BERGSLIKUNSTNARANE Husmannsgutar som vart banebrytarar i norsk nasjonalkunst Dei tre kunstnarane Knud, Brynjulf og Nils Bergslien er alle fødde og oppvaksne på Voss. Dei er kjende både i inn- og utland, og fleire av kunstverka deira har vorte til nasjonalsymbol. Kunstmålaren Knud Bergslien (1827-1908) Knud Bergslien byrja i soldatteneste 18 år gamal, men den uvanlege teiknegivnaden hans vart snart lagt merke til, og etter eit par år som elev ved kunstmålaren Hans Reusch sin teikneskule i Bergen drog han til utlandet og studerte både i Antwerpen og Paris. I åra 1855-1869 arbeidde han i Düsseldorf. Han flytta så attende til Noreg, og frå 1871 dreiv han Bergsliens Malerskole i Kristiania saman med Morten Müller. Her vart han lærar for ein heil generasjon norske kunstmålarar, mellom andre Harriet Backer og Edvard Munch. Knud høyrde til Düsseldorfar-skulen og var god ven av kunstmålarane Adolph Tidemand og Hans Gude. Gjennom Knud fann Tidemand nokre av sine beste motiv for portrettbilete av bønder på Voss. I dag er Knud mest kjend som historiemålar. Mellom dei mange arbeida hans må særleg nemnast nasjonalikonet Birkebeinerne på Ski over Fjeldet med Kongsbarnet frå 1869, Kong Sverre på Vossefjeldene, og biletet som han fekk Wasa-ordenen for: Kong Oscar II’s kroning i Nidarosdomen. Det var likevel som portrettmålar og pedagog han nådde lengst. Bilethoggaren Brynjulf Bergslien (1830-1898) Alt som barn fekk Brynjulf Bergslien undervisning i stempelskjering av morbroren, den kjende kartteiknaren Aad Gjelle. I 18-årsalderen kom han i gravørlære hjå gullsmed Jacob Tostrup i Kristiania. Sidan studerte han ved Kunstakademiet i København, og i 9 år arbeidde han hjå nokre av dei mest kjende bilethoggarane der. Etter studieopphald i fleire av dei europeiske landa reiste han i 1861 heim att til Kristiania, der han busette seg og stifta familie. I 1864 fekk han kunstnarstipend, og i 1868 vann han den første tevlinga om eit norsk monument: ryttarstatuen i bronse av kong Carl Johan, som vart avduka på Slottsplassen i Kristiania i 1875. Etter dette vart Brynjulf ein kjend bilethoggar. Han hadde ein stor produksjon, mellom anna laga han monumenta av Henrik Wergeland, Peter Chr. Asbjørnsen og Johannes Brun. Men det er Carl Johan-statuen som er hovudverket hans. Han underviste også, og han var den første læraren til Gustav Vigeland. Brynjulf var ein festleg og omgjengeleg person med mange vener, godt kjend i kunstnarmiljøet i Kristiania og ei sentral drivkraft i Kunstnerforeningen. Kunstmålaren Nils Bergslien (1853-1928) Nils Bergslien viste tidleg i oppveksten rik kunstnargivnad, og farbrørne Knud og Brynjulf kappast om han skulle verta kunstmålar eller bilethoggar. Målarkunsten vann, og 16 år gamal byrja Nils kunstutdanninga si ved onkelen sin målarskule i Kristiania. Seinare studerte han i München, Dresden og Wien. Denne tida var han mykje saman med kunstmålaren Christian Skredsvig, som seinare skildra Nils i ei av bøkene sine. Etter at han kom heim att til Noreg, arbeidde han nokre år i Kristiania, før han tidleg i 1880-åra reiste til Hardanger, gifta seg og slo seg til i Eidfjord. Her vart han buande til han døydde. Nils hadde ein stor produksjon av målar stykke med frodige folkelivsskildringar og humoristiske bilete av huldrer, nissar, kjærleikspar - og vestlandsnaturen. Størst givnad viste han som landskaps- og portrettmålar, men folkelivsbileta var nok dei som selde best. Givnaden som bilethoggar fekk han syna då han laga monumentet Ola Mosafinn og Ridande Vossabrudlaup og portrettrelieffa til monumentet i Bergsliparken på Voss. Bergsliløypa Ei vandring gjennom Vossevangen til stader som har tilknyting til dei tre Bergsli-kunstnarane Bergsliløypa BERGSLIMINNE Stiftinga Bergsliminne er ei offentleg stifting som vart skipa i 2001 av Voss kommune, Voss Folkemuseum, Stiftelsen Dagestadmuseet, Voss Kunstlag, Voss Sogelag og Voss Ungdomslag. Stiftinga har til føremål å ta vare på Bergslitræet i Voss, og å utvikla eit dokumentasjonssenter for dei tre Bergsli-kunstnarane Knud, Brynjulf og Nils, og andre kunstnarar med tilknyting til Voss. På Bergslitræet står framleis huset som brørne Knud og Brynjulf Bergslien rundt 1860 fekk bygd til faren, Lars, i staden for den gamle husmannsstova hans, som då var til nedfalls. Bergslihuset ligg som ei perle i naturområdet Prestegardsmoen og vitnar om blømingstida for nasjonalromantikken i norsk kunst. Huset var dekorert utvendes og hadde innvendig dei gildaste tapetane, som berre var å finna i borgarhus i Kristiania på den tida. Ei slik ”husmannsstove” har knapt nok vore bygd i landet korkje før eller sidan. Her budde Bergsli-folket heilt til Lars Bergslien døydde i 1880-åra i høg alder. Huset er sidan påbygd og omvølt, og nå tilrettelagt som utstillingslokale for Bergsliminne. Ola Mosafinn og Ridande Vossabrudlaup Reist i 1921 på Lindehaugen til minne om meisterspelemannen Ola Mosafinn (1828-1912) og tradisjonen med ridande vossabrudlaup. Notane er til ”Bjølleslåtten”, ofte spela i slike høve. Monumentet er teikna av Magnus Dagestad. Nils Bergslien har laga relieffet. Det vart flytta hit i 1984. Bergsliparken Reist i 1928 til minne om dei tre Bergsli-kunstnarane Knud, Brynjulf og Nils. Magnus Dagestad gjekk i brodden for å reisa dette monumentet, og det er han som har teikna det. Nils Bergslien har laga relieffa. Voss Ungdomshall Bygd 1897 som samlingsstad for ungdomslaget ”De unges Forbund” – seinare Voss Ungdomslag. Eit mykje nytta kulturhus på Vossevangen. Her finn vi kunst av dei tre Bergslien-kunstnarane: to bilete måla av Knud, fleire portrettmedaljongar laga av Brynjulf, og sceneteppe og fane måla av Nils. Bergslitræet Husmannsplass under Voss Prestegard, rydda av Lars Bergslien i 1820-åra. Fødestad og barndomsheim til sønene Knud og Brynjulf. Huset som står i dag, sette dei opp til faren rundt 1860. Det vart seinare påbygd og omvølt. Norsk Kunsthand- verkskule Magnus Dagestad og Hordaland Ungdomslag grunnla Norsk Kunsthandverkskule i 1920. Målet var å fremja den nasjonale stilen i norsk prydkunst og husbunad. Magnus Dagestad teikna bygningen, og han var styrar ved skulen fram til 1935. Tidlegare hadde han ein verkstadbygning her, som Vestlandske Kunstindustrimuseum i åra 1905-13 nytta til snikkar- og treskjerarskule. Magnus Dagestad var styrar og lærar også ved denne skulen. Kona Helena Bu Dagestad underviste i rosemåling og dekorasjon. Like ved sida av ligg huset Tintrabakken, som ekteparet kjøpte i 1902 og bygde om til sin heim. Dagestadmuseet Magnus Dagestad (18651957) var ein gåverik treskjerar, teiknar og formingskunstnar. Han var oppteken av og arbeidde for norsk form og folkekunst. Dei tre Bergsli-kunstnarane var nære vener og inspirasjonskjelder. Ein del av kunsten han skapte, er samla her. Voss Prestegard Her låg den gamle prestegarden på Vossevangen fram til brannen i 1940. Midt i tunet stod årestova, der mange ulike kulturhendingar og festlege samkomer fann stad. Sommaren 1897 vitja Brynjulf Bergslien Voss for siste gong, og han heldt då ein stor avskilsfest for venene sine her.