjonstid er R1. Talet på korrekte svar dividert med
reaksjonstida, dannar grunnlaget for å rekne ut av effektivitetspersentilet.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og reaksjonstida (R1) i sekund.
Talet på korrekte svar dividert med reaksjonstida (R1) dannar grunnlaget for å rekne ut
effektivitetspersentilet.
112
Deltest 10 Hurtig namngiving av tal
Instruksjon:
På dataskjermen vil du no få sjå fleire rekkjer med tal. Det er berre fem forskjellige tal, men
dei kjem fram fleire gonger i ulik rekkjefølgje. Du skal seie namnet på tala så fort som
mogeleg. Begynn oppe til venstre på skjermen (testleiaren peiker), og hald fram til du har
lese alle tala på sida. Når du er ferdig, trykkjer du så fort du kan på ”m”-tasten (testleiaren
viser denne). Du skal først få ei øvingsoppgåve. Før tala kjem fram, vil du få sjå ein liten
prikk. Straks etter kjem tala til syne på skjermen. Forstår du kva du skal gjere? (Viss ikkje,
må testleiaren gi fleire forklaringar.) Er du klar? Då startar vi!
Øvingsoppgåva blir gjennomført med tilbakemelding. Det er ikkje nødvendig å nemne alle
tala i øvingsoppgåva, men det er viktig at testpersonen har forstått oppgåva før testleiaren
avsluttar oppgåva ved å trykkje på ”m”-tasten. Testoppgåva blir gjennomført. Dersom
testpersonen hoppar over ei linje i oppgåva, må testleiaren peike på riktig linje og eleven
held fram her.
1 testoppgåver
Skåring av resultata
Berre tida blir registrert. Tida blir målt frå oppgåva blir presentert til testleiaren trykkjer på
m-tasten.
Registrering av feil: Sjølv om det er tida som er det mest interessante på denne deltesten,
så er det mogeleg å registrere feil svar ved å høgreklikke med musa mens eleven nemner
dei ulike gjenstandane. Pass på at musepeikaren då er plassert utanfor sjølve testbiletet.
Vurdering av feil svar: Føremålet med denne testen er å kartleggje kor hurtig elevane kan
minnast og seie namnet på dei ulike gjenstandane. I utgangspunktet skal elevane kjenne
namnet på dei gjenstandane som blir viste på skjermen, og oppgåva måler tida det tek å
hente fram det riktige namnet. Men testleiaren må sjølvsagt merke seg om eleven også har
vanskar med å seie namnet på gjenstandane. Artikulasjonsvanskar, fremmendspråkleg
113
bakgrunn, vanskar med å aktivere fonologiske representasjonar i langtidsminnet er
eksempel på faktorar som vil gjere det vanskelegare å hente fram namnet.
Verdiar som blir målte: Tida gir ein opp i minutt,, og det er berre tida ein bruker for å rekne
ut persentilverdien.
114
Deltest 11 Visuelt korttidsminne
Instruksjon:
På skjermen vil det no komme til syne nokre bokstavar. Bokstavane står etter kvarandre i ei
rekkje, og dei er synlige berre ei kort tid. Sjå nøye på skjermen! Først kjem det til syne ein
liten prikk. Deretter får du sjå bokstavane. Du skal seie bokstavane i den same rekkjefølgja
som dei blir viste på skjermen. Dersom du ikkje er sikker på kva for bokstavar det var, kan
du gjette. Du skal først få to øvingsoppgåver. Følg nøye med på dataskjermen! Er du klar?
Då startar vi!
Testoppgåvene blir gjennomførte. Dersom eleven gjer tre påfølgjande feil, bør testinga
avsluttast. Dei oppgåvene som det ikkje er svart på, blir registrerte som feil.
14 testoppgåver
Skåring av resultata
Tida blir ikkje målt, men testleiaren må registrere feil svar. Når eleven har svart, trykkjer
testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen. Dersom testleiaren ikkje
trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut presentasjonstida. Før du går vidare
til neste oppgåve, må du stadfeste at det er svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin
gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny
oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen. Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen,
frå Stopp til Stadfest svar og deretter til Neste. Det er altså den same knappen du som
testleiar trykkjer på heile tida, men ved at namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein
ventar av deg som testleiar. Om du skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for
nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svar-
115
knappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
no over Neste-knappen), så hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek kjem til syne
over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil. Dersom du
ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein gong til på
høgre musetast over Neste-knappen
Vurdering av feil svar: Eleven må gi att heile talrekkja korrekt med tala i rett rekkjefølgje for
å få riktig svar. I noteringsheftet finn du ei oversikt over riktige talrekkjefølgjer.
Verdiar som blir målte: Berre korrekte svar blir målte, og resultatet dannar grunnlaget for
persentilverdien.
116
Deltest 12 Omgrepsforståing
Instruksjon:
I denne oppgåva skal du få høyre nokre ord, eitt om gongen. Før orda blir lesne opp, vil du
høyre eit pling. Du skal forklare kva orda betyr. Det kjem ein grøn sirkel til syne på skjermen
når du skal svare. Du kan bruke den tida du treng. Du skal først få to øvingsoppgåver.
Forstår du kva du skal gjere? (Viss ikkje, må testleiaren gi fleire forklaringar.) Er du klar? Då
begynner vi!
Eleven gjennomfører testoppgåvene.
30 testoppgåver
Skåring av resultata
Tida blir ikkje målt, men testleiaren må registrere feil svar. Når eleven har svart, må du
stadfeste at han/ho har svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre
musetast over Stadfest svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å
trykkje på Neste-knappen. Merk: Neste-knappen endrar namn under testen, frå Stadfest
svar og deretter til Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile
tida, men ved at namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som
testleiar. Om du skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring
sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stadfestar du at det er svart på oppgåva (ved å
trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen), så registrerer du at
svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast, no over Neste-knappen), før
du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek kjem til syne over Nesteknappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil. Dersom du ønskjer å oppheve
denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein gong til på høgre musetast
over Neste-knappen
117
Vurdering av feil svar: Denne deltesten kan vere litt vanskeleg å skåre. Når ein skal vurdere
om eleven har svart korrekt eller ikkje, er det viktig å understreke at ulike svaralternativ kan
godkjennast. På den neste sida finn du eksempel på godkjende svar. Det er likevel opp
til testleiaren å vurdere om eleven forstår omgrepet eller ikkje. Sidan føremålet med testen
er å kartleggje omgrepsforståinga, og ikkje om eleven kan forklare omgrepet eller finne eit
synonym, vil også elevar som bruker det aktuelle omgrepet korrekt i ei setning, få riktig på
denne prøven. Tilsvarande vil også elevar som peiker på olbogen utan å kunne forklare kva
ein olboge er, få riktig på oppgåva. I nokre tilfelle kan det vere behov for at testleiaren
følgjer opp med nokre fleire spørsmål.
Verdiar som blir målte: Resultatet på testen er prosent korrekte svar, og talet på korrekte
svar dannar også grunnlag for å rekne ut persentilverdien.
118
Eksempel på godkjende svar. Omgrepsforståing
Øvingsoppgåver:
A.
alder:
kor gammal ein er, tid som noko har vore til i
B.
engasjert:
ta sterk del i, blande seg inn i, vekt sterk interesse, tilsett for ei viss tid,
bydd opp til dans
Testoppgåver:
1.
kapittel:
del, avsnitt i bok eller liknande
2.
ufør:
vanfør, skadd, funksjonshemma, udyktig
3.
bevege:
flytte, røre, skjelve, dirre, begeistre, gjere inntrykk på, overtale
4.
meny:
spisekart, matliste, liste over programval
5.
sjonglør:
ein som er flink til å gjere kunststykke med for eksempel ballar
6.
dirigent:
leiar for kor eller orkester, ordstyrar, møteleiar
7.
penicillin:
medisin, bakteriedrepande legemiddel
8.
kamera:
fotoapparat, filmapparat
9.
scene:
speleplass på eit teater, avsnitt som ein film eller ei akt i eit teaterstykke
består av, situasjon, opptrinn, oppgjer, trette, sene til fiskesnøre,
muskelsene, senestrekk
10.
produsere:
lage, dyrke, yte, tilverke
11.
konsentrert: trengt saman, fortetta, samla, har samla tankane sine om
noko bestemt, merksam
12.
tradisjon:
munnleg overlevering, segn, sed og skikk, hevdvunnen sedvane,
folkeminne
13.
komplett:
fullt, fullstendig, heil
14.
rapport:
melding, referat
15.
desperat:
frå seg av raseri, fortvilt, rasande, ustyrleg, vill
119
16.
invitere:
by inn, be
17.
pinleg:
ubehageleg, plagsam, nøyaktig, omhyggeleg
18.
dokument:
skriftstykke, skriftleg utgreiing, sakspapir
19.
kanal:
kunstig vassveg, stor vassleidning, sund, luftkanal under taket,
tårekanal, samband, kontakt ved forhandlingar, TV-kanal
20.
kampanje:
felttog, agitasjon, intensivt arbeid for ei sak
21.
risiko:
fare, vågnad, tap, ansvar
22.
spandere:
koste på seg, gi, by på, ofre, bruke
23.
elegant:
smakfull, stilig, velkledd, fin, flott
24.
magnet:
gjenstand som trekkjer til seg andre gjenstandar, overført tyding: noko
tillokkande
25.
kombinere: setje saman to eller fleire, samordne
26.
stress:
psykisk press, påkjenning, slitasje
27.
skeptisk:
tvilande, tilbakehalden
28.
teoretisk:
tenkt, tenkjeleg, hypotetisk
29.
sjenert:
unnseleg, blyg
30.
streik:
arbeidsnedlegging
120
Deltest 13 Munnleg reaksjonstid
Instruksjon:
No vil du få sjå ein og ein terning på skjermen. På nokre terningar er det éin svart prikk. På
dei andre terningane er det to svarte prikkar. Når terningen har éin prikk, skal du seie ”ein”.
Når terningen har to prikkar, skal du seie ”to”. Sei svaret så fort du kan. Før terningen kjem
til syne, vil du få sjå ein liten prikk på skjermen. Du skal svare så fort du kan. Du skal først
få to øvingsoppgåver. Er du klar? Då startar vi!
Dei to første oppgåvene blir gjennomførte med nødvendig rettleiing. Dersom eleven ikkje
har forstått oppgåva, må ein forklare meir. Testoppgåvene blir gjennomførte.
15 testoppgåver
Skåring av resultata
Logos registrerer reaksjonstida automatisk, men testleiaren må registrere feil svar. Når
eleven har svart, trykkjer testleiaren på Stopp-knappen for å avslutte presentasjonen.
Dersom testleiaren ikkje trykkjer på Stopp-knappen, vil oppgåva bli ståande ut
presentasjonstida (2 sek). Før du går vidare til neste oppgåve, må du stadfeste at det er
svart på oppgåva. Det gjer du ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest
svar-knappen. Deretter kan du hente fram ei ny oppgåve ved å trykkje på Neste-knappen.
Merk: Stopp-knappen endrar namn under testen, frå Stopp til Stadfest svar og deretter til
Neste. Det er altså den same knappen du som testleiar trykkjer på heile tida, men ved at
namnet blir endra, får du ein indikasjon på kva ein ventar av deg som testleiar. Om du
skulle trykkje feil, vil du få beskjed av programmet (for nærmare forklaring sjå s. 13).
Registrering av feil: Dersom det blir svart feil på ei oppgåve, må du som testleiar registrere
det. Det gjer du ved å trykkje ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du
går vidare til ny oppgåve. Altså; Først stoppar du oppgåva (Stopp), deretter stadfestar du at
det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast over Stadfest svarknappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong på høgre musetast,
121
no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve (Neste). Ein liten strek
kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt registrert som feil.
Dersom du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det ved å trykkje ein
gong til på høgre musetast over Neste-knappen
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg reaksjonstid
(R1, for korrekte svar) i sekund.
122
Deltest 14 Manuell reaksjonstid
Instruksjon:
No vil du få sjå ei pil på skjermen. Nokre gonger peiker pila til høgre (vis det), andre gonger
peiker den til venstre. Når pila peiker til høgre, trykkjer du så fort du kan på m-tasten. Når
pila peiker til venstre, trykkjer du så fort du kan på z-tasten. Før pila kjem til syne, vil du få
sjå ein liten prikk på skjermen. Du skal først få to øvingsoppgåver. Forstår du kva du skal
gjere? (Viss ikkje, må testleiaren gi fleire forklaringar.) Er du klar? Då startar vi!
Dei to første oppgåvene blir gjennomførte med nødvendig rettleiing, deretter gjennomfører
eleven testoppgåvene.
15 testoppgåver
Skåring av resultata
Både reaksjonstid og korrekte svar blir registrerte automatisk av Logos.
Verdiar som blir målte: Korrekte svart gir ein opp i prosent og gjennomsnittleg reaksjonstid
(R1, for korrekte svar) i sekund.
123
Deltest 18. Diktat
Testleiaren gir eleven svararket til diktatprøven. Arket finn du bakarst i noteringsheftet. Her
finn du også ein kopi av testoppgåvene. Testleiaren lukkar no ned Logos og gir elevane
følgjande instruksjon:
Instruksjon:
No skal eg lese opp nokre setningar for deg. I kvar setning er det eit ord som du skal skrive
ned på arket som du har fått utdelt. Du skal først få to øvingsoppgåver. Forstår du kva du
skal gjere?
Dei to første oppgåvene blir gjennomførte med nødvendig rettleiing. Testleiaren les
oppgåvene, og eleven lyttar og skriv det ordet han blir beden om å skrive. Dersom eleven
ikkje oppfattar ordet, kan testleiaren gjenta setninga éin gong. Dersom eleven viser store
vanskar under gjennomføringa, kan testleiaren velje å avslutte etter fleire påfølgjande
stavefeil. Ved registreringa i Logos lukkar ein då deltesten etter den siste oppgåva som
eleven har svart på. Dei resterande oppgåvene blir automatisk registrerte som feil. Logos
reknar likevel ut testresultatet til eleven sjølv om han/ho ikkje har svart på alle oppgåvene.
Når alle testoppgåvene er gjennomførte, får testleiaren arket med oppgåvene og legg det
tilbake i noteringsheftet. Oppgåvene skal først rettast og registrerast i Logos etter at eleven
har gått.
35 testoppgåver
Skåring av resultata:
Berre om svara er korrekte eller ikkje, blir målte på denne deltesten, og testleiaren rettar
diktatarket og registrerer feil svar i Logos. I Logos opnar du deltesten som vanleg og hentar
opp den første oppgåva. Her stadfestar du at eleven har svart på oppgåva ved å trykkje éin
gong med høgre musetast over Stadfest svar-knappen. Dersom svaret er feil, trykkjer du
ein ekstra gong på høgre musetast (sjå under). Sidan deltesten ikkje måler tidsbruken, har
124
det ikkje noko å seie om du bruker kort eller lang tid på registreringa. Neste oppgåve hentar
du fram ved å trykkje på Neste-knappen.
Registrering av feil: Dersom det er svart feil på ei oppgåve, registrerer du det ved å trykkje
ein gong med høgre musetast på Neste-knappen, før du går vidare til ny oppgåve. Altså;
Først stadfestar du at det er svart på oppgåva (ved å trykkje éin gong med høgre musetast
over Stadfest svar-knappen), så registrerer du at svaret er feil (ved å trykkje enda ein gong
på høgre musetast, no over Neste-knappen), før du til slutt hentar opp ei ny oppgåve
(Neste). Ein liten strek kjem til syne over Neste-knappen og stadfestar at oppgåva har blitt
registrert som feil. Om du ønskjer å oppheve denne registreringa, kan du enkelt gjere det
ved å trykkje ein gong til på høgre musetast over Neste-knappen.
Vurdering av feil svar: Ordet må vere korrekt skrive for å bli skåra som riktig. Diktatprøven
gjer det også mogeleg å vurdere handskrifta til eleven. Det kan for eksempel vere
interessant å sjå om eleven blandar store og små bokstavar i det same ordet, og om han/ho
har skrive bokstavane tydeleg og korrekt. Vidare bør ein leggje merke til korleis dei ulike
diktatorda er plasserte i forhold til kvarandre. Slike opplysningar er nyttige når ein skal
vurdere om det trengst pedagogiske tiltak for å betre handskrifta. I nokre tilfelle kan
handskrifta vere så dårleg at det vil vere mest fornuftig å bruke datamaskin i
skriveoppgåver.
Verdiar som blir målte: Korrekte svar gir ein opp i prosent, og det er denne verdien som
dannar grunnlaget for å rekne ut persentilet.
125
Kapittel III – Etter testing
«Viss det i sannhet skal lykkes
å føre et menneske hen til et bestemt sted,
må man først og fremst passe på
å finne han der hvor han er
- og begynne der.»
Søren Kierkegaard
126
3.1. Testprotokollar
a. Kort om profilrapporten
Profilrapporten i Logos gir ei forenkla framstilling av hovudtendensen i testresultata. Du kan
likevel aldri vurdere leseferdigheita hos ein elev på bakgrunn av profilrapporten, men
dokumentet kan vere nyttig i samband med foreldresamtalar m.m.
Til venstre i skjermbiletet finn du ei oversikt over dei deltestane som testpersonen har blitt
testa med. Ved sida av ser du eit liggjande histogram/søylediagram, som viser eleven sin
totale skår på den aktuelle deltesten. X-aksen referer til persentilverdiar. Eit persentil fortel
deg kor mange i vald normering som skåra likt eller dårlegare enn eleven du har testa. I
eksempelet over vil det seie at når eleven sitt persentil på deltest 9. Fonemanalyse er 68,
så betyr det at 68% av elevane hadde like mange riktige svar eller færre. Tilsvarande var
det berre 1% av elevane i normeringa som skåra likt eller dårlegare enn eleven over på
deltest 11. Å skilje mellom ord og homofone nonord.
127
Ein har to hjelpelinjer i histogrammet: Ei ved persentil 15 og ei ved persentil 30. Desse to
hjelpelinjene markerer overgangen frå «ingen vanskar» til «moderate vanskar» (svart linje
ved persentil 30), og frå «moderate vanskar» til «monalege vanskar» (raud linje ved
persentil 15). Persentilverdiar under 15 gir altså indikasjonar om at eleven har betydelege
vanskar med den målte ferdigheita. Tilsvarande indikerer persentilverdiar mellom 15 og 30
moderate vanskar. Hugs at for deltestane Hurtig namngjeving av kjende objekt (deltest 12,
oppgåvesett 1; deltest 14, oppgåvesett 2), Hurtig namngjeving av tal (deltest 10,
oppgåvesett 3), Munnleg reaksjonstid (deltest 1, oppgåvesett 1; deltest 16, oppgåvesett 2;
deltest 13, oppgåvesett 3) og Manuell reaksjonstid (deltest 2, oppgåvesett 1; deltest 17,
oppgåvesett 2; deltest 14, oppgåvesett 3) går grensa for betydelege vanskar ved persentil
10. Tilsvarande går grensa for moderate vanskar ved persentil 20.
b. Kort om detaljert testprotokoll
Detaljert testprotokoll består av ein tabell og ei oppgåveliste for kvar deltest i Logos.
Tabellen gir informasjon om korleis eleven skårar både med omsyn til presisjon, tidsbruk og
effektivitet, samtidig som ein får informasjon om gjennomsnittet for dei same måla.
128
Tabellen:
Første kolonne i tabellen fortel deg kva for verdi som er målt.
Den andre kolonnen gir opplysningar om talet på korrekte svar. Den første verdien i
kolonne 2 viser kor mange korrekte svar eleven har, oppgitt i prosent (87,50 i eksempelet
over). Den neste verdien viser snittverdien. Og som du ser, var snittet 94,86% korrekte svar
på deltest 3. Til sist i kolonne 2 får ein vite kva eleven sin skår tilsvarer i persentil, altså 12.
Det betyr at berre 12% av elevane på det aktuelle trinnet hadde eit lågare tal på korrekte
svar enn eleven som her blei testa!
Den tredje kolonnen gir informasjon om tidsbruken (R2). Igjen viser den første verdien i
kolonnen den gjennomsnittlege tidsbruken til eleven per ord (i sek). Ifølgje tabellen brukte
denne eleven i snitt 2,15 sekund på å lese eit ord. Til sammenlikning brukte dei andre
elevane på trinnet i snitt 1.31 sekund (verdi nummer 2 i kolonne 3). På same måten som for
presisjon (kolonne 2), oppgir den siste verdien eleven sitt persentil. I dette tilfellet fekk
129
eleven eit persentil for tidsbruk på berre 03. Med andre ord var det berre 3% av elevane på
det same trinnet som brukte like lang eller lengre tid på å lese orda.
I kolonne fire får ein informasjon om sjølve uttaletida (R2-R1). Denne kolonnen inngår ikkje i
alle testane. Men også her finn ein først informasjon om eleven si gjennomsnittlege uttaletid
(1.19), deretter kjem snittverdien (0.59), før persentilet står til slutt (6).
Den aller siste kolonnen, i dette tilfelle kolonne fem, syner effektivitetsmålet. Dette målet
kombinerer graden av presisjon med tidsbruken.
Oppgåvelista
Oppgåvelista under tabellen gir ei oversikt over dei oppgåvene som inngår i deltesten. Bak
kvar oppgåve står det R eller G for rett eller gale svar. Ein får óg informasjon om tida (R2)
eleven brukte på å svare på den aktuelle oppgåva, samt sjølve uttaletida (R2-R1).
3.2. Feilanalyse
I tillegg til å vurdere resultata i dei ulike testprotokollane, må ein også gjennomføre ein
analyse av dei lese- og skrivefeila som eleven gjer. For å kunne gjennomføre ein
feilanalyse av lesefeila, må ein ha eit lydopptak av korleis eleven les under testinga.
Analysearbeidet gjer ein i etterkant av sjølve testinga, og ein er derfor avhengig av å kunne
lytte til feilsvara på nytt. På bakgrunn av ein analyse av lese- og skrivefeil får ein viktig
informasjon om kva for type avkodingsstrategi eleven bruker, og i tillegg betre for forståing
av årsaka bak dei skrivefeila som eleven gjer. Denne informasjonen er sjølvsagt også
vesentleg når ein skal utarbeide dei pedagogiske tiltaka.
I Logos – teori og innhald finn ein ei grundig innføring i korleis slike feilanalysar kan skje.
Her skal ein kun sjå på dei vanlegaste feiltypane.
a. Feiltypar ved bruk av fonologisk strategi:
Fonologiske feil: Fonologiske feil er feillesingar der responsordet er lydleg i slekt med
stimulusordet, for eksempel ”dag”–”tak”, ”ski”-”svi”. Feillesinga fortel at den fonologiske
130
strategien ikkje fungerer tilfredsstillande. Det kan vere vanskeleg å vite om ein har å gjere
med ein visuell eller ein fonologisk feil. Det er derfor viktig å sjå på feilmønsteret i eit samla
perspektiv.
Neologismer: Enkelte gonger blir eit ord avkoda som nonord, for eksempel blir “riste” til
“riske”, “sjeldan” til “selkan” osv. Desse feila blir kalla neologistiske feil, og dei viser at
lesaren primært nyttar den fonologiske strategien i arbeidet med å avkode stimulusordet.
Feila fortel også at denne strategien ikkje fungerer tilfredsstillande. Feiltypen kan vidare
indikere at lesaren ikkje er van med å reflektere over om orda som han/ho les, er
meiningsberande.
Regulariseringsfeil: Når eit ord blir lese ut direkte i samsvar med dei vanlege reglane for
grafem-fonem-korrespondanse, kallar vi feiltypen for regulariseringsfeil. Eit eksempel på
regulariseringsfeil er viss ”det” på blir lese som det/. Regulariseringsfeil er typisk for elevar
som manglar ortografisk kunnskap om ord, og som derfor primært nyttar den fonologiske
strategien under avkodingsprosessen. Mange regulariseringsfeil indikerer at lesaren ikkje
har tileigna seg ein velfungerande ortografisk strategi.
b. Feiltypar ved bruk av ortografisk strategi:
Visuelle feil: Visuelle feil er feillesingar der responsordet liknar stimulusordet visuelt, for
eksempel ”han”-”har”, ”liker”-”leiker”. Feila indikerer mangelfull ortografisk avkoding.
Avleiingsfeil: Enkelte lesarar har ein tendens til å sløyfe eller leggje til endingar i orda dei
les. For eksempel les dei “sola” som “sol”, “benk” kan bli til “benken”, “kjærleik” til “kjærleg”
osv. Slike avleiingsfeil ser ein særleg i samband med bruken av den ortografiske strategien.
Funksjonsord-erstatningar: Enkelte gonger hender det at responsordet er eit heilt anna
ord enn stimulusordet. Dette hender oftast ved lesing av funksjonsord. Ordet ”under” blir for
eksempel lese som ”på”, ”og” blir til ”eller” osv. Responsordet treng ikkje ha nokon likskap
med stimulusordet, verken visuelt eller fonologisk. Funksjonsord-erstatningar opptrer
spesielt når lesaren bruker den ortografiske strategien, men lesefeila viser at denne
strategien ikkje fungerer tilfredsstillande.
131
c. Feiltypar som er vanleg både ved bruk av fonologisk og
ortografisk strategi:
Semantiske feil: Dette er lesefeil der responsordet er semantisk i slekt med stimulusordet,
for eksempel ”gåve” blir lese som ”pakke”, ”buss” blir til ”bil”. Denne forma for lesefeil viser
at eleven har tilgang til den semantiske identiteten til ordet, men at vedkommande ikkje
maktar å hente fram korrekt fonologisk identitet.
Utelatingar, tillegg og forvekslingar av bokstavar: Mange svake lesarar legg til eller
utelèt ein eller fleire bokstavar i ordet. Feila viser at avkodingsstrategien som eleven nyttar,
ikkje fungerer tilfredsstillande. Feiltypen overlappar gjerne med andre feilkategoriar, for
eksempel avleiingsfeil.
Reversaler: Reversalfeil er lesefeil der bokstavrekkjefølgja i eit ord blir kasta om. Ofte skil
ein mellom to former for reversalar, komplette og inkomplette. Ved komplette reversalar
kjem alle bokstavane i ordet i feil rekkjefølgje, for eksempel “skal” blir lese som “laks”. Ved
inkomplette reversalar er det berre ein eller nokre få reversalar i ordet, for eksempel “sol”
blir lese som “slo”. Reversalfeil er vanskelege å forklare og kan truleg ha ulike årsaker, alt
frå visuelle vanskar, vanskar med syntesen eller fonologiske vanskar. Reversalfeila kan
også vere utslag av at lesaren er usikker med omsyn til kva som er riktig leseretning.
Tolking av reversalfeil må derfor ta utgangspunkt i ein meir samla analyse av feilmønster
ved ordavkodinga.
For analyse av stavefeila viser vi til Logos – teori og innhald, og skjema for analyse av
stavefeila i vedlegg 1.
3.3 Rapportskriving og malar til rapportar
Resultata frå Logos-testinga skal alltid dokumenterast i ein rapport. Omfanget av denne vil
variere avhengig av føremålet med testinga. I Logos er det tre malar til rapporten:
Vurdering, Kartlegging og Diagnostisering. Desse malane er likevel noko langt meir enn
berre malar, dei er «halvferdige» rapportar. For når du opnar ein av malane etter å ha valt
elev, kjem både personalia, alle hovudresultata, og ei framstilling av dei ulike deltestane
opp automatisk. Dette lettar etterarbeidet med Logos veldig.
a. Vurdering
132
Vurderingsrapporten er ein enkel rapport meint for vidareformidling av hovudtendensen i
Logos-resultata. Denne rapporttypen er godt eigna for intern bruk ved skolen, men gjerne
også som grunnlag ved foreldresamtaler. Mottakaren av rapporten vil oftast vere
kontaktlæraren, alternativt ein ekstralærar som skal gi eleven forsterka opplæring i lesing.
Rapporten gir berre att den samanfattande vurderinga til testleiaren, utan å gå i detaljar om
persentil og/eller normverdiar. Tanken er at denne rapporten skal vere lett forståeleg også
for personar utan spesialpedagogisk bakgrunn.
Intensjonen med denne rapporten er å danne eit grunnlag for tiltak. Rapporten skal derfor
munne ut i ei tilråding om kva for delferdigheiter som må styrkjast, kva det bør
kompenserast for, og kva for omfang tiltaka bør ha. Kva det eventuelt vil ha å seie for
læringa i andre fag, bør også drøftast.
133
Figur 4. Utdrag frå rapporttypen Vurdering, før redigering.
b. Kartlegging
Kartleggingsrapporten er tenkt til bruk i ei meir omfattande kartlegging av lesevanskar hos
ein elev. Rapport hentar automatisk opp namn, testdato og ein enkel presentasjon av dei
ulike deltestane. I tillegg har den òg med hovudresultata frå dei ulike deltestane i Logos.
Rapporten skal likevel supplerast med meir utfyllande analysar av forskjellar i tidsbruk og
presisjon, og ein lingvistisk analyse av dei lesefeila som ein elev gjer. I den endelege
oppsummeringa og konklusjonen må ein også ta omsyn til relevante
bakgrunnsinformasjonar, og til eventuelle andre forhold som kan vere årsaker til
lesevanskane.
134
Figur 5. Utdrag frå rapporttypen Kartlegging, før redigering.
Ein komplett kartleggingsrapport er eit godt utgangspunkt for å arbeide ut eit individuelttilrettelagt undervisningsopplegg i form av tilpassa opplæringsplan (TOP) og individuell
opplæringsplan (IOP).
c. Diagnostisering
Diagnostiseringsrapporten er meint for bruk i ei grundig diagnostisering av dei
lesevanskane som eleven har. Også i denne rapporten blir det automatisk generert ei
rekkje opplysningar om testresultata, men ein fullverdig diagnoserapport må supplerast
med andre informasjonar og vurderingar i tillegg. Dette arbeidet bør ein spesialpedagog
gjere, ein leksolog, logoped el.l.
135
Figur 6. Utdrag frå rapporttypen Diagnostisering, før redigering.
Rapporten skal i tillegg til å gi ein fullstendig presentasjon av alle deltestane i Logos, gi
grundige tolkingar og detaljerte analysar av eleven sine sterke og svake sider. Samtidig må
ein gjere greie for tidlegare utgreiingar og gi fyldig informasjon om bakgrunn og tiltak som er
gjort. Rapporten bør innehalde feilanalysar av lese- og skrivefeil, og i tillegg ei grundig
tolking av forskjellar i meistring på tvers dei lingvistiske dimensjonane. I denne typen
rapport er det venta at ein både drøftar og konkluderer med eit svar på om lesevanskane
tyder på dysleksi. Dersom det er andre utfordringar eller diagnosar, må det drøftast for seg
kva dei kan ha å seie for utviklinga av leseferdigheita. Til slutt i rapporten må ein med eigne
ord samanfatte kva som synest å liggje til grunn for lesevanskane, og vise korleis desse
136
kjem til uttrykk. I rapporten bør ein også gi klare instruksjonar og god rettleiing om det
vidare arbeidet med eleven.
3.4. Tiltaksrapportar
Hovudføremålet med å nytte Logos er å få betre kunnskap om kva for tiltak som vil vere
effektive for å råde bot på lesevanskane. Ein rapport må derfor alltid munne ut i forslag til
vidare arbeid med eleven. Forslaga skal vere basert på alder, motivasjon, tidlegare trening
og resultat i Logos. Det er viktig at tiltaka er konkrete, slik at den som har ansvar for
gjennomføringa, forstår nøyaktig kva han/ho skal gjere, korleis og kvifor.
I Logos finst to typar tiltaksrapportar, Enkel tiltaksrapport og Fyldig tiltaksrapport.
Tilsvarande som for dei andre rapportane blir også desse genererte automatisk og med
utgangspunkt i testpersonen sine resultat i Logos.
Begge tiltaksrapportane genererer forslag til individuelle tiltak for deltestar der testpersonen
skårar under persentil 30. Dersom fleire deltestar ser ut til å måle same underliggjande
ferdigheit, vil desse bli lagt fram samla i tiltaksrapportane. Det vil likevel alltid gå fram av ein
tiltaksrapport kva for deltest det er som har utløyst tiltaka, (og som eleven altså har skåra
under persentil 30 på).
a. Enkel tiltaksrapport
Enkel tiltaksrapport viser tiltaka i ein tabell med oversikt over mål, metode og relevant
materiell. Rapporten inneheld inga fullstendig liste over alle aktuelle tiltak, men gir eksempel
på tiltak som kan vere eigna. Det er testleiaren sitt ansvar å supplere og/eller redigere dei
137
pedagogiske tiltaksrapportane i samsvar med den samla vurderinga som blei gjort då
Logos-rapporten blei tolka. I tiltaksrapportane vil forslag til tiltak for deltestar som
testpersonen skåra under persentil 15 (betydelege vanskar) på, bli lagde fram først, mens
forslag til tiltak for deltestar med persentilskår mellom 15 og 30 (moderate vanskar) blir
presenterte etterpå.
b. Fyldig tiltaksrapport
Fyldig tiltaksrapport inneheld ein presentasjon av så vel teori, som ulike metodar og
tilnærmingsmåtar som er eigna i arbeidet med å styrkje leseferdigheita. Delar av innhaldet i
denne rapporten er henta frå dei dokumenta som før låg under «Forslag til pedagogiske
tiltak». Men til forskjell frå tidlegare versjonar tek vi no berre med omtalen og forslaga til
tiltak for å hjelpe denne eleven med dei vanskane som han/ho har..
Rapporten gir rettleiing til deg som testleiar, i tillegg til eksempel på oppgåver. Du får også
nyttig informasjon om ei rekkje andre faktorar, som effekten av tidlegare tiltak, kva
organiseringa av undervisninga har å seie, tips til samarbeid med andre lærarar, spesifikke
tiltak for minoritetsspråklege elevar m.m., som er viktige i ei individuelt tilrettelagt opplæring.
138
3.5. Andre funksjonar og val
a. Ordavkodingsmodellen
Ordavkodingsmodellen til Høien og Lundberg har ei sentral rolle i Logos. Det kan også vere
nyttig å støtte seg til modellen i arbeidet med å tolke resultata. Vi har derfor lagt inn ei
interaktiv utgåve av ordavkodingsmodellen i Logos! Det betyr at du ved å velje Testresultat
og deretter Ordavkodingsmodell, kjem til ein ordavkodingsmodell som kan fargeleggjast,
lagrast og/eller skrivast ut. Fargelegginga gjer du sjølv på bakgrunn av resultata til eleven i
Logos.
139
Du kan velje mellom fargane grønt, oransje eller raudt. Grøn farge indikerer ingen vanskar,
oransje tyder på moderate vanskar, mens raudt reflekterer betydelege vanskar. Nokre
gonger ikkje alle prosessane i modellen målte, og ein kan då la den aktuelle prosessen stå
«tom» eller blank. Ein ferdig utfylt modell gir ei god visuell framstilling av korleis eleven
meistrar ordavkodinga.
140
b. Indikatorskjemaet
I tilknyting til utgreiinga om lesevanskar og dysleksi, skal du nytte Indikatorskjemaet.
Indikatorskjemaet finn du i Logos under Testresultat. Skjemaet er oppretta i PDF-format og
krev derfor at du anten har eit program på maskinen din som kan lese slike filer, alternativt
at du opnar det i nettlesaren din. Dei lilla felta i biletet under er felt som kan redigerast, og
som skal fyllast ut av testleiaren.
141
Diagnostisering av dysleksi er likevel noko langt meir enn å fylle ut eit skjema. Skjemaet har
som intensjon å samanfatte resultata i Logos og hjelpe testleiaren med å sjå resultata til
eleven i lys av forventa vanskar ved dysleksi. I ei diagnostisk vurdering må ein i tillegg til
Logos-resultata også vurdere utbytte som eleven har av den opplæringa som er gitt,
generelle føresetnader for læring, progresjon i begynnaropplæringa i lesing og eventuelle
tilleggsvanskar. Diagnostisering av dysleksi kan du lese meir om i Logos – teori og innhald.
142
3.6. Enkelt om dysleksi
Då Gert, 9 år, blei spurd om korleis det er å lese for ein som har dysleksi, svarte han
omtrent slik:
«Det er vanskeleg……Eg kjenner ikkje igjen orda….. Så prøver eg å lese likevel,
men då forstår eg ikkje kva det står. Slik var det mykje før! Men nå kjenner eg igjen
fleire ord, og då er det lettare.».
På sin enkle måte er denne skildringa ganske treffande. Dysleksi er nemleg omfattande
vanskar med evna til hurtig og presis gjenkjenning av ord1. Og i mangel av ein slik
velfungerande ortografisk ordavkodingsstrategi (heilordlesing), held derfor mange med
dysleksi fram med å lese ved hjelp av såkalla fonologisk omkoding (lydering). Det er dette
Gert (i sitatet over) referer til som å «prøve å lese likevel…». Men dessverre er den
fonologiske strategien ofte eit dårleg alternativ, då den både er svært krevjande å bruke og
oftast svakt fungerande hjå elevar med dysleksi. Som eit resultat bryt leseforståinga saman.
Høien og Lundberg (1997) har definert dysleksi slik:
«Dysleksi er ei vedvarande forstyrring i kodinga av skriftspråket, forårsaka av ein svikt i det
fonologiske systemet.»
Fonologi er lydlære eller læra om språklydane sine funksjonar. Å ha ein svikt i det
fonologiske systemet betyr derfor at det blir vanskeleg å handtere, forstå og/eller ordne
143
lydane (fonema) i språket. Denne ferdigheita har gjerne tilknyting til fonemisk medvit, og det
er vanskar med fonemisk medvit som gjer at barn med dysleksi har problem med å lytte ut
første eller siste lyden i eit ord eller seie om det finst /k/ i «pakke». Vanskar med fonologien
i språket representerer sjølve kjernen av dei dyslektiske vanskane, og dei kjem derfor til
syne ved hjelp av fleire deltestar i Logos. Det er denne fonologiske svikten som gjer
automatiseringa av bokstavkunnskapen så vanskeleg, samstundes som bruken av den
fonologiske strategien og rettskrivinga blir svært krevjande. Under finn de ei oversikt over
dei mest vanlege kjenneteikna på dysleksi. Men hugs at tabellane berre gir att eit utval av
kjenneteikn på ulike tidspunkt, ikkje alle. For meir fyldig omtale av dysleksi, sjå Logos –
teori og innhald.
144
a. Kjenneteikn på dysleksi i småskolen
Lesevanskar
Typisk
Omfattande vanskar med
automatisering av bokstavkunnskapen.
Vanskane varer gjerne fleire år.
Bruker lang tid på å kople riktig lyd til
bokstavteikna. Forvekslar bokstavar,
byter om på bokstavlydar.
Lydplukking. Hakkete lesing av ord der
kvar bokstav blir omkoda enkeltvis, utan
tilhøyrande syntese (samanbinding).
«de’-å» i staden for /då/ Ved dobbel
konsonant blir bokstavlyden teken
oppatt to gonger («i»- «k»-«k»-«j»-«e»)
Lydering (fonologisk lesing) er deira
hovudstrategi.
Lydrett omkoding. Uttalar stumme lydar.
Mangelfull kunnskap om diftongar og
uttale av komplekse grafem (skj, kj, gj
osv.). Omkodar helst kvar bokstav
aleine.
Få eller ingen ordbilete (manglar
ortografisk strategi).
Lyderer kvar bokstav i høgfrekvente ord
som «eg», «og» «det», «er», «ikkje»
m.fl.
Les svært seint.
Har mange lesefeil.
Utelèt bokstavar, forvekslar bokstavar,
tillegg av bokstavar, ombytting av
bokstavrekkjefølgja i ordet.
Høg grad avhengig av kontekst.
Bruker bilete og illustrasjonar effektivt,
både til å kunne seie kva det neste
ordet i teksten blir, men også som
støtte for å memorere den.
Memorerer teksten.
Har tilsynelatande svært god effekt av
repetert lesing. Men om du plukkar ut
enkle ord eller setningar tilfeldig i
teksten, tvingar det eleven tilbake til
145
lydering.
Les tilsynelatande tekst betre enn enkle
ord.
Det er lettare å memorere
meiningsbærande tekst, enn enkle ord.
Dårleg leseforståing *
Veit ikkje kva teksten handla om, fordi
alle kreftene blei brukte på avkodinga.
Har ikkje eigentleg vanskar med
forståinga.
Skrivevanskar
Typisk
Utelet bokstavar
Vender formlike bokstavar (b-d, t-f, n-u)
Kutter endinger
Skriv lydrett
«sgule» (skule), «ær» (er), «go» (god),
«åg» (og)
Orda er gjerne fonologisk feilanalyserte
«rine» (ringe), «snort» (snart),
Bruker namnet på bokstaven i den
fonologiske analysen, og utelèt derfor
fleire vokalar.
«dg» (deg), «gr» (går), «tg» (ting)
Har vanskar med å forma bokstavane,
vanskar med samanhengjande skrift.
Ein del skriv med stor skrift og har lange
mellomrom midt i ordet. Det kan derfor
vere vanskeleg å sjå kvar eit ord sluttar
og eit nytt begynner. Bokstavane kan
vere noko harde og kantete.
Skrivinga krev svært mykje energi.
Skriv gjerne på skrå på arket.
Skriv så lite som mogleg.
Snakkar høgt med seg sjølv, mens ein
skriv.
146
Tilleggsvanskar
Automatisering av omgrep
Typisk
Namn på fargar, vekedagar, måltider,
årstider, tidsomgrep
Automatisering av multiplikasjonstabellen
Snakkar «rundt» omgrep på grunn av
vanskar med å gjenkalle av kjente namn
og omgrep
«Sånn vi rører med» (visp) «Sånn som
vi har framfor vinduet» (gardin) «Sånn vi
kan ha på maten» (krydder)
Forvekslar fonologisk lydlike ord, trass i
kjend meiningsforskjell
Seier refleksvest i staden for
redningsvest
Forenklar uttalen av fonologisk komplisert
ord
Det er viktig å hugse på at personar med dysleksi ikkje er ei homogen gruppe. Det betyr at
det er like store individuelle variasjonar blant dyslektikarar, som blant andre elevar, både
med omsyn til evna til å lære, forstå og kompensere. Vidare veit vi at omfanget av dei
dyslektiske vanskane også kan variere mykje, frå å vere relativt milde til svært omfattande.
Av den grunn vil talet på kjenneteikn og omfanget av tilleggsvanskar variere mykje, og det
er ikkje venta at ein elev skal ha alle.
147
b. Kjenneteikn på dysleksi blant elevar på mellomtrinnet (trinn 5-7)
Lesevanskar
Typisk
Fonologisk lesing er framleis
Mangelfull kunnskap om bruken av lang og kort
hovudstrategien, sjølv om evna til vokal ved enkel og dobbel konsonant. Mangelfull
fonologisk lesing er dårleg (ein
kunnskap om komplekse grafem (skj, kj, gj osv.).
byter til ortografisk strategi innan
desse åra).
Har få ordbilete.
Har ikkje automatisert dei 100-200 mest
høgfrekvente orda.
Unøyaktig lesing.
Forvekslar ord som liknar kvarandre visuelt (han
– har, får – frå, mor – rom osv.). Kuttar endingar,
legg til endingar eller bruker feil ending.
Erstattar og forvekslar småord og funksjonsord
(ei, på, i).
Unaturleg lesetempo – svært
hurtig eller svært langsam.
Ein kan gjerne høyre ei klar
veksling i strategibruk.
Les kjende ord raskt (ortografisk strategi), men
skifter til lydering (fonologisk strategi) i møte med
ukjende ord.
Dårleg leseflyt.
Hakkande, nølande og/eller gjer fleire
repetisjonar. Tek lite omsyn til teiknsetjing
(komma, punktum, spørsmålsteikn osv.) og tek
gjerne pause ved slutten av linja, heller enn ved
slutten av setninga (punktum).
Redusert leseforståing.
Forstår godt ved lytting, men ein har lite
«overskot» til å tenkje på innhaldet når ein les
sjølv.
God støtte i konteksten.
Støttar seg til bilete og illustrasjonar for å kunne
seie på førehand kva det neste ordet i teksten
148
blir. Tippar gjerne også på bakgrunn av innhaldet
i teksten.
Slit med å oppretthalde
konsentrasjonen.
Skrivevanskar
Typisk
Skriv lydrett og manglar kunnskap om
bruken av dobbel konsonant.
«åkså» (også), «låve» (love)
«tak» (takk), «ikje» (ikkje), «kann» (kan)
Ufullstendig fonologisk analyse.
«rine» (ringe), «snort» (snart),
Utydeleg handskrift.
Kan vere vanskeleg å lese både for
andre og dei sjølv.
Korte setningar og lite variert språk.
«Mister» gjerne enkelte av orda i ei
setning.
«Osså kom eim å mida.» (Og så kom
eg heim og spiste middag)
Tilleggsvanskar
Typisk
Automatisering av omgrep.
Engelske gloser, namn på ordklassar
(substantiv, verb) og/eller rekneartar
(addisjon, subtraksjon) o.l.
Automatisering av multiplikasjonstabellen.
Får ikkje «gangesertifikatet», men kan
vere god å rekne.
Retningsaspektet.
Må tenkje seg om før ein veit kva som
er høgre og kva som er venstre.
Vanskar med å setje ord på tankar og
idear.
«Eg kan det, men klarer ikkje forklare
det.»
Forvekslar fonologisk lydlike ord, trass i
kjend meningsforskjell.
Initiativ – intensiv,
Forenklar uttalen av fonologisk kompliserte
149
ord.
150
c. Kjenneteikn på dysleksi blant elevar på ungdomstrinnet og hos vaksne
Lesevanskar
Typisk
Ortografisk lesing er
hovudstrategien, men lesinga er
gjerne litt upresis og unøyaktig.
Kuttar og/eller legg til endingar.
Forvekslar ord som er visuelt i slekt (han – har,
far – frå, mor – rom osv.)
Har ein svakt fungerande
fonologisk back-up strategi.
Tempoet blir skrudd merkbart ned i møte med
lange, ukjende ord.
Dårleg leseflyt.
Ujamnt tempo, hakker, nøler, repeterer ord/
stavelsar og tek lite omsyn til tegnsetting.
Unaturleg lesetemp.
Les svært fort eller veldig seint. Eleven bruker
lang tid eller gjer mange feil.
Sekundære vanskar med
leseforståinga.
God støtte i forståinga.
Overvakar eiga lesing, korrigerer feillesing på
bakgrunn av forståing og metakognisjon.
Skrivevanskar
Typisk
Framleis ein del lydrett staving. Mangelfull
kunnskap om skrivemåten av ord.
Manglar kunnskap om skrivemåten til
irregulære ord.
Generelt, geni, kompliment.
Tekstane er ofte korte og ber preg av
oppramsing.
Kan stå i klar kontrast til eleven sitt
munnlege språk. Mykje blir lagt
«implisitt» inn i teksten.
Lite variasjon i språket, få synonymer.
Munnleg språk.
Utydeleg handskrift.
Kan vere vanskeleg å lese både for
151
andre og dei sjølv.
Tilleggsvanskar
Typisk
Vanskar med automatisering og korrekt
bruk av nye omgrep.
Framandspråk, fagterminologi (adjektiv,
økosystem, stratosfæren, klorofyll)
Vanskar med automatisering av
multiplikasjonstabellen.
Har ennå ikkje automatisert den lille
multiplikasjonstabellen
Vanskar med å hugse namn på politikarar,
skodespelarar osv.
Forvekslar fonologisk lydlike ord, trass i
kjend meiningsforskjell.
Initiativ – intensiv
Forenklar uttalen av fonologisk kompliserte ”Repsentant” (representant), ”anesti»
ord.
(anestesi)
152
Tabellane over viser berre eit lite utval av dei mest vanlege kjenneteikna på dysleksi. Lista
er på ingen måte fullgod, og ein elev kan ha dysleksi sjølv om han/ho har få av
kjenneteikna i tabellen over. Det er viktig å hugse på at gruppa elevar med dysleksi ikkje er
noka homogen gruppe. Ein vil derfor alltid finne store individuelle variasjonar. Tabellane
over har berre som mål å supplere resultata i Logos og hjelpe testleiaren å sjå det store
biletet av mogelege teikn på dysleksi. Vidare kan ein gjennom betre kjennskap til desse
særtrekka også vere med å oppdage elevar med dysleksi tidlegare, slik at dei får ei
tilrettelagt opplæring på eit mykje tidlegare tidspunkt.
Du kan lære meir om dysleksi ved å lese kapittelet om dysleksi i Logos – Teori og innhald.
Spesialpedagogar bør også lese boka Dysleksi – frå teori til praksis av Høien og Lundberg
(2012).
d. Frå kartlegging til tiltak
Målet med å kartleggje er å forstå. Og gjennom auka innsikt i sterke og svake sider hos
elevane kan ein tilpasse opplæringa individuelt. Gjennom bruk av Logos får ein ei detaljert
oversikt over den einskilde eleven sine sterke og svake sider, samstundes som Logos gjer
forslag til tiltak. Og sjølv om ein ikkje har noko «quick fix» i møte med elevar med dysleksi,
så har forsking vist at individuelt tilrettelagt opplæring er den beste hjelpa vi kan gi.
Tiltaksrapportane i Logos er heilt og fullt baserte på dei resultata som eleven har på dei
ulike deltestane. Det betyr at Logos foreslår tiltak for å styrke fonemsyntesen, dersom ein
elev skårar dårleg på denne deltesten. Men eleven sitt resultat kan vere dårleg grunna
vanskar med merksemd eller konsentrasjon. Ein skal då ikkje iversetta tiltak for å styrke
fonemsyntesen! Av den grunn må testleiar alltid tilpasse og gjere eit utval blant tiltaka på
bakgrunn av kjennskap til eleven.
Men sjølv om målet alltid vil vere å styrke eleven si lese- og skriveferdighet, så betyr ikkje
det at ein skal vente med kompenserande tiltak. Tvert imot. Det er svært viktig at elevar
med lesevanskar får tilgang til lydbøker/smartbøker og rettskrivingsprogram for nettbrett/pc.
På den måten sikrar ein at eleven kan følgje same faglege utvikling i faga som medelevane.
Vidare vil bruk av rettskrivingsprogram bidra til å styrkje gjenkjenninga av ord, samstundes
som teksten blir ryddig og oversikteleg.
153
LYST Å LÆRE MEIR? VI ANBEFALER:
På norsk:
Handbok til Logos (2014). Logometrica.
Høien T. & Lundberg I. (2012). Dysleksi, frå teori til praksis. Gyldendal Akademiske.
På engelsk:
Flanagan D.P. & Alfonso V.C. (2011). Essentials of Spesific Learning Disability
Identification. Wiley & Sons.
Mather N. & Wendling B. J. (2012). Essentials of Dyslexia Assessment and Intervention.
Wiley & Sons.
Pennington B. (2009). Diagnosing Learning Disorders. The Guildford Press.
Pugh P. & McCardle P. (2009). How Children Learn to Read. Psychology Press.
Shaywitz S. (2003). Overcoming Dyslexia. Alfred Knopf.
154