File - Folkemusikkarkivet for Møre og Romsdal
>QDC=KE9?9KAF=L^gjE¦J=G?JGEK<9DFj&)*((0 Akla\ @mee]j ^jY9mj] ladn]j\]f k&+0Ç+1 KHGJ >qdc]keY_Ykaf^gj E¶j]g_Jgek\Yd E¶j]%Fqll n]flYd]f_kl k&+.Ç+/ Fj)%*((0 9fknYjd]_ml_anYj2 N]fd]_] cgeemfYj k&*(Ç*) CmfklfYjakc k&.Ç0 E¶j]g_Jgek\Yd^qdc] 9fknYjd]_j]\Ycl¶j2 >qdc]k\aj]cl¶j GllYj:jY_]?mll]dnac J]\Yckbgfk_jmhh]2 Kn]afEY_f]@Yjf]k$ L]jb]@]__]e$Af_ja\CnYf\]$ :q__kge]j n]j\l`mkc] k&)*Ç), Nafl]j$kf¶$ kcag_Ö]j] lmjakl]j k&*,Ç*/ Gn]J¶\Ydg_9falYNaf_]f& ?jYÕkcml^gjeaf_2 LA:=J]cdYe]Zqj9K 9ffgfkYj2 E]\aYHYjlf]j9K )-(_Yf_]j ]f]j_aZ]`gn]l k&).Ç)/ KcYdna\Yfk]7 k&*0Ç+( Ld^&/)*(.)(( hgkl8e]\aYhYjlf]jYk&fg Ljqcc2 E]\aYljqcc Eadb¶% ^gjcb]eh]jf] Ê:aZdagl]c^gj ZaZdagl]cY a^qdc]lÊ k&,(Ç,) k&,*Ç,, GhhdY_2 ))(&-((]ck >jYeka\]eglan2 H]\]jAklY\ >glg2 >j]\Bgffq@Yee]j¶ CgflYcl2 khgj8ej^qdc]&fg CmfklfYjakc&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& .Ç0 KcYdna\Yfk]7&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& *0Ç+( ¥jda_lYdl29f\jaKa_l`gjkkgf&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& )( CgjlkY_l&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& +*Ç++ :q__kge]jn]j\l`mkc]&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& )*Ç), KhYdlakl2;YjdEgjl]f9emf\k]f&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& +- Cb]eh]f¶_\e]\cb]eahjgk]kk^Y_]l&&&&&&&&&&& )- E¶j]%Fqlln]flYd]f_kl&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& +.Ç+/ )-(_Yf_]j]f]j_aZ]`gn]l&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ).Ç)/ @mee]j^jY9mj]ladn]j\]f&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& +0Ç+1 N]fd]_]cgeemfYj&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& *(Ç*) Eadb¶^gjcb]eh]jf]&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ,(Ç,) CgjlkY_l&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& **Ç*+ Ê:aZdagl]c^gjZaZdagl]cYa^qdc]lÊ&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ,*Ç,, Nafl]j$kf¶$kcag_Ö]j]lmjakl]j&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& *,Ç*/ @b]jf]ljae&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ØMERKE ILJ T M 24 59 1 9 Trykksak AKKF(0(1%1+,( * ,. Nafl]j%Yclanal]lYj 7JFSLBOTLKFWBOEFNFElUFOLKFQl .SFPH3PNTEBMTPNFJUTPNNBSUV SJTNFGZMLF.FOSFQPSUBTKBOFJEFUUF OVNNFSFUBW4103WJTFSBUTBUTJOHBQl TLJPHWJOUFSUVSJTNFFSWFLTBOEF%FU FSTQFOOBOEFlTKlLPSMFJTOZFLPNCJ OBTKPOBSTMlSBOTPNUJMENFTPQQMF WJOHTUVSBSNFETFHMJOHPHTLJ7JOUFS UVSJTNFNBSLOBEFOJWlSUGZMLFIBSFJU TUPSUQPUFOTJBMFPHSFJTFMJWTTBUTJOHBUJM .SFPH3PNTEBMGZMLFTBNBSCFJEFSNFE VMJLFBLUSBSGPSlWJEBSFVUWJLMFEFUUF LPOTFQUFU 7JOUFSUVSJTNFFSFrONlUFlIBMEF TFHJGPSNQl&JOBOOBOUSFOJOHTGPSN FSEBOTTMJL4VSOBEBMGPMLFEBOTMBHWJTFS EFUJFJOSFQPSUBTKFJEFUUFOVNNFSFU* (PE)FMTFTBUTJOHBUJM.SFPH3PNTEBM GZMLFCMJSEFUQFJLBQlBUEFJPWFSPSEOB TUSVLUVSBOFJMPLBMNJMKNlCMJUJMSFU UFMBHUVUGSlFJUIFMTFQFSTQFLUJW%FUUFFS NFEQllTJLSFFJOTVOOMJWTTUJMPHHPEF GFMMFTTLBQ4MJLCZHHKFSWJCFUSFGPMLF IFMTFJ.SFPH3PNTEBM NBSTFSTLOBETGSJTUFOGPSPQQUBL UJMWJEBSFHlBOEFTLVMF0HTlLPNBOEF TLVMFlSLBOEFJWJEBSFHlBOEFTLVMBOF WlSFHKFFJUUCSFJUUPHHPEUUJMCPEUJM VOHEPNTPNTLBMWJEBSFQlVUEBOOJOHT TUJHFO*EFUUFCJMEFUFSPHTlGZMLFTCJ CMJPUFLFUWJLUJH-FTPNLPSMFJT.SFPH 3PNTEBMGZMLFTCJCMJPUFLTJLSBSPHTUZS LKFSUJMCPEFUBWVMJLFJOGPSNBTKPOTLKFMEFS UJMBMMFGPMLFPHTLPMFCJCMJPUFLBJGZMLFU 7JFSPQQUFLOFBWBU.SFPH3PNT EBMTLBMIBFJUHPEUVUEBOOJOHTUJMCPEUJM VOHEPN°IFJMUPQQQlIHTLVMFOJWl* EFUQFSTQFLUJWFUFSEFUJOUFSFTTBOUBU QSPTFOUBWEFJTQVSUFJFJOZVOEFSTLJOH TFJFSBUEFUFSWJLUJHGPS.SFPH3PNT EBMlGlTJUUFJHFVOJWFSTJUFU*EFFOPN 6OJWFSTJUFUFU.SFFSNFJSBLUVFMMFOO OPLPOHPOHGS "SCFJEFUNFELMJNBQMBOGPS.SF Nakkl]\mYl E¶j]g_Jgek\Yd^qdc]À IBSBOTWBSFUGPSWJEBSFHlBOEFTLVMBS SVOEUPNJGZMLFU*TLVMFlSFU FSEFUWFMFMFWBSTPNHlSQlEFTTF TLVMBOF TJOFUUPESJGUTSBNNFUJMLVMUVSJ WBSQlIFJMFNJMMLS#SVUUPWBS SBNNBWFTFOUMFHIHBSFTPNGMHKFBW TUBUMFHFUJMTLPUTQFMFNJEMBSPHTUPSU QSPTKFLUPNGBOH JUPUBMUIBOETBNBQMBOTBLFS 5BMFUQlNPUTFHOFSBVLBGSlJ UJM IBSBOTWBSFUGPSlLPPSEJOFSFPSEOJOHB NFE5SBOTQPSUBWGVOLTKPOTIFNNB%FUFS PNMBHCSVLBSBSBWEFOOFPSEOJOHB 5JMTLPUTSBNNBUJMUSBOTQPSUUFOFTUBWBS NJMMJPOLSPOFS PH3PNTEBMFSOPJHBOH%FUFSPHTl PQQOFNOUFJHFNJMKVUWBM'ZMLFTUJOHFU IBSTBHUBUPNTZOFUUJMLMJNBPHNJMK NlJNQMFNFOUFSBTUJBMMQMBOMFHHJOH PHBMUBSCFJEJGZMLFU3FQPSUBTKFOPN IBWFOFSHJJEFUUFOVNNFSFUFSUBOLFWFL LKBOEFPHWJTFSLWBOBUVSMFHFSFTTVSTBS WJIBSUJMHKFOHFUJM(KFOOPNWlSTBUTJOH µ&OFSHJSFHJPO.SFµBSCFJEFSWJLPOUJOV FSMFHNFEVUGPSESJOHBSLOZUUUJMGPSOZCBS FOFSHJ ,PSUTBHUEFUNBOHMBSJLLKFQl VUGPSESJOHBSGPSBMMFTPNOTLKFSl WJEBSFVUWJLMF.SFPH3PNTEBM/lSWJ NFEEFUGSTUFMFHHGSBNFJUVULBTUUJMOZ 'ZMLFTQMBO°WPOBSWJQlTUPS JOUFSFTTFPHJOWJUFSFSBMMFTPNCVSPHBS CFJEFSJEFOOFBMMTJEJHFSFHJPOFOUJMBLUJW EFMUBLJOHJGZMLFTQMBOQSPTFTTFO GllYj:jY_]?mll]dnac >qdc]k\aj]cl¶j >gj)((jka\Yf %l"NUTUJOHFUJTMVUUFOBWNBJPH CZSKJOHBBWKVOJLPNTBNBOUJMGPS IBOEMJOHBSJ³.PMEFLSFETGOHTFMTTUPSF SFUTTBM³TUPETBLFSUJMIBOETBNJOH&J WJLUJHTBLWBSTBLOS³0WFSTMBHPWFS BNUTLPNNVOFOTJOOUHUFSPHVUHJGUFSGPS ³%FULKFNGSBNBU©³%FOIFMFVU MJHOJOHQBB"NUTLPNNVOFOCMJSBMUTl LS³PHBU³CFIPMEOJOHFSOF FGUFSSFHOTLBQFSOFGPSVUHKPSEF LS³LPOPNJEJTLVTKPOFO HKFLLIHU)WPSTLVMEFEFUUFFOEF 5JMOFTUFBBSLPNWFMCVEHFUUFUPWFS EFLSPOFS)BOWJMEFJLLFOWOF EFOTBLTPNWJBMMFWFOUFUMTUPHTPN GPSIBBQFOUMJHCMJSMTUJBBS%FOWJMEF LPNNFUJMBULSWFNFHFUBWBNUFU5BMF SFOWJMEFUJMSBBEFBUNBOTUFMUFTJHTMJL BUVUWBOESJOHFOJLLFUJMUPL³ + CmfklfYjakc AKCMFKLF9J2 Peder Istad. (Foto: Fred Jonny Hammerø). Ak]j^mddn]j\a_cmfklfYjakceYl]jaYd]e]af]jH]\]jAklY\& @Yf]j\]fe]kl]j^Yjf]akcmfklYj]fadYf\]l&@Yf`Yjg_k ]j^YjlYl\]laccb]]jÊakaÊ`Yd\]fgcg`]ee]d]_^gjcgf_]f& . AKJGK92 Peder Istad laga ei isrose på slottsplassen til Kong Harald sin 70-års dag. (Foto: Peder Istad) H==J2 Skulptur frå tevling i Målselv i 1999. (Foto: Peder Istad) LMJ2 Peder Istad er glad i ekspedisjonar, og har padla Grønland på langs. (Foto: Peder Istad) L]ckl2Af_ja\CnYf\] Peder Istad (39) og kollegene i firmaet Minus har blitt lagt merke til som iskunstnarar dei siste åra. Kombinasjonen av reine linjer og bruk av lyd og lys har blitt eit kjenneteikn. Det siste prosjektet har Istad gjort på heimebane. Snøhotellet på Bjorli hadde offisiell opning den 4. januar, og frostrøyken stod stolt ut av munnen på ordføraren i Lesja då han opna den nye turistattraksjonen. Både hotelleigar, kunstnaren sjølv og publikum var svært begeistra over resultatet. Hkdgll]lak`gjlk Også vår kunstinteresserte dronning Sonja har sansen for Peder Istad sine verk, og difor trappa Istad opp på slottet i fjor saman med skodespelar og regissør Bentein Baardson, som i høvet var kledd i svartdress og blankpussa sko. Peder Istad sjølv var meir uvørden i shorts og sandalar. – Det er litt av ei historie det der, seier Peder Istad. Eg og sambuaren min Anne var klar for ferie, og heldt på med dei siste førebuingane for å rømme landet då eg fekk telefon frå slottet. Dronning Sonja ville ha eit møte med meg dagen etter for å førebu ei overrasking til Kong Harald sin 70-års dag. Ettersom det var dagen før vi skulle på ferie, var vi opptekne med pakking, vasking av klede og vatning av plantar etc. Til alt overmål gjekk vi tom for vatn, og difor kom eg til slottet – slett ikkje kledd for anledninga. Men dronninga tok det med fatning, og vi fekk både oppdraget og ei omvisning på slottet. Lg_gf_]jkbm – Vi ville lage overraskinga til kongen på slottsplassen, og ho skulle ta seg godt ut både frå slottsbalkongen og frå bakken. Det vart ein stor isskulptur, ei isrose, der folk kunne gå mellom kronblada – ei vandring gjennom dataprogrammert lyd og lys. Rosa bestod av i alt 14 kronblad, med klar symbolikk til to gonger sju, ettersom både Kong Harald og Dronning Sonja fylte 70 år i 2007. Inst i rosa stod eit stort og eit litt mindre kronblad mot kvarandre. Dette skulle symbolisere kongen og dronninga, noko dei kongelege sette svært stor pris på, fortel Istad. og nyte dei ulike uttrykka, før dei kanskje avsluttar med ein kald drink i baren. Kvart rom er forma som eit egg, og har sitt eige formspråk. Hotelloppdraget passa perfekt til Istad, han likar store prosjekt, og å jobbe tredimensjonalt. Cgf_]f^]ccn]l] – Eg fekk svært frie tøylar, og det er flott. Då kan vi ta i mot og utvikle vidare gullkorn som vi kjem over undervegs. For oss vart hotellet eit svært morosamt og krevjande prosjekt i grensa mellom scenografi, arkitektur og skulptur. Vi var ute etter å skape eit magisk uttrykk med lys og fargar, seier moldensaren. Dei frodige og svulstige former ein kanskje forbind med andre snøhotell ville han ikkje ha, Peder Istad – istaden ville han ha minimalisme og presisjon. – Vi var bevisst på tre stikkord: Presisjon, enkelheit og heilheit. Romma i snøhotellet er lyssett med LEDbelysning, og vi har brukt milevis med kabel som er skjult i veggane. Is er svært lydabsorberande, og til saman gir dette ei spesiell stemning som grensar til det sakrale, meiner Istad. Iskunst blir laga på kort tid. – Vi var 15 mann i drift i ei og ei halv veke for å lage isrosa. Det gjekk med 100 tonn med is, eller 2000 isblokker, og det er den største isinstallasjonen som har vore laga. Det er også det einaste prosjektet som har fått plass mellom sjølve slottet og statuen av Karl Johan på hest. Her skal det eigentleg ikkje skje noko, området er disponert til Garden. Den einaste som kunne gje oss løyve til å byggje noko her var kongen sjølv, så slik gjekk det med den hemmelegheita, smiler Istad. Nadd]ZdaYjcal]cl Peder Istad har kunstnarblod i årene. Faren er bildekunstnar, og søstera har også valt kunsten som leveveg. Som barn uttalte kunstnarsonen klart og tydeleg at han ikkje skulle bli nokon kunstnar, han skulle bli arkitekt. Men då han byrja på ein privat kunstskole for å forbetre nokre karakterar og gjere seg klar for arkitektstudia, endra han meining. – Dette var verkeleg plassen min, eg fekk eit kick og ei spirituell vakning av det, seier Istad. Sidan utdanna han seg ved målarlinja ved Kunst- og Handverkskolen, der han gjekk ut i 1995. Kf¶`gl]ddh:bgjda Så vart han altså kunstnar, men no får han dyrka arkitektinteressa likevel. Snøhotellet på Bjorli med 12 unike rom, er både arkitektur og kunst. Her kan gjestane gå frå rom til rom Hj]kakbgf E`Yj]ll]`Yd\faf_Y – Snøhotellet på Bjorli har blitt betre enn eg torde drøyme om. Vi jobba 12–13 timar kvar dag i 3 veker. Eg hadde med eit team på sju personar, nokre hadde eg jobba med før, andre var nye. Å ha sans for form er sjølvsagt ein fordel når ein skal assistere på prosjekt som dette, men det aller viktigaste er haldninga. Ein må tru at ting går an å få til, ein må vere litt actionprega og ha eit killarinstinkt. På Bjorli hadde eg mellom anna med meg ein kokk, og ein tidlegare heavymetalmusikar. Musikaren var ny i gruppa, han jobba som ein gal frå morgon til kveld, og gjorde ein kjem/ DQKG?>9J?9J2 Bruk av lys og fargar er eit særpreg ved snøhotellet på Bjorli. (Foto: Fred Jonny Hammerø) :9J=F2 Peder Istad har plassert seg i baren på snøhotellet. (Foto: Peder Istad) pejobb sjølv om han ikkje hadde erfaring. Når ein arbeider med is er det meste nytt, det har ikkje vore gjort tidlegare, så da gjeld det å vere løysingsorientert. EYl]jaYdcmffkcYh Peder Istad meiner is og snø er fullgode kunstnariske materiale. – Ei ulempe er at eg kan bli kald på hendene, spesielt når eg arbeider mykje med vatn. Og ein må ha vatn for å lage kramsnø, seier Istad. Kanskje var det ein gong han stod med iskalde hender i ei bøtte med vatn og snø at han begynte å fundere på korleis i all verda han kunne lage kramsnø meir effektivt. Og svaret vart etter kvart innlysande: sementblandar! No er sementblandar i flittig bruk både under den årlege produksjonen av snøhotell i Jukkasjärvi i Finland og ved andre konkurransar. <]lYdbYjZ]a\ Peder Istad legg alltid lista høgt. Det gir mange arbeidstimar. – På Bjorli jobba vi mykje meir enn vi hadde trudd sjølve, og eg trur ikkje vi skal bruke så kort tid på arbeidet seinare. Ein ting er idéarbeidet, men også det meir praktiske som saging, sparkling og produksjon av snø tek tid. Vi brukar mykje tid på finishen – på detaljar som ein kanskje ikkje tenkjer over som gjest på hotellet, men som ein sannsynlegvis hadde lagt merke til om det var ugjort. På Bjorli har alle romma ulike fargar. Eg likar å jobbe med fargenyansar, då tenkjer eg litt som med måleri. Og kanskje er 0 det spesielt når det gjeld fargar det er størst potensiale for utvikling innan isskulptur. Ghhd]n]dk]kcmfkl Skulpturar i snø og is er ikkje kunst som blir ståande i hundrevis av år, det er meir å samanlikne med ei teaterforestilling eller ein fjelltur i eit bestemt vêr og lys. Det må opplevast der og da, og kan ikkje lagrast. – Eg gjer så godt eg kan for å dokumentere, ved å ta gode bilde, men det blir aldri det same som å oppleve det, eg vil aldri klare å fange alle detaljane. Difor håpar eg at så mange som råd tek turen til Bjorli og kikkar på snøhotellet. Dersom vêret er bra, kan snøhotellet stå heilt til mai, seier Istad som legg til at det er noko eige å gjere noko på heimebane, spesielt når responsen er så formidabel. Det er dristig av initiativtakarane å satse på eit slikt prosjekt som snøhotellet på Bjorli, meiner han. N]jcklY\aKn]ja_] Peder Istad er busett i Sverige, der han har ein verkstad. – Eg jobbar med stein frå våren og til jul. Steinprosjekta mine tek mykje lenger tid enn isprosjekta. Eg slepp aldri frå meg noko før det har gått eit år, det trengs ei modningstid. I det siste har eg brukt mest tid på å forbetre steinarbeid som eg har utført tidlegare. Det er ganske dårleg økonomi, men det er viktig at det eg gjer er skikkeleg, seier kunstnaren. Å arbeide med is begynte han med ganske tilfeldig, det er visst ikkje slik at det var fleire og meir spektakulære snømenn i hagen til familien Istad då Peder voks opp, enn det var hos naboane. – Det starta med ein nasjonal konkurranse i Norge i 1992, då vart eg og to til plukka ut for å delta, seier Istad. Sidan er han den i Norge som har gjort mest med is. Han beskriv arbeid med is som knallhardt fysisk arbeid, ein må vere litt gal for å gjere det, og ein må ha ekspedisjonslyst. Det har Peder Istad. +$-efY\]ja\mc%cYbYcc Han har budd på Island, og i 1995 kryssa han Island på ski på to veker – ein tur på 300 km. Året etter padla han 200 mil langs vestkysten av Grønland saman med ein inuitt. Det einaste sikringsnettet var ei fiskestong. Den fekk han bruk for. – Hadde eg ikkje hatt med fiskestonga hadde eg nok svolte i hel. Eg fiska min eigen mat. Vi reiste i gamaldagse grønlandske anorakkar, og segla i duk-kajakkar. Vi vart svært godt mottekne overalt, lokalbefolkninga fekk enorm respekt for oss – at vi torde. Turen varte i heile 3,5 månader – eller 101 dagar – det same som Kontikiekspedisjonen, smiler Istad. No for tida likar han også å ta med seg tøffe turkameratar på små miniekspedisjonar. Sjølv om turane berre varer nokre dagar, gjer det godt å komme seg ut og vere litt villmann. Tida med kuldegrader i lufta og snø på bakken er svært travel for Peder Istad, og han skal gjere fleire oppdrag før sevja stig. Neste prosjekt på programmet er ei utsmykking i samband med opning av Frølageret på Svalbard i slutten av februar. Det er godt at vinteren er lang. µjda_lYdl NakfYcc]je]\]faffÖqll]le¶j]g_jgek\Ydaf_& EljgYl\]l]jemda_ °%BKFHLPNUJM.PMEFGPSlTQJMMFGPUCBMMITUFOGMUFKFHBUEFU WBSTPNlLPNNFIKFN+FHLPNEJSFLUFGSBFOGPUCBMMLBSSJFSFJ4BM[ CVSHPHBMMFSFEFVOEFSQSBUFOJHBSEFSPCFONFSLFUKFHBUJTMFOEJOHFSFS NZFNFSMJLOPSENFOOFOOGPSFLTFNQFMUZTLFSFPHTWFJUTFSF °+FHIBEEFBMESJCPEEQlFOTlMJUFOQMBTTTPN.PMEFGSPHEFU WBSMJUUVWBOUJTUBSUFO%FOGSTUFNlOFEFOSFHOFUEFUIWFSFOFTUFEBH GSEFUFUUFSIWFSUHJLLPWFSJTO%FUWBSWFMEJHTQFTJFMU.FOMJLFWFM ¾LLKFHFUQPTJUJWUGSTUFJOOUSZLLBWEFOOZFIKFNCZFOPHBW.SFPH SPNTEBMJOHFOF'PSEFUHKFMEFSlTFEFUQPTJUJWFJTJUVBTKPOFO°TFNV MJHIFUFOF °4PNTlNBOHFBOESFIBSKFHIBUUOPFOOFEFSMBH4PNEBKFHNlUUF TMVUUFNFEGPUCBMMQlHSVOOBWFOVIFMCSFEFMJHTLBEF+FHTQJMUFITUTF TPOHFOGPS.',JNFOSBLLCBSFOPFOLBNQFSWlSFOGSEFU WBSTMVUU%FONBJCMFKFHTLBEFUPHKFHLPNBMESJQlGPUCBMMCBOFO JHKFO%BEFUCMFLKFOUIWPSBMWPSMJHTLBEFOWBS¾LLKFHTFOEUFOCPL NFEMFWFSFHMFSGSBFOMFHFQl*TMBOE%JTTFIBSKFHTUlFOEFQlLPOUPSFU NJUUPHFOBWSFHMFOFMJLFSKFHWFMEJHHPEU 9f\jaKa_l`gjkkgf +)! <Y_da_d]\]jacgf\algjcb]\]f :jYm\g_Zgddmj 9f\jaKa_l`gjkkgf]jakd]f\af_$g_ Öqll]lladEgd\]a*(()$\]j`YfZgj kYee]fe]\kaffgjkc]cgf]g_lg \¶lj]&@Yf]jla\da_]j]^glZYddkhadd]j g_ffµjaf_k\jan]f\]& )( 0LLBSTUSTUBTUVOE &SFLLJQBàBàUBQBBMESFJ )FMEVSBàSrTBVQQ &GUJSIWFSOwTJHVS$POGVDJVT 0WFSTBUUCFUZSEFU7lSTUSTUFTUVOEFSJLLFBMESJlUBQFNFOIFMMFS lSFJTFTFHPQQFUUFSFUUBQ%FUFSHPEFPSETPNKFHPHTlIBSUBUUNFE NFHPWFSJNJUUOZFBSCFJE.BONlSFJTFTFHPQQPHTLFOZFTFJSF °&UUFSFOQFSJPEFNFEJESFUUTTLBEFTUBSUFUKFHPQQFHFOWJSLTPN IFU&OPQQTUBSUFSCFTUBOEJHWFMEJHUGGBMUHlSJLLFBMMUJEFUUFSQMBOFO *UJMMFHHIBEEFKFHJOHFOFSGBSJOHJGPSSFUOJOHTESJGU°KFHNlUUFMSFNFH BMU/lIBSWJLPNNFUPTTPWFOQlNFOEFUIBSWSUNBOHFTUVOEFSEFS KFHIBSTQVSUNFHTFMWIWPSGPSKFHESJWFSQlNFEEFUUF%BFSEFUIPME OJOHFOTPNHKSBUEVLPNNFSEFHHKFOOPNEFU °1l*TMBOEFSEFUFUWFMEJHLBQQMQPNlWSFGSTUPHCFTUPHJlS QBTTFSUF*TMBOEGBLUJTL/PSHFQlSBOHFSJOHFOPWFSIWJMLFUMBOETPNFS CFTUlCPJ °*/PSHFFSNBONFSMBOHTJLUJHJUBOLFOFFOOQl*TMBOEPHNBOFS GPSOZENFEEFUNBOIBS%FUFSCSB.FOEFULBOPHTlWSFOFHBUJWU GPSLBOTLKFTJFSNBOOFJGPSMFUU+FHTZOFT.SFPHSPNTEBMJOHFOHPEU LVOOFUBUU¿FSFVUGPSESJOHFSPHTFUU¿FSFNVMJHIFUFS1FSTPOMJHTZOFT KFHJLLFEFUFSHPEUOPLTWBSBU.SFPH3PNTEBMFSGPSMJUF%FUTPNFS NVMJHlGlUJMJ0TMP#FSHFO5SPOEIFJNPHQl*TMBOEFSPHTlNVMJHlGl UJMIFS.',IBSWJTUBUEFUFSNVMJHlWSFJUPQQFOBWOPSTLGPUCBMMGPS FLTFNQFM0HEFUNFOFSKFHGPSSFTUFOBUEFLBOLMBSFJHKFO °.BONlQSWFPHNBOUSPBUEFUHlSBO .FOEFUNlWSFFOCBMBOTFJEFUQl*TMBOEFSEFUMJUUGPSNZFKBH FQFGJKCCMDLMJK=FL=JÇAN9J99K=FLMF=L2 ”Kanskje den bygningen i Møre og Romsdal som ”når opp” også internasjonalt. Et kunstverk i betong, tre og glass med spennende romformer, utstillinger og utsøkte detaljer som bare Sverre Fehn kan forme. Svært høy estetisk verdi.” Arkitekt: Sverre Fehn @n]jljZq__]k\]lÖ]j] `mf\j]lmk]fcnea^qdc]l njl&Fg]klq_lÇfg]h]fl& Hemk]]f]klj\]lZq__na Z]mf\j]j$e]f`nadc]Ynnj] Êfq]ÊZq__nadnµj]n]ddqcc]l ]kl]lakcge,(Ç-(j7 L]ckl2L]jb]@]__]e 'ZMLFTLPOTFSWBUPS +FOT1FUFS3JOHTUBE )* :q__kge]j n]j\l`mkc] 7JVUGPSESFUGZMLFTLPOTFSWBUPS+FOT1FUFS3JOH TUBE°TFMWVUEBOOFUBSLJUFLU./"-)WJMLF CZHHUSPSIBOWJMCMJFOWJTVFMMHMFEFPHTlJ GSBNUJEFO °%FUFSTWSUWBOTLFMJHl¾OOFOPFHFOF SFMUTPNQSFHFSCZHHFOFGSB°UBMMFUPH GSFNUJMJEBHTJFS3JOHTUBE°7JIBSlQFOCBSU PHTlIBUUQFSJPEFSEFSLWBMJUFUFOIBSWBSJFSU* lSBTZOFTEFUTPNEFUWBSMBCFSU°PHEFU HKFOTQFJMFSTFHLBOTLKFJEFFLTFNQMFOFTPNWJ IBSQMVLLFUVU+BQQFUJEBPHQPTUNPEFSOJTNFO IBSJLLFHJUUEFHPEFBSLJUFLUPOJTLFQFSMFOFJ .SFPH3PNTEBMNFEVOOUBLBW'PSVNCZH HFUJ.PMEF°UFHOFUBWBSLJUFLU,KFMM,PTCFSH °'PSVNCZHHFUFSUFHOFUBWFOMPLBM BSLJUFLUFSWJMPLBMFOlSWJFOHBTKFSFSEFOOF LPNQFUBOTFO °"WEFCZHHBQlMJTUBFSTZWBWBSLJUFL UFOFGSB0TMPTZWGSB.SFPH3PNTEBMUPGSB 5SPOEIFJNPHFOGSB#FSHFO%FUNlOFWOFT BUEFOFOFGSB0TMP°(VENVOEVS+POTTPO °PQQSJOOFMJHLPNNFSGSB*TMBOEBUEFUPGSB 5SPOEIFJNCFHHFIBSTJOFSUUFSGSBWlSUGZMLF (KTVOEJ(JTLFPH-FJSEBMJ"VSFPHFOEF MJHBU#FSHFOTBSLJUFLUFO1FEFS3JTUFTVOE PQQSJOOFMJHLPNNFSGSB,WBNTZBJ4BOEFQl 4VOONSF °.FOIWBTLJMMFSEFVMJLFUZQFSCZHH °'VOLTKPOFOFSTFMWGMHFMJHWFMEJHBWHKSFOEF TMJLTFUUFSEFUHJUUBUOSJOHTCZHHPGGFOUMJHF CZHHFSWFMEJHGPSTLKFMMJHFGSBFOFCPMJHFSPH GSJUJETIVT4JTUOFWOUFIBSFOBOOFONlMFTUPLL PHFUNFS³JOUJNU³QSFH°CMBOUBOOFUWFEl CFOZUUFUSFTPNCZHHFNBUFSJBMFQlQFLFSGZM LFTLPOTFSWBUPS3JOHTUBE °)BSEFUWSUWBOTLFMJHlQMVLLFVUEJTTF CZHHFOF °%FUFSNBOHFlWFMHFCMBOUPHKFHIBSMBHU WFLUQlBUCZHOJOHFOFTLBMUJMGSFETTUJMMFIZF LSBWUJMFTUFUJTLWFSEJ%FTTVUFOIBSKFHGPSTLU l¾OOFGSFNUJMCZHHGSBIFMFQFSJPEFOGSBEFU OZFTUFTPNFSGSFEFUPHGSBNUJMJEBH4FMWPN KFHIBSMBHUTUSTUWFLUQlPGGFOUMJHFCZHHPH TUSSFPCKFLUIBSKFHPHTlUBUUNFEFOFCPMJHFS PHGSJUJETIVTQlMJTUFOTJFS+FOT1FUFS3JOH TUBE 4FGPUPBW3JOHTUBETVUWBMHUFPHIBOT LPNNFOUBSFSQlEFOFTUFTJEFOF @¦?KCGD=FAxD=KMF<2 ”Anleggets hovedidé er et stort og samlende, kvadratisk sentralrom med fire bygningskropper rundt. Konseptet gir korte og effektive ganglinjer mellom ulike funksjoner. Et ”funksjonalistisk” uttrykk med lyse materialer og stor glassflater gir et lett og luftig preg.” Arkitekt: Slyngstad og Aamlid. EGD<=Jx<@MK2 ”Nyskapende arkitektur i ”frilagt” betong og speilende glassflater. Underordner seg Domkyrkja og gir samtidig en god markering som ”fondvegg” mot Rådhusplassen og torget.” Arkitekt: Cappelen og Rodahl. >JALA<K@MK$FGJ<NAC$KMJF9<9D2 ”Et litt uvanlig fritidshus i vårt landskap med en klar og rendyrka idé, enkle former, god materialbruk og høgt estetisk nivå. Stort og påkosta anlegg, men likevel ikke påtrengende og prangende.” Arkitekt: Georg Øye, Surnadal. E==C:GJ=LLKD9?2 ”Et helhetleg bomiljø med mange gode kvaliteter, enkle bygningsformer med varisjoner over ett pulttak-tema. Trygt bomiljø med bilfrie uterom og gode lekeareal. For beboerne er det naturlige møteplasser som innbyr til kontakt, samhold og trivsel. Fleksible bygninger som gir rom for ombygging og tilbygging etter endringer i behov. Et forbilde i god bustadbygging.” Arkitekt: Torstein Ramberg xJ¦DM>L@9NFEGD<=$L=JEAF9D:Q??2 ”Funksjonell og oversiktlig bygning med et luftig preg. Godt tilpassa landskap og terrengform med adkomst og parkering på ulike plan. Et vellykket eksteriør med et ”tekno”-uttrykk som samsvarer med funksjonen.” Arkitekt: Knutsen og Lundvall >BGJ<K=FL=J=LA?=AJ9F?=J2 ”Fjordsenteret i Geiranger. En genial idé – å utforme en bygning på dette stedet og til dette formålet som er formet som en geirr – en spydspiss. Et godt helhetleg grep som er sikkert gjennomført av en av de beste formgiverne i norsk arkitektur i dag.” Arkitekt: Gudmundur Jonsson CQKLN=JC=L$EA<L%FGJ?=$xD=KMF<2 ”Et signalbygg for Kystverket som har ”modernisert” kystens byggeskikk. Med en tung, skiferkledd ”støyskjerm” og ”regnkappe” mot nord og innfartsvegen, og en luftig og åpen sørfasade mot fjorden og utsikta til Sunnmørsalpene. Et takverk holdt oppe av limtredragere som svever lett over bygget og binder de to ulike langfasadene sammen.” Arkitekt: Slyngstad og Aamlid. (Foto: Ove Rødal) )+ =F=:GDA?:¦?9L9)+$xD=KMF<2ÊEn rasjonell utnyttelse av en svært bratt og utfordrende tomt mellom etablert bebyggelse og skogen. Med bærekonstruksjoner i limtresøyler og -dragere, supplert med stålrammer og -stag, svever den smale og høye bygningskroppen lett over terrenget. Der en rekke prosjekt på 1990-tallet gjentar funksjonalismen som stil, utnytter dette prosjektet noen av funksjonalismen sine grunnprinsipp: – den frie planen og bygget løftet fritt fra bakken – konstruksjonen blir vist fram og materialene sin egenart blir dyrket fram. Men formspråket peker framover i tid.” Arkitekt: Jensen & Skodvin CGK:=J?%CN9JL9D=L2 ”Svært uvanlig med en hel ”bydel” forma av samme arkitekt. Kosbergs måte å forme bygninger på har stor vekt på et sterkt uttrykk og individuelt preg. Med badeanlegget som er under planlegging, vil det etter hvert stå seks individuelle bygninger/anlegg i sjøfronten på Reknes i Molde utformet av en arkitekt som har gitt et markant ”avtrykk” i byen.” Arkitekt: Kjell Kosberg Jaf_klY\k)/mlnYd_l] Cajc]dYf\]lcajc] )1.,!$ Yjcal]clG\\¦klZq] Egd\]J\`mk )1..!$ Yjcal]cl;Yhh]d]fg_Jg\Y`d >b]ddlmfn]a]f)* )1/(!$Yjcal]cl?b¶kmf\ FqfgjkcCmdlmjk]fl]j *(((!$ Yjcal]clKn]jj]>]`f =F=:GDA?$>B=DDLMFNF&)*$xD=KMF<2 ”Enkel og nøktern modernistisk bygning på en trang og utfordrende tomt. Gode estetiske løsninger – fine og enkle detaljer.” Arkitekt: Gjøsund Fgjkc>bgj\k]fl]j *((*!$ Yjcal]cl?m\emf\mjBgfkkgf Cqkln]jc]l$Ea\l%Fgj_] *(()!$ Yjcal]clKdqf_klY\g_9Yeda\ @¶_kcgd]faxd]kmf\ )111!$ Yjcal]clKdqf_klY\g_9Yeda\ CAJC=D9F<=LCAJC=$CJAKLA9FKMF<2 ”På 1960-tallet var dette nyskapende arkitektur i betong som utfordret grensene for det bygningsteknisk mulige på den tida. Stillingen/vinkelen til de rombegrensende flatene gir en spesiell romopplevelse. Utsmykking av høg kunstnerisk kvalitet utført av Gunnar S. Gundersen.” Arkitekt: Odd Østbye E]]c:gj]llkdY_ )1/0!$ Yjcal]clLgjkl]afJYeZ]j_ CgkZ]j_cnYjlYd]l$Yjcal]clCb]ddCgkZ]j_2 9c]jKlY\agf )110!$Ja[YK]ad]l *((*!$ :b¶jfkgf`mk]l *((*!$>gjme )10/!$ Egd\]:jq__] *(((! >jala\k`mk^Yeada]f9f\j]k]fhFgj\nac *((-!$Yjcal]cl?]gj_¦q] CADK>BGJ<CQJCB=$NGD<92 ”Bygning etter ”Remamodellen”: ”det enkle er ofte det beste”. Ujålete, enkle virkemiddel, men likevel med et sakralt og høgtidelig preg.” Arkitekt: Alf Apalset >jala\k`mk$@¶q\Yd]f )1/,!$ >jala\k`mkCjaklg^^]jD]aj\Yd$ 9mj] )1/,!$Yjcal]clCjaklg^^]jD]aj\Yd =f]Zgda_$Kb¶`gdlkljYf\ )1/,!$ Yjcal]clH]\]jJakl]kmf\ Cad^bgj\Cqjcb] )1/,!$Yjcal]cl9d^9hYdk]l L]jeafYdZq__Egd\]Dm^l`Ynf )11*!$ Yjcal]clCfmlk]fg_Dmf\]nYdd =F=:GDA?$FAFAJGDD9FC=JKN=?1$EGD<=2 ”Enkel og harmonisk hovedform med tydelige, funksjonsbestemte nyanser. Gjennomført materialbruk som samsvarer godt med det arkitektoniske hovedgrepet.” Arkitekt: Ivar Bjordal ), =f]Zgda_FafaJgdd9fc]jkn]_1$ Egd\] )1.1!$Yjcal]cl:bgj\Yd =f]Zgda_$^Ye&Call]dk]f$:¶_YlY)+$ xd]kmf\$Yjcal]cl2B]fk]fKcg\naf =F=:GDA?$KB¦@GDLKLJ9F<2 ”En frittliggende enebolig i skrått vestlandsterreng. Med ’ryggen’ mot nord og riksvegen og ’ansiktet’ åpent mot fjorden. Rustikt preg med ’naturmaterialer’ uten å bli ’vulgært’.” Arkitekt: Peder Ristesund Cb]eh]f¶_\e]\ cb]eahjgk]kk^Y_]l =alcb]eh]Ögllklm\a]ghhd]__ Dgf]Bg`Yfk]f^j>YjklY\a qlj]>jµfY]jknµjl_dY\^gjYl `ga^bgjnYd\]k¶cb]h\]f fq]cb]eahjgk]kkdafbYn]\ >jµfYna\Yj]_Yf\]kcgd]& L]cklg_^glg2Gn]J¶\Yd ML<9FFAF?2-POF+PIBOTFOOTLKFSQMBTTTPNMSMJOHWFE)VTUBENBSNPS -JOKBLPNJHBOHJGKPSIBVTUJOSUTBNBSCFJE NFE)VTUBENBSNPS5JOFPH4IFMM0SNFO -BOHF%FUFSEFOUSFEKFWJEBSFHlBOEFTLPMFO TPNIBSWHUJMCPEFU%FJUPBOESFFS4VOOEBM WHTPH,SJTUJBOTVOEWHT °&HIBEEFOPLJLLKFTLUEFUUFTUVEJFUPN EFUJLLKFWBSUMBHUUJM&MOFTWlHFOOSIFJN TUBEFOTFJFSlSJOHFO)PIBSUJEMFHBSFUFLF ClEFGPSNHJWJOHTGBHPHUFLOJTLUFJLOJOHNFO IBEEFUPBSCFJETlSGSIPTUBSUBQlTLPMFBUU TJTUIBVTU °&HTLUFGPSEJLKFNJQSPTFTTGBHTlHTQB OBOEFPHBSUJHVU&HIBSJLLKFBOHSBFJOEBH TNJMFS-POF)PTZOFTUJLLKFEFUHKFSOPLPBU EFUCFSSFFSUPKFOUFSJLMBTTB(VUBOFFSWFMEJH HSFJFNFJOFSIP4KMWQSJPSJUFSFSlSJOHFO TUVEJFBSCFJEFU)PIBSJLLKFBSCFJEQlTJµPH EFUHKFSBUIPLBOLPOTFOUSFSFTFHQSPTFOU PNTLPMFPHMFLTFS °,KFNJEFMFOPHNBUFNBUJLLFOFSVU GPSESBOEFNFEGPSNMBSPHMJLOJOHBS.FO TlWFMEJHWBOTLFMFHFSEFUJLLKFTFJFS-POF )PGPSUFMBUQSPTFTTFSIPWVEGBHFUEFSFJO MSFSTFHNlMFPHSFHVMFSJOHTUFLOJLLPHl GPSTUlLPSMFJTBOMFHHPHVUTUZSFSCZHEPQQPH GVOHFSFS&JOTUPSEFMBWBSCFJETPQQHBWFOFUJM FJOLKFNJQSPTFTTUFLOJLBSFSJOOFJLPOUSPMM SPNNFUJUJMMFHHUJMLPOUSPMMBSSVOEUJQSPEVL TKPOTQSPTFTTFO-POF+PIBOTFOHMFSTFHUJMFJO UPlSMBOHMSMJOHQFSJPEFOlSEFUUFTLPMFlSFU FSVOOBHKPSUPHOTLKFSBUEFUCMJSQl)VTUBE NBSNPS&UUFSQlGlSIPGBHCSFWTPNLKFNJ QSPTFTTUFLOJLBS0NEFUCMJSWJEBSFVUEBOOJOH TFJOBSFWFJUIPJLLKFJEBH °&HIBSTBUTBSJLUJHEFUFSFHJLLKFJUWJM PN'PSNFHQBTTBEFUQFSGFLUNFEEFUUFOZF UJMCPEFUTJEBOBSCFJETNVMFHIFJUFOFFSTlHPEF MPLBMU Eglan]jl]]d]nYj 'BHBOTWBSMFH"UMF)BNNFSCVLUIBSQFSNJ TKPOGSl)VTUBENBSNPSGPSlMFJFEFJSVOEU FMFWBOFHKFOOPNEFUGSTUFTQFTJBMJTFSUF UFPSJlSFU)BOFSTSTOHENFEFMFWBOFTJOF TPNClEFFSNPUJWFSUFPHBSCFJEFSIBSEUa GlMSJOHTQMBTTBSUSVSIBOJLLKFFSOPLPTUPSU QSPCMFN°*OEVTUSJFOTFSTUPSGPSEFMJlSF LSVUUFSFMPLBMUTFJFSIBO+VOHFMUFMFHSBGFOIBS UZEFMFHWJTWPSFJTWJOH"MMFSFJFOPFSEFULMBSU BULMBTTBUJMIBVTUFOLBOGZMMBTUPQQCFSSFNFE JOUFSOTLKBSBSPNEFUUFWFSUBLUVFMU3VOEU FMFWBSWFE'SOBWHTWJMQSWFLKFNJQSP TFTTGBHFU)BNNFSCVLUSFLOBSNFEFJUMJLF TUPSUUBMQlTLKBSBSVUBOGSl)BOTZOFTUEFU FSCFSSFQPTJUJWUPNEFUWFSULBNQPNEFJ QMBTTBOF °&SGBSJOHBOFNFEUJMCPEFUFSWFMEJHHPEF 4KMWIBSFHTPNGBHBOTWBSMFHFJUTBNBSCFJE NFEEFJUSFCFESJGUFOF)VTUBENBSNPS5JOF PH4IFMMPHEFJFSWFMEJHQPTJUJWUJMMJOKBPH TUJMMFSPQQPNEFUTLVMMFWFSFOPLPWJUSFOH JOGPSNBTKPOPNJGBHFU0NEFJTFJOBSFWFMl WJEBSFVUEBOOFTFHUJMJOHFOJSFMMFSBOOBWJM UJEBEFJGlSIFSWFSFFJOHPECBMMBTUlUBNFE TFH.VMFHIFJUFOFGPSBSCFJEFSWFMEJHHPEF PHTlTFUUJFJUMBOHUQFSTQFLUJWTFJFS)BNNFS CVLUTPNOTLKFSTFH¿FJSFKFOUFSUJMTUVEJFU °,WBLKFOOFUFJLOBSFJOHPELKFNJQSPTFTT UFLOJLBS °)BOFMMFSIPNlWFSFTPTJBMFJOHPECSV CZHHKBSPHUFBNBSCFJEBS&JOCSPHTlIBFWOB UJMlIBMEFIPWVEFULBMEUJTUSFTTBTJUVBTKPOBS ³MFTF³TJUVBTKPOFOWFSFMZTOJOHTPSJFOUFSUPN QSPCMFNQMVUTFMFHPQQTUlSPHLMBSFlUFOLKF TFHGSBNPWFSJQSPTFTTFO K¶cfY\k^jaklN?K )&eYjk]jk¶cfY\k^jakl]f^gjghh% lYcladna\Yj]_Yf\]kcgd] )- )-(_Yf_]j ]f]j_aZ]`gn]l =F=J?A2)BWFOFSHJLBOLPNNFGSBCMHFSIBWTUSNNFSUJEFWBOOFMMFSWJOENMMFSUJMIBWT @Yn]lcYfd¶k]^jYela\]fk Z]`gn^gj]f]j_a&Ml]fml% kdahhYncdaeY_Ykk]j& L]ckl2@YjYd\&J&=kh]dYf\ °-BOHTOPSTLFLZTUFOLBOWJQSPEVTFSF 58IIBWFOFSHJJlSFU%FUFSHBOHFSNFS FOOEFUUPUBMFOPSTLFFOFSHJGPSCSVLFU.SF LZTUFOFSTPNTLBQUGPSIBWFOFSHJTJFS&JOBS 0UFSIPMNQSPTKFLUMFEFSGPSGPSOZCBSFOFSHJJ &OFSHJSFHJPO.SF/lWJM&OFSHJSFHJPO.SF IBGPSUHBOHJEFOMPLBMFTBUTOJOHFOQlEJTTF FOFSHJLJMEFOF )WPSGPSCSWJTBUTFQlIBWFOFSHJJ.SFPH 3PNTEBM&JOBS0UFSIPMN °'PSEFUGSTUFWJMWJUSPMJHIBFUTUPSU CFIPWGPSNFSFMFLUSJTLFOFSHJIFSJSFHJPOFO PHQlWFSEFOTCBTJTWJMCFIPWFUGPSGPSOZCBS FOFSHJWSFFOPSNUJUJEFOGSFNPWFS%FUFSEFU FOF*UJMMFHHIBSWJJ.SFPH3PNTEBMTWSU HPEFGPSVUTFUOJOHFSGPSlVUOZUUFIBWFOFSHJFO /lSFOTLBMVUOZUUFCMHFFOFSHJFSEFUFOGPSEFM lMFHHFLSBGUWFSLFOFEFSIWPSTKFOFSEZQFTU +PEZQFSFWBOOEFTUPIZFSFCMHFS6UFOGPS 4VOONSF¾OOFSWJTUPSFIBWEZQVUFOTLKFS NFOEFTLKSHlSE%FUUFHJSHPEFGPSVUTFUOJOHFS GPSFGGFLUJWVUOZUUJOHBWFOFSHJFOJCMHFOF7J IBSPHTlHSFJFGPSTLKFMMFSQl¿PPHGKSFTMJLBU EFULBOWSFBUUSBLUJWUlTBUTFQlUJEFWBOO TFOFSHJ/lSEFUHKFMEFSWJOENMMFSUJMIBWTFS GPSVUTFUOJOHFOFMBOHTLZTUFOWlSTWSUHPEF7J IBSPQUJNBMFWJOEGPSIPME7JOEFOFSGPSIPMET WJTTUBCJMPHQBTTFTUFSL7JTLJMMFSPTTNFE BOESFPSEVUTPNFOHPESFHJPOGPSVUOZUUJOHBW IBWFOFSHJ )WJMLFUQPUFOTJBMGPSFOFSHJQSPEVLTKPO¾OOFT JOOFOIBWFOFSHJ °*/PSHFCSVLFSWJlSMJH58IFMFLUSJTL TUSN.FEEFOUFLOPMPHJFOTPNFSUJMHKFOHF MJHJEBHIBSWJJ.SFPH3PNTEBMFUSFBMJTUJTL ). QPUFOTJBMUJMlSMJHQSPEVLTKPOBWCMHFFOFSHJ Ql58IPHUJEFWBOOTFOFSHJQl58I /lSEFUHKFMEFSWJOENMMFSUJMIBWTIBSKFHLVO OBTKPOBMFUBMM)FSFSQPUFOTJBMFUFOPSNU HBOHFSNFSFOOEFUOPSTLFGPSCSVLFU )WPSMBOHUFSWJLPNNFUJTBUTOJOHFO QlIBWFOFSHJ °*.SFPH3PNTEBMFSWJJTUBSUHSPQFO .FO/PSHFFSNFEJGSPOUJOUFSOBTKPOBMUQl FOLFMUFPNSlEFS)FSJGZMLFUIBSWJNJMKFSTPN GMHFSOZFNFEQlEFUTPNTLKFSJOUFSOBTKP OBMU'PSFLTFNQFMTJUUFSGPSTLOJOHTNJMKFUWFE 3VOEF.JMKTFOUFSQlTUPSLPNQFUBOTFJOOFO CMHFFOFSHJPHUJEFWBOOTFOFSHJ &OFSHJSFHJPO.SFFSPQQSFUUFUBW.SFPH 3PNTEBMGZMLFGPSlLFLVOOTLBQFOPNPH CSVLFOBWGPSOZCBSFOFSHJ)BWFOFSHJFSEF¾OJ UJWUGPSOZCBSTlEFUUFFSFUPNSlEFWJLPNNFS UJMlIBGPLVTQlJUJEFOTPNLPNNFS )WPSHlSWFJFOWJEFSF °1lMBOETQMBOLPNNFSWJOPLUJMlISF NZFPNWJOEFOFSHJEFOOSNFTUFUJEFO#MBOU BOOFUQMBOMFHHFS-ZTF&OFSHJFULKFNQFTUPSU QSPTKFLUNFEWJOENMMFSVUFOGPS3PHBMBOET LZTUFO/ZMJHHBPMKFPHFOFSHJNJOJTUFSaTMBVH )BHBTJHOBMFSPNBUNJMMJPOFSTLBMCFWJMHFT UJMGPSTLOJOHQlWJOELSBGU*.SFPH3PNTEBM IBSWJCMBOUBOOFUBLUVFMMF)BWTVMQSPTKFLUFS TPNOPLWJMWSFJGPLVTGSFNPWFS &SQSPEVLTKPOFOBWIBWFOFSHJMOOTPN °.FEEBHFOTUFLOPMPHJLPNNFSEFUBOQl IWBNBOTBNNFOMJHOFSEFONFE6UCZHHJOHBW OZWBOOLSBGUFSMBOHUCJMMJHFSFFOOIBWFOFSHJFO %FUTBNNFFSLVMMLSBGUWFSLPHHBTTLSBGUWFSL KYlk]jh`Yn]l Egd\]%ÕjeY]l9p]kk^gjZ]j]\]jk]_h`Yn% ]f]j_a]fkafflg_&ÇA\Y_afkhak]j]jnagdb]af% klYddYkbgf]jg^^k`gj]&NanadZjmc]cgeh]lYf% k]f^jY\]ll]YjZ]a\]lladafkh]ckbgfYnZdYfl Yff]lnaf\e¶dd]jlad`Ynk$ka]jKgdn]a_CgkZ]j_$ eYjc]\kYfknYjda_^gj^gjfqZYj]f]j_aa9p]kk& Fqlla_cgeh]lYfk] Ç=fj]cc]ml^gj\jaf_]j\mcc]jghhfj]f kcYdhjg\mk]j]naf\cjY^llad`Ynk&:dYflYff]l mlk]ll]kafklYddYkbgf]f]^gj]fgjekdalYkb]^jY VUFOLSBWPNSFOTJOH.FOJGSFNUJEFONl WJIBNFSFOFSHJLPTUFIWBEFULPTUFWJM%B WJMIBWFOFSHJFOCMJMOOTPNPHFUUFSQVSU+FH USPSIBWFOFSHJFOIBSFOMZTGSBNUJEGPSEJEFU FSFOSFOPHGPSOZCBSFOFSHJSFTTVST 7JMIBWFOFSHJJOTUBMMBTKPOFOFGPSTUZSSF VUTJLUFOGSBMBOE °+FHUSPSWJWJMTFFOEFMBWEFNGSBMBOE )FSWJMKFHOFWOFFUUBOLFLPST#SPFOFQl "UMBOUFSIBWTWFHFOTFTQlTPNGBOUBTUJTLF CZHHWFSLNFOEFSIBSWJPHTlHKPSUJOOHSFQJ OBUVSFO7JIBSHKPSUEFUGPSEJWJNFOFSTUPS TBNGVOOFUIBSQPTJUJWOZUUFBWWFJFO+FHTFS PHTlTMJLQlWJOENMMFOFUJMIBWT+BEFWJM FOESFOBUVSCJMEFUNFOEFFSPHTlGBOUBTUJTLF CZHHWFSLTPNHJSTUPSTBNGVOOFUOEWFOEJH FMFLUSJTLFOFSHJ )WJMLFJOUFSFTTFLPO¿JLUFSLBOVUCZHHJOHFO BWIBWFOFSHJTLBQF °%FULPNNFSWFMEJHBOQlIWBTMBHT JOTUBMMBTKPOFSWJTOBLLFSPNPHIWPSEFQMBT TFSFT%FUFSIFMULMBSUBUEF¿FTUFBOMFHHFOF USPMJHMFHHFSSFTUSJLTKPOFSQlEFPNSlEFOF IWPSEFQMBTTFSFT%BWJMEFUTFMWTBHUWSF NVMJHIFUFSGPSLPO¿JLUFSNFOKFHGMFS NFHUSZHHQlBUEFUHlSBOl¾OOFGSFNUJM PNSlEFSTPNTLBQFSNJOJNBMUNFEJOUFSFT TFLPO¿JLUFS )WJMLFNVMJHIFUFSSFQSFTFOUFSFSIBWFOFSHJ GPSFLTJTUFSFOEFOSJOHTMJWJ.SFPH 3PNTEBM °7JIBSNZFPGGTIPSFOSJOHPHNFLB OJTLJOEVTUSJJ.SFPH3PNTEBM4BUTOJOHQl IBWFOFSHJWJMlQFOCBSUHJTUPSFNVMJHIFUFSGPS WJSLTPNIFUFOFJEJTTFOSJOHFOF7FSGUT OSJOHFOLBOGPSFLTFNQFMCZHHFEFMFSUJM IBWFOFSHJJOTUBMMBTKPOFS%FUHKSNBOHFBL USFSBMMFSFEFJEBH+FHUSPSOSJOHTMJWFUIFS JSFHJPOFOTJUUFSQlOZUUJHLPNQFUBOTFGPSl VUWJLMFPHCZHHFEFOOFUZQFOJOTUBMMBTKPOFS #MBOUBOOFULSFWFSJOTUBMMBTKPOFOFIZLPN QFUBOTFJOOFOTWFJTJOHPHBOOFUNFLBOJTL BSCFJE)BWFOFSHJFSFUWFMEJHTQFOOFOEFGFMU +FHUSPSWlSFEZLUJHFJOEVTUSJMFEFSFGPSUWJMTF NBOHFNVMJHIFUFSGPSlTBUTFQlEFUUFGFMUFU nµjg_naf\&<Y]j\]l]fklgjml^gj\jaf_kacj] n]\dac]`gd\kgeacc]_jhd¶ffkge`]l]f d¶k&Cgeh]lYfk]^jYnaf\cjY^laf\mklja]fg_ g^^k`gj]eadb¶]f]ecgeZaf]j]k^gjd¶k]kdac] ml^gj\jaf_]j&<]l]j`]jnak]jemda_`]l]f^gj k]d_]njcgeh]lYfk]$^gjl]dd]jCgkZ]j_& KYe^mffkYfknYj <]l]jÖ]j]jkYc]jladYl9p]kkkYlk]jh `Yn]f]j_ag_^gjfqZYj]f]j_a&:]\ja^l]f¶fkc]j Ö]j]Z]fklh^gjZdaeaf\j]Yn`]f_a_Yn gdb]hjak]f&Aladd]__nadZ]\ja^l]f_b¶j]kall^gj Yl^gcmk]lhcdaeYg_^gjfqZYj]f]j_a¶c]j&Na =f]j_aj]_agfE¶j] =lÕj]ja_hjg_jYemf\]jd]\]dk]Yn E¶j]g_Jgek\Yd>qdc]&Hjg_jYee]l]j hgdalakc^gjYfcj]lg_d]\]kYnY\eafak% ljYkbgf]faj]_agfYd%g_fµjaf_kYn\]daf% _Y&Lghjgkb]cld]\]j]]jYfkYll$\]f]f] `Yj_YkkkgeYfknYjkgej\]$\]fYf\j] ^gjfqZYj]f]j_a&=f]j_aj]_agfE¶j]`Yj kgeed2 kYlk]jegl]le]jeadb¶n]ffda_eYjc]\^gj\a naljgj\]lnadd¶ff]k]_¶cgfgeakc$e]fg_k ^gj\a\]l]j]fel]lYkYe^mffkYfknYjh& 9p]kkghh^gj\j]jkaf]YfkYll]lad`Y]lYclanl ^jadm^lkdan&<]j^gj`YjnaeYf_]e]\YjZ]a\]j] kge]jghhlYllYnYlfYlmj]fg_eadb¶]lkcYd Z]nYj]k&Nadb]fladkYlk]h^gjfqZYj]f]j_a]j \]j^gjklgj$ka]jCgkZ]j_& Ghlaeaklakc Kacj]^gjkqfaf_Yn]d]cljakc]f]j_a ¦c]Zjmc]fYn^gjfqZYj]]f]j_acad\]j g__Ykkaff]f^gj]fZµj]cjY^la_ mlnacdaf_ E¶j]g_Jgek\YdkcYdlY]fd]\]jjgdd] amlnacdaf_]fYneadb¶n]ffda_]f]j_a :da]lhadgl^qdc]^gjeadb¶n]ffda_g_ Zµj]cjY^la_]f]j_ahjg\mckbgf aff]f^gjjYee]f]Yn\]ln]\lYll] ]f]j_ahjg_jYee]l KlYlmkkgehadgl^qdc]kcYd^¶j]lad Yl\]lZdajghhj]ll]lj]_agfYdl' fYkbgfYdl'afl]jfYkbgfYdlk]fl]j ^gjZµj]cjY^la_mlnacdaf_ 9p]kk]jcmfaklYjl_jgh]ffj\]l_b]d\]jkaf fq]kYlkfaf_$e]f`YjYdd]j]\]`Yll]lhYjghh% \jY_cfqll]llad^gjfqZYj]f]j_a& ÇKa\]fnaa^¶jkl]ge_Yf_kcYdk]d_]aff]ckakl]% j]f\]cgeh]lYfk]g_lb]f]kl]j$]j\]l^¶jklg_ ^j]eklaeYjc]\kYjZ]a\]lnael]fc]fqll&Na `YjYdd]j]\]]lYZd]jlcgflYcle]\Ö]j]fq]hg% l]fka]dd]cmf\]jg_]jn]d\a_ghlaeaklakc]e]\ lYfc]h^j]ela\]fh\]ll]^]dl]l&Na`gd\]j gkkd¶h]f\]ghh\Yl]jl_b]ffgela\kkcja^l]jg_ e]\aYaladd]__ladl]llcgflYcle]\^gjkcaf_k%g_ mfan]jkal]lkeadb¶]j$^gjl]dd]jCgkZ]j_& )/ ),YncgeemfYf]a^qdc]l`Yj]af]dd]j Ö]aj]n]fkcYhkZqYjg_%cgeemfYj& ÉDµj]jaclÊe]af]jcgeemfYf]kb¶dn]& N]fd]_] cgeemfYj *( L]ckl2Af_ja\CnYf\]AddmkljYkbgf2:]fbYeafO]kl]j^b]dd °'PSOPLSFlSTJEBOWBSEFUWFOTLBQTCZ BWUBMBSJ/PSHFEFJ¿FTUFNFMMPNLPNNVOBS J/PSEFO&UUFSLSJHFOWBSWFOTLBQTCZBSFJU MFEEJlTUZSLKFEFUOPSEJTLFTBNBSCFJEFU TFJFS ,OVU)KPSU+PIBOTFOJ,PNNVOFOFT4FOUSBM GPSCVOE,4 )BONFJOFSWFOTLBQTCZQSP TKFLUFUIBSGSUUJMBUClEFTLPMFFMFWBSPSHBOJ TBTKPOBSPHJOOCZHHKBSBSJVMJLFLVMUVSBSIBS MSULWBSBOESFCFUSFlLKFOOF°1SPTKFLUFU HJSUJMHBOHUJMOFUUWFSLPHBSFOBFSEFSFJOLBO VUWFLTMFFSGBSJOHPHLVOOTLBQTFJFS)KPSU +PIBOTFO ?g\]Yj_me]fl ,4FSFJOJOUFSFTTFPSHBOJTBTKPOGPSLPNNV OBSPHGZMLFTLPNNVOBSPHEFJFSJOUFSFTTFSUJ lNPUJWFSFPHIKFMQFUJMNFELPOUBLUFO)KPSU +PIBOTFOUSFLLKFSGSBNUSFBSHVNFOUGPSl IBWFOTLBQTCZBSVOHEPNNFOJEBHFSNFJS NPCJMPHJOUFSOBTKPOBMLPNNVOBOFFSNFJS JOUFSOBTKPOBMUTBNBOTFUUPHBSCFJETUBLBSBS ¿ZUUBSPWFSMBOEFHSFOTFOFNFJSFOOUJEMFHBSF Mdac]^gje]j *.SFPH3PNTEBMIBSLPNNVOBSWFO TLBQTLPNNVOBSPHTPNPGUBTUIBSEFJFJU PQQMFHHEFSSFQSFTFOUBOUBSGSlLPNNVOBOF CFTLFSLWBSBOESFBOOBLWBSUlS%FUFSVMJLF GPSNFSGPSWFOTLBQ/PLSFFSJOJUJFSUHKFOOPN 'PSFOJOHFO/PSEFOBOESFHKFOOPN,4PH TPNNFHKFOOPNJOEVTUSJFMMFJOUFSFTTFS'PSN PHJOOIBMEWBSJFSFSNFOVUWFLTMJOHBWLVOO TLBQPHCZHHJOHBWSFMBTKPOBSFSGFMMFTGPSBMMF WFOTLBQTQSPTKFLUB Kcg\b]g_NgqaC]fqY °,POUBLUFONFEWFOTLBQTCZFO7PZJ,FOZB WBSUPQQSFUUBGPSUJlSTJEBOGPSUFM"OOF.BSJ "CFMWJLTPNFSSlEHJWBSJSlENBOOFOTJOTUBC J4LPEKFLPNNVOF6OEFS#POEFWJLSFHKF SJOHBWBS4LPEKFWFSEJLPNNVOFPHEFUlIB WFOTLBQTLPNNVOFWBSFJUBWUJMUBLBJTBN CBOENFEEFU°.JTKPOSFO(FPSH)BNOZ TPNLKFNGSl4LPEKFGPSFTMPEFOOFCZFO7J IBSLPOUBLUNFE7PZJBMMFGBMMFJUQBSHPOHFS JlSFU *TUBSUFOBWQSPTKFLUFUTFOEFWJUPMSBSBS PHUPSFLUPSBSUJM,FOZB%lCSVLUFWJBWFJHOF NJEMBS6UPWFSEFUIBSWJJLLKFIBUULPTUOBEFS NFElWFSFWFOTLBQTLPNNVOF7JGlSOFNMFH NJEMBSHKFOOPN'SFETLPSQTFU 1FSTPOBMVUWFLTMJOHFSFJUBWUJMUBLB%FU CVSUPMSBSBSGSl,FOZBJ4LPEKFOPEFOFJOF VOEFSWJTFSQlCBSOFTLPMFOEFOBOESFQl VOHEPNTTLPMFO%FJMSFSQFEBHPHJTLNFUPEF IPTPTTPHFMFWBOFWlSFMSFSPNSBTJTNF LMJNBVUGPSESJOHBSPHGPSEFMJOHTQSPCMFNBUJLL TBNUJEJHTPNEFJGlSQSBLUJTFSUFOHFMTLFOTJO 7JIBSHPEFFSGBSJOHBSNFE7PZTPNWFO TLBQTLPNNVOFPHWJMHKFSOFVUWJLMFTBNBS CFJEFUWJEBSF.lMTFUKJOHBFSlGlFJUCSFJBSF FOHBTKFNFOUPHJOWPMWFSF¿FJSFHSVQQFSJ LPNNVOFOTFJFS"CFMWJL 9mcjYg_=Ykaf_lgf (BTTLPNNVOFO"VLSBFSWFONFE&BTJOH UPOEFOFOHFMTLFCZFOEFSHBTTFOGSl0SNFO -BOHFBOMFHHFULKFNJMBOE%FJFSJQSBLTJT LOZUUTBNBOBWHBTTSSMFJEOJOHB-BOHFMFE °%FUUFFSJLLKFFJUGPSNBMJTFSUWFOTLBQT LPNNVOFQSPTKFLUTPNFSWFEUFLFJLPNNV OFTUZSFULPOUBLUFOWBSUPQQSFUUBHKFOOPN )ZESPTPNPHTlIBS¾OBOTJFSUEFUIFJMFTFJFS PSEGSBSJ"VLSB#FSOIBSE3JLTGKPSE °*TBNCBOENFEEFUUFIBSEFUWPSFNZLKF BLUJWJUFUJTLPMFOFMFWBOFIBSKPCCBNFEVMJLF QSPTKFLUPQQHlWFSPHOPLSFLMBTTBSIBSPHTl WPSFQlTLPMFUVSUJM&BTJOHUPO4MJLIBSVOHBOF QlCFHHFTJEFSBW/PSETKFOMSUNFJSPN LWBSBOESF0HTlSFQSFTFOUBOUBSGSlLPNNV OFOPHVMJLFTFMTLBQIBSCFTLULWBSBOESF 6OEFSPQOJOHBBW0SNFO-BOHFBOMFHHFUQl "VLSBEFOPLUPCFSJGKPSCFTLUFFJOEFM TLPMFFMFWBSGSl&BTJOHUPOEFOOPSTLFWFOFO TJOPHWBSNFEQlPQOJOHBBWHBTTBOMFHHFU TFJFS3JLTGKPSE CmdlmjaCjaklaYfkmf\ ,SJTUJBOTVOEFSEFMBWFJOWFOTLBQTLKFEFNFE USFLPNNVOBSJ/PSEFOOFNMFH)FSOTBOE J4WFSJHF'SFEFSJDJBJ%BONBSLPH,PLLPMB J'JOMBOE%FJ¾SFWFOFOFIBSTBNMJOHBSEFS EFJNUFTUBOOBLWBSUlS%FJFSWFSUTLBQLWBS TJOHPOH,SJTUJBOTVOEFSBMUTlWFSUTLBQLWBSU lUUBOEFlSPHJlSLKFNEFMUBLBSBSUJM OPSENSTCZFO,SJTUJBOTVOEBSBOFCVETKFUUF SFSNFELSPOFSGPSBSSBOHFNFOUFU EFMUBLBSBOFCFUBMFSSFJTBTKMWNFOWFSUTLBQFU EFLLKFSPQQIBMEFU °%FUUFWFOTLBQFUTUBSUBBMMFSFJFVOEFS LSJHFONFOWBSUGPSNBMJTFSUHKFOOPN'PSFO JOHFO/PSEFOJTFJFSCZTFLSFUSJ,SJTUJ BOTVOELPNNVOF&MECKSH)PHTUBE"MMFEFJ ¾SFWFOTLBQTCZBOFFSIBNOFCZBSPHEFJWBS HBOTLFMJLFJGPSIPMEUJMOSJOHTUSVLUVSPH TUPSMFJL *EBHIBS'SFEFSJDJBWPLTUUJMJOOCZH HKBSBSPHIBSVUWJLMBTFHGPSUBSFFOOEFJBO ESF.FOWJFSGSBNMFJTWFOFSTFJFS)PHTUBE 7FOTLBQFUIBSWBSUJlSPHEFUFSMJLF TUFSLU°%lWJNUUFTUJ)FSOTBOEJ GBOOWJVUBUWJTLVMMFHKFSFOPLPTBNBOPHJ 'SFEFSJDJBJTFUUFWJPQQFJGPSFTUJMMJOH TBNBO°FJONVTJLBM%FUHKFLLTl¾OUBUWJ TLBMHKFSFEFUTBNFJlS.VTJLBMFO³+FOUBOQl CKFSHBO³FSBSSBOHFSUGPSLPSQTPHOPWFSWJ LWBSGPSPTT/lSHKFTUBOFLKFNTJTUFIFMHBJ KVOJTLBMWJWFTBNBOJUPEBHBSGSPQQTFU OJOHTlEFUNFTUFNlWFSFHKPSUQlGSFIBOE %VLBOUSVEFUFSNBOHFTQFOUFVOHEPNBS SVOEUPNOPTFJFS)PHTUBE°%FUlSFJTFJ /PSEFOFSLBOTLKFJLLKFEFUNFTUTQFOOBOEFJ TFHTKMWFUUFSTPNWFSEBFSCMJUUTlJOUFSOBTKP OBM.FOEFUlHKFSFOPLPTBNBOUZLLKFSBMMF FSQJSSBOEFGPSUFM)PHTUBE *TBNCBOENFEWFOTLBQTCFTLBCMJSEFU PHTlJOWJUFSUGFNPG¾TJFMMFHKFTUBSNFEGMHKF GSlEFJVMJLFCZBOF °7JIBSNFJSPHNFJSUPOBOFEEFUPG¾ TJFMMFPHPQQMFWFSEFUUFTPNHFEJHFOLVMUVS NOTUSJOH%FJPG¾TJFMMFHKFTUBOFFSEJGPSTUPSU TFUUNFEQlEFUWBOMFHFQSPHSBNNFUGPSLMBSFS )PHTUBE (KFTUBOFCMJSJOOLWBSUFSUQlTLPMBSPHEl CVSEFJTBNBOVUJGSlJOUFSFTTF5JMENFTCVS LPSQTQlFJOQMBTTPHGPUCBMMBHQlFJOBOOBO 4MJLCMJSEFUVUWJLMBWFOTLBQQlUWFSTBW OBTKPOBOFPHEFUOPSEJTLFTQSlLFUCMJSPHTl TUZSLB°,SJTUJBOTVOELPNNVOFFSWFMEJH FOHBTKFSUJEFUUFPHWJUZLLKFSEFUFSWFSEJ GVMMUlIBEFOOFLPOUBLUFO7JTFSPHTlBUEFU IBSCMJUUMJUULOPQQTLZUJOHWFEBUFOLFMUFIBS CFTLULWBSBOESFPHTlJNFMMPNlS/PHMFS WJPTTLKFNQFNZLKFUJMlGlCFTLJKVOJTFJFS )PHTUBE CgeemfYj N]ffkcYhkZqYj'cgeemfYj 9mcjY =Ykaf_lgf%=f_dYf\ 9n]j¶q :j]\]Zjga<YfeYjc$Cb]cYhadkaDYlnaY >jµfY JY\nadakcag%DalYm]f CjaklaYfkmf\ JYmeY @]jf¶kYf\%Kn]ja_]$>j]\ja[aY%<YfeYjc$CgccgdY%>afdYf\ :gjk%Kn]ja_]$N]bd]%<YfeYjc$Eacc]da%>afdYf\$;][cYDahYaLkb]ccaY$ :Yj\]bgnaKdgnYcaY$C]de]aDalYm]f KYdY%Kn]ja_]$Cjaklaf]klY\%>afdYf\$Jgk]f`gde'@gjfkd]l$<YfeYjc Jaf\Yd Da]dnYj\]%DYlnaY Kcg\b] Ngq%C]fqY Laf_ngdd :mf\Y%LYfrYfaY Mdkl]af HYj_Yk%>afdYf\ N]klf]k Hje%LqkcdYf\$Kl&Nal`%:]d_aY DY`gde%Kn]ja_]$E¶f%<YfeYjc$Fmje]k%>afdYf\$>adaYka&JgeYfaY$ <jmnY%DYlnaY$FYcmjY%C]fqY DY`gde%Kn]ja_]$E¶f%<YfeYjc$Fmje]k%>afdYf\ Nkl]jkaKn]ja_]$9cmj]qjahAkdYf\$DY`laa>afdYf\$JYf\]jka<YfeYjc$ H]l]j`]Y\aK[gldYf\$:gj_gYEgrrYfgaAlYdaY$LY[geYaMK9 Egd\] Ngd\Y ¦jklY xd]kmf\ EJ^qdc] ;][cYDahYaLkb]ccaY ,JMEF,PNNVOBOF *) CgjlkY_l LadÖqllaf_g_j]cjmll]jaf_*()/ N]j\akcYhaf_khjg_jYee]l :m\ÇCjaklaYfkmf\e]\]a_f]f]llka\]j Verdiskapingspiloten Atlanterhavsvegen Bud – Kristiansund er no oppe med eigne nettsider: www.verdiskapingsprogrammet.no. Programmet, som er forankra i kulturavdelinga i Møre og Romsdal fylke, er ein av 11 nasjonale pilotar innanfor Riksantikvaren og Miljøverndepartementet sine satsingar på kulturminnebasert verdiskaping. På denne kyststrekninga ønskjer ein å få til ei heilskapleg satsing på kulturarv og landskap, og sørgje for at kulturminne og kulturmiljø blir tatt i bruk i utviklinga av lokalsamfunn og næringsliv. Les meir: www.verdiskapingsprogrammet.no Omkring 40 representantar frå kommunar, næringsliv og fylkesadministrasjon deltok då det nye prosjektet ”Tilflytting og rekruttering 2017” før jul hadde oppstartseminar. Prosjektet har som mål å auke tilflyttinga til fylket og sikre rekruttering av kompetent arbeidskraft til eit variert og spennande næringsliv, og målet med seminaret var å gje målgruppene i prosjektet identitet, eigarskap og inspirasjon til å drive satsinga framover. Les meir: www.mrfylke.no/tilflytting Eadb¶mlnYdghhj]llY =afkcYhk^qdc]%^gjk¶c]l`]d\^jYe Forsøket med einskapsfylke i Møre og Romsdal skal halde fram til utgangen av 2009. – Avgjerda set oss i stand til å føre vidare arbeidet med å effektivisere tenesteytinga til innbyggjarane i fylket, seier fylkesdirektør Ottar Brage Guttelvik. I tilsagnet frå Kommunal- og regionaldepartementet blir det vist til at avgjerda om vidareføring av forsøket må sjåast i lys av forvaltningsreforma, som etter planen skal tre i kraft i 2010. Les meir: www.mrfylke.no/einskapsfylke ** Det er oppretta eige Miljøutval i Møre og Romsdal fylke, etter vedtak i fylkestinget. Miljøutvalet blir eit tverrfagleg og rådgjevande organ for fylkesutvalet, og skal rapportere til fylkesutvalet. Miljøutvalet skal arbeide for å fremje miljøomsyn på alle dei fagområda som fylkestinget har mynde over. Miljøutvalet skal m.a. ha ansvar for klimameldinga, og vil behandle saker innan områda bio-mangfald, friluftsliv, forureining, planlegging for ei berekraftig utvikling og klima. Miljøutvalet har 9 medlemer. Les meir: www.mrfylke.no - og sjå under politiske saker >qdc]ke]kljYja`]dk]^Y_ 3PNTEBMWJEBSFHlBOEFTLPMFSFQSFTFOUFSUWFE FMFWBOF3BHOIJME#KFSNFMBOEPH4POESF4JMTFUI CCJMEFU CMFJJKBOVBSLlSBUJMGZMLFTNFJTUSBSJ IFMTFGBH0QQHlWBHJLLVUQllHKFOOPNGSFFU NPSHFOCFTLIPT²QBTJFOUBOF³NPSPHEPUUFSTQFMB BWESBNBFMFWBSWFE'BHFSMJBWHT .PSWBSQMBHB NFEIPTUFHSVOOB,0-4NFEBOEPUUFSBIBEEFFJO MFUUBSFQTZLJTLVUWJLMJOHTIFNNJOHTBNUEJBCFUFT PHUSFOHUFIKFMQUJMlNlMFCMPETVLLFSPHSFUUMFJJOH JGPSIPMEUJMLPTUIBME3BHOIJMEPH4POESFMZTUF PQQHlWBQlFJO¿PUUNlUFPHTPNWJOOBSBSGlSEFJ SFQSFTFOUFSF.SFPH3PNTEBMJ/.JZSLFTGBHJ 4UBWBOHFSUJMIBVTUFO E¶j]cgf^]jYfk]fl]cl]eh]fhfµjaf_kdan]l Konjunkturar og pengepolitikk, men også kultur, fantasi og natur som tilnærming stod på agendaen under Mørekonferansen, som vart arrangert i Ålesund før jul. Sentrale innleiarar var sentralbanksjef Svein Gjedrem; sjeføkonom i Sparebanken Møre, Inge Furre; forskarar frå Møreforsking og fantasiminister Hans Christian Medlien som snakka om ’Attraktive lokalsamfunn og næringsutvikling’. Målet med Mørekonferansen er å vere ein sentral møteplass for næringsliv, finans, politiske og offentlege aktørar, ved å setje nærings- og samfunnsutvikling på dagsorden. Les meir: www.mrfylke.no/morekonferansen FqllMf_\gekhYf]d Det er valt nytt Ungdomspanel frå Ungdommens Fylkesting: Fredric Bjørdal, Ørsta (leiar), Kjetil Steen Rostad, Sunndal, Kristine Hollingen, Aukra, Vetle Wang Soleim, Smøla, Pernille Dale, Norddal, Kristina Juul, Kristiansund, Jørgen Ask Bakke, Sandøy, Ramon Karadash, Vestnes, og Lene Nesset, Ålesund. www.mrfylke.no, www.ungweb.no Bgj\ZYfcZj]ekYjYll_jgaf_ I Fræna kommune prøver ein ut eit system for jordformidling gjennom prosjektet “Fiskarbonden sin arv”. Ein har kartlagt ledig beiteareal i den nasjonalt viktige kulturlandskapssona langs Hustadvika. Ledig beiteareal blir tilbydd interesserte husdyreigarar. Hittil er 570 dekar nasjonalt viktig kulturlandskap inngjerda og beita gjennom jordbank-modellen. Dersom jordbank-modellen fungerer bra, vil det vere aktuelt å prøve ut dette fleire stader. Les meir: www.mrfylke.no/landbruk *+ Nafl]j$ kf¶$kca g_Ö]j] lmjakl]j <]Ögll]kl]^b]ddaE¶j]g_Jgek\Yd \]cc]le]\mZ]j¶jlhm\\]jkf¶<]ll] hjg\mcl]lkcYd^jakl]nafl]jlmjakl]j^jY `]d]=mjghY& L]ckl2L]jb]@]__]e FqkYlkaf_h^bgj\lmjake] AffgnYlan>bgj\lmjake]kYlk]j)*eaddagf]jcjgf]jhmlnacd] j]ak]dan]lhN]kldYf\]l&ÇKcag_nafl]jlmjake]Zdaj]f`]dl n]k]flda_\]dYn\]ff]kYlkaf_]f$ka]jhjgkb]cld]\]jAf_ja\KYjY ?jaeklY\9emf\k_j\Çg_kklqj]e]\d]eaAffgnYlan>bgj\% lmjake]&Ç?b]ffge\]ll]hjg_jYee]lcYfE¶j]g_Jgek\Yd hj]k]fl]j]k]_kgeYclanal]lk%g_ghhd]n]dk]k^qdc]Ç\]jnafl]j% g_kcalmjake]Zdaj]fnacla_\]d&>gjj]ak]dankfµjaf_]faff]Zµj]j \]ll]]fZ]lq\]da_^gjd]f_]dk]Ynlmjaklk]kgf_]fÇg_emda_`]% l]j^gjkcYh]fq]g_Yf\j]hjg\mcl]j&>j]en]ckl]fYnk]dkcYh kge¶fkc]jkcYh]Yclanal]l]j$]j]fnacla_g_n]d\a_hgkalanka\] n]\\]ff]mlnacdaf_]f& KlgjkladlkYlkaf_hhjg\mclmlnacdaf_g_^]dd]kladlYca >bgj\Fgj_]%j]_agf]f\]f]kl]lj]j]f] @gn]\hjgkb]cla9J=F9%hjg_jYee]l$kge]j]f^]dd]kkYlkaf_ e]ddgeAffgnYkbgfFgj_]$Fgj_]k^gjkcfaf_kj\g_KAN9& E¶j]g_Jgek\Yd^qdc]_jaffe]\eafaemecj)&)-(&((($% ladhjgkb]cl]l_b]ffgej]_agfYd%g_fµjaf_kYn\]daf_Yg_ dYf\ZjmckYn\]daf_Y& ooo&^bgj\lmjake]&fg *, .BOHFNFOFSGZMLFUWJOUFSTUJEIBSFUWFMTlTUPSU SFJTFMJWTQPUFOTJBMFTPNJTPNNFSNlOFEFOF0H OlTLBMQPUFOTJBMFUGPSMTFT*NBSTLPNNFSlUUF MFEFOEFSFJTFMJWTKPVSOBMJTUFSGSB64"UJM.SF PH3PNTEBM"WUSPQQFOEFMFEFSBW'KPSE/PSHF BT5FSKF%FWPMEFSWFSUTLBQ.PUJWFUFSJLLF UJMlMFHHFTLKVMQlWlSFGBOUBTUJTLFGKFMMTPN TMlSSPUJOOFSTUJGKPSEFOFFSFUVOJLUUJMCVEGPS TLJFOUVTJBTUFS*NBOHFlSWBSEFUBOUBMMTLJ IFJTFSPHIPUFMMTFOHFSNFETlLBMU³TLJJOO°TLJ VU³°TPNTUPWFSTUQlTBMHTQMBLBUFOF/PFO CFUFHOFSEFUUFTPN³UJMSFUUFMBHUFGKFMM³°JLLF VUFOFOWJTTOFHBUJWCFUPOJOH'PSEJTTFFSEFU EFVCFSSUFPNSlEFOFTPNFSQSPEVLUFU°PH BUUSBLUJWJUFUFO Ml]fkhgj .FEBMMSFTQFLUGPSEFTLJBOMFHHFOFWJIBS .SFPH3PNTEBMFSCFUZEFMJHTUFSLFSFSFQSF TFOUFSUNFEGKFMMTPNJLLFFSUJMSFUUFMBHUFVUFO IFJTGSJGPSPQQLKSUFMZQFS°GPSJLLFlTJVUFO NAFL=JLMJ2$ISJTUFS-VOECFSH/FTQlWFJNPU/PSESF4USFUJOE'PUP4VOBMQ FUFOFTUFTZOMJHTQPSBWBOESFNFOOFTLFS *LLFGSEVTFMWMBHFSEFGSTUFTLJTQPSFOF JQVEEFSTOFO%FUFSOFUUPQQPQQMFWFMTFO BWlWSFEFOGSTUFFUUFSEFUTJTUFTOGBMMFU TPNTUBEJH¿FSFTLFS H]j^]cl^gjjYf\gff %FUUFHKFOTQFJMFSTFHPHTlJIWPSEBOTLJTQPS UFOVUWJLMFSTFHLPOTUBUFSFS,KFMM(KFSEF °NBOHFlSJHSFJTFMJWTNBOOPHJEBHMFEFSBW EFTUJOBTKPOTTFMTLBQFU.PMEFPH3PNTEBM °3BOEPOOnTLJFOFFSFOlQFOCBSCF LSFGUFMTFQlEFUUFWPLTFOEFNBSLFEFU.FE SBOEPOOnTLJFSEFUSFMBUJWUMFUUlHlPQQPWFS PHOFEPWFSLKSFSEVNFEGBTUIM%FSNFE LBOEVIlOEUFSFClEFNFSLSFWFOEFTOGPS IPMEPHCSBUUFSFGKFMMTJEFS"MUTlIFMUJEFFMU GPSUPQQUVSFSJ.SFPH3PNTEBMTGKFMMIFJN 5JMOlIBSWJOUFSUVSJTNFOPNUSFOUJLLF WSUMFTCBSQlCFTLTTUBUJTUJLLFOFJWlSU GZMLFGPSUTFUUFS(KFSEF°0HEFTPNLBO CFUSBLUFTTPNWJOUFSUVSJTUFSIBSJTUPSHSBE WSUMPLBMFFMMFSSFHJPOBMUCPFOEF0GUFFSEFU NFOOFTLFSTPNBMMFSFEFIBSLKFOUFJNJMKFU IBSWFOOFSTPNFSBLUJWFGSJMVGUTNFOOFTLFS °PHTPNGBLUJTLPHTlCPSQSJWBU "LUSFSJSFJTFMJWTCSBOTKFONFOFSBU NBSLFEFUMFUULBOVUWJLMFTPHNBSLFETGSFT TPNFUVQTDBMFQSPEVLUEFUWJMTJFOVOJL PQQMFWFMTFTPNNBOHFIBSFWOFPHFSWJMMJHUJM lCFUBMFCFUZEFMJHGPS :]lYdaf_knadb] %FUUFFSNFOOFTLFSTPNIBSIBUUSlEUJMl PQQMFWFEFUNFTUF%FIBSHKFSOFBMMFSFEF WSUFLTFNQFMWJTQlCKSOFKBLUJ"MBTLBPH QlTBGBSJJ"GSJLB°PHOlTUlSSBOEPOOnPH UPQQUVSJ.SFPH3PNTEBMGPSUVS1SJTFOFS NJOESFWJLUJHGPSEJTTFUVSJTUFOF%FWJMIB EFUCFTUFQSPEVLUFU°PHEFULBOWJHJEFN TJFS(KFSEF 'KPSE/PSHFBTTBUTFSTUPSFCFMQQll USFLLFUVSJTUFOFIJUPNWJOUFSFO0QUJNJTNFO FSWFMCFHSVOOFU °4FSFOQlTOGPSIPMEFOFJGKPSWBSWJQl UPQQFOQlTOTUBUJTUJLLFOJ&VSPQB0H5FSKF %FWPMENFOFSBUEFUFSOFUUPQQWJOUFSTUJE NFETOLMFEEFGKFMMUPQQFSBUOBUVSFOJWFTU FSQlTJUUNFTUTQFLUBLVMSF *GSTUFSFLLFTBUTFSWJNPUEFUCSJUJTLF NBSLFEFU'PSFOHFMTLNFOOFS/PSHFGBLUJTL EFOOSNFTUFTLJEFTUJOBTKPOFO(PEFGFSKF PH¿ZGPSCJOEFMTFSHKSEFUFOLFMUlSFJTFIJU PHUSBOTGFSUJEFOUJMOSNFTUFTLJPQQMFWFMTF FSLPSU4LJUVSJTUFSFSFUTUPSUPHJOUFSFTTBOU NBSLFEPHWJIBSFOMBOHTJLUJHTUSBUFHJPNl QPTJTKPOFSF'KPSE/PSHFJEFOOFHSVQQFO 4BUTJOHFOQlWJOUFSUVSJTNFFSEFUGSTUF LPOLSFUFSFTVMUBUFUBWQSPTKFLUFU*OOPWBUJW 'KPSEUVSJTNF%FUUFFSFOSFHJPOBMTBUTJOHEFS EFUOBTKPOBMF"3&/"QSPHSBNNFUCJESBS NFE¾OBOTJFSJOHTBNNFONFECMBOUBOESF .SFPH3PNTEBMGZMLF *- 9cl¶j]jkge l]fc]jkf¶ 'MFSFNJOESFSFJTFMJWTBLUSFSIBSBMMFSFEFJ ¿FSFlSGPLVTFSUQlEFNVMJHIFUFSWlSFGKFMMTJ EFSTOPHTLJHJS4VOBMQJ7PMEBIBSWJSLFUJ TOBSUFMMFWFlS°PHGMFSNBSLFEFUOlFSJGFSE lMTOFGPSBMWPS 'PSWlSWJSLTPNIFUFSEFUWJLUJHBUWJUBSWBSF QlMBOETLBQFUPHWJFSEFSGPSMJUFCFHFJTUSFU GPSQMBOMBHUFLSBGUMJOKFSTPNEFTTWFSSFWJM VOEFSTUSFLFBUWlSOBUVSJLLFFSTlVCFSSU TJFS-VOECFSH/FT HYcc]lmj]j K]adg_kca %FUFSMJLFWFMGPSUTBUUFUVGPSMTUQPUFOTJBMF GPSUFMMFSEBHMJHMFEFSJ4VOBMQ$ISJTUFS-VOE CFSH/FT°7JTUBSUFUNFELVSTCMBOUBOOFUJ GPSIPMEUJMTLSFENFOFUUFSIWFSUFSEFUCMJUU NFSPHNFSBSSBOHFNFOUBWUPQQUVSFS7JIBS ¿FTUOPSENFOOTPNLVOEFS%FVUMFOEJOHFOF WJIBSLPNNFSGSB4WFJUT'SBOLSJLF5ZTLMBOE °PHGBLUJTLOPFOPHTlGSB"VTUSBMJB7JTFMHFS GVMMFQBLLFSNFESFJTFPWFSOBUUJOHPHUVS &SJL)PMPJ4PMMJ"EWFOUVSFIBSJTUPSHSBE TQFTJBMJTFSUTFHQl³4LJJOHCZCPBU³°QlHPEU OPSTLCFUZSEFUSFJTFPHPWFSOBUUJOHJEFO lSHBNMF$PMJO"SDIFSTLVUB4PMMJEFSEFUFS QMBTTUJMlUUFUPUBMU4PMMJTFJMFSSVOEUJEFSPNT EBMTLFGKPSEFSNFETLJFOUVTJBTUFSGSBTMVUUFO BWGFCSVBSUJMNBJ 7JIBSESFWFUEFUUFLPOTFQUFUTJEFOPH OlFSEFUCMJUUNVMJHlMFWFBWEFUUFTJFS)PMP >BGJ<G?>B=DD24PMMJ"EWFOUVSFIBSTLJFOUVTJBTUFSGSB&VSPQBQlLVOEFMJTUB'PUP&SJL)PMP *. °%FUFSGKFMMWBOUFGPMLJBMMFBMESFTPNFSWlSF HKFTUFSPHWlSFTLJUVSFSTPNTUBSUFSGSBClUFO FSMBHUPQQTMJLBUHKFTUFOFTLBMLVOOFTFGKPS EFOGSBGKFMMFU%FUFSOFUUPQQEFUUFEFTLFS LPNCJOBTKPOFOClUPHGKFMM%FUFSKPEFUUFEF NBOHMFSJBMQFOF 0HTl¿FSFBOESFBLUSFSIBSTQFTJBMJTFSUTFH QlEFOOFLPNCJOBTKPOFO4BJMBMFTVOENFE ZBDIUFO4:&MMFOUBSEFHNFEUJM4VOONS TBMQFOFWFE)KSVOEGKPSEFOPH4UPSGKPSE )FSFSEFUPHTlSFJTFPHPWFSOBUUJOHPNCPSE /PSEWFTU'KPSETFSWJDFBTQl7FTUOFTIBSJ TBNBSCFJENFE³#FSHGISFS³"OESFBT'VYGSB ;FSNBUUJ4WFJUTVUWJLMFUFUTQFTJFMUUVSQSP HSBNEFSPGGQJTUTLJLKSJOHPHUSBEJTKPOFMMF TFJMGBSUZFSIPWFEFMFNFOUFOF BGE>JM=DA?2aWSFEFOGSTUFFUUFSEFUTJTUFTOGBMMFUFSFUUFSUSBLUFU'PUP4VOBMQ >jYkcadYf\lad fgjkckcanafl]j °5SPJLLFBUEFUCMJSEBOTLFSPHOFEFSMFOEFSF TPNQSJNSUWJMTLFUJM/PSHFTPNWJOUFSUV SJTUFSJGSFNUJEFOTJFS5FSKF%FWPME°BWUSPQ QFOEFTKFGJ'KPSE/PSHF°QlUSPQQFOEFJ HSBEFS/PSEJaMFTVOE °7JIBSUJMOlGVOOFUEFUSJNFMJHMPHJTL BUMBOEVUFOGKFMMPHTUBCJMWJOUFSIBSGVOOFU /PSHFBUUSBLUJWTPNWJOUFSEFTUJOBTKPO1lEF ¿FTUFWJOUFSTQPSUTTUFEFSJ/PSHFNFEIFJTBO MFHHPHVUCZHEJOGSBTUSVLUVS¾OOFSWJPHTl TUPSFHSVQQFSGSBEJTTFMBOEFOF.FOJGSFN UJEFOFSEFUBOESFOBTKPOFSTPNWJMPQQTLF OPSTLLVMEFTOPHWJOUFS Mld]f\af_]je]\kca^]j\a_`]l]j %FUTFHNFOUFUWJUSPSWJMWSFNFTUBLUVFMUFS l¾OOFJMBOETPN4WFJUT*UBMJB'SBOLSJLFPH GBLUJTL64"TJFS5FSKF%FWPME4LJUVSJTUFOF GSBEJTTFMBOEFOFIBSGFSEJHIFUFSPHFSGB SJOHTPNHKSWlSFUPQQUVSFSUJMFOOBUVSMJH VUGPSESJOH%FTTVUFOFSEFUVOJLUlLVOOFHl GSBGKPSEUJMGKFMMUPQQNFETLJQlCFJOBOFTUFO GSBGSTUFNFUFS%FUUFFSPHTlMBOETPNIBS UVSJTUFSNFETPMJELPOPNJ°PHTPNBLTFQ UFSFSIWBFUPQQIPMEQl°EBHFSTLBMLPTUFJ /PSHF Kf¶jacl ,MJNBFOESJOHFOFIBSPHTlHKPSUBUNBOHF USBEJTKPOFMMFTLJPNSlEFSJ.FMMPN&VSPQBIBS TMJUUNFETOGPSIPMEFOFEFTJTUFlSFOF7JIBS GSFNTUlUUTPNWJOUFSMBOEFU°TFMWPNWJLBO TLKFPQQMFWFSEFTJTUFWJOUSFOFTPNVTUBCJMF 4UBUJTUJLLFOWJTFSEFSJNPUBUWJIBSNZFPH MFOHFTO 3FJTFMJWTTKFGFOJ3PNTEBM,KFMM(KFSEF NFOFSEFUFSWJLUJHlBMMJFSFTFHNFEJOUFSOB TKPOBMFPQFSBUSFSJOOFOGPSEFUUFNBSLFEFU °7JNlMBHFQBLLFSTPNHFMFJEFSUVSJTUFO SBTLUGSBNUJMEFUIBOTLFSEFOVOJLFTLJUV SFOGSBGKPSEFOPHPQQQlUPQQFO7FElUJMGSF FLTUSBLWBMJUFUFSTPNPWFSOBUUJOHPHUSBOTQPSU NFETQFTJFMMFClUFSCMJSQBLLFOFFOEBNFS BUUSBLUJWF°PHQSJTWFSEJHF LGHHLMJ=J27lSFGKFMMFSVUNFSLFUGPSUPQQUVSFS NFESBOEPOOnVUTUZS'PUP4VOBMQ */ L9CL>9KL=K=FAGJ9J2'VMMGBSUPHTUPSTUFNOJOHCMBOUTQSFLFGPMLFEBOTBSBSJ4VSOBEBM3VOEUPHSVOEUPHSVOEU KcYdna\Yfk]7 E]\j]afd]f\Yj$fgj\e¶jkhgdkg_^]aYj^jn]kldYf\]lml^gj\jYj khj]caf_Yf]aKmjfY\Yd>gdc]\YfkdY_Z\]cgf\akbgf$j¶jkd]g_ ZYdYfk]&G_dYll]jemkcdYj& L]cklg_^glg2Af_ja\CnYf\] *0 1lEBOTFHPMWFUJHZNTBMFOWFEZF#BSOFTLPMF J4VSOBEBMFSEFUNBOHFTQSFLFEBNFSPH IFSSBSFMMFSKFOUFSPHHVUBSTPNEFJCMJSLBMMB USBTTTOJUUBMEFSFOQllS°4lTLBMHVUFO EBOTFTMJLPHKFOUBEBOTFTMJLLKFNEFUGSl ,KFMMBVH#SSTTPNFSJOTUSVLUSGPSLWFMEFO )PWFLTMBSNFE5PS)PHTUBEPH,SJTUJBO )FHHTFU%BOTBSBOFJ4VSOBEBM'PMLFEBOTMBH FSMZEIZSF4PNTlNBOHFBOESFJTBMFOIBS ,KFMMBVH#SSTWPSFMSBSPHIPNFJOFSBUEFUUF FSNFJSMSFWJMMJHF³FMFWBS³FOOEFJ¿FTUFBOESF IPIBSIBUU UJMEBOTPHTLJUVSBS.FOEFUUFFSUSJNNFOUJM NBOHFPHEBOTFSTVQFSUSFOJOHGPSLPPSEJOB TKPOPHCBMBOTFUJMPTTTPNFSHBNMF°*LLKF HBNMFTLZU4WFJO5KFMMFJOO°/FJNFOFMESF ElSFUUBS,KFMMBVHTFH4WFJO5KFMMFFSJWSJH EBOTBSPHIBOIBSPHTlUSFOBLBSBOFJ4VSOB EBMLWBSPOTEBHJOSBSFlS .FOOPFSEFUUZTEBHPHEFUCFUZSEBOTGSl IBMWOJUJMUJQlLWFMEFO*GPMLFEBOTMBHFUFSEFJ UPFMETUFFSlS4MJLTPNEFJTWJOHBSTFHQl HPMWFUTFSEFUJLLKFVUTPNEFJIBSUFOLUlSPF OFEUBLUBNFEEFUGSTUF @]dk]g_ljank]d ?qedµjYja-(j ,KFMMBVH#SSTIBSWPSFNFEIFJMUTJEBOMFJLBS SJOHFOWBSUTUBSUBJ-FJLBSSJOHFOTLJGUB OBNOUJM4VSOBEBM'PMLFEBOTMBHJGKPS°%BOT FSClEFIFMTFPHUSJWTFM4KMWIBSFHWPSF QFOTKPOJTUJNBOHFlSOPTlFHGlSNZLKFUJE °)FSFSEFUClEFIKFSUFPQFSFSUFPHBOOBNFO WJIFMEQlGPSEFUTFJFS.BHOIJME%ZSOFT "MMFTPNIBSWBLTFPQQJ4VSOBEBMWFJULWFO IPFSGPSIPIBSWPSFHZNMSBSFOUJMNBOHF 0HTJEBOIBSEFJGlUUIPBUUTPNJOTUSVLUSQl <9FK=N=L=J9F9J24UZSLlS#SST+PIBOOF3FO ,KFMMBVH#SST.BHOIJME%ZSOFTPH4WFJO5KFMMF BOOBUSJN*lSIBS%ZSOFTWPSFHZNMSBS JlSIBSIPIBUUIVTNPSUSJNNFOJlS IBSIPJOTUSVFSUJIFMTFTQPSUMBHFUEFSEFJ USJNNBSJCBTTFOHFUUJMNVTJLL°7JTZNKFS PHTlTKMWTBHULBOTLKFFMMFSNFUFS PHNBOHFUFLEFM¾ONFSLFU4ZNKBSBOFFSGSl PHIFJMUUJMlS&HIBSWPSFJOTUSVLUS QlEFOOFUSFOJOHBJFJlSSFLLKFNFOOPFSFH EFMUBLBSTPNEFJBOESF*lSIBSZOHSFLSFGUFS UFLFPWFSUSFOBSBOTWBSFUPHEFUFSOPLCSBGPS BMMFQBSUBSUSVS%ZSOFT 9clanal]l^jYe^gjlYZd]llYj "MMFSCFTUMJLBSIPlEBOTF°4USBLTFHIZSFS NVTJLLNlFHCFSSFCFWFHFNFH%BOTFOHKFS PHTlBUFHLMBSFSNFHJLWBSEBHFOTFJFS.BHO IJME)PTLBEBSZHHFOTJOElIPEBUUOFEGSl FJOTUJHFGPSOPLSFlSTJEBOTlIPTUJWOBSPN IPCMJSGPSSPMFH.FOEFUFSIFMEJHWJTJLLKFOP H9MK=23BOEJ4PHHFPH#KSH(VMMB EMKACC20EENVOE4PMFN TQFMBSUSFLLTQFM LPOTUPSGBSFGPSBLLVSBUEFU°&UUFSFJOLWFME QlEBOTFSFHNKVLJSZHHFOJHKFO&HWJMNZLKF IFMMFSEBOTFFOOlFUFUBCMFUUBS&HIBSPHTlMJUU TMJUBTKFJLOFPHJBOLMBSNFOFHCFWFHFSNFH MJLFWFMTFJFS%ZSOFT HKPSUEFULWBSUZTEBHJlS°%FUIBEEFJLLKF WPSFEFUTBNFVUBO0EENVOEWJFSTWSUHPEU OHENFEIBO/PIBSWJTWSUMZTUUJMlMSF PTTWFTUMBOETTQSJOHBSTlWJTLBMTOBSUIBLVSTJ EFUTFJFS3FJEVOO)BMMFPH(VOIJME.PHTUBE L]cnYj]hljY\akbgfYf] KgkaYdl %BOTBSBOFJ4VSOBEBM'PMLFEBOTMBHEBOTBS GPSEJEFUFSHPENPTKPONFOPHTlGPSEJEFJ HKFSOFWJMUBWBSFQlUSBEJTKPOTSJLEBOT0HSF QFSUPBSFUFSTUPSUIFSCMJSEFUEBOTBSSPTQPMT OPSENSTQPMTOPSEMBOETQPMTGBNJMJFWBMT aMBOETIlUUJTBMMFNBOOTNBSTKlUUFUVS¾SFUVS GFJBSGSlWFTUMBOEFUGFJBSNFEWBMTIMFOPH UlBWBSTPWFSJFOOFLKLLFOEBOTSFJOMFOEBS QPMLBHBNNBMSJMTLPUTLNFESJM3FLLKBFS MBOHPHIBOTPNIFMETUZSQlNVTJLLFOUJM BMMFEBOTBOFIFJUFS0EENVOE4PMFN.FETU IBOEUSBLUFSFSIBOUSFLLTQFMFUTPNIBOIBS 'PSNBOHFFSEBOTFOFJUIHEFQVOLUJWFLB 'PS+PIBOOB3FOUJMENFTTPNIBSWPSF NFETJEBO°&HCVSBMFJOFOPPHEFUFS HPEUlLPNFTFHVUPHUSFGGFGPML&HFSWFMEJH HMBEJMFJLBSSJOHFOIBEEFEFUJLLKFWPSFGPS EFOIBEEFEFUWPSFFJOTBNUUSVSFH#KSH (VMMBEBOTBSFJOHPOHJWFLBNFOUSFOBSPHTl ZPHBPHQJMBUFT°&JONlUSFOFOlSFJOCFHZO OFSlLPNFPQQJlSBNFJOFS#KSH Jmf\l`ghh]eY\jYkk]f °4LBMWJEBOTFFJOEBOTUJMGSWJUFLNBU *1 TQS,KFMMBVH"OOBLWBSUZTEBHFSEFULBGGF QBVTF°7JIBSEFUJLLKFLWBSHPOHGPSBMMF WBSJLLKFFJOJHJBUWJTLVMMFIBLBGGFQBVTF&H NFMMPNBOOBFHWJMMFCFSSFEBOTFMFS.BHOIJME %ZSOFT°/lSWJIBSLBGGFFSEFUJLLKFMPWl IBNFEBOOBFOOLKFLTGPSEFUTLBMJLLKFWFSF LPOLVSSBOTFOlSEFUHKFMECBLWFSLGPSLMBSFS .BHOIJME,BGGFLPQQBSLKFLTPHTKPLPMBEFCJUBS LKFNQlCPSEFUTPNGPSBOMFEOJOHBFSMBHBBW UPIPQQFNBESBTTFSTFUUPQQlLWBSBOESF*HZN TBMFOFSEFUMPWlJNQSPWJTFSF3VOEUIPQQF NBESBTTFOFHlSQSBUFOMBVTUPHTUFNOJOHBFSQl UPQQ3FJEVOO)BMMFFSMFJBSJGPSFJOJOHBPHIP PSJFOUFSFSPNGFTUFOTPNTLBMWFSFUJMIFMHB EBMC/-%xJAF?2 °&HCSVLBSGZTJTL BLUJWJUFUTPNNFEJTJO GPSHPEIFMTF0HTlFS EFUTlUSJWFMFHTFJFS .BHOIJME%ZSOFT >]kl °7JIBSGFTUFJOHPOHJlSFU%lFSEFUTQMFJTFMBH EFSBMMFUFLNFEMJUUNBULWBS5JMTBNBOCMJS EFUFJUTLJLLFMFHHPEULPMEUCPSE7JCFSNFEPTT EBOTBSBSGSlaTTLBSEPH5JOHWPMMPHWJMFJHFS NVTJLL°EFUCMJS0EENVOE4PMFNPH"OEFST .PFO7JTUBSUBSLMTMJLBUUJOHWPMMHKFMMJOHBOF SFLLIFJNBUUNFEGFSKBGPSUFM)BMMF'PMLF EBOTMBHFUMBHBSPHTlGFTUGPSBOESF,WBSTKFUUF WFLFUFLOPLSFBWQBSBUVSFOOFEQlBMEFSTIFJ NFOPHVOEFSIFMEEFJTPNFSFMESF%JUFSEFJ WFMLPNOFPHEFJUBLLBSPHTlKBUJMlVOEFSIBMEF QlBOESFQMBTTBSJMQFUBWlSFU K]fagj% lj]faf_ ^gj_g\ `]dk] 9nkdmllYje]\kgf_ ©PHTlTFJFSBMMFHPEFWFOFSIBFJHPEPHFJSPMFH OBUUHPEOBUUHPEOBUU©©/lSEBOTFLWFMEFO HlSNPUTMVUUFOTUSZNFSUPOBOFGSlFJOHPE OBUUTPOHHKFOOPNHZNTBMFOQlZF#BSOFTLPMF &UUFSlIBZOTLULWBSBOESFHPEOBUUFSEBOTBSBOF LMBSFGPSPOTEBHFOTPNGPSFOLFMUFCFUZSTZN KJOHPHHZNNFEIFMTFTQPSUMBHFUFMMFSIFSSFUSJN Dqklh]fknaf_ge7 <]lÕfklladZg\gek]fagj\YfkÖ]aj]klY\]ja ^qdc]l2>jµfY$Egd\]$Ngd\Yg_¦jkcg_]j?g\ @]dk]%cgeemfYj$g_ladZqjk]fagj\Yfkakaf] 9clanh\Y_la\%hjg_jYe&ANgd\Y]j\]l@b]dh]% cgjhk]lkgeZqjghh& ?g\@]dk]%hjgkb]cl]l]jE¶j]g_Jgek\Yd ^qdc]kakYlkaf_h^gdc]`]dk]& <]ln]jlfgdqklml?g\@]dk]%ea\dYjaE¶j] g_Jgek\Yd$^gjklaemd]j]ladfq]d_l]jkc]d% ladZg\^gj^qkakcYclanal]lmlYfgea\j]llkdY_& =lYZd]jaf_YnK]fagj\Yfk%_jmhh]j]je]ddge ladlYc\]lcYfk¶cYklgekl¶ll]^gj& >gje]ajaf^gjeYkbgf$cgflYclKn]afF]jdYf\$ ?g\@]dk]%cggj\afYlagjaE¶j]g_Jgek\Yd ^qdc]$ld^1((11-(/'kn]af&f]]jdYf\8ej^qdc]&fg Kbg_kooo&ej^qdc]&fg'_g\`]dk] <]kkmlYf`Yj>gjZmf\]lK]fagj\Yfka Fgj_]gedY_)-_jmhh]jaE¶j]g_Jgek\Yd& <]aYjjYf_]j]jg_kcmjk& CgflYclh]jkgfAf_ja\Kl]f]$N]klf]k ooo&k]fagj\Yfk%a%fgj_]&fg +( &UUFSLWBSUTPNFJOCMJSFMESFWJMEFO GZTJTLFGPSNBCMJElSMFHBSF%FUUFFS FJOOBUVSMFHEFMBWBMESJOHTQSPTFTTFO .FOWFElWFSFGZTJTLBLUJWWJMEFTTF QSPTFTTBOFHlTBLUBSFPHFJOHPEUUSFOB lSJOHLBOGBLUJTLWFSFJCFUSFGPSN FOOFJOlSJOH =fcdYj]acnYj\Y_]f %FSTPNFJOFSJKBNMFHGZTJTLBLUJWJUFU WJMFJOCMJClEFTUFSLBSFGlCFUSFLPOEJ TKPOTUFSLBSFTLKFMFUUCFUSFCBMBOTF CFUSFSSTMFPHTKMWLKFOTMF%FUUFWJM HKFSFLWBSEBHFOMFUUBSF5JMENFTWJM EFUCMJFOLMBSFlLOZUFTLPMJTTFOFIFOUF OFENKMQPTFOGSlWTUFIZMMFHlPWFS WFHFOGSEFULKFNCJMHlPQQUSBQQB MGUFCBSOFCBSOFUPHlIBMEFCBMBOTFOQl HMBUUJTFO%FUTJTUFFSTQFTJFMUWJLUJHOP PNWJOUFSFO Accb]^Yjd]_ %FUFSJLLKFGBSMFHlUSFOFTKMWPNFJOFS HPEUWBLTFO4OBSBSFUWFSUJNPU'ZTJTL BLUJWJUFUFSGSFCZHHKBOEFGPSMJWTTUJMT TKVLEPNBSTPNCMBOUBOOBIKBSUFLBS TKVLEPNOPLSFLSFGUTKVLEPNBSPHEJBCF UFTPHFSPHTlNFEPHIJOESBSPWFSWFLU +(eafmllcnYj\Y_ 4PTJBMPHIFMTFEJSFLUPSBUFUBOCFGBMFSBU HPEUWBLTOFFSJBLUJWJUFUNJOTUNJOVUU LWBSEBH"LUJWJUFUBOFLBOHPEUEFMBTU PQQJUSFEFMBSQlUJNJOVUUEFSTPNEFU QBTTBSCFUSFFOOlIBEFUIFJMFJFJOCPML .FOFJOTLBMCSVLFFOFSHJPHCMJMJUUBOE QVTUFO0NFJOWJMEBOTFTPNTVSOBEB MJOHBOFFMMFSWJMHKFSFOPLPBOOBFSJLLKF TlWJLUJH%FUWJLUJHBTUFFSBUFJO¾OOFJO BLUJWJUFUFJOMJLBS @]dk]e]kka__]nafkl %FUFSBMESJGPSTFJOUlTUBSUFNFEGZTJTL BLUJWJUFUPHEFUFSGBLUJTLEFJTPNFS NJOTUBLUJWFJEBHTPNIBSTUSTUIFMTF NFTTJHHFWJOTUWFElBVLFBLUJWJUFUFO CgjlkY_l :Yjf]ZgcaCmdlmjk]cc]f ”Godt er godt og nok er nok” heiter barneboka som elevar ved Dale barneskole i Kristiansund har laga med Kultursekk-støtte. Saman med forfattaren Ingunn Aamot har sjuandeklassingar ved Dale barneskole i Kristiansund laga bok. Stikkord er søtsaker, sunn kost og trolldom. Prosjektet er finansiert med lokale midlar som Møre og Romsdal fylke fordeler til arbeid med Kultursekken. www.kultursekken.no KljYl]_a^gjebmc]ljYÕcYflYj Møre og Romsdal er første fylke med strategiplan for syklistar og gåande. Behova er i milliardklassen – no vert kommunane utfordra til å prioritere mjuke trafikantar. Aukande biltrafikk har dei siste tiåra pressa mjuke trafikantar ”av vegen”: I store delar av Møre og Romsdal er arealet for gåande og syklande krympa til 10 cm mellom kvitstripa og grøfta, seier Svein Neerland som har koordinert planarbeidet. www.mrfylke.no www.godhelse-mr.no EYf_]nad`Yeb¶dc]cnglYj 683 bønder i Møre og Romsdal, halvparten av mjølkeprodusentane her, vil kjøpe kvotar for å auke mjølkeproduksjonen. Mjølkebønder som vil slutte, kan fritt selje halvparten av kvoten – resten må seljast til staten som sel til mjølke-bønder som vil drive vidare. Her i fylket var det i fjor 67 bønder som valde å selje til saman 5,2 mill. liter mjølkekvote. www.mrfylke.no/landbruk >qdc]kcmdlmjhjak]flad :]jflBg`Yff]k@ad\j]kljYf\ Bernt Johannes Hildrestrand frå Hildre i Haram kommune vart under fylkestinget i desember overrekt Fylkeskulturprisen 2007. Hildrestrand fekk prisen for sitt store og breie kulturengasjement. Prisvinnaren sa seg glad for prisen, og heldt fram at det han har fått til ikkje hadde vore muleg utan gode medspelarar: – Mange har vore saman om dette. Så er også kultur samlande og viktig for at folk har det godt saman, seier Hildrestrand. Les meir: www.mrfylke.no/kultur +* Eafakl]jjgklad`ghha\&fg Kommunalminister Magnhild Meltveit Kleppa roste gründerhjelparar i hoppid.no på storskjerm under avslutninga av sertifiseringa dei har vore gjennom. Det spesielle hoppid.noprosjektet har vekt begeistring i departementet, og fleire fylke viser også stor interesse for nybrottsarbeidet. Med hoppid.no-prosjektet er gründerlysta i Møre og Romsdal på veg oppover igjen, etter ein periode med mindre etablerarlyst. www.hoppid.no CdaeYhdYf^gjE¶j]g_Jgek\Yd 'W0UIJME5KVHFO4JW)PMNFJEFPH "TUSJE-BOHFEJKLMBHBSJTLSFN Arbeidet med klimaplan for Møre og Romsdal er no i gang, slik fylkestinget vedtok i desember. Klimaomsyn skal gjelde alle planar og samfunnsområde, både i fylket som organisasjon og fylket som samfunn. Sjølve planarbeidet vil bli organisert som eit prosjekt og vil truleg vere ferdigstilt i 2009. Fylkesdelplan for klima, sak T-82/07. www.mrfylke.no KeYc]fYnE¶j]g_Jgek\Yd Satsinga på vidareforedling av lokal, kortreist mat held fram. I begynnelsen av februar var det kurs for produsentar og andre interesserte på Åndalsnes, der mellom anna bygging og bruk av bakaromn, produksjon av is, produktformidling og historieformidling stod på programmet. Satsinga er eit samarbeid mellom landbruksavdelinga i Møre og Romsdal fylke og reiselivs- og landsbruksorganisasjonar. www.mrfylke.no/landbruk www.bondelaget.no/moreogromsdal www.norsk-bygdeturisme.no CKe]\klgjkYedaf_aEgd\] Kommunenes Sentralforbund avvikla Landsting og Kommunedagar i Molde i begynnelsen av februar. Om lag 800 representantar frå heile landet var samla, for mellom anna å høyre finansminister Kristin Halvorsen, tidlegare statsminister Göran Pärsson, Frederic Hauge i Bellona og Siv Jensen, Frp, drøfte klimautfordringar. www.ks.no Jgnnadl]jklYlfaf_g_^¶j]Zq__bYf\]ladkcgl Det vert utbetalt rovvilterstatning for vel 2200 sauer tapt i 2007, om lag 1000 meir enn året før. Jerv har teke om lag 2000 av dei erstatta sauene, bjørn vel 200, og ørn 4, viser tal frå areal- og miljøvernavdelinga i Møre og Romsdal fylke. Husdyreigarar, reineigarar, kommunar og lokalsamfunn kan søkje om tilskot til førebyggjande tiltak mot rovviltskade. Bruk av vaktarhund, tidleg innsanking og inngjerding av beite er mellom førebyggjande tiltak mot rovviltskade det kan søkjast tilskot til. www.rovviltportalen.no www.mrfylke.no B]jn]bYcl I løpet av jaktsesongen var det fram til tidleg i februar felt fem jervar i Møre og Romsdal: Ein i Vistdalen i Nesset kommune, ein nord i Rindal kommune mot grensa til Hemne, ein i Jordalsgrenda i Sunndal kommune, og to i Trollheimen i Surnadal kommune. ++ ^jYk[]f]cYfl]f ;YjdEgjl]f9emf\k]f]jl]Yl]jkb]^n]\L]Ylj]lNjl& KBAC9F=<=EGCJ9LA7 %FOOFHBOHFOTLBMEFUIBOEMFPNOFUUFU %FUTUPSFGBCFMBLUJHFJOUFSOFUUFUWFSEFOTWF WFO"MMFIBSWJQlFOFMMFSBOOFONlUFCMJUU QlWJSLFUBWEFOOFPQQ¾OOFMTFOEFUUFPWFSWFM EFOEFLPNNVOJLBTKPOTNJEMFU1lTFLVOEFS LBOEVMBTUFOFEJOGPSNBTKPOPHLVOOTLBQPN OSTBHUBMUNFMMPNIJNNFMPHKPSE'PSIWFS EBHTPNHlSGPSCFESFTEFUGPSIWFSEBHTPN HlSVUWJEFTLVOOTLBQTCBTFOGPSIWFSEBHTPN HlSSBNMFSEFUJOOFQPTUNFEUJMCVEPNEFUUF PHIJOUQlTUBOEFSPNTWJNMFOEFHFWJOTUFSJ NZTUJTLFOFEFSMBOETLFQFOHFMPUUFSJFSTPNEV BMESJIBSUBUUMPEEJNFOTPNMJLFWFMBOHJWF MJHHJSEFHNJMMJPOCFMQJ&VSPCBSFEVPQQHJS 7JTBLPSUOVNNFSFUEJUUFMMFSJOWJUBTKPOFSUJM MPWFMZDIBUXJUIXPNBOFMMFSWSNFMEJOH GPS3PNTEBMEFOFTUFGFNEHOFMMFSGPUCBMM SFTVMUBUFSFMMFSQPSOPFMMFSLBLFPQQTLSJGUFS PHUJQTUJMCJMFO*OUFSOFUUFSVFOEFMJHNBTTF GPSTLKFMMJH4LJUUPHLBOFMJFOCMBOEJOHTPN JOHFOLVOOFIBGPSFTUJMUTFHGPSlSTJEFO *OUFSOFUUFSClEFLVOOTLBQPHVOEFSIPMEOJOH WSWMPHJOOTJLUTJEFPNTJEF%FUFSFUWJEVO EFSMJHPWFS¿EJHIFUTIPSO .FOEFUWBSJLLFEFUKFHWJMMFTLSJWFPN *LLFEFOOFHBOHFO%F¿FTUFBWPTTHSFJFSl LBTUFTQBNJEFOWJSUVFMMFTQQFMCUUFO7JMBS WSFlPQQHJLPOUPOVNNFSFUUJMEFUPCTLVSF QFOHFMPUUFSJFUJ3PUUFSEBN7JTWBSFSJLLFQl EFOlSHBNMFLWJOOFMJHFDIBUUFSFO7JHSFJFS lTLKFOFNFMMPNTLJUUPHLBOFM7JWFUBUOFUUFU JOOFIPMEFSClEFTQQFMPHQPFTJ7JWFUBUEFU JLLFFSOPFOTPNLPOUSPMMFSFSEFU %FUUFOFUUWFSLFUBWBMMWFSEFOTEBUBNBTLJ OFSIBSMFEFSNBOHFUJMlUBTUPSFPSEJCSVL 'PSWJFSTlGSJFQlOFUUFU7JLBOIPQQFGSBEFU FOFUJMEFUBOESF7JWFMHFSBMMUJETFMWPHJOHFO TUZSFSWFSLFOJOOIPMEFMMFSWlSFFHOFIPQQ GSBTJEFUJMTJEF/FUUFUFSEFNPLSBUJTLTJFT EFU"MESJGSIBSWJLVOOFUGlTMJLUJMHBOHUJM JOGPSNBTKPOTPNOlPHBMESJGSIBSZUSJOHT GSJIFUFOWSUTUSSF.BLUBLBOUSVFT'PSEJ EFOMJMMFNBOOOlSTPNIFMTULBOBWTMSFEFO TZOHFVUPHQSPUFTUFSF4FOTVSFOFSEE&U IWFSUGPSTLQlLPOUSPMMFSENUUJMlNJTMZL LFT7FMNPOEFU %FUKFHIBEEFUFOLUlTLSJWFPNFSEFUUF OFUUEFNPLSBUJFU0WFSBMUNUFSNBOEFCBUU TJEFS"MMFOFUUBWJTFSIBSTJOFCMPHHFSFMMFS EFCBUUTJEFS0HIFSCPMUSFSGPMLTFHUFNNFMJH VUZMFU4MBEEFSVLWFNTPSEPHLBSBLUFSJTUJL LFSIBHMFS%FUTLBMJLLFNBOHFNJOVUUFOFT DZCFSTQBTFSUVSSVOEUNFMMPNOFUUTJEFOFGS EVIBSGlUUNFEEFHFUVUBMMHSPWFLBSBLUF SJTUJLLFSBWNFENFOOFTLFS%FUFSTFMWTBHU LKFOUFNFOOFTLFSEFUHlSNFTUVUPWFS°QPMJUJ LFSFLKFOEJTFS"MMFFSEFJEJPUFSBWVMJLLMBT TJ¾LBTKPOPHUZQF(KFSOFGlSEFTJUUVUTFFOEF QlTLSFWFUFMMFSTJOFTKFMTFWOFS'PUCBMMTQJMMFSF IBSNlUUFUlMFEFUUFJlSFWJTPHQlGPUCBMMTVQ QPSUFSOFTIKFNNFTJEFSFSEFUOFTUFOJOHFO HSFOTFSGPSWFSCBMFVUHZEFMTFS%SBQTUSVTMFS IBSWJPQQMFWEWFE¿FSFBOMFEOJOHFSTFMWIFS JWlSUTUJMMGFSEJHFGZMLF.FOOlHKFMEFSEFUJ QSJOTJQQFUBMMF &Y4UBSUUSFOFS4UJH*OHF#KSOFCZFHJLL UJM1SFTTFOT'BHMJHF6UWBMHNFEEFBOPOZNF TFYSZLUFOFTPNCMFMBOTFSUQl'ESFMBOET WFOOFOTTlLBMUFEFCBUUTUFEPHEJTTFCMFGPS TJLLFSIFUTTLZMESFGFSFSUWJEFSFJ"HEFSQPTUFO #KSOFCZF¾LLNFEIPMEJLMBHFOPH"HEFS QPTUFOCMFENU+PVSOBMJTUFO.BEFMFJOF $FEFSTUSzNTJFSBULBSBLUFSJTUJLLFOFBW IFOOFQlVMJLFUJMTWBSFOEFEFCBUUTUFEFSFS TWSUTLSFNNFOEF%FUHlSVUPWFSGBNJMJF EFUHlSVUPWFSWFOOFSEFUHlSVUPWFSEFO BOHSFQOF"OPOZNULBTUFTEFUVUCFTLZMEOJO HFSPHQlTUBOEFSPHJOHFOUBSBOTWBSGPSEFN 3FEBLUSFOFTJFSBUEFUFSWJLUJHlMBHSVNTFU LPNNFVUJMZTFUPHTlLBONBOCFLKFNQFEFU EFS:USJOHTGSJIFUFOFSIFMMJHTJFSEFPHOFLUFS lHKFOOPNGSFLPOUSPMMBWBSUJLMFSGSEFCMJS QVCMJTFSU%FUTJTUFFSKPBMMUJEUJMGFMMFJUSZLUF NFEJFS%FUTUlSNZFSBSUQlUSZLLJBWJTFOF °TSMJHGSBMPLBMFLWFSVMBOUFSBWVMJLUGPSNBU NFOBSUJLMFOFCMJSMFTUQlGPSIlOE%FCMJS WVSEFSUJGPSIPMEUJMClEFMPWWFSLFUPHWS WBSTPNQMBLBUFO)WPSGPSLBOWJJLLFGPSMBOHF BUEFTBNNFSFHMFOFTLBMHKFMEFGPSOFUUQVCMJ LBTKPOFSTPNGPSEFTPNFSQlQBQJS )WBFS GPSTLKFMMFO )WPSGPSOMFSOFUUBWJTSFEBLU SFOF %FUFSFOlQFOCBSHSVOOUJMEFU(SVN TFUUJMUSFLLFSTFHMFTFSF/lSNPEFSBUPSFOF IBSTPNMFUTFHUJMlTUSZLFFUJOOMFHHFSSZLUFU BMMFSFEFTQSFEE0HTLBEFOFSHKPSU#KSOFCZF WBOUJ1'6NFOOFUUBWJTFOFGPSUTFUUFSlMBEF BOPOZNFCSOOQJTTFSOFGlIPMEFQl,BOTLKF TLVMMFOPFOHlUJMTLTNlMTMJLBUSFEBLUSF OFTBOTWBSCMFQSWFUFOHBOHGPSBMMF 'PSOFUUEFCBUUFOFFSJEBHJLLFOPFTUFEGPS EFNPLSBUJTLPSETLJGUFNFOFOCPMUSFQMBTTGPS LWFSVMBOUFSPHTMBESFLKFSSJOHFSGPSUSJOOTWJT BWNBOOFLKOOFU7JUSFOHFSJLLFTMJLFEFCBU UFS%FIBSJOHFOWFSEJGPSOPFO%FFSTUBUUFS EFNPLSBUJNFETKJLBOFPHEFIlOFSZUSJOHT GSJIFUFO ;9JDEGJL=F9EMF<K=F >glg29jad\Eg]f +- <]afµjeYk]_edklj]c]fkge /-%jkbmZadYfla^mdd^gjeYl&9nakY nYj\]fkakl]fq`]f\]YnakYadYf\]l e]\ÊZjgY\k`]]lÊ%^gjeYl]l& :J9KL9JL23FEBLUSPHEBHMFHMFJBS J.SF/ZUU&SJL#FSHNBOOTZOFTU PWFSHBOHFOGSlGVMMGPSNBUUJMUBCMPJE IBSHlUU¾OU ANJA?=25PBWTOFOFUJM&SJL#FSHNBOOQlMBVSEBHTBSCFJEJ.SF /ZUUTJOFLTQFEJTKPO&SMJOH PH)BMMWBSE +. KGDA<N=JCL¦Q2%FOHBNMFCMZTFUKFNBTLJOBCSVLUIFJMUGSBNUJM FSHPETPNOZLPOTUBUFSFS&SJL#FSHNBOO E¶j]%Fqll n]flYd]f_kl L]cklg_^glg2Gn]J¶\Yd -BVSEBHOPWFNCFSGFLLEFJ BCPOOFOUBOFTJGSTUFVUHlWFBWMPLBMBWJTBJ UBCMPJEGPSNBU 0GGTFUQSFTTBJ.SF/ZUUTJUUCZHHTPN #FSHNBOOGBNJMJFOGSBNMFJTFJHIBSTUJMOB 5BCMPJEBWJTBWFSUOPUSZLUIPT&EEB.FEJB /PSEWFTUJaMFTVOE °7JKPCCBNFEFJHOFNPEFSOJTFSJOHTPH VUWJEJOHTQMBOBSNFOIBEEFJLLKFOPLPIBTU NFElMFHHKFPNUJMUBCMPJE.BOHFLVOEBSTFU UFQSJTQllGlIFJMTJEFBOOPOTBSJGVMMGPSNBU PHQSPEVLTKPOFOBWBWJTBHKFLLWFMEJHHSFJUU VOOBTFJFSSFEBLUSPHEBHMFHMFJBSHKFOOPN FJONBOOTBMEFS&SJL#FSHNBOO.FOBWJTB TJOFFJHOFVUWJEJOHTQMBOBSJGKPSWBSUTUPHHBBW LPNNVOBMFSFHVMFSJOHTQMBOBSPHEFUPQOBWF HFOGPSlLOZUFTFHNPUFJOBOOBOQSPGFTKPOFMM BLUS4VOONSTQPTUFOTPNMBPNUJMUBCMPJEJ NBJ &SJL#FSHNBOOIBSGlUUVMJLFSFBLTKPOBS GSlQVCMJLVNPHLVOEBSFUUFSPWFSHBOHFOUJM UBCMPJE&JOEFMUSVGBTUFMFTBSBSTBLOBSEFU HBNMFGPSNBUFU"OESFFSHMBEFGPSBU.SF /ZUUIBSTBUTBQlUBCMPJE °&UUFSWFMUPNlOBEFSTESJGUTZOFTUFHEFU HlSHSFJUU%FJUJMTFUUFIBSUFLFTUFHFUPWFSJ FJOZUJEVUBOQSPCMFNGPSUFM#FSHNBOO%FU FSMBHUWFLUQllCFIBMEFEFOHBNMFTUJMFO HKFOOPNMPHPEFTJHOPHTLSJGUUZQBS.FO BWJTBFSMBOHUNFJSGBSHFSJLFOOGS%FUUFTFS #FSHNBOOTPNFJOBWEFJTUSTUFGPSEFMBOFWFE PWFSHBOHFOPHWJTFSGSBNSFQPSUBTKFCJMEF GSlTQSJOH¿PEBJKBOVBSTPNLKFNUJMTJOSFUU JGBSHBS Kljkl¶llh]a_f]Z]af %FJTPNUSVSBU.SF/ZUUNFEPWFSHBOHFO UJMUBCMPJEPHTlPQOBSGPSlTMlTFHTBNBONFE LPMMFHBFO.SFJ7PMEBNlOPLTNSKFTFHNFE UPMNPE °7JIBSTBLFSGSl7PMEBTPNFSOBUVSMFH lPNUBMFTJEBOEFUHlSGSFTFHTBNBSCFJET QSPTKFLUPWFSLPNNVOFHSFOTFOF%FUTBNF HKFS.SF.FOEFSJGSlUJMFJTBNBOTMlJOHFSFJU MBOHUTUFH7JIBSIBUUFJUQBSWFOTLBQFMFHFEJT LVTKPOBSPNUFNBFU3FFMMFGPSIBOEMJOHBSIBS EFUBMESJLPNFUJMTKMWPNFJGFMMFTBWJTLVOOF HKFWFHSVOOMBHGPS¿FJSFVUHKFWJOHBSJWFLBFOO EFJUSFWJIBSJEBH#FHHFBWJTFOFIBSFJUTPMJE LPOPNJTLHSVOOMBHPHTUlSTUUUQlFJHOFCFJO JLWBSTJOLPNNVOFGBTUTMlS#FSHNBOOTPN JLLKFWJMTFJFTlNZLKFPNPQQMBHFUUJMBWJTFOF BOOBFOONFEFJUMJUFTNJM7JFSOPFJOEFM TUSSFFOO.SF-BOETMBHFUGPSMPLBMBWJTFS BWTMSFSBUPQQMBHFUGPS.SFFS F]klkl¶jkl BGMJF9DAKL9J2,KFMM"SOF4UFJOTWJL3VOF 4COFT4WFJO/PSEBMPH3PZ"SOF'PMLFTUBE .SF/ZUUWBSUTLJQBJJSTUBTFOUSVN PHFSJEBHQlQMBTTJTJUUGKFSEFCZHHTJEBO PQQTUBSUFO#FSHNBOOFSClEFBOESFPHUSFEKF HFOFSBTKPOTGBNJMJFSFQSFTFOUBOU%FUWBS CFTUFGBSFOJWJOEPHGBSFO"MGTPNTUBSUBPQQ BWJTESJGUB&SJL#FSHNBOOGFLLUJEMFHJOUFSFTTF GPSBWJTESJGUPHBMMFSFJFJLPO¾SNBTKPOTBMEFSFO GFLLIBOTJOKPVSOBMJTUEFCVU)BOGFLLPHTl HPEJOOTJLUJEFOUFLOJTLFESJGUBPHCMZUJEB NFEBOIBOFOOPHKFLLQlTLVMFJSTUBPH 7PMEB*HKFLLBWJTBPWFSUJMPGGTFUUSZLL .FOEFOHBNMFCMZTFUKFNBTLJOBFSGSBNMFJTl ¾OOFJMPLBMB °7JLKFNVUUSFHPOHFSJWFLBUZTEBHUPST EBHPHMBVSEBH%FUIBSWJHKPSUTJEBOUBMFU PHEFUFSFJUQBTTBOEFUBMJIWFUJMBOOPOTF HSVOOMBHFUTFJFS#FSHNBOO"WJTESJGUBEFLL KFSlSTWFSL3FEBLTKPOFOIBSGFNUJMTFUUF .FEBCPOOFOUBSFS.SF/ZUUEFOOFTU TUSTUFBWJTBQl4VOONSF7FLTUQPUFOTJBMFUFS JLLKFTlTUPSUNFEFJEFLOJOHQlSVOEU QSPTFOUBWIVTTUBOEBOFJSTUB °%FUFSLKFLUlTKlBUNBOHFVOHFBCPOOF SFSQlBWJTBTlTOBSUEFJTUJGUBSFJHFO GBNJMJFGPSUFMSFEBLUSFO &OOPIBSBWJTBCFSSFFJFOLFMIFJNFTJEF NFEQSBLUJTLFPQQMZTOJOHBSPNBWJTB 3FEBLUSFOSFLOBSNFEBUOFUUTJEBGlSFJNFJS NPEFSOFPHPQQEBUFSUGPSNNFEOZIFOEFJ MQFUBWlSFU KlgdlYn\]aladk]ll] #FSHNBOOCZSKBGBTUJBWJTBJPHIBSWPSF SFEBLUSBWEFTTFlSBJUPCPMLBS)BOIBS PQQBSCFJEEFJOTSTHPELVOOTLBQPNMPLBM TBNGVOOFUPHIBSPQQMFWEClEFUVOHFPHHPEF EBHBS.FTUEFUTJTUF)BOFSJLLKFJUWJMPNBU BWJTBTQFMBSFJWJLUJHSPMMFGPSMPLBMTBNGVO OFUPHIBOFSHMBEGPSBUGPMLJLPNNVOFOPH VUBOCZHEFTMFTBSBSFOHBTKFSFSTFHJTBNGVOOT EFCBUUFOHKFOOPNTQBMUFOFJBWJTB °.SF/ZUUQSWFSlNFEWFSLFUJMlLOZUF TBNBOGPMLFUJLPNNVOFOPHJSFHJPOFOPH JLLKFNJOTUHKFVULBOUBOFLKFOTMBBWBUEFJ IZSFSUJMJLPNNVOFO7JTBUTBSQlFJCSFJHFP HSB¾TLEFLOJOHBWEFUTPNTLKFSPHEFUHKFSBU KPVSOBMJTUFOFWlSFFSNZLKFVUFPHGBSUBS #SPSFO"MGIBSIBUUBOTWBSFUGPSEFO UFLOJTLFESJGUBBW.SF/ZUUPH¿FJSFBW CBSOBUJMSFEBLUSFOFSJWSJHUJMlCJESB%l 4103CFTLUFBWJTBFJOMBVSEBHFUUFSNJEEBH WBSEFUUPBWTOFOFTPNUPLJNPUPTTJFLTQF EJTKPOFO °4KMWUFLFHFJOEBHBWHPOHFOTFJFS lSJOHFOQlTQSTNlMPNLPSMFOHFIBOWJM IBMEFQl)BOIBSIBUUFJOUSBWFMTUBSUQllSFU NFEEFLOJOHBWTUPSFPHESBNBUJTLFTBLFSJ MPLBMTBNGVOOFU °7JFSFJMJUBBWJTPHLBOWFSFTlSCBSF.FO BMMFFSJOOTUJMUQllUBFJUUBLPHTUlQlFLTUSB OlSEFUUSFOHTU%FUFSFJO¿PUUHKFOH WJIBSJ.SF/ZUULPOLMVEFSFSFJOTUPMU &SJL#FSHNBOO +/ @mee]j ^jY9mj]ladn]j\]f E]\khaddnYje]^jYLb]d\% Z]j_g\\]fngck]j`mee]j \gZZ]dlk^gjlkgea`Yn]l& <]lkcYd_a^Yjlh`mee]j% ghh\j]llaFgj_]& *TKFOIBSCFTUBOEFOBWIVNNFSNJOLFU CFUZEFMJHNFOHKFOOPNPQQESFUULBO/PSHF JHKFOCMJFOTUPSIVNNFSOBTKPO1l5KFME CFSHPEEFOJ"VSFIBSTFMTLBQFU/PSTL)VN NFSCFHZOUGPSTLPHUFTUFSNFEUBOLFQl JOEVTUSJFMMQSPEVLTKPOBWIVNNFSPHQSPEVL TKPOFOBWMBSWFSTUBSUFSGPSGVMMUEFUUFlSFU .lMFUFSlCMJWFSEFOTMFEFOEFJQSPEVLTKPO PHTBMHBWMFWFOEFFVSPQFJTLIVNNFSTJFS ESJGUTTKFGJ/PSTL)VNNFS"47FUMF.JTKF L]cklg_^glg29f\]jkL¶kk] KhaddnYje]^jYLb]d\Z]j_g\\]f 7FElCSVLFTQJMMWBSNFOGSB4UBUPJM)ZESPT NFUBOPMGBCSJLLQl5KFMECFSHPEEFOGlS/PSTL )VNNFSUJMHBOHUJMTUPSFNFOHEFSUFNQFSFSU WBOOQlFOSJNFMJHNlUF4NlMBSWFSWPLTFS EPCCFMUTlSBTLUUJMWPLTFOIVNNFSJUFN QFSFSUTKWBOOJGPSIPMEUJMOBUVSMJHJTKFO "MMFSFEFFUUFSUPlSLBOZOHFMVUWJLMFTFHUJM EFMJLBUFTTFSGPSLVOEFSPWFSIFMFWFSEFO .JTKFIPMEFSUJMWFEIPWFELPOUPSFU,SJTUJBO TBOEUJMEBHMJHNFOSFJTFSPGUFUJM5KFMECFSH PEEFOGPSlGMHFVUWJLMJOHFOQlBOMFHHFU :\]`YnZ]al]g_ghh\j]ll *MQFUBWWlSFOWJMEFUCMJCZHEFUBOMFHHGPS ZOHFMTPNTLBMWPLTFTFHTlTUPSBUEFLBOTFU UFTVUQlIBWCFJUF1lCFJUFLBOIVNNFSITUFT BWMPLBMF¾TLFSFJFULPOTFTKPOTCFMBHUPNSlEF JG?F27JMMFSPHOIVNNFSFTSHFSGPSQSPEVLTKPO BWSPHO4VOOJWB,VJPH7FUMF.JTKF +0 NFE/PSTL)VNNFSTPNTUUUFTQJMMFS%FUFS PHTlQMBOFSPNlCZHHFFULPOTVNIVNNFS BOMFHHQl5KFMECFSHPEEFOJMQFUBWOFTUFlS Khak]j`n]jYf\j] aESJWFPQQESFUUBWIVNNFSFSJLLFMJLFFOLFMU TPNGFLTMBLT)VNNFSFSOFNMJHLBOOJCBMFS PHEFULSFWFSTQFTJFMMCFIBOEMJOHJQSPEVLTKP OFO*OBUVSMJHUJMTUBOEFSEFULVOBW FHHTPNWPLTFSPQQUJMTUPSFIVNNFSF 'lSIVNNFSOFHlTBNNFOCFHZOOFSEF lTQJTFIWFSBOESF°'PSlVOOHlEFUNlWJ CZHHFTNl³IZCMFS³GPSIWFSFOLFMUBWEFNTJFS NBSJOCJPMPH4VOOJWB,VJ%FUUFHKSIVNNFS PQQESFUUNFSLSFWFOEFFOOBOOFOPQQESFUU PHTlQMBTTNFTTJH'PSlVOOHlBUMBSWFOFTQJ TFSIWFSBOESFIPMEFTEFJLBSNFENZFWBOO TPNHKSBUEFJLLFLMBSFSlBOHSJQFIWFSBO ESF1lEFOQPTJUJWFTJEFOFSEFUMJUFQSPCMFNFS NFETZLEPNNFSIPTIVNNFS HÊ`qZ]dÊ &UUFSEBHFSCMJSMBSWFOFTPNIBSCFHZOUl VUWJLMFLMSQMBTTFSUQlIWFSTJOMJMMFIZCFMJ BOMFHHFUPHGySFUPQQ%BIBSEFTLJGUFUTLBMM ¾SFHBOHFSBMMFSFEF'SBNUJMEFFSDFOUJ NFUFSMBOHFTLJGUFSEFTLBMMHBOHFS%FUFS OPSNBMTUSSFMTFQlIVNNFSTPNTFMHFTFUUFS PSEJOSU¾TLF.FOQl5KFMECFSHPEEFOWJMEF D9JN=2"MMFSFEFTPNTNlMBSWFSQSWFSIVNNFSl TQJTFIWFSBOESF%FSGPSNl4VOOJWB,VJTSHFGPS NZFCFWFHFMTFJLPMCFO HGHMD¥J2.BSLFEFUGPS IVNNFSFSHPEU WJMTUlGPSNBSLFETMFE EFUNFOTMPLBMFBLUSFS LKQFSZOHFMTPNTFUUFTVU QlIBWCFJUF IB EF NJOESF °7JOTLFSl QSPEVTFSFIVNNFS TPNFSDBDFOUJNFUFSTUPS%FUFSBLLVSBU TUPSUOPLUJMNBUGPSFOQFSTPOQlFOSFTUBV SBOUQlQFLFS7FUMF.JTKF :]al]kl]\]j /lSZOHFMFOFSDNMBOHLBOEFOTFUUFTVU QlIBWCFJUF%FLBOGPSUTBUUTQJTFIWFSBOESF NFOOlLBOEFHKFNNFTFHWFElLSZQFOFE JTBOEFO7FElTFUUFEFVUTQSFEUSFEVTFSFT PHTlGBSFOGPSBUEFTQJTFSIWFSBOESF/lSEF FSCMJSFOEBTUSSF¾OOFSEFTFHNFSTUFJOVSl PQQIPMEFTFHJNFOLBOGPSUTBUUTQJTFIWFSBO ESFWFECFIPW 'PSFMQJHFSPNSlEFSJ(SPUMFJ#SFNBOHFS QMVLLFUVUUJMCFJUFQMBTTFS)VNNFSFOFSTUFE CVOOFOPHWJSFHOFSEFSGPSNFElLVOOF¾TLF PQQTUPSFEFMFSBWEFOIVNNFSFOWJTFUUFSVU 7JKPCCFSNFE¿FSFIBWCFJUFPNSlEFSPHTFS GPSPTTTBNBSCFJENFEMPLBMF¾TLFSFBLUSFS PHJOWFTUPSFSTJFSESJGUTTKFGFO/PSTL)VNNFS -$.eaddagf]j`mee]jqf_]d 1lBOMFHHFUIBSEFUJMOlUFTUFUVU IWPSEBOIVNNFSFOWPLTFS%FUFSGPSTLFUFO EFMQlIWPSEBOIVNNFSLBOPQQESFUUFTPH EFFSLPNNFUTlMBOHUBUQSPEVLTKPOFOLBO TUBSUF%FUFSQMBOFSPNlLPNNFJHBOHNFE FUBOMFHHGPSZOHFMQSPEVLTKPOJMQFUBWWlSFO %FUFSHJUULPOTFTKPOUJMQSPEVLTKPOBW NJMMJPOFSIVNNFSZOHFMQFSlSPHEFUWJMCMJFO HSBEWJTPQQUSBQQJOH Ghh\j]ll )VNNFSMBSWFSQlPQQESFUUGlSTUBCJMFPHHPEF PQQWFLTUWJMLlSTPNCMBOUBOOFUUFNQFSFSU TKWBOOQlHSBEFSUJMTUSFLLFMJHGyS TBNUUJMHBOHUJMTLKFMMTBOEGPSlVUWJLMFLOVTF LMP)VNNFSTQJTFSFOGySNFOHEFUJMTWBSFOEF QSPTFOUBWTJOLSPQQTWFLUIWFSEBH /PSNBMUUBSEFU°lSlCMJDNJTKFONFO JUFNQFSFSUTKWBOOQlMBOEUBSEFUIBMWQBSUFO BWUJEFO )VNNFSFOFSFUSPMJHEZSTPNLSFWFS GPSIPMETWJTMJUF%FOLBOPHTlLMBSFTFHJ¿FSF EBHFSVUFOWBOOPHFSEFSGPSMFUUlGSBLUFMF WFOEFVUJNBSLFEFUTJFSNBSJOCJPMPH4VOOJWB ,VJ)VOIBS¿ZUUFUUJM"VSFGPSlKPCCFNFE IVNNFSPHFSFOBWUSFBOTBUUFIPTPQQESFU UFSFOTlMBOHU EYjc]\^gj,(eaddaYj\]j %FUFSFVSPQFJTLIVNNFSTPNWJMCMJPQQSFUUFU Ql5KFMECFSHPEEFO*EBHFSEFUTUSTUUJMHBOH QlDBOBEJTLPHBNFSJLBOTLIVNNFSPHNBS LFEFUGPSFVSPQFJTLIVNNFSBOUZEFTlWSF QlIFMFNJMMJBSEFSLSPOFSUPUBMU%FOFSNFS TNBLTSJLPHFSEFSGPSFUUFSTQVSUJFUFLTLMV TJWUNBSLFE°%FUCMJSWJLUJHGPSPTTlLVOOF MFWFSFKFWOUlSFUSVOEU.FEEFUUFQSPEVL TKPOTBOMFHHFULPNCJOFSUNFEIBWCFJUFLBOWJ HKSFEFUQlQFLFS.JTKF)BOBOUZEFSBUMBOE TPN+BQBO3VTTMBOE4QBOJBPH'SBOLSJLFFS EFTPNFUUFSTQSNFTUIVNNFSNFOPHTlEFU OPSTLFNBSLFEFUFSJOUFSFTTBOU Fgjkc@mee]j9K =lYZd]jla)11,$`Yja\Y_+*Yckbgfµj]j >accfqda_lad^¶jl*-eaddagf]ja^jakc cYhalYd$ZdYflYff]l-eaddagf]j^jY E¶j]g_Jgek\YdKcgjf^gf\$\]j E¶j]g_Jgek\Yd^qdc]]jYckbgfµj& KYlk]jklgjlhghh\j]llYn`mee]j hLb]d\Z]j_g\\]f Cb]jf]hjg\mcl]f]]j`mee]jqf_]d g_cgfkme`mee]j @mee]jqf_]dcYfna\]j]^gj]\d]k ]fl]fh`YnZ]al]]dd]jaghh\j]llk% Yfd]__ @YnZ]al]nadkgej]_]ddgcYd]Õkc]j] lYk]_Yn$e]\Fgjkc@mee]jkge kl¶ll]khadd]j& Cgfkme`mee]jnadFgjkc@mee]j 9Khjg\mk]j]anYffkge]jghhnYje]l YnkhaddnYje]^jYLb]d\Z]j_g\\]f& @mee]j^Yf_kl <Y_]fk`mee]j^Yf_kl2-(lgff @mee]j^Yf_kla)1+*2)+((lgff @9N:=AL=2:OHFMTPNFSDNMBOHLBOTFUUFTVUQl IBWCFJUFFMMFSQSPEVTFSFTWJEFSFJMBOEBOMFHH CD9J2*MBOEBOMFHHNFEWBOOPQQWBSNFUUJM° HSBEFSUBSEFUlSGSIVNNFSFOFSGVMMWPLTFO EYjc]\]l^gj]mjgh]akc`mee]j2 ,(eaddaYj\]jcjgf]j +1 Eadb¶^gjcb]eh]jf] D=<=J2,SJTUJ3OOJOH-BOHMJ'PUP*OHSJE,WBOEF L]ckl2Af_ja\CnYf\] Mf_\ge]jeafklYclana^ja% nadda_YjZ]a\$g_\]dlY_]dk]f _jf]\&FYlmjg_Mf_\ge aE¶j]g_Jgek\Yd_jak el]eglklj¶ee]fÇ`]j ¶c]jYflYdd]le]\d]ee]j& /BUVSPH6OHEPNFSFONJMKWFSOPSHBOJTB TKPOGPSVOHEPN0SHBOJTBTKPOFOIBSDB NFEMFNNFSGPSEFMUQlNFSFOOMPLBMMBH TPNKPCCFSNFENJMKTQSTNlMQlEFUFOLFMUF TUFE%FWJLUJHTUFTBLFOFGPS/BUVSPH6OHEPN FSlTUPQQFEFNFOOFTLFTLBQUFLMJNBFOESJO HFOFPHlUBWBSFQlOBUVSNBOHGPMEFU DgcYddY_aEgd\]g_CjaklaYfkmf\ ,SJTUJ3OOJOH-BOHMJ FSGZMLFTMFEFSJ /BUVSPH6OHEPNJ.SFPH3PNEBM)VO LPNNFSPQQSJOOFMJHGSB3JOEBMNFOTBNNFO NFEGBNJMJFO¿ZUUFUIVOUJM.PMEFGPSOPFOlS TJEFO)VOIBSWSUNFEMFNJ/BUVSPHVOH EPNJUPlSPHCMFMJLFHPEUMFEFSBWMPLBMGPSF OJOHFONFEFOHBOH °7JPQQMFWFSBUBOUBMMFUNFEMFNNFSLFS JIFMFMBOEFU.lMFUGPSWBSlCMJ NFEMFNNFSPHEFULMBSUFWJGPSUFMMFS-BOHMJ TUPMU1lMBOETCBTJTFSVOHEPNEFTPNFS NJOTUFOHBTKFSUJGSJWJMMJHBSCFJE,SJTUJFSJLLF PWFSSBTLFUPWFSEFUNFOTZOFTEFUFSMJUUUSJTU PHTLVMMFHKFSOFTFUUBUVOHEPNFOHBTKFSUF TFHMJUUNFS.FOIVOHMFEFSTFHNFTUPWFSBU BOUBMMFULFSJ/BUVSPH6OHEPN °0HTlJ.SFPH3PNTEBMCMJSEFUTUBEJH ,( ¿FSFNFEMFNNFSPHOlFSWJDBTUL GPSEFMUQlMPLBMGPSFOJOHFSJ.PMEFPH,SJTUJBO TVOE 7JIBEEFWFSWFLBNQBOKFSJOOBEJMPLBM GPSFOJOHFOFPH.PMEF/6CMFUSFEKFCFTUJ MBOEFUOlSEFUHKFMEFSWFSWJOH*MQFUBWWlSFO FSNlMFUlPQQSFUUFFOMPLBMGPSFOJOHPHTlQl 4VOONSFGPSUFMMFS-BOHMJ Acc]hYjlahgdalacc 4FMWCMF-BOHMJWFSWFUBWFOWFOOPHIVOWJT TUFJLLFTlNZFPNIWB/BUVSPH6OHEPNWBS QlEFUUJETQVOLUFUIVOIBEEFCBSFISUBUEFU WBSFOLVMPSHBOJTBTKPONFECSBNJMK °+FHVOEFSTLUFMJUUOSNFSFPHTZOUFT EFUWBSJOUFSFTTBOU+FHIBSOFNMJHBMMUJEJOUFS FTTFSUNFHGPSQPMJUJLLNFOJLLFGPSQBSUJQPMJ UJLL4MJLTFUUQBTTFS/BUVSPHVOHEPNNFHVU NFSLFUKFHGlSFOHBTKFSUNFHJEFUUFNBFUTPN PQQUBSNFHBMMFSNFTUOFNMJHNJMKQPMJUJLL ?dYll[]dd] *BWJTFOFEFOKBOVBSJlSLVOOFWJMFTFPN -BOHMJJ¿FSFMPLBMBWJTFS³,BTUFUQlHMBUUDFMMF³ WBSPWFSTLSJGUFO°+BKFH¾LLFOEFMPQQ NFSLTPNIFUEFSTJFS-BOHMJ°7JBLTKPOFSUF >janadda_YjZ]a\ >janadda_YjZ]a\ml_b¶j[Y)))&(((jkn]jc hdYf\khdYf&Aladd]__ladYl^janadda_YjZ]a\ ]jnacla_^gj^`bmdYlad_jmf\laeYf_] dgcYdkYe^mff$Za\jYj\]llad_akgkaYd lad`¶ja_`]l^gj\]f]fc]dl]& =f\jaf_aff]f^gj^janadda_`]l Kqff¶n]NYdd]]jd]\]j^gj^janadda_`]lk% hjgkb]cl]laE¶j]g_Jgek\Yd^qdc]&@mf hh]c]jYl]f_Ykb]e]fl]la^janadda_]gj% _YfakYkbgf]j`Yj]f\j]lk]_fg]&Ç>¶jnYj \]lnYfda_nµj]e]\d]eaklgj]gj_YfakY% kbgf]j$kgemf_\gekdY_$cjaklf]gj_YfakY% kbgf]j$Yn`gd\k^gj]faf_]jg_Zgf\]dY_&F `Yj\]lkcb]\\]fnja\faf_\]j\]dlY_]dk]f akl¶jj]_jY\kcb]jmla^jY\]f]fc]dl]kh]j% kgfda_]afl]j]kk]&=ck]ehd]jh\]lkakl]]j e]\d]ekcYha_gd^cdmZZ]j$nafcdmZZ]jg_ kmhhgjl]jcdmZZ]j&<]dlY_]dk]f_jYdlk ^jYnµj]a\]ZYk]jlladakl¶jj]_jY\Zda ^jala\k%'`gZZqZYk]jl$ka]jNYdd]& ¦cl^gcmkh^janadda_YjZ]a\ A\]kakl]j]f]`YjaffkYlk]flad^janadda_] dY_g_gj_YfakYkbgf]j^ll¶clghhe]jc% kge`]l&EYfghhd]n]jYl^janadda_]gj_Yfa% kYkbgf]j_b¶j]lnacla_YjZ]a\kge]dd]jk cYfkcb]nadd]ZdallhdY_l\]lg^^]flda_]& EYfj]_f]je]\Yl^janadda_affkYlkml_b¶j 9CKBGF2'SB/BUVSPH6OHEPNTBLTKPOVOEFS lQOJOHBBW0SNFO-BOHF KE¦JAF?2/BUVSPH6OHEPNIBEEFTNBLGVMMF UJMUBLJGPSCJOEFMTFNFEWFSWJOH -Ç.YnYflYddaffZq__]j]a]fcgeemf]& A]fcgeemf]e]\)(&(((affZq__]j] d]__]k\]lYdlkf]\^janadda_YjZ]a\ladknY% j]f\]-((Ç.((jkn]jc& >janadda_`]lkhjgkb]cl]l NPU¾SFGFMUTNPUPSWFJQl&NFMMPN(BSEFS NPFOPH)BNBSSFUUPHTMFUUGPSEJWJJLLF NFOFSEFUFSUJMNJMKFUTCFTUF7JNFOFSEFU IFMMFSCSCZHHFTEPCMFTQPSQlKFSOCBOFOQl EFOBLUVFMMFTUSFLOJOHFO%FUUFWBSFOWFMEJH TZOMJHBLTKPOEFSOPFOBWPTTCMFIFOUFUBW QPMJUJFUNFOFHFOUMJHFSWJFOGSFEFMJHPSHBOJ TBTKPONFOFS-BOHMJ =j^j]\]da_] °*.SFPH3PNTEBMIBSWJCBSFBLTKPOFSUUP HBOHFSJPHEBWBSWJWFMEJHTUJMMF%FO FOFHBOHFOWBSWFElQOJOHBBW0SNFO-BOHF TPNWJFSJNPU/BUVSPH6OHEPNWJMMFJLLF IBJMBOEGSJOHGPSWJUSPEEFHBTTFOWJMMFCMJ CSVLUJHBTTLSBGUWFSLOPFEFOTJLLFSUPHTlCMJS °NPCJMFHBTTLSBGUWFSL%FUWBSFOHBOTLFUSJTU EBH%FUWBSTQFTJFMUlTUlPHTFBMMFTPNHJLLJOO Ql"LFS4UBEJPOGPSlTFQllQOJOHBBW0SNFO -BOHFWJWBSPHTlPQQHJUUPWFSBUEFUWBSCSVLU TlNZFQFOHFSQlFOGFTUGPSFUQSPTKFLUTPNFSTl NJMK¾FOEUMJH%FOBOESFHBOHFOBLTKPOFSUFWJ GPSCFESFCVTTUJMCVEPHCJMMJHFSFVOHEPNTLPSU 9clan]dgcYddY_ -PLBMMBHFOFFSWFMEJHBLUJWFPHBLTKPOFSFS PGUFSF'SKVMBLTKPOFSUF,SJTUJBOTVOE/6 GPSNJMKWFOOMJHFKVMFHBWFSPHJ.PMEFIBS WJCMBOUBOOFUBLTKPOFSUFOEFMGPSFOFSHJ PHFOLUJMUBL .FOWJESJWFSPHTlNFENZFBOOFU *WlSTLBMWJCMBOUBOOFUBSSBOHFSFFUTF NJOBSEFSUFNBFSPMKFPHQFUSPMFVNTGSJ .SFLZTU°EFUFSPHTlUFNBGPSBSCFJETl SFU A>janadda_`]lkhjgkb]cl]l`Yjnakh]ka]dl Dµj]jaclg_cmdl 6 [Y&)((&(((e]\d]ekZYk]jl] gj_YfakYkbgf]j -BOHMJFSPHTlNFEMFNBW6OHEPNNPU &6"NOFTUZ*OUFSOBUJPOBM4043BTJTNF PHJESFUUTMBHFU3JOEBMT5SPMM.FOIVOFS NFTUFOHBTKFSUJ/BUVSPH6OHEPN °/FTUFOBMMNJOUJEHlSNFEUJMEFUUF TPNMFEFSCSVLFSKFHJHKFOOPNTOJUUUJNFS QFSEBH'PSWBOMJHFNFEMFNNFSFSEFUJLLF TlUJELSFWFOEFPHKFHBOCFGBMFSBMMFVOH EPNNFSUJMlCMJNFEJPSHBOJTBTKPOFO °%FUUFFSFUQPTJUJWUNJMKGPSEFTPNFS JOUFSFTTFSUJGSBNUJEBJBOESFNFOOFTLFS PHIWBTPNGBLUJTLTLKFSQlKPSEBOl4PN NFEMFNJ/BUVSPH6OHEPNGlSEVJOOCMJLL JBMMFNVMJHFGBHGFMUPHWJIBSEFUWFMEJH LVMUTJFS-BOHMJFOUVTJBTUJTL ^gcmkhd]__]ladj]ll]^gj^janadda_YjZ]a\ acgeemf]f]$g_ladf]jk]ckcgeemf]j e]\d]ee]j2xd]kmf\$Jaf\Yd$Kcg\b]$ >jµfY$KmjfY\Ydg_@YdkY&Nacla_]l]eY]j dgcYd^janadda_hgdalaccg_^janadda_YjZ]a\a ^gj`gd\lada\]flal]lkZq__af_$ka]jKqff¶n] NYdd]& 6 Ml_b¶j[Y&)))(((jkn]jc *((,! 6 @n]jfgj\eYff]je]\d]e Yn-Ç.gj_YfakYkbgf]j 6 9flYdd^janadda_]_jghh$ \]llglYd]lae]lYdd]l_jf]\ 6 Mf_\ge]jeafklYclan]$g_ \]dlY_]dk]f`Yj_llf]\ 6 Gn]j`YdnhYjl]fYnYdl^janadda_ YjZ]a\kcb]jacmdlmj%g_a\j]llk% gj_YfakYkbgf]j 6 Mf\]j)(YnZ]^gdcfaf_]f]j e]\d]eg_YclanahgdalakchYjla Cad\]j2Afklalmll^gjkYe^mffk^gjkcfaf_$ KK:$j]_b]jaf_]f&fg& ,) @9JGN=JKACL2 Fylkesbiblioteksjef Ellen Kristine Molvær trivst i eit miljø der boka er i fokus. Boka vil ha ein sterk plass også i framtida, trur ho. Ê:aZdagl]c^gj ZaZdagl]cY a^qdc]lÊ ,* >qdc]kZaZdagl]c]ll]cYfknYj^gjklqjc]ladZg\]lYnZ¶c]j$dq\Z¶c]j g_Yf\j]af^gjeYkbgfkcb]d\]ja^gdc]%g_kcgd]ZaZdagl]cYa@=AD=^qdc]l& >qdc]kZaZdagl]c]l]je]aj]ff]alÉnYfd]_ÊZaZdagl]c$\]l]jE¶j]g_ Jgek\Yd^qdc]kallj]kkmjk%g_cgeh]lYfk]k]fl]j^gjZaZdagl]c^Y_$e]\ ]aYeZaka¶kedk]lbaf_gekcYh]]alZ]lj]ZaZdagl]c^qdc] L]cklg_^glg2Gn]J¶\Yd Frå sitt lokale i etasjen over Ålesund Bibliotek er dei rundt 10 tilsette ved Fylkesbiblioteket i Møre og Romsdal bindeleddet mot alle. Fjernlån-tenester, kurs og andre kompetansetiltak internt og eksternt har som mål å gje bokormar i fylket ein god lese-kvardag og at dei får den hjelp og stimulanse dei treng frå kunnskapsrike bibliotek-tilsette. – Eg er oppteken av litteraturformidling og lesestimulerande tiltak, ikkje minst for å gjere det meir attraktivt for gutar å lese bøker, seier fylkesbiblioteksjef Ellen Kristin Molvær. Ho vonar at biblioteka kan få ein enda sterkare plass når Stoltenberg & co vil ha Norge høgare opp på listene på internasjonale skuletestar. Molvær er ikkje i tvil om at biblioteka fremjar kunnskap på alle nivå i utdanningsløpet, og at skolebiblioteket skal vere ”hjartet i skolen”. Men det trengst meir ”blod”, gjennom sterkare satsing. Det må fleire bøker inn i skolebiblioteka, og meir personale som jamleg får styrka sin kompetanse. – Hugs at det er der mange elevar møter biblioteket for første gong, og får tilfang til gode lesaropplevingar, påpeikar Molvær. DYf_n]__ Biblioteknettverket i Møre og Romsdal er omfattande. Det er folkebibliotek i alle kommunane (lovfesta). 15 av dei har filialar. I tillegg kjem bokbuss i Rauma, bibliotek i grunnskolar og vidaregåande skolar, 3 interkommunale biblioteksamarbeid, 4 høgskolebibliotek og fagbibliotek ved sjukehusa og Nynorsk Kultursentrum. Dette nettverket jobbar Fylkesbiblioteket opp mot heile året. Auka kompetanse er ei prioritert satsing. For det er enno mykje å rette på. – Mange bibliotek jobbar godt, men dei har generelt for lave løyvingar til innhald og drift. 10 av dei 36 folkebiblioteka er også utan fagutdanna biblioteksjef, sjølv om mange har skaffa seg anna god kompetanse, fortel Molvær. Det er stor overvekt av kvinner ved biblioteka, og mange biblioteksjefar ved små bibliotek har berre deltidsstillingar. – Eg er uroa for den framtidige rekrutteringa av fagfolk i yrket. Her ligg store utfordringar, både på grunn av dei mange deltidsstillingane som er lite attraktive å søkje på, og at det no er eit generasjonsskifte i bibliotekmiljøet. Vi ser stor etterspurnad etter bibliotekpersonale på landsplan, og eg ser det som svært viktig at vi klarer å rekruttere nye bibliotekarar hit til fylket. KYegj\faf_ .PMWSUSVSTUSSFTBNPSEOBJOOTBUTFSFJO WJLUJHWFHlHlGPSlCFUSFTJUVBTKPOFO*FJO EFMLPNNVOBSIBSEFJJOOMFJBTBNBSCFJE PWFSLPNNVOFHSFOTFOFGPSlVUOZUUFSFTTVS TBOFCFTUNPHMFH%FUIBSHJUUCSBSFTVMUBU 'ZMLFTCJCMJPUFLFUIBSFJOUFUUEJBMPHNFEBMMF LPNNVOBOFGPSlGlUJMHPEFGSBNUJETSFUUB MZTJOHBS – Vi har ei viktig rådgivarrolle både for dei, for biblioteka, skolane og det politiske miljøet. Våre tilbod og aktivitet skal spegle behova i folke- og skolebiblioteka, og fører også til mykje reiseverksemd i heile fylket. Fylkesbiblioteket har eit stort nettverk av samarbeidspartnarar, og jobbar i ulike saker tett opp mot andre avdelingar i Møre og Romsdal fylke. DYnl]jkc]dladZg\ °4UBUJTUJLLFOWJTFSBUVUMlOBWCLFSMJHH VOEFSMBOETHKFOOPNTOJUUFUGPSClEFCBSOPH WBLTOF.FOUBMGSlQFSJPEFOFUUFSTZOFS FJUTUBCJMUOJWlEllen Kristin Molvær ser ikkje mørkt på situasjonen. °#JCMJPUFLBCMJSCSVLUF%FUFSVUBOUWJM EFUNFTUCSVLUFLVMUVSUJMCPEFUJ.SFPH 3PNTEBMPHFJOTFSTWJLUJHNUFQMBTTJMPLBM TBNGVOOFU'PMLFCJCMJPUFLBFSHPEFNFETQFMB SBSGPSTLPMBOFPHIBSPHTlVUWJLMBTFHUJMl CMJTFOUSBMFMBWUFSTLFMUJMCPEGPS¿ZLUOJOHBS PHJOOWBOESBSFSTFJFS.PMWSPHUFLPTTNFE FJOUVSJOOPNMPLBMBUJMaMFTVOECJCMJPUFL%FS ¾OOWJ¿FJSFJOOWBOESBSBSGSl#PTOJBJGVMM HBOHNFElMFTFBWJTFSGSlIFJNMBOEFU%FJFS JWSJHFCSVLBSBSBWCJCMJPUFLFU.BOHFJOOWBO ESBSBSPH¿ZLUOJOHBSCSVLFSPHTlJOUFSOFUU UFOFTUFSUJMlIBMEFLPOUBLUNFETMFLUPHWFOFS MBOHUCPSUF'PMLFCJCMJPUFLBWJMWFSFWJLUJHF BSFOBFSVOEFS³.BOHGBMETlSFU³ Biblioteka får eit stadig større utval av video, plater og lydbøker. Lydbøkene er kjempepopulære. Før var dette spesialtilbod til blinde og svaksynte. I dag er det ”allemannseige”! Ein del bibliotek har eigne nettsider, med mange tenestetilbod og linkar. Ê=hgkÊ]jdandY_Y Vinter og haust er bokbåten ”Epos” på tur rundt i fylket med bøker og framsyningar. Tilbodet skjer i samarbeid med fylkeskommunane Hordaland og Sogn og Fjordane, og sjølve bokbåt-tenesta rundar 50 år neste år! Men det har fleire gonger vore truga av nedlegging. No ser Molvær likevel lyst på framtida for den gamle fjord-slitaren. – ”Epos” er bygd som ein bokbåt, og er eit unikt tilbod. Det blir hevda at tilbodet er ”gammaldags”, og vi må sjølvsagt ha fokus på modernisering og nytenking her også, seier ho. Bokbåten har eiga nettside, bokbåt-klubb og medlemsblad to gonger i året. <]ana\Yj]_Yf\]kcgdYf] Fylkesbiblioteksjefen er glad for den sterke og målretta satsinga på biblioteka i dei vidaregåande skolane. Her har ein teke eit kvantesprang framover som ein del av Kunnskapsløftet. Ei viktig satsing er felles, sentraldrifta biblioteksystem for alle skolane, der ein mellom anna har tatt i bruk det felles lånekortet ,+ som kan brukast i alle bibliotek i landet. – Møre og Romsdal fylke har satsa stort her dei siste par åra, seier bokveteranen stolt. 20 skolar har no eige skolebibliotek. 3 har kombinasjonsbibliotek eller samarbeidsavtale med anna bibliotek. 11 har fagutdanna bibliotekar. >gdc]ZaZdagl]cY – Kva er hovudutfordringa for folkebiblioteka? – At alle skal ha rett til å møte gode bibliotek med variert tilbod av trykte og digitale kjelder. Dei minste biblioteka manglar enno ressursar til å dekkje si samfunnsmessige rolle og oppfylle forventningane til publikum. Men også brukarar av desse biblioteka har rett til å møte eit profesjonelt personale og oppleve høg kvalitet på tenestene. Dette utfordrar oss når det gjeld nye og framtidsretta modellar. – Vi må i framtida gå frå å vere tradisjonelle, samlingsorienterte bibliotek med fokus på interne system til sterk brukarfokusering. Her er IKT og felles-system avgjerande verktøy. Det er viktig at biblioteka mellom anna tar ut gevinsten med automatisering og ulike felles-system, at ikkje alle sit på kvar sitt nes og gjer dobbeltarbeid. Fagfolka må ”rydde” meir tid til formidling av litteratur og kunnskap. Vårt mål er å gjere Møre og Romsdal til eit betre bibliotekfylke. KcYdÖqll] Ellen Kristin Molvær karakteriserer Fylkesbiblioteket som eit bibliotek for biblioteka i Møre og Romsdal. Fylkesbiblioteka ML<9FFAF?2 Det er satsa sterkt på bibliotektenestene i dei vidaregåande skolane. Fylkesbiblioteket sine ressurspersonar her er IKT-rådgivar Tommy Skalstad og bibliotekrådgivar Heidi Sørensen Drageseth. er institusjonar som byggjer på det gamle Sentralbiblioteket, og skulle vere knytt til eit folkebibliotek. Lova har kravd dette. Men no er denne lova endra, og det har skjedd store endringar i fylkesbiblioteka. Til hausten flyttar administrasjon og rådgivingstenesta i Fylkesbiblioteket ut av Ålesund rådhus og til nye lokaler i Kirkegata, eit steinkast unna. Fjernlånskontoret held fram i Ålesund bibliotek, sidan basis for denne tenesta er fylket og Ålesund bibliotek sine felles samlingar. Fylkesbiblioteket vil då framstå med auka fokus på rådgivings- og utviklingsoppgåver, kurs og kompetansetiltak for heile fylket. Det er laga ein ny samarbeidsavtale med Ålesund kommune. Her går ein over til internt kjøp av tenester i staden for at fylkesbiblioteket sitt personale skal delta i vaktordninga, mellom anna med kvelds- og laurdagsvakter i Ålesund bibliotek. Ghh_n]j^gj>qdc]kZaZdagl]c]la E¶j]g_Jgek\Yd2 :JMC9J9J2 Innvandrarar og flyktningar er ivrige brukarar av biblioteka, fortel fylkesbiblioteksjef Ellen Kristin Molvær. Her saman med (f.v.) Boris Reisman, Halil Hasic og Halil Zubovic i Ålesund bibliotek. ,, >b]jfdfYnZ¶c]jg_Yf\j]e]\aY :gcZl]f=hgke]\Z¶c]jg_cmdlmj hjg_jYe F]llklY\e]\ZaZdagl]c%j]kkmjkYj HjYclakc]$ZaZdagl]c^Y_d]_]j\ J\g_`b]dhladZaZdagl]cdgcYd] g_affj]aaf_ <]dlYYclanlaZaZdagl]cmlnacdaf_ acgeemfYf] 9jZ]a\]^gj_g\]^]dd]kd¶qkaf_Yj ^gjZaZdagl]cY CmjkladZg\^gjklqjc]\]f^Y_d]_] cgeh]lYfk]faZaZdagl]cY ACL%j\_anaf_ :aZdagl]cladZg\ladZYjfg_mf_] :aZdagl]cladZg\ladkµjkcadl]_jmhh]j >gjea\d]Yclm]dd]fq`]al]jh ZaZdagl]cgej\]l @b]jf]LJAE CnYZ]lqj GJ<=L2Oppåbere KH¦JKExD2 I Liabygda i Stranda seier dei oppåbere om skare. Eks: Eg hadde ikkje ski, eg gjekk på oppåbere. 1. Odd Bondevik er den andre biskopen i Møre bispedømme. Kva heiter han som var den første? KM<GCM2 2. Kor langt er det frå Sunndal til Molde etter at Skrøotunnelen i Jordalsgrenda vart opna? 3. Reiselivsselskapet Classic Norway opna nyleg verdas sørlegaste snøhotell. Kor? 4. Filmprodusenten Margreth Olin vart nyleg tildelt ein pris. Kva pris var dette? 5. Kva heiter kommunesenteret i Sula? 6. Selskapet Fast vart nyleg seld til Microsoft. Kva heiter leiaren i Fast? 7. Kor mange vanlege idrettslag med kor mange medlemer er det i Møre og Romsdal? 8. Sivert Aarflot starta det første biblioteket på landsbygda. I kva for kommune? 9. Kva heiter den største landkommunen i Møre og Romsdal? 13. 14. 15. 16. 17. 12. 8. 9. 10. 11. 5. 6. 7. 1. 2. 3. 4. ,. Ole Nordhaug. 88 km. På Bjorli. Livsvernprisen av Organisasjonen Menneskeverd. Langevåg. John M Lervik, opprinneleg frå Øksendal. Ca 470 vanlege idrettslag med 75.000 medlemer i Møre og Romsdal. Volda kommune. Ørsta kommune. I Stangvik i Surnadal kommune. Eit år med 366 dagar, februar har 29 dagar når det er skotår. Averøy, ein ved ferjetillegget på Bremsnes, den andre ved Kvernes stavkyrkje. Costa. I Eresfjord i Nesset. Frank Sve. Eikesdalsvatnet. Driva er 150 km lang, og renn frå Dovrefjell gjennom Drivdalen til Oppdal, og derfrå vestover ned til Sunndalsøra. -TOJOHTVEPLV 10. Kor finn vi verdas nordlegaste eikeskog? 11. I år, og kvart fjerde år, er det skotår. Kva er det? 12. I Møre og Romsdal er det fire bevarte tingkretsar. To av dei ligg i same kommune. I kva for kommune? 13. Kva er det latinske namnet på kragebeinet? 14. Kor er fjellet Goksøyra? 15. Kven er ordførar i Stranda? 16. Kva heiter den største innsjøen i vårt fylke? 17. Driva er den lengste elva i Møre og Romsdal. Kor renn Driva?
© Copyright 2024