‫בס"ד‬
‫פרשת בשלח‬
‫מאוצרוﬨ אמוניםם‬
‫מא‬
‫פערל ווערטער איבער אמן און תפילה אין די פרשה‬
‫פע‬
‫עס זענען פארהוילן די וועגן פון די רעטענונג‬
‫טענונג‬
‫"מה ִתּ ְצ ַעק ֵא ָלי ַדּ ֵבּר ֶאל ְבּנֵ י יִ ְשׂ ָר ֵאל וְ יִ ָסּעוּ" )יד טו(‬
‫ַ‬
‫צו וועמען קענען דען די אידן דאווענען אויב נישט צום‬
‫אויבערשטן?‬
‫האט ערקלערט דער רבי ר' בונם פון פארשיסחא‪:‬‬
‫ווען די אידן זענען געשטאנען אויפן בארטן פונעם ים‪ ,‬ארום‬
‫גענומען פון יעדע זייט מיט א סכנה‪ ,‬האבן זיי אנגעהויבן צו‬
‫שרייען צו השי"ת‪ ,‬ווען יעדער איינער דאוונט אויף אנדערע‬
‫וועג וויאזוי די ישועה זאל קומען טראכטנדיג אז אזוי קען מען‬
‫געראטעוועט ווערן; איינער האט געבעהטן אז דער אויבישטער‬
‫זאל אריינגעבן אין די הארץ פון פרעה א מחשבה צוריק גיין‬
‫קיין מצרים‪ ,‬דער צווייטער האט געבעהטן אז די מצריים זאלן‬
‫שטארבן מיט א מגיפה‪ ,‬א‪.‬ד‪.‬ג‪) .‬זעה דער רמב"ן אויבן פס' י'(‪.‬‬
‫האט דער אויבישטער געזאגט פאר משה‪" :‬מה תצעק ‪ -‬אלי?" –‬
‫ענק דארפן דען מיר געבן עצות וויאזוי ענק צו ראטעווען? "דבר‬
‫אל בני ישראל ויסעו!" – ענק דארפן גיין צו די ריכטונג פון די‬
‫ים און ענקער ישועה וועט אנקומען אויף א וואונדערליכן וועג‪,‬‬
‫וואס קיינער פון ענק האט נישט פריער געטראכט פון דעם‪.‬‬
‫'קול מבשר'‬
‫ווייטער‪" :‬ויכסו מים צריהם" – אויף די מצריים וואס זענען‬
‫דערטראנקען געווארן אין ים‪.‬‬
‫א רמז צו דעם נס וואס דער רוקח האט דערמאנט קענען מיר‬
‫טרעפן אין דעם נוסח פון דעם פזמון 'מעוז צור'‪" :‬חיל פרעה‬
‫וכל זרעו ירדו כאבן במצולה"; "חיל פרעה" זענען דערטראנקען‬
‫געווארן אין ים‪" ,‬וכל זרעו" זענען דערטראנקען געווארן אין די‬
‫כוואליע וואס איז אנגעקומען אין די לאנד מצרים‪.‬‬
‫און עס זענען דא וואס זאגן איינס פון פופציג‪ ,‬און עס זענען דא‬
‫וואס זאגן איינס פון פינעף הונדערט‪.‬‬
‫אויב אזוי קען מען זיך פארשטעלן אז יעדער איינער פון די יוצאי‬
‫מצרים האט געהאט אסאך קרובים וואס זענען געשטארבן‪ ,‬איז‬
‫וויאזוי האבן זיי געקענט זאגן שירה ווען זיי זענען אזוי שטארק‬
‫צוקלאפט געווען? נאר עס מוז זיין אז זיי האבן געגלייבט אז‬
‫זייערע נאנטע וועלן צוריק לעבעדיג ווערן ביי תחיית המתים‪,‬‬
‫און דאס האט זיי געטרייסט און בארוהיגט זייער צער‪ ,‬אזוי ווייט‬
‫אז זיי האבן געקענט זאגן שירה‪ ,‬אויב אזוי איז פון די שירה א‬
‫רמז אויף תחיית המתים‪.‬‬
‫'מצווה ועושה' ח"ב עמ' תשמט‬
‫ֹאמר ה' ֶאל מ ֶֹשׁה ִהנְ נִ י ַמ ְמ ִטיר ָלכֶ ם ֶל ֶחם ִמן ַה ָשּׁ ָמיִ ם‬
‫"וַ יּ ֶ‬
‫וְ יָ ָצא ָה ָעם וְ ָל ְקטוּ ְדּ ַבר יוֹם ְבּיוֹמוֹ" )טז ד(‬
‫ִ‬
‫"מן ַה ָשּׁ ָמיִ ם וְ יָ ָצא" – איז סופי תיבות 'אמן'‪ .‬דא איז‬
‫א רמז אויף וואס דער זוהר הקדוש שרייבט )וילך‬
‫רפה ב( אז אין זכות פון ענטפערן אמן ברענגט דער‬
‫אויבישטער אראפ א שפע פון הימל פאר די אידן‪.‬‬
‫תפילה טוהט אויף אויך אויף שפעטער‬
‫א שפע פון הימל אין זכות פון אמן‬
‫'קרן לדוד ולזרעו'‬
‫דער סוד פון 'מן'‬
‫ֹאמרוּ ִאישׁ ֶאל ָא ִחיו ָמן הוּא" )טז טו(‬
‫"וַ יּ ְ‬
‫וזדים טבעת וידידים העברת‬
‫"וַ יִּ ְר ְדּפוּ ִמ ְצ ַריִ ם וַ יָּ בֹאוּ ַא ֲח ֵר ֶיהם כֹּל סוּס ַפּ ְרעֹה ִרכְ בּוֹ ָוּפ ָר ָשׁיו ֶאל‬
‫תּוֹ‪ַ ‬היָּ ם" )יד כג(‬
‫אסאך נסים זענען געטוהן געווארן פאר די אידן אריבער‬
‫גייענדיג דעם ים‪ ,‬איינס פון זיי ווערט געשילדערט אין די 'בעלי‬
‫התוספות' על התורה‪:‬‬
‫ווען די מצריים זענען נאכגעלאפן די אידן אין ים‪ ,‬האט דער‬
‫אויבישטער געמאכט אז די ערד אונטער זייערע פוס איז‬
‫געווארן ליים‪ ,‬און אזוי האבן זיי נישט געקענט דערגרייכן די‬
‫אידן‪ .‬נאר נאך וואס דער לעצטער איד איז ארויס פון ים‪ ,‬איז‬
‫עס צוריק געווארן אזוי ווי פריער און עס האט פארדעקט די‬
‫מצריים וואס זענען דארטן געווען‪.‬‬
‫מיט דעם ערקלערן די בעלי התוספות די סדר פון די‬
‫געשעהנישן וואס מיר לויבן ביי 'עזרת אבותנו'‪" :‬וים סוף בקעת‪,‬‬
‫וזדים טבעת‪ ,‬וידידים העברת‪ ,‬ויכסו מים צריהם"; אין אנהויב‬
‫האט דער אויבישטער געשפאלטן דעם ים כדי די אידן זאלן‬
‫קענען אריבער גיין‪ ,‬ווען די מצריים זענען אריין נאך זיי האט ער‬
‫געמאכט אז זייערע פוס זאלן איינגעזינקען ווערן אין די ליים‪,‬‬
‫און ווען די אידן ]ד‪.‬מ‪' .‬ידידים'[ האבן געענדיגט אריבער גיין‪,‬‬
‫דעמאלטס "ויכסו מים צריהם"‪.‬‬
‫'מושב זקנים'‬
‫נאך א ערקלערונג אויף די סדר שרייבט דער 'רוקח' אין זיין‬
‫פירוש אויף תפילה‪:‬‬
‫ווען די מצריים זענען אריין אין ים‪ ,‬איז ארויסגעקומען א‬
‫כוואליע פון ים און האט דערטראנקען די וואס זענען געבליבן‬
‫אין לאנד מצרים‪ ,‬און די מצרים וואס זענען איבערגעבליבן אין‬
‫ים זענען דערטראנקען געווארן נאר נאך ווען די אידן זענען‬
‫ארויס )זעה רש"י ווייטער אויף פסוק כה(‪ .‬דעריבער זאגן מיר פריער‪:‬‬
‫"וזדים טבעת" – אויף די מצריים וואס זענען דערטראנקען‬
‫געווארן אין מצרים‪ ,‬און נאך "וידידים העברת" לויבן מיר‬
‫דאס ענטפערן 'אמן' האט אין זיך אסאך טיפע רמזים‬
‫און סודות; אויך איז באקאנט אז די אות א' אין די‬
‫ווארט 'אמן' איז א רמז אויף השי"ת וואס ער איז דער‬
‫'אלופו' של עולם )ראה שבת קיט ב(‪.‬‬
‫נאך וואס די אידן זענען ארויס פון מצרים זענען די דור‬
‫המדבר געווען אויף אזא הויכע מדריגה אז זיי זענען‬
‫געווען אין די בחינה פון "שויתי ה' לנגדי תמיד"‪ ,‬ד‪.‬מ‪.‬‬
‫אז דעם אויבערשטנ'ס נאמען איז שטענדיג געווען‬
‫אקעגן זייערע אויגן‪ .‬לויט דעם קען מען זאגן בדרך‬
‫רמז אז דעריבער האבן די אידן געזאגט 'מן' אן דעם א'‪,‬‬
‫ווייל די אות א' וואס איז א רמז אויף דעם אויבערשטן‬
‫איז שטענדיג געווען אקעגן זייערע אויגן‪ ,‬און איז פון‬
‫זיך אליינ'ס צוגעקומען צו 'מן' און משלים געווען דעם‬
‫סוד 'אמן'‪.‬‬
‫'חכימא ברמיזא' בשלח‬
‫רמז לתחיית המתים מן התורה‬
‫וּבנֵ י יִ ְשׂ ָר ֵאל" )טו א(‬
‫"אז יָ ִשׁיר מ ֶֹשׁה ְ‬
‫ָ‬
‫"'אז ישיר משה ובני ישראל'‪ ...‬מכאן לתחיית המתים מן‬
‫התורה" )סנהדרין צא ב(‬
‫אין דעם ערשטן שבת וואס הרה"ק רבי אהרן פון בעלזא‬
‫איז ארויף געקומען קיין ארץ ישראל‪ ,‬נאך וואס ער איז‬
‫געראטעוועט געווארן פון די בלוטיגע אייראפא‪ ,‬האט ער‬
‫געזאגט דברי תורה אויף פרשת בשלח‪ ,‬און אזוי האט ער‬
‫ערקלערט די אויבנדערמאנטע גמרא‪:‬‬
‫פון דער לשון פון דער פסוק )לעיל יג יח(‪" :‬וַ ֲח ֻמ ִשׁים ָעלוּ ְבנֵ י‬
‫יִ ְשׂ ָר ֵאל ֵמ ֶא ֶרץ ִמ ְצ ָריִ ם" דרש'ענען די חכמים אין 'מכילתא' )בא יב(‬
‫אז רוב פון כלל ישראל זענען געשטארבן ביי די מכה פון חושך‪,‬‬
‫און עס זענען נישט ארויס פון מצרים נאר א פינעפטל פון זיי‪,‬‬
‫רפואה שלימה אין זכות פון אמן‬
‫אויף דעם פסוק וואס שטייט אין אונזער פרשה )טו כו(‪" :‬כָּ ל ַה ַמּ ֲחלָ ה ֲא ֶשׁר ַשׂ ְמ ִתּי ְב ִמ ְצ ַריִ ם ‪‬א‬
‫ָא ִשׂים ָעלֶ י‪ ‬כִּ י ֲאנִ י ה' ר ְֹפ ֶא‪ ,"‬זאגט הרה"ק רבי אהרן ראטה דער בעל 'שומר אמונים'‪:‬‬
‫די ווערטער "כִּ י ֲאנִ י" זענען בגימטריה 'אמן'‪ ,‬און נעבן דעם שטייט‪" :‬ה' ר ְֹפ ֶא‪ ,"‬מיט דעם האט‬
‫די תורה מרמז אז ווען אידן ענטפערן אמ"ן און זיי זענען מייחד די צוויי הייליגע שמות )הוי"ה‬
‫און אדנ"י( קומט דארט אן די שכינה הקדושה און איז משפיע אויף דעם מענטש חסד און רחמים‬
‫אויף רפואת הנפש און אויך אויף רפואת הגוף‪.‬‬
‫'אמרי אהרן'‪ ,‬בשלח‬
‫אמן ענטפערט מען – צו ישועות איז מען זוכה‪ .‬בני אמונים‪.‬‬
‫"וְ ָהיָ ה כַּ ֲא ֶשׁר יָ ִרים מ ֶֹשׁה יָ דוֹ וְ גָ ַבר יִ ְשׂ ָר ֵאל וְ כַ ֲא ֶשׁר יָ נִ ַיח יָ דוֹ וְ גָ ַבר‬
‫ֲע ָמ ֵלק" )יז יא(‬
‫"וכי ידיו של משה עושות מלחמה או שוברות מלחמה?‬
‫אלא לומר לך‪ :‬כל זמן שהיו ישראל מסתכלין כלפי מעלה‬
‫ומשעבדים את ליבם לאביהם שבשמים היו מתגברים‪ ,‬ואם לאו‬
‫היו נופלים" )משנה ר"ה כט א(‬
‫לכאורה איז זייער שווער‪' ,‬נשיאת כפים' איז איינס פון די וועגן‬
‫פון תפילה‪ ,‬אזוי ווי עס שטייט )לעיל ט לג(‪" :‬וַ יִּ ְפרֹשׂ כַּ פָּיו ֶאל‬
‫ה'"‪ ,‬און ענליך צו דעם טרעפן מיר אין נאך פלעצער )ראה רש"י‬
‫בפסוק הבא(‪ ,‬אויב אזוי איז דאך זיכער אז 'ידיו של משה עושות‬
‫מלחמה' – דורך דער כח פון תפילה?‬
‫טייטש רבי דוד כהן שליט"א‪ ,‬ראש ישיבת חברון‪:‬‬
‫די קשיא פון די חכמים איז נישט געווען אויף דער ערשטער‬
‫טייל פון דער פסוק‪" :‬כּ ֲַא ֶשׁר יָ ִרים מ ֶֹשׁה יָ דוֹ וְ גָ ַבר יִ ְשׂ ָר ֵאל"‪ ,‬נאר‬
‫אויף דער צווייטער טייל‪" :‬וְ כַ ֲא ֶשׁר יָ נִ ַ‬
‫יח יָ דוֹ וְ גָ ַבר ֲע ָמ ֵלק"; אויב‬
‫וואלט די הצלחה פון די אידן ביי די מלחמה געווען אנגעהאנגען‬
‫אין די תפילה פון משה‪ ,‬איז פארוואס האט עס אויפגעהערט‬
‫פון צו אויפטוהן ווען ער האט אראפגעלייגט די הענט‪ ,‬דער כח‬
‫פון תפילה קען דאך אויפטוהן אויך אויף שפעטער‪.‬‬
‫פון דעם האבן די חכמים פארשטאנען אז טאקע נישט זיין‬
‫תפילה האט געווינען ביי די מלחמה‪ ,‬נאר דאס וואס די אידן‬
‫האבן אונטערגעטעניגט זייערע הערצער צום אויבערשטן‪,‬‬
‫אזוי ווי דער 'נפש החיים' )ג יב( האט אוועק געשטעלט אז ווען‬
‫א מענטש מאכט אפ ביי זיך אין הארץ אז 'ה' הוא האלוקים'‬
‫און 'אין עוד מלבדו'‪ ,‬קען אים קיין שום כח אויף דער וועלט‬
‫שעדיגן‪.‬‬
‫'המאור שבתורה'‬
‫משה האט געדאוונט 'נעילה'‬
‫"וַ יְ ִהי יָ ָדיו ֱאמוּנָ ה ַעד בֹּא ַה ָשּׁ ֶמשׁ" )יז יב(‬
‫"ויהי משה ידיו באמונה פרושות השמים בתפלה נאמנה‬
‫ונכונה" )רש"י(‬
‫ערקלערט דער גרי"ז מבריסק‪:‬‬
‫אויבן )פס' י'( שרייבט רש"י אז משה האט געפאסט ווען עמלק‬
‫האט מלחמה געהאלטן מיט די אידן‪ ,‬און דער רמב"ם פסק'נט‬
‫דאך )תפילה א ז( אז ביי א תענית ציבור דארף מען דאווענען די‬
‫תפילה פון נעילה נאנט צו די שקיעה‪ ,‬אויב אזוי איז דאס די‬
‫כוונה אין דער פסוק‪ :‬משה רבינו האט געדאוונט 'נעילה' פון‬
‫"עד בֹּא ַה ָשּׁ ֶמשׁ"‪.‬‬
‫א תענית‪ ,‬וואס ווערט פארצויגן ַ‬
‫'חידושי הגרי"ז על התורה'‬
‫ﬦ‬
‫תענה אמוניﬦ‬
‫תע‬
‫א בבליק לויטן סדר פון דאווענען‬
‫שירת הים )ב(‬
‫בעפאר מיר וועלן אנהויבן מיט די ערקלערונגען אויף די שירה איז פאסיג מיר זאלן ציטירן‬
‫פונעם של"ה הקדוש וואס שרייבט אין זיין סידור‪ ,‬אין די הקדמה אויף 'אז ישיר'‪:‬‬
‫"איך וויל מקדים זיין און מודיע זיין אז 'מי הוא זה ואיזה הוא' וואס רעדט זיך איין צו קענען‬
‫ערקלערן די פסוקים פון די שירה; אויב וואלטן די אלע הימלען געווען יריעות פון פארמעט‬
‫און אלע וואסערן טינט און אלע שטעקלעך שרייב פעדער'ס‪ ,‬וואלט מען אויך נישט געקענט‬
‫ערקלערן איין טייל פון די צעהנדליגע טויזנטער טיילן פון די שירה‪ ,‬און איבערהויפט אזא‬
‫מענטש וואו איך בין‪ ...‬דעריבער קום איך נאר זאגן עטליכע רמזים וואס עס שטייט אין‬
‫ספרים און וואס איך האב געהערט און אויך פון מיר‪ .‬אבער דער וואס זאגט די שירה דארף‬
‫צו וויסן די גרויסקייט פון דער וואס זאגט עס מיט התעוררות הלב‪ ,‬אז ער וועט זוכה זיין‬
‫עס צו זאגן לעתיד לבוא"‬
‫ויושע ‪ -‬ויווָ שע‬
‫אין מדרש )תנחומא במדבר יח( ווערט געברענגט‪" :‬רבי מאיר זאגט‪" :‬ויושע ה' ביום ההוא" –‬
‫עס שטייט 'ויִ וָ ַשע'‪ ,‬אז ווען די אידן ווערן אויסגעלייזט – ווערט השי"ת אויך אויסגעלייזט"‪,‬‬
‫און אזוי טרעפן מיר אין מדרש )במדב"ר ב ב( וואו ער ציטירט דער פסוק‪" :‬ויושע ה'"‪ ,‬אויף‬
‫דעם פסוק "נְ ַרנְּ נָ ה ִבּ ָ‬
‫ישׁוּע ֶת‪) "‬תהלים כ ו(‪ ,‬צו לערנען אז די אידן האבן געזאגט שירה אויף‬
‫די ישועה פון השי"ת‪ ,‬אז ער איז כביכול אויך אויסגעלייזט געווארן מיט זיי פון מצרים‪ ,‬אזוי‬
‫ווי חז"ל זאגן אין מכילתא )בא יד(‪" :‬אין יעדע פלאץ וואו די אידן זענען געגאנגען אין גלות‪,‬‬
‫איז די שכינה מיטגעגאנגען מיט זיי‪ ,‬זיי זענען געגאנגען אין גלות מצרים איז די שכינה‬
‫מיטגעגאנגען מיט זיי‪."...‬‬
‫הוֹשׁ ְע ָתּ כַּ נָּ ה‬
‫מיט גאר א קלארן לשון דערמאנען מיר די ענין ביי די נוסח פון הושענות‪" :‬כְּ ַ‬
‫גוֹחהּ ְמ ֻציֶּ נֶ ת וַ יִּ וָּ ַשׁע‪ ,‬כֵּ ן ַ‬
‫יּוֹשׁע‪ְ ,‬ל ָ‬
‫שׁוֹר ֶרת וַ ַ‬
‫ְמ ֶ‬
‫אתי ֶא ְתכֶ ם'‪ ,‬נָ קוּד‬
‫הוֹצ ִ‬
‫הוֹשׁ ְע ָתּ ַמ ֲא ַמר 'וְ ֵ‬
‫הוֹשׁע נָ א‪ :‬כְּ ַ‬
‫הוֹשׁע נָ א"‪.‬‬
‫אתי ִא ְתּכֶ ם'‪ ,‬כֵּ ן ַ‬
‫הוּצ ִ‬
‫'וְ ֵ‬
‫צוויי דרגות אין אמונה‬
‫איבער די קשיא וואס איז פארהאן אויף די פסוקים פון 'ויושע' האט זיך געשטעלט דער‬
‫חארקובער גאון‪ ,‬רבי ישראל משה סאלאמאן זצ"ל )'נתיבות הקודש' פר' בשלח(‪ :‬פארוואס אין‬
‫אנהויב שטייט‪" :‬וירא ישראל את היד הגדולה אשר עשה ה' במצרים"‪ ,‬און אין ענדע האט ער‬
‫געטוישט דעם לשון און האט דערמאנט‪" :‬וייראו העם את ה'"?‬
‫נאר ערקלערט ער אזוי‪' :‬ישראל' זענען די חשוב'ע פון כלל ישראל‪ ,‬זיי האבן נישט געדארפט‬
‫צוקומען צו חיזוק אין אמונה נאך וואס זיי האבן קלאר געזעהן מיט זייערע אויגן די מכות‬
‫וואס די מצריים האבן באקומען און אזוי אויך דאס וואס זיי זענען ארויס פון מצרים‬
‫אקעגן זייער ווילן‪ ,‬אבער פאר די פשוט'ע מענטשן וואס ווערן אנגערופן 'העם'‪ ,‬האט נאך‬
‫אויסגעפעהלט צו זעהן דעם אויבערשטן מיט זייערע אויגן‪ ,‬אזוי ווי ער איז אנטפלעקט‬
‫געווארן צו זיי ביי די נס פון קריעת ים סוף‪ ,‬וואס אויף דעם איז געזאגט געווארן )זוהר בשלח סד‬
‫ב(‪" :‬ראתה שפחה על הים מה שלא ראה יחזקאל הנביא"‪ ,‬און נאר נאכדעם איז זייער אמונה‬
‫געווארן בשלימות וואו עס דארף צו זיין‪.‬‬
‫מ'דערציילט אז אמאל איז א אידענע וואס האט זיך גענויטיגט אין א ישועה געקומען‬
‫צום 'שר שלום' פון בעלזא‪ ,‬האט דער רבי איר געפרעגט‪" :‬גלייבסט דען נישט אז דער‬
‫אויבישטער וועט אייך העלפן?"‪ ,‬האט די אידענע געענטפערט‪" :‬רבי‪ ,‬איך גלייב מיט מיין‬
‫גאנצע הארץ‪ ,‬אבער ביי די שירה שטייט פריער 'ויושע ה'' און נאכדעם 'ויאמינו בה'‪" ."'...‬זי‬
‫איז גערעכט" – האט דער רבי רעאגירט‪ ,‬און עס איז טאקע נישט אדורך אסאך צייט און זי‬
‫איז געהאלפן געווארן מיט א ישועה )'עלים לתרופה' בשלח תשס"א(‪.‬‬
‫וייראו העם את ה' ויאמינו בה'‬
‫ביים זאגן דעם פסוק איז פאסיג אז מיר זאלן אריינקלערן אין די דערהויבענע ווערטער פון‬
‫דעם רבנו בחיי אויפן לשון הפסוק )שמות יד לא(‪" :‬וַ יִּ ְיראוּ ָה ָעם ֶאת ה' וַ יַּ ֲא ִמינוּ ַבּה'"‪ ,‬וואו ער‬
‫איז מאריך צו ערקלערן די מדריגה פון די אמונה וואס די אידן האבן זוכה געווען צו דעם ביי‬
‫קריעת ים סוף‪ ,‬און צווישן זיינע ווערטער שרייבט ער אזוי‪:‬‬
‫"די יראה און די אמונה זענען די עיקר פון די גאנצע תורה‪ ...‬און יעדער וואס גלייבט האט‬
‫אסאך זכיות‪ ,‬אזוי ווי מיר טרעפן ביי אברהם וואס ער איז געווען דער שורש האמונה‪:‬‬
‫)בראשית טו‪ ,‬ו( "והאמין בה' ויחשבה לו צדקה"‪ ,‬און ער איז אויך זוכה צו גן עדן אזוי ווי עס‬
‫שטייט‪) :‬ישעיה כו‪ ,‬ב( "פתחו שערים ויבא גוי צדיק שומר אמונים"‪ ,‬און צו חיי עולם הבא אזוי‬
‫ווי עס שטייט‪) :‬חבקוק ב‪ ,‬ד( "וצדיק באמונתו יחיה"‪ ...‬און ווייל די אמונה איז דער יסוד פון די‬
‫גאנצע תורה האבן די חכמים מתקן געווען ביים דאווענען און ביי די ברכות מ'זאל ענטפערן‬
‫אמן‪ ,‬וואס עס איז פון דער לשון 'אמונה'"‪.‬‬
‫דער כח פון יחוס איז אנגעהאנגען אין די מדריגה פונעם יחסן‬
‫א ברכה פפון א קראנקן קינד‬
‫אין די וואונדערליכע ערציילונג וואס מיר האבן דא‬
‫וואס איז געהערט געווארן פון י‪ .‬דער העד נוירס‬
‫)דער הויפט קראנקן‪-‬ברודער( אין די אינטענסיוו‬
‫קעיר‪-‬קינדער אפטיילונג )מחלקת טיפול נמרץ‪-‬‬
‫ילדים( אין איינס פון די שפיטעלער דא אין לאנד‪,‬‬
‫וועלן ענק נישט טרעפן קיין אויסטערלישע נס און‬
‫נישט קיין דראמאטישע ערציילונג‪ ,‬אבער אויב ווילן‬
‫ענק קענען ענק זיך אפלערנען א שטארקן דערהער‬
‫איבער דעם כח און די מעלה פון א ריכטיגן חינוך‬
‫צו תפילה און צו ברכות מיט כוונה‪ ,‬א חינוך וואס‬
‫האט אין זיך א כח צו באלייכטן די וועג אויך פאר‬
‫דערווייטערטע ברודער‪ .‬מיר געבן איבער דאס ווארט‬
‫פאר י‪:.‬‬
‫"איך ארבעט אלץ א העד נוירס )הויפט קראנקן‪-‬‬
‫ברודער( אין די אינטענסיוו קעיר‪-‬קינדער אפטיילונג‬
‫)מחלקת טיפול נמרץ ילדים( אין איינס פון די גרויסע‬
‫שפיטעלער דא אין לאנד‪ .‬צו מיין גרויסן ווייטאג‬
‫האב איך זיך שוין צוגעוואוינט צוזעהן שרעקליכע‬
‫זאכן‪ .‬אין די ערשטע תקופה פון מיין ארבעט‪,‬‬
‫יעדעס מאל וואס איך האב זיך אנגעשטויסן אין‬
‫שוידערליכע געשעהנישן וואס זענען אנגעקומען אין‬
‫די אפטיילונג‪ ,‬בין איך דעם קומענדיגן נאכט נישט‬
‫געשלאפן געהעריג‪ ,‬אבער די סאך יארן וואס איך‬
‫דריי זיך נעבן די קראנקע קינדער האבן שוין אביסל‬
‫אפגעשוואכט מיינע געפיהלן‪.‬‬
‫צו די אפטיילונג וואס איך ארבעט קומען אן יעדן‬
‫טאג אסאך שווערע פעלער‪ ,‬און ווי אויבנדערמאנט‬
‫נאך אסאך יארן מוזן מיר זיך פארהוילן פון די געפיהל‬
‫וואס קאכט אין אונזער הארץ‪ ,‬און זיך קאנצענטרירן‬
‫נאר אין אונזער אויפגאבע – צו ראטעווען לעבן און‬
‫גרינגער מאכן ווי ווייט מעגליך די גרויסע ווייטאג‬
‫און פיין פון די יונגע קינדער וואס געפינען זיך אין‬
‫די אפטילונג‪ ,‬כאטש וואס פון מאל צו מאל קענען‬
‫מיר זיך נישט איינהאלטן פון צו געבן א טיפן קרעכץ‪.‬‬
‫פאר ארום צוויי וואכן‪ ,‬אינמיטן א געווענליכן‬
‫ארבעט'ס טאג‪ ,‬איז אנגעקומען אין די אפטיילונג‬
‫א פרומער טאטע מיט זיין זוהן‪ ,‬א געזונט קינד און‬
‫א פרייליכער‪ ,‬ער זעהט אויס ווי א זעקס יעריגער‬
‫יונגל‪ .‬דעם טאטן איז מיר נישט שווער געווען צו‬
‫דערקענען; נאר צוויי יאר זענען אריבער פון ווען עס‬
‫האט זיך געענדיגט די לאנגע תקופה וואס ער איז‬
‫געווען ווי א איינוואוינער אין אונזער אפטיילונג‪ ,‬וואו‬
‫דארט איז ער אנגעקומען צוליב די קראנקהייט פון‬
‫זיין זוהן‪.‬‬
‫דאס קינד וואס איז געווען נעבן אים איז מיר מער‬
‫שווער געווען צו דערקענען‪ ,‬אבער איך האב זיך‬
‫פארגעשטעלט אז דאס איז דער זעלבער 'מוישי'‬
‫וואס ווען ער איז באפרייט געווארן פון די אפטיילונג‬
‫פאר ארום צוויי יאר איז ער געווען יונגער און‬
‫ווייניגער געזונט‪.‬‬
‫אסאך צייט צו טראכטן האב איך נישט געהאט;‬
‫דער טאטע איז צוגעקומען צו מיר‪ ,‬ער האט מיר‬
‫אויסגעשטרעקט די האנט און מיר פארגעשטעלט‬
‫זיין זוהן‪' :‬דאס איז מוישי‪ ,‬זיכער איז דיר שווער אים‬
‫צו דערקענען אין זיין געזונטן אויסזעהן‪ ,‬אבער ער‬
‫האט פון דיר נישט פארגעסן אויף איין מינוט אויך‬
‫נישט'‪.‬‬
‫מוישי‪ ...‬מיין מח האט מיר געשאסן‪ ,‬קלאר און‬
‫דייטליך – וויאזוי קען מען פארגעסן פון מוישי‪?...‬‬
‫וויאזוי קען מען פארגעסן פון דעם קינד וואס איז‬
‫געווען דא ביי אונז נישט קיין קורצע צייט אין גאר‬
‫א שווערן צושטאנד‪ ,‬נאך וואס ער איז באפרייט‬
‫געווארן פון די דערנעבנדיגע אנקאלאגיע אפטיילונג‪,‬‬
‫און איז אריבער צו אונז צוליב א שווערע געזונטהייט‬
‫פראבלעם וואס איז געווארן צוליב די שווערע‬
‫באהאנדלונגען‪.‬‬
‫ווען מוישי איז צו אונז אריבער געקומען האבן אלע‬
‫ארבייטער אויך די עלטערע פון צווישן אונז נישט‬
‫געקענט איינהאלטן פון צו אראפלאזן א טרער‪ .‬ער‬
‫האט אויסגעזעהן אזוי צוקלאפט‪ ,‬אינגאנצן ארום‬
‫גענומען מיט פלאג און פיין‪ ...‬זיין פנים איז געווען‬
‫פארדעקט מיט בלוטיגע וואונדן וואס ווערט‬
‫אנגערופן אין די דאקטערישע שפראך 'מוקוזיטיס'‪,‬‬
‫אזעלעכע וואונדן וואס זענען געווארן אלץ רעזולטאט‬
‫פון די באהאנדלונגען‪ ,‬אבער זיי זענען נאר געווען א‬
‫מוסטער צו די וואונדן וואס האבן אנגעפילט זיין מויל‬
‫און זענען אנגעקומען ביז צו די פארדייאונג‪-‬סיסטעם‬
‫)מערכת העיכול(‪.‬‬
‫עס איז אים שווער אנגעקומען דאס אטעמען‪ ,‬און‬
‫נאך מער צו עסן און טרינקען‪ .‬אויך דאס רעדן איז‬
‫אים זייער שווער אנגעקומען‪ ,‬ווען ער האט געוואלט‬
‫עפעס זאגן האט ער זיך געדארפט פלאגן עס‬
‫ערקלערן מיט בייגן זיינע פינגער און מיט שאקלען‬
‫זיין קאפ; ווען ער האט געוואלט טרינקען – האט ער‬
‫געוויזן אויף די פלאש‪ ,‬און ווען ער האט געוואלט‬
‫הערן א ערציילונג האט ער געוויזן אויף דעם ביכל‪...‬‬
‫דאס איז געווען אין איינע פון די ערשטע נעכט פון‬
‫ווען ער איז געקומען‪ .‬איך בין געשטאנען אין די‬
‫זייט פון א בעט וואס איז געווען נעבן מוישי'ס בעט‪,‬‬
‫פארנומען מיט אנפילן א בויגן פון א קראנקן‪ .‬פון די‬
‫ווינקל פון מיינע אויגן האב איך געזעהן ווי מוישי‬
‫ווינקט פאר זיין פאטער אז ער וויל טרינקען‪ ,‬און‬
‫וואו דער געטרייער פאטער איילט זיך אים אנפילן א‬
‫האלבע גלאז און עס דערנענטערן צו זיין מויל‪.‬‬
‫עס איז געווען אינטערסאנט צו קוקן וויאזוי מוישי‬
‫פארבינדט זיך מיט זיין טאטע‪ ,‬זיי האבן גערעדט‬
‫איינער מיטן צווייטן דורך בליקן‪ ,‬און עס האט‬
‫אויסגעזעהן אז זיי האבן זיך גוט פארשטאנען‪.‬‬
‫צווישן די שרעק און די היסטעריע וואס זענען‬
‫געווען נאטורליכע און אנגענומענע געסט אין אונזער‬
‫אפטיילונג‪ ,‬איז דער פאטער מיט זיין זוהן געווען וואו‬
‫א אינזל פון רוהיגקייט וואס האט ארויסגעשיינט פאר‬
‫די גאנצע געגנט ארום וואס האט גערוישט‪.‬‬
‫אויך יעצט האב איך געכאפט א בליק צו זייער‬
‫ריכטונג‪ ,‬אבער וואס איך האב געזעהן האט מיר‬
‫אינגאנצן צורידערט‪ :‬דער קליינער יונגל‪ ,‬קוים דריי‬
‫און א האלב יאר‪ ,‬וואס זיין מויל און זיין גאנצע‬
‫פארדייאונג‪-‬סיסטעם זענען פארדעקט מיט גאר‬
‫שווערע וואונדן‪ ,‬דער יונגל וואס האט כמעט נישט‬
‫גערעדט פון ווען ער איז אריין דא אין די אפטיילונג‪,‬‬
‫האט פלוצלינג אנגעהויבן צו רעדן‪...‬‬
‫די פעדער וואס איך האב געהאלטן אין האנט‬
‫איז אראפגעפאלן אויף די ערד‪ ,‬אבער איך האב‬
‫זיך נישט אראפגעבויגן עס אויפהייבן‪ ,‬איך האב‬
‫צוגעקוקט וואונדערליך צו די ווערטער וואס זענען‬
‫ארויסגעקומען פון זיין מויל‪ ,‬מיט א שוואכע שטימע‪,‬‬
‫אבער קלאר‪" :‬ברוך אתה‪ ...‬שהכל נהיה בדברו!"‬
‫אזוי‪ ,‬ווארט ביי ווארט‪ ,‬האט דער יונגל געזאגט די‬
‫ברכה‪ ,‬זיין טאטע האט געענטפערט נאך אים‪" :‬אמן!"‬
‫און נאר נאכדעם האט ער געטרינקען פון דעם גלאז‪,‬‬
‫אפשר א קליינע שלינג – ער האט נישט געקענט מער‬
‫פון דעם‪.‬‬
‫צו מיין ווייטאג בין איך נישט אויפגעוואקסן אין א‬
‫שטוב פון שומרי תורה ומצוות‪ ,‬אבער אין יענע‬
‫מינוטן האב איך גוט געשפירט די הייליגקייט פון‬
‫דעם מעמד‪ ,‬דער יונגל האט מיך אינגאנצן שאקירט‬
‫און פארגאפט! אזא קליינער יונגל‪ ,‬אין אזא שווערע‬
‫צושטאנד‪ ,‬אן איינער זאל אים דערמאנען‪ ...‬זאגט א‬
‫ברכה!!!‬
‫וויאזוי קען מען פארגעסן אזא יונגל? וויאזוי איז דען‬
‫מעגליך צו פארגעסן אזא וואונדערבארער חינוך?!‬
‫פאר ארום צוויי וואכן‪ ,‬ווי אויבנדערמאנט‪ ,‬איז‬
‫ער צוריק מיט זיין פאטער צו די געווענליכע‬
‫אונטערזוכונגען‪ ,‬זיי האבן געדארפט אנקומען צו די‬
‫אנקאלאגיע אפטיילונג‪ ,‬אבער זיי האבן באשלאסן‬
‫אריינקומען צו 'אונזער' אפטיילונג כדי אונז צו‬
‫באגריסן‪...‬‬
‫איך האב זיך אזוי שטארק געפריידט אים צוזעהן‬
‫נאכאמאל‪ ,‬געזונט און פריש‪ ,‬און איך האב זיך נישט‬
‫געקענט איינהאלטן פון אים ארומנעמען מיט א‬
‫ווארעמקייט‪.‬‬
‫דער יונגל האט מיר אינגאנצן באצויבערט און האט‬
‫צוגעברענגט אז איך זאל שעצן דעם גאנצן ציבור‬
‫וואו ער טוהט געהערן‪ ,‬איך האב געזעהן מיט מיינע‬
‫אייגענע אויגן זייער וואונדערליכן חינוך וואו עס‬
‫שיינט ארויס‪...‬‬
‫עס קען זיין אז איך וואלט שוין געדארפט אנהויבן‬
‫מיט דעם פאר צוויי יאר‪ ,‬אבער די אינערליכע‬
‫ערוועקונג וואס האט זיך דעמאלטס אנגעהויבן איז‬
‫נאר יעצט געקומען לכלל מעשה‪ ,‬ווען איך האב‬
‫אים נאכאמאל געזעהן‪ ,‬געזונט און שטארק‪ ,‬נאך‬
‫וואס די סכנה איז שוין אינגאנצן אריבער‪ .‬דאס האט‬
‫מיר אויפגעשאקלט און צוריק געברענגט צו יענע‬
‫געפיהלן וואס איך האב דעמאלטס געשפירט‪.‬‬
‫איך האב באשלאסן זיך אונטערנעמען צו זאגן א‬
‫ברכה הויעך און מיט כוונה אויף יעדע עסנווארג וואס‬
‫איך וועל אריינלייגן אין מיין מויל‪ ,‬און הלוואי אז איך‬
‫זאל זוכה זיין אז מיינע קינדער און אייניקלעך זאלן‬
‫זיין אזוי ווי ער איז‪.‬‬
‫ברוך ה'‪ ,‬אין די צוויי וואכן וואס זענען אדורך פון‬
‫דעמאלטס האב איך איינגעהאלטן די קבלה‪ ,‬און איך‬
‫האב זיך מחזק געווען אין נאך זאכן‪...‬‬
‫איך האב אויך באשלאסן צו פארשפרייטן די‬
‫ערציילונג‪ ,‬מיטן האפענונג אז אסאך וועלן זיך פון‬
‫דעם אפלערנען און זיך מחזק זיין אין דעם‪.‬‬
‫א רפואה שלימה פאר אלע אידישע קינדער‪ ,‬און ענק‬
‫זאלן קיינמאל נישט וויסן פון קיין צער"‬
‫)געהערט פון דער בעל המעשה(‬
‫"בני אמונים" ת‪.‬ד‪ 102 .‬בני ברק | פקס‪ | 08-9746102 .‬מייל‪ | [email protected] .‬ניתן לקבל עלון זה במייל מידי שבוע‬
‫‪ shay‬עיצובים‬
‫ביים זאגן‪" :‬זה א‪-‬לי ואנוהו אלוקי אבי וארוממנהו" האבן די אידן דערמאנט אז זייער קדושה‬
‫האט זיך נישט אנגעהויבן ביי זיי‪ ,‬נאר עס איז שוין פון די אבות )רש"י(‪ .‬לויט דעם‪ ,‬האט זיך‬
‫געוואונדערט דער גאון רבי חיים וואלאזשינער‪ ,‬וואלט מען פריער געדארפט דערמאנען‬
‫'אלוקי אבי' און נאכדעם 'זה א‪-‬לי'?‬
‫נאר‪ ,‬מיר טרעפן אין די גמרא )מנחות נג א( אז יחוס אבות איז נאר א מעלה ווען דער מענטש‬
‫אליינ'ס פירט זיך ריכטיג און ערליך‪ ,‬אבער אויב דער מענטש זעלבסט געפינט זיך אין א‬
‫נידריגע מדריגה‪ ,‬קען אים דער יחוס נאר שעדיגן‪ ,‬ווייל לויט זיין גרויסן יחוס וואלט ער‬
‫געדארפט מער שטייגן‪ .‬און הגאון רבי אליהו מאיר בלוך זצ"ל פון טעלז האט צוגעגלעכנט‬
‫דעם יחוס צו א 'נול'; נאר ווען עס איז דא א נומער אין אנהויב‪ ,‬איז ווי מער 'נול'ס' איז עס‬
‫מער א גרעסערער נומער‪ ,‬אבער א נול אליין האט נישט קיין ווערד‪.‬‬
‫לויט דעם קענען מיר פארענטפערן די קשיא פון רבי חיים וואלאזשינער‪ :‬די סיבה פארוואס‬
‫די אידן האבן געזאגט פריער 'זה א‪-‬לי'‪ ,‬איז געווען ווייל זיי האבן געוואוסט אז ווען זיי‬
‫אליינ'ס וואלטן נישט איינערקענט אין דעם אויבערשטן‪ ,‬וואלט 'אלוקי אבי' נישט געהאט‬
‫קיין באדייט‪ ,‬דעריבער האבן זיי אויסגערופן זייער אמונה בעפאר זיי האבן דערמאנט די זכות‬
‫פון זייערע אבות )'רנת יצחק'(‪.‬‬
‫אמוניﬦ‬
‫ﬦ‬
‫מעשה ני‬
‫מע‬
‫א וועכנטליכע ערציילונג‬
‫אאויף אמן און תפילה‬