1. No category

'profi I
NILS TRESCHOWS HUS
UNIVERSITETET
I
OSLO
BLINDERN
TLF 466aOO
LINJE 92O
ONSDAG'I4-I5
za.Åna.-NR.4-1966
t
UTKOMMER 2 GANGER I Høsroc 3 cANGER r vÅnsEMESTRET.
ABONNEMENTSPRIS KR. lO.OO POSTGIROKONTO A5O7 - BANKGIRO NR.4407 151 163.
FORRETNINGSFØRER:
CHRISTIAN BØRS LIND
I
REDAKSJONEN:
TOR OBRESTAD (ANSV. RED.)
ESPEN HAI\VARDSHOLM
PAAL-HELGE HAUGEN (RED. aIøøI
OTTO HOMLUNG
DAG SOLSTAD
JAN ERIK VOLD
EINAR ØKLAND
DEN FARLEGE POETEN (N. c.)
OLAV H. HAUGE
EINAR ØKLAND
EIT MØTE
MED OLAV H. HAUGE
JoHAN TUFTELAND
FIRE DIKT
OLAV H. HAUGE
OLAV H. HAUGES DIKTING
TOR OBRESTAD
SIDE
SIDE
7
SIDE
SIDE 1I
JAN ERIK VOLD
DIKT
DIKT OG VIETNAM
DI
KT
ET OPPGJØR
MED FREMMEDGJØRELSE
TRE KORTE DIKT
HANS BOIJ
ELDRID LUNDEN
EINAR ØKLAND
CARL FREDERIK PRYTZ
SIDE
JAN ERIK VOLD
stDE 24
IRENE LE HEGARAT
EVA GUNDERSEN
SIDE 32
NOEL COBB
SIDE 34
1A
JAN LrNDrncÅno
INGVAR MOE
SIDE 38
FINN STRØMSTED
BOKMELDINGER
SIDE 41
Dette nummeret er for ein stor del vigd lyrikken. Bokmeldingone er sentrert om
hqustens nye norske diktsomlingor, somstundes med ot vi prentor ein del nye,
dikt ov yngre nordiske lyrikoror. Vi kiem også i delte nummeret med ein breid
preseniosion ov ein norsk dikior som synest å vere mykie mindre påokto enn
hon fortener, nemleg Olov H. Houge. I ei årrekkie hor hon stdtt for eit diupt
originolt og olltid uroqnde forfottorskop som hittil nddde sitt høgdepunkt i
diktsomlingo «På ørnetuvq» il96l, ei bok som hon elles fekk Norsk kritikerlogs
pris for. John Tuftelond skriv om sine inntrykk frå eit møte med Houge, og i ein
giennomgongsortikkel tek Tor Obrestod opp sentrole motivkrinsor og utviklingsliner i Houges forfottorskop.
Frd og med dette nummeret er Noel Cobbs nomn borte frå listo over redoksionsmedlemene. Einor Øklonds ortikkel «Den forlege poeten» skol stå som slutt-
replikk frå Profil-redoksionen si side
i ei long o9 pinefull sok mot ein ov dei
mesi gdverike og underlege diktoror vi hodde her i londet. Slik sokq kom til å
utvikle seg, vorl det ei umåteleg pinefull soge for Noel siølv og for olle dei hqn
vor knytte til her i londet. Noel Cobb vqr eit hiul som ikkie høvde inn i Somfunnsmoskineriet, derfor lout hon iogost bori. Det vor eit top norsk dikting hor
grunn tiJ å sørgie over i tidene som kiem. Vi trong Noel Cobb i vår blodfottige
poesi. Hon vqr eit krofisentrum ov uvonleg siyrke. Det finst ingen som kon fyile
det tome romet etter hon.
I dette nummeret vil lesorone sid ot Profils redoksionsmedlemer i fleire tilfelle
melder bøkene di kvorondre. Dette er visstnok ikkie i tråd med vonleg norsk
presseskikk, då denne tek det for gitt ot forfottorone/kritikorone er kbrrupte
i og med ot dei kienner kvqrondre eller orbeider i some redoksion, som i dette
tilfelle. Vi synest det er ein forunderleg uskikk, og vil freisle å vise ot det går
on å vere like obiektiv og kritisk i slike tilfelle som i ei kvor onno litteroturmelding. Vi meiner qt dei forfottorone som er skoponde innqnfor det sqme
iidsromet vil vere i stond til 6 melde somtidige bøker på den mest odekvote og
kriiiske måte, då dei ofte er opptekne ov dei some tingo siølv.
Noko ov det som hor vore sterkqst fromme i Iitteroturdebotten i den siste tido,
er det fenomenet som vi kunne kolle «politisk dikti4g». Det er diktoren og
diktverket si rolle som kompmiddel og oktiv opinionsdonnonde foktor det
gield, og dei er detfe komplekset Jon Erik Vold tek opp til onolyse i sin ortikkel. I tilslutning til denne ortikkelen prentor vi ire slike politisk engosierte
dikt frå den seinore tido, i norsk giendikting ved Jon Erik Vold.
Likevel er det konskie bokmeldingone som er det viktigoste i detfe nummerel.
Det er uråd 6 gie eit nokonlunde heilsleg bilete ov det som hor skiedd i den
nye- norske litteroiuren i hqusi. Men vi vonor oi det i det utvolet vi hor giort
vil _finqst liner som donnor viktige grunnmønstre i dogens dikting.
p. ;.
Stoff til nummer 1.-67 må vere i redoksionen innon I /2-67. Til nummer 2
innon I /3.
Monge ov tingorone hor spurt etter nr. I -66. Dette nummeret er utselt, redoksionen hor ikkje ein gong orkiveksemplor, så vi kon dessverre ikkie skoffe det.
Noel Cobb og Leif Stovik er flytte frå byen. Vi vil tqkke for somværet til
dessor. Deite betyr ikkie ot dei vil bli borte frd spoltene. Og kiem dei tilboke
til byen, er dei hiorteleg velkomne i redoksionen oti.
Einor Øklond, vel kiend for lesorqne vdre, er ottende i redoksionen.
T. O.
2
einar økland'
olav h. hauge
Vor elden så nær ylo?
Hong den blødonde stierno sd lågt?
Kiølde du ponno mot berget?
Jo. Du beit dogen
i
hondo.
Svelgde stierno.
Berget vort gloonde.
Oss gov du ougo som isbreor.
Oss gov du stikkonde glør under neglene.
EIT TUIøTE
MED
OLAVlI.HAUGE
Ved Johon Tuftelond
The wind thot blows
ls oll thot onybody Onl*fror"or.
T.: Du hor vel reist ein del og sett deg om i
H.: Det er ikkie mykie dei.
londet.
I{ior
reisie eg yver Jæren. lgi'unnen skulie eg ikkie giort
det. Eg Ios Gorborg iungdomsåri, og dd sdg eg Jæren. No er dei so fullt crv siioor.
T.: Du hor vel seti monge lond slik?
H.: Litt hor eg då lese gienom 6ri. Det kon godt hendo ot det biletel ein då fæi'ov
folk og Iond er sonnore enn dei du ser ndr du reiser som turist.
T.: Korleis er det med Englond?
H.' Eg hor ikkie vore der, men eg synest eg hor seil litt ov Englond idet eg hor
lese ov engelsk liiteroiur. Den engelske noturen er ikkie so storfelt som den norske,
men dei hor vore svære iil d dikio um notui-en cler borte. At det vor i Englond
modernistone tok til 6 røro pd seg, er ikkie sd rort ndr ein veit korleis lyrikken vor
,l900
der borte frd
og utyver, heile Englond vor eit syngionde fuglereir. Det vor ikkie
so rort det kom ein revolusion.
T.; Det vor vel trodision frå Wordsworth og
Coleridge?
H.: Jo, Wordsworih hor dominert engelsk lyrikk iil Eliot kom.
T., uThe Ancient Moriner, ov Coleridge, kvo synesi du um det?
H.: Det er eit fontostisk diki. Der er mykle idenne lcrnge forteliingi um cienne siørnonnen, der er so mykie diupt og gdiefulli. Hon drep den gode fylglo si, denne fuglen
olboirossen. So kiem olt det forferdelege, sol og vindsiille. pest og død. Men so
forsonor hon seg med iilstonden, endåtil med ormone ihovet. Jou, det er eit merkeleg
diki. Hon vor synsk, Coleridge.
Ndr dei snokkor um teorione til Edgor Poe um dikiekunsten. sd hodde hon nok mykie
frd Coleridge. Og det hon hor skrive um diktekunst, står den dog idog, det er ikkie
so mykie å leggio iil. Dei sentrole ordet for Coleridge vor «imoginotion», veit du.
T.; Dei er vel noko ov dette ogsd hid Shelley?
H.: Hon vor og ein ov dei korone Poe studerte og los. Ndr hon dyrkor det mokobre
cg olt det fontostiske, så hor hon mykje ov det frd Shelley.
T., Du hor ei soneite du hor skrive iil Shelley.
-
H-: Eg hodde ikkle noko serskild bok ov shelrey då eg vor ung, men
-godt.
logior eg hodde, vor monge
i eit por ontodikt ov hon. Eg riko dei svært
Hon er ein slik
stemningsdiktor.§om ungdomen likor. Seinore vert det til ot ein set meir pris på
KeotsEg kiem i hug korleis Vinie i «Breilond og britone» vurderor Shelley og Keots eler
konskie det vor shelley og Byron. Hon kon riksom ikkie med shelley, ly.ikken hons
er
for subtil, for mykie droum og luft, for lite iordfost. Det er elles svært lenge sidon eg
hor lese noko ov desse dikiorone.
T.: Kvo synest du om Williom Bloke?
H.: Del er vel berre ei meining um Bloke. Hon vor noko for seg slølv og stod utonom.
Hon er ikkie so merkeleg som det kon synost, ndr ein kienner Iitt til mystikorone.
Mystikken er ein sterk stroum i engelsk åndsliv. Noko onno lærebok enn Bibelen
treng ein ikkie idiktekunst, seier hon. Hon vor elles sterkt sosiolt interessert, veit
mer og sdg med otte pd indusirien som dd tok til d vekso from. Hon heldt på a"t
gomle hondverkel. Hon hor eii fini ord ein stod: «Art is the Tree of Life. Science is
the
Tree of Deoth.» Kor longt hon sdg, veit ikkie eg, men hodde hon levl i dog, hodde
hon vel vorte fælen. Er dei nokon som hor visst litt om løyndomone til Vdrherre,
md
det vero Bloke..
T.: Du hor liko dei omerikonske dikiorone?
H.: Den omerikonske litteroturen er noko ov det mest inieressonle idei sisie l50 dri.
Uivondrorone iok ikkie med seg olt skrop. Dei let etfer seg «kulturen», og tok med
seg det besie, Bibelen, shokes[eore, Miiton, Bunyon og klossikorone, og byrio på
nyti i eit nytt lond. Det er friskt ver yver dei omerikonske skoldone, serleg dei i' førre
6rhundre.
T.: Kvo tykkier du om Pound?
H-:.Eg hor ikkie mykie kiennskcip til hon. sume ov ungdomsdiktc hons kon vel ein
vonleg monn leso. Desse contoone hons er ikkie lesnod for slike som meg. Men hon
er ein forvitneleg kritikor. Etter det eg hor forstode, meiner hon oi storporten ov den
europeiske lyrikken er eit fromhold frd trubodurone med olle desse kunstferdige
metriske formene. stutt sogi: hon hor vendt seg imot det Ekelund kollor ubølg'esludderet» og vil io upp ott sterkore irodisionor, Donte, grekorone og Kino.
T.: Du hor omsett ein del dikt ov H6lderlin.
H.: Berre nokre få. Hon er vonskeleg, ofte er dei ikkie leti å skyno kvo hon meiner.
Hon brukor mykie omkosto ordstilling, io omkosto setningor og, .o* stilmiddel, og
det er vonskeleg for meg d ovgiere kvo som er stilistiske virkeÅiddel og tysk sprdkl
bruk, til dei kon eg for lite. Men um ein hor skrole sprdkkunnskopor, kon ein stundom
glero ei bro umsetiing. Eg trur elles ot det er letiore d setio um vers skrivne i friore
former enn til dømes vers ov Emily Dickinson og Tennyson; d yio slike dikt retiferd,
er
vonskeleg.
T.: Korleis hor dine dikt vorte til?
H.: Eg hor drive med grovorbeid olle dogor, og dd md ein ho eitkvort d ienkio på.
Einfell orbeid, iordorbeid, sldtt, vedhogging og sliki hor eg liko. Gorinororbeid er
ofle meir finorbeid og krev meir ot du fylgilr med i det, ,",i
hor no liko gortrlor"g vero lovleg å skrivo
yrket. Eg hor ofte teke utgongspunkt i fokiiske iing, men det må
um dei som oldri hor vore iil og. Men d iydo ut og forielio so mykie um korleis dikt
vert til, trur eg ikkie ein skol giero, det kon no onJr" luro pd. Ein iryllekunstnor som
gier seg levebrød ov d forielio folk um løyndomone til yrket, svik igrunnen stonden.
Ein diktor kon nok seg[o korleis det hon hor giort, hor vorte til, men det nye bør vel
gierost på sin eigen mdte.
T.: Bilelet, kvo vil du seio om det?
i_
H.: Det bør vel ikkie vero for søkr. Dei bør vel vero orgonisk, komo spontont og
lyso upp i ein prosoisk situosion, klorgiero dikiet på sin eilen m6te. slik of du oldri
diskuterer biletet, spør kvifor eller korleis. Du berre godteklet. skol du til 6 luro p6
B
olav h. hauge
fire dikt
SANNINGI
Sonningi er ein skYgg fugl,
ein fugl Rokh som
ferdost utqnum tidi,
stundom fyre,
stundom etter.
Sume segier ho
ikkie er iil,
dei som hor sett henne,
tegier.
Eg hor oldri tenkt meg
som ein husfugl,
SOnn
rngl
men um so vore,
kon du godt striuko henne med fiøri
og ikkie iogo henne uPP i ei krå iil ho
vånder ugleougo og klør i moi deg.
Andre hqld sonningi for
ei kold knivsegg,
ho er både
yin og yong,
ormen i groset,
og fugleliongen som lettqr frå ørni
når ho trur seg høgst.
Eg hor ogso set
sonningi doud,
ougo stod som På ein klqkq hqre'
monge ulike uPPdet, kiem du siroks inn i nye refleksionor' Elles kon biletet ho so
bilete.
eit
vero
kon
dikiet
Heile
måior'
på
monge
brukost
gåver og
i.' Kvo skol ein seio om tendensdikiing?
sPursmål
H.: Vers, eller dikt, um du vil, må kunno brukost til olt mogeleg. Eit onno
ein stor
vor
det
og
krigstido,
vårt
i
folkei
eldo
Grieg
Nordohl
proktisk.
er um del er
gierning, konskle det største ein diktor kon g[ero'
AUTOMATEN
Du set inn høyrer skillingen
gier dierve sprqng der inne:
No rumsteror hon isiørøvorkistor,
no skiek hon himmelens pengefre,
no regner det pengor no dirkqr hon tunge bonkkvelv,
no spring låsi,
no kiem dei i slusor.
Venting. Uvisse.
-
Singling.
Srilt.
Ingen
iing k[em ut.
Nei, nei.
Du sette livet inn dg,
for bdde høgt og l6gt,
men kvq vort vinningi?
Og dette vor ein blind skilling.
VAKEMANN
Vokemonn stend
og ventor på
noppi
nedqnfrd.
Held hon?
Det er ikk[e so fårleg
so lenge f iskone er smd.
Frosen stend hon på isen.
Og stødt lyt hon eine sfå.
Eg Iikor vokemqnn.
Hqn viser oss noppi frå sirond.
Meir kqn ikkie hon.
EIT ORD
Eif ord
-
ein
stein
i ei kold elv.
Ein stein til Eg md ho monge steinor
skol eg komo yver.
t0
TOR OBRESTAD:
Ot-AV
HATJGE
i oska 1946, under berg{ollet 1951 ,
gitt ut bøkene Glør,1961
. I housi kiem ei bok til, Dropar
i diuvet 1956, og På Ørnetuvo
hor til
olov H. Hcuge
-skog
seinf rodnor
dessor
i
oustovind.
Bøkene vitnor
om ei veldig utviklingsevne hos denne lyrikoren. Houge byrio i .ein
hor hon
heller konvensionell poesi, Lrr"lt og d"tuit når det goldt innhold. Dette
over
stege
hsn
hor
dikt
noturbundne
og
grodvis brote seg ut ov, fr6 moroliseronde
gitt
form
hon
hor
ytre
noturbileto
dei
Giennom
mystikk.
ov
og
myte
til dikt fylte ov
til sitt indre personlege univers.
det hon
Konvensionelle forms(emo kon hemme ein dikior og hindre hon iå seie
kvo
som
veit
ikkie
som
diktoren
for
den
forløysonde
vere
kon
og
hor røynt. Men dei
Alle
der.
vor
visste
hon
bur i Åon, og slik ,ur" ,Jd på å tre[ke ut meir fr:å hon enn
om
dikto som Houge hor i førsie boko er bundne til eit konvenslonelr (rim)skiemo'
dei
ot
ein
ser
i
dog
Men
ikkie.
eg
veil
diktoren,
for
denne
forløyst
dei hqr stengt eller
blitt
sdleis
og
ord,
hor tuunge l.n skrivonåe til å bruke upresise eller uturvonde
eit
stengsle
for
lesqren:
Eg leiio etter leid .99 for
og meining i miti liv'
I ;;.
dine, biorie bl6,
eg sdg hon fYrst ein.go.ng'
D? oå'no ævå seg ein blenk,
og iord og
- himme.l song'
(Til des)
bøkene orbeider Houge seg fri frd desse skiemo, og går over til 6 nyite
ondre poetiske virkemiddel: biletet, selningsrytmen, siillo mellom ordo og dei usogte
mellom setningone. Hon går ui ov rimskiemoet, hon forkosior for det mesie læredikto, mbn utviklor eit stoåig meir nyonsert psykologisk roffinement. lsiste boko hon
hor gitt ut iil dessor, er mesi olle diktq frie, uton rim eller fosi ryime som deite:
I dei neste
11
TIL EIT FJELL
Det er som eg ikkie hor sei deq fvrr, end6
eg hor hST ai
di vilieklo for ougo-oll
ouqo-oll min dog,
dor
9.O,,hor hoif
--"'
tj6fl,91 +ig1t, os Herren hor v"ese dui.
Reisingo hor eg set og roi,
miit eige ovmod ondrynes dei uendelege;
deite er tydde teikn.
iotto idog sdg eg deg: Du vor som ei ørn
som.vento p6 solkomo, flogbudd.
No hor. du'foldo dei 6reidå veggene
ottum. skogtoppole. Og skyminsi
Men
og stlernone er dtne.
I dette diktei fdr seiningone tole i sin eigen ryime. Den soklege, nesten prosoiske
ro iførste sirofo blir sett opp mot ein formell og innholdsmeltl crescendo iførste
Iinlo i nesie sirofe. Ait deite for 6 formidle det somånsmelto synet ov flell og
ørn.
Men blir det meir enn ein pdstond frå dikioren. Lever synet ioss?
Fiell/berg og ørn er bilete som Houge nytior sværi ofte, og dei fdr symbolfunksion
i diktingo hons. Her brukor hon dei for 6 formidle ei oppleving pd somonsmelting
ov det som er ulon orgonisk liv og dei som er i rørsle. Hon 'hor pirvo 6 fonge
ein oi
dei ougneblinkone ndr ein opplever ot det konkrete tilværet løyser seg opp i illusion
fordi noko bok dette oti er meir nærveronde. Men er hon ik[ie for bosiont i dette
diktet iil ol hon greiei gienskope deite, er det ikkie biletet ov lysskiftingo som
er dei
sterkoste i diktei? Ein kon somonlikne det med eit onno diki om fjellet:
smiler du, u," d"rs"'NtPRANG
!'lni,fTåi,,,,
yver kold snio.
Berre høgd og 6lvor
er
du.
Kven kunde tru
du frøyser bringeknuten din ui
i tung, dreponde siein.
Og dei er f6rlege, desse sieinone.
Og
louse.
Du stend og lyder etfer dei
ndr dei fer høyrer dei krosor i skogen
under deg, flengier upp"
sovg.ule trelegger og rospor lyngtuster
9S slikt truskuldig krobbonde,-klivorde med seg
imoi diupet.
Siølv siikk du hovudet
upp
i
i det bl6, kiøler ponno
stride. kolde vindor
og plistror.
Her tolor diktoren, tenkler lesoren. vi hor olle iung dreponde stein i oss.
Men så fdr
hon ein sløyt: De'tte står her ikklel Det er like gier,ne fiel/er som tolor. Og
ndr dette
kiem inn, bokvegen liksom, byrior bolnone 6 losne.
I siste somlingo finn ein ot Houge kon gå inn i det foste rimskiemoet p6 eii onno
plon. Nd legg ikkie formo bond p6 hon lenger, men frigier for noko ov
dei finosie
hon hor skrive. I ei sdposs vonskeleg form iom sonetten, moktor hon d holde fosi
pd bileio, på den frie rytmen, hon unngdr d seie for mykie men legg likevel opplevingo si inn i eit fqst uonsirengi rimskjemo:
12
TIL EIT ASTRUP.BILETE
dette her
dei
v'|v.".'-drøYmde
Irsrrvs
N0Il hende
Kon
"um
siod
ein
:å
klote'
r\rviv'
crrr
ein
o
Pu
å møTosr
På
sYrebloc
T-ii syreblod
r^.møtost
t oaa
crool stenci
1
^n
rnott nær
rnott
*'
og blømer [%1' a1i,iå" vå
^l:*n":?,'
bær
ved fiorden? Vero ^somon"Plonto
rod
og ta"åå''i;n'i[g "r"t rod'for
lo
bok e'in sterngord som dei
med urter
'h"isJi'nååi'
tt'ing
Dei er
i
i rikei siit og sår' si iord'
tH'il':
Ss
a"i"som fYre fer?
ilf:
;i
"1':i'Iot*n,"nJ'?ii
snioskordet og stig.p6,]9t1et
no'
vod
r'au" åå"all'"'it"' iob dei-månen
mildt'
i' Ji'rrI"1i'i"' J"t"to Jnders
glir over i
meisterlege bruk ov eniombement"Liniene
Ein kon merke seg Houges
er i riket sitt og sår
airr"r."u"ii'tii
'o"i
kvorondre os skoper "i,'n1:,i";;"";årrrå-'
li;; ov droum "n
\ord. os vårnotti
/
si
:'
':r"*!;.;ii',')lrl,:'il?:"",i]",??,""[ii.l
a"s oikto'"n nemner ikkie
3i
;::-',::,tl;:,-'Jir::
"""''i
Iå*::':*l,lii;
opf,l"'i.ng' Diktet hor noko
non-ontyå"t. bor"l"Ltriaf"t
aiilii,
de*e
i
direkie
iinso
tt' ttt^''o^t bilete kon ho'
l';"i;;;;;
ein blenk / og iord
ov den forunderlese' l1u.n" o'"'lordiske'som 'uDå opno ævo seg
år eit ieferot
Det er longt fr:å dette
'ji-a
oo himmel song»'
Ein hor
ir"",',J er det likevel.i,kkie så enkell
3;":#:-lt"[:",J,T:'i!i:-;:i':;
;;".-i";'
;i;"
i''"
ei
mokio
s
i
in n
ho I d
I
I
ri §-, r rF il Ji. il "#T flå
diktet stdr or seg
f
og
s1r
"
l:l,.'Jl
"."n
ti-";'"r'ii-H''E#:X#;:[n:
"o"
i
denne vonsken hor Houge
T :{'}-tJ LYt;Jli "?Jff i;: {fl i:J
=i;
I i;:'x ; ;"' :;il' Tj:r' l.l::l;'.;;
,
monndoms røYnd'
"" "1r
flordogryto
Dei skrinne fielli ,kringum
dlupeT rundt ein sv-or
qtikk srimone
orimone !I dluPgT
siikk
under" Yto
Å, me hYser under
]""itåoir"t. Å,;;
:]".T.'%t#i:
sildebord'
um livsens .gil
um,livsens
rrurrv' 'Y droum
-i^'hrrnorio
Ii"'tl"årls
erlr
-'-- grovferdsklokkor
lerdsklokkor bryto
ov
*o^
lvt til
men lyt
lib"ii
åm
dm,ov,9ro,v,--r."..r,r,^^
^.
&i' Å aiirtå,leskedrvkken..or'
i"
:#,"J#"l."fl:, "i "ul"$:: tt?,lil'fJi
ber olle dei-presi:::l"i:"t::.0"åVi:,ffj:o.uge
Ein ov grunnone iil ot dik*et
Vestlondet'
unnfonse coniru ttoa"t enn På
vore
ho
ikkie
E"i'-t,"n"
iå';i.
kienner
DermedervioverideteinkonkolleHougesheimstoddikiingog.noturspeglingoi
dikto
hons.
Hererfleireplon.Påeittgirhon«folkelivsbileie»ogoftemorosomeslike(Uppskoke,
Gouken).
(Vår' Houst unde Hodn'
kring seg uton å gå inn i den
På eii onno beskriv hon noturen
Houstspel).
,. --:.-^aF noturmøiet og greter på denne måten
deiolisonsingor..ov
presise
hon
gir
eiit
f,r nemni) eller
endå
På
o'"i v*r" bir.;";';;'ii"r[, ti åikt"t
formidre noko meir ",lI'rL,r"'
ov vinterdogen:
13
VINTERDAG
Kvo
vil
dette fromonde lioset her?
Dogen er under kvite stiernor.
Og droumone gror under mdnen.
Berget hor ord longi inne, men bringo er stiv,
og skiegget frose. Elvosen svoror med siutte blenk,
open ei stuit siund, og furone ofror liti kvde.
Fuglekongen skiek ned snio.
og hesien mimror med rimut mule.
Veden rengier ut kloko flesk,
og frosten ei upp øksehoggi.
/vlen no stongor nuien solskivo
i tusund
spildror,
slær pliren hennor imot ein klote longt burte.
Høge gronkiertor på ringone sloknor,
og irei roor seg i holii iil notti.
Elvi sukkor i diuvet, støkk sin hovlengt til is,
og sieinone søv under snio med grøne droumor
i
hiorto.
Diktei hor, mokeloust fortetio ibileto, heile dogsgongen iseg. Her er ikkie tvil om
vinierdogen er gienskopt, men somsiundes gir formuleringor som
odroumone gror under mdnen», «sløkk sin hovlengi til is», og «steinone søv - med
grøne droumor i hiorto» ossosiosionor om noko onno, noko som ikkie bore høyrer
iil i vinterdogs-biletei. Vi klenner igien ikkie bore noko i denne dogen, men noko
som blir fødd i oss, tonkor, stemningor konskie, under møtet med eit slikt fromont
ot den norske
lios.
Kor bevisst det er glori i detie diktet skol eg vonskeleg kunne uttole meg om. Men
iondre dikt brukor Houge medvite bilete frå den noturen som omgir hon for å formidle ei ollmenn sieleleg oppleving. Og fordi hon hor sd presise kunnskopor om
denne konkrete røyndo, finn hon dei rette bileio til å gi den s[elelege oppleving liv.
Dette ser ein klorost i dikto med elvemotivet, og i dikt som Sieinsprong eller Bumonnen,
i det heile tott i dei fleste dikto med bergmotivet. Og kvifor? For
Bergei er vel
deg slølv.
i
Og ei elv
ber kvor kiøl.
(Fiellvegen)
Dette veit Houge noko om. Hon hor ikkie bore gode kunnskopor om notur og geogrofi,
men eig ein diup og konskie illrøynt kunnskop om den indre geogrofien i mennesket.
Ein stod seier hon
Men ingen
veit som eg
kvo krefter det
i
søv
oss berg.
(Eldbergei)
Desse kreftene er del som bryt i denne diktingo, og som gir konskie bonole registreringor ov ytre hendingor ein sterk indre spenning. I dette kroftfeltet er ofte den
eine polen det som er tilstorkno,/stivno, og den ondre det som er i rørsle, som smeltor
eller brenn. I dikio kon polone heiie isiøkel (dødens tre) og biørko (livsens tre) (i
Jøkle,n og freei), kon heite eld og berg (Eldbergei), is over eit sovonde hov (Tunn is),
vdrsjø og isstrender (Vårsiø).
Detie speglor ein sentrol problemotikk hos diktoren så vel som hos oss ondre: Konflikten mellom det å stivne og det å holde sitt menneske miukt. Kor gierne vil vi ikkie
gå «i berg» og lo vårt «hiorto 1'ollo / steintungt og myrkt,/ mol forherding - -r.
14
Mykie ov Houge si dikting rører
hon'går endå eit steg vidore'
seg
er det sm
kring desse polone' Men dundøn
'lil ::i::,::[: l;:'rsx'",Yff'Yl§::-1:1
[T r'r:';l'?"""'1 :l;n,J^3q:o ,.*,,1-fl"- T:
Kvolet kostor å rå innsvn'
'ii'"a"rreg'
:ir:T"Hi"'tr J' ii:i:::'åX?'i""TtJiå'
foriel eit dikt som Gronskog om'
or myrke dolor'
Hungronde.stig,hon moi-h3-sd"n:
sorg:
oll
lords
ottuÅ seq hoihon
!
lios
rra'aiåi"Ploi'-[veik"våre
ot"rgo
Ot himmelun oPnorrøm'o'
-srtt
ei onnor
sitt eise *v'\9t''-^naa'iit't"i"å' ;kqg;" inokre
frosne stlernor'
h"ung
I roiiIe'iåfipot
ve"nd mot
Men
her er vi i
dette londskop"l ?q
il3"
":,1-:::"1:-
som «opnor
I:l.:'-l;il": LH|;;:
-
f; ". }il, :', å' "?,""T ; : 13' :::"
f :,=
"1'h-:-::,i'§å
ser:
il: ::?-x; i:L',::.J;-1-,tf
,.1""T;,1"'
ingen
som
os
6ker
er
::t"fl;;.'.n"ir'år'*"'o'n i[k1"";:iflT1Tf
ov
å, :l'' :1
LTI,::: Tlbireiet
botnrouse
"'
KORNÅKEREN
Eii gomolt tresniit ov
ir* ili:l';*
Tow-er
,Brid9e
:'"'"it*i;?å*åla""nn'
yver elvi'
Tower Bridge med sotuie tdrneg ser'
Men det "i d"n kornåkeren
Eit gYlle hov ov korn'
Er dei
Hon er ikkie som ondre' åkror'
fluit
ofr" it'vrnå-r.*so '9T hor
inn i sin himmets
hon
Ein houstbld' mild 'himmel
uton skurdfolk og l1d'
Dennedimensionenovmysiikkidikisomdesseerdetsomgier,ClovH.Hougetil
i;" h"r"-opprrf't vår dogklore røvnd os svnt
noko for ses siølv , ".JJi"Åiui,";;All sonn p..;i;;'på iokt etter denne røyndo'
inn til ei onno, meir verkeleg.
vegen
Gåiefullt er hovei
k1:il":'[n
vor mi bøn "udmiuk
og min droum'
riskor der
(Frå Fiskoren og hovet)
olltid hor hon fått
seg med monge ongulo'r' lkkie
På deite hovei hor Houge forsøkt
nopp
E
n
ornon
åi: 'd;
rT1*!il'iljllf};$,.JJl:I';:l,li'l';,"iiil*]n,
logd' /
er
røynd
vår
hond
:?
stride ting! Noit og dø
ou'nitto'--i lovers
tørt filosoferonde eller-m-oiofl"'onat
/ giev ingen fred''
/
i-t"tnnemokt
hon ei'nost lor bileto iole'
'it"'-ft"
snøre' O9,.h:: i;; ;""; tu;
diupore
Men hon fiskor med
tq li'i biletvisdom finn
Denne ai*"n'iJn"n-:i^ l'"
når hon skopor mvier i dikio'
utonom i norsk lvrikk'
kome
å
rrt".-a* ikr.ie er råd
vi ofte i dei io sisie br;J;;';
og legg from for oss
sitt
dogt"g.;;ri;g vrke
iing
ofre tor hon rins r",on"li""Jn""r"tla-ri
tg'tpå"tl"gsdirronde' Heilt enkle er
i ein ny somonheng, niål a"i ontropomtrfe'
trurtrrot, femstein' ongulor'
me visste dei,
men
noggurio'ucå,
som øks, tørm"rrnonÅ'bire, sogkrokt,
det som tolor'
15
.ilå
TI
':\' 1+--*
il
'
,
,I
Hon kon gi dikbr snekdotisk form, knopt og presist
hor hsn sogrt noko (Eit ord, Gier
ein onnon monn ei beine, svegdel, og so*slundes
er der ein ,k]e-ten svip over det,
som i Kuppern skrid. i Squow Vatley. Dikioren fortel
med blenk i ouget korleis hon
hor g[ort det på skeiser ein gong iiiao. stit endor
diktet:
Men no..skrid Kuppern
i Squow Vollevl
jt
[z
;i,i:J"JX' åi"n,i"?stv"iy *';,
og no mor grrp tosiore um
stoven.
Ho mor grip fostore kring sioven, der er vi. rkkie tvir
om kvo som grir from i oss
pd isen. I ondre dikt er if.r.i" a"t mytiske bore ontydo, men bileio er myte og segn. l dikt som r ervedjuvet
kon hon skope ei soge ov
spelet mellom menneske og notur, om kreftene meilom
Fossen og Hon og Ho, desse
kreftene som syd slik ot nher kon olt skiel». londre
kon det bore vere biletet ov
kreftene i noiuren som brytst og skopor den sitringo
sbm skir ui diktei. vdrsiø kon
illusirere her, og ui
.f:n. prøve- 6 onorysere dette diktet som ovrunding p6 dette
frogmentei ov ein ortikkel
om OIov H. Houge.
mens Kuppern donsor rundt nede
Det er noko uhugleg med gdvo
der er_noko ilt o! f-romondi
i den floskegrønJ qrønsko
som vdrsolo ikkie vil vito ov:
Grønt groii i ei onnor verd
hons,
og røt.o rev ov. gyrme og dysk
ov botn og sleip slein
og tongfløkie kiobbonde upp
or svorte dlup.
det er soni, den grøne fløyelsbordo
9g
hon vil gievo dei blok"ke strenj;;- ""
er vovi under is.
No
dei .smørblo.m og gros
for ,hor
Ienge sidon, tenkte h"on.
Men i skymingi lyser hiortelåqet
ei grøn borde ov' miukt' fløyei
hons.
um frosne Iond.
Og ,vevoren hor drege seg våri oitende
og togt ougo
ott.
Ein kon si6 på
deite diktet som eit «kcjnkret» bilete ov ein notursituosion.
Her er
vdrsiøen skorpt sonso. Konskie er det eiter stormen
ndr ori som er rousreve fr6 hov_
botn kiem rekonde til sirondo. lførste sirofo er synsvinkelen
frd solo. lholve ondre
sirofo er den frd v6rsiøen. Siste holvdel er obiektiv, kosmisk.
Det mytiske ospektet er undersireko ved 6 giere siøen
ontropomorf (noko som Houge
ofte
nyttor i noiurdiki), hon er giori tir
,"ror. Ein oudmiuk vevor er dei som
"In
utfører hondlingone.
Dei slrekosi under kvo det kosior 6 tvinge from «ei grøn
borde ov miukt frøyer»..
Gdvo er vove i «ei onnor verd», u". uorJ under is». o; gor";i;r
der besie i hon,
hiortelogei,.og den gier dei frosne strendene vskre. er
a""ti"
plykologisk dromo i
eit menneske eller merrom fJeire? spenningen rigg meilom"ii.ir"ri og
soro,/rondei.
og kvifor? solo trur irt om. siøen (no[o unulteg i-lavo hon.), 'ei misienksom.
sføen
derimoi er oudmluk, men ikkie reorisrisk (No"ho-r dul ,;r;bio;
ls's-r.
Hlorielcger
er «ov botn og sleip stein». Noko ov spenningen er formidro
i ,åtun forgen grøn
er sett mot kvorondre i dei to strofene.
vdrsiø blir dd eii diki om kommunikosion og monger på srikr;
eit diki om isorosion
og tilfrysing, men og om krefier som freistor iinn" ou",. denne.
konskie er det kommunikosion mellom io dei gierd (Vdrs[ø, vdrsor). Konskie er
det kommrnitorion",
;
i
I
t
iI
meilom
I
.l
16
I
l
i
I
I
L.-F
l
I
I
I
I
--
-:
frostkoloe men s)^
hovet -) og det dogklore
det løynde hovet (Gåtefullt er
'9= :^::'
som cree :39
vevoren
mvstik\ i sjste biretei ov
vinden som lss!
:::X:: *::l;'":"! i:,:":: 3ån
""
u"il":
enn,
meir
:'
1:'
u"å
'å*i'""
kroftspei i noiuren? E;i
våit ottende. Na tvr'itieJiion
El. d";"';i'li; etter eii
å"tt""a
kven
Eller
ougo oti.
"'"'o"i ' og regisirert heilt obiektivt?
kroftspel som diktoren hål '"ti
ei norsk ilordbygd'
Lesorenhoriollehøvemongeinnfollsportor-idetteåikt"tro*i.så.mongeondreov
brtt orridJr'ti, l".nt inne i eller
no,
n-on
lyrikJren.
kultuIliv ' og
denne særmerkte
koniokt ,"a"""riti"r.*re miliø" hon' Likevel er dikio
,"n".
liien
hott
hor
io'
Hon
"ii"li 'tl*'lå'o' tn*"ti' på rorsk Hon hor soge
konskle hor der ut'" ii;;"'"]rl"'it" onno
nk'iu"
og
enn noko
- 'o*";"'t"
hons mindre pl.ou'ns'elle
og crusierlondsk kultur'
'
diktino, tro ""rtlrr".dsk
somtidig
og
klossisk
frå
i universell dikting Olov
lærdom
,".f .t"nf."" o"g f.i".tf " siølve
puslor med dikting
denne kunnskop"n "r'roronr.-"lto
endo ål'.'i"a"'' 'o'
l;;J"t'
k1end"i";
lite
H. Houge er
' Houge, mest om holvferdig norsk dikting'
Dette foriel riie om o]"r'n.
KOMMET FORLAG KOMME
Helge RYkkia: Bok
arbeider der
9åf inn i språket og
håndskrevet
- hele riden i'"d en sublim'
for humor'
En poet
'orn
sans
Ian Erik Volds blikket
en "ordmaEt poetisk-semantisk eksperiment'prinsipper
'kln"en'onl
Per
'i
'i"n'
itl l"tt m"k"n'iske
ska-
U"*utgende datamaskinpoesi'
ville
gode at ingen a,ndre lorlag
Beoqe disse bøkene er så
/<oster
KoÅnet lortae Bo/<
271:;';;: l"'1o' t""
']
dv hensvntil del' k1ære
kr., blikket 5 kr'' o'" iå"""''"itene
I*i"
8
Ieser.
FORLAG KOMMET FORLAG