1. No category

Sauen røktar Kystarven, eit delprosjekt under Kystarven
Møte om gjerding og gjerdelov tysdag 12. mars kl. 19.30 i Askvoll rådhus.
Gjerdetype og kostnader, v/ Endre Bell Fossen, bonde i Gaular,
•
•
•
Enkel servering
Gjerdehald –pliktar og rettar- v/ Liv Løken, Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Diskusjon spørsmål
Kort orientering om tilskotsordningar til kulturlandskapsskjøtsel (SMIL),
v/ Johannes Folkestad, Askvoll og Fjaler kommune
Velkomne!
Bilete av eit permanent elektrisk gjerde
tlf 911 76 347
El- gjerde – psykisk sperre
• «Opplæring» av kalvar, lam og kje
• Full styrke i dressurperioden (=
heile sesongen for geit)
• La gjerde bli høyrt !
• God jording
800 30 360
El- gjerde – det du treng
•
•
•
•
Stolpe 6 cm
Tråd
2,0mm
Isolator DeLaval
Grindhandtak
• Gjerdeapparat
El- gjerde – kjekt å ha
• Lynavleiar
•
•
•
•
Jordspyd
Strammehjul, strekkfjør
Røyrisolator
Tilkoblingskabel
• Gummiklubbe
Fjernkontroll
Mobilstyring
El- gjerde – 1000meter
Stolpe
6 cm
250
25,00
6 250,00
8 cm
8
37,50
300,00
Tråd
2,0 mm
4000
760,00
3 040,00
Isolator
DeLaval
1000
3,00
3000,00
9
32,00
288,00
1
2 200,00
2 200,00
Handtak, strammar
El-apparat
Secur 2005
15 078,00
El- gjerde – stell
• Rydd
•
•
•
•
Kontrollér spenning
Legg ned strengen
Fjernkontroll
Mobilstyring
El- gjerde – stell
El- gjerde – meir
• http://hordaland.lr.no/fagartikler/
1867/
• www.felleskjopet.no
• www.nessemaskin.no
• www.smaafe.no
SMIL
- Spesielle miljøtilskot i landbruket
Tiltaksstrategi for bruk av spesielle miljøverkemidlar
• Askvoll kommune har i lag med faglaga, og etter retningsliner frå
fylket, utarbeidd ein ny strategi for bruk av SMIL (og NMSK) midlane
for perioden 2013-2016
• Planen understreker m.a. at tiltak som held ope og skjøttar
kulturlandskapet skal stå sentralt ved fordeling av midlane.
• Dette betyr m.a. at gode gjerde- og ryddetiltak
kan prioriterast.
• Eks:
 Rydding/ gjerding av gamle kulturbeiter
 Tiltak retta mot bruk og skjøtsel av Kystlyngheia
 Skjøtsel av viktige kulturmarkstypar og
område med verdtfult biologisk mangfald.
Det vert ikkje gjeve støtte til oppsett av midlertidige gjerde, inngjerding
av innmark og andre tiltak som vert rekna som del av den ordinære
drifta, eller lovpålagte tiltak.
Korleis vert kostnadane berekna
For ryddetiltak:
•
•
•
•
Arealet vert innteikna i kart og lagt ved søknaden (foto)
Arealstorleik vert berekna ved hjelp av GIS- kartverktøy
Kostnad: 8t /daa (norm) x 200kr/t = 1600kr/daa.
Kostnadsoverslaget vert ganga med tilskotssatsen
inntil 70% av godkjent kostnadsoverslag for
kulturlandskapstiltak.
• Tilskotssatsen verdt vurdert etter:
tiltaket sin næringsverdi
Tiltaket sin allmennyttige verdi
Organiseringsform (eks fellestiltak)
samt etter søknadspågang.
Kostnader Gjerding
• For berekning av gjerdekostnader har kommunen, som
utgangspunkt, nytta Norsk Småfeservice sitt verktøy for
berekning av gjerdekostnader.
http://www.smaafe.no/kunnskapsbase/cat_view/7-gjerder
• Ved kostnadsberekning er det lagt inn:
–
–
–
–
–
Materialkostnader
Utkøyring
Traserydding
Eige arbeid (200kr/time)
Terreng vurdering (vanskeligheitsgrad)
• Verktøyet gjev ein kostnad per løpemeter gjerde
Eks: Henta frå Norsk Småfeservice
Eks. gjerding
- Inngjerding kulturbeite, Eks: 50% tilskot
Gjerdeleng (800m):
Gjerdelengde vert teikna inn i kart av søkjar, og
målt opp i GIS- kartverktøy.
• Sauenett 90cm, kval. 1
• Terrengvurd. 2 og 5
 Sau 90cm: 600m x 71kr/m = kr. 42.600
 Kamstål: 200m x 114kr/m= kr. 22.800
 Totalkostnad: kr. 65.400
 Tilskot: kr. 65.400 x 0,5 = kr. 32.700
Tips for kostnadsberekning
• Berekningsverktøyet må nyttast med atterhald, men er eit
nyttig hjelpemiddel ved utarbeiding av søknad om tilskot
• Det er viktig å notere i søknaden om at det skal nyttast
spesielle typar gjerdemateriell, til dømes:
– stolpetype (type dimensjon)
– netting (Høgd, kvalitet, type, eks. lammesikker)
– Overstreng
• Hent gjerne inn prisar i førekant og legg ved søknaden
• Om det er særskilt vanskleg terreng (eks. trong for
boring/bruk av kamstål) bør ein også få fram om lag kor
mange meter dette gjeld (teikn inn i kart)
• Husk å ta vare på kvitteringar for innkjøpt materiell
Søknad SMIL-midler 2013
• I 2013 har Askvoll kommune fått tildelt ei
ramme på kr. 320.000 frå Fylkesmannen
• Søknadsfristen er sett til 10. april (send
søknaden til kommunen)
• Husk å søke/ varsle kommunen før ein starter
på tiltaket, ta gjerne bilete og legg ved søknad
• Søknadskjema (SLF 430) og kart kan ein få ved
å kontakte landbrukskontoret.
Gjerdeløysingar i samarbeid
Om gjerdelova
Førde, 12.3.2013
Liv Bergljot Løken
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Kva er gjerdeplikt?
 Gjerdeplikta kan vere fastsett i avtale, gjennom alders tids
bruk, i jordskifte o.s.v.
 Ein grunneigar kan kreve gjerdehald av naboen etter reglane
i grannegjerdelova.
 Naboar kan i utgangspunktet fritt avtale kvar gjerdet skal gå,
kven som skal vedlikehalde det, og fordeling av vedlikehaldet,
uavhengig av reglane i gjerdelova. Lova sine reglar vik for
avtale. Enkelte lovreglar set grense for kva som kan avtalast.
Det kan for eksempel ikkje avtalast å ha eit gjerde som er
farleg for folk eller husdyr.
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Reglar om gjerdehald har ei lang
historie
 Gulatingslova frå før år 1000
gjerde sett fred mellom grannar
 Magnus Lagabøtes landslov 1274
den som vil frede eiga innmark, sett opp gjerde
 Lover retta spesielt mot beite og gjerde
1860, lov om jords fredning, gjaldt på landsbygda, var ei kombinert beite- og
gjerdelov, innførte større vekt på vakteplikta.
1961, lov om grannegjerde gjeld alle typar gjerde, også i byen, kost/nytteprinsippet, uklart.
1961, lov om ymse beitespørsmål som lovfestar vakteplikta.
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Grannegjerdelova
 Lova legg til rette for avtalefriheit og fleksibilitet (endring
ved endra behov).
 Grannegjerdelova gjeld når anna ikkje går fram av særlege
rettshøve eller avtale.
 Gjeld ikkje gjerdehald ved offentleg veg og jernbane.
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Rett til gjerde
 Kan sette opp gjerde mot nabo dersom ein kostar det sjølv.
 Plassering i grensa, ikkje meir enn 0,5meter inn på naboen.
 Gjeld eigedomsgrense, og beiterettsgrense.
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Plikt til gjerde
 Kan kreve gjerdehald av nabo dersom eigedommane kvar for
seg har nytte av gjerdet, og det er klart at samanlagt for
begge eigedommane er nytten større enn kostnaden.
 Utmarkseigar har ikkje plikt til å halde gjerde mot hyttetomt
i utmark.
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Eksisterande gjerdeplikt
 Gjerdehald som har vore der frå «arilds tid», typisk på




innmark, bøgard
Gjerdeplikt fastsett i jordskifte
Gjerdeplikt fastsett i gjerdeskjøn
Slik gjerdeplikt består til noko anna er bestemt
Ein grunneigar kan såleis ikkje eigenhendig seie frå seg
gjerdeplikta si, t.d. ved å kutte ut vedlikehaldet
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Nedlegging av gjerde
 Avtale om gjerdeplikt kan seiast opp etter 10 år med 1 års
frist.
 Gjerde som er der frå før kan ikkje leggjast ned utan at
vedlikehaldskostnadane er større enn nytten for begge
eigedommane under eitt.
 Farlege gjerderestar skal fjernast.
 Tvist om gjerdeplikt mellom eigedommar kan avgjerast ved
gjerdeskjønn eller jordskifte.
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Når naboen let gjerdet forfalle
 Når naboen ikkje oppfyller gjerdeplikta si kan namsmannen
la den andre få fullmakt til å sette arbeidet i verk på hans
kostnad, dersom kravet har tvangskraft.
 Har kravet ikkje tvangskraft, skal naboen få uttale seg først.
 Er det ikkje tvangsgrunnlag frå før, kan tvist om
kostnadsspørsmål avgjerast i gjerdeskjøn når arbeidet er
gjort.
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Eksempel
 Gjerdeplikta vart pålagt i jordskifte i 1945.
 Ca 470 meter i utmark i grense mot nabogarden.
 A sette frist for å sette gjerdet i stand (aktiv drift).
 F avviste kravet (fritidseigedom).
 Namsmannen ga A fullmakt til å sette gjerdet i stand.
 F klaga agjerda inn for Fjordane tingrett.
 F kravde jordskiftesak, ny vurdering av gjerdeplikt
 Jordskifteretten kom til at det var gjerdeplikt. La m.a. vekt på at
dette var eit eksisterande gjerde, aktiv drift på eine bruket, at det
var kort avstand til innmark på eine sida.
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Nytte av gjerde
 Vern av eigedom
 Verne innmark og hage mot beitedyr
 Unngå erstatningsansvar for skade av beitedyr
 Markering av grense
 Osv.
 Tommelfingerregel: Gjerdeplikt når det er beitedyr på ei
eller begge sider av grensa og innmark på ei eller begge sider
av grensa.
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Utforming av gjerde
 Gjerdet skal vera 1.10 m høgt og så sterkt og tett at det
fredar mot hest, naut og sau. (når det er jordbruks- eller
skogbrukseigedom på ei av sidene)
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Fordeling av gjerdekostnader
 Vanlegvis: 1/2-deling.
 Kan endrast dersom dette er urimeleg.
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Andre lover med reglar om gjerde
 Veglova
 Plan- og bygningslova
 Friluftslova
 Dyrevelferdslova
 Vannressurslova
 reindriftslova
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Reglar med ufråvikelege krav
 Grannegjerdelova § 3, gjerde skal settast opp og
vedlikehaldast slik at det ikkje er til fare for folk eller husdyr.
 Dyrevelferdslova § 15, forbode å bruke piggtråd
 Friluftslova § 13, forbode å stenge for ferdsel i utmark
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Beitelova
 Dyreeigar har vakteplikt (objektivt ansvar).
 Lova gjeld husdyr: hest, storfe, gris, sau, geit og fjørfe
unnateke duer.
 Dyreeigar har erstatningsplikt ved skade. Den kan falle heilt
eller delvis bort dersom den skadelidne har medverka til
skaden. (Ved å ikkje halde gjerdeplikta si)
 Tvist kan avgjerast ved skjønn.
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Jordskiftelova
 Jordskifteretten kan gi reglar om gjerdehald i jordskiftesaker
som gjeld:
 Deling av sameige
 Ombyting av grunn
 Sams tiltak (felles investering) i gjerdehald
 Bruksordning av beite
 Ny vurdering av tidlegare pålagt gjerdeplikt
 Jordskifteretten kan også halde gjerdeskjønn etter gjerdelova
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Har jordskifterettane mange saker om
gjerde - beite?
 Påstand: Dei fleste gjerde blir sett opp eller lagt ned etter
avtale eller stilleteiande aksept.
 Lensmannsskjønn: ca 10 – 20 pr. år i landet sine
lensmannsdistrikt (dei fleste er truleg gjerdeskjønn).
 Påstand: Dei fleste sakene der det er tvist om gjerdehald
hamnar i jordskifteretten.
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Bruksordning etter jordskiftelova
 § 2 c nr 2: Jordskiftekan gå ut på å gi reglar om bruken i område
der det ikkje er sambruk mellom eigedomar, når jordskifteretten
finn at det ligg føre særlege grunnar.
 Ot. Prp. Nr 56, (1978-1979) side 47: «Det er dei positive og
faktiske sidene som departementet her legg størst vekt på, nemleg
at vi har store utmarksområde i landet som i dag ikkje kan brukast
t.d. til beite på grunn av manglande gjerdehald. Det er dei store
kostnadene med gjerdehaldet om kvar og ein skal gjerde inne sin
teig som gjer at det blir lite og inkje att for kostnad og strev. Berre
gjennom sambruk kan gjerdespørsmål og ulike vanskar løysast slik
at bruken av utmarksområda kan blik praktisk og økonomisk
mogleg.»
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Rettspraksis, unntak frå vakteplikta,
bruksordning/sperregjerde
 Mange saker om gjerde- og beitespørsmål har blitt anka til
lagmannsrettane og heilt til Høgsterett.
 Høgsterett stiller strenge krav for å godkjenne lokale
sedvanar som bryt med reglane om vakteplikta.
 Rt-1990-1113. Påstand om alders tids bruk og lokal sedvane
etter 1805 førte ikkje fram. Det same gjaldt påstand om
«streifbeiterett»
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Balsfjorddommen
 Rt 1995 s. 644. Felles beiterett i utmark mellom fleire
eigedommar var praktisert i 150 år. Beitet omfatta storfe, sau
og geit. Påstand om at dette var ein tålt bruk. Høgsterett la
til grunn at grunneigarane i området hadde felles beiterett i
kvarandre si utmark på grunnlag av lokal sedvane.
 om begrepet «streifbeiterett»: «…det er tvilsomt om det er
til særlig veiledning…, og… jeg legger til grunn at begrepet
streifbeiterett heller ikke kan ha et helt fast rettslig innhold.
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Sperregjerde for sau
 Rt-1990-148, jordskifte. I tvist om beitespørsmål og
oppsetting av sperregjerde for sau, bestemte jordskifteretten
at det skulle settast opp sperregjerde for sau i lifoten, og
oppretta ei gjerdeforening. Det blei forgjeves hevda at det
ikkje kunne påleggast gjerde i grenselinje mot
sambruksområde av så usikker karakter som her.
Bruksordning i jordskifteretten kan pålegge fellesløysing i
området der det ikkje tidlegare var sambruk på rettsleg
grunnlag.
 Det har vore fleire liknande saker seinare
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett
Sunnfjord og Ytre Sogn jordskifterett