1. No category

Norsk fysioterapi sin historie:
Basert på boka «PROFESJONSHISTORIER» av Eline Thornquist.
Fysioterapeut, dr. philos og professor Eline
Thornquist:
Norsk fysioterapi har to opphav:
• Svensk militær gymnastikk.
• Medisin.
Fysioterapien sin grunnlegger i Norden: Per
Henrik Ling (1776 – 1839)
• Utdanna frå bl.a. universitet i
København.
• Fektemester og militær.
• Danna Kungliga Gymnastisca
Centralinstitutet (GCI) i 1813.
• 3 – årig utdanning med både
friskgymnastikk og sykegymnastikk.
• Anatomi og fysiologi
• Massasje og manuell behandling.
Kungliga Gymnastisca Centralinstitutt:
• Friskgymnastikk skulle utdanne
instruktører til militæret og til
grunnskulane.
• Sykegymnastikk skulle tilpassast
den som trengte dette.
• Massasje og anna manuell
behandling blei eit supplement
til sykegymanstikken.
Ling sitt idegrunnlag er naturfilosofien som
rådde på 1800 – talet.
• Betrakter naturen som eit
guddommeleg kosmos og at
mennesket var forbundet med
verdensaltet.
• Nøkkelbegreper var balanse og
harmoni.
• Helse presenteres som balanse
og sjukdom som ubalanse.
• Terapien går ut på ved hjelp av
naturen sine krefter å
gjenopprette harmoni/balanse.
Fysioterapien sin barndom
• Ling tenkte seg at mennesket si
helse bestod av 3 grunnformer:
• Mekanisk.(ytre med muskler
o.s.v.)
• Kjemisk. (det indre med organa)
• Dynamisk.(det sjelelege)
• Desse tre grunnformene griper
inn i «hvarje foretelse».
• Viktig med balanse mellom
desse 3 grunnformene.
Fysioterapien sin barndom:
• Vidare tenkte Ling at
sykegymnastene trente det
mekaniske utanfra og innover.
• Legene behandla det kjemiske
innan frå og utover ved hjelp av
medikamenter og dietter.
• Dynamiske er det åndelege eller
sjelelege dimensjonen.
• Heilhetstenkning som vi finn i
dag i psykomotorisk fysioterapi
og biopsykososial tenkning.
Frå fysioterapien sin barndom:
• Særleg var holdningsgymnastikk
viktig. Dette skulle ha ein almen
oppdragande effekt og virke
disiplinerende og bedre ein
persons sin moralske karakter.
• Holdningen til ein person
avspeila han moralske karakter.
• Av denne grunn var det svært
viktig å jobbe med nettopp
holdningsgymnastikk.
Fysioterapien sin barndom:
• Denne tida var det arbeidsdeling
og likestilling mellom leger og
sykegymnaster som jobba ved
GCI.
• 1864 fekk kvinner adgang med 2
årig studium.
• Rekrutteringen bl. menn med
militær- , høgborgeleg- eller
adeleg bakgrunn.
• Kvinner også borgeleg bakgrunn.
Paradigmeskifte innan medisin.
- Store medisinske framsteg i
slutten av 1800 –talet gjorde at
behandlingsfilosofien til GCI blei
betrakta som utdatert og
gamaldags.
- Dei leger som før hadde hatt sin
forankring i GCI fekk forandra
sykegymnastikken til eit
hjelpemiddel for legane og ikkje
ein uavhengig profesjon.
Fysioterapihistorie i Norge.
• Sykegymnastenes Forening stifta i
1895 av sykegymnaster Louise
Lychke og Elisabeth Lampe,
utdanna ved GCI.
• Prøve å få til ei utdanning som i
Sverige og GCI som skulle være
offentleg.
• Komite som bestod av
sykegymnaster og leger kom ikkje
til enighet.
• Tilslutt braut to leger ut og danna
sin egen private skule, Oslo
Ortopædiske Institutt.
• Utdanninga blei redusert til 1 år og
friskgymnastikk blei tatt ut av
timeplanen. Kun kvinner ble tilatt
søke til skulen.
• No hadde legene på mange måter
kuppa utdanninga.
• Ved å få definisjonsmakt over
utdanninga blei sykegymnastikken
under legens og medisinens
kontroll.
Fysioterapi fram til slutten av 2. verdskrig.
• Vanskelege tider der kvakksalveri
og useriøs virksomhet blomstra.
• Offentlig autorisasjon av
sykegymnaster i 1936.
• Fikk både tittel og
arbeidsområdebeskyttelse.
• Norsk Sykegymnasters
Landsforbund stifta og
«Sykegymnasten» kom ut.
Fysioterapi etter 2. verdskrig
• Polioepidemi
• Yrkesmyalgi.
Utvikling innan fysioterapien frå 1970- talet
og fram til i dag.
• Må sjå utviklinga innan
fysioterapi i samband med
samfunnsutviklinga:
• Dyr utbygging av velferdsstaten
trass i oljealderen. Mange vil ha
sin del at den «samfunnskaka».
• Fleire og fleire tilstander kan
behandlast, men det koster.
• Stadig dyrare sjukehus og
utdanningssektor.
To store reformer der kommunene får større
ansvar for helsetjenestene utenfor institusjon:
Kommunereformen frå 1982:
Kommunereformen 1982:
• Dette er først og fremst
økonomiske reformer.
• Fysioterapien blir «skal – tjeneste»
• Betyr at vi blir inkludert i den
offentlege helsetjeneste på ein
heilt annan måte enn tidlegare.
• Helsestasjon, skule, oppsøkande
fysioterapi.
• Også plikter mht opningstid, ferie,
tilplikting av arbeid.
• Får no lønn i form av
driftstilskot. Ca. 40 % av lønna.
• Sikker inntekt, men: mange følte
dei mista sin frihet som
næringsdrivende.
• PFF blei danna: Fjerna
finansieringsordningen.
• Rekvisisjonsordninga er også ein
økonomisk kontrollør.
Samhandlingsreform 1. januar 2012:
• Flytte ein del av sjukehusbeh. ut i
kommunane.
• Meir satsing på forebyggande
arbeid.
• Konsekvensen for fysioterapeuter
er at vi må vere tilgjengeleg
tidlegare enn før.
• Økonomisk belastning for
kommunene dersom dei ikkje er i
stand til å ta i mot pasientane etter
utskriving frå sjukehus.
Utdanning:
• 1897: Oslo Ortopediske Institutt
• 1967: Statens Fysioterapiskule i
Oslo.
• 1974: Mensendieckskulen
• 1976: Fysioterapiskulen i Bergen.
• 1989: Fysioterapiskulen i Tromsø.
• 1992: Fysioterapiskulen i
Trondheim.
• 4 – årig utdanning der siste året er
eit turnusår.
Utdanning:
Vidareutdanning på masternivå:
• Manuell terapi ved UiB: 2005.
• Idrettsfysioterapi: 2006.
• Nevrologisk fysio UiT: 2009
• Fordjupning i ortopedi,
reumatologi, hjerte- og
lungefysioterapi ved HiB.
• Psykomotorisk fysioterapi ved
UiT i 2010.
Manuell terapeuter blei
primærkontakter i 2006:
Utfordringer for fysioterapien i dag:
Dokumenteringskrav:
• Har ført til ei akademisering
innan yrket.
• 11 doktoravhandlinger rundt år
2000, rundt 100 i 2013.
Utdanning av almenne
helsearbeidarar:
• I 1972 forslag frå Stortinget om
felles grunnutdanning: Massiv
protest.
• Liknande forslag har kome fram
seinare, så slaget her er ikkje
vunne for alltid.
Utfordringer:
• Akademisering kontra
klinisk/praktisk fagutøvelse.
• Tverrfaglighet kontra
fagspesifitet.
• Splitting innan fysioterpi:
• NFF (Norske Fysioterapeuters
Forbund)
• PFF (private fysioterapeuters
forbund)
• Norsk Manuell Terapi Forbund.
Ringen er no slutta etter Ling:
• Myndighetene etterspør no meir
fysisk aktivitet og trening fordi
kvardagsaktiviteten er i ferd med
å forsvinne.
• Dette faller i god jord hos oss
fysioterapeuter og er i tråd med
Ling sin gymnastikktradisjon der
helsegevinsten ved bevegelse
og aktivitet blei så sterkt
understreket..
Oppsummering:
• 1800 – talet: Likestilt med legene i Sverige.
• Medisinsk hjelpepersonell i mellomkrigstida.
• Etter 2. verdenskrig: Meir og meir integrert i offentleg helsevesen.
• Kan no stemme behandling sjøl og få betalt deretter.
• Forslag frå Helseministeren om at folk kan kome direkte til oss utan
rekvisisjon og vi får betalt av Helfo for behandlingen vi gir.
• Manuell Terapeuter er primærkontakter som kan sjukmelde, rekvirere
MR, røntgen og fysioterapi.
Min fysioterapihistorie her i Sykkylven: Frå 7.
januar 1980 til og med dags dato 3. juni 2015:
Statens Fysioterapiskule i Oslo:
Turnustjeneste ved Ålesund sjukehus 1978:
Militærtjeneste ved Lahaugmoen og
Porsangermoen i 1979:
3 forskjellige lokaler:
Asbjørnsenbygget:
Hjørnegården:
Haugbukta Fysikalske frå hausten 1995:
• Omtrent dobbel areal for kvar
nytt lokale.
• Haugbukta Fysikalske: 7 lukka
rom og ein gym.sal på ca. 100
m2.
• Tidlegare berre forheng mellom
«båsane».
Terapeuter og tilbydere:
• I begynnelsen av 1980 – talet heilt
aleine eller saman med ein kollega og
ein bedriftsfysioterapeut.
• I dag: 3 fysioterapeuter ved
Haugbukta Fysikalske. ( 3 driftstilskot).
• 2 fysioterapeuter ved Aure Fysikalske
(1 ½ driftstilskot). I tillegg 2
«freelancere»
• 2 fysioterapeuter ved 2 Vikøyra. (80 %
og 50 % driftstilskot)
• Psykomotiske fysioterapeut i ½ stilling.
• 2 naprapater og 1 kiropraktor
• Stamina Hot treningssenter
• Akupunktør, homøopat.
Forskjell i måte å jobbe på:
Første del av 1980 – talet:
I dag:
• Meir ensarta pasientgruppe enn
i dag.
• Mykje nakke-, skuldre, og
ryggplager.
• Litt samlebåndprinsipp med
varme, massasje og interferens
strømbehandling.
• God «flow». Ofte 8 til 10 nye
pasienter pr. veke.
• Større variasjon av diagnosene:
MS, Parkinson, slagramma,
reumatologi.
• Nyopererte pasienter. (konfr.
Samhandlingsreformen).
• Mykje habilitering og
rehabilitering.
• Dårlegare «flow». 2 til 3 pas./veke.
• Meir aktiv behandling. Mindre
elektroterapi.
Leger:
• Dr. Hjelle Bakke, dr. Bhatia, dr.
Hove og dr. Bendixen i tillegg til
mange, mange fleire.
• Rekvisisjonsordninga. Ei formell
ordning.
• Godt samarbeid.
Kva er den viktigaste forandring sidan 1980?
• Kommunehelsereformen
gjennomført i 1984:
• Bedre integrering i det øvrige
helsevesen og andre
profesjoner.Bør kommunisere med
anna helsepersonell.
• Barnehage, skuler og helsestasjon.
• Tverrfageleg/Ansvarsgrupper.
• Ha fast arbeidstid, ferie. Kan bli satt
til kommunalt arbeid dersom det
er behov for det.
• Rapporteringspliktig overfor
kommunen.
• Større sjølstendighet reint fagleg.
• Bestemme behandling sjøl og få
betalt deretter.
• Egen undersøkelsestakst.
• Kan behandle folk «direkte frå
gata» no, men utan Trygderefusjon.
• Forslag det samme, men med
refusjon.
Internasjonalisering:
• Har hatt pasientar frå: Sverige,
Danmark, Finland, Tyskland,
Nederland, Frankrike, Italia,
Bosnia, Polen, Slovakia, Litauen,
Russland, Tyrkia, Irak, Jordan
Afganistan, Etiopia, Eritrera,
Somalia, Togo, Malawi, Burundi
og USA.
Er det forskjell på pasienter frå 1980 til i dag?
Vanskelig å sei, men den menneskeleg
anatomien er i alle fall den samme.
• Etnisk ensarta/multikulturelt.
• Mulig meir tolmodig før.
• «Kvikkfix» i enda større grad no.
• Ikkje samme aksept for alderen
sine naturlege funksjonstap.
• Blitt meir av dagens pasientar.
«Gamlekara» som var i 70 + i beg av 80
–talet: Stor respekt for tungt arbeid.
Likheter mellom pasientar før og no:
• Passiv behandling er fortsatt
meir populært enn aktiv.
Massasje er godt likt
behandlingsform både før og no.
• Å gjere heimeøvelser i lengre
tidsrom er nok like vanskeleg no
som før.
• Utfordring å få folk til å bli meir
fysisk aktive.