Friluftsliv og ferdsel
Bremangerlandet vindkraftverk Fagrapport friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindpark AS JULI 2011 Kunde: Bremangerlandet Vindpark AS Dato: 1.7.2011 Rapport nr.: 292 - 2 Prosjekt nr.: 11-292 Prosjektnamn: Bremangerlandet vindkraftverk – fagrapport Friluftsliv og ferdsel Emneord: vindkraft, konsekvenser, friluftsliv Samandrag: Bremangerlandet Vindpark AS planlegg å bygge vindkraftverk på Bremangerlandet i Bremanger kommune, Sogn og Fjordane. Ask Rådgivning har i denne utgreiinga gjort greie for konsekvensar for friluftslivet ved ei slik utbygging. Rev. Dato Utarbeidet av: Oline Kleppe 1.juli 2011 Kontrollert av: Elise Førde Ansvarlig: Ask Rådgivning Prosjektleder: Elise Førde E-post: [email protected] ASK RÅDGIVNING AS, Arbins gate 4, 0253 Oslo Rapportnr. 11-292-2 2 Bremangerlandet vindkraftverk FØREORD På oppdrag frå Bremangerlandet Vindpark AS har Ask Rådgivning AS utarbeida ein fagrapport for temaet friluftsliv og ferdsel. Rapporten er utarbeida i samband med konsekvensutgreiingane av planane om bygging av Bremangerlandet vindkraftverk på Bremangerlandet i Bremanger kommune. Fagansvarleg for temaet friluftsliv har vore naturforvaltar Oline Kleppe. Kontaktperson hjå oppdragsgjevar har vore Arnar Kvernevik. Visualiseringane i rapporten er laga av landskapsarkitekt Katrine Bjørnstad, Ask Rådgivning. Ulsteinvik 1. juli 2011 Oline Kleppe Bremangerlandet Vindpark AS 3 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk INNHALD 1. Samandrag ..................................................................................... 7 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Metode og datagrunnlag ..................................................................... 7 Statusskildring og verdivurdering......................................................... 7 Moglege konsekvensar ......................................................................10 Samla konsekvensgrad ......................................................................14 Avbøtande tiltak ...............................................................................15 2. Innleiing ....................................................................................... 16 2.1 2.2 Bakgrunn for prosjektet .....................................................................16 Innhald og avgrensing .......................................................................16 3. Metode og datagrunnlag ............................................................... 17 3.1 3.2 3.3 Definisjonar .....................................................................................17 Metode ............................................................................................17 Datagrunnlag ...................................................................................22 4. 0-alternativet og avgrensing av undersøkingsområdet ................. 23 4.1 4.2 0-alternativet ...................................................................................23 Planområdet og influensområdet ........................................................23 5. Utbyggingsplanane ....................................................................... 25 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 Vindturbiner og utbyggingsløsning ......................................................25 Tilkomstvegar og interne vegar ..........................................................25 Kabling og koplingsstasjon .................................................................25 Tilknyting til regionalnettet ................................................................26 Permanent og midlertidig arealbehov ..................................................26 El-produksjon og kostnader ...............................................................27 Anleggsgjennomføring og transport ....................................................27 Nedlegging av anlegget .....................................................................27 6. Forholdet til offentlege og private planar ..................................... 28 6.1 6.2 6.3 6.4 Kommuneplan ..................................................................................28 Fylkesdelplan ...................................................................................28 FRIDA registreringer .........................................................................28 Andre vindkraftplanar ........................................................................28 7. Statusskildring og verdivurdering - friluftsliv ............................... 31 7.1 7.2 7.3 7.4 Kort om friluftsliv i området ...............................................................31 Verdiar i planområdet til vindparken....................................................31 Verdiar i influensområdet til vindparken...............................................34 Verdivurdering .................................................................................40 8. konsekvensar ............................................................................... 41 8.1 8.2 Anleggsfasen ....................................................................................41 Driftsfasen .......................................................................................41 Bremangerlandet Vindpark AS 5 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel 9. Avbøtande tiltak ........................................................................... 56 9.1 9.2 Anleggsfasen ....................................................................................56 Driftsfasen .......................................................................................56 10. Kjelder .......................................................................................... 57 Vedlegg Vedlegg 1 1.1 1.2 Vedlegg 2 2.1 2.2 Temakart friluftsliv Regionalt og nasjonalt viktige friluftsområde Viktige turmål og turstiar Synlegheitskart <10 km frå vindkraftverket < 20 km frå vindkraftverket Rapportnr. 11-292-2 6 Bremangerlandet vindkraftverk 1. SAMANDRAG 1.1 Metode og datagrunnlag Den vanlege definisjonen av friluftsliv er ”opphold og fysisk aktivitet i friluft i fritiden med sikte på miljøforandring og naturopplevelser”. For friluftslivsutøvarar står opplevinga i sentrum, og opplevinga er ein kombinasjon av den aktiviteten utøvarane utøver, dei fysiske omgjevnadane aktiviteten føregår innanfor, og andre utøvarar i området. Som grunnlag for vurderingane er i tillegg kriteria i DNhandbok ”Friluftsliv i konsekvensutredninger” (nr. 18 – 2001) nytta. Verdien til området vert vurdert både på lokalt, regionalt og nasjonalt nivå. Omfangsvurderingane gir ei skildring av kva, og kor store endringar ein trur tiltaket vil medføre for friluftslivet i dei påverka områda. Vurderinga av omfanget av tiltaket inngår som ein del av drøftinga av konsekvensane av tiltaket. Eit tiltak kan endre bruken av eit område på ulike måtar. Reaksjonar på miljøendringar kan vere knytt til endringar i brukshyppigheit, romleg bruk, tidspunkt for bruken (døgn/veke/sesongvariasjonar), aktivitet og tilfredsheita med å bruke området. Konsekvensvurderingane er ei samanstilling og avveging av verdien av området, verknadar av tiltaket for friluftslivinteressene og kva alternative område som finnest. Grunnlagsmateriale for utgreiinga er henta frå tilgjengeleg skriftleg informasjon og kartfesta friluftslivinformasjon frå bl.a. Turkart 1:50 000 for Bremanger, Turboka for Bremanger, Fylkesdelplan for arealbruk, FRIDA-registreringar, samtaler med lokale bebuarar og brukargrupper, informasjon frå kommunen og parallelle fagutgreiingar. I tillegg er utgreiinga er bygd på intrykk frå synfaring i plan- og influensområdet, bilde frå planområdet, visualiseringar av det planlagde vindkraftverket gjort i tilknyting til fagutgreiing landskap og synlegheitskart for vindkraftverket. 1.2 Statusskildring og verdivurdering Naturen og topografien i Ytre Nordfjord legg forholda svært godt til rette for fotturar av varierande lengd og vanskelegheitsgrad både til fjelltoppar og andre turmål. Stiane er i stor grad avmerkt på turkart og i Turboka for Bremanger kommune. Det kystnære miljøet med storhavet i vest, øyer og holmar legg også godt til rette for segling, kajakkpadling og motorisert båtferdsel. Både lokale og folk frå regionen elles nyttar området til båtturar. Planområdet Planområdet omfattar fjellplatået mellom Steinfjellet aust (med TV mast) og Oldeide på Bremangerlandet. Området oppe på sjølve platået ligg mellom 270 – 640 moh., er småkupert og lettgått. Det ligg fleire små vatn og myrområde innanfor planområdet. Fjellnaturen i ytre Nordfjord er svært spesiell med fjellplatå og kystklipper heilt ut mot havet. Planområdet er ein del av eit friluftsområde som Bremangerlandet Vindpark AS 7 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk dekkjer store delar av nordre Bremangerlandet og har fått lokal verdi i fylkesmannen si FRIDA registrering. Dei viktigaste turmåla inne i planområdet er Steinfjellet aust, Oldeidsmannen, som er del av Fjelltrimmen til Keipen turlag, og eit område med fleire sel. Området er også eit av dei mest snøsikre områda på Bremangerlandet for skiturar. Influensområdet til vindkraftverket er delt inn i delområde som vist på figuren. Rapportnr. 11-292-2 8 Bremangerlandet vindkraftverk Bremangerlandet nord, vestre del Området vest for planområdet er del av same lokalt viktige friluftsområdet som sjølve planområdet, men er delt frå planområdet av Svarstaddalen. Området ligg 18 km frå planområdet. Naturlege turmål på denne delen av Bremangerlandet er Vetvika, Veten, Karihaugen, Steinfjellet vest, Leianipa og Huseheia som alle er postar i Fjelltrimmen til Keipen turlag. Vatna i dette området er fine fiskevatn. Grotlesanden er avmerkt som regionalt viktig friluftsområde i fylkesdelplan for arealbruk. På Grotlesanden er det opparbeidd parkeringsplass, tilkomstveg og toalett, og det er tilrettelagt for rullestolbrukarar. Kyststripa frå Bremanger ut mot Grotle er merka som lokalt viktig område for friluftsliv i FRIDA. Bremangerlandet sør I dette området ligg det fleire turar som er del av Fjelltrimmen til Keipen Turlag. Av desse ligg Strusnipa, Førdsnipa og Smalerabben nærast planområdet, medan dei andre ligg noko lenger unna. Førsnipa og Strusnipa er dei turmåla som er nytta oftast. Dette er kortare turar som også eignar seg godt som ettermiddags- eller kveldsturar. Skatestraumområdet (Hornelen og Rugsundøya) Rungsundøy med handelsstaden Rugsund har fått regional verdi som friluftsområde i fylkesdelplan for arealbruk og er godt eigna til båtutfart og bading. I tillegg går det tursti over heile Rugsundøya frå vest til aust via den høgste toppen på. På austre tipp av Bremangerlandet, ca. 15 km frå planområdet, ligg Hornelen. Hornelen er eit kjent og svært viktig turmål i regionen for dei som vil gå litt lengre turar. Hornelen er Nord-Europas høgste sjøklippe, og stuper bratt ned i sjøen mot aust. Området rundt Hornelen har nasjonal verdi for friluftsliv i følgje fylkesdelplan for arealbruk. Frøya På Frøya går det sti over øya eller langs Nordsjøløypa Søre Lyngsneset. Nordsjøløypa er tilrettelagd med plankestiar på våte område og oppbygde rasteplassar. Fiskeveret i Kalvåg og området rundt med mange holmar og skjergjer området attraktivt og populært blant båtfolk. Frøya er avmerkt som lokalt viktig friluftsområde i FRIDA, og området mellom Frøya og Bremangerlandet er avmerkt som regionalt viktig friluftsområde i fylkesplan for arealbruk. Fastlandet på Bremanger Grytadalen – Guleslettene er eit større turområde i Bremanger og Flora på sørsida av Midtgulenfjorden, og er eit av masseutfartsområda i fylket. Området er særleg eit snøsikkert og mykje nytta vinterutfartsområde som ligg til rette for flotte skiturar, men er også nytta til turar om sommaren og til jakt og fiske. Området har regional verdi på fylkesdelplanen for arealbruk. Vågsøy sør og fastlandet i Vågsøy kommune Rundt Vågsvåg ligg fleire populære turmål som er turmål i Ytre Nordfjord Turlag sin populære Vintertrim og Vintertrimmen junior der turbøker vert lagt ut på ulike toppar og turmål. Noko lengre aust ligg Veten som er den høgste toppen på Vågsøya og er eit av dei mest populære turmåla på øya. På fastlandet i Vågsøy kommune ligg Hanekammen og Synnevahornet som er populære turmål og del av Vintertrimmen til YNT. Bremangerlandet Vindpark AS 9 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk Vågsøy nord På den nordlege delen av Vågsøya er det også fleire turmoglegheiter. Området rundt Nobba er avmerkt som eit lokalt viktig friluftsområde i FRIDA, og her har ein utsikt til fuglefjellet på Einevarden, som er det største fuglefjellet i Sogn og Fjordane. Refviksanden er kjent som ein av Noregs finaste badestrender. Stranda er ca. 700 meter lang, og bak stranda er det delvis tilvokste sanddyner som vert mykje brukt til camping eller som leirplass. Området har regional verdi for friluftsliv i følgje fylkesdelplan for arealbruk. Kråkenes og Skongenes fyr vert nytta som turmål og til overnatting. Fjord- og havområda i influensområdet Mange som bur i undersøkingsområdet og omkringliggande område har båt og dreg på fisketurar og båtturar i influensområdet til vindkraftverket. Det kjem også utanlandske turistar hit for å fiske. For fisking i sjøen er særleg Bremangerpollen nytta, området mellom Frøya og Bremangerlandet og Dalevatnet. Verdivurdering Område Lokal verdi Regional verdi Nasjonal verdi Planområdet Middels Liten Liten Bremangerlandet nord, vestre del Svært stor Stor Liten/middels Bremangerlandet sør Svært stor Liten Liten Skatestraumområdet Stor Stor Middels/stor Frøya Stor Stor Middels Fastlandet på Bremanger Stor Svært stor Liten Influensområdet Vågsøy sør og fastlandet i Vågsøy Svært stor/stor Liten/middels Liten Vågsøy nord Svært stor Stor Middels stor Fjord og havområda Stor Middels Middels/liten 1.3 Moglege konsekvensar 1.3.1 Anleggsfasen Planområdet vil i anleggsperioden vere dominert av anleggsmaskinar og gravearbeid som vil medføre støy, visuelle forstyrringar og i mindre grad støvplager. Arbeidet vil skje i ein periode på 2 år. I denne fasen vil utbyggingsområdet vere mindre eigna for utøving av friluftsaktivitetar, spesielt jakt. Det vil sannsynlegvis også verte avgrensa høve til ferdsel innanfor delar av planområdet under bygging. Influensområdet vil bli påverka i relativt lita grad, med unntak av verdiar som ligg i nærleiken til vegen som vil bli brukt til tungtransport. Konsekvensane i anleggsfasa vert vurdert som middels negative for planområdet og små negative for influensområdet. Rapportnr. 11-292-2 10 Bremangerlandet vindkraftverk 1.3.2 Driftsfasen Planområdet Turområda og turmåla som ligg innanfor planområdet vil visuelt sett bli totalt dominert av turbinane, sidan dei vil stå på svært nært hald. Støyen frå turbinane vil også vere merkbar. Kvalitetane området har som urørt friluftsområde vil forsvinne, så for dei som søkjer stille og fråvær av menneskeleg inngrep vil planområdet bli svært lite eigna som turmål. Konsekvensane kan bli at nokre brukarar ikkje lenger vil velje dette området for sine turar eller få endra utbytte av turane. Tilkomstvegen og internvegsystemet kan medføre moglegheiter for ei ny brukargruppe som synest det er positivt med større grad av tilrettelegging og som ikkje tillegg ro og fråvær av menneskeleg inngrep like høgt som kanskje dagens brukarar gjer. Dette vegsystemet kan nyttast til gå- og sykkelturar året rundt, også i periodar med snø, sidan vegane vert brøyta. For nokre av desse kan også vindturbinane i seg sjølve vere eit spennande og attraktivt element på turen. Syklistar vil få tilgang til eit område som ikkje har vore tilgjengeleg for sykkel tidlegare, og for desse kan det nye vegnettet i planområdet bli svært attraktivt. For dei som jaktar i området vil utbyttet av jakta bli lite endra sidan tiltaket i liten grad vil påverke hjortebestanden og anlegget vil direkte beslaglegge eit lite areal i høve til totalarealet. Tiltaket vil totalt sett endre bruksmoglegheitene i området ved at bruken vert endra frå dei som vil gå fjellturar i naturterreng til dei som vil ha meir tilrettelagt turområde. Attraktiviteten og identiteten for området vil dermed bli tilsvarande endra ved at området vil bli mindre attraktiv for dei som har eit tradisjonelt syn på målet med friluftsliv og i forhold til det som bli sett på som det tradisjonelle friluftslivet i Norge, medan det for eventuelle nye brukargrupper kan bli eit meir attraktivt område. Naturlige alternative fjellturområde til planområdet er området vest for Svarstaddalen og Bremangerlandet sør. For dei som set pris på området sine naturverdiar i friluftssamanheng vil tiltaket få stort negativt omfang, men for dei potensielle brukarane som gjerne vil ha tilrettelagde vegar kan tiltaket få eit positivt omfang. Det samla omfanget vert dermed sett til stort/middels negativt. Influensområdet For turområda i influensområdet vil turbinane vere meir eller mindre synlege, og slik sett medføre negative konsekvensar i form av endra landskapsbilete og dominans bort frå det naturlege naturlandskapet. Bremangerlandet nord, vestre del Bortsett frå toppane og områda lengst aust mot planområdet vil dette området stort sett vere fritt for visuell påverknad frå turbinane. Frå Steinfjellet vil alle turbinane vere synlege, og frå Kariahugen er næraste turbin berre 2 km unna, så her vil turbinane dominere i stor grad. Også langs den merka stien til Vetvika er turbinane synlege eit godt stykke, men så snart ein kjem over høgste punktet og er på veg nedover til Vetvika vert turbinane skult bak fjellryggane. Nede i Vetvika og i sjøen utanfor er ikkje turbinane synlege. Bremangerlandet Vindpark AS 11 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk Frå Veten vil ein berre sjå to små vingesveip. Desse turbinane er 7-8 km unna og tuppen av vingane stikk så vidt over fjellryggen, slik at det er ikkje lett å sjå dei. Langs stiane opp til Veten, både frå Grotle og Igland, og i fjellområdet, ved vatna og på toppane mellom Veten og Steinfjellet og frå Grotlesanden vil ein ikkje kunne sjå nokon av turbinane. Omfanget for dette området vert stort negativt for toppane og områda nærast planområdet, men intet for området vest for desse toppane. Dette gjer at det samla omfanget vert lite/middels negativt. Bremangerlandet sør Frå Strusnipa og Førdsnipa vil dei fleste turbinane vere synlege. Desse vert liggande ca. 3 km frå dei næraste turbinane. Sjølve turen opp frå Førde vil ligge slik til at turbinane ikkje visast på vegen opp, men langs heile egga frå Strusnipa via Førsnipa og vidare mot Smalerabben vil tubinane vere godt synlege. Turane lenger sørover ligg gradvis lenger vekk frå planområdet. Dei visuelle konsekvensane vil svekkast med større avstand, og stiane som ligg på søraustsida av dei høgste toppane som Tverrfjellet, Langevasshornet og Svartevasshornet vil ikkje verte visuelt påverka av turbinane i det heile på grunn av topografien. Området totalt sett vil få middels/lite negativt omfang. Skatestraumområdet Turen opp til Hornelen frå Lisete vil stort sett ligge i skul bak fjella. Berre på eit punkt ved Litlenipa vil nokre få av turbinane stikke opp over horisonten. På toppen av Hornelen vil alle turbinane synest, men toppen ligg om lag 10 km frå turbinane, og på slik avstand vil turbinane vere lite dominerande. Rugsundøya ligg mellom 7 – 14 km, og det er difor ein del skilnad på kor dominerande turbinane vil vere på den vestlege og austlege delen av øya. Totalt sett vil omfanget bli lite negativt for dette området. Frøya Frå dei høgste punkta på Frøya vil ein sjå alle turbinane, medan i sjøområda mellom Bremangerlandet og Frøya vil det variere kor mange turbinar ein ser. Området ligg over 10 km frå turbinane, og i alle fall frå sjøen er det berre dei sveipande vingane som vert synlege. Anlegget vert dermed lite dominerande på ei slik avstand, og omfanget vert lite negativt. Fastlandet i Bremanger Turområda på fastlandet i Bremanger kommune ligg stort sett over 10 km frå planområdet og turbinane vil difor bli lite dominerande i landskapsbilete. Gulestøa, neset der nokre av turane innover til Guleslettene startar, ligg om lag 12 km frå planområdet, men berre i ein liten del av friluftsområdet som er avmerkt som regionalt viktig er turbinane synlege. Området Nesø-Dyrstad-Vingekvarven er den delen som ligg nærast planområdet. Området Rugsund-Davik-Ålfoten ligg mellom 13-20 km frå planområdet. Topografien gjer at det er svært lokale variasjonar på om turbinane er synlege eller ikkje. Omfanget vil vere liten negativt. Rapportnr. 11-292-2 12 Bremangerlandet vindkraftverk Vågsøy sør og fastlandet i Vågsøy Turområda i dette området vil ligge mellom 5 og 10 km frå planområdet. Alle turbinane vil vere synlege både frå Hesten og Nibbetinden vest for Vågsvåg, frå Kletten og Kjeretindande vest for Vågsvåg og langs heile stien opp til Veten. Turane til Hanekannem og Sankta Synnevahornet på Fastlandsdelen av Vågsøy kommune vil også ha utsikt til alle turbinane, men desse ligg noko lengre unna. Særleg dei sørlege delane av Vågsøy ligg såpass nær at turbinane vil endre naturintrykket av landskapsbilete til større dominans av menneskelege inngrep og dermed gjere området mindre attraktivt for dei som legg vekt på naturintrykka ved friluftslivet. Omfanget for dette området vil dermed bli middels negativt. Vågsøy nord Turområda på denne delen av Vågsøy vil ligge mellom 10 til 17 km frå planområdet. Området utover mot Einevarden ligg om lag 12 km frå planområdet. Avstanden gjer at turbinane vil vere lite dominerande. Frå dei områda som er viktigast i eit regionalt perspektiv, som Kråkenes og Skongenes fyr, Refviksanden og Refvikvatnet vil ikkje turbinane verte synlege i det heile. Omfanget vil bli lite negativt/intet. Fjord og havområda Frå sjøområda som ligg nordvest-nord-nordaust for planområdet vil turbinane vere veldig synlege. Spesielt i sjøen utanfor Oldeide og austover i Nordfjorden rundt Klovningen, Husevågøy, Gangsøya og Rugsundøya. Allereie på om lag 2 km avstand vil alle turbinane vere synlege, men dominansen vil sjølvsagt verte redusert med auka avstand frå planområdet. Turbinane vil ofte verte ståande i silhuett mot himmelen, og veret, lyset og korleis sola står på himmelen vil vere avgjerande for kor synlege turbinane vert frå ulike stadar langs kysten. Kalvåg vert også visuelt påverka av vindkraftverket, men ligg på ei såpass lang avstand at turbinane ikkje vil bli dominerande. Omfanget vil verte middels negativt. Bremangerlandet Vindpark AS 13 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk 1.4 Samla konsekvensgrad Oppsummering av verdiar, omfang og konsekvensar av Bremangerlandet vindkraftverk. Område Verdi Omfang Konsekvens Planområdet Lokalt: middels Regionalt: liten Nasjonalt: liten Stort/middels Lokalt: middels negativ negativt Regionalt: liten negativ Nasjonalt: liten negativ Influensområdet Bremangerlandet nord, vestre del Lokalt: svært stor Lite/middels Lokalt: middels negativ Regionalt: stor negativt Regionalt: middels/liten Nasjonalt: negativ liten/middels Nasjonalt: liten negativ Bremangerlandet sør Lokalt: svært stor Middels/stor Lokalt: stor negativ Regionalt: liten negativt Regionalt: liten Nasjonalt: liten negativ/ubetydeleg Nasjonalt: liten negativ/ubetydeleg Skatestraumområdet Lokalt: stor Regionalt: stor Nasjonalt: middels/stor Lite negativt Lokalt: liten negativ Regionalt: liten negativ Nasjonalt: liten negativ Frøya Lokalt: stor Lite negativt Lokalt: liten negativ Regionalt: stor Regionalt: liten negativ Nasjonalt: middels Nasjonalt: liten negativ Fastlandet på Bremanger Lokalt: svært stor Lite negativt Lokalt: middels/liten negativ Regionalt: svært Regionalt: middels/liten stor negativ Nasjonalt: liten Nasjonalt: lite negativ/ubetydelig Vågsøy sør og fastlandet i Vågsøy Lokalt: svært stor/stor Regionalt: liten/middels Nasjonalt: liten Vågsøy nord Lokalt: svært stor Lite negativt/ Regionalt: stor intet Nasjonalt: middels stor Middels negativt Fjord- og sjøområda Lokalt: stor Middels/lite Regionalt: middels negativt Nasjonalt: middels/liten Rapportnr. 11-292-2 14 Lokalt: stor negativ Regionalt: liten/middels negativ Nasjonalt: liten negativ Lokalt: liten negativ/ubetydeleg Regionalt: liten negativ/ubetydeleg Nasjonalt: liten negativ/ubetydeleg Lokalt: middels negativ Regionalt: liten negativ Nasjonalt: liten negativ Bremangerlandet vindkraftverk 1.5 Avbøtande tiltak I anleggsfasen må det leggast vekt på å minimalisere terrengskadane ved skånsamt anleggsarbeid. Transformatorstasjonen og servicebygget må utformast og plasserast slik at det glir best mogleg inn i landskapet. Dette kan gjerast i samarbeid med landskapsarkitekt. For friluftslivet hadde det vore ei føremon om det kunne byggjast ei varmestove i tilknyting til servicebygget som var oppvarma og tilgjengeleg for dei som er på tur i området for å ta pause, ete matpakkar etc. sjølv om det er dårleg ver. Under detaljplanlegging av kraftverket bør det opprettast dialog mellom friluftsinteressene og utbyggar for å best mogleg kunne legge til rette for bruk av området til friluftsformål med bl.a. planlegging av parkering og eventuelle rasteplassar. Friluftslivsinteressene bør også involverast i ein diskusjon om korleis vindkraftverket skal drivast vinterstid/i periodar med snø. Om vegane skal brøytast og dei dermed kan nyttast for fotturar, eller om trafikk til kraftverket skal skje med scooter, slik at scooterspor kan nyttast til skigåing. Informasjon om ising ved inngangen til vindkraftverket vil vere viktig. Her bør det forklarast under kva meteorologiske forhold ising kan skje og kor ofte det kan skje. Bremangerlandet Vindpark AS 15 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk 2. INNLEIING 2.1 Bakgrunn for prosjektet Denne konsekvensutgreiinga er utarbeida på oppdrag frå Bremangerlandet Vindpark AS i samband med planlegging av Bremangerlandet vindkraftverk i Bremanger kommune. Utgreiinga dekkjer temaet friluftsliv og ferdsel og inneheld ei skildring av dagens situasjon og vurdering av moglege konsekvensar av det planlagde tiltaket samt avbøtande tiltak. Utgreiinga er gjennomført i tråd med krav om konsekvensutgreiingar etter plan- og bygningslova. Målet for utgreiinga er å skildre moglege konsekvensar av vindkraftverket for friluftslivutøvarar. Utgreiinga skal gi grunnlag for og Planleggje ei best mogleg utforming av kraftverket Skildre eventuelle avbøtande tiltak Fatte avgjersle om kraftverket skal byggjast ut eller ikkje 2.2 Innhald og avgrensing Utgreiinga tek for seg konsekvensar av vindkraftverket med interne vegar og tilkomstveg. NVE har i fastsett konsekvensutgreiingsprogram for bygging av Bremanger vindkraftverk i brev til Bremangerlandet Vindpark AS datert 2.7.2009 kravd følgjande for tema friluftsliv og ferdsel: FRILUFTSLIV OG FERDSEL Det skal redegjøres for friluftsområder som berøres av tiltaket. Dagens bruk av planområdet og tilgrensende planområder til friluftsaktiviteter skal beskrives. Planområdets potensial som friluftsområde, uavhengig av dagens bruk, bør også omtales. Det skal vurderes hvordan tiltaket vil påvirke bruken og opplevelsesverdiene i området. Dette gjelder for visuelle virkninger, støy, arealbeslag, tilgjengelighet og iskast. Alternative friluftsområder med tilsvarende aktivitetsmuligheter og opplevelsesverdi skal kort beskrives. Fremgangsmåte: Informasjon om dagens bruk av området og om alternative friluftsområder skal innhentes fra lokale myndigheter og aktuelle interesseorganisasjoner. DNs håndbøker nr. 18 ”Friluftsliv i konsekvensutredninger etter plan- og bygningsloven” (2001) og nr. 25 ”Kartlegging og verdsetting av friluftslivsområder” (2004) kan benyttes i utredningen. Rapportnr. 11-292-2 16 Bremangerlandet vindkraftverk 3. METODE OG DATAGRUNNLAG 3.1 Definisjonar 3.1.1 Friluftsliv Den vanlege definisjonen av friluftsliv er ”opphold og fysisk aktivitet i friluft i fritiden med sikte på miljøforandring og naturopplevelser” (Miljøverndepartementet 2001). For friluftslivsutøvarar står opplevinga i sentrum, og opplevinga er ein kombinasjon av den aktiviteten utøvarane utøver, dei fysiske omgjevnadane aktiviteten føregår innanfor, og andre utøvarar i området. Aktivitetane må seiast å vere ei sentral del av opplevinga, og det kan difor vere hensiktsmessig å gjere ei avgrensing i forhold til det som kan reknast som friluftslivsaktivitetar (DN-handbok 18): nærmiljøaktivitetar (leik og opphald i grøne område), fotturar/skiturar (kortare spaserturar eller fleire dagars fotturar/skiturar) haustingsaktivitetar (jakt, fiske, sopp- og bærplukking), vassaktivitetar (bading, soling, padling, båtutfart) spenningsaktivitetar (dykking, klatring, rafting), aktivitetar i grenselandet mellom friluftsliv og fritid (dersom dei skjer i naturomgjevnadar, f. eks. sykling, jogging). friluftsliv i tilknyting til motoriserte aktivitetar Nærmiljøaktivitetar, fotturar/skiturar, haustingsaktivitetar og i stor grad også vassaktivitetar er rekna som tradisjonelle friluftsaktivitetar, medan dei øvrige aktivitetane er rekna som moderne. 3.2 Metode Konsekvensutgreiinga er basert på metodikken i Statens Vegvesen si handbok 140; ei systematisk, tredelt prosedyre samansett av ei vurdering av verdiar, omfang og konsekvensar i tiltaket sitt plan- og influensområde. Dette er den mest brukte metodikken for utgreiing av ikkje-prissette konsekvensar, og målet er å gjere analyser, konklusjonar og tilrådingar enklare å forstå og lettare å etterprøve. Som grunnlag for vurderingane er i tillegg kriteria i DN-handbok ”Friluftsliv i konsekvensutredninger” (nr. 18 – 2001) nytta. Verdi Planområdet og eit utval friluftslivområde (foretatt skjønnsmessig) i influenssona vert skildra og gjeve ein verdi. Bremangerlandet Vindpark AS 17 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk Verdien er eit uttrykk for tilstand, eigenskapar og utviklingstrekk knytt til eit bestemt område/miljø. Verdivurderinga tek utgangspunkt i kva området/miljøet har å seie for ulike brukarar, og kriteriar som bruksfrekvens, opplevingskvalitetar, funksjon, eignaheit og tilrettelegging er viktige i denne samanhengen. Kriteria for verdivurdering er henta frå DN-handbok 18, sjå Tabell 3-1. For fastsetting av verdien vert skalaen liten – middels – stor nytta (handbok 140). I nokre tilfelle vil det også vere hensiktsmessig å nytte mellomkategoriar som f. eks. liten/middels og middels/stor. Sidan handbok 140 har ein 4-delt verdiskala (stormiddels-liten-ingen verdi) og DN-handbok 18 har ein femdelt verdiskala (svært stor-stor-middels-liten og ingen verdi) er dei to øvste kategoriane i DN handboka (svært stor og stor verdi) gjort om til nyanseringar av handbok 140 sin øvste kategori (stor verdi). I DN-handbok nr. 18-2001 vert det anbefalt at ein vurderer verdien til området både på lokalt, regionalt og nasjonalt nivå: • Lokalt nivå: Kort eller ingen reiseavstand, området kan nåast av brukarane i fritida etter arbeidstid. • Regionalt nivå: Reisetida for eksisterande eller potensielle brukarar er ikkje lengre enn at den kan aksepterast for minst ein heil dags opphald. • Nasjonalt nivå: Reisetida for eksisterande eller potensielle brukarar kan vere lang. Omfang Omfangsvurderingane skal gi ei skildring av kva, og kor store endringar ein trur tiltaket vil medføre for friluftslivet i dei berørte områda. Omfanget vert vurdert i forhold til 0-alternativet, og for dei same områda eller miljøa som er verdivurdert. Omfang vert gjeve på ein femdelt skala: stort negativt - middels negativt - lite/intet - middels positivt - stort positivt, jfr. Tabell 3-2. under. Vurderinga av omfanget av tiltaket inngår som ein del av drøftinga av konsekvensane av tiltaket. Det er viktig å vere merksam på at eit tiltak kan endre bruken av eit område på ulike måtar. Reaksjonar på miljøendringar kan vere knytt til endringar i brukshyppigheit, romleg bruk, tidspunkt for bruken (døgn/veke-/sesongvariasjonar) og aktivitet (jfr. Figur 3-1). Vidare er det ikkje alltid slik at eit tiltak påverkar brukarane si åtferd, men det kan likevel ha noko å seie for deira tilfredsheit med å bruke området. Dersom brukarane f.eks. ikkje har gode alternativ, eller sterk tilknyting til området, vil dei kunne fortsette å bruke det, men med redusert utbytte. Rapportnr. 11-292-2 18 Bremangerlandet vindkraftverk Tabell 3-1 Kriteria for verdivurdering av område. Kilde: DN-handbok nr. 18-2001 Verdi Kriterier Svært stor Området er svært mykje nytta i dag. Området er ikkje svært mykje nytta i dag, men oppfyller eit av følgjande kriterie: o o o o o Stor Området er mykje nytta i dag. Området er ikkje mykje brukt i dag, men oppfyller eit av følgjande kriterie: o o o o o Middels Landskap, naturmiljø eller kulturmiljø har opplevingskvalitetar av svært stor verdi. Området er spesielt godt eigna for ein enkeltaktivitet som det lokalt/regionalt/nasjonalt ikkje finnes alternative område til av nokolunde tilsvarande kvalitet. Området har eit stort mangfald av opplevingsmoglegheiter i forhold til landskap, naturmiljø, kulturmiljø og/eller aktivitetar. Området inngår som del av ein større, samanhengande grønstruktur av svært stor verdi, eller fungerer som ferdselskorridor mellom slike område, eller som tilkomst til slike område. Området har svært stor symbolverdi. Landskap, naturmiljø eller kulturmiljø har opplevingskvalitetar av stor betydning. Området er godt eigna for ein enkeltaktivitet som det lokalt/regionalt/nasjonalt ikkje finns alternative område til av nokolunde tilsvarande kvalitet. Området har eit mangfald av opplevingsmoglegheiter i forhold til landskap, naturmiljø, kulturmiljø og/eller aktivitetar. Området inngår som del av ein større, samanhengande grønstruktur av stor verdi, eller fungerer som ferdselskorridor mellom slike område, eller som tilkomst til slike område. Området har stor symbolverdi. Området er ein del nytta i dag. Området er lite nytta i dag, men oppfyller eit av følgjande kriterie: o o o o o Landskap, naturmiljø eller kulturmiljø har visse opplevingskvalitetar. Området er eigna for ein enkeltaktivitet som det lokalt/regionalt/nasjonalt ikkje finnes alternative område til. Området inngår som del av ein større, samanhengande grønnstruktur av ein viss verdi, eller fungerer som ferdselskorridor mellom slike område, eller som tilkomst til slike område. Området har ein viss symbolverdi. Liten Området er lite nytta i dag. Området har heller ingen opplevingsverdiar eller symbolverdiar som har noko å seie. Det har liten verdi i forhold til den overordna grønstrukturen for dei omkringliggande områda. Ubetydeleg Ingen kjente friluftsinteresser (tiltaket er f.eks. foreslått i eit industriområde, og vil ikkje ha verknadar utover tiltaksområdet). Bremangerlandet Vindpark AS 19 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk Tabell 3-2 Kriteria for vurderingar av eit planlagd tiltak sin potensielle påverknad på friluftsliv (omfang). Kjelde: Handbok 140 (Statens vegvesen 2006). Figur 3-1 Moglege endringar i bruken av eit friluftsområde etter eit tiltak. Kjelde: DN-handbok nr. 18-2001 Rapportnr. 11-292-2 20 Bremangerlandet vindkraftverk Konsekvens Konsekvensane av eit tiltak vert vurdert i forhold til den forventa tilstanden til området dersom tiltaket ikkje vert gjennomført (0-alternativet). Konsekvensvurderingane skal vere ei samanstilling og avveging av verdien av området, verknadar av tiltaket for friluftslivinteressene og kva alternative område som finnest. I første omgang vert verdien av området samanstilt med omfanget av tiltaket, og vist på ein nidelt skala frå meget stor negativ til meget stor positiv konsekvens, jfr. Figur 3-2. Tilgangen på alternative område vil kunne brukast som eit justeringskriterium. Figur 3-2 Konsekvensvifta. Kilde: Håndbok 140 (Statens vegvesen 2006). Bremangerlandet Vindpark AS 21 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk 3.3 Datagrunnlag Grunnlagsmateriale for utgreiinga er henta frå tilgjengeleg skriftleg informasjon og kartfesta friluftslivinformasjon frå bl.a. Turkart 1:50 000 for Bremanger (Den norske turistforeningen og Ugland IT group), Turboka for Bremanger (Bremanger Hamn og næring), Fylkesdelplan for arealbruk for Sogn og Fjordane fylkeskommune, FRIDA-registreringar, samtaler med lokale bebuarar og brukargrupper, informasjon frå kommunen og parallelle fagutgreiingar for temaa landskap, kulturminne, naturmiljø og støy. I tillegg er utgreiinga er bygd på intrykk frå synfaring i plan- og influensområdet, bilde frå planområdet, visualiseringar av det planlagde vindkraftverket gjort i tilknyting til fagutgreiing landskap og synlegheitskart for vindkraftverket. For fullstendig oversikt over datagrunnlaget sjå kjelder i kapittel 10. Rapportnr. 11-292-2 22 Bremangerlandet vindkraftverk 4. 0-ALTERNATIVET OG AVGRENSING AV UNDERSØKINGSOMRÅDET 4.1 0-alternativet Konsekvensane av tiltaket vert vurdert i forhold til 0-alternativet som er den framtidige situasjonen for friluftsliv i området dersom tiltaket ikkje vert realisert. Det er pr. i dag ikkje vedteke eller gjort offentleg kjent andre planar for planområdet som kan endre forholda for friluftslivet i høve til korleis situasjonen er i dag, så 0-alternativet er forventa og verte lik dagens situasjon. 4.2 Planområdet og influensområdet Undersøkingsområdet, dvs. det området som vert utreda i fagrapporten, omfattar både sjølve planområdet for tiltaket, og influensområdet for tiltaket. Planområdet er det arealet som vert direkte påverka som følgje av tiltaket. Planområdet for Bremangerlandet vindkraftverk er vist på kart på Figur 5-1. Influensområdet er definert som det samla området der ein reknar med at opplevingar knytt til friluftsliv kan verte påverka av tiltaket (synlegheit og støy). Grensa for kor langt vekk ein kan sjå og høyre vindkraftverket vil kunne variere avhengig av ei rekkje parametrar som blant anna ver- og lysforhold, vindforhold, synlegheit og utforminga av landskapet. Sona der turbinane totalt vil dominere inntrykksbiletet er kalla visuell dominanssone. Denne er rekna ut til og strekkje seg 1,5 km rundt vindkraftverket (Bjørnstad 2011). På avstandar opp til 3 km vil turbinane prege omgjevnadane ein god del når det er klarvèr og dagslys. På avstandar på 3-6 km vil det vere vanskeleg å avgjere storleiken på turbinane. På avstandar større enn ca. 6-8 km vil turbinane sjeldan verke særleg framtredande. Det er ofte god sikt langs kysten av Vest-Noreg. Frå Sula i Frøya kommune er det gjort siktmålingar i perioden 1975 – 2001 (Klimaavdelinga, Norsk meteorologisk institutt, upubl.). Den viser at sikta er meir enn 25 km i halvparten av dagane i året. Det er lite skilnad mellom årstidene, men daglengda gjer at ein naturlegvis har ein kortare del av døgnet der turbinane er synlege i vinterhalvåret (Ask Rådgivning 2010, upubliserte data). På grunn av havskodde er det elles faktisk om sommaren at det er relativ sett flest dagar der sikta er mindre enn ca. 1 km (tilsvarande ein avstand der turbinane er veldig dominerande), men sjølv då er det berre snakk om 2-3 % av dagane. Turbinane er på avstand mest synlege i motlys med låg solbane. Difor vil stadar som ligg i nordaust-nordvestsektoren i forhold til vindkraftverket verte høvesvis mest påverka, særleg om vår og haust. Bremangerlandet Vindpark AS 23 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk Vegar og kraftleidningar i tilknyting til eit vindkraftverk vil vanlegvis ha langt meir lokale verknadar enn sjølve turbinane, sidan dimensjonane på denne typen tiltak er langt mindre, og dermed ikkje synlege på like lang avstand. I denne rapporten er difor ei grense på 20 km frå vindkraftverket sett på som ei maksimal grense for reell visuell influens. I praksis er det områda innanfor ei sone på 10 km frå vindkraftverket som vil ha faktiske konsekvensar av turbinane, og som dermed er grensa for praktisk visuell influens. Desse grensene er sett utifrå vurderingane som er gjort for landskap for Bremangerlandet vindkraftverk (Bjørnstad 2011). I tillegg spelar topografien ei stor rolle når det kjem til korleis vindkraftverket vil bli synleg. Mesteparten av landskapet som vert påverka av Bremangerlandet vindkraftverk ligg dermed i Vågsøy og Bremanger kommune. Rapportnr. 11-292-2 24 Bremangerlandet vindkraftverk 5. UTBYGGINGSPLANANE Planområdet for vindparken omfattar ca. 7 km² og ligger i Bremanger kommune. Høgaste topp innanfor planområdet er Steinfjellet på 637 moh. Området ligg innanfor høgdeintervallet 260 til 637 moh., sjå også Figur 5-1. 5.1 Vindturbinar og utbyggingsløysing Det vert planlagt å bygge eit vindkraftverk med samla installert effekt omkring 80 MW i området. Det er i konsekvensutgreiingane lagt til grunn ei eksempelløysing basert på 26 stk. 3 MW turbinar. Utbyggingsløysninga er ei førebels eksempelløysing innanfor planområde. Siemens SWT 3.0 med navhøgd 80 meter og rotordiameter på 101 meter er nytta som eksempelturbin for utgreiingsarbeidet. Total høgde frå bakken til topp av vengespiss blir då 130,5 meter. Vindturbinane vil ha ein tilnærma kvit overflate. Kvar vindturbin vert fundamentert til fjell via eit betongfundament i kombinasjon med fjellboltar/stag eller med gravitasjonsfundament. Det meste av turbinfundamenta vil ligge under bakkenivå og vil dermed bli svært lite synlige. Korleis utbyggingsløysinga eventuelt vil bli til slutt vil ikkje bli klarlagt før etter at eventuell konsesjon er gitt og ein har gjennomført grundigare vindanalyser og ei anbudsrunde der turbinleverandør og turbintype blir valt. 5.2 Tilkomstvegar og interne vegar Det må byggast veg frå eksisterande veg og inn i vindparken. Vegane vert bygde med ei breidde på ca. 5,5 meter. Det er planlagt vegar fram til kvar enkelt vindturbin, sjå Figur 5-1. Tilkomstvegen vil ha ei lengd på ca. 1,5 km. Lengda på dei interne vegane er ca. 15,5 km, Figur 5-1, totalt i underkant av 17 km veg. Vegstandarden vil vere den same for tilkomstog internvegane. Ved kvar vindturbin vil det bli opparbeida montasjeplassar til bruk for store mobilkraner under montasjearbeidet. Plassen vil bli detaljutforma i samarbeid med leverandør, dvs. avhengig av monteringsmeoda til vindturbinen. Arealbehovet til oppstillingsplassane er 1 – 1,5 daa pr. vindturbin. 5.3 Kabling og koplingsstasjon Vindturbinane vil knytast til ein transformatorstasjon sentralt i vindparken med 22 kV-kraftkablar som vert lagt i veggrøft, sjå førebels plassering av stasjon (svart trekant) i Figur 5-1. Bremangerlandet Vindpark AS 25 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk Det er også planlagt eit driftsbygg i tilknyting til koplingsstasjonen. Sjølve stasjonen med driftsbygg vil ha ei grunnflate på 200 m2. Samla arealbehov med opparbeida tomt vil vere ca. 2 daa. Figur 5-1 Teknisk plan med 26 turbinar, totalt 78 MW. Turbinane er markert med grøne punkt og servicestasjonen med svart trekant. 5.4 Tilknyting til regionalnettet SFE-Nett planlegg felles nettilknyting for Bremangerlandet vindkraftverk og andre vindkraftverk i området. Melding med forslag til utgreiingsprogram for nettløysinga vart sendt NVE i juni 2011. Det vil bli utarbeida ein eigen konsekvensutgreiing for nettløysinga i regi av SFE-Nett. 5.5 Permanent og midlertidig arealbehov Planområdet for Bremangerlandet vindkraftverk er ca. 7 km2. Berre ein liten del av dette arealet blir nedbygd. I tabellen under er det vist eit anslag over areal som blir direkte påverka av dei ulike komponentane i vindkraftverket. Det er lagt til grunn at vegane i gjennomsnitt har ei totalbreidde inklusive grøfter, fylling og skjeringsutslag Rapportnr. 11-292-2 26 Bremangerlandet vindkraftverk på 8 meter og at vindturbin med kranoppstillingsplass krev eit areal på ca. 1,5 daa pr. turbin. Tabell 5-1 Arealbeslag i vindkraftverket oppgitt i dekar. Arealbeslag daa Areal tilkomstveg 12 Areal interne vegar 124 Areal kranoppstillingsplassar og turbinfundament 39 Massetak, mellomlager 2 Transformatorstasjon/driftsbygg inkl. tomt med P-plass 2 SUM daa 179 daa Arealet som vil bli direkte påverka av vegar, turbinar etc. utgjer altså om lag 2,5 % av sjølve planområdet til vindkraftverket. Under anleggsarbeidet vil det bli trong for uttak av stein og masser til vegbygging. Ved bygging av interne vegar er det mest sannsynleg at masse vert henta internt frå planområdet. Dette kan skje ved at ein tek ned kollar i og nær vegtraseane. Det kan bli trong for eit sentralt massetak innanfor planområdet i tillegg. 5.6 El-produksjon og kostnader Det planlagde vindkraftverket vil ved full utbygging produsere omlag 250 GWh/år. Dette tilsvarar elektrisitetsforbruket til 12500 einebustadar, basert på eit årleg forbruk på 20 000 kWh. Utbyggingskostnaden vil vere omlag 1020 mill. NOK. 5.7 Anleggsgjennomføring og transport Anleggsarbeidet vil bli gjennomført i løpet av 1,5 - 2 år. Det ser ut til å vere mest aktuelt å ta i land komponentane til vindkraftverket ved kai i Leirgulen og transportere komponentane på bil langs eksisterande veg til vindkraftverket. Det vil være trong for utviding av svingar opp frå Oldeide. 5.8 Nedlegging av anlegget Ved nedlegging av vindkraftanlegget vil NVE stille krav til fjerning av vindturbinane og andre synlige installasjonar. Det vert også stilt krav om opprydding og istandsetting. Bremangerlandet Vindpark AS 27 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk 6. FORHOLDET TIL OFFENTLEGE OG PRIVATE PLANAR 6.1 Kommuneplan Planområdet er i kommuneplan for Bremanger (2004-2008 (2016), arealdelen, avsett som LNF-område (landbruk-, natur- og friluftsområde) sone 1, der det ikkje kan førast opp eller delast frå bustads-, fritids- eller næringsbygg utan dispensasjon. 6.2 Fylkesdelplan I fylkesdelplan for arealbruk for Sogn og Fjordane fylke (www.fylkesatlas.no) er det avmerkt fleire regionalt viktige og eit nasjonalt viktig friluftsområde innanfor undersøkingsområdet. Innanfor ei 10 km-sone frå vindkraftverket (praktisk visuell influens) ligg Vetvika, Grotlesanden og Hornelen (nasjonal verdi) på Bremangerlandet og Kalvåg med kringliggjande område mellom Frøya og Bremangerlandet. Innanfor ei 20 km sone frå vindkraftverket ligg i tillegg Rugsundøy, Refviksanden på Vågsøy, Totland på fastlandet i Vågsøy kommune og Grytadalen/Guleslettene på fastlandet i Bremanger kommune. 6.3 FRIDA registreringer I FRIDA databasen til fylkesmannen i Sogn og Fjordane er det gjort registreringar av lokalt viktige friluftsområde. Her er det registrert fleire område innanfor undersøkingsområde (www.fylkesatlas.no). I tillegg til områda med nasjonal og regional verdi er bl.a. følgjande område registrert innanfor 20 km sona (sjå temakart i vedlegg 1): Nordvestre del av Bremangerlandet (inkl. planområdet), Bremanger kommune Grotle, Bremanger kommune Fjellområda på Frøya, Bremanger kommune Nesbø – Dyrstad – Vingekvarven, Bremanger kommune Marøya, Bremanger kommune Gangsøya, Vågsøy kommune Rugsund – Davik, Bremanger kommune Nibbetinden – Vågsvåg, Vågsøy kommune Torvheugen – Nobba – Einevarden, Vågsøy kommune Refvikvatnet, Vågsøy kommune Børahornet, Vågsøy kommune Halvøya mellom Sørpollen og Nordpollen, Vågsøy kommune 6.4 Andre vindkraftplanar I nabokommunen til Bremanger i nord vart vindkraftverket Mehuken sett i drift i 2001. Det er også planlagd fleire andre landbaserte vindkraftverk i og kring influensområdet til vindkraftverket. I tillegg har Vestavind kraft fått konsesjon til Rapportnr. 11-292-2 28 Bremangerlandet vindkraftverk fleire testområde for vindturbinar til havs. Oversikt over planlagde og bygde vindkraftverk er vist i Tabell 6-1 og Figur 6-1. Figur 6-1 Planlagde og bygde vindkraftverk i nærområdet til Bremangerlandet vindkraftverk. Bremangerlandet Vindpark AS 29 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk Tabell 6-1 Oversikt over planlagde og idriftsette vindkraftverk i nærområdet til Bremangerlandet vindkraftverk. Avstand til Vindkraftverk Tiltakshaver Kommune Effekt Stadium Bremangerlandet vindkraftverk Kyrkjestein Flora, Naustdal Flora, Naustdal 41 MW Konsesjon søkt > 20 km Okla Vestavind Kraft AS Selje 21 MW Konsesjon søkt > 20 km Vågsvåg Kvalheimkraft AS Vågsøy 24 MW Melding sendt < 20 km Hennøy Vestavind Kraft AS Bremanger 35 MW Melding sendt < 20 km Zephyr AS Flora, Bremanger 180 MW Melding sendt < 20 km Vestavind Kraft AS Vågsøy, Selje 10 MW Konsesjon gitt < 20 km (til dels) Vågsøy 4,25 MW og 18,40 MW Guleslettene Testområde Stadt Mehuken I og II Kvalheim Kraft AS Rapportnr. 11-292-2 30 < 20 km I drift Bremangerlandet vindkraftverk 7. STATUSSKILDRING OG VERDIVURDERING - FRILUFTSLIV 7.1 Kort om friluftsliv i området Bremanger kommune ligg i ytre Nordfjord, nordvest i Sogn og Fjordane fylke. Naturen og topografien i Ytre Nordfjord legg forholda svært godt til rette for fotturar av varierande lengd og vanskelegheitsgrad både til fjelltoppar og andre turmål som gir utsyn over eit flott og dramatisk landskap med stor variasjonsbreidde frå ope hav via kystklipper og fjordar til høgfjell med snøbrear. Turar på og i fjellet vert nytta både til trim og treningsturar ein ettermiddag og lengre dagsturar både for barnefamiliar og for dei som vil gå tyngre ruter. Stiane er i stor grad avmerka på turkart og i Turboka for Bremanger kommune (Bremanger Hamn og Næring), men det er også mange stiar som er mykje brukt som ikkje er merka. Turmåla varierer frå turar på dei ytste trelause øyane og holmane med bratte sjøklipper og krittkvite sandstrender til høgareliggande fjellområde med isbrear. Det kystnære miljøet med storhavet i vest, øyer og holmar legg også godt til rette for segling, kajakkpadling og motorisert båtferdsel. Både lokale og folk frå regionen elles nyttar området til båtturar. Hytte og fritidsbustadane i kommunen er forholdsvis spreidd, men flest hytter er det på nord- og sørsida av Bremangerpollen, samt langs yttersida av Novelandet. Sidan den mest praktiserte friluftsaktiviteten i området er turgåing på fjellet, og dette er ein aktivitet som er viktig året rundt, er det slik aktivitet som er mest vektlagt i denne rapporten. 7.2 Verdiar i planområdet til vindparken Planområdet omfattar fjellplatået mellom Steinfjellet aust (i motsetnad til Steinfjellet vest som ligg ca. 3 km sørvest for Steinfjellet aust. Steinfjellet aust har TV mast) og Oldeide på Bremangerlandet. Planområdet er avgrensa av sjøklipper som går bratt ned i Fåfjorden mot nord og bratte fjellsider ned mot Dalevatnet i sør. Området oppe på sjølve platået ligg mellom 270 – 640 m o.h., er småkupert og lettgått. Det ligg fleire små vatn og myrområde innanfor planområdet. Fjellnaturen i ytre Nordfjord er svært spesiell med fjellplatå og kystklipper heilt ut mot havet. Dei bratte lisidene på veg opp til fjellplatået er dominert av røsslyng, gras og urter, og vegetasjonen på toppen av platået er svært karrig og dominert av ulike starrartar, torvull/duskull og rabbesiv (Håland og Mjøs 2004). Stadvis finnest det område av steinete blokkmark. Planområdet er ein del av eit friluftsområde som dekkjer store delar av nordre Bremangerlandet og har fått lokal verdi i fylkesmannen si FRIDA registrering (www.fylkesatlas.no). På turkartet for Bremanger er den nordvestre delen av Bremangerlandet nord for Dalavatnet og vest for Rv. 616 er kalla Bremangerlandet nord. Her er det fleire både merka og umerka turstiar samt ein grusveg som er avsperra med bom, og som er mykje brukt som turveg. Grusvegen går frå Svarstad ved Dalevatnet og opp til TV-masta ved Steinfjellet aust (638 moh.). Turen har ein høgdeskilnad på ca. 630 meter fordelt på 5 km og tek ca. 2 timar. Sidan turen går på grusa veg er det Bremangerlandet Vindpark AS 31 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk tørt og fint å gå her året rundt, og lett og trygt å gå sjølv om det er skodde eller dårleg ver (Turboka 2010, Svarstad pers. medd.). Frå Steinfjellet går det ein gamal kjerreveg/traktorveg austover til fleire setrer. Opp til dette seterområdet kjem ein seg også langs ein gammal stølsveg frå Varpe via Koppen. Frå setra går det også sti vidare over Oldeidsmannen (422 moh.), ned att til Oldeidet eller Oldeidstunnelen. Ein kan også gå på sørsida av Blandevatnet og ned att Klungresetdalen ned til Klungreset ved Dalevatnet. Turen frå Klungreset, opp Klungresetdalen og vidare til Oldeidsmannen er omtala i turboka for Bremanger som ei rute som passar for nybyrjarar og middels trente turgåarar, og turen til toppen tek om lag 2 timar. Dei to mest brukte turane er nok langs vegen opp til Steinfjellet eller opp Klungresetdalen til Oldeidsmannen (Svarstad pers. medd.). Figur 7-1 Planområdet sett frå sundet ved utløpet av Dalevatnet. TV-masta på Steinfjellet aust er synleg litt til venstre for midten. Keipen turlag (del av DNT) har turbøker liggande på 16 toppar på Bremangerlandet som del av Fjelltrimmen (sjå Tabell 7-1). To av desse turmåla, Oldeidsmannen og Steinfjellet aust, ligg inne i planområdet. Tabellen viser at av desse to er Steinfjellet noko meir besøkt enn Oldeidsmannen, mest truleg fordi vegen opp gjer toppen lett å nå sjølv i dårleg ver. Turstiar, lokalt og regionalt viktige turområde og postane i Fjelltrimmen er vist på temakartet i vedlegg 1. Turane i planområdet kan by på bratte, men jamne og fine oppstigingar til eit fjellplatå der lettgått terreng gjer det lett å gå også utanom opparbeidde og merka stiar. Sidan planområdet ligg forholdsvis høgt og har ei bratt oppstiging, kan området vere vanskeleg tilgjengeleg for dei minste borna som vil gå sjølve. Turmål Rapportnr. 11-292-2 32 Bremangerlandet vindkraftverk utanom stiane er bl.a. fiskevatn eller toppane langs nordenden av platået. Turane startar i kulturlandskapet ved Dalevatnet, går gjennom beitemark og lauvskog før ein kjem over skogbeltet og over i fjellvegetasjon. Frå toppane stuper fjellet bratt ned i Fåfjorden og kan gi ei dramatisk oppleving av naturen og terrenget, og flott utsyn inn Nordfjorden og nordover til Stadt. Turane gir dermed ein stor variasjon i oppleving og landskapsintrykk. Hovudintrykket av sjølve planområdet er naturlandskapet med lite menneskeleg påverknad bortsett frå beitedyr, dei små stølshusa og TV-masta på Steinfjellet som er 150 m meter høg og synest godt frå heile resten av planområdet. Grusvegen opp til masta er berre synleg frå Svarstaddalen, mellom Steinfjellet aust og Tunga. Området er nytta til beiting av sau, og stølane er nytta i samband med tilsyn til sauen, ved sauesanking og hjortejakt og til rekreasjon (Indrehus pers. medd.). Tabell 7-1 Tal på innskrivingar i turbøkene til Keipen turlag. Tal på innskrivingar Turmål moh 2006 2007 2008 2009 2010 Oldeidsmannen 637 108 84 254 436 511 Steinfjellet aust (TV) 638 184 190 391 819 784 Steinfjellet vest 681 690 572 634 639 700 Karihaugen 643 277 311 347 413 476 Huseheia 521 743 642 615 675 758 Leianipa 546 686 562 648 687 670 Veten 527 649 586 658 804 868 Smalerabben/Storerabben 540 151 213 224 372 372 Svartevasshornet 585 - 155 133 143 151 Langevasshornet 591 236 190 135 171 191 Hesten 275 - 302 168 293 299 Rylandshornet 391 1195 732 626 860 742 Geitenipa 420 - 385 355 574 532 Holehornet 251 398 428 553 630 717 Førsnipa 300 - 355 707 2176 1885 Strugsnipa 281 - - 696 2026 1908 Det er nok oppstigingane langs grusvegen eller turstien frå Klungreset som er mest nytta som tilkomst til planområdet, og frå planområdet er det desse to turane som er skildra i Turboka. Området er nok mest nytta av dei som bur lokalt på Svarstad, Varpe og Klungreset som kan gå heimanfrå for å kome til turstiane, men også av folk på Bremangerbygda, Grotle og resten av Bremangerlandet som har ein kort køyretur til startpunkta. Området er best eigna til dagsturar sidan avstand og stigning gjer turane litt lange til korte ettermiddags- kveldsturar. Unnataket kan vere turen til Steinfjellet aust dit det går grusveg, sidan denne er lett å gå sjølv i litt vanskeleg sikt og dårleg lys. Pilgrimsvandringa frå Kinn til Selje går blant anna opp Klungresetdalen, via Blandetvatnet og ned til Oldeide. Langs denne leden vert det arrangert årlege pilgrimsvandringar. Bremangerlandet Vindpark AS 33 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk Topografien i planområdet gjer det også godt eigna til skiturar i periodar med snø, og sidan planområdet ligg forholdsvis høgt (300 – 600 m o.h.) er dette av dei mest snøsikre områda på Bremangerlandet, og dermed eit viktig skiturområde lokalt (Melvær 2009, Skjølberg pers. medd.). For skiturar er det tilkomst frå Oldeidstunnelen eller langs vegen opp til Steinfjellet aust som vert nytta. Men vintrane så langt ut på kysten kan like gjerne vere milde og legge til rette for fotturar året rundt. Bortsett frå Steinfjellvatnet har vatna i planområdet fisk, og vert tidvis nytta til fritidsfiske sjølv om fisken er liten. Området inngår ikkje i noko fiskekortsone. Det er hjort i planområdet, og det vert nok drive noko jakt her, men hovedtyngda av hjortejakte foregår lenger nede i lisidene (Indrehus pers. medd.). Figur 7-2 To av sela som ligg i planområdet. 7.3 Verdiar i influensområdet til vindparken Bremangerlandet nord, vestre del Området vest for planområdet er del av same lokalt viktige friluftsområdet som sjølve planområdet, men er delt frå planområdet av Svarstaddalen. Området ligg 18 km frå planområdet. På denne delen av Bremangerlandet går det bl.a. merka tursti til Vetvika. Stien tek av frå grusvegen opp Svarstaddalen, rett forbi grensa til planområdet, og går som ei rundløype der ein kan ta den bratte nedstiginga nord for Karihaugen og tilbake langs nordsida av Solheimsvatnet og den noko slakare stiginga opp Ura, eller Rapportnr. 11-292-2 34 Bremangerlandet vindkraftverk omvendt. Turen er omtala i Turboka som ein tur for erfarne turgåarar, og rundturen tek om lag 7-8 timar. Vetvika er eit spennande og idyllisk turmål med ei krittkvit sandstrand omkransa av bratte fjellsider og små gardar som vitnar om livet til dei som budde her til for 1951. Ytre Nordfjord Turlag og Keipen Turlag arrangerer årleg tur til Vetvika for sine medlemar, og området er merkt som regionalt viktig friluftsområde i fylkesdelplanen for arealbruk. Vetvika ligg ca. 3 km frå planområdet og er også eit mykje nytta mål for båtutfart. Figur 7-3 Vetvika. Foto: Katrine Bjørnstad. Naturlege turmål til fjelltoppar i området er bl.a. Veten (527 m o.h.), Karihaugen (644 m o.h.), Steinfjellet vest (68 m o.h.), Leianipa (546) og Huseheia (521 m o.h.) som alle er postar i Fjelltrimmen til Keipen turlag. Alle desse turmåla er godt besøkte i følgje statistikken til Keipen turmål. Veten ligg om lag 7 km frå planområdet, medan dei andre toppane ligg om lag 2-4 km frå planområdet. Det minst besøkte turmålet er nok Karitinden sidan dette er den lengste turen. I turboka for Bremanger er det også skildra ein kombinasjonstur frå Ytre Grotle – Veten – Leianipa – Karihaugen – Steinfjellet – Huseheia – Torvanger som skal ta om lag 6 timar. Dei andre turane som er skildra tek 1,5 – 3 timar til toppen. Motbakkeløpet Veten opp vert arrangert frå Grotle kvart år. Dei siste åra har det vore rundt 600 deltakarar (Skjelberg pers. medd.). Grotlesanden er avmerkt som regionalt viktig friluftsområde i fylkesdelplan for arealbruk (www.fylkesatlas.no). På Grotlesanden er det opparbeidd parkeringsplass, tilkomstveg og toalett, og det er tilrettelagt for rullestolbrukarar. Langs nordsida av Bremangerpollen utover mot Grotle er det også eit interessant område for fuglekikking. Dei langgrunne sjøområde gjer området attraktivt for sjøfugl og andefugl, og i tillegg er det stor artsdiversitet av fugl i overgangen mellom strand og dyrka mark og i lauvskogen. Dei mange ulike naturtypane i eit Bremangerlandet Vindpark AS 35 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk avgrensa område gjer området attraktivt for fugleinteresserte (Håland og Mjøs 2004). Figur 7-4 delområde i influensområdet til Bremangerlandet vindkraftverk. Rapportnr. 11-292-2 36 Bremangerlandet vindkraftverk Vatna i dette området høyrer til under fiskekortsone 8 Grotle og Igland administrert av Bremanger Innlandsfiskelag. Her ligg det fine fiskevatn som Viedalsvatnet og Tussevikvatnet der ein kan fiske krede (småaure). Det går privat veg til området frå Indre Grotle. I tillegg er kyststripa frå Bremanger ut mot Grotle merka som lokalt viktig område for friluftsliv i FRIDA. For stiar og viktige lokale og regionale friluftsområde sjå temakartet i Vedlegg 1. Dette området har nok eit meir variert tilbod og fleire turmål enn planområdet lenger aust. Bremangerlandet sør På søndre delen av Bremangerlandet er det også avmerkt fleire turar. Både lettare turar enn det som finnest lengre nord på Bremangerlandet, men også turar på drøye 2,5 timar til toppen. Turmål i dette området som er del av Fjelltrimmen til turlaget er Smalerabben (540 m o.h.), Førsnipa (300 m o.h.), Strusnipa (281 m o.h.), Svartevasshornet (585 m o.h.), Langevasshornet (591 m o.h.), Hesten 275 m o.h.), Rylandshornet (391 m o.h.), Geitanipa (420 m o.h.) og Holehornet (251 m o.h.). Av desse ligg Strusnipa, Førdsnipa og Smalerabben nærast planområdet, medan dei andre ligg noko lenger unna. Sjå plassering i vedlegg 1. Det går raudmerka stiar til Smalerabben, Svartevasshornet, Langevasshornet, Hesten, Rylandshornet, Geitenipa og Holehornet, medan det er rydda sti til bl.a. Førsnipa og Strusnipa. I turboka for Bremanger kommune er det omtalt 104 i heile kommunen, og målet er at alle skal merkast på sikt. Som Tabell 7-1 viser er Førsnipa og Strusnipa dei turmåla som er nytta oftast. Dette er kortare turar som også eignar seg godt som ettermiddags- eller kveldsturar. Smalerabben kan særleg vere ein spennande tur, då dette er ein særeigen fjellformasjon der toppen er ein smal rygg som berre er 1-2 meter på det smalaste. På nordsida er det 500 høgdemeter rett ned i Dalsbotnen og på sørsida er det 300 høgdemeter rett ned i Berledalen (Turboka). Særleg dei lågare toppane som Strusnipa og Førdsnipa er mykje nytta også til ettermiddags/kveldsturar heile året. I vinterhalvåret nyttar folk hovudlykt for å gå på toppane ettermiddags- og kveldstid (Svarstad pers. medd.). Skatestraumområdet (Hornelen og Rugsundøya) Rungsundøy med handelsstaden Rugsund har fått regional verdi som friluftsområde i fylkesdelplan for arealbruk og er godt eigna til båtutfart og bading. Handelsstaden Rugsund er eit freda kulturmiljø. I tillegg går det tursti over heile Rugsundøya frå vest til aust via den høgste toppen på øya Sundstua (549 m o.h.). På austre tipp av Bremangerlandet, ca. 15 km frå planområdet, ligg Hornelen (860 m o.h.). Hornelen er eit kjent og svært viktig turmål i regionen for dei som vil gå litt lengre turar. Hornelen er Nord-Europas høgste sjøklippe, og stuper bratt ned i sjøen mot aust. Hornelen ligg langs seilleden som var den gamle allfarvegen då storparten av trafikken i område gjekk til sjøs, og Hornelen har difor vore eit kjent landemerke i fleire århundre. Det går raudmerka sti til toppen både frå Hunskår og Berleneset, og ulike turlag arrangerer fleire turar kvar sommar. Området rundt Hornelen har nasjonal verdi for friluftsliv i følgje fylkesdelplan for arealbruk. Det er også fleire fuglereservat på holmane rundt Rugsundøya for dei som er interessert i å sjå på fugl. Bremangerlandet Vindpark AS 37 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk Figur 7-5 Hornelen. Foto: Kristin Os. Frøya Turkartet og Turboka for Bremanger skildrar turar også på Frøya, bl.a. frå Kalvåg det høgste punktet Fanneskarvarden (378 m o.h.) og vidare til Dosavarden, til fyret og den plyndra gravrøysa på Kjerringehalsen eller langs Nordsjøløypa Søre Lyngsneset. Denne løypa er tilrettelagd med plankestiar på våte område og oppbygde rasteplassar. Fiskeveret i Kalvåg og området rundt med mange holmar og skjergjer området attraktivt og populært blant båtfolk. Frøya er avmerkt som lokalt viktig friluftsområde i FRIDA, og området mellom Frøya og Bremangerlandet er avmerkt som regionalt viktig friluftsområde i fylkesplan for arealbruk. Området har fiskehamn med særeige sjøbodmiljø, og er ein naturleg oppankingsplass for dei som ferdast med båt. Fastlandet på Bremanger Grytadalen – Guleslettene er eit større turområde i Bremanger og Flora på sørsida av Midtgulenfjorden, og er eit av masseutfartsområda i fylket. Området er særleg eit snøsikkert og mykje nytta vinterutfartsområde som ligg til rette for flotte skiturar, men er også nytta til turar om sommaren og til jakt og fiske. Området har regional verdi på fylkesdelplanen for arealbruk. Områda mellom Nesbø-Dyrstad-Vingekvarven og Rugsund-Davik-Ålfotenområdet er avmerkt som lokalt viktige friluftsområde i FRIDA registeret, og begge områda har fleire turar som både er avmerkt på turkartet for området og i Turboka. I tillegg er Marøya og Hennøya rett utanfor fastlandet avmerkt som lokalt viktige friluftsområde i FRIDA registreringa. Rapportnr. 11-292-2 38 Bremangerlandet vindkraftverk Vågsøy sør og fastlandet i Vågsøy kommune Rundt Vågsvåg ligg fleire populære turmål som Hestetinden og Nibbefjellet vest for Vågsvåg og Kletten og Kjeretoppane aust for Vågsvåg. Alle desse toppane er turmål i Ytre Nordfjord Turlag sin populære Vintertrim og Vintertrimmen junior der turbøker vert lagt ut på ulike toppar og turmål (Sjå avmerkte turmål i temakartet vedlegg 1). Toppane i dette området ligg mellom 300 og 400 m o.h., og går gjennom eit skogbelte før ein kjem opp i lyngheiene. Det ligg også ein trimpost i Vintertrimmen junior ved Bergavatnet på ca. 155 m o.h. Dette er eit lågterskel turmål som er populært blant barnefamiliar med små barn. Det vert drive hjortejakt i området aust for Vågsvåg. Noko lengre aust ligg Veten som er den høgste toppen på Vågsøya (613 m o.h.) og er eit av dei mest populære turmåla på øya. Toppen er oftast nådd på sti frå Måløysida, men det går også sti frå Vågsvågsida via Tuftegrøvatnet. Aust for Veten ligg Brurahornet og Gottrøysa som også er turmål i Vintertrimmen. Fleire av vatna i området som Bergavatnet, Ulkupevatnet og Vetevatnet er gode fiskevatn og vert nytta til fritidsfiske. På den vestre delen av Husevågøya som vert liggande rett sør for planområdet er det også fleire både merka og umerka stiar. Gangsøya er avmerkt som lokalt friluftsområde gjennom FRIDA registreringane. På fastlandet i Vågsøy kommune ligg Hanekammen og Synnevahornet som er populære turmål og del av Vintertrimmen til YNT. Begge desse toppane er høgre enn Veten, og Synnevahornet er høgste toppen i Vågsøy kommune. Området nord for Synnevahornet har særleg mange turmoglegheiter og er avmerka som eit område av lokal verdi for friluftslivet gjennom FRIDA registreringane. Totland ved Bryggja har regional verdi for friluftsliv etter fylkesdelplanen for arealbruk (www.fylkesatlas.no). Dette er eit idyllisk øylandskap med gode tilhøve for ilandstiging frå båt. Vågsøy nord På den nordlege delen av Vågsøya er det også fleire turmoglegheiter. Vintertrimmen har postar på Rystestøylen, Børahornet og Skongenes fyr, medan Vintertrimmen junior bl.a. har postar langs den gamle Kvalheimsvegen. Området rundt Nobba er avmerkt som eit lokalt viktig friluftsområde i FRIDA, og her har ein utsikt til fuglefjellet på Einevarden, som er det største fuglefjellet i Sogn og Fjordane med både havhest, toppskarv, krykkje, gråmåke, svartbak, alke, lomvi, teist og lunde (Isdahl 2011). Refviksanden er kjent som ein av Noregs finaste badestrender. Stranda er ca. 700 meter lang, og bak stranda er det delvis tilvokste sanddyner som vert mykje brukt til camping eller som leirplass. Området er tilrettelagt for camping med parkeringsplass, sanitæranlegg, renovasjon og campingplass (Berg og Biørnstad 2005), og har regional verdi for friluftsliv i følgje fylkesdelplan for arealbruk (www.fylkesatlas.no). På Kråkenes og Skongenes er det fyr som vert nytta som turmål og til overnatting. Skongenes fyr er eigd av turlaget. Fjord- og havområda i influensområdet Mange som bur i undersøkingsområdet og omkringliggande område har båt og dreg på fisketurar og båtturar i influensområdet til vindkraftverket. For fisking i sjøen er Bremangerlandet Vindpark AS 39 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk særleg Bremangerpollen nytta, området mellom Frøya og Bremangerlandet og Dalevatnet (Melvær 2009, Svarstad pers. medd.). 7.4 Verdivurdering Tabell 7-2 Verdivurdering av plan- og influensområdet til Bremangerlandet vindkraftverk. Område Lokal verdi Regional verdi Nasjonal verdi Planområdet Middels Liten Liten Bremangerlandet nord, vestre del Svært stor Stor Liten/middels Bremangerlandet sør Svært stor Liten Liten Skatestraumområdet Stor Stor Middels/stor Frøya Stor Stor Middels Fastlandet på Bremanger Stor Svært stor Liten Influensområdet Vågsøy sør og fastlandet i Vågsøy Svært stor/stor Liten/middels Liten Vågsøy nord Svært stor Stor Middels stor Fjord og havområda Stor Middels Middels/liten Rapportnr. 11-292-2 40 Bremangerlandet vindkraftverk 8. KONSEKVENSAR 8.1 Anleggsfasen Planområdet vil i anleggsperioden vere dominert av anleggsmaskinar og gravearbeid som vil medføre støy, visuelle forstyrringar og i mindre grad støvplager. Kjelder til støy vil blant anna vere graving og pigging, dumping av massar og tungtransport. Arbeidet vil skje i ei periode på 2 år. I denne fasa vil utbyggingsområdet vere mindre eigna for utøving av friluftsaktivitetar, spesielt jakt. Det vil sannsynlegvis også verte avgrensa høve til ferdsel innanfor delar av planområdet under bygging. Influensområdet vil bli påverka i relativt lita grad, med unntak av verdiar som ligg i nærleiken til vegen som vil bli brukt til tungtransport. Moglege verknadar i anleggsfasa er knytt til bygging av tilkomstveg, transport av massar, turbinmodular etc., samt lokalt deponi av masser. Anleggsfasa er rekna med å vare i 2 år. Konsekvensane i anleggsfasa er difor avgrensa i tid, men eventuelle endringar og skader som vert gjort på naturen i denne fasa vil vere synlege i lang tid. Planområdet vil i denne perioden vere dominert av anleggsmaskiner og gravearbeid, og dei fleste, om ikkje alle, areala i planområdet vil vere lite eigna og mindre tilgjengeleg for utøving av friluftsliv. Konsekvensane i anleggsfasa vert vurdert som middels negative for planområdet og små negative for influensområdet. 8.2 Driftsfasen 8.2.1 Endringar i opplevingskvalitet Visuelle konsekvensar Konsekvensane for friluftslivet vil først og fremst vere knytt til dei visuelle verknadane av vindkraftverket. I planområdet vil verknadane vere store, og dette, vil klart endre opplevingskvalitetane i området. Dersom eit område er særleg verdifullt som følgje av kvalitetar som urørt rekreasjonsareal, vil denne verdien bli vesentleg redusert. Kor negative endringane vert opplevd, avheng også av den typen friluftsaktivitet som vert utøva. Det er for eksempel nærliggande å tenkje seg at konsekvensane er større for ein turgåar på veg opp til ein utkikspost enn for ein jeger eller fiskar som har stort fokus på den aktiviteten dei held på med, og noko mindre fokus på omgjevnadane. I eit vidare influensområde vil vindturbinane vere meir eller mindre synlege avhengig av avstand og kvar betraktaren står. På avstandar opp til 3 km vil turbinane prege omgjevnadane ein god del når det er klarver og dagslys. På avstandar mellom 3-6 km vil det vere vanskeleg å seie storleiken på turbinane. På større avstandar enn rundt 6-8 km vil turbinane sjeldan vere særleg framtredande. Dersom landskapet er ope, med lite vegetasjon, slik det er i planområdet på Bremangerlandet, vil turbinane naturleg nok virke dominerande. Bremangerlandet Vindpark AS 41 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk Støy Støy frå vindturbinane vil kunne verke forstyrrande i planområdet. Dersom ein oppheld seg mindre enn 1 km frå vindkraftverket vil ein, avhengig av varierande forhold som vindstyrke og vindretning, kunne høyre suset frå rotorblada. Kor plagsamt dette kan vere for friluftsutøvarane avheng bl.a. av kor kraftig støyen er, om vindturbinane er synlege frå der ein er, og kor støyømfintleg kvar enkelt person er (Kjelde Akustikk 2010). Når det gjeld støyen sin innverknad på dyr viser erfaringar frå Hitra at hjorten brukar vindkraftområdet omtrent som før, og at støy frå turbinane samt frå trafikk i samband med vedlikehald truleg vil medføre lite forstyrringar. Betra tilgang i form av nye vegar kan på den andre sida bidra til å auke straumen av menneske, og for dyra vil i så fall dette ha større konsekvensar enn både turbinstøy og vedlikehald i driftsfasen. Støy vil sjeldan vere eit problem i avstandar på 1 km eller meir frå vindkraftverket. 8.2.2 Endra tilgang Bruksrestriksjonar Når vindkraftverket er i drift vil vegen inn til planområdet verte stengt med bom. Dette vil innebere at det ikkje er lov til allmenn motorisert ferdsel innanfor bommen. Det vil likevel vere fritt for alle til å nytte vegane til fotturar og sykkelturar. Bygging av tilkomstvegar og internvegar Bygging av tilkomstvegar og internvegar vil medføre store inngrep i landskapet, noko som gjer det vanskeleg å tilbakeføre området til opprinneleg tilstand etter konsesjonsperioden på 25 år. Dei nye vegane vil samtidig gjere området meir tilgjengeleg for friluftslivutøvarar generelt, og særleg for syklistar, familiar med små barn og barnevogn og funksjonshemma. Kor tilgjengeleg området er, vil imidlertid avhenge av plassering av tilkomstveg, bom og parkeringsplass. 8.2.3 Ising og iskast Høg luftfuktigheit og låge temperaturar kan medføre isdanning på vindturbinane. Ved temperaturar under 0 °C og samtidig skodde kan det oppstå ising. Den mest vanlege forma for ising er underkjølte skydråpar som frys på kalde overflater dei kjem i kontakt med. I tillegg kan underkjølt regn og kraftig snøfall ved temperaturar nær 0 °C medføre ising. Kor ofte dette skjer, og mengda med is er svært avhengig av temperaturane i området, høgde over havet og vindhastigheit. Ein høg fjelltopp vil ofte vere inne i skyene. Dersom temperaturen samstundes er under 0 °C vil det kunne akkumulerast is på turbinane (Harstveit og Tallhaug 2010). Ising på rotorblad oppstår primært når turbinen står i ro, og eventuelle iskast kan skje når turbinen vert sett i gong att. Isen vil normalt leggje seg på framkanten av vingen, og falle av i bitar av ulik storleik, som igjen ofte vert fragmentert i mindre bitar før dei treff bakken (Harstveit og Tallhaug 2010). Erfaringar frå norske vindkraftverk I 2006 vart det installert 17 2,3 MW turbinar i Kjøllefjord vindpark i Finnmark. Desse turbinane står 300 moh. I Kjøllefjord har det vore rapportert nokre får Rapportnr. 11-292-2 42 Bremangerlandet vindkraftverk episodar med ising kvar vinter, og berre ei som gav isavsetjing på vengane. Delar av denne isen falt av og vart funnen 25 meter frå turbintårnet. Dei største bitane var om lag 20 cm i diameter (Kjeller vindteknikk 2009). Sannsynlegheita for at isen skal lande på ei spesifikk flate lenger vekk frå vindturbinen enn nokre få meter avtek svært raskt med avstanden mellom turbinen og flata. Utrekningar viser at sjansen for at is skal treffe ei flate på 1 m 2 240 meter frå turbinen er mindre enn 1/1000. Dette gjeld for ein treblada turbin med ein rotordiameter på 80 meter på stader med moderate isingsforhold (Harstveit og Tallhaug 2010). Ved vurdering av faren for ising i Storheia vindpark i Åfjord kommune, der det er planlagt installert inntil 85 2,3 MW-turbinar, vart eksempelet med ein person som går på vegen forbi alle vindturbinane kvar dag heile vinteren nytta for å illustrere sannsynlegheita for å bli truffe. I denne rapporten, som bl. a. baserte seg på tidligare gjennomførte studie, vart det konkludert med at personen i gjennomsnitt ville bli truffe av isnedfall ein gong kvart 2000. år (Kjeller vindteknikk 2009). Det er også gjennomført ein studie for å kartlegge potensialet for ising i Geitfjellet vindkraftverk i Snillfjord kommune i Sør-Trøndelag. Også her vert det konkludert med at faren for ising er liten. Størst fare for å bli truffet av is er ein utsett for dersom ein stiller seg opp rett under rotoren når den har stoppa grunna ising og vert ståande der når turbinen startar opp att. Bremangerlandet vindkraftverk vil ligge ca. like høgt over havet som dei to vindkraftverka i Trøndelag, men klimaet er betydeleg mildare på Bremangerlandet enn ved dei ovanfor nemnde tilfella sidan det ligg lenger ut mot havet, noko som inneber lågare risiko for ising, men det er likevel såpass høgt over havet at periodar med frost og snø kan førekome. Vindkraftverket vil ikkje verte bygd i eit område med mykje ferdsel, og risikoen for at nokon kan bli treft av iskast kan difor seiast å vere svært liten. Det er også slik at isingsfara primært oppstår når det er skodde om vinteren, noko som reduserer sannsynet for at det er menneske i området (Kjeller Vindteknikk 2009). 8.2.4 Endringar i åtferd Det er gjennomført ei rekkje undersøkingar om effektar av tiltak i friluftsområde, både internasjonalt og i Noreg, og desse viser at reaksjonar på miljøendringar kan vere knytt til endringar i brukshyppigheit, romleg bruk, tidspunkt for bruken og aktivitet (jfr. Figur 3-1 i metodekapittelet). Ved vurdering av tiltaket sine konsekvensar vil ein også ta med i vurderinga desse ulike, moglege åtferdsendringane. Det er samstundes viktig å vere klar over at utbygginga ikkje berre kan påverke brukarane si åtferd, men også kor tilfredse dei er med å bruke området. Dersom brukarane f.eks. ikkje har gode alternativ til det friluftsområdet som vert påverka av tiltaket, vil dei kunne halde fram med å bruke området, men med redusert utbytte. Det ser ut til at stadstilknyting kan medverke til at brukarane held fram med å bruke eit område, sjølv om dei opplever at kvaliteten vert dårlegare som følgje av tiltaket. For brukarar med sterk tilknyting til staden har områda ein kjensleverdi som andre område ikkje har. Dei alternative områda vert difor uansett Bremangerlandet Vindpark AS 43 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk sett på som mindre verdifulle, sjølv om det er mogleg å utøve dei same aktivitetane der. Bruksfrekvens I nokre tilfelle vil dei eksisterande brukarane velgje å fortsetje å bruke området på same måte som før enten fordi at dei synest endringa er akseptabel, eller fordi dei ikkje har andre alternativ. Konsekvensane som er skildra ovanfor kan imidlertid medføre at dei reduserer bruken, eller i verste fall sluttar å bruke området. Dei vil då velgje å nytte eit anna område for å utøve den ønska aktiviteten, eller eventuelt slutte å utøve aktiviteten. Dette er avhengig av om det finnes alternative område i nærleiken eller ikkje. På ei anna side kan betra tilgjengelegheit føre til at eksisterande brukarar nyttar området oftare, eller at nye brukarar begynner å bruke området, jfr. punkt 8.2.2 (bygging av tilkomstveg og internvegar). Romleg bruk Dersom ei utbygging berre direkte påverkar ein del av eit utfartsområde, kan dei eksisterande brukarane nytte andre delar av dette området. Tidspunkt for bruken I område som er utilgjengelege for visse typar aktivitetar i periodar med snø om vinteren på grunn kan f.eks. brøyting av vegar føre til at dei vert nytta av "sommarbrukarar" også om vinteren. Endringar i tidspunkt for bruken vil eventuelt kunne vere indirekte, ved at ei auke i bruken av området generelt, som følge av betre tilgang til området, fører til at eksisterande brukarar vel å bruke området på tider med låg bruksintensitet. Aktivitet Sidan området vil bli utbygd med vegar, vil det vere eigna til å utøve nye aktivitetar som følgje av betre tilgjengelegheit. Dersom utbygginga inneber at det ikkje lenger er mogleg å utøve ein særskild aktivitet, eller dersom brukarane ikkje oppnår same utbytte av å utøve aktiviteten som tidligare, kan dei velje å fortsette å bruke området, men på ein annan måte. 8.2.5 Omfang Planområdet Turområda og turmåla som ligg innanfor planområdet vil visuelt sett bli totalt dominert av turbinane, sidan dei vil stå på svært nært hald. Støyen frå turbinane vil også vere merkbar. Kvalitetane området har som urørt friluftsområde vil forsvinne, så for dei som søkjer stille og fråvær av menneskeleg inngrep vil planområdet bli svært lite eigna som turmål. Frå Svarstad og Varpe som er utgangspunkt for ein del av turane til planområdet kan ein sjå delar av eit fåtal turbinar (1-3). Langs grusvegen opp til Steinfjellet kan ein ikkje sjå turbinar i det heile i den nedre delen opp til omlag der stien til Vetvika tek av i Svartstaddalen. Herifrå og opp kan ein sjå mellom 1 og 3 av turbinane ettersom ein går oppover, men dei resterande turbinane kjem ikkje til syne før ein står på toppen av Steinfjellet. Herifrå kan ein sjå alle turbinane. Oppe i sjølve Rapportnr. 11-292-2 44 Bremangerlandet vindkraftverk planområdet er topografien avgjerande for kor mange av turbinane, og kor stor del av turbinane, som til ei kvar tid er synlege. I dei høgareliggande delane av planområdet kan ein sjå alle turbinane, medan i daldrag og søkk i terrenget er det færre turbinar som er synlege. Uavhengig av kor mange turbinar ein ser vil turbinane bli svært dominerande sidan dei vil vere på nært hald. På Melane er det mellom 6 og 15 turbinar som vert synlege. Frå Blandevatnet og langs elva ned Klungresetdalen vil 6-10 turbinar vere synlege i øvre del og 1-5 turbinar synlege i nedre del sidan turbinane vil forsvinne bak fjellkanten ettresom ein kjem lengre nedover i dalen. Sjå synlegheitskart i Vedlegg 2. Stien mellom Varpe og sætrene og mellom Blandevatnet og Oldeidet vil på same vis ha aukande grad av synlegheit ettersom ein går oppover fjellsida. Turen til Steinfjellet langs eksisterande veg vil ikkje bli påverka i vesentleg grad, bortsett frå utsikta på toppen som vil bli totalt dominert av turbinar og ikkje lenger ha same verdi som naturmål. Konsekvensane kan bli, som nemnt tidlegare, at nokre brukarar ikkje lenger vil velje dette området for sine turar. For dei som vel å fortsette å bruke området med mål om å oppnå stille og naturopplevingar, vil nok ikkje utbytte av turane bli like stort, i alle fall vil opplevingane bli svært endra i forhold til tidlegare. For dei som jaktar i området vil utbyttet av jakta bli lite endra sidan tiltaket i liten grad vil påverke hjortebestanden og anlegget vil direkte beslaglegge eit lite areal i høve til totalarealet. I tillegg har vindkraftverk ut frå erfaringar vist seg å vere lite til hinder for utøving av jakt og mesteparten av jakta går uansett føre seg lenger nede i fjellsidene og ikkje oppe i sjølve planområdet (Indrehus pers. medd.). Ved jakt er i tillegg fokuset ofte eit litt anna enn ved fotturar, og jegerar kan konsentrere seg meir om sjølve jakta enn dei omkringliggande omgjevnadane, men naturopplevinga rundt jakta vil endrast på same måte som for dei som går på fottur. På den andre sida kan tilkomstvegen og internvegsystemet medføre moglegheiter for ei ny brukargruppe som synest det er positivt med større grad av tilrettelegging og som ikkje tillegg ro og fråvær av menneskeleg inngrep like høgt som kanskje dagens brukarar gjer. Dette vegsystemet kan nyttast til gå- og sykkelturar året rundt, også i periodar med snø, sidan det er planlagt å brøyte vegane. Brukargrupper som kan setje pris på den betra framkomelegheita er bl.a. barnefamiliar, småbarnsfamiliar med barnevogn, personar med redusert rørsleevne. For nokre av desse kan også vindturbinane i seg sjølve vere eit spennande og attraktivt element på turen. Vegane vil likevel ikkje tilfredstille krava for rullestolbrukarar som er 5 % stigning eller maks 8 % stigning på svært korte strekk, sidan vegane her kan vere på opptil 12-15 % stigning. I 2009 vart det gjort ei spørjeundersøking om effektane av første del av vindkraftverket på Hitra blant friluftslivorganisasjonar på Hitra (Melby 2009). I denne undersøkinga kom det fram at 7 av 8 organisasjonar meinte at bruksomfanget blant deira medlemmar var oppretthaldt etter utbygginga og påpeikte at utbygginga også har tilrettelagt for nye brukargrupper og nye bruksformer. Fotturar var blitt mindre utbreitt, medan særleg syklistar hadde teke i bruk området. 1 av 8 organisasjonar skreiv at bruksomfanget blant deira medlemmar var blitt mindre etter utbygginga. Bremangerlandet Vindpark AS 45 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk Den nye tilkomstvegen vil vere noko slakare enn den eksisterande vegen til planområdet, noko som kan gjere tilkomsten til planområdet som turmål enklare og meir attraktiv for dei som synest dei eksisterande stiane og vegen til TV-masta er for bratte og lange. Sidan tilkomstvegen startar på kote 120 vert også den totale stigninga mindre. Dersom tilkomstvegen skal kunne brukast som turutgangspunkt må det leggast til rette med parkeringsplassar ved starten, sidan området ligg eit stykke frå der folk bur, og det vil vere naturleg å køyre til starten på vegen. For ettermiddags- og kveldsturar der mange ser det som ein fordel å kunne gå heimanfrå vil dermed kanskje ikkje den nye tilkomstvegen vere eit alternativ. Den nye tilkomstvegen er nok i tillegg meir verutsett enn i alle fall dei nedre delane av den eksisterande vegen opp Svartstaddalen, og kan difor vere noko mindre attraktiv på dagar med sterk vind, særleg frå nord og aust. For syklistar vil det nye vegnettet i planområdet kunne bli svært attraktivt, og med to tilkomstvegar (eksisterande til TV-masta og tilkomstvegen frå Oldeide) vil forholda ligge godt til rette for å sykle ei runde som går gjennom planområdet. Ei slik runde vil krevje ei noko bratt enten oppkøyring eller nedkøyring (vegen til TVmasta), og ein tur med både start og stopp langs den nye tilkomstvegen vil gi ei snillare rute. Det er ingen naturlege “rundturar” langs internvegane i det planlagde vindkraftverket. Slik vindkraftverket er planlagd ligg det heller ikkje til rette for å opprette ei slik runde på ein enkel måte. Figur 8-1 Vindkraftverket slik det kan bli sjåande ut frå Karihaugen. Visualisering: Katrine Bjørnstad. For dei som vil halde fram med å nytte planområdet til skiturar kan brøyta vegar fram til kvar enkelt turbin vere til hinder på grunn av brøytekantar og mogleg stein og grus i vegbana. Eit alternativ til vinterbrøyta vegar er å nytte snøscooter i drifta Rapportnr. 11-292-2 46 Bremangerlandet vindkraftverk av anlegget i periodar med snø noko som vil gi skiløparane ein meir pakka snøsåle å gå på, noko som kan vere ein fordel, særleg ved laussnø. Dette vil derimot ikkje vere hardpakka nok til å kunne gå på beina, og ein kan då ikkje nytte området til fotturar i periodar med snø. Tiltaket vil endre bruksmoglegheitene i området ved at bruken vert endra frå dei som vil gå fjellturar i naturterreng til dei som vil ha meir tilrettelagt turområde. Attraktiviteten og identiteten for området vil dermed bli tilsvarande endra ved at området vil bli mindre attraktiv for dei som har eit tradisjonelt syn på målet med friluftsliv og i forhold til det som bli sett på som det tradisjonelle friluftslivet i Norge, medan det for eventuelle nye brukargrupper kan bli eit meir attraktivt område. Identiteten til eit område vil kunne forandre seg over tid ettersom nye generasjonar veks opp, så for dei som har vakse opp med området som eit naturområde vil nok tiltaket øydelegge tilknytinga dei har til området i dag, medan dei som er små barn i dag kan knytte identiteten til området til eit eventuelt vindkraftverk. For dei som bur heilt lokalt vil nok likevel ikkje vindkraftverket vere så påtrengande, gjennom at det er eit stykke vekk, både i høgdemeter og avstand, og det vert i stor grad bli liggande i skjul bak ein fjellrygg. Naturlige alternative fjellturområde til planområdet er området vest for Svarstaddalen. Dei toppane som er nærast planområdet men vest for Svarstaddalen, som Karihaugen, Kløverheia og Steinfjellet, vil i stor grad verte påverka av tiltaket. Karihaugen kjem til å ligge om lag 2 km frå næraste turbin. Frå Steinfjellet vest kan ein sjå alle turbinane. Turbinane på Blåfjellet vil vere 5-6 km unna Steinfjellet vest, slik at ikkje alle turbinane vil vere like dominerande, men synsfeltet vil vere dominert av vindturbinar når ein ser austover. I fjellområdet vest for fjellrekka mellom Karihaugen og Steinfjellet vil ikkje vindkraftverket vere synleg i det heile. Unnataket er Veten der ein så vidt ser eit vingesveip (sjå Figur 8-2). Bremangerlandet sør ligg også nær nok til å fungere som eit nærturområde som alternativ til planområdet. Begge desse to alternative områda har fleire alternative turar enn kva som er tilfelle i planområdet. For dei som set pris på området sine naturverdiar i friluftssamanheng vil tiltaket få stort negativt omfang, men for dei potensielle brukarane som gjerne vil ha tilrettelagde vegar kan tiltaket få eit positivt omfang. Det samla omfanget vert dermed sett til stort/middels negativt. Influensområdet For turområda i influensområdet vil turbinane vere meir eller mindre synlege, og slik sett medføre negative konsekvensar i form av endra landskapsbilete og dominans bort frå det naturlege naturlandskapet, sjølv om områda ikkje vil bli direkte påverka. Bremangerlandet nord, vestre del Bortsett frå toppane og områda lengst aust mot planområdet vil dette området stort sett vere fritt for visuell påverknad frå turbinane. Frå Steinfjellet (681 m o.h.) vil alle turbinane vere synlege, og frå Kariahugen er næraste turbin berre 2 km unna, så her vil turbinane dominere i stor grad. Også langs den merka stien til Vetvika er turbinane synlege eit godt stykke, men så snart ein kjem over høgste punktet og er på veg nedover til Vetvika vert turbinane skult bak fjellryggane. Nede Bremangerlandet Vindpark AS 47 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk i Vetvika og i sjøen utanfor er ikkje turbinane synlege (sjå synlegheitskart Figur 8-7). Frå Veten vil ein berre sjå to små vingesveip. Desse turbinane er 7-8 km unna og tuppen av vingane stikk så vidt over fjellryggen, slik at det er ikkje lett å sjå dei. Sjå utsikta frå Veten på Figur 8-2. Langs stiane opp til Veten, både frå Grotle og Igland, og i fjellområdet, ved vatna og på toppane mellom Veten og Steinfjellet vil ein ikkje kunne sjå nokon av turbinane. Grotlesanden vil heller ikkje verte påverka visuelt av turbinane, og først på Hauge kjem nokre av turbinane til syne. Området nærast planområdet langs stien som går Kvitfjellet-Steinfjellet-KløverheiaKarihaugen vil turbinane vere godt synlege, og avstanden vil berre vere eit par kilometer frå dei næraste turbinane, slik at dei vil dominere synsbiletet ein god del. Tiltaket vil dermed ikkje endre bruksmoglegheitene i dette området, men det vil endre landskapsbilete ganske dramatisk frå desse utkikspunkta, og dermed vil opplevinga, attraktiviteten og identiteten knytt til området bli sterkt endra. Vest for denne fjellrekka vil turbinane ikkje bli synlege i det heile, slik at det er eit forholdsvis stort fjellområde som vil forbli upåverka av dei visuelle konsekvensane av turbinane, men det at mange av sjølve måla med turane vil bli så sterkt påverka gjer at dette har avgrensa verknad. Frå Veten vil ein berre sjå to små vingesveip. Desse turbinane er 7-8 km unna og tuppen av vingane stikk så vidt over fjellryggen, slik at det er ikkje lett å sjå dei. Kor mykje av turbinane som er synleg frå Veten er vist i Figur 8-2. Omfanget for dette området vert stort negativt for toppane og områda nærast planområdet, men intet for området vest for desse toppane. Dette gjer at det samla omfanget vert middels/lite negativt. Figur 8-2 Dataperspektiv av vindkraftverket sett frå Veten. Eit vingesveip er synleg midt i bilete. Bremangerlandet sør Frå Strusnipa og Førdsnipa vil dei fleste turbinane vere synlege. Desse vert liggande ca. 3 km frå dei næraste turbinane, ei avstand som ligg på grensa mellom at dei vil prege landskapsbilete ein god del, og ein avstand som tilseier at det kan vere vanskeleg å bedømme avstanden til turbinane. Sjølve turen opp frå Førde vil Rapportnr. 11-292-2 48 Bremangerlandet vindkraftverk ligge slik til st turbinane ikkje visast på vegen opp, men langs heile egga frå Strusnipa via Førsnipa og vidare mot Middagsnova vil turbinane vere godt synlege. Turane lenger sørover ligg gradvis lenger vekk frå planområdet til Storehornet sør for Rylandsvatnet som ligg ca. 8 km frå planområdet. Dei visuelle konsekvensane vil svekkast med større avstand, og stiane som ligg på søraustsida av dei høgste toppane som Tverrfjellet, Langevasshornet og Svartevasshornet vil ikkje verte visuelt påverka av turbina ei det heile på grunn av topografien. Området totalt sett vil få middels/lite negativt omfang. Figur 8-3 Vindkraftverket sett frå Førdsnipa. Visualisering: Katrine Bjørnstad. Skatestraumområdet Turen opp til Hornelen frå Lisete vil stort sett ligge i skul bak fjella. Berre på eit punkt ved Litlenipa vil nokre få av turbinane stikke opp over horisonten. På toppen av Hornelen vil alle turbinane synest, men toppen ligg om lag 10 km frå turbinane, og på slik avstand vil turbinane ikkje virke særleg dominerande. Handelsstaden Rugsund vil ligge i skul bak den høgste toppen på Rugsundøya, Sundstua (549 m o.h.), medan turbinane vil vere synlege frå stort sett heile stien over øya, bortsett frå ved Gloføykvatnet og på austsida av Sundstua. Rugsundøya ligg mellom 7 – 14 km, og det er difor ein del skilnad på kor dominerande turbinane vil vere på den vestlege og austlege delen av øya. Bruksmoglegheitene på øya vil ikkje verte endra som følgje av tiltaket, og det vil heller ikkje barrierar langs turstiar eller for å nå utferdsmål. Turbinane også vil i liten grad medføre at området vert mindre attraktivt. Totalt sett vil omfanget bli lite negativt for dette området. Frøya Frå dei høgste punkta på Frøya vil ein sjå alle turbinane, medan i sjøområda mellom Bremangerlandet og Frøya vil ein nokre stadar ikkje sjå nokon turbinar Bremangerlandet Vindpark AS 49 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk medan ein andre stadar seg mellom 1 og 20 turbinar. Området ligg over 10 km frå turbinane, og i alle fall frå sjøen er det berre dei sveipande vingane som vert synlege. Anlegget vert dermed ikkje veldig dominerande på ei slik avstand, og omfanget vert lite negativt. Fastlandet i Bremanger Turområda på fastlandet i Bremanger kommune ligg stort sett over 10 km frå planområdet og turbinane vil difor ikkje bli veldig dominerande i landskapsbilete. Gulestøa, neset der nokre av turane innover til Guleslettene startar, ligg om lag 12 km frå planområdet, men berre i ein liten del av friluftsområdet som er avmerkt som regionalt viktig er turbinane synlege. Frå ryggen langs Gulebrystet og Lianakken i Midtgulen er også turbinane synlege, men området ligg om lag 15 km frå turbinane, og dei vil ikkje verte særleg dominerande. Området Nesø-DyrstadVingekvarven er den delen som ligg nærast planområdet, sidan Marafjellet ligg om lag 9 km frå planområdet. Her varierer det litt kor mange turbinar som er synlege, mellom 0 og 20. I området Rugsund-Davik-Ålfoten ligg mellom 13-20 km frå planområdet. Topografien gjer at det er svært lokale variasjonar på om turbinane er synlege eller ikkje. Frå Rauddalskammen er mellom 11 og 20 turbinar synlege, medan det aust for denne er lite visuell påverknad frå turbinane. Omfanget vil vere liten negativt. Figur 8-4 Vindkraftverket sett frå Hornelen. Visualisering: Katrine Bjørnstad. Vågsøy sør og fastlandet i Vågsøy Turområda i dette området vil ligge mellom 5 og 10 km frå planområdet. Alle turbinane vil vere synlege både frå Hesten og Nibbetinden vest for Vågsvåg, frå Kletten og Kjeretindande vest for Vågsvåg og langs heile stien opp til Veten. Alle desse toppane er turmål for Vintertrimmen til Ytre Nordfjord Turlag og ligg om lag 5-6 km frå planområdet. Turane til Hanekammen og Sankta Synnevahornet (også postar på Vintertrimmen til Ytre Nordfjord Turlag) på Fastlandsdelen av Vågsøy Rapportnr. 11-292-2 50 Bremangerlandet vindkraftverk kommune vil også ha utsikt til alle turbinane, men desse ligg noko lengre unna. Dei to toppane ligg i same følgd ca. 9 og 12 km unna planområdet. Særleg dei sørlege delane av Vågsøy ligg såpass nær at turbinane vil endre naturintrykket av landskapsbilete til større dominans av menneskelege inngrep og dermed gjere området mindre attraktivt for dei som legg vekt på naturintrykka ved friluftslivet. Omfanget for dette området vil dermed bli middels negativt. Figur 8-5 Visualisering av vindkraftverket sett frå Vågsberget. Visualisering: Katrine Bjørnstad. Vågsøy nord Turområda på denne delen av Vågsøy vil ligge mellom 10 til 17 km frå planområdet. Området utover mot Einevarden ligg om lag 12 km frå planområdet. Her vil alle turbinane vere synlege, men avstanden gjer at dei ikkje vil verke veldig dominerande. Frå dei områda som er viktigast i eit regionalt perspektiv, som Kråkenes og Skongenes fyr, Refviksanden og Refvikvatnet vil ikkje turbinane verte synlege i det heile. Synlegheitskarta i Figur 8-7 og Figur 8-8 viser at desse friluftslivmåla ikkje vil verte visuelt påverka av turbinane på grunn av topografien. Omfanget vil bli lite negativt/intet. Fjord og havområda Frå sjøområda som ligg nordvest-nord-nordaust for planområdet vil turbinane vere veldig synlege. Spesielt i sjøen utanfor Oldeide og austover i Nordfjorden rundt Klovningen, Husevågøy, Gangsøya og Rugsundøya. Allereie på om lag 2 km avstand vil alle turbinane vere synlege, men dominansen vil sjølvsagt verte redusert med auka avstand frå planområdet. Turbinane vil ofte verte ståande i silhuett mot himmelen, og veret, lyset og korleis sola står på himmelen vil vere avgjerande for kor synlege turbinane vert frå ulike stadar langs kysten. Dersom ein går inntil land på nordsida av Bremangerlandet vil turbinane forsvinne bak fjellkammen. Frå Bremangerlandet Vindpark AS 51 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk Kalvåg som også er eit mykje brukt utfartsstad for båtfolk vert også visuelt påverka av vindkraftverket, men ligg på ei såpass avstand at turbinane ikkje vil bli dominerande. Fokuset når ein ferdast på sjøen ofte retta mot aktivitetar som fisking, eller landskapet lågare ned mot sjøen enn der turbinane står. Tiltaket vil ikkje i noko grad hindre båtferdsel eller aktivitetar knytt til ferdsel på sjøen, men kan i ein viss grad gjere området mindre attraktivt. Omfanget vil verte middels negativt. Figur 8-6 Vindkraftverket sett frå Klovningen. Visualisering: Katrine Bjørnstad. Rapportnr. 11-292-2 52 Bremangerlandet vindkraftverk Figur 8-7 Synlegheitskart for Bremangerlandet vindkraftverk inntil 10 km frå turbinane. Bremangerlandet Vindpark AS 53 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk Figur 8-8 Synlegheitskart for Bremangerlandet vindkraftverk inntil 20 km frå turbinane. Rapportnr. 11-292-2 54 Bremangerlandet vindkraftverk 8.2.6 Konsekvensar Tabell 8-1 Oppsummering av verdiar, omfang og konsekvensar av Bremangerlandet vindkraftverk. Område Verdi Omfang Konsekvens Planområdet Lokalt: middels Regionalt: liten Nasjonalt: liten Stort/middels Lokalt: middels negativ negativt Regionalt: liten negativ Nasjonalt: liten negativ Influensområdet Bremangerlandet nord, vestre del Lokalt: svært stor Lite/middels Lokalt: middels negativ Regionalt: stor negativt Regionalt: middels/liten Nasjonalt: negativ liten/middels Nasjonalt: liten negativ Bremangerlandet sør Lokalt: svært stor Middels/stor Lokalt: stor negativ Regionalt: liten negativt Regionalt: liten Nasjonalt: liten negativ/ubetydeleg Nasjonalt: liten negativ/ubetydeleg Skatestraumområdet Lokalt: stor Regionalt: stor Nasjonalt: middels/stor Lite negativt Lokalt: liten negativ Regionalt: liten negativ Nasjonalt: liten negativ Frøya Lokalt: stor Lite negativt Lokalt: liten negativ Regionalt: stor Regionalt: liten negativ Nasjonalt: middels Nasjonalt: liten negativ Fastlandet på Bremanger Lokalt: svært stor Lite negativt Lokalt: middels/liten negativ Regionalt: svært Regionalt: middels/liten stor negativ Nasjonalt: liten Nasjonalt: lite negativ/ubetydelig Vågsøy sør og fastlandet i Vågsøy Lokalt: svært stor/stor Regionalt: liten/middels Nasjonalt: liten Vågsøy nord Lokalt: svært stor Lite negativt/ Regionalt: stor intet Nasjonalt: middels stor Middels negativt Fjord- og sjøområda Lokalt: stor Middels/lite Regionalt: middels negativt Nasjonalt: middels/liten Bremangerlandet Vindpark AS 55 Lokalt: stor negativ Regionalt: liten/middels negativ Nasjonalt: liten negativ Lokalt: liten negativ/ubetydeleg Regionalt: liten negativ/ubetydeleg Nasjonalt: liten negativ/ubetydeleg Lokalt: middels negativ Regionalt: liten negativ Nasjonalt: liten negativ Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk 9. AVBØTANDE TILTAK 9.1 Anleggsfasen I anleggsfasen må det leggast vekt på å minimalisere terrengskadane ved skånsamt anleggsarbeid. Eventuelle skader må utbetrast så snart som mogleg for å unngå erosjon og utvikling av større landskapsskader. Det bør også utarbeidast eit miljøoppfølgingsprogram der prinsippa for landskapspleie vert etablert. 9.2 Driftsfasen Transformatorstasjon og servicebygg Transformatorstasjonen og servicebygget må utformast og plasserast slik at det glir best mogleg inn i landskapet. Dette kan gjerast i samarbeid med landskapsarkitekt. For friluftslivet hadde det vore ei føremon om det kunne byggjast ei varmestove i tilknyting til servicebygget som var oppvarma og tilgjengeleg for dei som er på tur i området for å ta pause, ete matpakkar etc. sjølv om det er dårleg ver. Tilrettelegging av tur- og skiløyper Under detaljplanlegging av kraftverket bør det opprettast dialog mellom friluftsinteressene og utbyggar for å best mogleg kunne legge til rette for bruk av området til friluftsformål med bl.a. planlegging av parkering og eventuelle rasteplassar. Friluftslivsinteressene kan også ha synspunkt på om vegane skal brøytast vinterstid slik at dei kan nyttast for fotturar, eller om trafikk til kraftverket skal skje med scooter, slik at scooterspor kan nyttast til skigåing. Ising og iskast Informasjon om ising ved inngangen til vindkraftverket vil vere viktig. Her bør det forklarast under kva meteorologiske forhold ising kan skje og kor ofte det kan skje. Rapportnr. 11-292-2 56 Bremangerlandet vindkraftverk 10. KJELDER Ask Rådgivning 2010, upubliserte data frå Kjeller vindteknikk Barmen, Hilde pers. medd. Ytre Nordfjord Turlag. Bjørnstad, K.L. 2011. Bremangerlandet vindkraftverk. Fagutredning landskap. Bremanger Hamn og Næring. Turboka. Bremanger kommune. www.bremanger.kommune.no Den norske turistforeningen. Sogn og Fjordane turlag og Ytre Nordfjord Turlag www.turistforeningen.no Direktoratet for naturforvaltning 2001. Håndbok 18 – Friluftsliv i konsekvensutredninger etter plan- og bygningloven. Fylkesatlas for Sogn og Fjordane. www.fylkesatlas.no Harstveit, K. og Tallhaug, L. 2010. Geitfjellet, Snillfjord, Sør-Trøndelag. Konsekvenser av atmosfærisk ising på produksjon og ferdsel. Heggen, Kjell pers. medd. Leiar i viltnemnda, Vågsøy kommune. Hilde pers. medd. Inger Hilde, arealplanleggar, Bremanger kommune. Håland, A. og Mjøs, A.T. 2004. Utvikling av fugleturisme i Bremanger kommune. Ornotologisk kartlegging i 2003 som grunnlag for produktutvikling. Norsk Natur Informasjon- Rapport nr. 122. Indrehus pers. medd. Rune Indrehus, Bremanger kommune, landbrukssaker Isdahl, T. 2011. Bremangerlandet vindrakftverk. Fagutredning naturmiljø. Kjelde Akustikk 2010. Ytre Sula vindkraftverk. Fagutredning støy. Kjeller vindteknikk rapport 2009. Storheia, Bjugn og Åfjord, Sør-Trøndelag. Konskvenser av atmosfærisk ising Melby, M. W. 2009. Hitra vindpark. Plan om utvidelse – Hitra 2. Etterundersøkelse og konsekvensutredning. Tema .Friluftsliv. Miljøfaglig Utredning rapport 2009-50. Melvær, A. 2009. Høyringsfråsegn: Melding om Bremangerlandet vindkraftverk i Bremanger kommune. For Sogn og Fjordane Turlag. Melvær pers. medd. Alvar Melvær frå Sogn og Fjordane Turlag. Bremangerlandet Vindpark AS 57 Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Bremangerlandet vindkraftverk Miljøverndepartementet 2001 Morgan, C., Bossanyi, E., & Seifert, H. (1998). Assessement of safety risks arising from wind turbine icing. Boreas IV (ss. 113-121). Nilsen pers medd. Bremanger kommune, planavdelinga. Norsk meterologisk institutt, Klimaavdeinga. Upubl. Selje reiselivskontor. Friluftskart for Selje og Vågsøy kommunar. Skjølberg, Gunnar. Keipen Turlag. Statens vegvesen 2006. Konsekvensanalyser. Veilegning. Håndbok 140. Statistisk sentralbyrå. www.ssb.no Svarstad pers. medd. Kåre Olav Svarstad. Grunneigar, lokalkjend og ordførar i Bremanger kommune. Turkart 1:50 000 for Bremanger. Den norske turistforeningen og Ugland IT group. Vågsøy kommune: www.vagsoy.kommune.no Vågsøy kommune 2002. Kommuneplanen temakart 4. Åsebø, Arne pers. medd. Vågsøy kommune, planavd. Rapportnr. 11-292-2 58 Bremangerlandet vindkraftverk VEDLEGG 1: FRILUFTSLIV Bremangerlandet Vindpark AS Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel Tegnforklaring Friluftsliv Bremanger vindkraftverk Planområde Lokalt viktige friluftsområde Regionalt viktige friluftsområde 0 5 km ± Prosjekt nr: Dato: Revisjon: Tegn. av: Kartdata: N50 10-292 01.07.2011 JCS # 0 # 0 # 0 # 0 # 0 # 0 # 0 # 0 # 0 # 0 # 0 # 0 # 0 ! ( # 0 # 0 # 0 # 0 ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( # 0 ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( # 0!( ( ! ( ! ! ( ! ( ( ! ( ! ( ! ! ( # 0 ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( ! ( 0 # 0 # # 0 # 0 # 0 # 0 # 0 # 0 # 0 Friluftsliv Bremanger vindkraftverk # 0 Tegnforklaring Planområde ! ( # 0 Turbiner Adkomst- og interne veger Tursti # 0 0 Friluftsliv 1 Dato: 01.07.2011 Kartdata: N50 2 km ± Bremangerlandet vindkraftverk VEDLEGG 2: SYNLEGHEITSKART Rapportnr. 11-292-2 &$+* %+* &'(+* 012345621745829 5841 ,-./00123-04561.7894-681 4--.401&$1+*1:8/1;4-<=/8+6$ &&1>1@$ &1>1( @&1>1@? ?1>1&$ # $ &'( %)* !" +$*( )$*( 012345621745829 5841 ,-./00123-04561.7894-681 4--.401+$1*(1:8/1;4-<=/8*6$ ))1>1+$ )1>1? +)1>1+% %1>1)$ # $ & %'( !" Bremangerlandet vindkraftverk Bremangerlandet Vindpark AS Fagutgreiing Friluftsliv og ferdsel
![[Klikk her, og skriv inn mottaker]](http://cdn3.abcdocz.com/store/data/002815030_1-020cbb93ad0f565b6f1304da4d7acea8-250x500.png)
© Copyright 2025