Her finn du Økonomiplan 2016-2019
Ål kommune Økonomiplan 2016-2019 med årsbudsjett 2016 Vedlegg: sparekatalogen 2016 Rådmannens salderte budsjett til handsaming i Formannskap 23 nov. og Kommunestyret 17.des.2015 Innhald Ramme og visjon Rådmannen har ordet Handsaming og prosess i budsjettarbeidet Mål, verdiar og milepælar 2016 Økonomisk stode og venta resultat i 2015 Ramme for 2016 budsjettet –generelt Ramme for 2016 budsjettet –inntektene Ramme for 2016 budsjettet –utgiftene Hovudoversyn før sparing Hovudoversyn etter sparing 3 4 5 8 10 12 17 20 22 Investeringar Vurdering og prioritering Investeringsramme/handlingsregel Oversyn investeringar 24 25 26 Kommunale selskap og samarbeid 27 Driftsområda Administrasjon og fellestenester Oppvekst Helse og sosial Kultur Drift og utvikling 28 31 35 38 41 2 Rådmannen si innleiing Dette dokumentet er grunnlaget for sektorutvala og formannskapet sitt arbeid med budsjett 2016 og økonomiplan 2016-2019. Dokumentet viser rådmannen sine vurderingar av kommunen sine budsjettutfordringar og rådmannen sine vurderingar av dei nedskjeringar og tilpassingar som er nødvendige. Ei framskriving av budsjettet for 2015 med forventa lønsauke i 2016, viser at kommunen framleis har for høge utgifter i høve inntektene. Det er spart inn på drifta i 2013, 2014 og i 2015, men det er framleis behov for nedskjeringar på budsjettet for 2016. Men trenden viser tydleg at vi no er på rett veg. Utfordringane med sterkt reduserte kraftinntekter er blitt større, vi budsjetterer berre med 15 millionar i kraftinntekter i 2016. I rådmannen sitt framlegg er heile kraftinntekta teke inn i drifta. Sett over ein 4-årsperiode er underbalansen på drift på om lag 25 millionar. Dette vil vere ei stor utfordring for Ål, og rådmannen gjer framlegg om innføring av generell eigedomsskatt med verknad frå 01.01.2017.Det vil lette utfordringane med 13-15 millionar. Rådmannen vel difor å sjå på 2016 som eit «mellomår» og tilrår å bruke inntil 4,565 millionar av fond for å få driftsbudsjettet i balanse. I tillegg legg eg fram «sparekatalog for 2016» med framlegg til nedskjeringar på ca. kr. 10 millionar. Utbygging av Ål helsetun er no i gang. Det blir teke opp store lån for å finansiere dette. Når vi får inn mvakompensasjon og tilskot frå husbanken, vil låneopptaket bli redusert. Utbygging av kulturhuset er framleis ikkje avklart, og rådmannen ber om litt meir tid til endeleg tilråding i den saka. Investeringane blir no finansiert med låneopptak, noko som gir driftsbudsjettet ytterlegare utfordringar. Sektorutvala hadde sine strategikonferansar våren 2015. Referat frå desse møta ligg i dette dokumentet. Strategikonferansane kom med innspel til viktige satsingsområde framover. Når ein tek inn over seg dagens økonomiske situasjon, er det vanskeleg å satse på utvida driftstiltak no. Rådmannen gjer likevel framlegg om mellom anna å styrke pleie/omsorg til eldre med 2,5 millionar og oppvekst med 1,4 millionar. Sparekatalogen, som vart oppretta for budsjettet 2013, blir vidareført, men med noko færre tiltak. Rådmannen har vurdert tiltaka og vist dei ho vil tilrå å leggje inn i budsjettet. Det er også i år vanskeleg å oppnå full reduksjon, og budsjettframlegget er saldert med om lag 8,6 millionar frå fond. Det kan forsvarast som eit førebels grep ved at fondsoppbygginga har vore positiv dei siste 2 åra, og framlegget til innføring av generell eigedomsskatt frå 2017. Dei tilsette er orientert om budsjettprosessen og dei utfordringane den ber med seg gjennom sine leiarar, tillitsvalde, verneombod og eit allmøte der alle var inviterte til å møte. Rådmannen opplever at det er forståing for situasjonen i organisasjonen, men at det no røyner på for ein del tenester. Ål kommune har framleis eit svært godt tenestetilbod som er prega av høg kvalitet. Kommunen blei rangert som nr 12 på Kommunebarometeret. Det rår framleis optimisme og pågangsmot blant dei tilsette og arbeidsinnsatsen er stor. Sjølv om ein no igjen må redusere på drifta, har rådmannen stor tru på at vi framleis vil vere ein kommune med eit høgt tenestenivå og god utvikling på drifta. Ål kommune har stort fokus på utvikling og innovasjon. Dette perspektivet må ikkje drukne i diskusjonane om reduksjonar. Ei oppgåve for leiarane i kommunen, er å oppretthalde driven og ynskjet om å utvikle organisasjonen framover. Berre slik kan vi vere på høgd med dei krav kommunen må innfri i framtida. Når det gjeld investeringar, tilrår rådmannen berre nokre mindre tiltak i tillegg til dei to store prosjekta, Ål helsetun og ei eventuell utbygging av Ål kulturhus. Rådmannen leverer frå seg dette budsjettgrunnlaget og har tru på at politikarar i sektorutval, formannskap og kommunestyre har eit godt nok grunnlag til å vedta eit rett budsjett 2015 og økonomiplan 2015 – 2018. Ål, 10. november 2014 Tone Tveito Eidnes rådmann 3 Handsaming av budsjettet og økonomiplan Kommunestyret skal ein gong i året vedta ein økonomiplan som skal omfatte minst dei fire neste budsjettår. Økonomiplanen skal dekkje heile kommunen si verksemd og gje realistisk oversyn over sannsynlege inntekter, venta utgifter og prioriterte oppgåver i planperioden. Budsjettet er ein bindande plan for kommunen sine midlar og bruken av desse i budsjettåret. I løyvingar til ulike føremål kan ein gjere frådrag for tilhøyrande inntekter (nettobudsjettering). Ål kommunestyre løyver nettoutgift pr. sektor og pr. avdeling i si budsjetthandsaming. I økonomistyringa er det likevel viktig og fylgje med på brutto inntekter og utgifter. Budsjettprosessen strekkjer seg gjennom store delar av året. Føringar, vedtak og løyvingar gjennom året må innarbeidast i det økonomiske opplegget. Strategisamlingane i april er ein viktig arena som legg premissar og gjev politiske signal på dei ulike budsjettområda. Innstilling til budsjettet frå formannskapet skal leggjast ut til offentleg ettersyn seinast 14 dagar før innstillinga blir handsama i kommunestyret. Kommunestyret skal vedta budsjettet innan utgangen av året. Framdriftsplan for budsjettprosessen, budsjett- 2016 Dato Mars /april Fora Administrasjon Deltakare Rådmannsteam 18 -19 mai 2 sept. Administrasjon Administrasjon Rådmannsteam Avdelingsleiarmøte 23 sept. 07 okt. 19 og 20 okt. AMU/UT Administrasjon Formannskap + utvalsleiare Rådmannsteam Rådmannsteam Rådmannsteam + Evt. andre adm. leiare 21.okt administrasjon Rådmannsteam 27 okt. SHS,SUKO,STNR 09 nov. Formannskap Leiar på dei ulike sektorar /avd Rådmannteam 23.nov Formannskap Rådmannsteam Agenda Premisser for budsjett og budsjettprosess 2016 Budsjettkonferanse Ullensvang Drøfting av samla budsjettopplegg i rådmannsteam og leiarmøte Gjennomgang budsjett 2016 Gjennomgang budsjett 2016 Budsjettnotat med status og utfordringar frå adm. Ordførar sett agenda Adm gjer greie for budsjettutfordringar,alternativ og prioriteringar Heil dag oppsummering etter budsjettkonferanse med formannskap Informasjon frå Rådmann Vedtak kring budsjettet frå utvala 17 des. Kommunestyret Rådmannsteam+ evt. Andre leiare Drøfting av budsjett i lys av kvartalsrapport og statsbudsjett og vedtak i utval Vedtaksmøte for budsjett og økonomiplan 2016-2019 Innstilling til kommunestyre Budsjettet skal på høyring Kommunetyret handsamer budsjettet og gjer endeleg vedtak på budsjett 2016 4 Mål, verdiar og milepælar for kommunen Økonomiplanen skal vere forankra i kommuneplanen. I kommuneplan for perioden 2015-2027 er følgjande visjon vedteken: Eit levande Ål for alle Overordna mål : I Ål skal det vera godt å bu og leva. I Ål skal alle verta sett, inkludert og respektert. Utviklinga i Ål skal ta vare på behova til komande generasjonar. Ål vil vera eit berekraftig lokalsamfunn, økonomisk, sosialt og miljømessig. Ål har, og vil ha, aktive, kreative, deltakande og skapande innbyggjarar. Ål skal vidareutvikle gode og lønsame arbeidsplassar. Verdiar for organisasjonen Rådmannsteam har, saman med avdelingsleiarane, kome fram til tre verdiar som skal leggast til grunn i vår framferd og oppgåveløysing . Vi vil i 2016 jobbe vidare med å innarbeide desse i heile organisasjonen . Open Modig Grundig Milepælar for det krevjande budsjettåret 2016 Vidare utvikling av godt leiarskap. Finne ein god strategi for utvikling av organisasjonen innanfor ei strammare økonomisk ramme. Kulturhus – Oppfylging av kommunestyrevedtak om vidareutvikling. Finne forbetringsområde. Nye og betre løysingar gjennom innovasjonsprogram. Vidareføre betre læring. Oppstart og drift av Helsetunet. Innarbeide rutinar og driftsmodell. Målstyring på alle einingar Kommunen har fire fokusområde: Økonomi, organisasjon og medarbeidar ,samfunn og tenester. På dei tre fyrste har einingane felles måltal og styringsindikatorar. På tenester har dei fem hovudsbudsjettområda utarbeidd meir detaljerte tenestemål. Under er sett opp mål som er felles for alle einingar. Tenestemåla kjem fram på dei ulike driftsområda (frå side 27). Dei same måltabellane vil kome att i årsmelding med resultat i høve til mål. 5 MÅLKART ÅL KOMMUNE 2016 Fokusområde Mål for organisasjonen Korleis arbeide i 2016 for å nå målet? Evalueringsmetode Måleverktøy Forventa resultat 2016 Medarbeidarar og organisasjon Leiarane er tydelege og målretta Lage god intern opplæringsplan Avdelingsleiarmøter med fokus på leiing. Leiaropplæring der det er behov Gjennomførte aktivitetsplaner jf. HMS bok og gjennomførte rutinar jf. Arbeidsgjevarstrategi/Personalforvaltning 95 % Tilsette meistrar arbeidskvardagen God introduksjon av nye tilsette Gode medarbeidar/ utviklingssamtalar m/ tiltaksplanar Nærværstatistikk 95 % Oversikt over turnover 8% Opplæring av verneombod. Alle leiarar og verneombod har HMS-grunnkurs. Samarbeidsmøte med leiar, VO og TV (trepartsamarbeid) Avvik- / personskadestatistikk Gode rutinar på å registrere yrkesskadar Medarbeidarundersøkingar 50 Arbeidsmiljøa er trygge og forsvarlege Økonomi Fokusområde Neste i 2017 Tilsette har nødvendig kompetanse og god fagleg utvikling Gode tilsettingsprosesser. Gode kompetanseplaner. Utnytte intern kompetanse til opplæring i avdeling/sektor. Ulike brukarundersøkingar i organisasjonen. Medarbeidarundersøkinga Resultat på undersøkingane skal vere betre enn landsgjennomsnitt Budsjettramma pr. kvartal og pr. år blir helde Budsjett/ Rekneskap i VISMA Statistikk og % -avvik Innanfor 2 % avvik under budsjett Avdelingane rapporterer i samsvar med årshjulet Sikre at årshjulet er kjent i alle avdelingane. Informere undervegs. Registrere avvik på rapportering. Ingen avvik frå årshjulet Økonomirutinane er effektive og rasjonelle Samarbeide og dele ressursar med andre kommunar. Medarbeiderundersø king frå dei involverte Auka trivsel og fagkunne. Fondsavsetningane er større ved neste årsskifte. Innsparing og sparing. % av årlege driftsinntekter. 10 % av årlege driftsinntekter i frie fond. Mål for organisasjonen Korleis arbeide i 2016 for å nå målet? Evalueringsmetode Måleverktøy Forventa resultat 2016 6 Samfunn Avklare kommunestrukturen i Hallingdal Starte arbeidet med kommunereforma ved å tilrettelegge for utgreiing og vedtak Politiske vedtak Avklaring Folketalet i Ål aukar årleg. Sikre tilgang på bustader og bustadtomter. Sundreby 2030 med bulysttiltak. Gode kommunale tenester med allsidig kulturtilbod , god barnehagedekking og allsidige jobbtilbod Vatn: Overvaking og tiltak for å hindre ureining. Dyrka mark: ta vare på og halde i hevd, krav om nydyrking ved omdisponering, følgje opp driveplikt. Urørt natur: behalde samanhengande inngrepsfrie område. Biologisk mangfald: behalde verdfulle område. Villrein: følgje opp regional plan for Nordfjella. Folketalsstatistikk +0.2% Vedlikehald og vidareutvikling av stigtilbod, sykkel -og skiløyper, gangvegar og snarvegar. Trafikktryggleikstiltak. KOSTRA-tal (km stigar, gangvegar, sykkel- og skiløyper). Tal tiltak gjennomførte. 0.5 km meir Samarbeide med andre for å få effektiv drift og attraktive fagmiljø. Oppretthalde breidde i kulturtilbodet og dermed høg grad av deltaking. Statistikk. Tal nye samarbeidstiltak. Oppretthalde toppplassering i Kulturindex 2015 2 nye Naturressursane vert nytta på ein måte som ikkje øydelegg dei for framtida Innbyggjarane har rikeleg høve til fysisk aktivitet i kvardagen. Oppretthalde og skape nye attraktive arbeidsplassar. Vidareutvikle oss som kulturbygda i Hallingdal. Tal tiltak gjennomførte. Prøveresultat frå overvakingsprogram. KOSTRA-tal (tal da omdisponert, tal da nydyrka) 0 reduksjon 0 reduksjon 0 reduksjon KOSTRA-tal (areal endra) KOSTRA-tal (areal endra) Minst 2 nye tiltak Kulturindex: 4. plass eller betre 7 Økonomisk stode for kommunen Kommunen hadde i perioden 2003-2010 solid økonomi og god evne til å halde oppe tenestenivået og samstundes gjennomføre store investeringar. Dette gjennom god drift, fokus på utvikling, auka kraftinntekter og stabile overføringar og inntekter elles. Biletet frå den perioden er ikkje så rosenraudt lenger. Drifta krev meir og meir og inntektsveksten har flata ut. Mykje av fondsreservane vart brukt og disponert til investeringar, og investeringsnivået dei komande åra må tilpassast inntektsnivået ( i hovudsak kraftrelaterte inntekter). Ein auke i låneopptaket fører til at drifta må tilpassast større finansutgifter og at mykje eller alt av kraftpengar går inn i drift til dekking av renter og avdrag. Kommunen har i hovudsak pengane plassert i bank. Fonda er styrka dei siste tre «spareåra» og likviditeten og innskotsmassen er brukbar i høve til løpande utbetalingar. Stor kostnadsvekst dei siste 5-6 åra på løn/personalkostnader, materialar og tenester, pensjon, låneavdrag og renter, gjev utfordringar for budsjettbalansen. Dette blir forsterka når inntektene ikkje held tritt med veksten på kostnadssida. Den økonomiske stoda krev prioriteringar og endringar der nye tiltak i større grad må erstatte og effektivisere . I tillegg må eksisterande driftsnivå justerast ned . Større investeringar krev endring i den sjølvpålagte handlingsregelen i Ål kommune der kraftoverskot uavkorta vert avsette til framtidige investeringar. Delar av eller heile overskotet må no inn i drifta for å dekke opp renter og avdrag på låneopptak i samband med investeringane og til drifta elles. Kostbare lønsoppgjer dei siste åra og svært stor auke i pensjonsutgifter gjev utfordringar til budsjettet og økonomiplanen. For 2009 valde ein å bruke av fond i staden for å ”kutte” i tenestetilbodet, for å få balanse. I 2010 og 2011 vart budsjettet saldert utan bruk av fond. Det gav ein reell innstramming for dei fleste budsjettområda. I 2011 vart innstramminga ikkje nok, og utgiftene vart større enn inntektene med ca 12,5 mill.kr ( meirforbruk). I 2012 vart resultatet 7,9 mill.kr i meirforbruk. Men då vart budsjettet tilført vel 8 mill kr på slutten av året gjennom redusert avsetnad av kraftinntektene. Kommunen har vore og er i ein spare- og omstillingsfase . Kommunen har vedtekne sparetiltak i sparekatalog-2013 med ca. 15 mill.kr , ca. 6,7 mill.kr i 2014 , ca.3,6 mill.kr i 2015 og no også over 5 mill.kr i 2016. Med årets forslag frå rådmannen utgjer dette omlag 30 millionar kroner over fire år. Budsjettet aukar likevel ,men ikkje så fort og på nokre område er det også nedgang. Venta resultat for 2015 Kvartalsrapporteringa for 3. kvartal syner at budsjettområda i hovudsak har kontroll og styring med utgiftene. Det er likevel varsla overforbruk på nokre område, og då spesielt innan helsesektoren. Administrasjonen vil sjølvsagt prøve å justere dette inn att i siste kvartal. Administrasjonen har fokus på budsjettbalanse og årsrekneskapen vil gje svara på effekten av sparinga dei tre siste åra. Eit moderat lønsoppgjer sentralt og lokalt, ein lågare finanskostnad, og sal av tomter bidreg i riktig retning for rekneskapen også i år. Balanse i inntekter og utgifter for kommunen som heile blir krevjande, men fullt mogelig. 8 Skatt og rammetilskot Inntektssytemet krev at ein bør sjå på skatt- og rammeinntekt i samanheng. Slik det ser ut pr. 1 november 2015 vil kommunen få omtrent som budsjettert. Tabellen syner inngang pr. fyrste halvår dei siste åra. Skatteinngang Rammetilskot Pr 2 kvartal 2015 : 62,4 mill. kr Pr 2 kvartal 2015 : Pr 2 kvartal 2014 : 60,8 mill. kr Pr 2 kvartal 2014 : Pr 2 kvartal 2013 : 61,2 mill. kr Pr 2 kvartal 2013 : Pr 2 kvartal 2012 : 59,0 mill. kr Pr 2 kvartal 2012 : Pr 2 kvartal 2011 : 57,9 mill. kr Pr 2 kvartal 2011 : Pr 2 kvartal 2010 : 57,8 mill. kr Pr 2 kvartal 2010 : Pr 2 kvartal 2009 : 59,2 mill. kr Pr 2 kvartal 2009 : Pr 2 kvartal 2008 : 57,1 mill. kr Pr 2 kvartal 2008 : Budsjett 2015 : 117 mill.kr Forventa årsinngang pr dato : 114 mill.kr 77,4 mill. kr 80,2mill. kr 75,8 mill. kr 73,8 mill. kr 57 mill. kr 46,2 mill. kr 35,9 mill. kr 36,2 mill. kr Budsjett 2015: 141 mill.kr Forventa årstilskot pr dato : 143mill.kr Finansområdet Rentenivået har vore lågt dei siste åra. Dette gir kommunen reduserte renteinntekter. Kommunen har teke opp og vedteke renteberande lån (ca. 260 mill.kr.). Renteutgifta er aukande grunna fleire lån. Delar av porteføljen er bunde i faste renter. Ein stor del av låna er knytt opp til utbygging av sjukeheimsplassar, omsorgsbustader og skulebygg. Dei statlege tilskota til rentekompensasjon knytt til desse låneopptaka vil bli justert ved renteendringar. Ål kommune ligg fortsatt over gjennomsnittet når det gjeld eigenkapitalfinansiering av investeringar, men vil vera meir på line med andre kommunar på gjeld pr.innbyggar etter planlagde låneopptak i 2016 og 2017. Løn og pensjon Det sentrale og lokale lønsoppgjeret i 2015 ( mellomoppgjer) vart moderat med eit gjennomsnitt på ca.1,5% auke. Det vil bidra til innsparing og budsjettbalanse Netto pensjonskostnaden som kommunen må dekke inn i budsjettet (KLP), er pr. oktober 2015 berekna til ca. 31 mill.kr. Dette er 2 mill. kr meir enn det som vart avsette i budsjettet. Kostnaden er forventa å vera uendra i 2016. Det er likevel nødvendig å auke pensjonsavsetninga i økonomiplanperioden. På pensjon er det ein forskjell på det ein betalar og det ein bokfører og set inn i budsjettet. Denne forskjellen kallast premieavvik. Over tid har vi betalt meir enn vi har bokført. Slike utbetalingar vil ha budsjettkonsekvens over tid, men i fyrste omgang redusere bankinnskot og renteinntekt. Kommunen nyttar seg som sagt av ein 10-års regel for å fase dei store avvika inn i budsjett og rekneskap. Denne regelen er under endring og vil truleg bli 5-7 år. Det betyr større årlege pensjonskostnadar og eit strammare budsjett. 9 Ramma for 2016 – Generelt Kommunebudsjettet skal innehalde driftsbudsjett og investeringsbudsjett. Det er ingen formkrav til økonomiplanen. Driftsbudsjettet skal innehalde alle inntekter og utgifter i året, avsetningar til bruk i seinare år og avsetning til finansiering av tiltak i investeringsbudsjettet. Taldelen blir vist i to skjema, som ligg som vedlegg til budsjettdokumentet. Skjema 1A viser frie disponible inntekter, finanspostar og fondsbruk/-avsetning og endar opp i ein nettosum til fordeling på dei ulike sektorane/einingane. Skjema 1B viser fordeling av nettoramme på kvar sektor/eining. Den årlege store skilnaden mellom opphaveleg budsjett og rekneskapsresultat skuldast dei årlege avsetningane til fond og dei bundne driftsmidlane som kjem frå ”øyremerka” statstilskot til særskilde tiltak (t.d. barnehageutbygging, miljøtiltak m.v.). I tillegg har vi dei siste to åra brukt meir enn budsjettet tilseier, men dekka dette inn med fondsbruk. Investeringsbudsjettet er ei oppstilling av investeringar, bruk av lånemidlar, forventa inntekter og innbetalingar. I tillegg kjem oppstilling over utlån og investeringstiltak. Skjema 2A syner samla investeringar og finansiering, medan skjema 2B syner kvart prosjekt. Netto driftsresultat Kommunal- og regionaldepartementet (KRD) tilrår at ein budsjetterer med eit netto driftsresultat på minimum 2 %. Eit positivt netto driftsresultat betyr at kommunen har rom til å eigenfinansiere investeringar og/eller kan gjere avsettingar til seinare bruk. Eit godt netto driftsresultat er viktig for å oppretthalde kommunen si handlefridom. Ål kjem godt ut i høve til gjennomsnittet over tid, og har difor eigenfinansiert ein stor del av investeringane. Netto driftsresultat i prosent av driftsinntekter 2000-2014 Hol Ål Gol Buskerud Landet 2001 5,7 3,5 3,9 2 2,2 2002 3,7 3,4 1,7 -0,8 0 2003 3,4 7,1 1,3 1,5 0,6 2004 2005 6,9 7,7 13,8 12,3 1,7 5,9 3,2 2,2 1,5 3,9 2006 15,1 13 8,1 4,6 5,2 2007 2008 2009 13,6 13,5 4,2 16,3 12,1 12,6 6,6 3 6,3 2,6 -1,3 1,3 2,3 0,4 2,7 2010 2011 1,9 4,9 8,9 3,6 2,9 0,3 1,9 1,5 1,1 2 2012 2013 2014 8,3 -8,2 - 4,3 2,9 3,7 1,7 2,7 -1,1 2,8 2,5 1,5 1,0 2,7 2,4 1,0 Endringar frå budsjettet for 2015 Kommunen sine inntekter legg ramma for aktiviteten i dei komande fire åra. Retningslinene for økonomisk styring, som kommunestyret tidlegare har vedteke, krev at ein ser handlingsramme, investeringsnivå og kraftverksoverskot i samanheng. Kommunestyret har justert handlingsramma gjennom vedtekne investeringar finansiert ved låneopptak. Alle kraftpengane nyttast i drifta i rådmannens budsjettframlegg. Det er nødvendig å bruke av oppsparte fondsmidlar for å saldere budsjettet. Utgangspunktet for utarbeiding av budsjettet for 2016 var ein vidareføring av 2015-nivå ( etter vedteken innsparing i sparekatalog) og innanfor dei forventa samla driftsinntektene. Vidare har både rådmannen og formannskap peika på nødvendig auke på fleire område. Dette går fram i sparekatalogen som «styrkingstiltak». Med gjeldande driftsnivå påplussa styrkingstiltak på ca.9,5 mill.kr kom kommunen ut 10 med ein underbalanse på ca. 14,75 mill.kr . Korleis dette vert saldert går fram av «sparetiltak» i sparekatalogen . Årsaka til underbalansen, utover nye tiltak, er i hovudsak: Auke i løns-og pensjonsutgiftene som ikkje blir fullt ut kompensert i statlege overføringar. Høgt investeringsnivå har gjeve, og vil gje høgare netto finansutgift framover. Auka driftsutgifter som fylgje av investeringar. Generelt høgt aktivitetsnivå på tenestene dei siste åra. Inntektsveksten dei seinaste åra har stoppa opp. Lågare skatteinntekt og rammetilskot (endra utjamning, endra satsar ). Nye oppgåver til kommunane. Stor auke i pensjonskostnaden ( i hovudsak grunna låg rente og endra ordningar) Lågare kraftprisar Følgjande retningsliner er lagt til grunn i rådmannens budsjettframlegg: Kommunens inntekter legg lista for totalramma, noko som har synleggjort eit innsparingsbehov i rådmannen sitt endelege forslag . Sjølv med tre tidligare sparekatalogar ( 2013, 2014 og 2015) må kommunen redusere ytterligare for å få økonomisk balanse. Rådmannen har fått politiske føringar tidlig i prosessen gjennom strategisamlingar og budsjettkonferanse med økonomiplanutval og andre utval. Særskilde driftstiltak for 2015 som ikkje skal vidareførast er trekt ut av ramma, og nye særskilde vedtekne tiltak/utgifter for 2016 er lagt inn. Ramma til kvar avdeling/sektor vert justert og tilpassa slik at løn og sosiale utgifter vert budsjettert med lønssatsar etter årets lønsoppgjer ( 2015). Innsparingar kjem fram i vedlagte sparekatalog. I samsvar med tidlegare praksis har rådmannen sett av ein sum på fellesområde Til fordeling, for å dekke lønsjustering og pensjonsrekning i 2016. Frå denne posten vil sektorar/ avdelingar få tilført midlar til å dekke opp verknaden av lønsoppgjeret neste år som ikkje er kjend når budsjettet blir vedteke. Avsetjing på kap 0 Fellesutgifter til ekstrarekning for reguleringspremie KLP med 10. mill. kroner (ink.arb.avg.), lønsoppgjer 2016 med 5 mill. kroner ( ink. arb.avg). Dette inneber at ein samla treng å setje av ca. 15 mill. kroner for 2016 Andre driftsutgifter/driftsinntekter er auka eller redusert innanfor tildelt ramme for å tilpasse budsjettpostar til den faktiske rekneskapen. Overskot/utbytte frå Ål kraftverk er budsjettert med 15mill. kroner. Desse går inn i drifta for å dekke opp renter og avdrag og andre driftsutgifter. Det vert ikkje rom for avsetnad til utbyggingsfond eller tilført investeringsbudsjettet som eigenfinansiering. Budsjettrundskrivet til alle leiare klargjer det som elles skal leggast til grunn i budsjettarbeidet. 11 Ramme for 2016 - inntekter Kommuneproposisjonen og statsbudsjettet Kommunen sine ”frie inntekter” blir i stor grad fastsett av Stortinget gjennom rammer til kommunesektoren og fastsetjing av det kommunale skatteøre. I 2011 vart det gjort systemendringar i inntektssystemet som mellom anna gav finansiering av barnehagar som fri inntekt over rammetilskotet. I 2012-opplegget auka rammetilskotet meir enn tidligare fordi overføring knytt til samhandlingsreforma vart innbakt her. Signala frå regjeringa er mindre øyremerking , meir rammeoverføring og meir skatteutjamning. I 2013 og 2014 vart det ingen større endringar utover generell pris -og lønnsvekst, og ei reell styrking av inntektene med mellom 1,4 % og 1,8%. Til noko av overføringa låg visse forventningar omkring styrking av ymse tenester og område i kommunesektoren . For 2015 vart realveksten anslått til 1,5 % i statsbudsjettet. Vel 6,1 mill kr vart fjerna frå ramma til Ål fordi medfinansiering i samhandlingsreforma vart avvikla. I 2016 legg regjeringa opp til ein realvekst på 4,2 mrd kr utover den forventa pris- og kostnadsveksten på 2,7 % ( deflator). Hovudpunkt med verknad på økonomiplanen og statleg overføring : For kommunebudsjettet og utviklinga i kommunen er det dei frie inntektene som betyr mest. Her er anslaget for Ål kommune ein nominell vekst i 2016 på 4,4% frå forventa inntekt i 2015. Kostnadsveksten i kommunane er berekna til å bli 2,7% (deflator). Saman med sparekatalogen vil dei frie inntektene legge grunnlag for balanse i økonomien og drifta innanfor eit moderat, men forsvarleg rammebudsjett. Område der det er bakt inn midlar i rammetilskotet til satsing : Styrka helsestasjon og skulehelseteneste, fleksibelt barnehageopptak, styrking innan rus og psykiatri, tiltakspakke for auka sysselsetting, timetal i naturfag og integrering. Rammetilskotet er basert på innbyggjartal frå 01.07.2015 med 4 724 personar. Budsjettet legg opp til auka gebyr og eigenbetaling ut over generell prisstigning ( 2,7%) og sjølvkostkompensasjon der dette er mogleg og gjev styrka budsjettdekning. Dette blir gjort i eiga sak . Ordninga med kompensasjon for ressurskrevjande brukarar vil svekkast noko i høve til 2014. Storleiken på, og utvikling av dei frie inntektene, er serleg avgjerande for vurderinga av dei økonomiske føresetnadane og handlefridomen ein kan leggje til grunn i økonomiplanen. Dette er det strukturelle grunnlaget for det tenestetilbodet kommunen kan tilby innbyggjarane. Ål kommune har eit anslag på realvekst på 1 mill kr i 2016. Dette er ikkje nok til å dekke auken i renter og avdrag, pensjon, løn (utover generell vekst) og demografi ( fleire eldre, demente og ressurskrevjande brukarar) . I tillegg innstiller difor rådmannen på ei styrking av budsjettet som det går fram av styrkingstiltak. 12 Rådmannen ynskjer ikkje ei utvikling som legg fondsbruk inn som ein del av driftsgrunnlaget over tid, men ser verdien av å nytte ein sum i tidsavgrensa prosjekt som kan vera ein katalysator for betre og meir effektiv drift i framtida og som kan gjeve høgare kommunale inntekter. Oversyn over fondsbruk i drifta for 2016-budsjettet er lista seinare i dokumentet. Frie inntekter Det nye inntektssystemet legg opp til mindre øyremerking og meir ressursar som frie og disponible for kommunane. Frie midlar utgjer no 80 % av kommunanes samla inntekter. På bakgrunn av systemendringar og fordelingsverknader mellom skatteinntekt og rammetilskot ser rådmannen det tenleg å sjå desse inntektene i samanheng for å få oversyn over historikk og utvikling. Skatteinngang Ål kommune har tidligare hatt ca. landsgjennomsnittet pr. innbyggjar i skatteinngang. Dei seinaste åra har skatteinngangen etablert seg på et noko lågare nivå , 95-97% av landsgjennomsnittet. Kommunen blir kompensert for noko av dette gjennom inntektsutjamning, men ikkje alt. I framlegg til statsbudsjett vert det det kommunale skatteøre sett opp med 0,45 % til 11,80 %. Utjamninga mellom skattesterke og skattesvake kommunar er slik at 60 % av skatteinntektene er med i utjamningsordninga. Kommunen får meir i skatt i 2016 fordi inntektene aukar, fordi kommunane får meir av den totale skatten, og fordi kommunen får utjamning gjennom inntektssystemet. Skatt og rammetilskot har vore slik dei siste åra: Mill.kr Inntekt Skatt Rammetilskot Systemendring Sum 2007 97,9 55,5 2008 97,7 64,3 2009 104,5 79,3 2010 110,8 81,5 2011 103,6 117,8 2012 108,8 129,8 2013 114 133 2014 118 141,5 2015 117 141 2016 126 142 153,4 162 183,8 192,3 221,4 238,4 247 259,5 258 268 2015: Lågare samla inntekt har samanheng med uttrekk av medfinansiering i rammetilskotet på vel 6 mill.kr Rammetilskot 13 Rammetilskotet for Ål inneheld: Innbyggjartilskot, utgiftsutjamning, inntektsutjamning, særskild fordeling, systemomlegging og distriktstilskot. Tal i 1000kr Innb.tilskot 107 085 Utgiftutjam 30 434 Overgangsord. 591 Inntektsutjam 3 228 Distriktstilsk 3 739 Summen av desse blir forventa rammetilskot på 145,07 mill.kr for 2016. Avrunda i budsjettet til 145 mill.kr Innbyggjartilskotet blir i utgangspunktet fordelt med eit likt beløp pr. innbyggjar. Tilskotet blir omfordelt ved at ein tek omsyn til utgifts- og inntektsutjamning, Innbyggjartilskotet blir basert på folketal pr. 01.07. året før budsjettåret. Utgiftsutjamning skjer ved ei omfordeling av delar av innbyggjartilskotet frå kommunar som er lettdrivne til kommunar som er tungdrivne. Kriteria som blir lagt til grunn er objektive og kommunen kan ikkje sjølv påverke desse. Ål kommune blir etter dei objektive kriteria rekna for å ha eit utgiftsbehov som er 12,26% høgare enn landsgjennomsnittet mot 12,34% i 2015 . Dette avviket får kommunen kompensert med til saman 30 434 mill.kr. Inntektsutjamning: I prognosane ligg Ål an til å få ein skatteinngang på 96,2 % av landsgjennomsnittet i 2016. Ut frå dette og systemomlegginga ( inntektsgaranti for alle kommunar) er det berekna ein utjamning til Ål frå andre på 3 228 mill.kr. Overgangsordninga og særskilde fordelingar Utslag av inntektssystemet som mellom anna skal bidra til meir fordeling mellom kommunane (inntektsgaranti-INGAR ) og kompensasjon for demografisk utvikling og kostnadsstruktur. Ål kommune får her 0,591 mill.kr. Distriktstilskot vart innførd i 2009. Utarbeidd med bakgrunn i kommunen sin demografi, geografi og skatteinngang. Ål kommune får 3 739 mill.kr i 2016. Ut frå analysen, informasjonen frå KRD, KS og eigne tal tilrår rådmann følgjande : Skatteanslaget for 2016 vert sett til 123 mill.kr. Rammetilskotet for 2016 vert sett til 145 mill.kr. 14 Eigedomsskatt I Ål kommune er det eigedomsskatt på ”verk og bruk”, med 7 promille i skatteøre. Hovudtyngda av skatten kjem frå kraftproduksjonsanlegg og overføringsliner. Berekning frå eigedomsskattekontoret ( ÅK) syner ein prognose på 25,5 mill kr i 2016. Rådmannen har lagt inn 25,5 mill kr på inntektssida. Takstgrunnlaget på linenettet er innklaga for domstolen. Utfallet er usikkert og det bør vi ta høgde gjennom oppbygging av fond ( buffer). Andre direkte og indirekte skattar Konsesjonsavgift er ei avgift som kraftutbyggjarane betalar til kommunen, og som blir sett av til næringsfondet. Avgifta er stabil og rådmannen tilrår 7,0 mill kroner i året i heile planperioden. Frie statstilskot I tillegg til rammetilskotet frå staten får kommunen fleire generelle statstilskot som ikkje er øyremerka spesielle tiltak/føremål. Dei er ein del av kommunen sine frie disponible inntekter. Tala er basert på faktisk tilskot i 2014, føringar i kommuneproposisjonen og forventa rentenivå. Generelle statstilskot 2015 2016 Kompensasjon statleg asylmottak -1 220 -1 600 Mva-komp. Investeringar 0 0 Investeringskompensasjon Reform-97 -240 -240 Kompensasjonstilskot Granly -220 -220 Kompensasjonstilskot Tretterud -80 -80 Kompensasjonstilskot Leksvol -205 -205 Komp.tilskot bustad 8 unge funksj.h -244 -244 Komp.tilskot Minnabu -244 -244 Komp.tilskot 1. byggetrinn H/S -700 -700 Rentekompensasjon skuleanlegg -300 -300 Sum -3 453 -3 833 Kompensasjon statleg asylmottak er eit tilskot kommunen får fordi det er mottak i kommunen. Tilskotet blir gjeve for å dekkje meirutgifter som mottaket påfører dei kommunale tenestene. Tilskotet vart regulert opp i 2010 med 500 000 kr og med 165 000 kr for 2012-budsjettet. Prisjustert er tilskot forventa å bli 1 600 000 kr i 2016. Momskompensasjon etter ny ordning Kompensasjon for moms knytt til driftsutgiftene blir inntektsført på kvar sektor. For å ta høgd for denne meirinntekta er sektorane sine rammer redusert tilsvarande det ein ventar i kompensasjon. 15 Kompensasjon for investeringar skal også førast til inntekt i driftsrekneskapen, men for å gjere oppfølginga av driftsbudsjettet enklast mogeleg for sektorane, blir kompensasjonen inntektsført utanom sektorbudsjetta som ei fri inntekt. Ny rekneskapsforskrift inneber at momskompensasjon frå investering skal bli verande i investeringsrekneskapen. 100 % av inntekta skal attendeførast til investering. Og blir soleis ein del av finansieringa av investeringar. Investeringsnivået avgjer kva momskompensasjonen for investeringar blir. Det har vore ei gradvis nedtrapping av denne inntektskjelda i drift, frå 5-6 millionar. Kommunen har gradvis nedtrappa bruken av fond som vart brukt som kompensasjon når denne inntekta vart tatt vekk frå drifta. Også i 2016 og framover vil rådmannen nytte bruttoinvestering inkl mva . Integreringstilskotet skal dekke kommunesektoren sine gjennomsnittsutgifter til busetjing og integrering av flyktningar i busetjingsåret og dei fire neste åra. Gjennomsnittleg tilskotssats for ein vaksen er 700 000 kroner over ein femårsperiode. Ut frå tal flyktningar, og dei nye tilskotssatsane, er det berekna at Ål kommune vil få ca 3 mill kroner i 2016. Talet er til dels avhengig av talet på framtidig busetting, og difor usikkert. Midlane er frie og blir budsjettert på rådmannens finansområde. Kompensasjonstilskot til renter og avdrag knytt til omsorgsbustader og sjukeheimsplassar blir inntektsført som ei fri inntekt, men noko vert overført til avdelinga som har ansvaret for tenestene. Historiske tal er lagt til grunn for utrekningane. Renta er for tida lågare enn normalt, og inntekta her vil ha noko variasjonar med renteutviklinga. Rentekompensasjon skuleanlegg. Ål kommune er tildelt ei investeringsramme på ca. 13,7 mill. kroner som ein får kompensasjonstilskot for. Utbygginga av Nedre-Ål skule vart godkjent med kompensasjon mot denne ramma, og fekk tilskotet fyrste gong i 2002. Med dagens husbankrente er rentekompensasjonen venta å bli ca. 300.000 kr. Statsbudsjettet for dei siste åra har lagt la opp til nye midlar i denne ordninga. Rentekompensasjon i samband med oppgradering /investering i kyrkja: Kyrkja vil søke slike midlar for 2016 Rentekompensasjon i samband med oppgradering av symjebasseng. Kommunen vil søke slike midlar, men har ikkje lagt tilskot til grunn i budsjettet. Avgiftsnivå og betalingssatsar Følgjande er lagt til grunn for 2016: Feiing: Auka 2,9% Renovasjon : Auka 1,5% Vatn : Forbruksgebyret minka 5% og tilkoplingsgebyret uendra Avløp : Forbruksgebyret auka 10% og tilkoplingsgebyret uendra Slamtømming : Auka 8,8% Reguleringsplanar : Uendra Byggesakshandsaming: Auke på 2,7 % Kart og oppmåling : Uendra 16 Satsar for kommunale gebyr og avgifter blir handsama som eigne saker. Rådmannen har som ein del av sparekatalogen auka nokre gebyr og eigenbetalingar innanfor det lovverket tilet. Dette kjem fram i sparekatalogen, og om naudsynt i eigne saker for utval og kommunestyret. Budsjettrundskrivet har elles ein auke på andre inntekter tilsvarande deflator 2,7 %. Ramme for 2016 – utgifter Inntektsramma på drift skal dekke netto finanspostar, netto avsetnader og driftsramma som er tildelt den einskilde driftseining og budsjettansvarleg. Med andre ord er det slik at drifts-inntektene bestemmer ramma ( sjå skjema 1A ). Netto finansutgift Rente på eksisterande og vedtekne nye lån er sett til 2,40 % der renta er flytande. Innskotsrenta er sett 0,15 % lågare. Det er venta ein stigande rente- og avdragsprofil i eit lengre tidsperspektiv , noko som vil binde meir midlar til finansområdet. Dette vil krevje innstramming på drift og /eller investering elles. Vi er inne i ei tid med låg rente både på innskot og innlån og satsane vil difor kunne avvike frå det som er nemnt ovanfor. Det er forventa låg rente i planperioden. Avdraga på eksisterande lån er faste. Rente og avdragseffekt på nye lån er avhengig av når på året lånet blir teke opp, og til kva vilkår, og ikkje minst i kva grad og tempo utbyggingar vert gjort og prioritert. I rådmannen sitt forslag ligg det inne bruk av fond , men og ein auke av lånegjelda. Det gjer oss meir sårbar på finansområdet. Den store auken på finansområdet i budsjettet har samanheng med reduserte innskot og innskotsrente, men fyrst og fremst auka låneopptak med renter og avdrag. Som ein tommelfingerregel kan me seie at 10 mill.kr i auka lån må dekkast inn i drifta med opptil 1 mill.kr i auka rente- og avdragsutgift. Utvikling av renteberande lånegjeld Langsiktig gjeld i mill. kr Lån pr. 01.01.15 Nytt låneopptak i 2015 Rådmannens innstilling på lån i 2016 Avdrag på lån i 2015 og 2016 2016 287 5 102 -20 Prognose får lånemasse ved utgangen av 2016 *374 *Av denne gjelda er ca. 35% knytt opp mot gebyrfinansierte tenester , rentekompensasjon eller vidare utlån. Renterisikoen er mindre på denne delen av gjelda 17 I 2014 hadde kommunen en netto gjeld pr. innbyggar på ca.36 000 kr mot landsgjennomsnitt på ca. 50 000 kr. Vi vil truleg være på gjennomsnittet i løpet av 2017. Netto fondsavsetting og overføring til investeringsrekneskapen I økonomiplanen for 2016 er det ikkje ført opp avsetningar til ubunde fond. Alt overskot frå Ål kraftverk går inn i drifta. Avsetning til bunde fond med kr mill. er konsesjonsavgifter, som blir avsett til næringsfondet med kr 7,63 mill kr, renter på bankinnskot med 0,42 mill kr og 0,21 mill kr til sjølvkostfond. Etter nye reglar skal 100 % av mva i investeringsrekneskapen førast attende til investering, men inntekta blir bokført i drifta og må settast av . Bruk av fond i drift Det er budsjettert ca.8,5 mil kr frå utbyggingsfond, 8,2 mill kr frå næringsfond og 1,9 mill kr frå sjølvkostfond i drifta jf. oversyn under. Nokre tiltak, finansiert frå fond, vert foreslått redusert eller tekne ut som ein del av sparekatalogen (sjå sparekatalogen). Under er eit oversyn over korleis og kvifor delar av «fondspengane» har vorte ein del av drifta . Prognose for frie fond etter årets bruk vil være ca. 20.mill.kr. Dette er lågt, og kommunen bør bygge opp att ein buffer på mellom 40-50 millionar dei neste åra. Bruk av ubunde avsetningar drift Negativt forteikn Utbyggingsfond: Driftstilskot i kyrkja Omdømmetiltak916 Etablerertilskot911 Midlar jf.strategisk næringsplan311 Høge sprang og kreative næringar Husleige familiens hus PPT Vegvedlikehald /flytta frå investering Adressering Bruk av fond til drift/vedlikehald av bygg kompansering av mva frå investering Taksering bustad og hytter Saldering Kommunal del spelemiddel Sum utbyggingsfond Andre fond: Bruk av dispfond( disp rådmann) Bruk av disp fond drift Energitiltaksfondet Sum bruk av andre fond 19406.8010.3901 19406.9011.3253.916 19406.9011.3253.911 19406.9011.3253.311 19406.9011.3253.977 19406.9011.3011.240 272 Art 940 2016 2017 2018 2019 0 0 0 0 -300 -540 -1 600 -81 0 0 -1 000 -4 565 -500 -8 586 -250 -75 -100 -100 -300 -540 -1 600 0 -3 500 -4 000 -250 -100 -100 -400 -250 -100 -100 -400 -540 -1 600 0 -3 500 -2 940 -540 -1 600 0 -3 500 -2 940 -500 -10 465 -9 430 -9 430 0 0 0 0 -300 -200 -600 -1 100 -300 -200 -600 -1 100 -300 -200 -600 -1 100 18 Bruk av bunde avsetningar drift Negativt forteikn Næringsfondet: Næringskontor917 Tilskot Ål utvikling901 Tilskot Visit Hallingdal902 Næringstilskot Tilskot Kleivi næringspark Norsk landbruksrådgjeving Ål 52 Tilskot løypekøyring Arrangementsfond 918 Hallingdal Etablerarsenter 962 Budeienettverk 907 Bry til Rødungen908 Prosjekt for FoU /stilling 976 Idrett og arrangementskoordinator Sundreby 254 Inn på Tunet Feten-Flævatn (veg) Geodataing 6020 Klimaplan 910 Garasjeplassar Familiens hus Taksering næringsbygg sum Sjølvkostfond Jordbruksfondet: Tilskot frå jordbruksfondet Fiskefondet: Tilskot frå fiskefondet 2016 2017 2018 2019 -697 -1 450 -665 -1 323 -665 -1 323 -665 -1 323 -900 -869 -60 -123 -746 -230 -91 -16 -20 -790 -100 -402 -100 -30 -125 -1 400 -969 -60 -123 -600 -330 -91 -16 -16 -630 -100 -368 0 -30 -125 -200 -1 400 -969 -60 -123 -600 -330 -91 -16 -16 -630 -100 -368 0 -30 -125 -200 -1 400 -969 -60 -123 -600 -330 -91 -16 -16 -630 -100 -368 0 -30 -125 -200 -20 -1 500 -8 269 -1 946 -7 046 -2 329 -7 046 -2 329 -7 046 -2 329 19502.9011.3252.919 -240 -240 -240 -240 19503.9011.3252.920 -16 -16 -16 -16 19501.9011.3251.917 19501.9011.3252.901 19501.9011.3252.902 19501.9011.3252.903 19501.9011.3253.939 19501.9011.3253.943 19501.9011.3603.942 19501.9011.3603.946 19501.9011.3851.918 19501.9011.3532.962 19501.9011.2852.907 19501.9011.2852.908 19501.9011.3253.976 19501.9011.3253.254 19501.9011.3253.882 19501.9011.2852.909 272 19 Hovudoversikt drift utarbeidd jf. Budsjettrundskrivet, tillagt rådmannens styrkingstiltak og før sparetiltak . Hovudoversikta syner kva kommunen har til netto driftsrammer for sektorane og korleis dei er fordelte. Skjema 1A Oversikten viser ei oppstilling av vurderingane som er omtala . SKJEMA 1A - DRIFT Alle tal i 1000 kr Kommunen sine frie inntekter: Skatt på inntekt og formue Ordinært rammetilskot Skatt på eigedom Andre direkte og indirekte skattar Andre generelle statstilskot SUM FRIE DISPONIBLE INNTEKTER NOTE (KAP.) Renteinntekter og utbytte Renteutgifter, provisjonar og andre finansutgifter Avdrag på lån NETTO FINANSINNTEKTER/-UTGIFTER Til dekning av tidlegare års meirforbruk Til ubunde avsetningar Til bunde avsetningar Bruk av tidlegare års rekneskapsmessige mindreforbruk Bruk av ubunde avsetningar Bruk av bunde avsetningar NETTO AVSETNINGAR Overført til investeringsbudsjettet KOSTRAART Budsjett 2016 Økoplan 2017 Økoplan 2018 Økolplan 2019 870 800 874 877 700+810 -117 000 -141 000 -25 500 -6 000 -3 453 -292 953 -126 000 -142 000 -25 500 -7 000 -3 833 -304 333 -126000 -142000 -25500 -7000 -3500 -304 000 -126000 -142000 -25500 -7000 -3500 -304 000 -126000 -142000 -25500 -7000 -3500 -304 000 900+905 500 510 -4 500 6 500 9 118 11 118 -4 000 6 500 10 750 13 250 -3 500 7 973 9 516 13 989 -3 500 8 473 10 516 15 489 -3 500 8 973 11 516 16 989 530 540+548+560 550 930 940+960 950 0 14 800 7 174 0 -17 220 -9 285 -4 531 0 0 7 634 0 -4 021 -10 469 -6 856 0 13 800 7 950 1 -11 565 -9 631 555 0 13 800 7 950 2 -10 530 -9 631 1 591 0 13 800 7 950 3 -10 530 -9 631 1 592 0 0 0 0 0 -286 366 -297 939 -289 456 -286 920 -285 419 286 366 312 674 312 883 312 883 312 883 0 14 735 23 427 25 963 27 464 570 TIL FORDELING DRIFT SUM FORDELT TIL DRIFT (FRÅ SKJEMA 1B) MEIRFORBRUK/MINDREFORBRUK Budsjett 2015 980/580 Skjema 1B Nærare omtale av korleis tala for kvar sektor kjem fram, blir synleggjort i kvar eining si planomtale. Både brutto inntekts- og utgiftramme og nettoramma kan ha store endringar på det einskilde budsjettområda frå år til år. Dels kjem det av generelle endringar, men mest av tekniske flyttingar mellom områda. Samla netto ramme til fordeling vil og variere i størrelse ut frå budsjettert kraftinntekt på område 4 . Bruttoramma er ca.475 mill kr, og er eit bilete på samla aktivitet. 20 SKJEMA 1B - DRIFT Alle tal i 1000 kr Til fordeling (0) Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme ØKOPLAN 2015 ØKOPLAN 2016 ØKOPLAN 2017 ØKOPLAN 2018 ØKOPLAN 2019 0 17 562 17 562 0 15 062 15 062 0 15 062 15 062 0 15 062 15 062 0 15 062 15 062 Administrasjon og fellestenester (1) Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme -39 852 79 139 39 287 -48 641 89 772 41 131 -48 641 89 772 41 131 -48 641 89 772 41 131 -48 641 89 772 41 131 Oppvekstsektor (2) Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme -30 059 122 538 92 479 -33 419 131 257 97 838 -33 419 131 257 97 838 -33 419 131 257 97 838 -33 419 131 257 97 838 Helse- og sosialsektor (3) Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme -22 669 124 807 102 138 -22 669 133 669 111 000 -22 669 133 669 111 000 -22 669 133 669 111 000 -22 669 133 669 111 000 Tilskot/kraft (4) Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme -20 000 600 -19 400 -15 000 600 -14 400 -15 000 600 -14 400 -15 000 600 -14 400 -15 000 600 -14 400 Kultursektor (5) Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme -3 297 11 702 8 405 -3 297 12 645 9 348 -3 297 12 645 9 348 -3 297 12 645 9 348 -3 297 12 645 9 348 Drift og vedlikehald (6) Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme -12 205 61 151 48 946 -10 596 63 829 53 233 -10 596 63 829 53 233 -10 596 63 829 53 233 -10 596 63 829 53 233 Sjølvkostområda (7) Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme -25 294 19 730 -5 564 -24 632 19 101 -5 531 -24 632 19 101 -5 531 -24 632 19 101 -5 531 -24 632 19 101 -5 531 4 850 0 4 850 4 850 0 4 850 4 850 0 4 850 4 850 0 4 850 4 850 0 4 850 -496 659 163 -457 600 143 -76 428 352 -76 428 352 -76 428 352 286 366 -286 366 0 312 674 -297 939 14 735 312 883 -289 456 23 427 312 883 -286 920 25 963 312 883 -285 419 27 464 Andre einingar (8) Ål kyrkjelege fellesråd Netto driftsramme Inntekter/utgifter (9) som ikkje er med i skjema 1A Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme FORDELT TIL DRIFT TIL FORDELING DRIFT (1A) DIFFERANSE 21 Skjemaet syner ein underbalanse på kr 14 735 000 før sparekatalog I dette talet ligg ei vidareføring av budsjettet for 2015 påplussa forventa lønsvekst og inklusiv nye tiltak jf. Rådmannen sin styrkingsliste. Rådmannen har saldert budsjettet slik : Tiltak jf. sparekatalog for 2016 : Bruk av utb.fond 10 170 000 kr : 4 565 000 kr Hovudoversikt drift utarbeidd etter rådmannen sine sparetiltak og saldering 1 2 3 4 5 6 Alle tal i 1000 kr Kommunen sine frie inntekter: Skatt på inntekt og formue Ordinært rammetilskot Skatt på eigedom Andre direkte og indirekte skattar Andre generelle statstilskot SUM FRIE DISPONIBLE INNTEKTER NOTE (KAP.) 7 8 9 10 Renteinntekter og utbytte Renteutgifter, provisjonar og andre finansutgifter Avdrag på lån NETTO FINANSINNTEKTER/-UTGIFTER 11 12 13 14 15 16 17 Til dekning av tidlegare års meirforbruk Til ubunde avsetningar Til bunde avsetningar Bruk av tidlegare års rekneskapsmessige mindreforbruk Bruk av ubunde avsetningar Bruk av bunde avsetningar NETTO AVSETNINGAR 18 Overført til investeringsbudsjettet KOSTRAART Budsjett 2016 Økoplan 2017 Økoplan 2018 Økolplan 2019 870 800 874 877 700+810 -117 000 -141 000 -25 500 -6 000 -3 453 -292 953 -123 000 -145 000 -25 500 -7 000 -3 833 -304 333 -126000 -142000 -25500 -7000 -3500 -304 000 -126000 -142000 -25500 -7000 -3500 -304 000 -126000 -142000 -25500 -7000 -3500 -304 000 900+905 500 510 -4 500 6 500 9 118 11 118 -4 000 6 500 10 750 13 250 -3 500 7 973 9 516 13 989 -3 500 8 473 10 516 15 489 -3 500 8 973 11 516 16 989 530 540+548+560 550 930 940+960 950 0 14 800 7 174 0 -17 220 -9 285 -4 531 0 0 7 634 0 -8 586 -10 469 -11 421 0 13 800 7 950 1 -11 565 -9 631 555 0 13 800 7 950 2 -10 530 -9 631 1 591 0 13 800 7 950 3 -10 530 -9 631 1 592 0 0 0 0 0 -286 366 -302 504 -289 456 -286 920 -285 419 286 366 302 504 302 713 302 713 302 713 0 0 13 257 15 793 17 294 570 19 TIL FORDELING DRIFT 20 SUM FORDELT TIL DRIFT (FRÅ SKJEMA 1B) 21 MEIRFORBRUK/MINDREFORBRUK Budsjett 2015 980/580 22 SKJEMA 1B - DRIFT Alle tal i 1000 kr Til fordeling (0) Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme ØKOPLAN 2015 ØKOPLAN 2016 ØKOPLAN 2017 ØKOPLAN 2018 ØKOPLAN 2019 0 17 562 17 562 0 15 062 15 062 0 15 062 15 062 0 15 062 15 062 0 15 062 15 062 Administrasjon og fellestenester (1) Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme -39 852 79 139 39 287 -48 641 89 541 40 900 -48 641 89 541 40 900 -48 641 89 541 40 900 -48 641 89 541 40 900 Oppvekstsektor (2) Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme -30 059 122 538 92 479 -34 919 126 928 92 009 -34 919 126 928 92 009 -34 919 126 928 92 009 -34 919 126 928 92 009 Helse- og sosialsektor (3) Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme -22 669 124 807 102 138 -22 669 132 557 109 888 -22 669 132 557 109 888 -22 669 132 557 109 888 -22 669 132 557 109 888 Tilskot/kraft (4) Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme -20 000 600 -19 400 -15 000 0 -15 000 -15 000 0 -15 000 -15 000 0 -15 000 -15 000 0 -15 000 Kultursektor (5) Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme -3 297 11 702 8 405 -3 297 12 455 9 158 -3 297 12 455 9 158 -3 297 12 455 9 158 -3 297 12 455 9 158 Drift og vedlikehald (6) Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme -12 205 61 151 48 946 -10 946 61 971 51 025 -10 946 61 971 51 025 -10 946 61 971 51 025 -10 946 61 971 51 025 Sjølvkostområda (7) Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme -25 294 19 730 -5 564 -24 632 19 101 -5 531 -24 632 19 101 -5 531 -24 632 19 101 -5 531 -24 632 19 101 -5 531 4 850 0 4 850 4 850 0 4 850 4 850 0 4 850 4 850 0 4 850 4 850 0 4 850 -496 659 163 -457 600 143 -76 428 352 -76 428 352 -76 428 352 286 366 -286 366 0 302 504 -302 504 0 302 713 -289 456 13 257 302 713 -286 920 15 793 302 713 -285 419 17 294 Andre einingar (8) Ål kyrkjelege fellesråd Netto driftsramme Inntekter/utgifter (9) som ikkje er med i skjema 1A Sum inntekter Sum utgifter Netto driftsramme FORDELT TIL DRIFT TIL FORDELING DRIFT (1A) DIFFERANSE 23 Investeringar Fleire store prosjekt er gjennomført dei siste åra, og fleire nye ynskjer står på vent . Større prosjekt i 2016 Vidareutvikling Ål kulturhus ( avklaring i eiga sak ) Utviding av Ål bu –og behandlingssenter og lokalmedisinsk senter ( bygging pågår)) Vurdering og prioritering Rådmannen har justert noko på finansieringa i planperioden ut frå forventa framdrift. Utbygging helsetunet har vore utgreidd i eiga sak, men omfang og øvre budsjettramme ligg inne i økonomiplanen. Samla utbygging på Helsetunet ligg inne med 273 millionar i perioden 2013-2017. Summen som er lagt inn er brutto ink.mva. Berekna tilskot og mva-frådrag kjem som ein del av finansieringa. Det er verd å merke seg at utbygginga kan gjerast trinnvis , noko som reduserer risikoen. Det er lagt opp til at lokalmedisinsk senter blir realisert fyrst som byggetrinn 1. Finansieringa av utbygging av dansesal/utvikling kulturhus er lagt inn med 4 mill kr i 2016 og 44,8 mill kr i 2017. Eiga sak fylgjer budsjettet og vil avklare vidare satsing kring Nasjonal landsdelscene for dans. Også her er tala brutto ink.mva. Ekstern finansiering og mva-refusjon blir også her ein del av finansieringa, og den står i skjema 2 b. Dei satsingar som ligg i kulturhusutvikling og helsetunutbygging vil krevje ei omstilling på drifta og endra finansieringsstrategi, der mykje eller alt av kraftpengane går inn i drifta og finansierer låneopptaka. Rådmannen har lagt inn både Prestegardsjordet og verkstad på Oppsjø som prosjekt i investeringsplanen. Rådmannen har prioritert verkstaden på Oppsjø og Prestegardsjordet i 2016. Begge prosjekta handlar om ombygging og opprusting av standard og vil betre helse, miljø og sikkerhet (HMS) for dei tilsette . Bedriftshelsetenesta HAVA støttar denne rekkefølja. Rådmannen ynskjer og å vidareføre oppgraderinga av vatn- og avlaupsnettet med tre millionar kroner pr. år i planperioden. Investeringa er innanfor sjølvkostområdet og vil kunne medføre endring på gebyr. Rådmannen ynskjer å ha eit moderat investeringsnivå på andre område i planperioden . 24 Kva er skilje mellom investeringsutgift og driftsutgift? Ål kommune sin økonomi er innretta slik at det historisk sett har vore mest press på driftsbudsjettet, medan investeringsbudsjettet har verka romslegare i og med at investeringar i hovudsak blir finansiert med bruk av fond. Situasjonen i dag er at fonda er sterkt reduserte. Det same er forventa kraftoverskot dei kommande åra. Kommunestyret har lagt føringar for større investeringar som krev låneopptak. Å binde opp kraftoverskotet til driftsutgifter er ikkje ynskjelig fordi det vil gjera drifta avhengig av endringar i energiprisane, båe marknadspris og sjølvkostpris . Rådmannen vil difor utarbeide eit forslag til ny handlingsregel som seier noko om føringar for bruk av kraftpengane. Ein slik regel legg føringar for god og solid økonomistyring . Beløpsgrensa for å rekne prosjekt som investeringsobjekt med varig eige og vesentleg verdi er kr 100.000. Kommunane vert oppmoda om å følgje anbefalingane i rekneskapsstandarden. Mindre investeringar kan såleis ikkje finansierast med t.d. midlar frå utbyggingsfondet og kapitalfondet, men må dekkast inn over driftsramma. Alle løyvingar på investering er inklusiv mva ( brutto) medan løyvingar i drift er eksklusiv mva (netto). Administrasjonen vil forsette dette prinsippet også etter omlegging av mva-kompensasjonsreglane. Investeringsramme – Handlingsregel for bruk av kraftoverskot Vedtak i K. sak 83/94 har lagt føringar og har vore rettesnor på kommunen sitt investeringsnivå i snart to tiår . Vedtaket seier: For kommunale investeringar skal det ikkje takast opp nye lån. Unnateke herifrå er investeringar som får dekka inn rente- og avdragskostnader ved leigeinntekter. Kommunestyret har også opna for lånefinansiering av investeringar innanfor sjølvkostområda, til dømes for vatn og kloakk. Investeringsnivået til kommunen skal normalt ikkje overstige avkasting av Utbyggingsfondet, disponible midlar frå Kapitalfondet og vedteke disponert overskot frå driftsbudsjettet. I tillegg kan etter særskilt vedtak nyttast midlar frå Næringsfondet. Rådmannen ser at dette vedtaket no må justerast og ny regel kan vera : For kommunale investeringar skal det ikkje takast opp nye lån. Unnateke herifrå er: Investeringar som får dekka inn rente- og avdragskostnader ved inntekter. Helsetunutbygginga ( prosjekt 192) Dansesal i kulturhuset ( prosjekt199) Investeringar innanfor sjølvkostområda, til dømes for vatn og kloakk. Årleg investeringsnivå i kommunen skal normalt ikkje overstige forventa og disponibelt årleg overskot frå Ål kraftverk. Rådmannen si skisserte ramme til investeringar kjem fram i skjema 2b (nedanfor). Ramma er basert på politiske vedtak, strategikonferansar og administrative innspel, tidligare planar og ei lånefinansiert finansiering. Investeringane og finansieringa er vist i skjema 2a og 2b under. 25 SKJEMA 2B - INVESTERINGAR Alle tal i 1000 kr, Brutto ink mva. Prosjektnam n: Økonom iplanperioden 2 015 2016 2017 2018 2019 Felles : IKT-investering Hallingdal 500 750 Eigenkapital innskot KLP 900 1 300 Kyrkja Fellespott utstyr/inventar 0 500 900 2300 1 300 1 300 900 3 450 900 2 200 900 2 700 900 2 200 0 300 1 000 200 6 000 200 2 300 200 200 200 500 500 500 500 500 2000 2000 2000 2000 100 100 Sum for Felles/rådm ann Drift og utvikling Bustad-/Næringstomt(næring-/ utb-f ond Grunnkjøp Verkstaden på Oppsjø 500 1 300 Sentrumsutvikl. (næringsf ond) Maskinkjøp 1500 Opprusting veg /asf altering 3000 100 Skilting/Sikring Opprusting liagardsvegen Traf ikktryggleik Oppgradering Leveld garderobe og vent. 0 0 1000 100 500 500 500 8400 Ventilasjonsanlegg Branntrygging Sjølvkostom rådet 100 bil sjølvkost 500 Renovasjonspunkt 300 300 300 Rehabilitering vatn og kloakk 3000 3000 3000 Sum for drift og utvikling 15800 9 700 7 600 11 600 Helsetunet 0 128000 85000 0 Prestegardsjordet( avd miljøterapi) 0 3200 3800 200 100 500 700 400 131 700 500 89 300 4 000 44800 2 700 Helse- og sosialsektor Velf erdsteknologi Bilar helse/sosial Sum for helsesektoren 1000 500 1 500 500 500 Kultur Vidareutvikling Ål kulturhus ungdomsavdeling kult.hus 100 900 100 500 5 400 Forskuttering spelemiddel Sum for Kulturavdelinga Prosjektnam n: Oppvekstsektor 2015 2016 IKT-utstyr 300 Skattebøl skule -uteområde 300 Nærmiljøanlegg Nedre Ål skule Leikeapparat skule/barnehage Sum for oppvekstsektoren 0 2018 0 2019 300 300 300 200 100 Skattebøl barnehage Torpo barnehage avklares rundt hvilket spelem iddeltiltak 500 45 300 2017 1 000 sak kom m er suko/form annskap 23 nov 3 000 1 200 1900 2 700 300 300 300 20 800 152 950 144 700 16 100 5 700 -4800 -101200 -55000 Bruk av næringsfond -1500 -1500 -1500 Mva-refusjon -6000 -8250 -1000 Mva-refusjon prosjekt 192 -4000 -24000 -23000 Statstilskot prosjekt 192 -5000 -16000 -43000 -2000 -17500 0 -3 700 SUM INVESTERINGAR Finansiering Låneopptak Bruk av kapitalfond Ekstern finansiering prosjekt 199 -1500 -6000 Anna finansiering * Bruk av utbyggingsfond 500 -8 600 -5 700 26 Skjema 2A – investeringar i økonomiplanen Alle tal i 1000 kr KOSTRA-ART Investering i anleggsmidlar (frå skjema 2B) Renteutgifter formidlingslån Kjøp av aksjer Utlån og forskotteringar Avdrag på lån Avsetningar ÅRETS FINANSIERINGSBEHOV Finansiert slik: Bruk av lånemidlar Inntekter frå sal av anleggsmidlar Tilskot til investeringar Motteke avdrag på utlån og refusjonar Andre inntekter SUM EKSTERN FINANSIERING Overført frå driftsbudsjettet (frå skjema 1A) Bruk av avsetningar ØKOPLAN 2015 ØKOPLAN 2016 ØKOPLAN 2017 20 800 297 152 950 297 144 700 297 16 100 297 5 700 297 8 000 964 0 30 061 8 000 964 0 162 211 8 000 964 0 153 961 8 000 964 0 25 361 8 000 964 14 961 -12 800 -297 -109 200 -297 -63 000 -297 -8 000 -297 -8 000 -297 -964 -15 000 -29 061 0 -1 000 -964 -50 250 -160 711 0 -1 500 -964 -84 500 -148 761 0 -5 200 -964 -6 000 -15 261 0 -10 100 -964 0 -9 261 -30 061 -162 211 -153 961 -25 361 -14 961 0 0 0 0 0 010-490,500,529 500 529 520 510 548-550 910 660,670,929 800-850,880-890 700-770,920 600-650,900-905 970 940-950 SUM FINANSIERING UDEKKA/UDISPONERT (+/-) ØKOPLAN ØKOPLAN 2018 2019 -5 700 Selskap og samarbeid utanfor kommunens organisasjon Barnevern og regionråd aukar budsjettet i 2016 . Dei andre som i 2015 eller reduksjon Budsjettal for Selskap og samarbeid utanfor kommunens sektormodel 2016 Tal i 1000 Samarbeid / selskap Budsjettansvarleg 2015 Budsjett 2015 for 2016 endring frå % Rekneskap * Innstilling 2015 auke 1150 1002 -153 553 555 0 2772 7531 71 4418 4123 -30 19365 10506 1470 67 869 -100 1025 1035 0 4850 5010 160 289 510 0 1470 2500 0 333 314 0 9289 8801 -999 556 600 157 2942 3131 0 46 46 2 Innkreving/skattekontoret Økonomiavd. 1155 Revisjon Økonomiavd. 555 IKT-Hallingdal IKT-Avd 7460 Hallingdal Brann og redning Teknisk 4153 Barnevern Avd.leder 9036 Kleivi Næringspark Utvikling 969 Krisesenteret Helse 1035 Kyrkja Rådmann 4850 Frivilligsentral Rådmann 510 Felleskjøkken Helsesjef 2500 IKA-arkiv -Konsberg fellestenester 314 Hallingdal rennovasjon Teknisk sjef 9800 Regionrådet Rådmann 443 PPT-Øvre Hallingdal Oppvekstsjef 3131 Forum nye Bergensbanen Rådmann 44 Sum Rennovasjon er sjølvkost og påverkar ikkje budsjettetbalansen på same vis som andre postar. * Rekneskap er ikkje avstemt eller for hele året. Berre eit førebels utdrag pr. oktober -13 % 0% 1% -1 % 16 % -10 % 0% 3% 0% 0% 0% -10 % 35 % 0% 5% 27 Administrasjon og fellestenester Driftsutgifter og inntekter innafor ny ramme: Budsjettområde Netto ramme 2015 Netto ramme 2016 Nye tiltak Sparetiltak Netto ramme etter sparetiltak Rådmann Personalsjef 6 361 000 6 477 000 5 444 000 5 817 000 50 000 5 767 000 Fellestenester Servicetorg 6 878 000 6 746 000 150 000 6 596 000 2 215 000 2 358 000 2 328 000 IKT 9 189 000 9 227 000 9 227 000 Felles barnevern SUM sektor 9 832 000 10 505 000 10 505 000 39 919 000 41 130 000 6 477 000 200 000 40 900 000 Tenestemål for Servicetorg og fellestenester 2016: Fokusområde Tenester Mål for organisasjonen Kvalitetsmål Korleis arbeide i 2016 for å nå målet? Evalueringsmetode, Måleverktøy Forventa resultat 2016 God tilgjengelegheit på heimesida, døgnope Jobbe med god flyt i forhold til elektroniske skjema Bevisstgjering / opplæring av avdelingsleiarar, intern opplæringsplan Difi 5 Forbrukarrådet 67 % God tilgjengelegheit på telefon Utnytte ressursane på best mulig måte Utnytte telefonistøttesystemet godt Statistikk 92% Dei tilsette har kunnskap og kjennskap om rutinar i organisasjonen Dei tilsette må gjere seg godt kjend på intranett og kvalitetssystem Medarbeidar/ utviklingssamtalar Ha god tilgang på internett med politiske saker Vere oppdatert med saker og møteprotokollar på heimesida. Statistikk/Difi God tenesteyting til eksterne og interne brukarar Opplæring i sakarkivsystem/ fagsystem Gjennomgang av rutinar på område fellestenester God innarbeiding internt, av nye elektroniske system i Visma. Brukarundersøkingar på tenestenivå Resultat betre enn landsgjennomsnitt 5 Tenesteområda for personalsjef ligg i overordna målkart. Utfordringar i 2016-budsjettet og økonomiplanperioden: 28 PERSONALKONTORET Som arbeidsgjevar ønskjer vi fornøgde og friske arbeidstakarar som gler seg til å gå på jobb. Vi må sjå til at vi tek vare på våre arbeidstakarar på beste måte., slik at dei opplever trivsel, arbeidsglede og ein trygg, meiningsfull arbeidskvardag. Ål kommune må halde fram at dei tilsette er vår viktigaste ressurs. Dei tilsette er også våre beste ambassadørar når det gjeld omdømme, marknadsføring og rekruttering. Dei tilsette strekkjer seg langt for å levere gode tenester til innbyggarane våre. Ved redusering av ressursar ute i sektorane kan dei tilsette kjenne på at arbeidsdagen kan bli krevjande. Arbeidsmiljøet vil kunne bli pressa, og vi kan få ei uheldig utvikling som vi ikkje er tent med. Nærværet hos oss er høgt, og vi må sjå til at tiltaka i sparekatalogen ikkje skal gi negative helsemessige konsekvensar. God leiing og godt samarbeid med organisasjonane og vernetenesta vil fortsatt vere viktige nøklar for å lukkast i det vidare arbeidet i denne prosessen. Personalsjef og personalrådgjevar er viktige ressursar for fortsatt å halde tak i dette og følgje med i utviklinga på dei ulike områda. SERVICETORGET Servicetorget har i perioden 9.3.10 – 31.12.14 hatt 30-50 % prosjektstilling finansiert av flyktningetenesta for å ivareta oppgåver på heimesidene i kommunen samt å ha nok ressursar til flyktningar/innflyttarar frå andre land som brukar ein god del ressursar her på Servicetorget. Denne prosjektstillinga vart avslutta 1.1.15. Servicetorget har i dag 3,7 faste stillingsheimlar fordelt på 5 tilsette. Det blir stadig stilt strengare krav til innhald på offentlege nettstader og denne delen av vår IT-satsing er under enorm utvikling. Det er stadig aukande tidsforbruk for webansvarleg både til ajourføring, nye prosjekt, opplæring og føringar gjeve frå departementet og KS. Viser til sluttrapport frå arbeidsgruppa om forprosjektet, «utvikling av Ål kommune si heimeside», som rår til at Ål kommune må utarbeide ein plan for kommunikasjon. Planen er utarbeida i 2015.Med døgnopen forvaltning, auka bruk av elektroniske tenester og igangsetjing av sosiale media konkluderer denne gruppa med at det bør opprettast 50 % stilling definert til web i Servicetorget. Ål kommune har busett mange flyktningar og innflyttarar frå andre land dei siste åra, noko som krev ein del ressursar på Servicetorget. Med alle oppgåver Servicetorget utfører i dag har vi behov for å få oppretta 50 % stilling til web i tillegg til dei 3,7 faste stillingsheimlane. 29 Omtale av utfordringar i økonomiplanperioden : Servicetorget skal gi betre tilgjenge og yte god service for brukarane av offentlege tenester i Ål. Vi skal vere i stadig utvikling, styrke og betre kvaliteten på informasjon og vidareutvikle oss i samråd med brukarane. Vidareutvikling av heimesida med elektroniske skjema med døgnopen forvaltning Setje i verk tiltak i planen for kommunikasjon. Bruke og tilby opplæring i intranett og kvalitetssystem. Ta i bruk sosiale media Ta godt imot nye innbyggjarar, flyktningar og hytteeigarar FELLESTENESTER Eit aukande interkommunalt samarbeid, men også nye organisasjonsstrukturar innafor kommunen, gjer at oppgåvene til avdelinga i stor grad er ein dynamisk prosess. Dette medfører stadig nye utfordringar fagleg, men også usikkerheit kring ressursbehov og ressursdeling. Ein viktig prosess blir utvikling av fagleg styrke og organisatoriske samansetningar som taklar stadig nye kommunale samarbeid på tvers av kommunegrenser. Stadig oppdatering av rutinar for å sikre at me held ein fagleg god standard, og halde oss oppdatert på lovendringar innan dei ulike fagområda på avdelinga. Det er ikkje tilrådeleg å vidareføre frysing av 10% vakant stilling i 2016. Alle tre fagområda i avdelinga er i gang med ein digitaliseringprosess som krev mykje forarbeid, og til dels store endringa av rutinane. Skanning og digitalisering av det gamle papirbaserte personalarkivet. Auka fokus på innfordring. Dette kan delvis dekke den vakante stillinga. Oppvekst 30 Driftsutgifter og inntekter innafor ny ramme : Budsjettområde Netto ramme 2015 200 ADMINISTRASJON 201 PPT ÅL OG HOL 202 BARNEHAGAR 203 SKULAR 205 KULTURSKULE 208 HELSESTASJON 209 INNVANDRARTEN. SUM sektor Netto ramme 2016 3 396 000 3 998 000 3 265 000 3 108 000 Nye tiltak Sparetiltak 200 000 Netto ramme etter sparetiltak 3 798 000 3 108 000 25 666 000 26 376 000 260 000 2 647 000 57 904 000 59 134 000 1 240 000 1 582 000 2 074 000 2 097 000 2 097 000 3 254 000 - 1 485 000 3 287 000 -1 622 000 3 287 000 94 074 000 96 378 000 1 500 000 23 989 000 58 792 000 1 400 000 -3 062 000 5 829 000 92 009 000 Tenestemål for sektoren Mål for organisasjonen Kvalitetsmål 1. Tidleg innsats Alle med avvikande utvikling og lærevanskar får hjelp i barnehage eller på småskuletrinnet. 2. Tilpassa opplæring Alle har reell framgang i språk- og begrepsutvikling, lesing, skriving og rekning. Korleis arbeida i 2015 for å nå målet? Felles løft steg 3 – skule, læringsnettverk, seks seminardagar med ressurspersonar og leiarstøtte Analysere TRAS-resultat systematisk. Evaluere kost/nytteverdi. Vurdere alternativ. Ta i bruk BU-modellen og «20 spørsmål» i innlæring av begrep i barnehage og småskule. Halde ved like Lydfargemetoden som eit verktøy i lese og skriveopplæringa Analysere resultat etter nasjonale prøver og kartleggingar systematisk ta i bruk VOKAL Ulike tiltak/prosjekt - flytte innsatsen frå enkelt-vedtak mot tilpassa opplæring og klasseleiing. Utarbeide lokal læreplan for Ål kommune. Sikre at skulane har læreplan i alle fag. Vurdering for læring og Ungdomstrinn i utvikling (UiU) ved eigen skule og i læringsnettverk Evalueringsmetode, Måleverktøy Evaluering og oppfølging av handlingsplan TRASskjema/kartleggingss kjema mål for skulestartarar/ overgangsplan Forventa resultat 2016 Felles kompetanselyft språkutvikling/språkvanskar Ulike kartleggingsverktøy Betre resultat på kartleggingsprøver. Ulike kartleggingsverktøy Betre resultat på kartleggingsprøver VOKAL Nasjonale prøveresultat på landsgjennomsnittet. Tal på enkeltvedtak Færre enkeltvedtak. Barnehagane kartlegg etter felles rutine Lokal læreplan for Ål kommune Handlingsplan Nasjonale prøveresultat på landsgjennomsnittet 31 3. Formidling/kultur Alle deltek aktivt og får høve til å vise talent i minst eitt prosjekt innanfor det utvida kulturomgrepet kvart år. 4. Fysisk og psykisk helse Alle er i fysisk rørsle kvar dag. Skular/barnehagar legg til rette for eit miljø som stimulerer til aktivitet og auka meistringskjensle i eit inkluderande miljø. Gjennomføre eit felles kulturprosjekt for oppvekst i 2016. Ikkje avgjort Analysere resultat etter elevundersøkinga og arbeide vidare med ein rutine for oppfølging. Elevundersøkinga (U.dir) på 7. trinn og alle ungdomsskuletrinn Trivsel betre en landsgjennomsnittet: 7. trinn (4,4) og 10. trinn (4,3). Fysak i fag, fysisk aktivitet som læringsmetode er innført i Ål kommune. Oppfølging i 2016. Fag- og timefordelingsplan Alle er fysisk aktive i minst 60 minutt kvar dag. Handlingsplan Alle barnehagar har gjennomført KUPPsamlingar med ressurspersonane KUPP i barnehagen– fokus på barns psykiske helse og psykososiale miljø i læringsnettverk Kursrekke for ressurspersonar. Oppvekstsektoren skal vår 2016 revidere Betre læring i Ål kommune, strategidokument og handlingsplan. Dette er sektorens viktigaste styringsverktøy for dei tenestene oppvekst i Ål skal levere. Utfordringar i 2016-budsjettet og økonomiplanperioden: Med strammare ramme har oppvekstsektoren utfordringar med å finne midlar. I strategikonferansen 2015 og i frå avdelingane i oppvekst blir det mellom anna peikt på: 1. Læremiddel: Budsjettposten frie driftsmiddel har over tid gått ned. Prisane på læremiddel/lærebøker har i same periode hatt vanleg prisauke. Læreplanane er reviderte det siste året. Skulane manglar oppdaterte læreverk. 2. Vikar: Det har ikkje vore rom for å auke vikarbudsjettet dei siste åra. Resultatet er at avdelingane må redusere vikarbruken fordi lønsauke gjer vikartimane dyrare, og fordi delar av sjukelønsrefusjon blir nytta til å spe på andre tronge budsjettpostar som læremiddel og skyss. Eit døme: I perioden 15. august til 15. oktober var barnehagane utan vikar i 62 % av korttidsfråværet (eigenmelding, kurs, permisjon). I barnehagar og skule går dette ut over planlagt pedagogisk arbeid og tilpassa opplæring med t.d. to-lærar. Prosjekt og program som Felles Løft og KUPP, krev også at barnehagane og skulane sender tilsette på samlingar og læringsnettverk. 3. Tidleg innsats: Å styrke innsatsen mot dei yngste er førebyggande og i det lange løp god samfunnsøkonomi. Sektoren ynskjer å rette ekstra innsats mot framandspråklege. God norskopplæring er grunnlaget for god integrering av ei gruppe menneske som er og vil bli ein viktig del av innbyggjartalet vårt. Tidleg innsats er også nøkkelen skal kommunen få ned talet på spesialundervisning. God bemanning og kvalitetsarbeid nær barnet/eleven i barnehage og skule vil best bidra til å gjera alle våre til gagns skattebetalerar. Fornuftige tiltak: a. Erstatte assistentar i barnehagen med pedagogar og spesialpedagogisk kompetanse. b. Sikre god lærardekning på 1. trinn. c. Etablere ei veilederteneste som kan hjelpe pedagogar i barnehagen og lærarar som står i store utfordringar. d. Sikre tiltakspakker rundt enkeltbarn/enkeltelevar med stort hjelpebehov. e. Auke felles planleggingstid i barnehagen. 32 4. Skuleskyss: Skyssbudsjettet har i ein lengre periode ikkje vore endra. Kommunen brukar om lag ½ million meir enn budsjett til skuleskyss. Halvparten av dette er skyss til og frå mottaket. 5. Ungdomsskulesatsinga: Ungdomsskulen skal bli mindre teoritung. Det er innført obligatorisk valfag og midlar er lagt inn i den statlege rammeløyvinga. 4 grupper på kvart trinn krev 75 % lærarstilling (kr. 600.000). Valfag har også ofte meir driftsutgifter. Ungdomskulen har ikkje fått kompensert for dette. Sparekatalog i 2016: Oppvekstsektoren har spara inn 8 lærarstillingar og 6 assistentstillingar sidan 2012. Tronge driftsbudsjett gjer i tillegg kvardagen krevjande og går særleg ut over vikarbruk og læremiddelinnkjøp. Sektoren har også mellom anna auka foreldrebetalinga i barnehage, SFO og kulturskule, og har fjerna ordninga med gratis skulefrukt. Samstundes er kommuneøkonomien slik at oppvekstsektoren framleis må bidra til innsparing. Sparekatalog for 2016 : 1. Løyvingar til private barnehagar blir ikkje omfordelt 1,4 mill 2. Halde 2-3 stillingar i barnehage vakante pga. redusert barnetal i 2016 1,1 mill 3. Halde ei lærarstilling vakant i 2016 0,6 mill 4. Redusere ungdomskonsulentstillinga med 40 % 0,2 mill 5. Redusere talet på assistentar i skule med 1-2 stillingar 0,9 mill 6. Mindre innsparingstiltak i sektoren 0,1 mill Samla innsparing 4,3 mill Oppvekstsektoren får auka ramma til følgjande tiltak: 1. Læremiddel/lærebøker 2. Balansere budsjett ordinær skuleskyss 3. Valfag i ungdomsskulen 4. Tidleg innsats / framandspråklege 5. Auke vikarbudsjettet i barnehagane 6. Ekstra kostnad to Polen-turar i 2016 kr. 400 000 kr. 200 000 kr. 240 000 kr. 300 000 kr. 260 000 kr. 100 000 1,5 mill «Netto» sparekatalog 2,8 mill Investeringar innan sektor: (Sjå skjema 2b) 1. IKT-utstyr: Oppvekstsektoren ynskjer å oppgradere vår IKT-satsing. Sektoren har i mange år hatt ein IKT-pott på 400.000 / 300.000 til innkjøp av ikt-utstyr. Det er klassesett med laptopar på alle skuler, lærarpc’ar, projektorar og nokre tavler på skulane våre. No må me ta i bruk ny teknologi, og dette krev investeringar over ein 4 årsperiode som er større enn denne summen. Når innføringsperioden er over må ein kome attende til kva som trengs årleg for vedlikehald og supplering med nytt utstyr. Me bør innføre ny teknologi på ein måte som gjer at me får grundig opplæring slik at lærarane blir fortrulege med verktøyet og kan nytte det i undervisninga. Om me då vel eit årstrinn per kalenderår vil me i løpet av fireårsperioden ha investert i ny teknologi på alle trinn i kommunen. Til opplæring vil me kunne nytte eigne krefter til ein del av opplæringa i tillegg til eksterne krefter. 2. Uteområde/leikeutstyr: Viktig at det blir gjort eit grundig planleggingsarbeid, og at det blir laga ein framdriftsplan for opprusting av uteområde/leikeplassar. Delar av dette kan definerast som nærmiljøanlegg med tippemidel. Nedre Ål skule og leikeapparat i Sundre barnehage. Utbetring av nordsida i Sando barnehage. 33 3. Skattebøl barnehage: Ei mindre ombygging var på planen i 2015 men «bytta plass» Torpo barnehage. Har fått krav frå miljøretta helsevern om fleire barnetoalett. Ei ombygging vil i tillegg gje større garderobeplass, arbeidsrom/arbeidsplassar for tilsette og vaskerom for reinhald. Stipulert kostnad 2-3 mill fordelt på to år. 4. Ombygging Leveld skule, trinn 2. Elevromma var ikkje med i ombygginga i 2010. Leveldtun vart bygd om til barnehage og delar av skulen vart bygd om til felles personalavdeling for skule og barnehage. Planen var den gongen å gå vidare med elevromma i eit steg 2. Det viktigaste no er utbetring av ventilasjonsanlegg (krav frå miljøretta helsevern) og å rehabilitere garderobane i kjellaretasjen. 5. Prosjektere SFO-lokale ved Nedre-Ål skule. SFO ved Nedre-Ål er dimensjonert for 24 barn, i dag er det 66 barn i SFO. Kommunen eig ein kommunal bustad på baksida av Nedre-Ål skule. Det er eit ynskje å gjera om denne bustaden til SFO-lokale. Det vil i tillegg gi ekstra uteareal til Nedre-Ål skule. Arbeidsplassane til mange av lærarane er for små og for dårlege. Ei ny SFO-løysing ved skulen må også inkludere ein gjennomgang av arbeidsplassane for dei tilsette. 6. Mindre ombyggingar: a) Skattebøl skule treng lagerrom (og mindre ombygging som kan gi nytt sfo-lokale). b) Meir permanent lokale for helsesyster i skuleområdet. Pkt. 3, 4. 5 og 6 må prosjekterast og prioriterast saman med Drift og vedlikehald. Tiltak: INVESTERING i heile 1000 kr 2016 2017 2018 2019 DRIFTSKONSEKVENS 2016 2017 2018 2019 Økonomiplan 2014-2017: 1. IKT-utstyr 2. Nærmiljøanlegg, Nedre-Ål i 2016, Sundre bhg i 2017 3. Mindre ombyggingar, Skattebøl bhg i 2016 1000 200 1300 200 1100 200 1100 200 0 0 0 0 0 0 0 0 1500 1500 1500 1500 0 0 0 0 2700 3000 2800 2800 0 0 0 0 34 Helse og sosial Driftsutgifter og inntekter innafor ny ramme : Budsjettområde Administrasjon 3000 Netto ramme 2015 -3 464 000 Netto ramme 2016 Nye tiltak -3 155 000 2 500 000 0 2 544 000 Intermediær avd 3010 Sparetiltak 222 000 Netto ramme etter sparetiltak -877 000 2 544 000 Legekontor 3020 8 728 000 9 498 000 140 000 9 358 000 Fysio/ergo 3030 4 937 000 4 862 000 250 000 4 612 000 NAV 3040 5 728 000 5 699 000 Stugu 3050 17 263 000 17 596 000 Natt 3060 5 358 000 5 620 000 5 620 000 Tunet 3070 15 829 000 16 002 000 16 002 000 11 588 000 11 628 000 11 628 000 13 025 000 13 158 000 13 158 000 6 028 000 5 565 000 19 127 000 104 147 000 19 483 000 105 956 000 Prestegardsjordet II 3080 Prestegardsjordet I 3090 Psykisk helse 3100 Heimet. Distrikt 3120 SUM sektor Mål og ambisjonar innan fokusområda 2016 Fokusområde Mål for sektor Tenester 5 699 000 250 000 5 044 000 17 346 000 250 000 5 315 000 1 112 000 19 483 000 109 888 000 Måleindikator Metode Helse- og sosialtenestene skal gje nok hjelp til sjølvhjelp Få tildelte tenester innan for tildelt økonomisk ramme Gjennomgang av lovverk og stærkere prioritering Reorganiser omsorgstenestene til å passe med ny drift frå 01012017 Tenestene på plass etter oppsatt plan Arbeidsgruppe for lokalisering og funksjon sett saman på tvers av leiing, tilsette og tilitsmannsapparart (ALF2) Planen skal vera klar 01012017 Kommunalt prosjekt mellom NAV og flyktning tenesta Tre busette flyktninge som pr 2015 er arbeidsledige skal vera i jobb/aktivitet ved utganngen av 2016 Fullføre byggprosjektet slik at alle tenestene – kommunale og statslige – kan utførast etter intensjonen Busette flyktningar skal væra i jobb eller aktivitet Handtere den nye flyktningesituasjonen i kommunen Tre busette flyktninge som pr 2015 er arbeidsledige skal vera i jobb/aktivitet ved utganngen av 2016 Alle krevde helseundersøkelse r skal gjerast innan fristen Ambisjon 2016 Statens tenester og legekontor legevakt flytteter inn 01092016. Omsorgsteneste ne 01012017 35 Situasjonen i sektoren: Tenestene innan omsorg er under stort press. Sektoren vart styrka med kr 1.800.000 i 2015. Dette beløp har i sin heilheit gått til 5. nattevakt. I 2015 har vi ikkje klarar å dekkje innbyggjarane sine behov for heimetenester eller bemanna butilbod innan tildelt ramme. Vi har også brukt ekstra midlar til utvida behov for brukarstyrt personleg assistent (BPA) og til omsorgsløn. Ut over lønsvekst har ein i fleire år hatt 0-vekst i utgiftene. Det byr på store problem når fleire av utgiftspostane er kjøp av tenester der prisane stig like mye som løns veksten (td: BPA, kjøp av spesialplass, krisesenter). Det er ikkje mogleg å dekke dei reelle utgifter innan dei rammene som er att. Kommunalsjefen vil peike på ein rekke tiltak som er drøfta og som må lyftast fram: Tiltak Kostnad Midlar til Kommunale Øyeblikkelig Hjelpplasser og finnansiering av 2.544.000 Åls andel av intermedierplassene frå 01092016 Brukar som ikkje lengre går på skule. (frå hausten 2015) 580.000 Underdekning omsorgslønn og brukar i institusjon 900.000 Underdekning BPA (er blitt ein lovfesta rett) 600.000 Styrkinga på 1,8 mill kr i 2015 gikk til 5. nattevakt og er starten av 4.300.000 styrkinga av kommunens tenester som er satt til 9 årsverk. Der gjenstår 7,2 årsverk som må på plass seinast 01012017. Sparepakke del som skulle vare i 2015 400.000 Note 1 2 3 3 4 5 Note: 1. Drift av kommunale øyeblikkelig hjelpplasser frå 010116 til 310816 og intermedieravdeling frå 010916 har ein annslått kostnad for Ål kommune på kr 2.544.000. Dette er eit annslag. Ål kommune står økonomisk ansvarleg ved mindre bruk på dei 10 kommunale plasser. 2. Brukar som ikkje lengere har skuletilbod. 3. Budsjettrundskrivet gir kun rett til auke av lønsposter. Alt anna skal balanserast i 0. I helse og omsorg blir ein god del tenester kjøpt hjå andre (spesialinnstitusjonar, brukar organisasjonar og private). Prisarne her aukar med lønnsveksten, men sektoren får ikkje kompensert for slik prisvekst. Om vi hadde produsert alt sjølv ville vi fått dette innarbeid i vårt budsjett. 4. Sektoren har i mange år trengt ein oppjustering av grunnbemanninga. Talet på eldre voksar, sjukehusene skriv ut raskare og levealderen aukar. Utbygginga reduserar behovet for nytt personell iom samlokalisering og mindre transporttid. Minimumsbehovet er sett til 9 årsverk. 1,8 fikk vi i 2015. Sektorens overforbruk skyldast for ein stor del, at desse stillingar ikkje er på plass. 5. Sparetiltak som skulle gjelde kun i 2015 som ikkje er innarbeid igjen. (Ekstrahjelpkr 200.000, overhead USH kr 100.000, midlar til arbeidstrening kr 100.000) Prioriterte område 2016 etter strategikonferansen: Med utgangspunkt i drøftingane i strategikonferansen, har Sektorutval for helse og sosial i møte den 26.05.15 drøfta dei ulike innspela frå fagleg hald og har gjeve fylgjande signal for prioriteringar i samband med det føreståande økonomiplanarbeidet. 36 Vedtak i sak 16/15: SHS har følgjande prioriterte føring for vidare arbeid: Auka grunnbemanning i pleie og omsorg. Ergoterapeut 1,0 st. Må sjåast i samanheng med velferdsteknologi, kvardagsrehabilitering, hjelpemiddelformidling og styrking av oppsøkande team. Førebyggjande arbeide med barn og unge og deira familiar - på tvers av avdelingar og sektorer. Lågterskel sysselsetting av utsette grupper, til dømes innan rus/psykiatri og busette flyktningar Sektorutvalet ser at det vert gjort mykje godt førebyggjande arbeid i sektoren både på området barn og unge, og eldre, noko som er naudsynt for å nå måla om ei vriding av innsatsen frå reperasjon til førebygging. Det trengs at ein i større grad ser innsatsen på tvers av sektorane, og at ein ser sektorplanane i samanheng. Utvikling av samarbeid med frivillig sektor er og viktig i denne samanheng. Investeringsbudsjettet: Tiltak: INVESTERING i heile 1000 kr 2016 2017 2018 2019 DRIFTSKONSEKVENS 2016 2017 2018 2019 Økonomiplan 2014-2017: 1 Helsetunutbygginga 2 Personaldel på Prestegardsjordet Brutto utgifter og inntekter (statstilskot, mva-kompensasjon og leigeinntekter er lagt inn i fellesbudsjett. 3000 4000 0 0 3 Utstyr til fysioterapien 600 200 0 0 4 Bilar 400 500 500 500 Beskrevet i eigen sak og i føreslag til driftsbudsjett over Drift av gammal personaldel overførast til ny. Gammal personaldel blir utleigd som omsorgsbustad (evt tilpassing må gjerast for å stille denn attende som bustad) 0 0 0 0 0 0 0 0 37 Kulturavdelingane Driftsutgifter og inntekter innafor ny ramme : Budsjettområde Netto ramme 2015 Netto ramme 2016 Kulturkontor 5000 Kulturhus 5010 3 602 000 3 418 000 2 805 000 2 988 000 Bibliotek 5030 SUM sektor 2 467 000 2 442 000 8 874 000 8 848 000 Nye tiltak Sparetiltak Netto ramme etter sparetiltak 50 000 3 868 000 140 000 2 848 000 500 000 2 442 000 500 000 190 000 9 158 000 Tenestemål for 2016: Fokusområde Tenester og Samfunn (Tenestemål er i sterk grad knytt til samfunnsmandatet til kultursektoren.) Kultur 2016 Overordna mål Korleis arbeide i 2016 for å nå frå målet? Kulturplan 2010-2015 Ål skal vere ein Revidere Kulturplan for Ål 2010kommune der 2015. Vurdere om ei rullering er kultur blir sett naudsynt eller om me kanskje på som skal laga ein årleg handlingsplan eigenverdi – det med utgangspunkt i vil si som ein eksisterande Kulturplan. kvalitet vi legg vekt på i planlegging av tenestetilbodet. Vidareutvikling Dette er den største/ viktigaste av Ål kulturhus / mest tidkrevjande oppgåva skal stå sentralt i for sektoren i 2016 planperioden. Administrativ og politisk arbeidsgruppe som skal skaffe ekstern delfinansiering av Landsdelscene for dans. Sluttføre prosjektet «Arealbruk i Ål kulturhus». Dette inkluderar å ferdigstille areal til bruk for ungdom. Evalueringsmetode, Måleverktøy Forventa resultat 2016 Årleg handlingsplan Ferdigstille arbeidet Ekstern finansiering med 50 % av utgiftsramme. Samla sum eksterne tilskot 50% delfinansiering Realisere i løpet av 2016 38 Den frivillige innsatsen i kulturlivet skal stimulerast og støttast. Innhaldet i kommunen si kultursatsing skal vere prega av samhandling med ulike aktørar i samfunnslivet. Forvalte arrangementsfondet, styrka økonomi for eksisterande /nye arrangement Legge til rette for å vidareføre dei nye arrangementa som kom i 2015: Hallingspretten + VIllfiskfestival Oppretthalde økonomien for tilskot til frivillige lag og organisasjonarOppretthalde årlege dialogmøter med administrasjonen, politikarane og rep for frivillige lag. Overføring av lyd og bilete mellom Ål kulturhus, Ål kyrkje og Ål bu& behandling. 7 store arrangement i Ål i 2016 X tal på arrangement gjennomført Fordeling i SUKO Om lag 1,6 mill kr Gjennomføre i jan/feb Innkjøp av utstyr i Ål kyrkje Bruken er i god gjenge Vidareutvikling av biblioteket sitt samarbeid med barnehagar, skule og helsesektoren. Styrka samhandling med Ål kulturskule innan alle kulturavdelingane. Regional kulturkoordinator som styrkar interkommunal samhandling. Vidareføring av prosjekt, 20162017 Auka forkus på inkludering i kulturlivet Kulturbasert næring skal utviklast vidare. I samarbeid med Papirbredden innovasjon: Framdrift i hovudprosjekt «Høge sprang» - Nettverk - Kontorfellesskapet Makalaus Kulturlivet skal vera for alle. Utsmykking av nye Helsetunet Kartlegging og eksponering av eksisterande kommunal eigd kunst Gjennomføring prosjekt Gjennomføring av hovudprosjekt i 2015-2017. Ved ferdigstilling av Helsetunet. Ferdigstilt oversikt 39 Lågterskel=gratis kulturtilbod: Julegrantenning i desember. Biblioteket skal vere eit kulturtilbod for alle innbyggjarar Opningsshow ved dei store arrangement DKSS- Den kulturelle spaserstokken «Utvid sirkelen- lokalt kulturløft» Oppretthalde/ stimulere til gratis/ ope arrangement 46 000 besøk/år Mange deltakarar på arrangementa. Kan målsetnaden vera at 4 700 innbyggjarar har fått eit kulturtilbod i løpet av 2016??? Utprøving av nytt tilbod til born/ungdom som ikkje nyttar kommunale kulturtilbod Utfordringar i 2016-budsjettet og økonomiplanperioden : Den største utfordringa på avdelingane er å skaffe ekstern finansiering til Landsdelsscene for dans. Sidan utbygging av Ål bibliotek ikkje lenger er ein del av utbyggingsplanane ved Ål kulturhus, er det det behov for å omdisponere innanfor eksisterande areal. Utover desse store investeringa har kultursektoren desse behova for styrking av driftsbudsjett: Pri Tiltak Auka løyvingar til eigar av idrettsanlegg Vedlikehald, Ål kulturhus: 2016: Skifte komplett system brannalarm 2017: Skifte Scenetepper ol 2018: Skifte ut møblar møterom/ publikumsareal Få inn att årleg driftstilskot Ål bygdearkiv Registrere kunstsamling i Ål kommune Kommunal del regional kulturkoordinator Sikringstiltak i Prestegardslåven (inkl messehakel) Kostnad 500 000 1 000 000 600 000 400 000 30 000 150 000 104 000 200 000 40 Drift og utvikling Driftsutgifter og inntekter innafor ny ramme : Budsjettområde Netto ramme 2015 Netto ramme 2016 Nye tiltak Sparetiltak Netto ramme etter sparetiltak Leiing (6000) 5 735 000 5 634 000 Veg og park (6010) 9 193 000 9 140 000 Utvikling (6020) 11 253 000 13 926 000 2 038 000 11 888 000 Reinhald (6030) 12 289 000 12 605 000 170 000 12 435 000 Bygg (6040-50) 11 444 000 11 928 000 Delsum sektor 49 914 000 53 233 000 VAR (6071-74) sjølvkost-tenestene SUM sektor -5 564 000 -5 531 000 44 350 000 47 702 000 5 634 000 9 140 000 11 928 000 51 025 000 2 208 000 -5 531 000 45 494 000 Tenestemål for 2016: Mål for organisasjonen Kvalitetsmål Alle som vender seg til Ål kommune skal få svar eller førebels svar innan 3 veker Alle som nyttar Ål kommune si nettside skal møte informative og oppdaterte sider Systematisk vedlikehald og reinhald av eigne bygg tilpassa budsjettrammene Korleis arbeide i 2016 for å nå målet? Evalueringsmetode, Måleverktøy Forventa resultat 2016 Systematisk bruk av førebels svar og kvittering for mottak av søknadar, klager og innspel frå publikum. Statistikk frå sakshandsamingssystem Svar eller førebels svar innan 3 veker i minst 80% av tilfella Systematisk registrering av kva info som manglar eller er feil, Systematisk oppdatering av heimesidene i fagteama Spørjeundersøking Rette opp innspel til endring frå publikum Politisk vedtekne prioriteringsliste vert følgt. Evaluere ved årsslutt. 1 omsorgsbustad og 1 utleigeeining fullrenovert. 3-4 større vedlikehaldsprosjekt frå plan utført i tillegg. Alle med kommunal vassforsyning skal ha trygg og sikker vassforsyning. Fokusere på driftsrutinar og systematisk vedlikehald. < 8 kundetimar og <2 tilfelle 0 avvik Maximum 5 dagar behandlingstid på service-/feilmeldingar til vaktmeistertenesta med A prioritet Bruke oppfølgingsverktøy systematisk. Tal kundetimar utan vassforsyning som ikkje er planlagd. Tal avvik i høve til drikkevassforskrifta sine krav. Statistikk frå oppfølgingsverktøy Utført alle oppdrag med A prioritet og minst 85% av oppdrag med B prioritet i løpet av året. 41 Vedlikehald av vegar og parkanlegg med tilhøyrande tekniske innretningar som stikkrenner, skilt, gatelys osb. Registrering av naudsynt vedlikehald og utarbeide ein plan for utbetring som er tilpassa budsjettet som er på sparebluss. Utført arbeid i høve til mengde planlagde tiltak. Minst 90% av planlagde tiltak skal vera gjennomført Utfordringar i 2016-budsjettet og økonomiplanperioden : UTFORDRINGAR Den største utfordringa framover er å kunne vedlikehalde og ta vare på den store bygningsmassa og på kommunale bruer og vegar. Det er eit stort etterslep på bygningsvedlikehald. Kartlagt vedlikehaldsbehov på større kommunale bygg er kostnadsrekna til om lag 25 mill kr dei neste åra. I tillegg er det ynskjeleg å oppgradere bad og kjøkken på mange gamle omsorgsbustader. (Estimert kostnad kr 300 000 pr eining). Det er eit stort arbeidspress på vaktmeisterkorpset med stadig meir avansert utstyr som krev oppfølgjing og ettersyn. Det er i dag eit stort gap mellom kva avdelinga klarer å levere og det brukarane av bygga etterspør. Utbygginga i helsetunet vil krevja auka bemanning med vaktmeister og reinhald. Ål kommune har ikkje lenger eigen prosjektleiar til å styre små og store byggeprosjekt. Vi er avhengige av å leige inn fleire firma til snøbrøyting. Nytt anbod frå og med vinteren 2015-16 har gitt ein kostnadsauke på kr 520 000 i høve til tidlegare. Viss ikkje driftsramma vert auka tilsvarande, vil dette måtte dekkast gjennom generell innsparing og sers redusert aktivitet når det gjeld drift av veg og park. Vedteken plan for trafikktryggleik inneheld mange kostnadskrevjande tiltak, men viss kommunen kan stille med 40% eigendel, har me gode sjansar for å få tilskot til tiltak. SPARETILTAK Tidlegare tiltak vert vidareført. I tillegg kjem desse nye tiltaka for 2016: 1. Vakant 100% stilling avdelingsleiar utvikling, spart kr 688 000 2. Auka inntekter byggesak og kartforretning, kr 200 000 meir i inntekt 3. Redusert reinhald kontorlokale, spart kr 170 000 4. Innføre sakshandsamingsgebyr for snøskuterløyve, auka inntekt kr 150 000 5. Redusert næringstilskot ned med kr 900 000 til 240 000 6. Redusert tilskot arrangement ned med kr 100 000 til 230 000 42 YNSKJE OM NYE DRIFTSTILTAK SOM DET IKKJE ER FUNNE PLASS TIL (i prioritert rekkefølgje): 1. Kompensasjon for kostnadsauke brøyteanbod kr 520 000 årleg. 2. Sumarvedlikehald, fleire sumarvikarar til uteområde skule og barnehage kr 100 000 årleg 3. Ny stilling som snekkar slik at fleire vedlikehaldsoppdrag kan gjerast billigare utan innleigd hjelp, kr 500 000 frå 2016. 4. Kommuneplanleggjar/prosjektleiar kr 600 000 årleg Investeringar innan sektor: (Sjå skjema 2b) Nivået på investeringane i sektoren er redusert mykje i høve til tidlegare. YNSKJE OM NYE INVESTERINGAR SOM DET IKKJE ER FUNNE PLASS TIL (i prioritert rekkefølgje): 1. Branntrygging eksisterande omsorsgsbustader – minst kr 100’ årleg 2. Utskifting ventilasjonsanlegg – (førebels usikre tal: helsehuset 2.5 mill kr, Leveld skule 8.4 mill kr avhengig av bassengutbygging eller ikkje og Tingstugu 5 mill kr) fordelt på åra 2016-18 3. Ny plottar (som kan skrive ut store kart) kr 70 ‘ i 2016 4. Adgangskontroll Tingstugu (eksisterande nøkkelsystem er 50 år gamalt og kan ikkje vedlikehaldast lenger) - kr 425’ i 2016 5. Maskinkjøp veg og park om lag 1 mill kr årleg 6. Ekstra midlar tiltak Sundreby kr 0.5-2.5 mill kr ekstra årleg 7. Ekstra midlar tiltak trafikktryggleik 0.5-2.5 kr mill ekstra årleg 8. Ekstra midlar vegvedlikehald 1,5 mill kr ekstra årleg Sjølvkost 1. Ekstra innsats rehabilitering vass- og avlaupsnett i Gamlevegen - 2 mill kr i 2016. 2. Kommunal kloakk Leveld – 8.5 mill kr i 2017 43
© Copyright 2024