‫הודפס לכבוד קבוצת קודש ב‪/ 012.020.62‬‬ ‫طبع في ‪ 012.020.62‬الستعمال مجموعة كودش‬ ‫مفهوم اآلخر في اإلسالم‬ ‫من تحضير القاض ي عبد الحكيم سمارة‬ ‫תפישה אוניברסאלית באסלאם‪ :‬כבוד האדם נובע מעצם היותו אדם‬ ‫מאת הקאדי עבד אלחכים סמארה‬ ‫‪Universalism in Islam: dignity is inherent in man‬‬ ‫‪By Qadi Abdul Hakim Samara‬‬ ‫الحقيقي للذات‪ ،‬وال يمكن فصل فهمنا للواقع الذي يشغل فيه اآلخر ّ‬ ‫حي ًزا ًّ‬ ‫ّ‬ ‫مهما بدون أن نفهم ونتواصل مع‬ ‫اآلخر هو الوجه‬ ‫اآلخر‪ .‬لقد دعا اإلسالم للتعامل بالصبر والتسامح مع اآلخر‪ .‬ويمكننا أن ّ‬ ‫ّ‬ ‫اإلنسانية؛‬ ‫نقسم هذا التعامل إلى ثالث دوائر‪ :‬الدائرة‬ ‫ّ‬ ‫اإلنسانية‪ .‬يقول هللا‬ ‫فاملسلم يتعامل مع اآلخر غير املسلم بناء على االحترام املتبادل‪ ،‬ومن أجل التعارف وتوثيق العالقات‬ ‫تعالى‪:‬‬ ‫َ َ َ ُ َ َ َ َ ْ َ ُ ْ ُ ُ ً َ َ َ َ َ َ َ ُ َّ َ ْ َ َ ُ ْ َ َّ َ ْ َ ُ ْ َّ َّ‬ ‫َ َ ُّ َ َّ ُ َّ َ َ ْ َ ُ‬ ‫الل َه َع ِل ٌ‬ ‫يم‬ ‫اس ِإنا خلقناكم ِمن ذك ٍر وأنثى وجعلناكم شعوبا وقبا ِئل ِلتعارفوا ِإن أكرمكم ِعند الل ِه أتقاكم ِإن‬ ‫"يا أيها الن‬ ‫َ‬ ‫خ ِب ٌير" ﴿‪(﴾31‬الحجرات)‬ ‫ْ َ ْ َ َ َ ََْ ََ َ ْ َ َ َ‬ ‫كذلك فإن إيذاء النفس في اإلسالم ّ‬ ‫يل أ َّن ُه‬ ‫محرم وقتل النفس يساوي قتل الناس جميعا‪"ِ :‬من أج ِل ذ ِلك كتبنا على ب ِني ِإسر ِائ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ َ َ َ ْ ً َْ َ ْ َ َ‬ ‫يعا َو َم ْن َأ ْح َي َاها َف َك َأ َّن َما َأ ْح َيا َّ‬ ‫األ ْرض َف َك َأ َّن َما َق َت َل َّ‬ ‫اس َجم ً‬ ‫اس َجم ً‬ ‫الن َ‬ ‫الن َ‬ ‫يعا" (املائدة ‪)23‬‬ ‫س أ ْو ف َس ٍاد ِفي‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫من قتل نفسا ِبغي ِر نف ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ ُ َ َ‬ ‫ّأما الفتنة فقد اعتبرها اإلسالم ّ‬ ‫أشد وطأة من القتل‪ّ ،‬‬ ‫ألنها ّ‬ ‫‪":‬وال ِف ْت َنة أش ُّد ِم َن ال َق ْت ِل") البقرة‬ ‫تؤدي إلى ضرر وفساد في املجتمع‬ ‫‪)191‬‬ ‫האחר הוא הראי האמיתי של עצמנו‪ .‬לא ניתן להפריד בין הבנתנו למציאות שיש בה אחר‪ ,‬מבלי ליצור‬ ‫הבנה איתו‪ .‬האיסלאם קרא לסובלנות והבנה עם האחר‪ .‬ניתן להציג זאת ב‪ 3‬מעגלים‪ :‬המעגל האנושי –‬ ‫המוסלמי מתנהג ללא מוסלמי בכבוד הדדי‪ ,‬בכדי לחזק קשרים הומניים‪ ,‬אומר האל‪:‬‬ ‫"בני האדם‪ ,‬הנה אנחנו יצרנוכם מזכר ונקבה ונשת אתכם עמים ושבטים למען תכירו איש את רעהו‪ .‬אכן‬ ‫הנכבד בכם לפני אלהים הוא הירא(אותו) בכם כי אלהים יודע ומבין"(י"ג)‬ ‫ الستعمال مجموعة كودش‬012.020.62 ‫طبع في‬ / 012.020.62‫הודפס לכבוד קבוצת קודש ב‬ ‫ כאילו הרג את‬,‫ או לא על השחיתה בארץ‬,‫ כל הורג נפש לא תחת נפש‬:‫"לכן צוינו את בני ישראל לאמר‬ )‫ (לה‬."‫ והמחיה אותה כאילו החיה את כל האדם יחדיו‬.‫כל האדם יחדיו‬ "‫"הסכסוך בין הבריאות יותר קשה מהרג‬ The other is the real reflection of ourselves. Our understanding of the reality in which the other exists is achievable through understanding and connecting to the other. Islam calls for tolerance and forgiveness. This is evident in 3 circles: humanistic – a Muslim treats a non-Muslim with mutual respect. To strengthen humanistic relations, God says: "O mankind, indeed We have created you from male and female and made you peoples and tribes that you may know one another. Indeed, the most noble of you in the sight of Allah is the most righteous of you. Indeed, Allah is Knowing and Acquainted." (AlHujerat 49:13) "Because of that, we decreed upon the Children of Israel that whoever kills a soul unless for a soul or for corruption [done] in the land - it is as if he had slain mankind entirely. And whoever saves one - it is as if he had saved mankind entirely. And our messengers had certainly come to them with clear proofs. Then indeed many of them, [even] after that, throughout the land, were transgressors." (AlMaida 5:32) "And kill them wherever you overtake them and expel them from wherever they have expelled you, and fitnah is worse than killing. And do not fight them at al-Masjid al- Haram until they fight you there. But if they fight you, then kill them. Such is the recompense of the disbelievers." (Albaqara 2:191) ّ ‫أما الدائرة الثانية فهي الدائرة القو‬ ‫مية إذ القاسم املشترك بين املسلمين األوائل وبين كفار مكة هو اللغة والعادات دون‬ َ ْ ْ َ َْ ْ ْ ‫"اد ُع ِإلى َس ِب ِيل َرِّب َك ِبال ِحك َم ِة َوامل ْو ِعظ ِة ال َح َس َن ِة‬ :‫العقيدة فيخاطب هللا نبيه داعيا إياه إلى الجدال الحسن مع أبناء قومه‬ ُْ ْ ُ َ ْ َ َ ُ َ َ َ ‫َو َجاد ْل ُه ْم ب َّالتي ه َي َأ ْح َس ُن إ َّن َرَّب َك ُه َو َأ ْع َل ُم ب َم ْن‬ َ )131 ‫ض َّل َع ْن َس ِب ِيل ِه وهو أعلم ِباملهت ِدين" (النحل‬ ِ ِ ِ ِ ِ ِ ‫ והמסורת‬,‫ השפה‬,‫ זהו הגורם המשותף בין המוסלמים לבין הכופרים במכה‬,‫המעגל השני הוא הלאומי‬ ‫ כי אלוהיך‬.‫ "קרא אל דרך אלוהיך ביניהם בחכמה והזהרה נאה והתוכח אתם בדרך היותר טובה‬,‫החילונית‬ )‫הוא היודע את אשר תעה מדרכו והוא היודע את המאשרים בדרך" (קכו‬ ‫ الستعمال مجموعة كودش‬012.020.62 ‫طبع في‬ / 012.020.62‫הודפס לכבוד קבוצת קודש ב‬ As for the second circle, it is nationality, for it is the common ground among muslims and heretics in Mecca, the language and the secular traditions they shared. God calls upon his follower asking him to observe respect in relations with his people: "Invite to the way of your Lord with wisdom and good instruction, and argue with them in a way that is best. Indeed, your Lord is most knowing of who has strayed from His way, and He is most knowing of who is [rightly] guided. " (Al Nahl 16:125) ْ ُ َْ َ َ ُ ْ َْ َ ‫ َ"وق ِل ال َح ُّق ِم ْن َرِّبك ْم ف َم ْن ش َاء فل ُي ْؤ ِم ْن َو َم ْن ش َاء فل َيك ُف ْر") الكهف‬:‫أما الدائرة الثالثة فهي دائرة املعتقد والدين يقول تعالى‬ )39 ّ ّ ‫فحرية املعتقد مكفولة‬ .‫ وال إكراه في الدين‬،‫لكل إنسان‬ "‫ ןהיה החפץ יאמין והחפץ יכפור‬,‫ האמת (היא) מאת אלוהיכם‬:‫ "ואמרת‬.‫המעגל השלישי הוא האמונה‬ )‫(כח‬ :‫האמונה אשר עומד בבסיסה הבחירה ללא כפיה‬ The third circle is faith: And say, "The truth is from your Lord, so whoever wills - let him believe; and whoever wills - let him disbelieve." Indeed, We have prepared for the wrongdoers a fire whose walls will surround them. And if they call for relief, they will be relieved with water like murky oil, which scalds [their] faces. Wretched is the drink, and evil is the resting place. " (Al-Kahf, 18:29) Faith which lies in the conviction and not coercion. ً ّ ‫فإن سنة النبي محمد صلى هللا عليه وسلم‬ ّ ‫كذلك‬ ّ ‫أكدت هذه املعاني السابقة فيجعل امل‬ ‫"ال يؤمن أحدكم‬،‫حبة شرطا ليإيمان‬ ّ ‫يحب ألخيه ما‬ ّ ‫حتى‬ "‫يحب لنفسه‬ :‫תורתו של הנביא מאששת זאת אשר הופכת את האהבה כתנאי לאמונה‬ "‫ "ואהבת לרעך כמוך‬,"‫"לא יחשב האדם למאמין עד אשר יאהב לרעיהו כמוהו‬ ‫הודפס לכבוד קבוצת קודש ב‪/ 012.020.62‬‬ ‫طبع في ‪ 012.020.62‬الستعمال مجموعة كودش‬ ‫‪The prophet's creed affirms these actions, for he renders love a condition for faith: "a believer will not be‬‬ ‫]‪considered as one unless he loves for his neighbor what he loves for himself" [free translation‬‬ ‫ّ‬ ‫واملعيار أمام هللا هو التقوى‬ ‫بغض النظر عن اللون والجنس والعرق‪:‬‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ َّ ْ‬ ‫َ"َل َف ْ‬ ‫ض َل ِل َع َرِب ٍي َعلى أ ْع َج ِم ٍي ‪َ ،‬وال ِل َع َج ِم ّ ٍي َعلى َع َرِب ّ ٍي ‪َ ،‬وال ِأل ْح َم َر َعلى أ ْس َو َد ‪َ ،‬وال أ ْس َو َد َعلى أ ْح َم َر ِإَل ِبالتق َوى"‪.‬‬ ‫האל לא מחפש צבע עור‪ ,‬גזע או מין‪ ,‬אלא ביראת שמיים‬ ‫"אין ערבי עדיף על פני גוי או גוי על פני ערבי‪ ,‬ואין בן חורין עדיף על פני עבד אלא ביראת שמיים"‬ ‫‪God does not differentiate on the basis of skin color, race or gender but by piety‬‬ ‫‪"An Arab is not better to a foreigner, nor is a foreigner better to an Arab, a free man is not better to a slave nor is a‬‬ ‫]‪slave better but in piety" [free translation‬‬ ‫مهم في رسالة اإلسالم‪ .‬وواجبنا في هذا العصر أن ّ‬ ‫ّ‬ ‫نعزز الدعوة نحو التسامح ّ‬ ‫يتبين لنا أن التسامح واحترام اآلخر محور ّ‬ ‫وتقبل‬ ‫اآلخر ملا فيه ضمان حرية اإلنسان وكرامته في الدنيا واآلخرة‪.‬‬ ‫כבוד האדם והסובלנות מהווים אבני פינה באיסלאם‪ .‬התפקיד שלנו בעת המודרנית הינו לחזק את‬ ‫עיקרונות כבוד האדם‪ ,‬הסובלנות והבנה בחיים וגם המוות‪.‬‬ ‫‪Tolerance and respect are important cornerstones in Islam. Our duty is to spread values of dignity, tolerance and‬‬ ‫‪understanding in living and in death.‬‬