1. No category

eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
eTs¡DeTT ‘·sê«‘·
J$‘·eTT
s¡#·sTT‘·
Á‹eT‘· @¬ø’ø£ >∑Ts¡Te⁄
Ä<Ûë´‹àø£ kÕÁe÷»´ #·Áø£e]Ô, (64) #·‘·Twü¸cÕ˜~Ûø£ Á>∑+<∏äø£s¡Ô
Ç+<ä÷ C≤„q <Ûäs¡àÁ|ü<ë‘·, dü+#·\Hê‘·àø£ s¡#·sTT‘·, Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Ä~ø£s¡Ô
lll Ä#ês¡´ Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X¯«s¡T\T
|Á #
ü T· ]+∫q yês¡T
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£
(Estd in 1978 - Regd.No.: 168/2004)
Å‘‘’Ó · X¯øe£ TT`37
Á|ü‘T· \T : 1000
Á|ü<eä∏ T eTTÁ<äD : dü+ˆˆ 2015
yÓ\ : 50 /`
01
02
eTT ‘·düs+ê«‘·
jÓ÷^X¯«s¡eTs¡
T\ Dyê]
#·\J$‘·
Hê‘·eàTTø£ s¡#·q\T
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ Á|ü#T· s¡D\T
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
16)
17)
18)
19)
20)
21)
22)
23)
24)
25)
26)
27)
28)
29)
30)
31)
32)
33)
34)
35)
36)
37)
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·.
Ä<Ûë´‹àø£ Á|üXï¯ \T`»yêãT\T.
<Ûäs¡àeTT`n<Ûäs¡àeTT.
Ç+<äT‘·«eTTqT ø±bÕ&ÉT<ë+.
j·T»„eTT\T (ì»e÷`nã<äe› ÷?).
<äj·÷´\`uÛÑ÷‘ê\j·T<ës¡údü+|òüT≥q\T.
dü‘ê´H˚«wæ ø£<∏ä.
eT+Á‘·eTT`eTVæ≤eT (ì»e÷`nã<äe› ÷)
lø£èwüß&í TÉ <˚e⁄&Ü, uÛ>Ñ e∑ +‘·T&Ü.
^‘ê |ü]#·jT· eTT (‘Ó\T>∑T,Ç+^¢wßü )
ø£*j·TT>∑eTT (m|üŒ{Ïø° j·TT>±+‘·eTT ø±<äT).
»qq eTs¡D dæ<ë∆+‘·eTT.
eTs¡D s¡V≤ü dü´eTT.
|ü⁄qs¡q® à s¡V≤ü dü´eTT.
Å‘Ó’‘êø±s¡ s¡Vü≤dü´eTT (Å‘‘’Ó êø±s¡ u…sT¡ à&Ü)
ø£<∏ä\ C≤„qeTT.
kÕyÓT‘·\ C≤„qeTT.
bı&ÉT|ü⁄ ø£<∏ä\ C≤„qeTT.
‘·‘«Ô· eTT\ C≤„qeTT.
‹≥¢ C≤„qeTT`ByÓq\ nC≤„qeTT.
^‘·+`^‘· (bÕ≥\ C≤„qeTT).
‘·‘êÔ«s¡ú u§eTà\ C≤„qeTT.
<˚yê\j·T s¡V≤ü dü´eTT\T.
Ç+<ä÷ kÕ+Á|ü<ëj·TeTT\T.
eTq |ü+&ÉT>∑\T (m˝≤ #˚j÷· ˝À ‘Ó\TkÕ?)
CÀ´‹wü´XÊÅdeÔü TT (XÊÅdeÔü ÷`nXÊÅdeÔü ÷?)
‘·*¢ ‘·+Á&ç.
>∑Ts¡T ÁbÕs¡Hú êeT+»].
Å‘Ó’‘êsê<Ûäq.
düe÷~Û.
Á|üuÀ<Ûä.
düTuÀ<Ûä.
Á|üdæ~∆ uÀ<Ûä.
düTÁ|üdæ~∆ uÀ<Ûä.
dæ\Te <˚e⁄&Ü?
eT‘êr‘· <˚e⁄ì e÷s¡eZ TT.
<˚e⁄ì >∑Ts¡TÔ ` 963.
38)
39)
40)
41)
42)
43)
44)
45)
46)
47)
48)
49)
50)
51)
52)
53)
54)
55)
56)
57)
58)
59)
60)
61)
62)
63)
64)
65)
66)
67)
68)
69)
70)
71)
eT‘·eTT`|ü<∏äeTT.
Á|üuÀ<Ûëq+<ä+ Hê{Ïø£\T.
Ç+<äTe⁄ Ŭø’düÔe⁄&Ü?
ì>∑÷&ÛÉ ‘·‘êÔ«s¡ú uÀ~Ûì.
Ä‘·à*+>±s¡úeTT.
HêdæÔ≈£î\T`ÄdæÔ≈£î\T.
ùV≤‘·Tyê<äeTT`Á|ü‹yê<äeTT.
>∑T‘êÔ.
Á|üuÀ<Ûä ‘·s¡+>±\T.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT.
s¡÷|üeTT e÷]q ^‘·.
Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT uÛÑ>∑eBZ‘·.
eT<Ûä´eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T.
n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T.
n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T
(¬s+&Ée uÛ≤>∑eTT)
Á<ë$&É Áu≤Vü≤àD.
rs¡TŒ.
ø£s¡à |üÁ‘·eTT.
Á|üeø£Ô\T mes¡T?
<Ûäs¡àXÊÅdüÔeTT @~?
eT‘· e÷]Œ&ç <Óe’ Á<√Vü≤eTT.
Å‘‘’Ó X· ø¯ £ |ü+#ê+>∑eTT.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Ä<Ûë´‹àø£ |òüT+≥T.
dü«s¡eZ TT Ç+Á<ä˝Àø£e÷!`
qs¡øe£ TT j·TeTsê»´e÷!!
JVü‰<é n+fÒ j·TT<äe∆ ÷?
eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T, Ç<äs› T¡ >∑Ts¡Te⁄\T.
<˚e⁄ì C≤„qeTT ø£u≤® nsTT´+~.
nC≤„qeTT˝À ñÁ>∑yê<ä ;C≤\T.
yês¡Ô≈£î&ÉT`es¡Ô≈£î&ÉT.
<˚e⁄ì ∫Vü≤ïeTT.
@~ ì»yÓTqÆ C≤„qeTT?
Á|ü‹eTI$Á>∑V≤ü `<Óe’ eTTI<Ój
’ T· ´eTT
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
@ eT‘·eTT˝À m+‘· eT‘·<«˚ wüeTT?
DeTTdü‘·+s#·ê«‘·\Hê‘·
J$‘·àeø£TTÁ|üdü+>±\T
jÓ÷^X¯«s¡T\eTs¡yê]
03
DVD'S
01. dü+‘·ø£eTT.
02. kÕ+Á|ü<ëj·TeTT.
03. Å‘Ó’‘·X¯ø£eTT.
04. ø√&ç|ü⁄+E`bÕ<äs¡düeTT.
05. j·TT>∑eTT`jÓ÷>∑eTT
06. HÓ’»+`düVü≤»+.
07. Ä‘·à≈£î yÓ+Á≥Tø£ >∑Ts¡TÔ.
08. ô|’‘·´+`ôd’‘·´+.
09. XË’eeTT`yÓ’wüíeeTT.
10. Ç+<ä÷eTVü‰düeTTÁ<äeTT.
11. düèwæ˜`düèwæ˜ø£s¡Ô.
12. ø±j·T`|ü+&ÉT`ø±j·T.
13. C≤„qeTT`$C≤„qeTT.
14. yês¡`e÷dü`e‘·‡s¡.
15. ùd≈£Le*`≈£L*ùdyê.
16. <Ûäs¡àeTT`n<Ûäs¡àeTT.
17. @ø˘ìs¡+»Hé`n\ø˘ìs¡+»Hé.
18. >∑Ts¡Te⁄˝Òì $<ä´ Á>∑T&ç¶$<ä´.
19. ã≥º‘·\.
20. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT.
21. Á<ë$&ÉT\T`Äs¡T´\T.
22. Á|üuÛÑTe⁄`Á|üuÛÑT‘·«+.
23. uÛÑ÷‘·+`eTVü‰uÛÑ÷‘·+.
24. Á|üuÛÑT`Á|ü».
25. j·÷<äyé.
26. |ü⁄düÔø£eTT`Á>∑+<∏äeTT.
27. yÓ\T>∑Tã+≥T.
28. Á|üø£è‹`$ø£è‹.
29. e÷≥`eT+<äT.
30. @ø£‘·`@ø±Á>∑‘·.
31. Vü≤]ø±\T`Vü≤s¡#˚sTT.
32. |ü⁄≥º>√dæ`yÓTT\Á‘ê&ÉT.
33. 1 2 3 >∑Ts¡TbÂs¡í$T.
34. #·eT‘êÿs¡ Ä‘·à.
35. ø£å$T+#·sêì bÕ|üeTT.
36. e÷j·T≈£î&ÉT`ne÷j·T≈£î&ÉT.
37. eTs¡DeTT`X¯Øs¡eTT
38. m<äMT<äeTTÁ<ä`‘·*¢ ‘·+Á&ç >∑Ts¡TÔ.
39. ~«rj·TT&ÉT`n~«rj·TT&ÉT
40. ãj·T{Ï düe÷»+˝À|ü* düe÷»+.
41. ùdyê XÊ‘·eTT.
42. Á|ü|ü+#· ÁX¯<ä∆`|üs¡e÷‘·à ÁX¯<ä∆.
43. lø£ècÕíwüº$T.
44. <˚e⁄ìC≤„qeTT`
e÷j·TeTVü≤‘·´eTT
45. ‘·*¢ ‘·+Á&ç.
46. ‘·*¢ ‘·+Á&ç->∑Ts¡Te⁄ <Ó’eeTT.
47. düe÷~Û.
48. eT‘·eTT`|ü<∏äeTT.
49. ø£*j·TT>∑eTT
50. ~e´KTsêHé`Vü≤BdüT.
51. |ü⁄≥Tº≥`–≥Tº≥.
52. ‘·*¢.
53. >√s¡T`>∑Ts¡T.
54. ø£s¡à eTs¡àeTT.
55. Ä‘·à.
04
DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
jÓ÷^X¯«s¡TeTs¡
\ yê]
dü+#·\Hê‘·àø£ Á|üdü+>±\T
DVD'S
56.
57.
58.
59.
60.
61.
‘ê‘·.
>∑Ts¡TbÂs¡í$T.
Ç+<äTe⁄`Væ≤+<äTe⁄.
lø£èwüí»qà eT<ÛäTs¡.
Ä‘·à|üì.
ø£s¡à ˝Òì ø£èwüßí&ÉT`
ø£s¡à ñqï ø£èwüßí&ÉT.
62. Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT
63. düVü≤» eTs¡D+`
‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡D+.
64. Åd”Ô`|ü⁄ / *+>∑eTT
65. <˚X¯+ yÓ÷dü+`<˚Vü≤+ yÓ÷Vü≤+
66. jÓ÷^X¯«s¡T\ »qà~q dü+<˚X¯eTT.
67. Js¡íGÄX¯j·TeTT
68. y˚T|òüT+ ˇø£uÛÑ÷‘·+`
s√>∑+ ˇø£uÛÑ÷‘·+.
69. <˚e⁄ìøÏ eT‘·eTTqï<ë?
70. Ç#êäBÛq ø±s¡´eTT\T`
nì#êäBÛq ø±s¡´eTT\T.
71. @~ <Ûäs¡àeTT
72. n<Ûäs¡à Äsê<Ûäq\T.
73. eT÷&ÉT |ü⁄≥Tºø£\T`¬s+&ÉT C≤>±\T
74. |ü⁄{Ϻqs√E me«]ø° sê<äT.
75. ì<äs¡Ù ` ìs¡÷|ü
76. q{Ï+#˚ Ä‘·à
77. dü+∫‘· ø£s¡à
78. >∑Ts¡Te⁄ mes¡T?
79. lø£èwüßí&ÉT mes¡T?
80. düTKeTT`Äq+<äeTT
81. ≥≈£îÿ{e÷sê, Ç+Á<äC≤\
eTùV≤+Á<äC≤\, >∑»ø£s¡í >√ø£s¡í.
82. uÛÑj·T+
83. <äX¯`~X¯\T.
84. Ä&ç+#˚ Ä‘·à
85. kÕ«s¡ú sê»ø°j·T+ (dü«Gns¡ú sê»ø°j·T+)
86. eT÷&ÉT ìsêàD≤\T`ˇø£ |ü]X¯óÁuÛÑ‘·
87. @~ XÊÅdüÔeTT?
88. ‘Ó\T>∑T˝À eT÷&ÉT`Äs¡T`‘=$Tà~.
89. 6-3R6.
90. >∑T]Ô+|üã&Éìyê&ÉT >∑Ts¡Te⁄.
91. C≤„qeTT <ä>∑Zs¡ C≤Á>∑‘·Ô!
92. #·+Á<ëø±s¡eTT (ã≥º‘·\).
93. eT‘·eTT\˝À |ü$Á‘·j·TT<ä∆eTT.
94. eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T.
95. @&ÉT Äø±X¯eTT\T.
96. <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT
97. C≤„qeTT ø£u≤® nsTT´+~.
98. uÛÑøÏÔ`uÛÑj·TeTT.
99. C≤„qX¯øÏÔ.
100. ø±\C≤„q yêø£´eTT\T.
101. ns¡eú TT`nbÕs¡eú TT.
102. ‘√˝Òyê&ÉT.
103. >∑Ts¡T ∫Vü≤ï+.
104. uÛÑøÏÔ`ÁX¯<ä∆\T
105. <˚e⁄&ÉT Ç<ä›sê! ˇø£ÿsê!!
106. |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT
107. Ä<Ûë´‹àø£ Á|üX¯ï\T`»yêãT\T.
`: j·T÷ ≥÷´uŸ M&çjÓ÷\T :`
http://www.youtube.com/channel/UCkrD6R8nEU0-O7gNn46Ktfw
Ç+<ä÷ C≤„qy˚eTs¡
~ø£DÁ|eTTü#·T‘·s¡sDê«‘·\T J$‘·
\_Û+e#·TT T ∫s¡THêe÷
Á|üuÀ<ÛëÁX¯eTeTT (lø£èwüíeT+~s¡eTT)
05
∫qïbı&ÉeT\ (Á>±), ‘ê&ç|Áü ‹ (eT+), nq+‘·|⁄ü s¡+ (õ˝≤¢) A.P.
Cell : 9866512667, 9951675081, Fax : 08558-225966.
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ (Head Office)
nq+‘·|ü⁄s¡eTT {ÖHé, A.P.
~˝ŸdüTUŸq>∑sY, ôV’≤<äsêu≤<é, ‘Ó\+>±D sêÅwüº+
Cell : 9705959390, 9985580099
Cell:9491040963, 9032963963, 9848590172.
¬ø.\ø°åàHêsêj·TD≤#ê] (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
e÷¬sÿ{ŸÅd”º{Ÿ, <Ûäs¡àes¡+, nq+‘·|ü⁄s¡+ (õ)
$XÊK|ü≥ºDeTT, Ä+Á<Ûä|üÁ|ü<˚XŸ
Cell:9440556968,9290012413,9440601136. 7674979663, 9440042763, 8977713666, 9247826253
_. Ä~X‚wüj·T´ ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
mHé._. Hêj·Tø˘ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
>∑T‹Ô, nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢
ô|<äeT&Éø£, n>∑q+|üP&ç,$XÊK|ü≥ï+ (õ˝≤¢)
Cell : 9491362448, 7382986963.
|æ. Ä~Hêsêj·TD (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
Cell : 7396492239, 9248315309, 7386212589.
$.dæ.es¡à (>∑Ts¡÷J) Äq+<ëÁX¯eTeTT
eTT~›¬s&ç¶ |ü*¢ (Á>±ˆˆ), nq+‘·|ü⁄s¡+ (õ˝≤¢). eTõ®e\dü (Á>±, b˛düTº), ;Û$T* (eT+),
Cell : 9440745800, 7259851861.
$XÊK|ü≥ï+ (õ˝≤¢), 9441567394, 9502172711.
m. Hêπ>+Á<ä (Áô|dæ&Ó+{Ÿ) : 9493622669
Áø=‘·Ô #Ós¡Te⁄ (Á>±, eT+) nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢.
$. X¯+ø£s¡ sêe⁄ ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
9959316410, 9949995090.
nXÀø˘q>∑sY, $»j·Tq>∑s¡eTT (õ˝≤¢).
{Ï.$. s¡eTD (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
Cell : 9703534224, 9491785963.
eTT~>∑Tã“ (Á>±) nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢
Cell : 9440980036, 8185020272.
¬ø.yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
‘·T\d” sêe⁄
Opp. T.T.D
ø£fi≤´DeT+&É|ü+, $»j·Tq>∑s¡eTT (õ˝≤¢).
Cell : 9441878096, 9030089206.
q+~ø=≥÷ÿs¡T, ø£s¡÷ï\T õ˝≤¢
Cell:9440047256, 9701956599
&܈ˆ_. <Ûäs¡à*+>±#ê] (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
|æ. Hê>∑j·T´ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
l ø£qø£ eTVü‰˝øÏåà øÏ¢ìø˘,
(S ø√≥), $»j·Tq>∑s¡eTT (õ˝≤¢).
Mø£sY ôdø£Hå é ø±\˙, ø£s÷¡ ï\T {ÖHé
Cell : 9440244598, 9849303902
Cell: 08966-275208, 9704911737
mHé.$. sêeTø£èwüí (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
{Ï. ñ<äj·T≈£îe÷sY (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
u§<ë›+ (Á>±), sêC≤+ (eT+), lø±≈£îfi¯+
;ÛeTes¡+ 1{ÖHé, |ü.>√.õ˝≤¢
Cell : 9494248963, 9959779187.
Cell : 9948275984, 7386433834.
06
Ç+<ä÷ C≤„qy˚eTs¡
~ø£DeTT
Á|ü#‘··Ts¡sDê«‘·\TJ$‘·
\_Ûe+TT#·T ∫s¡THêe÷
&܈ˆj·T+. yÓ+ø£fÒX¯«s¡ sêe⁄ (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
¬ø.nXÀø˘u≤ãT ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
XÊ+‹q>∑sY, HÓ\÷¢s¡T õ˝≤¢.
sêe÷|ü⁄s¡+ (Á>±), $.ø√≥ (eT+).
∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢ Cell : 9440305700,
MD (acu)
Cell : 9440615064, 9246770277.
{Ï. Ms¡Hêsêj·TD ¬s&ç¶ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
$. sêeTÁøÏwüíHé (yÓ’dt Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
ãfÒºbÕ&ÉT Á>±ˆˆ Ä‘·à≈£Ls¡T eT+ˆˆ,HÓ\÷¢s¡T õ˝≤¢ ≈£î|üŒ+,∫‘·÷sÔ T¡ õ˝≤¢.
Cell : 9652755110
Cell : 9494618322, 8374923363
&ç. u≤˝≤J (yÓ’dt Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
nqeT\ eTùV≤X¯«sY (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
ã+>±s¡T bÕfi¯´+ (Á>±), ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢.
#·e≥bÕ\´+ (Á>±), HÓ\÷¢s¡T õ˝≤¢.
Cell : 9985483241, 7396077408.
Cell : 9494631664,9490809181, 8106065300.
sö‘·T lìyêdüsêe⁄ (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
@≥T≈£Ls¡T s√&é, <äsêZe÷q´+,>∑T+≥÷s¡T (õ)
Cell : 9948014366, 9052870853
|òüT&çj·T+. ô|<䛬s&ç¶ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
u≤\+ \ø°åàqs¡dæ+VüQ\T (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
eT<äq|ü*¢, ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢.
Cell : 9440825533, 8519938999.
yÓ’. πsDTø£ <˚$ (Ç.düuÛÑT´\T)
qs¡dsü êe⁄ù|≥, >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢
|ü<ëàe‹q>∑sY, ‹s¡T|ü‹ {ÖHé
Cell : 9989204097, 9849555738
Cell : 9491773455, 9032903955.
b˛≥T yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ (>∑Ts¡÷(Áô|J)
dæ&Ó+{Ÿ)
VüQpsYq>∑sY, q˝§Z+&É õ˝≤¢.
Cell : 9848574803, 9866423853.
wü|ò” ùwø˘ (Vice President, K.I.S.S)
#ÓHÓ’ï, ‘·$Tfi¯Hê&ÉT sêÅwüº+.,Cell:09445554354.
ùwø˘ ÇÁãV”≤+ (K.I.S.S Member)
#Óqï Ä+»H˚jT· T\T (ø£s¡kÕŒ+&Ó+{Ÿ)
ø£s¡÷ï˝Ÿ {ÖHé, Ä+.Á|ü. Cell : 70950 08369
C≤„H√<äj·T ôV’≤dü÷ÿ˝Ÿ, Ç{Ïø±´\,
sêsTTø£˝Ÿ eT+ˆˆ, ø£Ø+q>∑sY (õ˝≤¢)
eT&Éø£•sê, nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢, Ä+.Á|ü.
Cell : 95507 97782, 95538 30871
Cell : 89780 58081
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
ùwø˘ nMTsY n© (President, K.I.S.S)
ø=‘·Ôø√≥ (eT+), eTVü≤ã÷uŸq>∑sY (õ˝≤¢).
q˝§Z+&É õ˝≤¢, ‘Ó\+>±D sêÅwüº+.
Cell : 8790558815, 9440655409, 9701261165.
j·T+. n©¢|”sY (K.I.S.S Member)
Cell : 9505768181
www.thraithashakam.org | Email : [email protected]
DeTT‘·‘·ssê«‘·
eTT eTT
eTs¡eTs¡
DeTT
ê«‘·J$‘·
J$‘·
07
ªeTs¡DeTTμ nqT e÷≥qT $H˚<ëìøÏ ≈£L&Ü ø=+<äsT¡ Çwü|º &ü sÉ T¡ .
eTs¡DeTT n+fÒ yê]øÏ m+‘√ uÛj
Ñ T· eTT+&ÉT≥ e\q yês¡T Ä e÷≥qT
$qT≥≈£î ≈£L&Ü Çwü|º &ü sÉ T¡ . @ ÁbÕDÏøs£ TTHê J$‘·eTTqT eTT–+|ü⁄
#˚jT· Tq~ eTs¡DeTT. Á|ü‹ eTìwæøÏ ‘·q J$‘·eTT˝À m|ü&√ ˇø£|ü &ÉT
eTs¡DeTTHêï <ëìì eTs¡∫b˛sTT Áã‘·T≈£î#·T+<äTs¡T. nsTT‘˚ yêìøÏ
‘Ó*j·T≈£î+&ÜH˚ ªeTs¡DeTTμ eTìwæ J$‘·eTTq≈£î eTT–+|ü⁄ #˚jT· T#·Tqï~.
eTìwæ J$‘·eTT˝À ˇø£ >∑&TÉ e⁄ eTT+<˚ ìs¡sí TT+#·ã&çjT· T+&ÉTqT. Ä
>∑&TÉ e⁄H˚ eTs¡DeTT n+≥THêïeTT. eTs¡DeTT |ü⁄{Ïqº Á|ü‹ Jesê•øÏ
>∑\<äT. <˚e⁄ì #·≥eº TT Á|üø±s¡eTT nq>± <˚e⁄ì <Ûsä à¡ eTT Á|üø±s¡eTT
eTs¡DeTT n+<ä]ø° düe÷qyÓTqÆ <˚. ˇø£ eTìwæ m˝≤ eTs¡DdÏ Tü HÔ êï&√
n˝≤π> Á|ü‹ eTìwæ eTs¡D+Ï #·e\dæjT· Tqï~. me&ÉT m≥T¢ #·∫ÃHê,
m|ü&ÉT #·∫ÃHê, m≥Te+{Ï |ü]dæ‹ú ˝À #·ìb˛sTTHê eTs¡DeTT˝À ˇπø
$<ÛëqyÓTqÆ nqTuÛeÑ eTTH˚ Á|ü‹ eTìwæ bı+<äTqT. n+<äTe\q eTs¡DeTT
n+<ä]ø° düe÷qyÓTÆq<äì #Ó|üŒ>∑\eTT. eTs¡DeTTqT ‘Ó\T>∑TuÛ≤wü˝À
ª#êe⁄μ nìHê ªeTè‘·T´e⁄μ nìHê n~ eTs¡Dy˚T nì n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT.
eTs¡DeTT nqTq~ ˇø£fÒ nsTTHê n~ Hê\T>∑T s¡øe£ TT\T>± >∑\<äT.
yê{Ïì >∑T]+∫ $|ü⁄\eTT>± #Ó|ü ø=+fÒ Ç˝≤ >∑\<äT.
eTs¡DeTT Á|ü‹ eTìwæøÏ ˇø£fÒ nsTTHê eTs¡DeTT ‘·sê«‘· >∑\
J$‘·eTTqTã{Ϻ eTs¡DeTT Hê\T>∑T s¡ø£eTT\T>± #Ó|üŒã&ÉT#·Tqï~.
Hê\T>∑T s¡ø£eTT\ eTs¡DeTT\qT >∑T]+∫ e÷ s¡#·q\˝À ªªeTs¡D
s¡V≤ü dü´eTTμμ nqT Á>∑+<∏eä TT˝À $es¡eTT>± #Ó|Œü ã&çq~. nsTTHê Ç|ü&ÉT
<ëìì >∑T]+∫ ø=~›>± #Ó|ü ø=+<ëeTT. eTs¡DeTT ‘·sê«‘· >∑\ Je⁄ì
dæ‹ú ìã{Ϻ eTìwæjTÓ Tø£ÿ eTs¡DeTT\qT ìs¡sí TT+#·e#·TÃqT. <ëìÁ|üø±s¡eTT
08
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
eTìwæ eTs¡DeTT\T yÓTT‘·ÔeTT Hê\T>∑T s¡ø£eTT\T>± >∑\e⁄. ˇø£{Ï
ø±\ eTs¡DeTT, ¬s+&ÉT nø±\ eTs¡DeTT, eT÷&ÉT ‘ê‘êÿ*ø£
eTs¡DeTT, Hê\T>∑T ÄKØ eTs¡DeTT. Ç+<äT˝À Hê\Ze ÄKØ
eTs¡DeTT ns¡T<Óq’ ~, ø±e⁄q <ëìì e<ä*‘˚ eTìwæ bı+<äT eTs¡DeTT\T
eT÷&˚qì #Ó|üŒe#·TÃqT. eTìwæøÏ nH˚ø£ J$‘·eTT\˝À nH˚ø£e÷s¡T¢
eT÷&ÉT s¡øe£ TT\ eTs¡DeTT\T dü+uÛ$Ñ +#·T#·T+&Ée#·TÃqT. á eT÷&ÉT
eTs¡DeTT\ yÓqTø£ eTìwæ J$‘·eTT y˚sT¡ y˚sT¡ $<Ûeä TT\T>± j·TT+&ÉT≥qT
eTìwæ nqTuÛeÑ Ø‘ê´ Á>∑V≤æ +#·e#·TÃqT. Hê\T>∑e eTs¡DeTsTTq ÄKØ
eTs¡DeTT˝À e÷Á‘·eTT Je⁄ìøÏ @ nqTuÛeÑ eTT ñ+&É<Tä . ˇø£ $<Ûeä TT>±
n~ Á|ü‘´˚ ø£yTÓ qÆ dæ‹ú j·Tì #Ó|Œü e#·TÃqT. eTs¡DeTT Hê\T>∑T $<Ûeä TT\T>±
ñqï<äì #Ó|Œü &ÉeTT, Ç+‘·es¡≈î£ mes¡÷ #Ó|Œü ì $wüjT· yÓTqÆ +<äTq, Ç~
n+<ä]˝À dü+X¯jT· eTT\qT sπ ø¬ ‹Ô+#·Tq<Ó’ ñqï~. eTs¡DeTT n+<ä]
nqTuÛeÑ eTT˝À j·TTHêï Ç~ me]ø° ns¡eú TTø±ì $wüjT· yÓTqÆ +<äTe\q,
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· me]ø° C≤„|øü e£ TT+&Éø£ b˛e&ÉeTT e\q, á $wüjT· eTT
bÕ‘·<H’Ó ê n+<ä]ø° Áø=‘·~Ô >±H˚ ñqï~. n+<äTe\q á $wüjT· eT+‘·jT· ÷
mH√ï s¡øe£ TT\ Á|üXï¯ \qT dü+~Û+∫ ‘Ó*j·Te\dæq nedüse¡ TTqï~. Çø£ÿ&É
Á|üXï¯ e÷<˚, »yêãT e÷<˚, $H˚ ˝≤uÛeÑ TT MT<˚! n+<äTe\q m+‘√
Áø=‘·Ô $wüj·TeTTqT bı+<äT ˝≤uÛÑeTTqT mes¡÷ e<äT\Tø√≈£L&É<äì
#Ó|ü #·THêïeTT. Á|üXï¯ e÷<˚, »yêãT e÷<˚ nsTTHê, <ëìì Á>∑V≤æ +#·T
˝≤uÛeÑ TT ˇø=ÿø£ÿ]øÏ ˇø=ÿø£ÿ $<Ûeä TT>± ñ+&Ée#·TÃqT. ‘·≈î£ ÿe ˝≤uÛeÑ TTqT
bı+<äø£ m≈£îÿe ˝≤uÛeÑ TTH˚ bı+<äeTì ø√s¡T#·THêïeTT.
Á|üX¯ï :` Ç|ü&ÉTqï eT÷&ÉT eT‘·eTT\˝À ¬s+&ÉT eT‘·eTT\ yês¡T eTìwæ
ˇø£e÷πs #·ìb˛e⁄qì, ˇπø eTs¡DeTT >∑\<äì #Ó|ü #·T+&É>± MTs¡T Hê\T>∑T
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
09
s¡ø£eTT\ eTs¡DeTT\THêïj·Tì #Ó|ü#·THêïs¡T. MT e÷≥≈£î XÊÅdüÔã<䛑·
j·TTqï<ë?
»yêãT :` XÊÅdãÔü <ä‘∆ · ˝Òì $wüjT· eTTqT y˚TeTT m|ü&É÷ #Ó|Œü eTT.
nsTT‘˚ eTìwæ ˇπøe÷s¡T |ü⁄{Ϻ ˇπøe÷s¡T #·ìb˛e⁄q˙, ‘·sê«‘· n‘·ìøÏ
»qà˝Ò<ä˙, nfÒ¢ eTs¡DeTT ˝Ò<ä˙ #Ó|ü yê] e÷≥\≈£î XÊÅdüÔã<ä∆‘·
j·TTqï<ë? nì H˚qT n&ÉT>∑T#·THêïqT. <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝À ø£sà¡ j·TTqï<äì
#ÓbÕŒs¡T, ø£sà¡ Á|üø±s¡eTT »qà\Tqïeì ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T. á $wüjT· eTT
eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝À >∑\<äT. n≥Te+≥|ü&ÉT nìï eT‘·eTT\
yês¡T ˇπø eTqTwüC≤‹jÓTÆ ñ+&É>±, ˇø£ eT‘·eTT˝À »qà\T+&É&eÉ TT
eT]jÓTTø£ eT‘·eTT˝À »qà\T ˝Ò≈î£ +&Ü b˛e&ÉeTT n+≥÷ @MT˝Ò<Tä .
ªÁ|ü‹ J$øÏ |ü⁄≥Tºøe£ ⁄+~, #êe⁄ e⁄+~. #·ìb˛sTTq yÓ+≥H˚ ‹]–
|ü⁄≥Tºø£ e⁄+~. Ç~ XÊÅdüãÔ <ä›yTÓ qÆ $wüj·TeTT.μ Á>∑+<∏eä TT˝À #Ó|Œæ q~
#Ó|æŒqfÒ¢ Á|ü|ü+#·eTT˝À Á|ü‘·´ø£åeTT>± »s¡T>∑T#·Tqï~. Á|ü‘·´ø£åeTT>±
»s¡T>∑Tq~ dü‘·´yÓTÆq<äì n+<äs¡÷ ˇ|üø√ø£ ‘·|üŒ<äT. @~ dü‘·´
düy˚T‘·yTÓ qÆ <√ n<˚ XÊÅdüÔeT>∑TqT. @~ XÊÅdyÔü TÓ qÆ <√ n<˚ »]– rs¡TqT.
@~ »s¡T>∑T#·Tqï<√ <ëìì ø±<äqT≥≈£î M\T˝Ò<Tä . n+<äTe\q XÊÅdeÔü TTqT
mes¡÷ ø±<äq˝ÒsT¡ .
Á|üX¯ï :` Ä>∑+&ç! e÷e÷≥≈£î dü÷{Ï>± düe÷<ÛëqeTT #Ó|üŒ+&ç. eT÷&ÉT
<Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\˝À ˇø£ÿ <ëì˝À nsTTHê MTs¡T #Ó|ü ‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTT
ù|s¡Tqï<ë? nø±\ eTs¡DeTT ù|s¡Tqï<ë? mø£ÿ&Ü yê{Ï ù|πs ˝Òì~ MTs¡T
<Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À >∑\ $wüj·TeTT˝Òqì, XÊÅdüÔã<ä∆yÓTÆq $wüj·TeTT˝Òqì m˝≤
#Ó|Œü >∑\s¡T? eT÷&ÉT <Óe’ Á>+∑ <∏eä TT\T ÁãVü≤à$<ë´ XÊÅdeÔü TTq≈£î dü+ã+~Û+∫q
y˚qì MTπs #ÓbÕŒs¡T. nsTT‘˚ yê{Ï˝À ˝Òì $wüj·TeTTqT MTs¡T XÊÅdüÔ
10
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
$wüj·TeT+≥THêïs¡T. n˝≤+≥|ü&ÉT MTe÷≥ ndü‘·´eTT ø±<ë?
ndü‘·´eTTqT #Ó|ü#·÷ MTs¡T e÷≥\>±s¡&û‘√ yê{ÏH˚ XÊÅdüÔã<䛑· >∑\
$wüj·TeTT\ì #Ó|üŒ&ÉeTT ‘·|üø±<ë!j·Tì n&ÉT>∑T#·THêïeTT.
»yêãT :` ndü‘´· eTTqT dü‘´· eTT>± y˚TeTT #Ó|Œü ˝Ò<Tä . H˚qT eTT+<˚
@<äsTT‘˚ XÊÅdyÔü ÷Ó n<˚ dü‘´· eTì, @<äsTT‘˚ dü‘´· yÓ÷ n<˚ XÊÅdeÔü Tì
#ÓbÕŒqT. n≥Te+≥|ü&ÉT ndü‘´· eTTqT XÊÅdeÔü Tì H˚H˝Ó ≤ #Ó|Œü >∑\qT.
ô|>’ ± n≥Te+{Ï nedüse¡ T÷ Hê≈£î ˝Ò<Tä . @<äsTTHê ˝≤uÛeÑ TT ñù|øÏ+å #·T
yês¡T ndü‘·´eTTqT dü‘·´eTT>± #Ó|üŒe#·TÃH˚yÓ÷>±˙, @ ˝≤uÛÑeTTqT
Ä•+#·ì Hê≈£î n≥Te+{Ï nedüsy¡ T˚ ˝Ò<Tä . dü‘·´eTTqT dü‘·´eTT>±,
ndü‘´· eTTqT ndü‘´· eTT>± #Ó|Œü &ÉeTT Hê ø£seÔ¡ ´eTT. n+<äTe\q XÊÅdeÔü TT
ø±ì <ëìì nXÊÅdj
Ô” T· eTì #Ó|ü #·THêïeTT. y˚TeTT #Ó|ü q~ XÊÅdj
Ô” T· y˚T
nsTTq|ü&ÉT, dü‘´· y˚T nsTTq|ü&ÉT XÊÅdeÔü TT˝…q’ eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝À
˝Ò<äì MTs¡+≥THêïs¡T. yêdüÔey˚T! y˚TeTT #Ó|æŒq ù|s¡T¢ eT÷&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\˝À mø£ÿ&Ü Á|ükÕÔeq≈£î sê˝Ò<ìä H˚qT ≈£L&Ü #Ó|ü #·THêïqT.
nsTTHê Hê e÷≥ XÊÅdeÔü Tì #Ó|ü ≥≈£î, eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝Àì $wüjT· y˚T
nì #Ó|ü≥≈£î Ä<Ûës¡eTT >∑\<äT. eTTK´eTT>± H˚qT #Ó|üe÷≥
XÊÅdeÔü TTø±<äì mes¡÷ #Ó|ü ≥≈£î M\T˝Ò<Tä m+<äTø£q>±!
XÊÅdüÔ $wüj·TeTT\T ¬s+&ÉT s¡ø£eTT\T>± >∑\e⁄. eTT+<äT>±
‘Ó*j·TC…|Œæ q$ ˇø£ s¡øe£ TTø±>±, Áø=‘·>Ô ± |ü]XÀ<Ûqä #˚dæ ø£qT>=qTq$
ˇø£ s¡ø£eTT. uÛÑ÷$TøÏ Äø£s¡¸DX¯øÏÔj·TTqï<äì ø=+‘·ø±\eTT eTT+<äT
‘Ó*j·T<äT. ‘·sê«‘· ø=+‘· ø±\eTTq≈£î q÷´≥Hé nqT e´øÏÔ ‘·q |ü]XÀ<Ûqä
<ë«sê ø£qT>=qï $wüjT· eTTqT ‘Ó*j·TC…bÕŒ&ÉT. uÛ÷Ñ $TøÏ Äø£s¸¡ D e⁄+<äì
q÷´≥Hé |ü]XÀ<Ûäq <ë«sê ‘Ó*dæq~. n~ XÊÅdüÔã<ä›yÓTÆq dü‘·´yÓTÆq
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
11
$wüjT· y˚T nsTTq+<äTq <ëìì XÊÅdeÔü TT n+≥THêïeTT. eTT+<äT ‘Ó*j·Tì
XÊÅdeÔü TTqT ‘·sê«‘· ≈£L&Ü ‘Ó*j·Te#·TÃqT. á $<Ûeä TT>± Ä~ qT+&ç
mH√ï XÊÅdüÔ $wüj·TeTT\T eTT+<äT yÓqTø£ ‘Ó*j·Tã&ÉT#·Tqï$. @~
@eTsTTHê dü‘´· Á|üe÷Dy˚T XÊÅdÔü Á|üe÷DeT>∑T#·Tqï~. Bììã{Ϻ XÊÅdÔü
$wüjT· eTT\ìïj·T÷ eTT+<˚ #Ó|Œü ã&É˝<Ò ˙ä , n|ü&É|ü &ÉT |ü]XÀ<Ûqä \
<ë«sê ãj·T{ÏøÏ e#·TÃ#·T+&ÉTqì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. eTs¡DeTTqT, ∫e]
eTs¡DeTTqT Ä~˝Àì uÛ>Ñ e∑ BZ‘j
· T· +<˚ #Ó|Œæ j·TTHêï nø±\ eTs¡DeTTqT,
‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTTqT Ç|ü&ÉT y˚TeTT $es¡eTT>± #Ó|ü#·THêïeTT.
Bì‘√ yÓTT‘·eÔ TT Hê\T>∑T eTs¡DeTT\T XÊÅdãÔü <äy› TÓ qÆ $. uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À
øπ e\eTT eTs¡DeTTqT >∑T]+∫ ‘·sê«‘· »qàqT >∑T]+∫ #Ó|Œü &ÉyT˚ >±ø£,
∫e] eTs¡DeTT ˝Òø£ ÄKØ eTs¡DeTTqT >∑T]+∫ ≈£L&Ü #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~.
nsTT‘˚ eTs¡DeTTq≈£î, ÄKØ eTs¡DeTTq≈£î eTT+<äTqï nø±\ eTs¡DeTT,
‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTTqT >∑T]+∫ #Ó|Œæ j·TT+&É˝<Ò Tä . uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À n|üŒ{ÏøÏ
nedüsy¡ TÓ qÆ eTTK´yÓTqÆ Ä<Ûë´‹àø£ $wüjT· eTT\˙ï #Ó|Œü ã&çq$. ìÁ<ä
yÓT\T≈£îeqT >∑T]+∫ #Ó|Œæ qyê&ÉT dü«|üïeTTqT >∑T]+∫ #Ó|Œü ˝Ò<Tä . n˝≤π>
eTs¡DeTT, ÄKØ eTs¡DeTTqT >∑T]+∫ #Ó|Œæ qyê&ÉT $T>∑‘ê ‘ê‘êÿ*ø£
eTs¡DeTTqT >∑T]+∫>±˙, nø±\ eTs¡DeTTqT >∑T]+∫>±˙ #Ó|Œü ˝Ò<Tä .
‘·sê«‘· Ä $wüjT· eTT\qT eTqTwüß\ yÓT<ä&TÉ ≈£î n+~+∫ eTqTwüß\‘√H˚
#Ó|æŒ+#ê&ÉT. n+<äTe\q ‘·sê«‘· #Ó|üŒã&çq ¬s+&ÉT eTs¡DeTT\T
XÊÅdãÔü <äy› TÓ qÆ y˚jT· ì #Ó|Œü e#·TÃqT.
Á|Xü ï¯ :` Ä<Ûë´‹àø£ dü+ã+<Ûä $wüjT· eTT\ìïj·T÷ uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À #Ó|Œü ã&çHêsTT
nì MTs¡T ˇø£|ü &ÉT #ÓbÕŒs¡T. ‘·sê«‘· Ç|ü&ÉT nø£ÿ&É ø=ìï $wüjT· eTT\qT
#Ó|üŒ˝Ò<äT. n$ ‘·sê«‘· ‘Ó*j·Tã&ÉT#·Tqïeì #Ó|ü#·THêïs¡T. MT e÷≥qT
qeTàeT+{≤sê?
12
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
»yêãT :` Hê e÷≥ qeTàeTì #Ó|Œæ q≥T¢ s¬ +&Ée <Óe’ Á>∑+<∏eä TsTTq
<ëì˝À ˇø£e÷≥ #Ó|üŒã&çj·TTqï~ n~ @eTq>±! ªªH˚qT MT‘√
#Ó|Œü e\dæq$ Ç+ø£q÷ nH˚ø£ dü+>∑‘T· \T >∑\e⁄. ø±˙ MTs¡T yê{Ïì
Ç|ü&ÉT düVæ≤+|ü˝Òs¡T. nsTT‘˚ Äj·Tq nq>± dü‘·´dü«s¡÷|æjÓÆTq
Ä‘·à e∫Ãq|ü&ÉT $TeTTà\qT düs«¡ dü‘´· eTT˝ÀìøÏ q&ç|+æ #·TqTμμ
nì ø£\<äT. Bììã{Ϻ ˇπøe÷s¡T nìï $wüjT· eTT\T ‘Ó*j·T˝Ò<Tä ‘·sê«‘·
‘Ó*dæq$ ≈£L&Ü XÊÅddÔü +ü ã+<Ûä dü‘´· yÓTqÆ $wüjT· eTT˝Òqì ‘Ó*j·TT#·Tqï~.
nsTT‘˚ yÓTT<ä{Ï Á>∑+<∏äeTT˝À ˇø£ $wüj·TeTTqT ndü+|üPs¡íeTT>±
#Ó|Œæ j·TT+&ÉTqT. Ä $wüjT· eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q $es¡eTT ‘·sê«‘·
ø±\eTT˝À dü+|üPs¡eí TT>± ‘Ó*j·Tã&ÉTqT. uÛ>Ñ e∑ BZ‘· Á>∑+<∏eä TT˝À Ä‘·àqT
>∑T]+∫ #Ó|æŒj·TTHêï, <ëì $es¡eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q e÷≥\T
u…_’ ˝Ÿ˝À>∑\ Hê\T>∑T düTyês¡\Ô ˝À >∑\e⁄. n˝≤π> uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À ø=~›>±
#Ó|Œæ q $wüjT· eTT\T ø=ìï KTsêHé Á>∑+<∏eä TT˝À $e]+∫ #Ó|Œü &ÉeTT
»]–q~. nfÒ¢ eTs¡D $wüjT· eTT ≈£L&Ü yÓTT<ä≥ uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À ø=+‘·
#Ó|Œæ j·TTHêï, Ç|ü&ÉT düeTÁ>∑eTT>± ‘Ó*j·TT#·Tqï~. yÓTT<ä{ ^‘·˝À
nìï $wüj·TeTT\THêï ø=ìï{ÏøÏ yê{Ï $es¡eTT˝Ò<äT. Ä $es¡eTT
s¬ +&Éee÷s¡T ‘Ó*j·Tã&ÉT#·Tqï~. n˝≤π> yÓTT<ä≥ ø=ìï dü÷#êj·T>±
#Ó|Œæ q $wüjT· eTT\T ‘·sê«‘· e∫Ãq|ü&ÉT n$ |üP]Ô Áø=‘·>Ô ± ø£ì|æ+#·TqT.
‘·sê«‘· ‘Ó*j·Tã&çq$ Áø=‘·yÔ ˚ nsTTHê, yê{Ï eT÷\eTT\T uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À
mø£ÿ&√ ˇø£#√≥ ñ+&ÉTqT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ÁãVü≤à, ø±\, ø£sà¡ , >∑TD
#·Áø£eTT\T H˚&TÉ dü$es¡eTT>± ‘Ó*j·Tã&çq$. nsTT‘˚ yê{Ïì >∑T]+∫
eT÷&ÉT <Ó’e Á>∑+<∏äeTT\˝Àq÷ mø£ÿ&Ü #Ó|üŒ˝Ò<äì ø=+<äs¡qe#·TÃqT.
nsTT‘˚ yÓTT<ä{Ï <Ó’eÁ>∑+<∏äeTsTTq uÛÑ>∑eBZ‘·˝ÀH˚ nø£ås¡ |üs¡ÁãVü≤àjÓ÷>∑
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
13
eT+<äT yê{Ï eT÷\eTTqï<äì y˚TeTT #ÓbÕŒeTT. H˚&TÉ eTq≈£î ‘Ó*dæq
ÁãVü≤à, ø±\, ø£s¡à, >∑TD#·Áø£eTT\ >∑T]+∫ |üs√ø£eå TT>± <˚e⁄ì eTTÁ<äj·Tì
u…_’ \T Á>∑+<∏äeTT˝Àq÷, <˚e⁄ì ∫Vü≤ïeTT nì KTsêHé Á>∑+<∏äeTT˝Àq÷
#Ó|üŒã&ç j·TTqï<äì Á|ü»\T Á>∑Væ≤+#·˝Òø£b˛j·÷s¡T. n+<äTe\q nø£ÿ&É
˝Òì $wüjT· eTT\T MTs¡T m≥T¢ #Ó|ü #·THêïs¡ì ø=+<äs&¡ TÉ >∑T#·THêïs¡T.
ñqï $wüjT· eTTH˚ Áø=‘·>Ô ± #Ó|ü #·THêïeTT ø±e⁄q n$ MT≈£î Áø=‘·>Ô ±
ø£ì|æ+∫ j·TT+&Ée#·TÃqT. ˇø£ Á>∑+<∏eä TT˝Àj·TTqï $wüjT· eTT eT]jÓTTø£
Á>∑+<∏eä TT˝À ˝Òøb£ ˛e#·TÃqT. n˝≤π> ˇø£ Á>∑+<∏eä TT˝À ˝Òì $wüjT· eTT
eTs=ø£ Á>∑+<∏eä TT˝À ñ+&Ée#·TÃqT. eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝À ø£ì|æ+#·ì
$wüjT· eTT e÷ Á>∑+<∏eä TT\˝À ø£ì|æ+∫ j·TT+&Ée#·TÃqT. nsTTHê y˚TeTT
Ç|ü&ÉT #Ó|æŒq $wüj·TeTT\T>±˙, ‘·sê«‘· <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\˝Àì
$wüjT· eTT\T >±˙, yê{Ï |ü⁄Hê<äT\T Á|ü<eä∏ T <Óe’ Á>∑+<∏eä TsTTq uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À
‘·|Œü ø£jT· T+&ÉTqT. n+<äTe\q Ä $wüjT· eTTqT >∑T]Ô+#·˝ìÒ yê]øÏ
n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TsTTq KTsêHé Á>∑+<∏eä TT ªªH˚qT ‘Ísê‘Y (uÛ>Ñ e∑ BZ‘)·
Á>∑+<∏eä TT˝Àì C≤„qeTTqT <Ûèä Mø£]düTHÔ êïqìμμ ‘Ó*j·TCÒdqæ ~. Çe˙ï
>∑eTì+∫q ‘·sê«‘· m|ü&ÉT #Ó|Œæ Hê XÊÅdeÔü TT XÊÅdyÔü T˚ , dü‘´· eTT dü‘´· y˚Tqì
‘Ó*j·Te˝…qT.
Á|üX¯ï :` eTs¡DeTT n+fÒ @$T{Ï?
»yêãT :` X¯Øs¡eTT˝À »]π> |üqT\˙ï ì*∫b˛e&ÉeTTqT eTs¡DeTT
n+{≤eTT. á $wüjT· eTTqT mes¡÷ ø±<äq˝ÒsT¡ . m+<äTø£q>±! eTs¡DeTT
Á|ü‘·´ø£åeTT>± »]π> dü‘·´eTT. Á|ü‘·´ø£åeTT>± »]π> <ëì˝À X¯Øs¡eTT˝À
»]π> |üqT\˙ï ì*∫b˛e&ÉeTT n+<ä]ø° ‘Ó*dæq $wüjT· y˚T. eTs¡DeTTqT
>∑T]+∫ Ç+ø± ø=+‘· $es¡eTT>± #Ó|ü ø√>∑*–‘˚ á $<Ûeä TT>± ns¡eú TT
14
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
ø±>∑\<äT. ªeTs¡DeTTμ nqT |ü<äeTTqT |üPs¡«eTT ªns¡DeTTμ nqT
|ü<eä TT>± #Óô|Œ&çyês¡T. ø£è‘·jT· T>∑eTT˝À ns¡DeTT nqT |ü<eä TT>±j·TTqï
X¯ãe› TT ø±\Áø£eTeTTq ø=+‘· e÷s¡TŒ#Ó+~ |ü\Tø£&eÉ TT˝À eTs¡DeTT>±
#Ó|üŒã&ÉT#·Tqï~. ns¡DeTT nqT e÷≥qT es¡Tdü>± ø=ìïkÕs¡T¢
ñ#·Ã]¤ +∫‘˚ eTqeTT |ü\Tø£&eÉ TT˝À ≈£L&Ü ªnμ nqT nø£så e¡ TT b˛sTT
ªeTμ nqT X¯ãe› TT e#·TÃ#·Tqï~. á $<Ûeä TT>± ªns¡DeTTμ nqT |ü<eä TT
ªeTs¡DeTTμ nqT |ü<eä TT>± e÷]b˛sTTq~. H˚&TÉ yÓqT‹]– #·÷&É≈î£ +&Ü
n+<äs÷¡ eTs¡DeTT nqT X¯ãe› TTH˚ yê&ÉT#·THêïs¡T. eTs¡DeTT nqT
ns¡eú TTì#·Tà ª#êe⁄μ nqT |ü<eä TT ≈£L&Ü ø£\<äT. ª#·#T· Ã≥μ nqT |ü<eä TTqT
ª#êe⁄μ nqT |ü<eä TT>± ≈£L&Ü #Ó|ü #·THêïeTT. #·#T· Ã≥ ˝Òø£ #·∫Ãb˛e⁄≥
nìHê, #êe⁄ nìHê s¬ +&É÷ ˇπø ns¡eú TT ì#·TÃ#·Tqï$. yêdüeÔ eTT>±
ªns¡DeTTμ nqT |ü<eä TT ªeTs¡DeTTμ nqT |ü<eä TT>± e÷]b˛sTTq≥T¢,
ªdü‘·TÔμ nqT |ü<äeTTqT+&ç ª#·#·TÃμ nqT |ü<äeTT>± e÷]b˛sTTq~.
ªdü‘·TÔb˛e⁄≥μ nqT |ü<äeTT ∫e]øÏ ª#·∫Ãb˛e⁄≥μ nqT |ü<äeTT>±
$T–*b˛sTTq~. X¯Øs¡eTT˝Àì X¯øìÔÏ dü‘T· ,Ô dü‘T· eÔ nì n+≥T+{≤s¡T.
ªdü‘T· μÔ n+fÒ ªÄ‘·àμ nì ns¡eú TT. dü‘T· Ô b˛e⁄≥ n+fÒ X¯Øs¡eTT˝Àì
Ä‘·àX¯øÏÔ X¯Øs¡eTTqT e<ä*b˛sTT+<äì ns¡úeTT. á $<ÛäeTT>±
ªdü‘T· bÔ ˛e⁄≥μ nqT|ü<eä TT ∫e]øÏ m≥T¢ ª#·∫Ãb˛e⁄≥μ nqT |ü<eä TT>±
e÷]b˛sTTq<√ n<˚ $<Ûeä TT>± ªns¡DeTTμ nqT |ü<eä TT ªeTs¡DeTTμ
nqT |ü<eä TT>± e÷]b˛sTTq~.
∫e]øÏ e´s¡ ú e TT>± e÷]b˛e⁄ X¯ Ø s¡ e TTqT ª∫‘· T Ô μ nì
ô|<ä›\Hêïs¡T. e´s¡ú |ü<ës¡úeTT\qT #Ó‘·Ô nì nq&ÉeTT n+<äs¡eTT
$ìj˚Te⁄+<äTeTT. nsTT‘˚ ª#Ó‘μÔ· nqT |ü<eä TT ª∫‘·TμÔ nqT |ü<eä TTqT+&ç
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
15
e÷s¡TŒ #Ó+~q~. |üìøÏ sêì ù||üsq¢¡ T ∫‘·TùÔ ||üsT¡ ¢ nì nqï≥T¢ |üìøÏ
sêì yê{Ïì ∫‘·TÔ ˝Òø£ #Ó‘Ô· nq&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. ∫‘·TÔ #Ó‘>Ô· ±
ø±\Áø£eTeTTq e÷]q≥T¢ ªdü‘T· μÔ nqT |ü<eä TT ª#·#T· Ãμ nqT |ü<eä TT>±
e÷]b˛sTTq<äì ‘Ó*dæq~. Äe⁄ X¯Øs¡eTT˝Àì Ä‘·à b˛sTTq|ü&ÉT
|üPs¡«eTT ªÄe⁄ dü‘T· bÔ ˛sTT+~μ nì nHÓ&yç ês¡T. n<˚ e÷≥H˚ Ç|üŒ{Ï
ø±\eTT˝À ªÄe⁄ #·∫Ãb˛sTT+~μ nì n+≥THêïs¡T. Ç<ä+‘·j·T÷
>∑eTì+∫‘˚ ª∫‘·TμÔ #Ó‘>Ô· ± e÷]q≥T¢ ªdü‘T· Ô b˛e⁄≥μ #·∫Ãb˛e⁄≥>±
e÷]b˛sTTq<ä˙, ªns¡DeTTμ eTs¡DeTT>± e÷]b˛sTTq<äì ‘Ó*j·TT
#·Tqï~.
eTs¡DeTT nqT |ü<eä TTq≈£î ˇø£ ns¡eú TT >∑\<äT. eTs¡DeTT
nqT |ü<eä TT ns¡DeTT>± ñqï|ü&˚ <ëìøÏ ˇø£ ns¡eú TT, ø=+‘· $es¡eTT
ñ+&Ó&~ç . ns¡DeTT nqT |ü<eä TTqT |üPs¡«eTT C≤„qT\sTTq ô|<ä\› T
s¬ +&ÉT>± $uÛõÑ +#êHês¡T. nGs¡DeTTRns¡DeTT>± ñ+&˚~. s¡DeTT
nq>± j·TT<äe∆ TT nì ns¡eú TT. j·TT<äe∆ TT˝À r]ø£ ˝Ò≈î£ +&Ü ø£<\ä e\dæ
j·TT+&ÉTqT. j·TT<äe∆ TT˝À ø£<\ä ≈£î+&Ü ì\ã&ç‘˚ X¯Á‘·Te⁄\ #˚‹˝À #êe⁄
‘·|Œü <äT. j·TT<äe∆ TT˝ÀqTqï Á|ü‹ eTìwæ ‘·|Œü ø£ ø£<*ä j·TT<äe∆ TT #˚jT· e\dæ
j·TT+&ÉTqT. n+<äTe\q ªj·TT<ä∆eTTμ n+fÒ ªø£<*ä ø£ ø£\~μ nì ns¡eú TT
≈£L&Ü ø£\<äT. j·TT<ä∆s¡+>∑eTT˝À ˇø£ÿ ø£åDeTT ≈£L&Ü Ä>∑≈£î+&Ü
ø£<\ä T#·T+&Ée˝…qT. n<˚ $<Ûeä TT>± ˇø£ÿ ø£D
å eTT ≈£L&Ü Ä>∑≈î£ +&Ü
Ä‘·à X¯Øs¡eTT˝À ø£<*ä ø£\qT ø£*+Z #·T#·Tqï~. j·TT<äe∆ TT˝À mH√ï $<Ûeä TT\
ø£<*ä q≥T¢, X¯Øs¡eTT˝À mH√ï ø£<*ä ø£\ e\q eTìwæ eTq>∑\T>∑T#·THêï&ÉT.
s¡DeTT nq>± ø£<*ä ø£ ø£\<äì ns¡eú TT. ns¡DeTT nq>± ø£<*ä ø£
˝Òì<äì ns¡eú TT. BìÁ|üø±s¡eTT eTs¡DeTT nq>± X¯Øs¡eTT˝À ø£<*ä ø£\T
16
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
˝Òì dæú‹j·Tì ns¡úeTT. ˇø£ X¯Øs¡eTT˝À ø£<ä*ø£\T n˙ï m|ü&ÉT
Ä–b˛e⁄H√ n|ü&ÉT Ä X¯Øs¡eTT˝Àì Ä‘·à ‘·q ø£<*ä ø£\qT Ä|æyd˚ æ
X¯Øs¡eTT ãj·T{ÏøÏ e∫Ãq<äì ns¡eú TT. Ä‘·à‘√bÕ≥T Jyê‘·à ≈£L&Ü
ãj·T{ÏøÏ m|ü&ÉT edüTqÔ ï<√ n|ü&ÉT Ä‘·à‘√bÕ≥T X¯Øs¡eTT˝Àj·TTqï
Jyê‘·à ≈£L&Ü ãj·T{ÏøÏ m|ü&ÉT edüTÔqï<√ n|ü&ÉT X¯Øs¡eTT˝Àì
ø£<ä*ø£\‘√ Çø£ |üì˝Ò<äT. ø£<ä*ø£\T ì*∫b˛e&Éy˚T eTs¡DeTì
n+≥THêïeTT. eTs¡DeTTq≈£î e#·qeTT, ìs¡«#·qeTT ‘Ó*dæb˛sTTq~.
nsTT‘˚ eTs¡DeTT˝À yÓTT‘·eÔ TT Hê\T>∑T ‘Ó>\∑ T >∑\e⁄.
Á|üX¯ï :` Ç‹Vü‰düyÓTÆq sêe÷j·TDeTT˝À >∑\ Ä+»H˚j·TT&ÉT, e÷s¡ÿ+&˚j·T
|ü⁄sêDeTT˝À>∑\ e÷s¡ÿ+&˚j·TTìøÏ eTs¡DeTT sê˝Ò<äì yês¡T ∫s¡+Je⁄\ì
ø=+<äs¡T #Ó|ü#·THêïs¡T. n˝≤ eTs¡DeTT ˝Òì J$‘·eTT‘√ Ç+ø±
mes¡sTTHê ñHêïsê?
»yêãT :` eTs¡DeTT ˝Òì J$‘·eTTqT >∑&TÉ |ü⁄yês¡T Á|ü|+ü #·eTT˝À mes¡÷
˝ÒsT¡ . Á|ü<eä∏ T <Óe’ Á>∑+<∏eä TsTTq uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À kÕ+K´jÓ÷>∑eTTq 27e
XÀ¢øe£ TT˝À ªªC≤‘·dü´ Væ≤<Ûäèy√ eTè‘·T´' <äTÁe+ »qà eTè‘·dü´#·μμ nì >∑\<äT.
Bìns¡eú TT ªª|ü⁄{Ϻqyê&ÉT #êeø£ ‘·|üŒ<äT, #·∫Ãqyê&ÉT |ü⁄≥ºø£ ‘·|üŒ<äTμμ
nì #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. n+‘˚ø±ø£ Ç~ nìyês¡´ ø±s¡´eTì ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T.
Ç~ ÁãVü≤à$<ë´ XÊÅdeÔü TT qT+&ç #Ó|Œæ q yêø£´eTsTTq+<äTq XÊdüqeTT>±
‘·|Œü ø£ »]–rs¡Tq~>± j·TTqï~. n+<äTe\q me&ÉT mø£ÿ&É |ü⁄{ÏHº ê,
m|ü&ÉT |ü⁄{ÏHº ê, mø£ÿ&√ ˇø£#√≥, m|ü&√ ˇø£|ü &ÉT X¯Øs¡eTTqT e<ä*
#·ìb˛ø£ ‘·|üŒ<äT. Ç~ ˇø£ eTqTwüß\πøø±ø£ düs¡« JesêX¯ó\≈£î
dü+ã+~Û+∫q $wüj·TyÓTÆq+<äTq mes¡T |ü⁄{ϺHê ‘·|üŒø£ eTs¡DÏ+∫
rs¡e\dæ+<˚! <˚e⁄&ÉT <Ûsä à¡ Á|ü#ês¡ ì$T‘·eÔ TT X¯Øs¡eTT <Û]ä +∫ |ü⁄{ÏHº ê
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
17
Äj·Tq ≈£L&Ü #·ìb˛e\dæ+<˚!! >∑‘e· TT˝À n<˚ $<Ûeä TT>± »]–+~.
n≥Te+≥|ü&ÉT Ä+»H˚jT· T&ÉT ∫s¡+J$, #·ìb˛˝Ò<Tä nq&ÉeTT <Ûsä à¡
$s¡T<ä∆eT>∑TqT. mes¡sTTHê ø=+‘·ø±\eTTq≈£î X¯Øs¡eTTqT e<ä*
#·ìb˛e\dæ+<˚. n˝≤ #·ìb˛≈£î+&Ü $T–*q yês¡T uÛ÷Ñ $TMT<ä mes¡÷
˝ÒsT¡ . e÷s¡ÿ+&˚jT· Tì $wüj÷· ìøÏ eùdÔ n~ ˇø£ |ü⁄sêD>±<∏.ä Á|ü»\˝À
uÛøÑ ìÔÏ ø£*+Z #·T≥≈£î #Ó|Œæ q ø£*Œ‘· ø£<.ä∏ n+<äT˝Àj·TTqï e÷s¡ÿ+&˚jT· T&ÉT
˝ÒH˚ ˝Ò&ÉT. n~ #·]Á‘·ø±H˚ø±<äT. πøe\eTT |ü⁄sêDeTT e÷Á‘·y˚T.
n+<äTe\q n~ dü‘·´yÓTÆq e÷≥ø±<äT. Ç+‘·es¡≈£î Á|ü|ü+#·eTT˝À
|ü⁄{Ïqº yês¡T #·ìb˛≈£î+&Ü düJeeTT>± mes¡÷ ˝ÒsT¡ . <˚e⁄ì XÊdüqeTT
n+<ä]ø° düe÷qeTT>± e]Ô+#·TqT.
Á|üX¯ï :` Ç+<ä÷ (Væ≤+<ä÷) eT‘·eTT˝À uÛÑ>∑eBZ‘·qT nqTdü]+∫ #êe⁄
|ü⁄≥Tºø£\THêïj·Tì #Ó|ü#·THêïs¡T. Væ≤+<äTe⁄\+<äs¡÷ n<˚ uÛ≤eeTT˝ÀH˚
j·TTHêïs¡T. <ëìøÏ e´‹πsKeTT>± mes¡÷ #Ó|Œü ˝ÒsT¡ . nsTT‘˚ $T>∑‘ê ¬s+&ÉT
düe÷»eTT\sTTq Ŭø’düÔe⁄\T, eTTd”¢yéT\T #êe⁄ ñqï~>±˙ ‹]– |ü⁄≥Tºø£˝Ò<äT
n+≥THêïs¡T. #·ìb˛sTTq yê&ÉT Á|üfi¯j·TeTT es¡≈£î uÛÑ÷düe÷~Û˝ÀH˚
ñ+&ÉTqì, Á|fiü j
¯ T· ø±\eTT˝À ∫e] ~qeTTq n+‘·jT· ÷ HêX¯qeTsTTb˛e⁄
düeTj·TeTT˝À n+‘·es¡≈£î #·ìb˛sTT düe÷<ÛäT\˝À ñqï yê]q+<ä]˙
eT÷≈£îeTà&ç>± <˚e⁄&ÉT düe÷<ÛäT\qT+&ç ãj·T{ÏøÏ rdæ, yê] J$‘·eTT˝˝À
yês¡T #˚düTø=qï bÕ|ü|ü⁄D´eTT \qT ˝…øÏÿ+∫ dü«s¡Zqs¡ø£eTT\≈£î |ü+|ü⁄qT
nì #Ó|ü#·THêïs¡T. Á|üfi¯j·T ø±\eTTes¡≈£î düe÷<ÛäT\˝À j·TTqïyês¡+<äs¡÷
Á|üfi¯j·TeTT ‘·sê«‘· dü«s¡Z qs¡ø£eTT\≈£î b˛e⁄<äTs¡ì #Ó|üŒ&ÉeTT uÛÑ>∑eBZ‘·˝À
<˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq ª #·∫Ãq yê&ÉT |ü⁄≥ºø£ ‘·|üŒ<äT. |ü⁄{Ϻq yê&ÉT #êeø£ ‘·|üŒ<äTμ
nqT <Ûäs¡àeTTq≈£î $s¡T<ä∆eT>∑TqT. Bìì >∑T]+∫ MTπseT+{≤s¡T?
18
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
»yêãT :` <˚e⁄&ÉT ˇø£e÷s¡T #Ó|Œæ q C≤„qeTT XÊdüqeTT>± uÛ÷Ñ $TMT<ä
ì*∫b˛e⁄#·Tqï~. n~ m|üŒ{Ïø° e÷s¡Tq~ø±<äT. <˚e⁄&ÉT uÛ÷Ñ $TMT<ä
ˇπø C≤„qeTTqT e÷qe⁄\+<ä]ø° düe÷qeTT>± #ÓbÕŒ&ÉT>±˙, Væ≤+<äTe⁄\≈£î
ˇø£ C≤„qeT÷, eTTd”y¢ Té \≈£î eTs=ø£ C≤„qeTT #Ó|Œü ˝Ò<Tä . <˚e⁄&ÉT ‘·q
C≤„qeTTqT uÛ÷Ñ $TMT<ä ˇπø <Óe’ Á>∑+<∏eä TT>± #ÓbÕŒ&ÉT. Ä Á>∑+<∏eä TTH˚
uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝À uÛÑ>∑eBZ‘·j·T˙ |ü&ÉeT{Ï <˚X¯eTT\˝À ‘Ísê‘Yj·T˙
#Ó|ü #·THêïeTT. <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q ˇπø <Óe’ Á>∑+<∏eä TTqT eTqTwüß\T y˚sT¡ y˚sT¡
ø±–‘·eTT\T>± ∫+|ü⁄ø=ì, y˚sT¡ y˚sT¡ Á>∑+<∏eä TT\T>± #Ó|ü ø=+≥THêïs¡T.
ˇπø <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝Àì ˇπø C≤„qeTTqT Á|ü»\T y˚sT¡ y˚sT¡ uÛ≤eeTT\‘√
ns¡úeTT #˚düTø√e&ÉeTT e\q, <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\˝À <˚e⁄&ÉT #Ó|üŒì
$wüj·TeTTqT ≈£L&Ü #ÓbÕŒ&ÉT nì n+≥THêïs¡T. uÛÑ>∑eBZ‘·˝À @
C≤„qeTTqï<√ n<˚ C≤„qy˚T $T>∑‘ê s¬ +&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\sTTq u…_’ \T,
KTsêHé\˝À >∑\<äT. nsTTHê eTqTwüß\ ÁX¯<q∆ä Tã{Ϻ yê]øÏ <˚e⁄ì C≤„qeTT
ns¡eú TT ø±e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. eTìwæ ˇø£ÿC≤‘˚ nsTTq|ü&ÉT <˚e⁄&É÷,
<˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qeTT ˇø£ÿfÒ nsTTq|ü&ÉT, n+<ä]ø° <˚e⁄ì C≤„qeTT
düe÷qeTT>± #ÓbÕŒqì <˚e⁄&˚ ‘·q Á>∑+<∏eä TT\˝À Á|üø{£ +Ï ∫q|ü&ÉT,
eT] <ëìì ˇπø $<ÛäeTT>± ns¡úeTT #˚düTø√e\dæj·TTHêï, ‘·q≈£îqï
dü+≈£î∫‘· uÛ≤eeTT\ #˚‘· y˚s¡Ty˚s¡T>± uÛ≤$+#·Tø=qï eTìwæ ‘·q≈£î
‘Ó*dæq<˚ ì»yÓTÆq C≤„qeTì nqTø=+≥THêï&ÉT. <˚e⁄&ÉT eTìwæ
#·ìb˛e⁄qì #ÓbÕŒ&ÉT, ‹]– |ü⁄≥Tºqì #ÓbÕŒ&ÉT. nsTTHê ø=+<äs¡T
‘·eTø£syú¡ TÓ qÆ <˚ ì»eTqTø=ì, ‘·eTqT nqTdü]+#·T ‘·eT düe÷»eTTq
ø£+‘·{øÏ ° #Ó|Œü &ÉeTT e\q, $T>∑‘ê düe÷»eTT yês¡+‘ê ‘·eT eT‘·ô|<ä›
#Ó|Œæ q C≤„qeTTqTã{Ϻ nqTdü]+#·&eÉ TT e\q, ˇø£ düe÷»eTT˝À j·TTqï
uÛ≤eeTT eTs=ø£ düe÷»eTT˝À ˝Ò≈î£ +&Üb˛sTT, ˙~ y˚sT¡ C≤„qeTT Hê~
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
19
y˚sT¡ C≤„qeTT, Hê <˚e⁄&ÉT y˚sT¡ ˙ <˚e⁄&ÉT y˚sq¡ T dæ‹ú ˝Àj·TTHêïs¡T.
n+<äTe\q uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À #Ó|Œæ q~ y˚sT¡ , KTsêHé˝À, u…_’ ˝Ÿ˝À #Ó|Œæ q~
y˚sT¡ n+≥THêïs¡T. yêdüyÔ êìøÏ $T>∑‘ê s¬ +&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝À j·TTqï
C≤„qy˚T yÓTT<ä{Ï Á>∑+<∏eä TsTTq uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À (‘Ísê‘Y˝À) >∑\<äT.
Á|üX¯ï :` nsTT‘˚ $T>∑‘ê Á>∑+<∏äeTT\˝À #Ó|æŒq≥T¢ »qà\T ˝Òe⁄ nq&ÉeTT
ndü‘·´eTT n+{≤sê?
»yêãT :` $T>∑‘ê Á>∑+<∏eä TT\˝À ndü‘´· eTT mø£ÿ&Ü˝Ò<Tä . <Óe’ e#·qeTT\T
@esTT‘˚ ñHêïjÓ÷ n$ nìïj·T÷ dü‘´· yÓTqÆ y˚. nsTT‘˚ yê{Ïì eTqTwüß\T
ì»yÓTqÆ uÛ≤eeTT‘√ ns¡eú TT #˚dTü ø√˝Ò<Tä . n+<äTe\q ˇπø $wüjT· y˚T
Væ≤+<äTe⁄\≈£î ˇø£sø¡ e£ TT, eTTd”y¢ Té \≈£î eTs=ø£ s¡øe£ TT>± ns¡eú TsTTq~.
uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À Áyêj·Tã&çq uÛ≤ey˚T KTsêHé˝À ø£\<äT. ø±e⁄qH˚ KTsêHé
Á>∑+<∏eä TT˝À ◊<äe dü÷sê˝Àq÷, $T>∑‘ê dü÷sê\˝Àq÷ ‘Ísê‘Y Á>∑+<∏eä TT
˝Àì C≤„qeTTH˚ düeT]ú+#·Tq≥T¢, <Ûèä Mø£]+#·Tq≥T¢ #ÓbÕŒs¡T. uÛ>Ñ e∑ BZ‘·
(‘Ísê‘Y) Á>∑+<∏äeTT˝Àì C≤„qeTTqT KTsêHé ªªH˚qT <ÛäèMø£]düTÔHêïqTμμ
nì #Ó|Œæ Hê eTìwæ Á>∑V≤æ +#·Tø=qT dæ‹ú ˝À ˝Ò≈î£ +&Ü, e÷ C≤„qeTT y˚sT¡
MT C≤„qeTT y˚sì¡ e÷{≤¢&TÉ #·THêïs¡T. <˚e⁄&ÉT ‘·q Á>∑+<∏eä TT\˝À ªªdüeTdüÔ
e÷qe⁄\≈£î H˚qT C≤„qeTTqT Ç#·TÃ#·THêïqTμμ nì nHêï&ÉT. Ä e÷≥qT
‘·eT u…_’ ˝Ÿ, KTsêHé Á>∑+<∏eä TT\˝À #·~$Hê ns¡eú TT #˚dTü ø√ì eTqTwüß\T
e÷ <˚e⁄&ÉT y˚sT¡ MT <˚e⁄&ÉT y˚sT¡ nì n+≥THêïs¡T.
Á|üX¯ï :` MTs¡T Ç+‘·≈£îeTT+<äT #Ó|æŒq CyêãT\˝À uÛÑ>∑eBZ‘·qT y˚s¡Ty˚s¡T
ø±–‘·eTT\T>± ∫+|ü⁄ø=ì, yê{ÏH˚ y˚s¡Ty˚s¡T Á>∑+<∏ë\T>± #Ó|üø=qT#·÷,
y˚s¡Ty˚s¡T C≤„qeTT>± #Ó|ü#·THêïs¡ì nHêïs¡T. MT e÷≥ dü‘·´eT+{≤sê?
qeTàeT+{≤sê?
20
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
»yêãT :` Hê e÷≥qT MTs¡T qe÷à* nì H˚qT #Ó|Œü &ÉeTT˝Ò<Tä . H˚qT
<Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À XÊÅdãÔü <äe› TT>±j·TTqï $wüjT· eTTH˚ #Ó|ü #·THêïqT. <ëìøÏ
Ä<Ûës¡eTT ø±yê\+fÒ n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TsTTq KTsêHé Á>∑+<∏eä TT˝À
Äs¡e dü÷sê, 91e Äj·T‘Yq+<äT Ç˝≤ ø£\<äT #·÷&É+&ç. (6`91) ªªn˝≤¢V≤t
@ e÷qe⁄ì MT<ä ‘·q C≤„qeTTqT ne‘·]+|üCÒj·T˝Ò<äT nì
|ü*øÏq|ü&ÉT á »qT\T n˝≤¢V≤t qT ns¡eú TT #˚dTü ø√e\dæq $<Ûeä TT>±
ns¡eú TT #˚dTü ø√˝Ò<Tä . yê]ì n&ÉT>∑T! eT÷kÕ ‘Ó∫Ãq >Á +∑ <∏ëìï mes¡T
ne‘·]+|üCÒdæq≥T¢? Ä Á>∑+<∏äeTT ˇø£ CÀ´‹, e÷qe⁄\ ø=s¡≈£î
e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«eTT. MTs¡T <ëìì y˚s¡Ty˚s¡T ø±–‘·eTT\T>± $uÛÑõ+∫
#·÷|ü⁄‘·THêïs¡T. mH√ï $wüj·÷\qT <ë#˚düTÔHêïs¡T. MT≈£î>±˙, MT
ô|<ä›\≈£î>±˙ ‘Ó*j·Tì mH√ï $wüj·÷\T Ç+<äTeT÷\eTT>± MT≈£î
H˚sŒ¡ ã&ܶsTT. <ëìì ne‘·]+|ü CÒdqæ yê&ÉT n˝≤¢V≤t j˚T nì #Ó|ü .
Ä ‘·sê«‘· yêfi¯flqT yê] e´s¡ú $wüj·÷\˝ÀH˚ Ä&ÉTø√ìe⁄«μμ á
yêø£´eTT˝À n˝≤¢V≤t Ç∫Ãq ‘Ísê‘Y (uÛ>Ñ e∑ BZ‘)· qT y˚sT¡ y˚sT¡ ø±–‘·eTT\T>±
$uÛõÑ +∫ #·÷|ü⁄‘·THêïs¡T nì ø£\<äT ø£<ë! y˚sT¡ y˚sT¡ ø±–‘·eTT\T nq>±
y˚sT¡ y˚sT¡ Á>∑+<∏eä TT\ì ns¡eú TT #˚dTü ø√e˝…qT. ‘Ísê‘Y Á>∑+<∏yä T˚ uÛ>Ñ e∑ BZ‘·
Á>∑+<∏äeTT. y˚s¡Ty˚s¡T ø±–‘·eTT˝Ò y˚s¡Ty˚s¡T Á>∑+<∏äeTT\sTTq u…’_\T,
KTsêHé nì ns¡úeTT #˚düTø√e˝…qT. ‘Ísê‘Y qT+&ç $uÛÑõ+|üã&çq
Á>∑+<∏eä TT\T u…_’ \T, KTsêH˚ nqT≥≈£î uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À >∑\ C≤„qeTT s¬ +&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\˝À ø£\<äT. s¬ +&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝Àì C≤„qy˚T ‘Ísê‘·T (uÛ>Ñ e∑ BZ‘)·
˝À ≈£L&Ü ø£\<äT. Ç+‘·ø+£ fÒ kÕø£´å eTT nedüse¡ TT ˝Ò<Tä .
Á|üX¯ï :` eTs¡DÏ+∫q eTìwæ uÛÑ÷düe÷~Û˝À Á|üfi¯j·TeTT »s¡T>∑Tes¡≈£î
ñ+{≤&É˙, Á|üfi¯j·TeTT˝À n+‘ê HêX¯qeTsTTb˛e⁄ ∫e] ~qeTT˝À
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
21
uÛÑ÷düe÷~Û qT+&ç ãj·T{ÏøÏ n˝≤¢Vt≤ ˝Ò|ü⁄ es¡≈£î nø£ÿ&˚ düe÷~Û˝ÀH˚
#·ìb˛sTTq yê&ÉT ñ+{≤&ÉT nì eTTd”¢yéT\T #Ó|ü#·THêïs¡T. n<˚ dü‘·´eTì,
‘·eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTsTTq KTsêHé˝À á $wüj·TeTTqT #ÓbÕŒs¡ì eTTd”¢yéT\T
n+≥THêïs¡T. yê]e÷≥ dü‘·´eTT ø±<ë?
»yêãT :` KTsêHé˝À #Ó|Œæ qe÷≥ yêdüeÔ y˚T. nsTT‘˚ <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q
e÷≥qT m˝≤ ne>±Vü≤q #˚dTü ø√yê˝À n˝≤ eTqeTT ns¡eú TT #˚dTü ø√˝Ò<Tä .
Á>∑+<∏eä TT˝À ªÁ|üfij
¯ T· eTTμ nqTe÷≥ ñqï~ ì»y˚T. nsTT‘˚ Á|üfij
¯ T· eT+fÒ
@$T{À? me]ø° ‘Ó*j·T<äT. n˝≤π> Á>∑+<∏eä TT˝À ªn+‘·´~qeTTμ nì
>∑\<äT. nsTT‘˚ n+‘·´~qeTì n+fÒ @$T{À? me]ø° ‘Ó*j·T<äT.
n+<äTe\q ‘·|ü uÛ≤eeTT˝ÀìøÏ b˛e⁄ neø±X¯eTT >∑\<äT. <Ó’e
Á>∑+<∏eä TsTTq KTsêHé˝À ªdüe÷~Ûμ nì >∑\<äT. nsTT‘˚ düe÷~Û n+fÒ
@$T{À? <ëì ì»uÛ≤eeTT e÷Á‘·eTT me]ø° ‘Ó*j·T<äT. Ç≥T¢
Á>∑+<∏eä TT˝À >∑\ |ü<eä TT\≈£î ns¡eú TT ‘Ó*j·Tì <ëìe\q, yê{Ï jÓTTø£ÿ
ì» uÛ≤eeTT ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTT ndü\sTTq dü‘·´eTT eTs¡T>∑Tq
|ü&bç ˛sTT, ndü‘´· y˚T Á|ü#ês¡eTsTTq~. <ëìe\q eTìwæ ‘·|ü <ë]
|ü{Ϻb˛j·÷&ÉT.
Çø£ÿ&É Á|üfi¯j·TeTT n+fÒ |ü⁄{Ϻq<ä+‘ê HêX¯qeT>∑T≥j·Tì
n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. n˝≤π> n+‘·´~qeTT n+fÒ Á|ü|+ü #·eTTq≈£î ∫e]
s√E nì düs«¡ kÕ<Ûës¡DeTT>± n+<äsT¡ nqTø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~.
Çø£b˛‘˚ düe÷~Û n+fÒ n+<ä] <äèwæ̃ uÛ÷Ñ düe÷~Û yÓù’ | b˛e⁄≥ e\q
n+<äs¡÷ düe÷~Û n+fÒ X¯eeTTqT |üP&çÃô|{Ϻq >∑T+‘·j˚T nqT
ø=+≥THêïs¡T. n+<äTe\q KTsêHé˝À <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q~ ˇø£ C≤„qyÓT‘Æ ˚
eTqTwüß\≈£î ns¡eú TsTTq~ eTs=ø£ C≤„qeTsTTq~. á $wüjT· eTT˝À
22
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
|üP]Ô ne>±Vü≤Hê ˝À|üeTT @s¡Œ&çq~. KTsêHéÁ>∑+<∏eä TT˝À dü÷\ú C≤„qeTT
ø=+‘· dü÷ø£åà C≤„qeTT ø=+‘· ø£\<äì #ÓbÕŒs¡T. dü÷ú\ C≤„qeTTqT
eTTVü≤ÿe÷‘Y, dü÷ø£àå C≤„qeTTqT eTT‘·cÕ_Vü‰‘Y yêø£´eTT\ì dü÷sê 3,
Äj·T‘Y 7˝À #Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~. Çø£ÿ&É Á|üfij
¯ T· eTìHê, n+‹eT ~qeTìHê,
düe÷~Û nìHê dü÷\ú yÓTqÆ ns¡eú TTqT rdüTø√≈£L&É<Tä . dü÷ø£àå yÓTqÆ ns¡eú TTqT
rdüTø√e\dæq nedüs¡eTTqï~. dü÷ú\ ns¡úeTT‘√ nø£ÿ&É #Ó|üŒ˝Ò<äT.
dü÷\ú ns¡eú TT‘√ #Ó|ü ø=+fÒ n~ Á|ü|+ü #· Á|üfij
¯ T· eT>∑TqT. <˚e⁄&ÉT
Á|ü|+ü #· Á|üfij
¯ T· eTTqT >∑T]+∫ nø£ÿ&É #Ó|Œü ˝Ò<Tä . eTìwæ X¯Øs¡eTT˝À
»s¡T>∑T Á|üfij
¯ T· eTTqT >∑T]+∫ #ÓbÕŒ&ÉT. Á|ü|+ü #· Á|üfij
¯ T· eTT m|üŒ{Ïø°
»s¡T>∑<äT. X¯Øs¡eTT ˝À|ü\ Á|üfi¯j·TeTT »]– X¯Øs¡eTT HêX¯qeTT
ø±e&ÉeTT n>∑T#·Tqï~. m|ü&ÉT X¯Øs¡eTT HêX¯qeTsTT Je⁄ìøÏ ìyêdü
jÓ÷>∑´eTT ø±ø£b˛‘˚, n|ü&ÉT X¯Øs¡eTT˝Àì Je⁄&ÉT (Jyê‘·à) X¯Øs¡eTTqT
e<ä* ãj·T{ÏøÏ sêe\dæ e#·TÃqT. Jyê‘·à‘√bÕ≥T Ä‘·à≈£L&É ãj·T{ÏøÏ
e#·TÃqT. Ä‘·à, Jyê‘·à s¬ +&ÉT CÀ&ÉT Ä‘·à\sTTq <ëìe\q ˇπøe÷s¡T
s¬ +&É÷ ãj·T{ÏøÏ edüTqÔ ï$. n+‘·es¡≈î£ X¯Øs¡eTT‘√ dü+ã+<Ûeä TTqï
Jyê‘·à≈£î X¯Øs¡eTT‘√ m≥Te+{Ï dü+ã+<ÛäeTT ˝Ò≈£î+&Ü b˛e⁄qT.
ˇø£<ëì‘√ eTs=ø£{Ï m|üŒ{Ïø° $&çb˛≈£î+&Ü CÀ&ÉT Ä‘·à\T>± Jyê‘·à,
Ä‘·à s¬ +&É÷ n+{Ïô|≥Tºø=ì ñ+&ÉTqT. $es¡eTT>± #ÓbÕŒ\+fÒ Ä‘·à
ÄBÛqeTT˝À, Ä‘·à Äes¡DeTT˝À Jyê‘·à ã+~Û+|üã&çjT· T+&ÉTqT. u≤ø°
Ç∫Ãq yêì #˚‹˝À u≤ø°jT· Tqï yê&ÉT ñqï≥T¢ Ä‘·à ÄBÛqeTT˝À Je⁄&ÉT
ñ+&ÉTqT. Bììã{Ϻ Je⁄&ÉT (Jyê‘·à) mqï{Ïø° dü«‘·+Á‘·T&ÉT ø±&Éì
ìs¡÷|üD>± ‘Ó*j·TT#·Tqï~.
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
23
ñ<ëVü≤s¡D>± ˇø£ $wüjT· eTTqT >∑eTì<ë›eTT. ˇø£ j·T»e÷ì
eTs=ø£ e´øÏÔøÏ \ø£ås¡÷bÕj·T\ &ÉãT“qT n|ü>± Ç#êÃ&ÉqTø=qTeTT.
n|ü>±j·TTqï \ø£ås¡÷bÕj·T\T r]b˛e⁄es¡≈£î u≤ø°j·TTqïyê&ÉT u≤ø°
Ç∫Ãqyêì #˚‹˝À ñ+&Ée\dæ+<˚ nqT ìj·TeTeTT ø£\<äT. u≤ø°
rdüTø=qï|ü&ÉT #˚dTü ø=qï ìj·TeTeTT Á|üø±s¡eTT u≤ø° #˚dqæ yê&ÉT, u≤ø°
Ç∫Ãq yêì e÷≥ Á|üø±s¡eTT q&ÉTee\dæ+<˚. ˇø£y˚fi¯ ‘=+<äs¡>±
u≤ø°jT· Tqïyê&ÉT u≤ø° rs¡Ã>∑*–‘˚ |òsü y¡ ê˝Ò<Tä . n|ü Ç∫Ãq yêì
ÄBÛqeTTqT+&ç ãj·T≥|ü&ç dü«‘·+Á‘·Tì>± ñ+&çb˛e#·TÃqT. rs¡Ã ˝Òøb£ ˛‘˚
rπsÃes¡≈î£ u≤ø° Ç∫Ãq yêì #˚‹˝À ø°\Tu§eTà>± ñ+&Ée\dæ+<˚. yÓTT<ä{
|ü~ s¡÷bÕj·T\ u≤ø°‘√ yÓTT<ä\Tô|{Ϻ <ëìì rs¡Ã˝Òø£ <ëìøÏ ‘√&ÉT Ç+ø±
ø=+‘· n|ü #˚jT· T#·÷ |ü~ s¡÷bÕj·T\qT+&ç q÷s¡T,¢ y˚\T, \ø£\å es¡≈î£
ô|+#·T‘·÷ b˛‘˚ n|ü ô|]–b˛e&ÉeTT ‘·|üŒ ‘·s¡>∑&ÉeTT nH˚~
ñ+&É<Tä . n≥Te+{Ï yêìøÏ u≤ø° Ç∫Ãqyêì #˚‹qT+&ç ãj·T≥|ü&TÉ
neø±X¯yT˚ ˝Ò<Tä . n+<äTe\q yê&ÉT m|üŒ{Ïø° u≤ø°<ës¡Tì>±, m+‘·
ø£w|ºü &ü Hç ê u≤ø° rs¡ø£ n|ü Ç∫Ãq yêì ÄBÛqeTT˝À ñ+&Ée\dæ+<˚.
n≥T¢ø±ø£ ñqï n|ü >∑T]+∫ jÓ÷∫+∫qyê&Ó,’ ‘Ó*j·Tø£ #˚dqæ n|ü
m+‘·e⁄Hêï <ëìì rs¡TÃø=qT ñbÕj·TeTTqT yÓ<øä ‘Ï ˚ <ë] <=s¡T≈£îqT.
Ä <ë] Á|üø±s¡eTT ‘=+<äs>¡ ± ãj·T≥|ü&É e#·TÃqT. m+‘√ø±\eTTqT+&ç
n|ü #˚jT· T#·÷ e#·TÃyêìøÏ ñqï≥T¢+&ç n|ü rs¡Tà <ë] m≥T¢ <=s¡T≈£îqì
Á|üXï¯ sêe#·TÃqT. <ëìøÏ »yêãT @eTq>±! n|ü #˚jT· TyêìøÏ n|ü
rs¡TÃ <ë] ‘Ó*j·Tø£H˚ Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT n|üqT ô|+#·Tø=qT#·÷
b˛e⁄#·THêï&ÉT. n+<äTe\q n|ü #˚dqæ yê&ÉT, n|ü Ç∫Ãq yêì
dü\Vü‰qT nqTdü]ùdÔ düT\uÛeÑ TT>± n|ü rs¡TÃø√>∑\&ÉT. n|ü Ç∫Ãqyê&ÉT
≈£L&Ü ‘·q n|üqT rs¡Tà ñbÕj·TeTTqT n|ü Ç∫Ãq|ü&˚ #Ó|æŒ
24
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
j·TTHêï&ÉT. nsTT‘˚ n|ü rdüTø=qï yê&ÉT H˚qT u≤ø°jT· THêïqT nqTe÷fÒ
eTs¡∫b˛j·÷&ÉT. u≤ø° $wüjT· y˚T eTs¡∫q yê&ÉT u≤ø° Ç∫Ãq yêìì
|üP]Ô>± eTs¡∫b˛j·÷&ÉT.
u≤ø° Ç∫Ãqyê&ÉT u≤ø° rdüTø=qïyêìøÏ u≤ø° Ç∫Ãq|ü&˚ ˇø£
e÷≥qT #ÓbÕŒ&ÉT. ªª˙≈£î H˚qT |ü~ s¡÷bÕj·T\T n|ü ÇdüTHÔ êïqT.
|ü~ s¡÷bÕj·T\T r]b˛e⁄≥≈£î |ü~s√E\T }s¡øe£ ⁄+&ÉT. }s¡øe£ ⁄Hêï
˙ u≤ø° r]b˛‘·T+~μμ nì #ÓbÕŒ&ÉT. Ç∫Ãq yê&ÉT rdüTø=qïyêìMT<ä
<äjT· ‘·\∫, |ü~ s√E\T }s¡≈î£ +fÒ #ê\ì #ÓbÕŒ&ÉT. n+‘· düT\uÛeÑ TT>±
n|ü r]b˛e⁄ ñbÕj·TeTTqT #Ó|Œæ ‘˚ yêìe÷≥qT H˚H+Ó <äT≈£î $Hê\ì,
H˚H˚ n‘·ìø£+fÒ ‘Ó*yÓq’ yêìqì nqTø√e&ÉeTT e\q Ç∫Ãq Äj·Tq
#Ó|Œæ q≥T¢ rdüTø=qïyê&ÉT $q˝Ò<Tä . Ä n|ü rs¡˝<Ò Tä . H˚qT ø£w|ºü &ü ç
rs¡TÑêqì nqTø=ìHê, m+‘· ø£w|ºü &ü Hç ê Ä n|ü rs¡øb£ ˛>± Ç+ø±
ô|s¡T>∑T#·÷H˚ edüTqÔ ï~. Ç|üŒ{Ïøs£ TTHê n|ü Ç∫Ãq yêìì eTs¡∫
b˛≈£î+&Ü n‘·ìì >∑Ts¡T+Ô #·Tø=ì, Äj·Tq e÷≥ Á|üø±s¡eTT ˇø£ s¡÷bÕj·T≈£î
ˇø£ ~qeTT }s¡ø£H˚ e⁄+fÒ n|ü r]b˛e⁄qT ø£<ë! yÓTT<ä≥
rdüTø=qï|ü&ÉT |ü~ s¡÷bÕj·T˝Ò ì»yÓTqÆ n|ü. nsTT‘˚ n~ ô|s¡T>∑T‘·÷
e∫à H˚&ÉT ø=ìïy˚\T, \ø£å\T, ø√≥¢ es¡≈£î b˛sTTq~. yê]yê]
|üqT\qTã{Ϻ yê]yê] u≤ø° ô|]–q~. Ç|üŒ{Ïøs£ TTHê y˚sTT s¡÷bÕj·T\T
n|ü |ü&çqyê&ÉT y˚sTT ~qeTT\T e÷qdæø£eTT>±, XÊØs¡ø£eTT>± @
|üì #˚j·T≈£î+&Ü }s¡≈£î+fÒ n|ü r]b˛e⁄qT. y˚sTT s¡÷bÕj·T\
u≤ø°øÏ <ë<ë|ü⁄ y˚sTT ~qeTT\T nq>± s¬ +&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\, ‘=$Tà~
HÓ\\, ˇø£ ~qeT>∑T#·Tqï~. á $<Ûeä TT>± m+‘· u≤ø° m≈£îÿe>± ñ+fÒ
n+‘· m≈£îÿe ø±\eTT |ü≥Tº#T· qï~. ˇø£ÿe÷s¡T u≤ø° r]b˛‘˚, u≤ø°
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
25
Ç∫Ãq yêì‘√ dü+ã+<Ûeä TT ˝Ò≈î£ +&Üb˛e⁄qT. n|ü rs¡q+‘·es¡≈î£
u≤ø° Ç∫Ãq yêì #˚‹˝À ªn|üμ nH˚ ‘ê&ÉT#˚‘· ã+~Û+|üã&çjT· T+&É
e\dæ+<˚. n|ü rdüTø=qï ìj·TeTeTT Á|üø±s¡eTT, n|ü Ç∫Ãq yê&ÉT
mø£ÿ&çøÏ b˛‘˚ n|ü rdüTø=qïyê&ÉT yêìyÓ+≥ nø£ÿ&çøÏ b˛e\dæ+<˚!
n+‘˚ø±ø£ yêì Çwüyº TÓ T∫Ãq |üìì #˚sTT+∫ yêìøÏwyºü TÓ T∫Ãq <ëìì
Çùd,Ô <ëìH˚ ‹ì ø±\eTT >∑&TÉ |üe\dæ+<˚! n|ü rs¡q+‘·es¡≈î£ n|ü
rdüTø=qïyêìøÏ dü«‘·+Á‘·‘· @MT ñ+&É<Tä . Ç+‘·es¡≈î£ $ìq <ëììã{Ϻ
n|ü Ç∫Ãq yêìì >∑T]+∫, n˝≤π> n|ü rdüTø=qïyêìì >∑T]+∫
$es¡eTT>± ‘Ó*dæb˛sTTq~ ø£<ë! M] Çs¡Te⁄] dü+ã+<ÛäeTT m˝≤
ñqï<√, n˝≤π> X¯Øs¡eTT˝À Ä‘·à, Jyê‘·à jÓTTø£ÿ dü+ã+<Ûeä TT ø£\<äT.
yê] Çs¡Te⁄] dü+ã+<Ûeä TTqT $e]+∫‘˚ Ç˝≤ ø£\<äT #·÷&É+&ç.
Ç~ n+‘·jT· ÷ ˇø£ »]–q ø£<˝ä∏ ≤>∑jT· THêï yêdüyÔ êìøÏ Ç~
n+<ä] X¯Øs¡eTT\˝Àq÷ m\¢|ü &É÷ »s¡T>∑T#·Tqï j·T<ës¡>ú ±<∏>ä ± j·TTqï~.
Ç~ me]ø√ dü+ã+~Û+∫q $wüjT· eTT>± #·÷&É≈î£ +&Ü ‘·q dü«j·T+
$wüjT· eTT>± Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ >∑eTì+#·e˝…qT. ˙e⁄ ˇø£ X¯Øs¡eTTqT
<Û]ä +∫ Ä X¯Øs¡eTT˝À ìedæ+#·T#·THêïe⁄. ˙e⁄ Jyê‘·àj·TqT ù|s¡T‘√
X¯Øs¡eTT˝À ñHêïe⁄. ô|q’ ˙ X¯Øs¡eTTq≈£î ˇø£ >∑T]Ô+|ü⁄ ù|s¡T sêeTT&ÉH√,
s¡+>∑&HÉ √, sêe⁄ nH√, >ö&ÉT nH√ j·TTHêï, ˙e⁄ e÷Á‘·eTT Jyê‘·ày˚.
ãj·T≥ ù|s¡˙¢ ï ˙ X¯Øs¡eTTq≈£î >∑T]Ô+|ü⁄>± ô|≥Tºø=qïy˚ ‘·|Œü yêdüeÔ eTT>±
n~ ˙ù|s¡T ø±<äT. ˙e⁄ X¯Øs¡eTT˝À m+‘· ø±\eTTHêï n+‘· ø±\eTT
˙e⁄ Jyê‘·ày˚! X¯Øs¡eTT˝À ø£fifl¯ <ë«sê eTT+<äTøπ #·÷düTHÔ êïeTT. mes¡T
≈£L&Ü yÓq≈£îÿ #·÷#·Tø√e&ÉeTT ˝Ò<äT. me&ÉsTTHê yÓqøÏÿ ‹]–
#·÷#·Tø=+fÒ ‘·q yÓqTø£ eTs=ø£&TÉ ñHêï&Éì ‘Ó*j·TTqT. me&ÉT yÓqT
26
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
‹]– #·÷#·Tø=Hêï, #·÷#·Tø√ø£b˛sTTHê yêdüeÔ eTT>± yêì yÓqTø£ eTs=ø£&TÉ
>∑\&ÉT. yê&˚ ø£<˝ä∏ À n|ü Ç∫Ãqyê&ÉTqï≥T¢ eTq X¯Øs¡eTT˝À eTq≈£î
n|ü Ç∫Ãqyê&ÉT>± ñHêï&ÉT. n|ü rdüTø=qï yêìù|s¡T Jyê‘·à nsTT‘˚,
n|ü Ç∫Ãqyêìù|s¡T Ä‘·à>±H˚ ñqï~. ø£<˝ä∏ À yÓTT<ä≥ |ü~ s¡÷bÕj·T\T
n|ü rdüTø=qï≥T¢, yÓTT<ä≥ düècÕ˜´~˝À |ü~ s√E\≈£î dü]|ü&TÉ ªø£sà¡ μ
nH˚ <ëìì n|ü>± bı+<ä&yÉ TÓ qÆ ~. ø£<˝ä∏ Àj·TTqïyê&ÉT |ü~ s¡÷bÕj·T\
&ÉãT“qT Çùd,Ô X¯Øs¡eTT˝À j·TTqïyê&ÉT &ÉãT“ ã<äT\T ø£sà¡ qT n|ü>±
Ç#êÃ&ÉT. ø£<˝ä∏ À n|ü Ç∫Ãqyê&˚ ‘·q n|ü r]b˛e⁄ ñbÕj·TeTTqT
#Ó|Œæ q≥T¢, yÓTT<ä≥ ø£sà¡ qT n+≥>∑{qºÏ yê&˚ Ä ø£sà¡ r]b˛e⁄ $<ÛëqeTTqT
≈£L&Ü #ÓbÕŒ&ÉT. Ä $<Ûëqy˚T jÓ÷>∑eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q C≤„qeTì
‘Ó*j·TT#·Tqï~. düècÕ˜´~˝À ø£sà¡ qT ø£{ºÏ Je⁄q≈£î Ç∫Ãqyê&˚ Ä ø£sà¡
r]b˛e⁄≥≈£î ø£<˝ä∏ À #Ó|Œæ qfÒ¢ e÷qdæøe£ TT>±>±˙, XÊØs¡øe£ TT>± >±˙
@MT #˚j·Tø£ |ü~ s√E\THêï r]b˛e⁄qì ≈£L&Ü #ÓbÕŒ&ÉT. Ä
$<ÛëqeTTqπø ªªjÓ÷>∑eTTμμ nì ù|s¡T ô|{≤º&TÉ . XÊØs¡øe£ TT>± @ |üì˙
#˚jT· ≈£î+&Ü ñ+&É&eÉ TTqT ÁãVü≤àjÓ÷>∑eT˙, XÊØs¡øe£ TT>± #˚dHæ ê #˚jT· ø£
b˛sTTHê e÷qdæø£eTT>± #˚j·Tø£b˛e&ÉeTTqT ø£s¡àjÓ÷>∑eTì ≈£L&Ü
#ÓbÕŒ&ÉT.
Ä‘·à uÀ~Û+∫q Ä s¬ +&ÉT $<ÛëqeTT\qT eTìwæ eTs¡∫b˛sTTHê,
H˚&ÉT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À n+<ä]ø° ‘Ó*j·TTq≥T¢ Áyêdæô|≥ºã&çj·TTqï~.
nsTTHê eTìwæ <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\qT #·÷&É≈î£ +&Ü ñHêï&ÉT. ˇø£yfi˚ ¯ #·÷∫Hê
n+<äT˝À #Ó|Œæ q $<ÛëqeTTqT Á>∑V≤æ +#·˝øÒ j
£ T· THêï&ÉT. n+<äTe\q ì»
J$‘·eTT˝À ø£sà¡ nqT n|üqT »sTT+#·>\∑ ˝Òø£ rs¡Ã>∑\ $<ÛëqeTTqT
‘Ó*j·Tø£ m|üŒ{Ïø° Ä‘·à≈£î u≤ø°<ës¡Tì>±H˚ ì*∫b˛j·÷&ÉT. ø£sà¡ nH˚
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
27
u≤ø° rs¡q+‘·es¡≈î£ ìj·TeTeTT Á|üø±s¡eTT Ä‘·à mø£ÿ&çøbÏ ˛‘˚ Jyê‘·à
≈£L&Ü nø£ÿ&çøÏ b˛e\dæ+<˚. ø£<˝ä∏ À #Ó|Œæ q≥T¢ Ä‘·à m˝≤ Ä&çùdÔ n˝≤
Je⁄&ÉT Ä&Ée\dæ+<˚. n˝≤π> @$T ÇùdÔ <ëìH˚ ‹qe\dæ+<˚ ˝Òø£
nqTuÛ$Ñ +#·e\dæ+<˚. ø£sà¡ rs¡Tq+‘·es¡≈î£ Je⁄ì Çwüeº TT Á|üø±s¡eTT
@B »s¡T>∑<Tä . n+‘ê Ä‘·à Çwüeº TT Á|üø±s¡yT˚ »s¡T>∑TqT. Je⁄ìøÏ ø£sà¡
nH˚ n|ü rs¡q+‘·es¡≈î£ dü«‘·+Á‘·eTT+&É<Tä nq>± yÓ÷ø£eå TT+&É<Tä .
Je⁄ì ø£s¡à nqT n|ü rs¡q+‘·es¡≈£î Ä‘·à ‘êqTe⁄qï
X¯Øs¡eTTqT e<ä* @ X¯Øs¡eTTqT #˚s¡TH√, Je⁄&ÉT ≈£L&Ü Ä‘·àyÓ+≥
Á|üj÷· DÏd÷ü Ô Ä‘·à e<ä*q X¯Øs¡eTTqT e<ä*, Ä‘·à #˚]q X¯Øs¡eTT˝Àìπø
#˚sT¡ #·THêï&ÉT. Ä‘·à ªø£sà¡ μ nqT u≤ø°#‘˚ · Jyê‘·àqT ‘·q ÄBÛqeTT˝À
ñ+#·Tø=ì ñ+&ÉT≥ e\q Ä‘·à mø£ÿ&çøÏ b˛e⁄H√, Ä‘·à yÓ+≥ nø£ÿ&çøÏ
Jyê‘·à ≈£L&Ü b˛e\dæ j·TTqï~. á $<ÛëqeT+‘·jT· ÷ düècÕ˜´~˝ÀH˚
<Ûsä à¡ j·TTø£eÔ TT>± @s¡Œs¡#ã· &ç j·TTqï~. Ä‘·à yÓ+≥ Jyê‘·à b˛e⁄≥
e\q á s¬ +&ÉT Ä‘·à\qT CÀ&ÉT Ä‘·à\ì n+≥THêïeTT. ˇø£yfi˚ ¯
Jyê‘·à yÓ+≥ Ä‘·àb˛sTTHê, Ä‘·àyÓ+≥ Jyê‘·à b˛sTTHê <ëìì
eTs¡DeTT n+≥THêïeTT. X¯Øs¡eTTqT $&É∫ Ä‘·àyÓ+≥ Jyê‘·à b˛‘˚
<ëìì ªø±\eTs¡DeTTμ n+≥THêïeTT. m|ü&ÉsTTHê ˇø£|ü &ÉT X¯Øs¡eTTqT
e<ä* Jyê‘·à eTT+<äT b˛sTTHê, <ëì yÓqTø£ Ä‘·àb˛sTTHê n~j·T÷
eTs¡Dy˚T nsTTHê, <ëìì Á|ü‘´˚ øÏ+∫ ªnø±\ eTs¡DeTTμ n+≥THêïeTT.
ø±\ eTs¡DeTTq≈£î nø±\ eTs¡DeTTq≈£î ø=+‘· ‘˚&Üj·TTqï~. n~
Ä‘·à Jyê‘·à\ >∑eTqeTTqTã{Ϻ e⁄+&ÉTqT. X¯Øs¡eTTqT+&ç eTT+<äT
Ä‘·àe∫à <ëìyÓ+≥ Jyê‘·àeùdÔ <ëìì ø±\eTs¡DeT˙, nfÒ¢ eTT+<äT
Jyê‘·à e∫à <ëìyÓ+≥ Ä‘·àeùdÔ <ëìì nø±\ eTs¡DeT˙ #Ó|Œü e#·TÃqT.
28
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
nsTT‘˚ H˚&TÉ @~ ø±\eTs¡DyÓ÷, @~ nø±\ eTs¡DyÓ÷ mes¡÷ #Ó|Œü ˝Òø£
b˛e⁄#·THêïs¡T.
nø±\ eTs¡DeTT jÓTTø£ÿ $wüjT· eTT ‘·sê«‘· $e]+#·Tø=+<ëeTT.
Ç|ü&ÉT ø±\eTs¡DeTT jÓTTø£ÿ |üP]Ô $wüjT· eTTqT ‘Ó\TdüTø=+<ëeTT.
»qqeTT‘√ eTìwæ J$‘·eTT yÓTT<ä\>∑T#·Tqï~. n˝≤π> eTs¡DeTT‘√
eTìwæ J$‘·eTT eTT–j·TT#·Tqï~. »qq eTs¡D eT<Ûä´ ø±\eTTqT
J$‘·eTT n+≥THêïeTT. J$‘·eTTq≈£î yÓTT<ä\T n+‘·´eTT\T s¬ +&É÷
eTìwæ J$‘·eTTq≈£î s¬ +&ÉT Vü≤<äT\› ˝≤+{Ï$. s¬ +&ÉT Vü≤<äT\› eT<Û´ä ˝À
J$‘·eTT kÕ>∑T#·Tqï~. X¯Øs¡eTT˝ÀìøÏ Ä‘·à, Ä‘·à‘√bÕ≥T Je⁄&ÉT
Á|üy˚•+#·&ÉeTTqT »qqeTT ˝Òø£ »qà n+≥THêïeTT. Ä‘·à mø£ÿ&çøÏ
b˛e⁄H√ nø£ÿ&çøÏ Jyê‘·à b˛e&ÉeTT düV≤ü »dæ<e∆ä TT. m+<äTø£q>± s¬ +&ÉT
Ä‘·à\T CÀ&ÉT Ä‘·à\T>±j·TTqï$. eTìwæ ãj·T≥ Á|ü|ü+#·eTT˝À
Væ≤+<äTe⁄>± nsTTHê ñ+&Ée#·TÃqT, eTTd”y¢ Té >± nsTTHê ñ+&Ée#·TÃqT
˝Òø£ Åø¬ d’ eÔü ⁄&ÉT>± nsTTHê ñ+&Ée#·TÃqT. ãj·T≥ @ eT‘·eTT˝Àj·TTqï
yêìø£sTTHê X¯Øs¡ j·T+Á‘ê+>∑eT+‘·j·T÷ ˇπø $<ÛäeTT>± ñ+&ÉTqT.
ãj·T{Ï X¯Øs¡eT+‘·j·T÷ ø£πsà+Á~j·T, C≤„H˚+Á~j·TeTT\qT |ü~
Ç+Á~j·TeTT\‘√ ≈£L&ÉTø=qï<Ó,’ ˝À|ü* j·T+Á‘ê+>∑eT+‘·jT· ÷ Je⁄ì‘√
düV‰ü |ü~ùV≤qT uÛ≤>∑eTT\ ìsêàDyÓT,Æ yÓTT‘·eÔ TT 25 uÛ≤>∑eTT\ X¯Øs¡
ìsêàDeTT n+<ä]ø° ø£\<äT. nìï e÷qe X¯Øs¡eTT\T ˇπø <Ûsä à¡ eTTqT,
ˇπø $<ÛëqeTTqT ø£*Zj·TTqï$. n+<äTe\q #êe⁄>±˙, |ü⁄≥Tºø£>±˙
n+<ä]ø° düe÷q nqTuÛÑeeTT>±j·TTqï~. ˇø£ìøÏ eTs¡DeTT m˝≤
ø£\TZ#·Tqï<√ $T>∑‘ê eTqTwüß\ø£+<ä]ø° n<˚ $<ÛäeTT>± eTs¡DeTT
ø£\TZ#T· qï~. düs«¡ e÷qe⁄\≈£î <˚e⁄&ÉT ˇø£ÿ&˚ nsTTq+<äTq n+<ä]ø°
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
29
#êe⁄|ü⁄≥Tºø\£ T ≈£L&Ü ˇπø s¡øe£ TT>± ñqï$. »qq eTs¡DeTT\T s¬ +&ÉT
m|üŒ{Ïø° e÷s¡ì dæ<ë∆+‘·s÷¡ |üeTT>± ñqï$.
eTìwæ X¯Øs¡eTT˝À 24 uÛ≤>∑eTT\T Á|üø£è‹ dü+ã+<ÛäeTT>±
ñ+&É>±, 25e uÛ≤>∑eTT Ä‘·à dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ Je⁄ì>± ñHêï&ÉT. 24
uÛ≤>∑eTT\T Á|üø£è‹‘√ ‘·j·÷¬s’e⁄+&É>±, Je⁄&ÉT Ä‘·à dü+ã+<ÛäeTT>±
e⁄Hêï&ÉT. Je⁄ì‘√ bÕ≥T Ä‘·à ≈£L&Ü ø£\<äT. Ä‘·àj˚T ø±≈£î+&Ü
|üse¡ ÷‘·à ≈£L&Ü X¯Øs¡eTT˝ÀH˚ ø£\<äT. á Á|üø±s¡eTT eT÷&ÉT Ä‘·à\T,
24 Á|üøè£ ‹ uÛ≤>∑eTT\T yÓTT‘·eÔ TT 27 uÛ≤>∑eTT\T>± X¯Øs¡eTTqï~. nsTT‘˚
Á|üøè£ ‹ >∑TDeTT\˝À Je⁄&ÉT ñ+&ÉT≥ e\q eT]j·TT ø£sà¡ ‘√ ã+~Û+|üã&ç
<ëì Á|üuÛ≤eeTT˝À Je⁄&ÉT >∑TD#·Áø£eTT˝À ã+B>± ñ+&ÉT≥ e\q
n‘·ìì X¯Øs¡ uÛ≤>∑eTT>± ˝…øÏÿ+#·e\dæ e∫Ãq~. $T>∑‘ê Ä‘·à,
|üse¡ ÷‘·à\T s¬ +&ÉT ˇø£#√≥ ˝ÒìyÓ’ ˇø£ uÛ≤>∑eTT ø±ìyÓ’ X¯Øs¡eT+‘ê
yê´|æ+∫j·TT+&ÉT≥ e\q Ä s¬ +&ç+{Ï˙ X¯Øs¡ uÛ≤>∑eTT\T>± ˝…øÿÏ +#·&eÉ TT
˝Ò<Tä . BìÁ|üø±s¡eTT eT÷&ÉT Ä‘·à\˝À ˇø£ Jyê‘·à X¯Øs¡ uÛ≤>∑eTT\˝ÀìøÏ
#˚]b˛sTT X¯Øs¡ uÛ≤>∑eTT\T yÓTT‘·eÔ TT 25>± #Ó|Œü ã&ÉT#·Tqï$. $T>∑‘ê
Ä‘·à |üs¡e÷‘·à\T ¬s+&ÉT X¯Øs¡eTTq≈£î nr‘·eTT>±j·TTqï yê{Ï>±
˝…øÏÿ+#·T#·THêïeTT. @e÷Á‘·eTT Á|üø£è‹‘√ dü+ã+<ÛäeTT ˝Ò≈£î+&Ü
ñ+&ÉT≥ e\q s¬ +&ÉT Ä‘·à\qT |ü$Á‘· Ä‘·à\T>± #Ó|Œü e#·TÃqT. n+‘˚ø±ø£
Ä‘·à X¯Øs¡eT+‘ê yê´|æ+∫j·TT+&ÉT≥ e\q eT]j·TT |üse¡ ÷‘·à X¯Øs¡eTT
˝À|ü\, X¯Øs¡eTT ãj·T≥ n+‘·{≤ nDTeDTe⁄Hê yê´|æ+∫j·TT+&ÉT≥
e\q X¯Øs¡eTT ˝À|ü\ <˚e⁄&ÉT Ä‘·àj·T˙, X¯Øs¡eTT ãj·T{Ï <˚e⁄&ÉT
|üse¡ ÷‘·àj·T˙ #Ó|Œü e#·TÃqT. n+‘˚ø±ø£ #·sÁ¡ |üøè£ ‹øÏ <˚e⁄&ÉT Ä‘·àj·T˙,
n#·s¡ Á|üø£è‹øÏ <˚e⁄&ÉT |üs¡e÷‘·àj·T˙ #Ó|üŒe#·TÃqT. Á|ü|ü+#·eT+‘ê
30
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
ÄeVæ≤+∫ X¯Øs¡eTT\qT ≈£L&Ü ‘·qj·T+<˚ ÇeTT&ÉTÃø=qï |üse¡ ÷‘·à
ô|<ä› <˚e⁄ì>± #Ó|Œü e#·TÃqT. X¯Øs¡eTT˝À e÷Á‘·eTT ÄeVæ≤+∫q Ä‘·àqT
∫qï <˚e⁄ì>± #Ó|Œü e#·TÃqT. yÓTT‘·eÔ TT Á|üøè£ ‹j·T+‘ê ÄeVæ≤+∫, Jyê‘·à
Ä‘·à\≈£î ≈£L&Ü n~Û|‹ü jÓTÆ , yê]j·T+<äT ≈£L&Ü ø£\ |üse¡ ÷‘·àj·TqT
<˚e⁄&ÉT n+<ä]ø£+fÒ ô|<ä,› ø±e⁄q Äj·TqqT ªªÁãVü≤àμμ nì nHêïs¡T.
ÁãVü≤à nq>± ô|<ä› nì ns¡eú TT. ÁãVü≤à n+fÒ $wüß,í áX¯«s¡, ÁãVü≤à
nqT eT÷&ÉT ù|s¡T>¢ \∑ Á‹eT÷s¡T\Ô ˝Àì ÁãVü≤à n+<ä]ø° >∑Ts¡TÔ sêe#·TÃqT.
nsTT‘˚ Á‹eT÷s¡T\Ô ˝Àì ÁãVü≤ày˚sT¡ , |üse¡ ÷‘·à>± #Ó|Œü ã&ÉT ÁãVü≤ày˚sì¡
‘Ó*j·Te˝…qT. Á|ü|+ü #·eTT˝À Äj·Tqø£+fÒ $T+∫q yê&ÉT ˝Ò&TÉ , ø£qTø£
Äj·TH˚ ô|<ä>› ± #Ó|Œü &ÉeTT »]–q~. X¯Øs¡eTT˝À n+‘·{≤ yê´|æ+∫q
Ä‘·à X¯Øs¡eTT˝À <˚e⁄ì>± ˝…øÿÏ +#·ã&çHê Ä‘·à≈£î ªªÁãVü≤àμμ nqT ù|s¡T
˝Ò<äT.
Jyê‘·à≈£î Ä‘·à‘√ ‘·|üŒ |üs¡e÷‘·à‘√ dü+ã+<ÛäeTT˝Ò<äT.
|üse¡ ÷‘·à≈£î Ä‘·à‘√ ‘·|Œü Jyê‘·à‘√ dü+ã+<Ûeä TT ˝Ò<Tä . nsTT‘˚ Ä‘·à≈£î
e÷Á‘·eTT Ç≥T Jyê‘·à‘√q÷, n≥T |üs¡e÷‘·à‘√q÷ ¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄˝≤
dü+ã+<Ûeä TT+&ÉTqT. Jyê‘·à≈£î |üse¡ ÷‘·à≈£î eT<Û´ä ˝À nqTdü+<Ûëqø£s>Ô¡ ±
eT<Û´ä e]Ô>± Ä‘·à>∑\<äT. Jyê‘·à <˚e⁄&ÉsTTq |üse¡ ÷‘·àqT #˚sê\+fÒ
Ä‘·à <ë«sêH˚ #˚s¡e\dæj·TTqï~. n+<äTe\q ˇø£ <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À
ªªHê <ë«sê ‘·|üŒ me&É÷ <˚e⁄ìe<ä›≈£î b˛˝Ò&ÉTμμ nì #ÓbÕŒ&ÉT. Jyê‘·à≈£î
Ä‘·à ‘·+Á&çø±>±, Ä‘·à≈£î |üs¡e÷‘·à ‘·+Á&ç>± #Ó|üŒã&ÉT#·THêï&ÉT.
n+<äTe\q eT<Û´ä <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À Ä‘·à Ç˝≤ #Ó|Œæ +~ ªªH˚qT Hê ‘·+Á&ç
@ø£yTÓ j
Æ ·TTHêïeTTμμ. Ä‘·à X¯Øs¡eT+‘ê yê´|æ+∫j·TT+&É>±, |üse¡ ÷‘·à
≈£L&Ü X¯Øs¡eT+‘ê yê´|æ+∫j·TT+&ÉT≥ e\q ªªH˚qT Hê‘·+Á&çjÓÆTq
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
31
|üse¡ ÷‘·à˝À ø£*dæj·TTHêïqìμμ Ä‘·à #Ó|Œü &ÉeTT »]–q~. ø£ì|æ+#˚
eTìwæ Ä e÷≥ #Ó|Œæ Hê, Ä e÷≥ Ä‘·à #Ó|Œæ q<äì ns¡eú T>∑T#·Tqï~.
Je⁄q≈£î X¯Øs¡eTT˝À >∑\ Ä‘·àj˚T <˚e⁄&ÉT. Je⁄&ÉT X¯Øs¡eTT˝ÀH˚
ñHêï&ÉT, X¯Øs¡eTT˝À ñ+≥÷ Ä‘·à‘√ dü+ã+<Û|ä &ü j
ç T· THêï&ÉT. Je⁄ìøÏ
|üs¡e÷‘·à‘√ m≥Te+{Ï dü+ã+<ÛäeTT˝Ò<äT. Je⁄ìï Ä&ç+#·Tyê&ÉT,
nqTuÛ$Ñ +|üCj
Ò T· Tyê&ÉT, Ç‘·s¡ X¯Øs¡eTT\˝À »ìà+|üCj
Ò T· Tyê&ÉT nìïj·T÷
Ä‘·àj˚T. n+‘˚ø±ø£ Je⁄ìï <˚e⁄ìjÓTT<ä≈› î£ #˚]à yÓ÷ø£eå TTqT ø£*+Z #·T
yê&ÉT ≈£L&Ü Ä‘·àj˚T. n+<äTe\q Á|ü|+ü #·eTTø£+‘·{øÏ ° ô|<ä› nsTTq
<˚e⁄ì>± j·TTqï |üse¡ ÷‘·à‘√ Je⁄q≈£î @ dü+ã+<Ûeä TT˝Ò<Tä . Je⁄&ÉT
Ä‘·à‘√H˚ dü+ã+<Ûeä TT ø£*j
Z T· T+&ÉT≥ e\q Je⁄ìøÏ Ä‘·àj˚T <˚e⁄&ÉT,
Ä‘·àj˚T e÷s¡eZ TT, Ä‘·àj˚T >∑eT´eTT. n+<äTe\q eT<Û´ä <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À
Ä‘·à ªªH˚H˚ e÷s¡ZeTT, H˚H˚ >∑eT´eTTμμ nì #Ó|Œæ +~. á $<Ûeä TT>±
n+‘·j·T÷ >∑eTìùdÔ X¯Øs¡eTT˝À Je⁄ì jÓTTø£ÿ dæú‹ @$T{Ï? nì
‘Ó*j·T>∑\<äT. n+‘˚ø±ø£ ø£sà¡ ≈£î nr‘·eTT>± Á|üøè£ ‹øÏ nr‘·eTT>±j·TTqï
Ä‘·à |üse¡ ÷‘·à\ $wüjT· eTT ≈£L&Ü ø=+‘· ne>±Vü≤q≈£î sê>∑\<äT.
X¯Øs¡eTT˝À Jyê‘·à≈£î >∑‹>±, uÛsÑ >Ô¡ ± nìïj·T÷ ‘êHÓj
’ T· Tqï Ä‘·à
Je⁄ìøÏ j·TeTTì>± ≈£L&Ü ø£\<äT. ø£s¡à≈£î ‘·–q •ø£åqT Je⁄ìøÏ
$~Û+#·&yÉ T˚ ø±ø£, ˇø£ X¯Øs¡eTT˝À ÁbÕs¡ãø∆ s£ à¡ nsTTb˛sTTq yÓ+≥H˚
Je⁄ìï eTs¡DeTT bı+<äTq≥T¢ #˚dæ s¬ +&Ée »qà≈£î rdüTø=ì b˛e⁄#·Tqï~.
Je⁄ìï X¯Øs¡eTTqT+&ç Ä‘·à ‘·qyÓ+≥ X¯Øs¡eTT ãj·T{ÏøÏ ‘Ó#T· Ãø√e&ÉeTT
eTs¡DeTTø±>±, ãj·T{ÏøÏ ‘Ó∫Ãq Je⁄ìï eTs¡T»qà≈£î rdüTø=ì b˛e⁄≥qT
»qqeTT n+≥THêïeTT. »qqeTT Á|ü‹ J$øÏ @e÷Á‘·eTT Ä\dü´eTT
˝Ò≈î£ +&Ü »s¡T>∑T#·Tqï~. ˇø£ eTìwæ #·ìb˛sTTq ø£D
å y˚T X¯Øs¡eTT˝Àì
32
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
Je⁄ìï Ä‘·à ‘·qyÓ+≥ rdüTø=ìb˛sTT y˚sπ X¯Øs¡eTT˝À Á|üy•˚ +#·T#·Tqï~.
n˝≤ Ä\dü´eTT ˝Ò≈î£ +&Ü eTs¡DeTT yÓ+≥H˚ »qqeTT »s¡T>∑T#·THêï
n~ me]ø° ø£ì|æ+#·T $wüjT· eTT ø±<äT, ø±e⁄q Ä $wüjT· eTT me]ø°
‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~. Ä‘·à X¯Øs¡eTTqø£+‘·{øÏ ° n~Û|‹ü >±j·TTqï~.
ø±e⁄q X¯Øs¡eTT˝Àì Je⁄ìøÏ ≈£L&Ü <˚e⁄ì>±j·TTqï~. Ä‘·à X¯Øs¡eTT
qT+&ç m|ü&ÉT ãj·T{ÏøÏ e∫Ãq<√, n|ü&˚ Je⁄&ÉT ãj·T{ÏøÏ e#·TÃ≥
e\q n~ eTè‘·<V˚ ≤ü yÓTÆ b˛sTTq~. Ä‘·à, Jyê‘·à s¬ +&ÉT X¯Øs¡eTTqT
e<ä* ãj·T{ÏøÏ sê>±, eT÷&Ée<äsTTq |üse¡ ÷‘·à n+‘·{≤ yê´|æ+∫j·TTqï
yê&Óq’ +<äTq Äj·Tq (<˚e⁄&ÉT) #·ìb˛sTTq X¯Øs¡eTT˝À ≈£L&Ü ø£\&ÉT.
eT÷&ÉT Ä‘·à\˝À ¬s+&ÉT Ä‘·à\T X¯Øs¡eTTqT e<ä\>±, Á|ü|ü+#·eTTq
ø£+‘·{Ïø° <˚e⁄&Ó’q |üs¡e÷‘·à mø£ÿ&çø° b˛ìyê&Ó’, n+‘·{≤j·TTqïyê&Ó’
X¯Øs¡eTT˝À ì*∫b˛j·÷&ÉT. X¯Øs¡eTTq≈£î n~Û|ü‹, X¯Øs¡eTTqT
s¡ø+åÏ #·Tyê&ÉT nsTTq Ä‘·à ˝Òì<ëìe\q X¯Øs¡eTT HêX¯qeT>∑T≥≈£î
ÁbÕs¡+_Û+#·TqT. eTìwæ #·ìb˛sTTq ‘·sê«‘· X¯Øs¡eTT ≈£î[flb˛e⁄≥≈£î,
#Ó&bç ˛e⁄≥≈£î yÓTT<ä\Tô|≥TºqT. ø±e⁄q #·ìb˛sTTq eTìwæ X¯Øs¡eTTqT
ø±*Ãy˚jT· &Éy÷Ó |üP&çÃy˚jT· &Éy÷Ó »s¡T>∑T#·Tqï~. Ä]úøk£ ˛úeT‘·jT· Tqïyês¡T
&ÉãT“\T Ks¡TÃ#˚dæ eTè‘· X¯Øs¡eTTqT ø±*Ãy˚jT· >±, &ÉãT“\T ˝Òìyês¡T
eT{Ï˝º À |üP&çÃô|≥º&eÉ TT »s¡T>∑T#·Tqï~.
eTìwæ #·ìb˛sTTq ‘·sê«‘· eTè‘· X¯Øs¡eTT˝À yÓTT<ä{ #Ó&bç ˛sTT
≈£îfi¯ófl≥≈£î ÁbÕs¡+_Û+#·Tq$ ø£&TÉ |ü⁄˝Àì Áù|>∑T\T. n+<äTe\q #·ìb˛sTTq
X¯Øs¡eTT ø=ìï >∑+≥\πø <äTsê«düq sêe&ÉeTT yÓTT<ä*&ÉTqT. <ëìH˚
#·ìb˛sTTq X¯Øs¡eTTqT m+‘· M\sTT‘˚ n+‘· ‘=+<äs>¡ ± bÕ‹ô|≥Tº≥ø√,
ø±*Ãy˚jT· T≥ø√ Á|üjT· ‹ï+‘·Ts¡T. ø=+<äsT¡ eT‘· n_ÛÁbÕj·TeTT\qT n&ÉT>¶ ±
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
33
ô|≥Tºø=ì X¯eeTTqT |üP&çÃô|≥Tº≥j˚T $~Û>± ô|≥Tºø√>±, ø=+<äs¡T
ø±*Ãy˚jT· T≥j˚T |üì>± ô|≥Tºø=Hêïs¡T. eTTK´eTT>± Åø¬ d’ eÔü ⁄\T, eTTd”y¢ Té \T
X¯eeTTqT |üP&ÉÃ&ÉyT˚ $~Û>± ô|≥Tºø=Hêïs¡T. Væ≤+<äTe⁄\˝À ø=+<äsT¡
|üP&ÉÃ>± ø=+<äsT¡ ø±\TÃ#·THêïs¡T. Væ≤+<äTe⁄\˝À ˇø=ÿø£ÿ ÁbÕ+‘·eTT˝À
ˇø=ÿø£ÿ ìj·TeTeTT >∑\<äT. @~ @eTsTTHê #·ìb˛sTTq X¯Øs¡eTTqT
m≈£îÿe XÊ‘·eTT uÛ÷Ñ $T˝À |üP&çÃô|≥º&eÉ TT »s¡T>∑T#·Tqï~. <ë<ë|ü⁄ 20
XÊ‘·eTT ø±*Ãy˚jT· &ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. ø±*Ãq X¯Øs¡eTT ˇø£ >∑+≥˝À
|üP]Ô ø±*b˛>±, |üP&çÃq X¯Øs¡eTT |üP]Ô ≈£î[flb˛e⁄≥≈£î <ë<ë|ü⁄ Äs¡T
HÓ\\ ø±\eTT |ü≥TºqT. n|üŒ{ÏøÏ X¯Øs¡eT+‘·jT· ÷ ø£ì|æ+#·ø£ eT{Ï˝º À
ø£*dæb˛>±, ø=ìï meTTø£\T e÷Á‘·eTT $T–*j·TT+&ÉTqT. Ä meTTø£\T
≈£L&Ü <ë<ë|ü⁄ Äs¡T dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î |üP]Ô ø£ì|æ+#·≈î£ +&Ü HêX¯qeTT
ø±>∑\e⁄. á $<Ûeä TT>± eTìwæ X¯Øs¡eTT ∫es¡≈î£ <ëì HêeTs¡÷|üeTT\T
˝Ò≈î£ +&Ü b˛e⁄#·Tqï~. eTìwæ X¯Øs¡eTT ˇø£ »qà˝À ˇø£{eÏ ⁄+&É>±,
eTs¡T »qà˝À eTs=ø£{Ïj·TT+&ÉTqT. »qà»qà≈£î X¯Øs¡eTT\T e÷s¡T
#·T+&ÉTqT. nsTT‘˚ @ »qà˝ÀìøÏ b˛sTTHê Je⁄&ÉT yêì‘√bÕ≥Tj·TTqï
Ä‘·à e÷s¡<Tä . Je⁄&ÉT (Jyê‘·à), Ä‘·à s¬ +&É÷ X¯Øs¡eTT ˝À|ü˝j
Ò T· T+&ÉTqT.
Je⁄&ÉT X¯Øs¡eTT˝À ˇø£ÿ#√≥ ñ+&É>±, Ä‘·à X¯Øs¡eT+‘ê yê´|æ+∫
j·TTqï~.
ˇø£ »qà˝À ˇø£ X¯Øs¡eTT˝À ìedæ+#·T Jyê‘·à, Ä‘·à X¯Øs¡eTTqT
e<ä*q|ü&ÉT y˚s=ø£ Áø=‘·Ô X¯Øs¡eTTqT ÄÁX¯sTT+#·T#·Tqï$. ˇø£
X¯Øs¡eTTqT e<ä\&ÉeTT>±˙, eTs=ø£ X¯Øs¡eTTqT #˚s&¡ eÉ TT>±˙ dü«j·TeTT>±
Ä‘·à #˚j·TT#·T+&É>±, Ä‘·àqT nqTdü]+∫ Jyê‘·à b˛e⁄#·Tqï~>±˙,
Jyê‘·à dü«j·TeTT>± Ä |üì #˚jT· ˝Ò<Tä . Je⁄&ÉT @B #˚‘ø· ±ìyê&ÉT, n˙ï
34
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
#˚‘q· sTTqyê&ÉT #˚sTT+#·Tyê&ÉT Ä‘·à e÷Á‘·yT˚ qì C≤„|øü e£ TT+#·Tø√e˝…qT.
Ä‘·à Je⁄ìï n‘·ì ø£sà¡ qT, >∑TDeTT\qT rdüTø=ì X¯Øs¡eTTqT eTs¡D
düeTj·TeTT˝À e<ä*y˚jT· T#·Tqï~. Ä‘·à, Je⁄ì‘√ düV‰ü >∑TDeTT\T
ø£sà¡ \‘√ düV‰ü düTyêdüq >±*˝À ø£*dæb˛sTT ø£ì|æ+#·ø£ ˇø£#√{ÏqT+&ç
eTs=ø£#√{ÏøÏ Á|üj÷· DÏ+∫q≥T¢ Á|üj÷· DÏ+#·T#·Tqï~. á $wüjT· eTTqT
uÛ>Ñ e∑ BZ‘· |ü⁄s¡Tc˛‘·eÔ TÁbÕ|æÔ jÓ÷>∑eTTq mì$T<äe XÀ¢øe£ TTq á $<Ûeä TT>±
#ÓbÕŒs¡T.
XÀ¢ˆˆ 8.
X¯Øs¡+ j·T <äyêb˛ï‹ j·T#êà |ü⁄´‘êÁÿeT rX¯«s¡' ˆ
>∑èV”≤‘«’Ó ‘êì dü+j·÷‹ yêjT· Ts¡HZ êì∆ yêXj
¯ ÷· ‘Y ˆˆ
uÛ≤eeTT :` ªªX¯Øs¡eTT˝À áX¯«s¡T&Óq’ Ä‘·à X¯Øs¡eTTqT e<ä*b˛e⁄q|ü&ÉT
‘·qyÓ+≥j·TTqï Je⁄ì‘√ düV‰ü X¯Øs¡ >∑èVü≤eTT˝Àj·TTqï >∑TDeTT\qT,
Je⁄ì ø£sà¡ qT rdüTø=ì düTyêdüq >±*˝À ø£*dæ ø£ì|æ+#·ø£ Ç+ø=ø£
#√{ÏøÏ Á|üj÷· DÏ+∫q≥T¢ me]ø° ‘Ó*j·T≈£î+&Ü Ä‘·à ˇø£#√{ÏqT+&ç
eTs=ø£ #√{ÏøÏ Á|üj÷· DÏ+#·T#·Tqï~.μμ
Çø£ÿ&É C≤„q<äèwæ˜ ø£*Z #·÷&É>*∑ –‘˚ e÷≥\‘√ ‘Ó*dæq <ëìø£+fÒ
m≈£îÿe ‘Ó*j·T>∑\<äT. X¯Øs¡eTT˝À n+‘·{≤ ÁbÕøÏjT· Tqï Ä‘·à≈£î øπ +Á<äeTT
ÁãVü≤àHê&ç. ÁãVü≤àHê&ç kÕúqeTT˝À dü÷ø£àå eTT>± Ä‘·àj·TT+&É>±, ÁãVü≤à
Hê&çì Çs¡TdüT>± #˚dTü ø=ì ÁãVü≤à, ø±\, ø£sà¡ , >∑TD#·Áø£eTT\T >∑\e⁄.
>∑TD#·Áø£eTT˝À >∑TDeTT\T+&É>±, ø£s¡à#·Áø£eTT˝À ø£s¡àj·TT+&É>±,
>∑TD#·Áø£eTT˝ÀH˚ ˇø£ uÛ≤>∑eTT˝À Je⁄&ÉT+&ÉTqT. á #·Áø£eTT\ìï{Ïø°
Ä<Ûës¡eTT>± ÁãVü≤àHê&ç˝À Ä‘·àj·TT+&ç nìï{Ï˙ rdüTø=ì dü÷ø£àå eTT>±
ø£ì|æ+#·≈î£ +&Ü Á|üj÷· DÏ+∫ Áø=‘·Ô X¯Øs¡eTTqT #˚sT¡ #·Tqï~. ÁãVü≤àHê&ç
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
35
dü÷ø£àå eTT>± m˝≤ ñqï<√, n˝≤π> ø±\, ø£sà¡ , >∑TD#·Áø£eTT\T dü÷ø£àå eTT>±
m˝≤ ñqïy√ Ç+‘·≈î£ eTT+<äT e÷ Á>∑+<∏eä TT\˝À #Ó|Œæ j·TTHêïeTT. Ä‘·à,
Je⁄&ÉT, ø£sà¡ , >∑TDeTT\T n˙ï ø£*dæ ˇø£ #·Á≥eTT>± @s¡Œ&ç n+<äT˝À
Je⁄&ÉT ã+~Û+|üã&çjT· T+&ç Á|üj÷· DÏ+#·&eÉ TTqT <äèX¯´s¡÷|üeTT>± m˝≤
ñ+&ÉTH√ ÁøÏ+<ä #·÷&Ée#·TÃqT.
ÁãVü≤à#·Áø£eTT
ø±\#·Áø£eTT
ø£s¡à#·Áø£eTT
>∑TD#·Áø£eTT
Je⁄&ÉT
ÁuVü≤àHê&ç˝À Ä‘·à
á Hê\T>∑T #·Áø£eTT\ #·Á≥eTT˝À Je⁄&ÉT >∑TD#·Áø£eTT˝À
ã+~Û+|üã&ç j·TT+&É>± n‘·ì ø£sà¡ , n‘·ì >∑TDeTT\T yê{Ï‘√bÕ≥T
eT<Û´ä ˝À>∑\ ÁãVü≤àHê&ç˝À yê´|æ+∫q Ä‘·à eTs¡DeTT‘√ ãj·T{ÏøÏ e∫Ã
Je⁄&ÉT #˚se¡ \dæq Áø=‘·Ô X¯Øs¡eTT es¡≈î£ rdüTø=ì b˛e⁄#·Tqï~. ø±\
eTs¡DeTT˝À Ç<˚ »s¡T>∑T#·Tqï~.
ˇø£ eTìwæ #·ìb˛‘˚ Ä X¯Øs¡eTT˝Àì Je⁄&ÉT n<˚ ø£D
å y˚T ‘·q
Ä‘·à‘√ ø£*dæ y˚s=ø£ Áø=‘·Ô X¯Øs¡eTTqT #˚]b˛>±, n‘·&TÉ e<ä*q X¯Øs¡eTT
36
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
Áø£yT˚ |” ≈£î[flb˛‘·÷ Äs¡THÓ\\≈£î |üP]Ô>± ˝Ò≈î£ +&Üb˛e⁄qT. ˇø£yfi˚ ¯
Vü≤dæøÔ \£ T $T–*Hê n$ ≈£L&Ü ø=+‘·ø±\eTTq≈£î ˝Ò≈î£ +&Üb˛e⁄qT. ˇø£
}]˝À ô|<ä› Vü≤√<ë˝À, ô|<ä› <Ûìä ≈£î&ÉT>±j·TTqï eTìwæ #·ìb˛sTTq ‘·sê«‘·
Á|üøÿ£ }]˝ÀH˚ ˇø£ ù|<ä ≈£î≥T+ãeTT˝À |ü⁄{Ϻ nø£ÿ&É @ ô|<ä]› ø£eTT
˝Ò≈£î+&Ü, ø£&ÉT ù|<äyêì>± Áã‘·Tø£e\dæq ø£s¡àj·TT+fÒ n‘·ì Ä‘·à
n‘·ìì nø£ÿ&˚ |ü⁄{Ï+º ∫ n˝≤π> ø£sà¡ qT Je⁄&ÉT nqTuÛ$Ñ +#·Tq≥T¢ #˚jT· TqT.
nyÓT]ø±˝À n+‘·]ø£å |ü]XÀ<ÛHä ê dü+düú nsTTq ªHêkÕμ˝À |üì#˚dæ >=|üŒ>±
ù|s¡T Á|üU≤´‘·T\T dü+bÕ~+∫q ªø£\ŒHê#êyê¢μ nqT ÄyÓT ‘·q J$‘·eTTqT
ô|<ä› Vü≤√<ë˝À, ô|<ä› Ä]úø£ k˛úeT‘·˝À >∑&|ç æ ∫es¡≈î£ n+‘·]ø£å |ü]XÀ<Ûqä ≈£î
b˛sTT ‹]–e#·Tà düeTj·TeTT˝À »]–q Á|üe÷<äeTT e\q #·ìb˛e&ÉeTT
»]–q~. nyÓT]ø±˝À Áã‹øÏq ÄyÓT uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝À ˇø£ ù|<ä
≈£î≥T+ãeTT˝À |ü⁄≥º&eÉ TT »]–q~. ÄyÓT≈£î ‘·sê«‘· »qà˝À Hê\T>∑T
dü+e‘·‡s¡eTT\T >∑&É∫q ‘·sê«‘· yÓqTø£{Ï »qà C≤„|üø£eTT sêe&ÉeTT
»]–q~. n|ü&ÉT ‘·q >∑‘»· qà $wüjT· eTTqT >∑T]+∫ ÄyÓT Ç‘·sT¡ \≈£î
#Ó|Œü &ÉeTT »]–q~. n|ü&ÉT dü‘´· Á|üe÷DeTT>± »]–q $wüjT· eTTqT
ã{Ϻ eTìwæ eTs¡D+Ï ∫q ‘·sê«‘· J$‘·eTTqï<ä˙, n~ n‘·qT #˚dTü ø=qï
ø£sà¡ qTã{Ïj
º T· T+&ÉTq˙ ‘Ó*dæb˛e⁄#·Tqï~.
#·ìb˛sTTq ‘·sê«‘· n‘·qT mø£ÿ&É J$‘·eTT >∑&TÉ |ü⁄#·THêï&Éì
>±˙, mø£ÿ&É≈î£ b˛j·÷&Éì>±˙, ‘·sê«‘· |ü⁄{≤º&ìÉ >±˙ me]ø° @e÷Á‘·eTT
‘Ó*j·T<äT. n+<äTe\q eTìwæøÏ eTìwæjTÓ Tø£ÿ eTs¡DeTT es¡≈î£ ‘Ó\TdüT
>±˙, eTs¡DeTT ‘·sê«‘· n‘·ì dæ‹ú @$T≥ì me]ø° ‘Ó*j·T<äT. eTs¡DeTT
‘·sê«‘· ‹]– |ü⁄≥Tºqì ≈£L&Ü ‘Ó*j·Tì e÷qe⁄&ÉT ‘·q≈£î ‘√∫q≥T¢
nqTø√e&ÉeTT »s¡T>∑TqT. n˝≤ nqTø√e&ÉeTT e\q eTs¡DeTT ‘·sê«‘·
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
37
dü«sêZìøÏ b˛e⁄<äTeTì ø=+<äs÷¡ , ˝Ò<Tä qs¡ø±ìøÏ b˛e⁄<äTeTì ø=+<äs÷¡
#Ó|ü ø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. ø=+<äsT¡ eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·yT˚
˝Ò<äT nì n+≥THêïs¡T. ø=+<äs¡T Á|üfi¯j·TeTT e#·TÃes¡≈£î n‘·ì
X¯Øs¡eTTqT |üP&çÃq >∑T+‘·˝ÀH˚ ñ+&ÉTq˙, Á|üfi¯j·TeTT˝À <˚e⁄&ÉT
˝Ò|qæ |ü&ÉT uÛ÷Ñ düe÷<ÛTä \qT+&ç #·ìb˛sTTqyês¡T ‘·eT X¯Øs¡eTT\‘√H˚
˝Ò∫ekÕÔsì¡ #Ó|ü #·THêïs¡T. á $<Ûeä TT>± me]øÏ ‘√∫q~ yês¡T
#Ó|ü ø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. nsTT‘˚ »s¡T>∑T#·Tqï dü‘´· eTT eTqTwüß\≈£î
‘Ó*j·TT≥≈£î <˚e⁄&˚ Ä‘·à <ë«sê yÓqTø£{Ï »qà\ C≤„|øü e£ TTqT eTìwæøÏ
ø£*+Z ∫ |ü⁄qs¡q® à\T yêdüeÔ eTì ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. »]–q dü‘´· y˚T XÊÅdeÔü TT
ø£qTø£ |ü⁄qs¡q® à\THêïj·TqT e÷≥ XÊÅdãÔü <äe› TT>± ìs¡÷|üD≈£î e∫Ãq~.
uÛÑ>∑eBZ‘·˝À ª|ü⁄{Ϻqyê&ÉT #êeø£ ‘·|üŒ<äT, #·∫Ãqyê&ÉT |ü⁄≥ºø£ ‘·|üŒ<äTμ
nqTe÷≥ HÓsy¡ s˚ T¡ #·Tqï<äì, yÓqTø£{Ï »qà C≤„|øü e£ TT e\q ‘Ó*j·TT
#·Tqï~. Bì‘√ eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTTqï<ä˙, n~ Ç|ü&ÉTqï
J$‘·eTTe˝Ò ñqï<äì ≈£L&Ü ‘Ó*j·TT#·Tqï~.
Á|üX¯ï :` #·ìb˛sTTq yê&ÉT uÛÑ÷düe÷~Û˝À ñ+&É&Ü?
»yêãT :` #·ìb˛sTTq yê&ÉT X¯Øs¡eTTqT e<ä* yÓ+≥H˚ eTs=ø£
X¯Øs¡eTTqT #˚] n+<äT˝À »ìà+#·T#·THêï&ÉT. uÛÑ÷düe÷~Û˝À eTè‘·
<˚V≤ü eTTqT e÷Á‘·eTT ñ+#·>±, n~≈£L&Ü ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ ≈£î[fl b˛sTT
˝Ò≈£î+&Ü b˛e⁄qT. dü+e‘·‡s¡eTT ‘·sê«‘·>±˙, ˝Ò≈£ ø=+‘·ø±\eTT
‘·sê«‘·>±˙ n<˚ >∑T+‘·˝À eT]jÓTTø£ eTè‘·<V˚ ≤ü eTTqT |üP&ÉÃ&ÉeTT »s¡T>∑T
#·Tqï~. n˝≤ |üP&ÉÃã&çq X¯Øs¡eTT\T y˚sT¡ , Ä X¯Øs¡eTT\˝À ø±|ü⁄s¡eTT
#˚dqæ Jyê‘·à, Ä‘·à\T y˚sT¡ . X¯Øs¡eTT˝À ø=+‘·ø±\eTT ìedæ+∫q
Je⁄&ÉT eT]j·TT Ä‘·à eTs¡DeTT˝À X¯Øs¡eTTqT e<ä*b˛>±, eTè‘·
38
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
<˚V≤ü eTTqT e÷Á‘·eTT uÛ÷Ñ $T˝À |üP&ÉÃ&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. X¯Øs¡eTTqT
|üP&çÃq#√≥T ≈£L&Ü Je⁄ìøÏ ‘Ó*j·T<äT. m+<äTø£q>±! #·ìb˛sTTq
yÓ+≥H˚ n<˚ ôdø£+&ÉT˝ÀH˚ n‘·qT eT]jÓTTø£ <˚V≤ü eTTqT #˚]b˛e⁄#·THêï&ÉT.
n˝≤ eTs¡D+Ï ∫ yπ̊s X¯Øs¡eTTqT #˚]q|ü&ÉT ‘·q yÓqTø£{Ï C≤„|øü e£ TT
\˙ï eTs¡DeTT‘√H˚ b˛sTTe⁄+&ÉT≥ e\q >∑‘e· TT˝À ‘êqT me]>±
ñ+{ÏqqT $wüjT· eTT #·ìb˛sTT |ü⁄{Ïqº yêìøÏ ‘Ó*j·T<äT. yÓqTø£{Ï
C≤„|øü y£ T˚ ˝Ò≈î£ +&Ü b˛sTTq|ü&ÉT, eTìwæ #·ìb˛sTTq ‘·sê«‘· ø=ìï
>∑+≥\≈£î n‘·ì X¯Øs¡eTTqT |üP&çÃô|≥º&eÉ TT »s¡T>∑T#·Tqï~. n+‘·≈î£
eTT+<˚ s¬ +&Ée »qà≈£î b˛sTTqyêìøÏ yêì bÕ‘·Xد s¡eTT jÓTTø£ÿ <Ûë´ùd
˝Ò<Tä . yêì bÕ‘· X¯Øs¡eTTqT mø£ÿ&É |üP&çÃq~, Áø=‘·Ô X¯Øs¡eTT˝À j·TTqï
yêìøÏ ‘Ó*j·T<äT. yê&ÉT #·ìb˛sTTq yÓ+≥H˚ n<˚ ø£D
å y˚T s¬ +&Ée »qà≈£î
b˛e⁄≥ e\q yêì X¯Øs¡eTTqT |üP&çÃq uÛ÷Ñ düe÷~Û $wüjT· y˚T n‘·ìøÏ
‘Ó*j·Tq|ü&ÉT, n‘·qTe∫à uÛ÷Ñ düe÷~Û˝À ñ+&ÉTq˙, Á|üfij
¯ T· eTT es¡≈î£
ñ+&ÉTqì #Ó|Œü &ÉeTT |üP]Ô ndü‘´· eT>∑TqT. n≥T¢ mes¡÷ Ç+‘·es¡≈î£
ñ+&É˝Ò<äT.
Á|üX¯ï :` nsTT‘˚ n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTsTTq KTsêHé˝À Á|üfi¯j·TeTT
dü+uÛÑ$+∫q|ü&ÉT uÛÑ÷$T, Äø±X¯eTT q•+∫q|ü&ÉT <˚e⁄&ÉT eTìwæì
düe÷~ÛqT+&ç ãj·T{ÏøÏ e#·TÃq≥T¢ #˚j·TT#·THêï&ÉT. düe÷~ÛqT+&ç e∫Ãq
yêìøÏ yê&ÉT Áã‹øÏ ñqï|ü&ÉT #˚dæq bÕ|ü, |ü⁄D´eTT\qT ˝…øÏÿ+∫ yê{Ï
Á|üø±s¡eTT nqTuÛÑeeTT ø£\TZq≥T¢ #˚j·TT#·THêï&ÉT. yê&ÉT #˚düTø=qï
<ëììã{Ϻ yêìøÏ dü«s¡ZyÓ÷, qs¡ø£yÓ÷ ìs¡íj·TeT>∑T#·Tqï~. Ç<ä+‘·j·T÷
KTsêHé Á>∑+<∏äeTT˝À #ÓbÕŒs¡T. Ç~ ì»eTT ø±<ë?
»yêãT :` <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À #Ó|Œæ q~ ‘·|Œü ìdü]>± yêdüeÔ y˚T nsTTe⁄qï~.
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
39
Ç|ü&ÉT MTs¡T #Ó|Œæ q<ä+‘ê ì»y˚T. nsTT‘˚ <˚e⁄&ÉT Á>∑+<∏eä TT˝À #Ó|Œæ q
$wüj·TeTT\ìïj·T÷ dü‘·´y˚T nsTTHê, yê{Ïì eTìwæ dü]>± ns¡úeTT
#˚dTü ø√ø£b˛e&ÉeTT e\q <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q<=ø£{,Ï eTq≈£î ns¡eú TsTTq~
eTs=ø£{Ï nì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. nø£ÿ&É Á>∑+<∏eä TT˝À #Ó|Œæ q düe÷~Ûys˚ T¡ ,
eTq≈£î ns¡eú TsTTq düe÷~Û y˚sì¡ ‘Ó*j·TT#·Tqï~. H˚&TÉ |æ\Teã&ÉT
ªdüe÷~Ûμ nqT |ü<eä TT |üPs¡«eTT ª~Ûμ ÁøÏ+<ä bıøÏÿ* ˝Ò≈î£ +&Ü ñ+&˚~.
Ä $es¡eT+‘·jT· ÷ y˚TeTT ªdüe÷~Ûμ nqT Á>∑+<∏eä TT˝À ÁyêXÊeTT. <ëìH˚
ø=~›>± #·÷&É+&ç.
düe÷~Û nq>± ªªn+<ä]ø° düeTeTT>± e]Ô+#·Tq~μμ nì ns¡eú TT.
á ns¡eú TT ø=‘·>Ô ± ø£ì|æ+∫Hê Ç~j˚T yêdüeÔ yÓTqÆ ns¡eú TT. ø=+<äsT¡
düe÷~Û nqT <ëìøÏ ns¡úeTT Ç˝≤ #ÓbÕŒs¡T. ~Û nq>± ãT~∆j·T˙,
düeTG~Û R düe÷~ÛjT· ì, ãT~∆øÏ düe÷qeTT>± ñqï<äì #ÓbÕŒs¡T. Ç~
#Ó|ü ø√e&ÜìøÏ u≤>∑T+~. ø±˙ Ä ns¡eú TT @ $wüjT· eTT˝À e]ÔdTü +Ô <√,
ãT~∆øÏ düe÷qeTT>± ñqï~ @<√, n~ Áã‹øÏ ñqï|ü⁄&Ü? #·∫Ã
b˛sTTq|ü⁄&Ü? nqT Á|üXï¯ \T sê>∑\e⁄. #·∫Ãb˛sTTq yêìøÏ ãT~∆ m≥÷
ñ+&É<Tä . Áã‹øÏ ñqïyêìøÏ düe÷~Û‘√ |üì˝Ò<Tä , yê&ÉT <ëìì bı+<ä&TÉ .
düe÷~Û #·ìb˛sTTq yêìπø nedüs¡yÓTÆq|ü⁄&ÉT, yêì ãT~∆ì >∑T]+∫
#Ó|üø√e\dæq nedüs¡eT÷ ˝Ò<äT. m+<äTø£q>± #·ìb˛sTTq yêìøÏ
ãT~∆ ñ+&É<Tä . á $<Ûeä TT>± jÓ÷∫ùdÔ ªdüeTyÓTqÆ ãT~∆μ nqT ns¡eú TT
‘·|ü nì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. mes¡T @ ns¡eú TTqT #Ó|Œæ Hê n~ Ä<Ûë´‹àø£
$<ä´≈£î dü]b˛<äT. n+<äTe\q n+<ä]ø° düeTeTT>± neT\T »s¡T>∑Tq~
˝Òø£ n+<ä]ø° düe÷qeTT>± e]Ô+#·TqqT ns¡úeTT Ä<Ûë´‹àø£eTTq≈£L,
Á|ü‘´· ø£å nqTuÛeÑ eTTq≈£L dü]b˛e⁄qT. H˚&TÉ düe÷~Û nqT |ü\Tø£ã&ÉT
40
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
|ü<eä TT |üPs¡«eTT düeTGÄ~Rdüe÷~ >± ñ+&˚~. ~ øÏ ÁøÏ+<ä bıøÏÿ*
˝Ò<Tä . Ä~ nq>± yÓTT<ä{˝Ï À ˝Òø£ düèwæ̃ yÓTT<ä{˝Ï À nì ns¡eú TT. düeT
nq>± n+<ä]ø° ‘Ó*dæq ns¡yú T˚ , düe÷~ nq>± düèwæ̃ yÓTT<ä{qÏ T+&ç
n+<ä]ø° düeTeTT>± ñqï<äì ˝Òø£ e]Ô+#·T#·Tqï<äì ns¡eú TT. Çø£ÿ&É
$X‚wyü T˚ eTq>± düèwæ̃ Ä~qT+&ç nqT≥˝À düèwæ̃ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ ‘·sê«‘·
n+<ä]ø° yÓTT<ä{Ï qT+&ç düe÷~ ñqï<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. Ä~qT+&ç
düeTeTT>± ñqï~ ø±e⁄q, á düe÷~ yÓTT<ä{ÏqT+&ç yÓTT<ä˝…’q<äì
‘Ó*j·TT#·Tqï~. Je⁄ì yÓTT<ä{Ï |ü⁄qs¡q® à˝ÀH˚ düe÷~ ø£\<äT. eTìwæ
#·ìb˛sTTq ‘·sê«‘· @s¡Œ&ÉTq~ düe÷~Û ø±<äT. eTìwæ #·ìb˛sTTq|ü⁄&ÉT
düe÷~ nqTq~ n+<ä]ø° düeTeTT>± e]Ô+#·<Tä . á e÷≥\T $H˚
MT≈£î Ç<ä+‘ê Áø=‘·Ô>±H˚ ø£ì|æ+#·TqT. ø=+<äs¡T e÷ e÷≥\qT
@e÷Á‘·eTT qeTàs¡T. ø=+<äsT¡ nH˚«wü≈î£ \T>± ñqïyês¡T |ü]XÀ<ÛHä ê
ãT~∆‘√ jÓ÷∫+#·T<äTs¡T. n≥T¢ jÓ÷∫+#·Tyê]øÏ ‘·|Œü ≈£î+&Ü dü‘´· eTT
‘Ó*j·TTqT. ˇø£ eTìwæ #·ìb˛sTTq|ü⁄&ÉT n‘·ì X¯Øs¡eTTqT uÛ÷Ñ $T˝À
|üP&çÃô|{ÏHº ê, <ëìì ns¡eú TT Á|üø±s¡eTT düe÷~Û nì>±˙, düe÷~ nì>±˙
nqT≥≈£î M\T˝Ò<Tä . á ns¡eú TT\T |üP&ÉÃã&çq >∑T+‘·\≈£î>±˙, ø£≥㺠&çq
>√Ø\≈£î>±˙ e]Ô+#·e⁄.
nìï eT‘·eTT\˝Àq÷ düe÷~Û nqT |ü<eä TT+&çHê, Á|üeø£\Ô +<äs÷¡
m+‘√ >=|üŒ uÛ≤eeTT‘√ #Ó|Œæ Hê, <ëìì @ eT‘·dTü \ú ÷ dü]>± ns¡eú TT
#˚dTü ø√˝Ò<ìä #Ó|ü #·THêïeTT. e÷ø£+<ä]ø° ns¡eú TT ø±ì~, e÷ø£+fÒ
$T+∫q C≤„q|ü+&ç‘T· \ø£+<ä]ø° ns¡eú TT ø±ì~, ˙ø=ø£ÿìπø ns¡yú TÓ qÆ <ë?
nì me¬sH’ ê qqTï Á|ü•ï+#·e#·TÃqT. <ëìøÏ e÷ düe÷<ÛëqeTT @eTq>±!
@~ ì»yÓTqÆ C≤„qeTT, me]~ ì»yÓTqÆ C≤„qeTT nqT Á|üXï¯ ≈£î »yêãT>±,
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
41
mø£ÿ&Ó‘’ ˚ Á|üXï¯ $T–*b˛sTT »yêãT ˝Ò≈î£ +&Ü b˛e⁄#·Tqï<√ n~ ì»yÓTqÆ
C≤„qeTT ø±<äT. mø£ÿ&Ó‘’ ˚ Á|üXï¯ $T>∑\≈£î+&Ü düs«¡ Á‘ê »yêãT ñqï<√,
mø£ÿ&Ó‘’ ˚ mes¡÷ m<äTs¡T Á|ü•ï+#·ì C≤„qeTTqï<√, n~j˚T ì»yÓTqÆ <˚e⁄ì
C≤„qeTì #Ó|Œü e#·TÃqT. H˚qT #Ó|Œæ q düe÷~ $wüjT· eTT˝À >±˙, Á|üeø£\Ô T
#Ó|Œæ q düe÷~ $es¡eTT˝À>±˙ mø£ÿ&Ü Á|üXï¯ \T $T>∑\e⁄. n+<äTe\q
Çø£ÿ&É y˚TeTT #Ó|ü C≤„qeTT ì»yÓTqÆ <Óe’ C≤„qeT˙, n~j˚T ì»yÓTqÆ
<Ûsä à¡ eT˙ ‘Ó\T|ü⁄#·THêïeTT. Ç‘·sT¡ \T #Ó|ü düe÷~Û $wüjT· eTT˝À ∫es¡≈î£
Á|üXï¯ \T $T–* düe÷<ÛëqeTT ˝Ò≈î£ +&Ü b˛e⁄#·Tqï~. n+<äTe\q n~
dü÷Á‘·eTT Á|üø±s¡eTT ì»yÓTqÆ <Óe’ C≤„qeTT ø±<äì #Ó|Œü e#·TÃqT. nìï
eT‘·eTT\ Á>∑+<∏äeTT\˝À ≈£L&Ü y˚TeTT #Ó|æŒq $wüj·TeTTH˚ q÷{ÏøÏ
q÷s¡TbÕfi¯ófl Á|üeø£\Ô +<äs÷¡ #ÓbÕŒs¡T.
nsTT‘˚ ˇπøˇø£ÿ bıs¡bÕ≥T »]–q~, eTìwæ e÷j·T eX¯yTÓ bÆ ˛sTT
<˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q <ëìì ‘·|ü >± ns¡eú TT #˚dTü ø=Hêï&ÉT. n~j˚T eTìwæ
#˚dæq ô|<ä›bıs¡bÕ≥T. Ä bıs¡bÕ≥T‘√H˚ <˚e⁄ì <Ûäs¡àeTT eTqTwüß\
eT<Û´ä ˝À n<Ûsä à¡ eTT>± e÷]b˛sTT Á|ü#ês¡yTÓ qÆ ~. }s¡+‘ê ñ‘·sÔ e¡ T+fÒ
ˇø£ÿ&ÉT e÷Á‘·eTT <äøÏåDeTqï≥T¢, eTqTwüß˝…’q n+<äs¡÷ eTs¡DeTT
»]–q|ü⁄&ÉT düe÷~Û n+fÒ, y˚TeTT e÷Á‘·eTT n~ dü‘´· y˚T ø±<äT, eTìwæ
»ìà+∫q|ü⁄&˚ düe÷~ n+≥THêïeTT. mes¡÷ #Ó|Œü ì <ëìì <˚e⁄&ÉT
#ÓbÕŒ&ÉT, Á|üeø£\Ô T #ÓbÕŒs¡qT#·÷, ˙e⁄ ˇø£ÿìy˚ $s¡T<äe∆ TT>± m+<äT≈£î
e÷{≤¢&ÉT#·THêïe⁄? nì qqTï me¬s’Hê Á|ü•ï+#·e#·TÃqT. <ëìøÏ
<Ûs’Ó ´¡ eTT>± y˚TeTT ˇπø »yêãTqT #Ó|ü #·THêïeTT. @~ dü‘·´yÓ÷ <ëìH˚
y˚TeTT #Ó|ü
#·THêïeTT. ndü‘´· eTTqT ˝Àø£eTT˝À ñ+&çq yês¡+<äs÷¡
dü‘´· y˚T nìHê n~ dü‘´· eTTø±<äT. <ëìì H˚qT ˇ|üø√qT. n+‘˚ø±ø£
42
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
<˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q Á|ü‘´· ø£å dü‘´· eTTqT Á>∑V≤æ +#·ø,£ ndü‘´· $wüjT· eTTqT MT¬s≥T¢
düeT]údTü HÔ êïs¡ì y˚TeTT ≈£L&Ü Á|ü•ï+#·T#·THêïeTT. ø±˙ e÷ e÷≥
#ê˝≤eT+~øÏ yÓTT+&çyê<äq>± ø£ì|æ+#·T#·T+&ÉTqT. u≤>± jÓ÷∫+#·T
ø=+<ä]øÏ e÷ e÷≥ dü‘´· eTì ‘Ó*j·T>∑\<äT. Ç+‘·es¡≈î£ n+<ä]ø°
düe÷~Û nqT |ü<eä TT kÕ<Ûës¡DeTT>± ø£ì|æ+∫q|üŒ{Ïø,° Ç|ü&ÉT y˚TeTT
#Ó|ü uÛ≤eeTT‘√ düe÷~ nqT X¯ãe› TT kÕe÷q´yÓTqÆ ~ ø±<ä˙, Ç<˚<√
>=|üŒ ns¡eú TT‘√ ≈£L&ÉTø=qï<˚ø±ø£, <Ûsä êà<Ûsä à¡ $wüjT· eTT\‘√ eTT&ç|&ü ç
e⁄qï<äì ≈£L&Ü ns¡úeT>∑T#·Tqï~. eTqTwüß\+<äs¡÷ eTuÛÑ´|ü&çb˛sTTq
düe÷~Û (düe÷~) @$T{À? m˝≤ Á|ü‘·´ø£å Á|üe÷DyÓ÷ $e]+#·Tø=ì
#·÷kÕÔeTT.
>∑s“¡ e¤ TT nqTe÷≥ n+<äse¡ TT $ìe⁄+{≤eTT. ‘·*>¢ s∑ “¡ e¤ TT,
uÛ÷Ñ >∑s“¡ e¤ TT nqTe÷≥\qT $ì e⁄+{≤eTT. >∑s“¡ e¤ TT nqT |ü<eä TTq≈£î
ns¡eú TT ø£ì|æ+#·≈î£ +&Ü ø£|Œæ e⁄+#·Tq<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. ‘·*>¢ s∑ “¡ e¤ TT
•X¯ó X¯Øs¡eTTqT ø£|Œæ e⁄+∫q~. n˝≤π> uÛ÷Ñ >∑s“¡ e¤ TT eTè‘· X¯Øs¡eTTqT
ø£ì|æ+#·≈î£ +&Ü ø£|Œæ e⁄+∫q~. Bììã{Ϻ >∑s“¡ e¤ TT\T s¬ +&ÉT s¡øe£ TT\˙
ˇø£{Ï |ü⁄fÒº Áø=‘·Ô X¯Øs¡eTTqT <ë∫e⁄+#·Tq~, ¬s+&ÉT #·ìb˛sTTq
bÕ‘·X¯Øs¡eTTqT <ë∫e⁄+#·Tq<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. uÛÑ÷>∑s¡“¤eTTqT
n+<äs÷¡ düe÷~Û nì nq&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. uÛ÷Ñ >∑s“¡ e¤ TTqT düe÷~Û
nq&ÉeTT #ê˝≤ ô|<ä› bıs¡bÕ≥T. m+<äTø£q>±! uÛ÷Ñ >∑s“¡ e¤ TT˝Àì X¯Øs¡eTT
eTè‹ #Ó+~q~. Ä X¯Øs¡eTT˝À Je⁄&ÉT ˝Ò&TÉ eT]j·TT Ä‘·à ˝Ò<Tä .
Je⁄&ÉT>±˙, Ä‘·à>±˙ ñqï|ü⁄&ÉsTT‘˚ Je⁄ìøÏ düeTeTT>± e]Ô+#·Tq<äì
#Ó|üŒe#·TÃqT. Je⁄&˚ ˝Òq|ü⁄&ÉT »&ÉyÓTÆq X¯Øs¡eTTq≈£î düeTeTT>±
e]Ô+#·Tq<äì #Ó|ü ≥≈£î M\T˝Ò<Tä . Je⁄&ÉT ˝Òì X¯Øs¡eTT >∑T]Ô+|ü⁄˝Òì~,
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
43
ø±e⁄q eTè‘· X¯Øs¡eTTq≈£î düe÷~Û (düe÷~) nqTe÷≥ e]Ô+#·<äT.
nfÒ¢ ‘·*¢ >∑s“¡ e¤ TT˝Àì •X¯óX¯Øs¡eTT˝À ≈£L&Ü Je⁄&É÷ ˝Ò&TÉ , Ä‘·àj·T÷˝Ò<Tä .
ø±e⁄q ‘·*¢ >∑s“¡ e¤ TTqT ≈£L&Ü düe÷~ nqT≥≈£î M\T˝Ò<Tä . ‘·*>¢ s∑ “¡ e¤ TT
>±˙, uÛ÷Ñ >∑s“¡ e¤ TT>±˙, ˇø£{Ï |ü⁄≥ºuÀj˚T •X¯ó X¯Øs¡eTTq÷, eTs=ø£{Ï
#·ìb˛sTTq eTè‘· X¯Øs¡eTTqT <ë∫e⁄+#·Tqy˚ ‘·|üŒ n$ düe÷<äT\T
ø±e⁄. >∑s“¡ e¤ TT nq>± eTs¡àeTT>± ñ+#·Tq~ ˝Òø£ s¡V≤ü dü´eTT>± <ë∫q<äì
ns¡úeTT.
uÛ÷Ñ >∑s“¡ e¤ TTq≈£î >±˙, ‘·*¢ >∑s“¡ e¤ TTq≈£î>±˙ düe÷~Û (düe÷~)
nqT ù|s¡T e]Ô+#·q|ü⁄&ÉT ÁuVü≤à$<ë´ XÊÅdüÔeTT Á|üø±s¡eTT Ä<Ûë´‹àø£
$<ä´qT nqTdü]+∫ düe÷~ nqTq~ mø£ÿ&ÉTqï~? <˚ìì düe÷~Û
nqe#·TÃqT? nì Á|üXï¯ sê>∑\<äT. <ëìøÏ e÷ »yêãT @eTq>±! ˇø£
eTìwæì Á|üøè£ ‹ uÛ≤>∑eT˙, Ä‘·à uÛ≤>∑eT˙ s¬ +&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>± $uÛõÑ +∫
#·÷&Ée#·TÃqT. Á|üøè£ ‹ uÛ≤>∑eTT˝À yÓTT‘·eÔ TT X¯Øs¡eTT+&ÉTqT. Ä‘·à
uÛ≤>∑eTT˝À Jyê‘·à, Ä‘·à ñ+&ÉTqT. n+‘˚ø±ø£ |üs¡e÷‘·à ≈£L&Ü
ñ+&ÉTqT. ø±˙ |üse¡ ÷‘·à X¯Øs¡eTT ãj·T≥, X¯Øs¡eTT ˝À|ü\ ñ+&ÉT
<ëìe\q Ä‘·à uÛ≤>∑eTT\T>± Jyê‘·à, Ä‘·àqT e÷Á‘·eTT |ü]>∑D˝ÀìøÏ
rdüTø=HêïeTT. Jyê‘·à, Ä‘·à ˝Òì 24 uÛ≤>∑eTT\ X¯Øs¡eTTqT ˇø£
uÛ≤>∑eTT>±, Jyê‘·à Ä‘·àqT e÷Á‘·eTT ˇø£ uÛ≤>∑eTT>± >∑T]Ô+∫‘˚ Á|üøè£ ‹
uÛ≤>∑yÓTÆq X¯Øs¡eTTq≈£î düe÷~ ˝Ò<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. »>∑‹˝À
<Ûsä à¡ eTT\≈£î >±¢ì @s¡Œ&ç n<Ûsä à¡ eTT\T Á|ü#ês¡yTÓ qÆ |ü⁄&ÉT düe÷~ nqT
<Ûäs¡àeTT n<Ûäs¡àeTT>± e÷]b˛sTT, yêdüÔeyÓTÆq düe÷~ ‘Ó*j·T≈£î+&Ü
b˛sTT, ndü‘·´yÓTÆq düe÷~ ‘Ó*j·TT#·Tqï~. <ëìe\q Á|ü»\T
uÛ÷Ñ >∑s“¡ e¤ TTqT düe÷~ nqTø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. uÛ÷Ñ >∑s“¡ e¤ TTqT
düe÷~Û nqTø√e&ÉeTT n<Ûsä à¡ eTT nì me]ø° ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~.
44
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
Á|üøè£ ‹ uÛ≤>∑yTÓ qÆ X¯Øs¡eTTq≈£î ø±≈£î+&Ü Jyê‘·à≈£L, Ä‘·à≈£L
e÷Á‘·y˚T düe÷~ ñqï<ä˙, Ä‘·à uÛ≤>∑eTT˝…’q Jyê‘·à, Ä‘·à\≈£îqï
düe÷~j˚T ì»yÓTqÆ düe÷~ n˙, n~j˚T <Óe’ <Ûsä à¡ eTì ‘Ó*j·Te˝…qT.
Je⁄ìøÏ »qà (|ü⁄qs¡q® à) yÓTT<ä{qÏ T+&ç ñqï<ëìe\q ªªÄ~μμ nì #Ó|Œü &ÉyT˚
ø±ø£, Je⁄\+<ä]ø° ˇπø $<ÛäeTT>± e]Ô+#·Tq~ ø±e⁄q ªªdüeTμμ nì
#Ó|Œü &ÉeTT »]–q~. <ëìH˚ |üP]Ô>± düe÷~ nì nHêïs¡T. y˚TeTT
#Ó|ü q~ n+<ä]ø° Áø=‘·eÔ ÷s¡eZ TT>± ø£ì|æ+∫Hê, Ç~ Ç+‘·es¡≈î£ nD>±]
b˛sTTq <Ûsä à¡ eTì ‘Ó*j·Te˝…qT. Á|üeø£\Ô +<äs÷¡ Ç<˚ <Ûsä à¡ eTTqT ‘Ó*j·T
CÒdæq|üŒ{Ïø°, Á|ü»\T <ëìì n+<äTø√˝Òø£ b˛j·÷s¡ì #Ó|üŒe#·TÃqT.
Á|üeø£\Ô T #Ó|Œæ q düe÷~ <Ûsä à¡ eTTqT $X¯<eäÛ TT>± ‘Ó\TdüTø√>∑*–‘˚, eTìwæ
#·ìb˛sTTq|ü⁄&ÉT X¯Øs¡eTTqT e<ä* Jyê‘·à, Ä‘·à\T ãj·T{ÏøÏ b˛e⁄qT.
Ä $<ÛäeTT>± eTs¡DeTT˝À Jyê‘·à, Ä‘·à\T e<ä*q X¯Øs¡eTTqT
uÛ÷Ñ >∑s“¡ e¤ TT˝À (uÛ÷Ñ $T˝À) |üP&çÃô|{Ï‘º ˚ n~ düe÷~ ø±<äT. düeTGÄ~
R düe÷~ nqT ns¡úeTT uÛÑ÷>∑s¡“¤eTTq≈£î e]Ô+#·<äT. n˝≤π> ‘·*¢ >∑s¡“¤eTT
˝Àì Jyê‘·à, Ä‘·à˝Òì •X¯ó X¯Øs¡eTTq≈£î ≈£L&Ü düe÷~ |ü<eä TT e]Ô+#·<Tä .
Jyê‘·à, Ä‘·à mø£ÿ&É ìøÏ|å yÔü TÓ Æ b˛e⁄#·THêïs√ <ëìH˚ düe÷~Û ˝Òø£ düe÷~
nqe#·TÃqT. Je⁄&ÉT »ìà+#·T düeTj·TeTTqT ªªÄ~μμ nqe#·TÃqT. Je⁄&ÉT
X¯Øs¡eTTqT <Ûä]ùdÔ <ëìì »qà ˝Òø£ |ü⁄qs¡®qà n+≥THêïeTT. n˝≤
X¯Øs¡eTTqT <Û]ä +#·T yÓTT<ä{Ï düeTj·TeTTqT ªªÄ~μμ nq&ÉyT˚ ø±ø£, n~
Je⁄\+<ä]ø° düeTeTT>± e]Ô+#·Tq~ ø±e⁄q düe÷~ nq&ÉeTT »]–q~.
ˇø£ Je⁄&ÉT X¯Øs¡eTT˝À Á|üy•˚ +∫, Ä X¯Øs¡eTT˝À ìøÏ|å yÔü TÓ Æ (<ë#·ã&ç)
me]ø° ø£ì|æ+#·≈î£ +&Ü ñ+&É&eÉ TTqT yêdüeÔ eTT>± düe÷~ nqe#·TÃqT.
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
45
Ä‘·à, Jyê‘·à\T s¬ +&É÷ CÀ&ÉT Ä‘·à\T, ˇø£<ëìì e<ä* ˇø£{Ï
ñ+&ÉT≥≈£î M\T˝Ò<Tä . Je⁄&ÉT »qà\≈£î b˛≈£î+&Ü yÓ÷ø£eå TTqT bı+~q|ü⁄&˚
Ä‘·à, Jyê‘·à ˇø£<ëì˝À ˇø£{Ï ø£*dæb˛e&ÉeTT »s¡T>∑T‘·T+~. n+‘·es¡≈î£
mìï j·TT>∑eTT\T >∑&É∫Hê, mìï ø£\ŒeTT\T nsTTb˛sTTHê Jyê‘·à,
Ä‘·à\T $&çb˛e⁄. X¯Øs¡eTT eTs¡D+Ï ∫q|ü⁄&ÉT X¯Øs¡eTTqT e<ä* b˛sTTq
Jyê‘·à, Ä‘·à\T ø£sà¡ Á|üø±s¡eTT ìs¡sí TT+|üã&çe⁄qï y˚s=ø£ X¯Øs¡eTTqT
#˚s¡TqT. n˝≤ y˚s=ø£ X¯Øs¡eTTqT #˚s¡&ÉeTTqT »qà ˝Òø£ |ü⁄qs¡®qà
nqe#·TÃqT. X¯Øs¡eTTqT e<ä* b˛e&ÉeTTqT eTs¡DeT˙, Áø=‘·Ô
X¯Øs¡eTTqT #˚s&¡ eÉ TTqT »qqeT˙, n+<ä]ø° ‘Ó*dæHê eTs¡DeTT˝À @$T
»s¡T>∑T#·TqïB, »qqeTT˝À @$T »s¡T>∑T#·TqïB yêdüeÔ eTT>± me]ø°
‘Ó*j·T<äT. »qq eTs¡DeTT\T ÁãVü≤à$<ë´ XÊÅdeÔü TT˝À dæ<ë∆+‘·eTT˝Ò
nsTTq|üŒ{Ïø° n$ me]ø° ‘Ó*j·Te⁄, ø±e⁄q s¡V≤ü dü´eTT\T>± $T–*
b˛j·÷sTT. y˚TeTT >∑‘e· TT˝À M{Ï $es¡eTT n+<ä]ø° ns¡eú T>∑T˝≤>∑Tq
ªª»qq eTs¡D dæ<ë∆+‘·eTTμμ, ªªeTs¡D s¡V≤ü dü´eTTμμ, ªª|ü⁄qs¡q® à s¡V≤ü dü´eTTμμ
ªªdüe÷~Ûμμ nqT Á>∑+<∏eä TT\qT Áyêj·T&ÉeTT »]–q~.
Á|üX¯ï :` ªdüe÷~Ûμ nq>± MTs¡T #Ó|æŒq ns¡úeTT Á|ü‘˚´ø£eTT>±j·TTqï~.
Ç|üŒ{ÏqT+&ç y˚TeTT ≈£L&Ü MT uÛ≤eeTT Á|üø±s¡y˚T düe÷~Ûì >∑T]+∫
nqT≈£î+{≤eTT. nsTT‘˚ <Óe’ Á>+∑ <∏eä TT˝À ªÁ|fiü j
¯ T· eTTμ nqTe÷≥qT ÁyêXÊs¡T
ø£<ë! <ëìì >∑T]+∫ MTs¡T @eT+{≤s¡T?
»yêãT :` <˚e⁄&ÉT dü÷ø£åàyÓTÆqyê&ÉT ø£qTø£ <˚e⁄ì $wüj·TyÓTÆ #Ó|æŒq
C≤„qeTTqT dü÷ø£åàeTT>± ns¡úeTT #˚düTø√e\dæj·TTqï~. dü÷ø£åàeTT>±
ns¡eú TT #˚dTü ø=qï|ü&˚ <˚e⁄ì C≤„qeTT˝Àì ì»yÓTqÆ uÛ≤eeTT ‘Ó*j·T
ã&ÉTqT. <ëìÁ|üø±s¡eTT Çø£ÿ&É #Ó|æŒq Á|üfi¯j·TeTTqT ≈£L&Ü MTs¡T
46
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
dü÷ú\eTT>± ns¡úeTT #˚düTø√ø£ dü÷ø£åàeTT>± ns¡úeTT #˚düTø√e\dæq
nedüse¡ TT ñqï~. ªª<˚e⁄&ÉT düèwæ̃ Ä~˝À uÛ÷Ñ $Tj·TT, Äø±X¯eTT\qT
yê{Ï eT<Ûä´j·TTqï düeTdüÔeTTqT düèwæ̃+#ÓqTμμ nì n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT
KTsêHé˝À dü÷sê 50, Äj·T‘Y 38 ˝À #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. eT]jÓTTø£ #√≥
@&ÉT Äø±X¯eTT\ì ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T. Çø£ÿ&É uÛ÷Ñ $T, Äø±X¯eTT\T nqT
yê{Ïì dü÷\ú eTT>± rdüTø√≈£L&É<Tä . dü÷\ú eTT>± rdüTø=+fÒ yêø£´eTT˝À
j·TTqï≥T¢ ªÄø±X¯eTT\Tμ nqT ãVüQe#·q e÷≥≈£î ns¡úy˚T ˝Ò≈£î+&Ü
b˛e⁄qT. n|ü&ÉT Ä yêø£´eTT dü]jÓTÆ q uÛ≤eeTT˝À ns¡eú TT ø±≈£î+&Ü
b˛e⁄qT. n+<äTe\q Á>∑+<∏äeTT˝À #Ó|æŒq yêø£´eTT düÁø£eTeTT>±
ns¡eú T>∑T≥≈£î dü÷ø£àå eTT>±H˚ ns¡eú TT #˚dTü ø√e˝…qT. Ç˝≤ dü÷ø£àå eTT>±
ns¡eú TT #˚dTü ø=qT $wüjT· eTT\T Á>∑+<∏eä TT˝À ñ+&ÉT≥ e\q eT÷&Ée
dü÷sê˝ÀH˚ <˚e⁄&ÉT (n˝≤¢V≤t ) Á>∑+<∏eä TT˝À ªeTT‘·cÕ_Vü‰‘Y yêø£´eTT\T
(dü÷ø£åàyêø£´eTT\T)μ ñHêïj·Tì #ÓbÕŒ&ÉT. n+<äTe\q <˚e⁄&ÉT <Ó’e
Á>∑+<∏eä TT\˝À #Ó|Œæ q yêø£´eTT\qT ø=ìï{Ïì ‘·|Œü ø£ dü÷ø£àå eTT>±H˚ ns¡eú TT
#˚dTü ø√e\dæjT· Tqï~. Çø£ÿ&É Á|üfij
¯ T· eTT nq>± dü÷\ú eTT>± ns¡eú TT
#˚dTü ø√≈£L&É<Tä . Á|üfij
¯ T· eTT dü÷\ú eTT>± m|üŒ{Ïø° »s¡T>∑<Tä . |ü⁄{Ïqº <ä+‘ê
HêX¯qeTT ø±e&ÉeTTqT ªÁ|üfij
¯ T· eTTμ n+{≤eTT. |ü⁄{Ïqº <ä+‘ê HêX¯q
eT>∑T≥ ì»y˚T nsTTHê, n~ ãj·T≥ Á|ü|+ü #·eTT˝À »s¡T>∑<Tä . ãj·T{Ï
Á|ü|ü+#·eTT˝À Á|üø£è‹øÏ dü+ã+~Û+∫ ø=ìï Á|üø£è‹ ;Ûe‘·‡eeTT\T
sêe#·TÃ>±˙, Á|üfij
¯ T· eTT sê<äT. Á|üøè£ ‹ dü+ã+<Ûä ;Ûe‘·‡eyÓTHÆ ê>±˙,
ˇø£ |ü]$T‘·yTÓ qÆ ø=~›bÕ{Ï ÁbÕ+‘·eTT˝À »s¡T>∑TqT. n+‘˚‘|· Œü @ø£+>±
Á|ü|+ü #·eT+‘ê Á|üfij
¯ T· eTT »s¡T>∑<Tä . n<˚ $wüjT· eTTH˚ ªªø£*j·TT>∑eTT
m|üŒ{Ïø° j·TT>±+‘·eTT ø±<äTμμ nqT Á>∑+<∏äeTT˝À ÁyêXÊeTT. ø£*
j·TT>∑eTT˝À Á|üfij
¯ T· eTT sê<äT, ø£*j·TT>∑eTT 4,32,000 dü+e‘·‡s¡eTT\T
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
47
nsTTb˛sTTq yÓ+≥H˚ ø£è‘·jT· T>∑eTT ÁbÕs¡+uÛeÑ T>∑Tqì ≈£L&Ü y˚TeTT
Á>∑+<∏eä TT˝À Áyêj·T&ÉeTT ≈£L&Ü »]–q~.
uÛ÷Ñ $TMT<ä s¬ +&ÉT Á|üøè£ ‘·T\THêïsTT. ˇø£{Ï Äø±X¯eTT, >±*,
n–ï, ˙s¡T, uÛ÷Ñ $Tø±>± M{ÏH˚ |ü+#· uÛ÷Ñ ‘·eTT\T n+{≤eTT. s¬ +&Ée~
|ü+#·u÷ÑÛ ‘·eTT\ìïj·T÷ ˇø£<ëì‘√ eTs=ø£{Ï ø£*dæ ‘·j÷· s¡sTTq X¯Øs¡
s¡÷|üeTT>±j·TTqï Á|üøè£ ‹. yÓTT<ä{Ï <ëìì ªn#·sÁ¡ |üøè£ ‹μ j·Tì n+{≤eTT.
s¬ +&Ée <ëìì ª#·sÁ¡ |üøè£ ‹μ n+{≤eTT. n#·s¡ Á|üøè£ ‹j·Tq>± e÷s¡TŒ
#Ó+<äì Á|üøè£ ‹j·Tì #Ó|Œü e#·TÃqT. nfÒ¢ #·sÁ¡ |üøè£ ‹j·Tq>± e÷s¡TŒ#Ó+<˚
Á|üøè£ ‹j·Tì ns¡eú TT. e÷s¡TŒ#Ó+<˚ Á|üøè£ ‹ nsTTq #·sÁ¡ |üøè£ ‹>±j·TTqï
X¯Øs¡eTT m|ü&√ ˇø£|ü &ÉT HêX¯qeTTø±ø£ ‘·|Œü <äT. ˇø£ ~qeTT Js¡yí TÓ qÆ
<˚V≤ü eTTqT+&ç Je⁄&ÉT, Ä‘·à s¬ +&É÷ ãj·T{ÏøÏ b˛e⁄qT. Je⁄&ÉT, Ä‘·à
ìyêdüj÷Ó >∑´eTTø±ì HêX¯qeTsTTq X¯Øs¡eTTqT+&ç ãj·T{ÏøÏ b˛e&ÉeTT
n+<ä]ø° ‘Ó*dæq $wüj·Ty˚T. #êe⁄qT ªˇø£ >∑&ÉTe⁄μ nì KTsêHé
Á>∑+<∏eä TT˝À ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T. >∑&TÉ e⁄H˚ #êe⁄ ˝Òø£ eTs¡DeTT n+≥THêïeTT.
eTs¡DeTTH˚ X¯Øs¡eTT˝À »s¡T>∑T Á|üfij
¯ T· eTT n+≥THêïeTT. X¯Øs¡eTT˝À
@B dü]>±˝Ò≈î£ +&Ü Jsêíedü≈ú î£ #˚s&¡ eÉ TTqT |ü⁄{Ïqº <ä+‘ê HêX¯qeTsTTq≥T¢
˝…øÿÏ +∫ <ëìì Á|üfij
¯ T· eTT n+≥THêïeTT. X¯Øs¡ Á|üfij
¯ T· eTT »]–q|ü&ÉT
nq>± eTìwæ #·ìb˛sTTq|ü&ÉT yÓ+≥H˚ Je⁄&ÉT s¬ +&Ée »qà≈£î b˛e\dæ
j·TTqï~. n|ü&ÉT Je⁄&ÉT ‘·*>¢ s∑ “¡ e¤ TTqT+&ç ãj·T≥|ü&qç X¯Øs¡eTT˝À
Ä‘·à Á|üy˚•+|ü #˚j·T>±, •X¯óX¯Øs¡eTT˝À Je⁄&ÉT eT÷s¡Ã¤dæú‹˝À
j·TT+&ÉTqT. n|ü&ÉT Ä‘·à ãj·T{Ï <Ûë´dü ø£\T>∑Cj
Ò T· >± •X¯óX¯Øs¡eTT˝À
eT÷s¡ÃqT+&ç ãj·T{Ï <Ûë´dü˝ÀìøÏ sêe&ÉeTTqT düe÷~ÛqT+&ç ãj·T≥
|ü&&É eÉ TT nì ô|<ä\› HÓ&ç yês¡T. Ç~ yêdüeÔ eTT>± »s¡T>∑T ‘·‘+· >∑eTTø±>±
48
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
n<˚ $wüjT· eTTH˚ dü÷ø£àå C≤„qeTT>± <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝À ‘Ó*|æjT· T+&É>±,
eTìwæ <ëìì ns¡eú TT #˚dTü ø√˝Òø£ b˛e&ÉeTT e\q <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qeTT
eTqøÏ ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~. <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\T eTqeTT+<äs≈¡ î£ e∫Ã
Ç+‘·ø±\eTsTTHê ˇø£ÿs¡T ≈£L&Ü <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q ndü\sTTq C≤„qeTT
‘Ó*j·T˝Òøb£ ˛j·÷s¡T. n+<äTe\q Á|üfij
¯ T· eTT n+fÒ ãj·T≥ »s¡T>∑Tq<ä˙,
düe÷~Û n+fÒ uÛ÷Ñ >∑s“¡ e¤ TT˝Àì<ä˙ #Ó|ü #·THêïs¡T. n˝≤ #Ó|Œæ ‘˚ m|üŒ{Ïø°
<˚e⁄ì C≤„qeTT ns¡eú TT ø±<äT.
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTTqï<äì <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝Àj·TTHêï, n~
Á|üfij
¯ T· eTT ‘·sê«‘· edüT+Ô <ä˙, n~ dü«s¡qZ s¡øe£ TT\‘√ ≈£L&ÉTø=qï<ä˙
#ê˝≤eT+~ nqTø√e&ÉeTT ≈£L&Ü »s¡T>∑T#·Tqï~. eTs¡DeTT ‘·sê«‘·
yÓ+≥H˚ |ü⁄{Ϻ eT∞fl J$+#·&yÉ T˚ ªeTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTìμ #ê˝≤eT+~
ns¡eú TT #˚dTü ø√˝Òøb£ ˛j·÷s¡T. eTs¡D≤+‘·s¡ J$‘·eTT˝À dü«s¡qZ s¡øe£ TT\THêï
j·Tì dü«s¡qZ s¡øe£ TT\qT >∑T]+∫ #Ó|Œü &ÉeTT »]–q~. eTs¡DeTT ‘·sê«‘·
e∫Ãq J$‘·eTT yÓTT<ä{Ï »qà˝ÀqTqï J$‘·eTTe˝… e⁄+&ÉTqT. >∑‘·
»qà˝À dü+bÕ~+#·Tø=qï bÕ|ü|⁄ü D´eTT\qT á »qà˝À nqTuÛ$Ñ +#·
e\dæjT· T+&ÉTqT. á $<Ûeä TT>± ˇø£ »qà˝À #˚dqæ bÕ|ü|⁄ü D´eTT\T
ø£sà¡ #·Áø£eTT˝À Ä‘·à ì\Te #˚jT· T#·Tqï~. <ëìH˚ ˇø£ dü+<äs“¡ e¤ TT˝À
ªø£sà¡ |üÁ‘·eTTμ nì KTsêHé Á>∑+<∏eä TT˝À nHêïs¡T. »qà»qà\˝Àq÷ @s¡Œ&ÉT
ø£s¡àÁ|üø±s¡eTT ¬s+&Ée »qà\˝À Áã‘·T≈£î kÕ–+#·e\dæj·TTqï~.
ø£sà¡ Á|üø±s¡eTT J$‘·eTT˝À mH√ï eT+∫ #Ó&TÉ dü+|òTü ≥q\T, mH√ï düTK
<äT'KeTT\T »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. ø£sà¡ Á|üø±s¡eTT |ü⁄D´eTT nqTuÛyÑ êìøÏ
e∫Ãq|ü&ÉT yêìøÏ <ëìe\q düTKeTT\T @s¡Œ&ÉTqT. n~ nsTTb˛sTTq
yÓ+≥H˚ bÕ|üeTT nqTuÛÑeeTTq≈£î e∫Ãq|ü&ÉT eTìwæøÏ ø£wüºeTT\T,
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
49
<äT'KeTT\T @s¡Œ&ÉT#·Tqï$. m|ü&ÉT düTKeTT\T edüTqÔ ïy√ n|ü&ÉT
yê&ÉT dü«s¡eZ TTqT nqTuÛ$Ñ +∫q≥¢>T∑ qT. nfÒ¢ m|ü&ÉT ø£weºü TT\T, u≤<Û\ä qT
eTìwæ nqTuÛ$Ñ +#·T#·T+&ÉTH√ n|ü&ÉT yê&ÉT qs¡øe£ TTqT nqTuÛ$Ñ +∫
q≥¢>∑TqT.
J$‘·eTT ø=ìï dü+e‘·‡s¡eTT\ bı&Éyê{Ï Á|üj÷· DeTT. <ëì˝À
n|ü&É|ü &ÉT yê&ÉT #˚dTü ø=qï >∑‘· ø£sà¡ \qTã{Ϻ ø=ìïe÷s¡T¢ düTKeTT\T,
ø=ìïe÷s¡T¢ ø£weºü TT\T @s¡Œ&ÉT#·T+&ÉTqT. n+<äTe\q ªJ$‘·eTT düTK
<äT'KeTT\ ø£\sTTø£μ nì ô|<ä\› T #Ó|Œü &ÉeTT »]–q~. eTìwæ m|üŒ{Ïø°
‘·q J$‘·eTT˝À ˇπø<ë{Ï>± dü«s¡eZ TTqT nqTuÛ$Ñ +#·&TÉ , nfÒ¢ ˇπø<ë{Ï>±
<äT'KeTT\‘√ ≈£L&ÉTø=qï qs¡øe£ TTqT nqTuÛ$Ñ +#·&TÉ . dü«s¡eZ TT qs¡øe£ TT\T
nqT X¯ã›eTT\T ¬s+&ÉT düTK<äT'KeTT\ >∑T]Ô+|ü⁄ |ü<äeTT˝Ò>±˙ n$
Á|ü‘˚´ø£eTsTTq ˝Àø£eTT\T ø±e⁄. H˚&ÉT #ê˝≤eT+~ <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq
C≤„qeTTqT e<ä* eTqTwüß\T #Ó|æŒq C≤„qeTTH˚ nqTdü]dü÷Ô, dü«s¡Z
qs¡øe£ TT\T s¬ +&ÉT y˚sT¡ y˚sT¡ ˝Àø£eTT\T>± ns¡eú TT #˚dTü ø=Hêïs¡T. n˝≤
y˚s¡Ty˚s¡T ˝Àø£eTT\T mø£ÿ&Ü ˝Òe⁄. n≥T¢ ns¡úeTT #˚düTø√e&ÉeTT
nC≤„qeT>∑TqT. <˚e⁄&ÉT |ü⁄≥Tºøq£ T Ç#êÃ&ÉT n˝≤π> eTs¡DeTTqT ˇø£
>∑&ÉTe⁄>± ìs¡ísTT+#ê&ÉT. Ä >∑&ÉTe⁄ Á|üø±s¡eTT n‘·ìøÏ eTs¡DeTT
ø£*–+#·T#·THêï&ÉT. ‘·sê«‘· yÓTT<ä{Ïe˝… ¬s+&Ée J$‘·eTTqT ≈£L&Ü
Á|ükÕ~düTÔHêï&Éì n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À m+‘√ $es¡eTT>± #Ó|æŒ
j·TT+&É>±, <ëìì eTqTwüß\T ‘·|ü >± ns¡eú TT #˚dTü ø=ì eTs¡DeTT ‘·sê«‘·
eTìwæ |ü⁄≥º&ìÉ n+≥THêïs¡T. eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT eTT+<äT
»qà˝Àe˝… düTK<äT'KeTT\‘√ ≈£L&ÉTø=ì j·TTqï<äì <˚e⁄&ÉT ‘·q
Á>∑+<∏eä TT˝À n<˚ #ÓbÕŒ&Éì ‘Ó*j·T˝Òøb£ ˛j·÷s¡T. n+<äTe\q ªªeTìwæ
50
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
ˇø£e÷πs |ü⁄{Ϻ ˇø£e÷πs #·ìb˛e⁄qT, ‘·sê«‘· »qà\T n+≥÷ @MT˝Òe⁄.
Á|üfij
¯ T· eTT ‘·sê«‘· <˚e⁄&ÉT eTìwæì düe÷~ÛqT+&ç ˝Ò|æ yêì ø£sà¡ qT
nqTdü]+∫ ø=+<ä]øÏ dü«s¡eZ TTqT, ø=+<ä]øÏ qs¡øe£ TTqT ÇdüTHÔ êï&Éìμμ
#Ó|ü ø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. dü«s¡eZ TTq≈£î b˛sTTqyê&ÉT XÊX¯«‘·eTT>±
Ä ˝Àø£eTT˝À düTKeTT\qT nqTuÛ$Ñ +#·T#·T+&ÉTqì eTìwæøÏ dü«s¡eZ TT
MT<ä ÄX¯ ø£\TZq≥T¢ dü«s¡eZ TTqT e]í+∫ #ÓbÕŒs¡T.
yêdüeÔ eTT>± #Ó|Œæ ‘˚ dü«s¡Z qs¡øe£ TT\qTq$ Á|ü‘´˚ ø£ ˝Àø£eTT\T>±
˝Òe⁄. nsTT‘˚ eTqTwüß\T |üPs¡«eTTqT+&ç dü«s¡Z qs¡øe£ TT\qTq$ Á|ü‘´˚ ø£
˝Àø£eTT\ì #Ó|ü #·÷ edüTHÔ êïs¡T. ◊<äTy˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\ |üPs¡«eTT
Ç‘·s¡ eT‘·eTT\T ˝Òì ø±\eTT˝À Ç+<ä÷ (Væ≤+<ä÷) düe÷»eTT ˇø£ÿfÒ
j·TTqï ø±\eTT˝À dü«s¡qZ s¡øe£ TT\qT >∑T]+∫ u≤>± Á|ü#ês¡eTsTTq~.
dü«s¡˝Z Àø£eTTq≈£î Ç+Á<äT&ÉT sê»˙, qs¡ø˝£ Àø£eTTq≈£î j·TeTT&ÉT sê»˙
#Óô|Œ&çyês¡T. n˝≤π> |ü⁄sêD Á>∑+<∏eä TT\˝À Áyêj·TT≥ e\q, ø£<\ä∏
s¡÷|üeTT˝À #Ó|Œü &ÉeTT e\q, n+<ä] eTH√uÛ≤eeTT\˝À dü«s¡qZ s¡øe£ TT\T
s¬ +&É÷ Á|ü‘´˚ ø£yTÓ qÆ ˝Àø£eTT\T>± ñqïeì eTTÁ~+#·Tø=Hêïs¡T. kÕ$Á‹
|ü⁄sêDeTT˝À kÕ$Á‹ ‘·q uÛsÑ Ô¡ ÁbÕDeTT\¬ø’ j·TeT<Ûsä à¡ sêE yÓ+≥|ü&ç
<ë<ë|ü⁄ j·TeT˝Àø£eTT <ä>]Z∑ es¡≈î£ b˛sTT+<ä˙, ∫es¡≈î£ j·TeT<Ûsä à¡ sêE
qT+&ç ‘·q uÛÑs¡Ô ÁbÕDeTT\qT $&ç|æ+∫ ‘Ó#·TÃø=+<ä˙, Hê≥ø£eTT\
s¡÷|üeTT˝À nìï }s¡˝¢ À Á|ü<]ä Ù+#·&eÉ TT e\q n|üŒ{Ïø±\eTT˝À qs¡ø£
˝Àø£eTT+<äì u≤>± Á|ü#ês¡eTsTTq~. <ëìøÏ ‘√&ÉT mH√ï |ü⁄sêDeTT\˝À
dü«s¡Z qs¡ø£ ˝Àø£eTT\ Á|üdøü ÔÏ sêe&ÉeTT‘√, dü«s¡qZ s¡øe£ TT\qTq$ Á|ü‘´˚ ø£
˝Àø£eTT\T>± ñHêïj·Tì n+<ä]˝À |üP]Ô qeTàø£eTT @s¡Œ&çq~. ‘·sê«‘·
ø=+‘·ø±\eTTq≈£î e∫Ãq Ŭø’düÔe eT‘·eTT˝Àq÷, ÇkÕ¢yéT˝Àq÷ dü«s¡Z
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
51
qs¡ø£eTT\ kÕúqeTT\T |ü~\eTT>± ñqï≥T¢ yês¡T ≈£L&Ü dü«s¡Z
qs¡øe£ TT\qT >∑T]+∫ #Ó|ü ø√e&ÉeTT »]–q~. n+‘˚ø±ø£ m+<äs√
Ä<Ûë´‹àø£ >∑Ts¡Te⁄\T nìï eT‘·eTT\˝Àq÷ dü«s¡Zqs¡ø£eTT\ ø£<∏ä\qT
#Ó|Œü &ÉeTT e\q, yê] e÷≥qT $T+∫ Ä˝À#·q #˚jT· ˝Òì yês¡T n+<äs÷¡
dü«s¡Z qs¡øe£ TT\T Á|ü‘´˚ ø£ ˝Àø£eTT\T>± ñHêïj·Tì $X¯«dæ+#ês¡T.
Á|ü‘´· ø£eå TT>± »]π> ‘·eT J$‘·eTT˝À dü«s¡eZ TT\ >∑Ts¡T\Ô sTTq
düTKeTT\qT nqTuÛ$Ñ düTHÔ êï, Ç~ dü«s¡eZ TT ø£<ë!j·Tì @e÷Á‘·eTT Á>∑V≤æ +#·
˝Òø£b˛j·÷s¡T. nfÒ¢ ‘·eT J$‘·eTT˝À Á|ü‘·´ø£åeTT>± qs¡ø£eTTq≈£î
>∑Ts¡TÔ\sTTq <äT'KeTT\qT nqTuÛÑ$düTÔHêï, Ç~j·T+‘·j·T÷ qs¡ø£eTT
ø±<ë!j·Tì Á>∑V≤æ +#·˝øÒ b£ ˛j·÷s¡T. <ëìe\q n+<ä]˝À dü«s¡qZ s¡øe£ TT\T
Á|ü‘´˚ ø£eTT>± ñHêïj·T˙, |ü⁄D´eTT #˚dqæ yê&ÉT dü«sêZìøÏb˛sTT düTKeTT\qT
nqTuÛ$Ñ +∫ ‘·sê«‘· bÕ|üeTTqT nqTuÛ$Ñ +#·T≥≈£î qs¡øe£ TTq≈£î b˛sTT
nø£ÿ&É bÕ|üeTT n+‘·j·T÷ nsTTb˛sTTq ‘·sê«‘· ‹]– uÛÑ÷$TMT<ä
|ü⁄≥Tºqì mH√ï |ü⁄sêDeTT\˝À ñ+&ÉT≥ e\q <ëìH˚ ì»eTì n+<äs÷¡
q$TàHês¡T. n+<äTe\q n+<ä] Vü≤è<äjT· eTT\˝À dü«s¡qZ s¡øe£ TT\T Á|ü‘´˚ ø£
˝Àø£eTT\T>± ñHêïj·Tì n+<ä]ø° |üP]Ô qeTàø£eTT @s¡Œ&çq~. nsTT‘˚
yêdüyÔ êìøÏ dü«s¡qZ s¡øe£ TT\T Á|ü‘´˚ ø£ ˝Àø£eTT\T>± ˝Òeì mes¡÷ Á>∑V≤æ +#·
˝Òøb£ ˛j·÷s¡T. <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝À yê{Ï Á|ükÕÔeq e∫ÃHê, yê{Ïì ‘·eT
J$‘·eTT˝ÀH˚ »s¡T>∑T ÁøÏjT· \˙, yê{Ï˝ÀH˚ düTK<äT'KeTT\T J$‘·eTT˝À
@s¡Œ&ÉT#·Tqïe˙, ns¡úeTT #˚düTø√˝Òø£ <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\˝Àì e÷≥\qT
≈£L&Ü y˚sT¡ >± ns¡eú TT #˚dTü ø=+≥THêïs¡T. <ëì‘√ eTs¡DeTT ‘·sê«‘·
J$‘·eTT dü«s¡eZ TT˝ÀH√ ˝Òø£ qs¡øe£ TT˝ÀH√ ñ+&ÉTqì qeTTà#·THêïs¡T.
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· e∫Ãq dü«s¡Z qs¡øe£ TT\˝ÀH˚ eTqTwüß\T XÊ•«‘·eTT>±
52
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
ñ+&ç b˛e⁄<äTs¡ì #Ó|ü yês¡+<äs÷¡ eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTTqï<äì
#Ó|ü #·THêïs¡T. nsTT‘˚ Ä J$‘·eTT Çø£ÿ&˚ ø£\<ä˙, Çø£ÿ&É uÛ÷Ñ $TMT<ä
»]π> J$‘·eTT˝ÀH˚ dü«s¡Zqs¡ø£eTT\T ø£\>∑\T|ü⁄>± nqTuÛÑ$düTÔHêïs¡ì
‘Ó*j·T˝Òø£ b˛e⁄#·THêïs¡T.
m+‘√ >±&ÛeÉ TT>± H˚&TÉ dü«s¡qZ s¡øe£ TT\T mø£ÿ&√ ø£\eì nqTø=qT
eTqTwüß\≈£î ì»yÓTqÆ <Óe’ C≤„qeTT Ç~j·Tì y˚TeTT #Ó|Œæ Hê $H˚ dæ‹ú ˝À
˝Òìyês¡T, düHê‘·q <Ûsä à¡ eTT\≈£î uÛ+Ñ >∑eTT ø£*+Z #·T#·THêïeTì e÷ MT<ä
Äs√|üD #˚jT· &ÉyT˚ ø±ø£, m+‘√ >±&ÛeÉ TT>± <ä÷wæ+#·Tyês¡T ≈£L&Ü ø£\s¡T.
n+<äTe\q eTìwæ˝Àì nC≤„qeTTqT rdæyj
˚ T· T≥ <äTkÕ‡<Û´ä eTì ‘Ó*dæ
b˛sTTq~. nsTT‘˚ y˚TeTT #Ó|ü uÀ<Ûä n+<ä]ø° ø±<äT, Hê e÷≥ MT<ä
qeTàø£eTTqïyê]øÏ e÷Á‘·yT˚ j·Tì #Ó|ü #·THêïeTT. düHê‘·q <Ûsä à¡ eT+fÒ
@$T{À ‘Ó*j·Tìyês¡T nC≤„q uÀ<Û\ä qT düHê‘·q <Ûsä à¡ eTqTø=qT#·THêïs¡T.
y˚TeTT ÁãVü≤à$<ë´ XÊÅdeÔü TTqT nqTdü]+∫ mH√ï Áø=‘·Ô s¡V≤ü dü´eTT\‘√
düV‰ü ndü\sTTq Ä<Ûë´‹àø£eTT X¯Øs¡eTT˝ÀH˚ ñqï<ä˙, Ä‘·àC≤„qeTTqT
‘Ó*j·÷\+fÒ X¯Øs¡eTT˝À Ä‘·àqT >∑T]+∫ ‘Ó*j·Te˝…q˙, X¯Øs¡
j·T+Á‘ê+>∑eT+‘ê m˝≤>∑ »s¡T>∑T#·Tqï<√ ‘Ó*j·T>∑*Z‘˚ ndü\sTTq
Ä<Ûë´‹àø£eT+‘ê ‘Ó*dæb˛e⁄qì #Ó|ü #·THêïeTT. y˚TeTT e÷ uÀ<Û\ä ˝À
X¯Øsê+‘·s‘Z¡ · düe÷#ês¡eTTqT ‘·|Œü Ç‘·s¡ C≤„qeTTqT uÀ~Û+#·&eÉ TT
˝Ò<Tä . nsTT‘˚ nC≤„qT\T sêeTT&ÉT <˚e⁄&Éì MTs¡T #Ó|Œü ˝Ò<j
˚ T· ì ø=+<äs÷¡ ,
neTàyêπs Ä~|üsêX¯øj
ÔÏ T· ì #Ó|Œü ˝Ò<j
˚ T· ì ø=+<äs÷¡ e÷‘√ yê<äq≈£î
~>∑T#·THêïs¡T. ø=+<äss¡ TT‘˚ @ø£+>± Ç~ Væ≤+<äTe⁄\ C≤„qy˚T ø±<äT
nì n+≥THêïs¡T.
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
53
H˚qT Ç+<äTe⁄>± |ü⁄{≤ºqT, nìï eT‘·eTT\ kÕs¡eTT Hê≈£î
ns¡eú TsTTq~. @ ˇø£ÿ eT‘·eTT˝À ≈£L&Ü Ç‘·s¡ eT‘·eTT˝Àìyê]ì
>ös¡$+#·T eT‘·kÕeTs¡dü´eTT ˝Ò<äì ‘Ó*dæb˛sTTq~. n+<ä]ø° ˇπø
<˚e⁄&ÉT nsTTq|ü&ÉT á eT‘·<˚«wüeTT\T m+<äT≈£î? nqT Á|üX¯ï≈£î
»yêãT>± n+<ä] <˚e⁄&ÉT ˇø£ÿ&˚, n+<ä] C≤„qeTT ˇø£ÿfÒjT· qT≥≈£î
‘êsêÿDeTT>± <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝Àì yêø£´eTT\H˚ y˚TeTT n+<ä]ø° ‘Ó\T|ü&eÉ TT
»]–q~. yÓTT<ä≥ |ü⁄{Ïqº ~ düHê‘·qeTT>± ñqï~. eT<Û´ä ˝À e∫Ãq~
n<˚ C≤„qeTsTTHê eTqTwüß\T ns¡eú TT #˚dTü ø√˝Òø£ ˇπø C≤„qeTTH˚ ∫es¡≈î£
eT÷&ÉT s¡ø£eTT\ eT‘·eTT\T>± #Ó|üø=+≥THêïs¡T. yÓTT<ä≥ #Ó|æŒq
uÛ>Ñ e∑ BZ‘· C≤„qy˚T ‘·eTj·T+<äT ø£\<ä˙, <ëìH˚ y˚TeTT <Ûèä Mø£]düTHÔ êïeT˙
KTsêHé Á>∑+<∏eä TT˝À ◊<äe dü÷sê˝À #Ó|Œæ j·TTHêï Ä e÷≥qT mes¡÷
|ü{+ºÏ #·Tø√e&ÉeTT ˝Ò<Tä . eT÷&ÉT eT‘·eTT\˝À, eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝À
ˇπø C≤„qeTTHêï <ëìì Á>∑V≤æ +#·Tø=H˚ dæ‹ú ˝À eT÷&ÉT eT‘·eTT\ yês¡T
˝ÒsT¡ . ñ<äjT· eTT ˝Ò∫+~ yÓTT<ä\T <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qeTTqT #·÷kÕÔeTT
nì nqTø√≈£î+&Ü eT‘·<«˚ wüeTT\yÓù’ | Á|ü»\T Á|üj÷· DÏ+#·T#·THêïs¡T.
n≥Te+{Ï yê] <äèwæ̃˝À eT÷&ÉT eT‘·eTT\˝Àì C≤„q $es¡eTT\qT
#Ó|ü e÷˝≤+{Ïyê]ì ≈£L&Ü yê] eT‘·<«˚ wüeTT\≈£î n+≥>∑≥Tº#T· Hêïs¡T.
mø£ÿ&ÉsTTHê @ eT‘·Á>∑+<∏eä TT˝À nsTTHê <˚e⁄ì C≤„qeTTqT ‘·|ü >±
ns¡úeTT #˚düTø=ìe⁄+fÒ, nø£ÿ&É n˝≤ ns¡úeTT #˚düTø√≈£L&É<äì #Ó|æŒ,
<ëìøÏ ìC≤s¡eú TTqT y˚TeTT ‘Ó*j·TCÒjT· T#·T+&ÉT≥ e\q, e÷ ‘·|ü \qT
düe]+∫ #Ó|ü #·THêïs¡ì dü+‘√wü|&ü øÉ ,£ e÷ ‘·|ü \qT ãj·T≥ô|&ÉT‘·THêï
&Éì ndü÷j·T|ü&TÉ yêπs m≈£îÿesTTb˛j·÷s¡T. uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À Væ≤+<äTe⁄\T
‘·|ü >± ns¡eú TT #˚dTü ø=qï <ëìì n~ dü]jÓTÆ q uÛ≤eeTTø±<äT, Ç~
dü]jÓÆTq uÛ≤eeTì $es¡eTT>± ‘Ó*j·T#Ó|挑˚ yês¡T dü+‘√wü|ü&Éø£
54
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
ndü÷j·T‘√ #·÷düTHÔ êïs¡T. $T>∑‘ê eT‘·eTT\yês¡T ≈£L&Ü n<˚ $<Ûeä TT>±
‘·j÷· s¡sTTHês¡T. mes¡T m≥T¢ uÛ≤$+∫ #·÷∫Hê y˚TeTT <˚e⁄ì ùde
#˚j·÷\qT ìs¡íj·TeTT‘√ ì» C≤„qeTTqT ‘Ó\T|ü⁄≥j˚T <˚e⁄ìøÏ ùde
#˚dqæ ≥¢ì ‘·\#·T#·THêïeTT. n+<äTe\q mes¡T @eTqTø=ìHê, mø£ÿ&ÉsTT‘˚
<˚e⁄ì C≤„qeTT Á|üøÿ£ <ë]˝À q&ÉTdüTqÔ ï<√, nø£ÿ&É düe]+∫ <ëìì dü]jÓTÆ q
<ë]˝À ô|≥º&yÉ T˚ e÷ ø£seÔ¡ ´eTT>± ô|≥Tºø=HêïeTT.
eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝˝Àq÷ ˇπø C≤„qeTT ø£*j
Z T· Tqï|ü&ÉT n~
n+<ä]ø° düT\uÛ‘Ñ s· y¡ T˚ j·T>∑TqT. nsTT‘˚ e÷~y˚sT¡ C≤„qeTT, MT~ y˚sT¡
C≤„qeTT nì nqTø√e&ÉeTT e\q n~ <ë] ‘·|Œæ b˛sTTq~. mes¡+‘·≈î£
yês¡T #Ó|Œæ q <ëìì düeT]ú+#·Tø=+≥THêïs¡T. n˝≤ düeT]ú+#·Tø√e&ÉeTT˝À
me] C≤„qeTTqT yês¡T eTs¡∫b˛sTT e÷ <˚e⁄&˚ y˚sT¡ n+≥THêïs¡T.
n+<ä] <˚e⁄&ÉT ˇø£ÿ&˚jT· qT e÷≥ eTs¡∫b˛j·÷s¡T. y˚TeTT eT÷&ÉT
Á>∑+<∏äeTT\˝Àì dü÷ø£åàC≤„qeTTqT Á>∑Væ≤+∫ <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq C≤„qeTT
ãj·T≥ ˝Ò<˙ä , X¯Øs¡eTT˝ÀH˚ >∑\<äì ‘Ó*dæ X¯Øs¡ n+‘·sT¡ àK C≤„qeTTH˚
#Ó|ü #·THêïeTT. n˝≤ #Ó|Œü &ÉeTT e\q <˚e⁄ì C≤„qeTT˝Àì yêdüeÔ eTT
düT\uÛeÑ TT>± ‘Ó*j·TT#·Tqï~. <˚e⁄&ÉT düècÕ˜´~˝À ªªuÛ÷Ñ $T Äø±X¯eTT\qT
eT]j·TT yê{Ï eT<Û´ä qTqï düeTdüeÔ TTqT düèwæ̃+#ÓqTμμ nì ñqï~. nø£ÿ&É
Ä yêø£´eTTq≈£î dü÷\ú eTT>± ns¡eú TTqT #Ó|Œæ ‘˚ ªÄø±X¯eTT\qTμ ãVüQ
e#·qeTT>± #·÷|ü˝eÒ TT. Ä yêø£´eTTqT m≥T‹]– dü÷ø£àå ns¡eú TT‘√
#Ó|Œü >∑*–q|ü&˚ ì»yÓTqÆ uÛ≤eeTT ‘Ó*j·TTqT. <˚e⁄&ÉT eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT
\˝À #Ó|Œæ q C≤„qeTTq+‘·{˙Ï y˚TeTT dü÷ø£àå eTT>± #Ó|ü ≥ e\q e÷
C≤„qeTT eT÷&ÉT eT‘·eTT\yê]øÏ düeTq«j·TyÓTqÆ ~, eT‘·kÕeTs¡d´ü eTT
ø£*+Z #·Tq~jÓTÆ Hê n~ Á|ü»\≈£î ˇ+≥ã≥º˝<Ò Tä . eTeTTà\qT ≈£L&Ü
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
55
<˚«wæ+#·T#·THêïs¡T. Væ≤+<äTe⁄\sTT‘˚ Ç‘·s¡ eT‘·eTT\ uÀ<Û\ä qT Á|ü#ês¡eTT
#˚jT· T#·T Ç‘·s¡ eT‘·eTT\ n_Ûeè~∆øÏ bÕ≥T|ü&TÉ #·THêï&Éì n+≥THêïs¡T.
Ç‘·s¡ eT‘·eTT\ yês¡sTT‘˚ eTeTTà\qT Væ≤+<äTe⁄\T>± e÷s¡TÃ≥≈£î
Á|üjT· ‘·ïeTT #˚jT· T#·THêïs¡ì nqTø=qT#·THêïs¡T. ªªeT‘· e÷]Œ&ç <Ó’e
Á<√Vü≤eTTμμ nì y˚TeTT Á>∑+<∏eä TTqT ÁyêdæHê <ëìì mes¡÷ Á>∑V≤æ +#·˝<Ò Tä .
y˚TeTT #Ó|ü C≤„qeTTqT ø=+<äsT¡ ‘Ó*j·T>∑*Z Ç~ m+‘√ >=|üŒ C≤„qeTT,
kÕe÷q´ e÷qe⁄\T #Óù|Œ C≤„qeTTø±<äì bı>∑&TÉ #·T+&É>±, #ê˝≤eT+~
ndü÷j·T‘√H˚ e÷{≤¢&TÉ #·THêïs¡T.
mes¡T @eTqTø=ìHê y˚TeTT #Ó|ü C≤„qeT+‘·jT· ÷ X¯Øsê+‘·s‘Z¡ ·
yÓTÆq~. Ä‘·à\ dü+ã+<ÛäyÓTÆq~ X¯Øs¡eTT˝Àì Ä‘·àj˚T X¯Øs¡eTTqT
q&ÉT|ü⁄#·T+&É>±, |üse¡ ÷‘·à kÕøÏ>å ± #·÷dü÷Ô @MT #˚jT· ø£ }s¡≈î£ qï<ä˙,
Jyê‘·à X¯Øs¡eTT˝À »]π> |üqT\<ë«sê ø£wdºü Tü KeTT\qT nqTuÛ$Ñ +#·T
#·Tqï<äì eTTK´eTT>± #Ó|ü #·THêïeTT. eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝À eTTK´yÓTqÆ
kÕsê+X¯eTT eT÷&ÉT Ä‘·à\ $wüjT· y˚T. eT÷&ÉT Ä‘·à\qT y˚TeTT ªªÁ‘Ó‘’ e· TTμμ
nì #Ó|üŒ>±, Ŭø’düÔe⁄\T ªªÁ‹‘·«eTTμμ nì #Ó|Œü >±, eTTd”y¢ Té \T ªª‘Ísê‘Yμμ
nì #ÓbÕŒs¡T. Ç<˚ $wüjT· eTTH˚ uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À ø£ås¡, nø£ås¡, |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT
nqT eT÷&ÉT Ä‘·à\qT >∑T]+∫ |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT ÁbÕ|æÔ jÓ÷>∑eTT nqT
n<Ûë´j·TeTTq #Ó|Œü >±, u…_’ \T˝À eT‘·sÔ TT düTyês¡Ô 28e n<Ûë´j·TeTT˝À
19e yêø£´eTT˝À ≈£îe÷s¡T&ÉT, ‘·+Á&ç, |ü]X¯ó<ë∆‘à· j·Tì eTT>∑T]Z ì (eT÷&ÉT
Ä‘·à\qT) >∑T]+∫ #Ó|Œü >±, n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À 50e dü÷sêj·T+<äT
21e Äj·T‘Y˝À Á‘√\ã&˚yê&ÉT, ‘√˝Òyê&ÉT, kÕøÏå>± #·÷#˚yê&ÉT eTT>∑TZs¡T
ñHêïs¡ì #ÓbÕŒs¡T. uÛ≤wü y˚ss¡ TTHê, Á>∑+<∏eä TT\T y˚ss¡ TTHê, #Ó|Œæ q
C≤„qeTT eT÷&ç+{Ï˝À ˇø£ÿfÒjT· Tqï<äqT≥≈£î Ç+‘·ø+£ fÒ kÕø£´å eTT yπ̊s
56
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
@MT nedüse¡ TT ˝Ò<Tä . eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝À eTTK´yÓTqÆ C≤„qeTT
eT÷&ÉT Ä‘·à\qT >∑T]+∫ #Ó|Œæ q<˚ nsTTq+<äTq, ˇø£ <Óe’ Á>∑+<∏eä TTqT
|üP]Ô>± ‘Ó*dæq yêìøÏ $T>∑‘ê s¬ +&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝Àì eT÷&ÉT Ä‘·à\
C≤„qeTT düT\uÛeÑ TT>± ns¡eú T>∑TqT. H˚qT uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· Àì eT÷&ÉT Ä‘·à\
C≤„qeTTqT ‘Ó*j·T>∑*– ªªÅ‘Ó’‘·dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·μμ nqT ù|s¡T‘√
Á>∑+<∏äeTTqT Áyêdæj·TT+&ÉT≥ e\q, $T>∑‘ê ¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT˝˝Àì
eT÷&ÉT Ä‘·à\ C≤„qeTT düT\uÛÑeTT>± ‘Ó*j·T>∑*>±eTT. n+‹eT
<Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝Àì yêø£´eTT\qT eTTd”y¢ Té \T dü]>± ns¡eú TT #˚dTü ø√q+<äTq,
yê]øÏ eT÷&ÉT Ä‘·à\ dü÷ø£åàC≤„qeTT ‘Ó*j·Tq+<äTq y˚TeTT ø=ìï
eTTK´yÓTÆq Äj·T‘Y\qT $e]+∫ Áyêj·÷\ì ªªn+‹eT <Ó’e
Á>∑+<∏eä TT˝À C≤„qyêø£´eTT\Tμμ nqT Á>∑+<∏eä TTqT ÁyêXÊeTT. uÛ>Ñ e∑ BZ‘·
Hê≈£î düT\uÛÑeTT>± ns¡úeT>∑T≥ e\q, n<˚ C≤„qy˚T $T>∑‘ê ¬s+&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\˝À ñ+&ÉT≥ e\q, n$ ≈£L&Ü düT\uÛeÑ TT>±H˚ ns¡eú TsTTq$.
nìï{Ïø+£ fÒ eTT+<äT dü«eT‘· n_Ûe÷qeTT, |üse¡ T‘· <˚«wüeTT ˝ÒìyêìøÏ
eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\˝À #Ó|Œæ q~ ˇπø C≤„qeTì ‘Ó*j·T>∑\<äT. y˚TeTT
nìï eT‘·eTT\˝À ˇπø C≤„qeTTqï<ä˙, ˇπø <˚e⁄ìï >∑T]+∫ #Ó|Œæ q<ä˙
‘Ó*dæ n<˚ $<Ûeä TT>± ÁyêXÊeTT.
y˚TeTT ãj·T≥ <˚e‘·\qT >∑T]+∫ #Ó|Œæ Hê, ñqï dü‘´· eTTqT
#ÓbÕŒeTT. eTqTwüß\T Äsê~Û+#·T Äsê<Ûqä \T <˚e‘·\≈£î ø±≈£î+&Ü <˚e⁄ìøÏ
#Ó+~‘˚ u≤>∑T+&ÉTqì uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À #Ó|Œæ q C≤„qeTTH˚ y˚TeTT $e]+∫
#ÓbÕŒeTT. n+‘˚>±˙ Á|ü‘´˚ øÏ+∫ á <˚e⁄&ÉT >=|üŒj·T˙, Ä <˚e⁄&ÉT
∫qïj·T˙ mø£ÿ&Ü #Ó|üŒ˝Ò<äT. eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\˝Àì C≤„qeTTH˚
≈£L\+ø£weü TT>± #Ó|ü #·÷, Ç|ü&ÉT eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTTqT
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
57
>∑T]+∫ #Ó|ü#·THêïeTT. eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT Hê e´øÏÔ>∑‘·
n_ÛÁbÕj·TeTT ø±<äT. <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝À #Ó|Œæ q $wüjT· eTT\qT Ä<Ûës¡eTT
#˚dTü ø=ì #Ó|ü q<˚jT· ì ‘Ó*j·Te˝…qT. eTs¡DeTT\T Hê\TZ s¡øe£ TT\ì
mø£ÿ&Ü mes¡÷ #Ó|üŒ≈£îHêï eTs¡DeTTqT >∑T]+∫ e÷Á‘·eTT y˚TeTT
#Ó|Œæ j·TTHêïeTT. eTs¡D C≤„qeTTqTã{Ϻ eTs¡DeTT @<√, eTs¡DeTTø±ì~
@<√ düT\uÛeÑ TT>± ‘Ó*j·Te#·TÃqT. Ä $<ÛëqeTT Á|üø±s¡eTT eTs¡DeTTqT
ˇø£ÿ<ëìH˚ ø±≈£î+&Ü eTìwæ nø±\ eTs¡DeTTqT ≈£L&Ü bı+<äT#·THêï&Éì
‘Ó*j·T>∑*>±eTT. #·ìb˛sTTHê, X¯Øs¡eTT ˝Ò≈î£ +&Ü b˛sTTHê, |ü~ùV≤qT
uÛ≤>∑eTT\ dü÷ø£àå X¯Øs¡eTT‘√ Áã‘·T≈£îyês¡T Á|ü‘´· ø£å dü‘´· eTT>± m+<äs√
ñ+&ÉT≥qTã{Ϻ Ms¡+<äs÷¡ eTs¡DeTTqT bı+<ä˝<Ò ˙ä , nø±\ eTs¡DeTTqT
bı+<ës¡ì #Ó|Œü >∑*>±eTT. nø±\ eTs¡DeTT Á|ü‘´· ø£å nqTuÛeÑ eTT\‘√
‘Ó*j·TT≥ e\q <ëìì mes¡÷ ø±<äq˝ÒsT¡ . n˝≤π> ø=+‘· düeTj·TeTT
#·ìb˛sTT ‹]– düJeeTT>± ˝Ò∫q yês¡T m+<äs√ >∑\s¡T. yê]~
≈£L&Ü Á|ü‘´· ø£eå TT>± »]–q, »s¡T>∑T#·Tqï dü+|òTü ≥q˝Ò ø±e⁄q yê{Ïì
ªª‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTTμμ\ì ù|s¡Tô|{Ϻ #ÓbÕŒeTT. á eT÷&ÉT eTs¡DeTT\T
eTìwæ J$‘·eTT˝À »s¡T>∑T#·Tqï$. Hê\Ze~ e÷Á‘·eTT ÄKØ eTs¡DeTT.
<ëìì bı+~qyê&ÉT ‹]– |ü⁄≥º&TÉ . yê&ÉT <˚e⁄ìj·T+<˚ ◊ø£´yÓTÆ b˛e⁄qT.
<ëìH˚ yÓ÷ø£eå TT n+{≤eTT. Ç+‘·≈î£ eTT+<äT ø±\eTs¡DeTTqT >∑T]+∫
dü$es¡eTT>± ‘Ó\TdüTø=HêïeTT. Ç|ü&ÉT nø±\ eTs¡DeTTqT >∑T]+∫
‘Ó\TdüTø=+<ëeTT. ø±\ eTs¡DeTTqT bı+~qyê&ÉT ‘·sê«‘· yÓ+≥H˚
eT∞fl uÛ÷Ñ $TMT<äH˚ Áø=‘·Ô J$‘·eTTqT, Áø=‘·Ô X¯Øs¡eTT‘√ ÁbÕs¡+_Û+#·T
#·THêï&ÉT. eTs¡DeTT ‘·sê«‘· n<˚ ø£åDy˚T ‹]– »qàø£\TZ≥ e\q
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· Ç|ü&ÉTqï J$‘·yT˚ ñqï<äì ‘Ó*dæb˛sTTq~. nsTT‘˚
>∑‘»· qà˝À eTìwæ #˚dTü ø=qï bÕ|ü|⁄ü D´eTT\qT ≈£L&Ü n<˚ eTìùw s¬ +&Ée
58
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
»qà˝À nqTuÛ$Ñ +#·T#·THêï&Éì ‘Ó*dæb˛sTTq~. n+‘˚>±˙ Á|ü‘´˚ øÏ+∫
dü«s¡eZ TT >±˙, qs¡øe£ TT>±˙ eTs¡DeTT ‘·sê«‘· ˝Òeì ns¡eú TsTTq~.
Ç|ü&ÉT nø±\ eTs¡DeTT m˝≤ dü+uÛ$Ñ +#·TH√, nø±\ eTs¡DeTT ‘·sê«‘·
eTìwæ @ dæ‹ú ˝À ñ+&ÉTH√ yê{Ï $wüjT· eT+‘·jT· ÷ düeT÷˝≤Á>∑eTT>±
‘Ó\TdüT ø=+<ëeTT. Ç~ n+<ä]ø° ‘Ó*j·Tì $wüjT· eTT ø±e⁄q C≤Á>∑‘>Ô· ±
$q+&ç, C≤Á>∑‘>Ô· ± #·<eä +&ç.
@<äsTTHê nqTuÛ$Ñ ùd>Ô ±˙ u≤>± ns¡eú TTø±<äT. ˇø£yfi˚ ¯ nqTuÛ$Ñ ùdÔ
‹]– #Óù|Œ<ëìøÏ nqTuÛ$Ñ +∫q yêìøÏ C≤„|øü e£ TT+&Ü*. nqTuÛ$Ñ +∫q
‘·sê«‘· <ëìì >∑T]+∫q C≤„|øü e£ TT ˝Òøb£ ˛‘˚ <ëìì nqTuÛ$Ñ +∫Hê
Á|üjÓ÷»qeTT+&É<äT. eTs¡DeTT |ü⁄{Ϻq eTìwæøÏ ‘·|üŒø£ e#·TÃqT.
nsTT‘˚ eTs¡DeTTqT bı+~qyê&ÉT n<˚ ôdø£+&ÉT˝ÀH˚ yπ̊s X¯Øs¡eTTqT
#˚sT¡ #·THêï&ÉT. m|ü&ÉsTT‘˚ eTìwæ eTs¡DeTT bı+<äT#·THêï&√, <ëìø£+fÒ
ˇø£ ôdø£qT eTT+<äT X¯Øs¡eTT˝Àì nìï uÛ≤>∑eTT\‘√ Je⁄&ÉT dü+ã+<Ûeä TT
ø√˝ÀŒ‘·÷ e#·TÃqT. ∫e]˝À eTqdüT‡‘√ ≈£L&Ü dü+ã+<Ûeä TT ø√˝ÀŒsTTq
‘·sê«‘· Je⁄&ÉT X¯Øs¡eTTqT e<ä\TqT, <ëìH˚ ªeTs¡DeTTμ n+≥THêïeTT.
eTs¡DeTTø£+fÒ ˇø£ÿ ø£åDeTT eTT+<˚ eTqdüT‡ ˝Ò≈£î+&Ü q•+∫b˛e⁄
#·Tqï~. ø±e⁄q Ä X¯Øs¡eTT˝Àì C≤„|øü e£ TT\˙ï Je⁄&ÉT ø√˝ÀŒe⁄qT.
eTs¡DeTT˝À eTqùd‡ ˝Ò<Tä , ø±e⁄q Ä düeTj·TeTT˝À »s¡>T∑ nqTuÛeÑ eTTqT
C≤„|øü e£ TT ô|≥Tºø=qTyês¡T mes¡÷ ñ+&ÉsT¡ . m+<äTø£q>±! X¯Øs¡eTT˝À
C≤„|üø£eTT nqTq~ eTqdüT‡ e\qH˚ »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. Hê\Tø£ @
$<Ûeä TT>± s¡T∫ì #·÷&É&eÉ TT nqT ø±s¡´eTTqT #˚jT· T#·÷ s¬ +&Ée |üì>±
e÷{≤¢&&É eÉ TT #˚jT· T#·Tqï<√, n<˚ $<Ûeä TT>± eTqdüT‡ X¯Øs¡eTT˝À ãj·T{Ï
nej·TeeTT\≈£î ˝À|ü* nej·TeeTT\≈£î eT<Û´ä e]Ô>± |üì #˚jT· &ÉyT˚
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
59
ø±ø£, X¯Øs¡eTT˝À »]–q $wüjT· eTT\ìïj·T÷ C≤„|øü e£ TT ô|≥Tºø=ì nedüs¡
yÓTT∫Ãq|ü&ÉT »„|Ôæ #˚jT· >∑\T>∑T#·Tqï~. eTqqeTT nq>± ªC≤„|øü e£ TTμ
nì ns¡eú TT. eTqqeTT #˚jT· Tq~ ø£qTø£ <ëìì eTqdüT‡ nì ù|s¡T
ô|≥º&eÉ TT »]–q~. eTqdüT‡ eTs¡DeTT˝À ì*∫b˛sTTq~, ø£qTø£ Ä
düeTj·TeTT˝À eTìwæøÏ C≤„|øü e£ TH˚<˚ ˝Ò<Tä . n+<äTe\q eTs¡DeTTqT
>∑T]+∫ mes¡÷ #Ó|ü≥≈£î kÕ<Ûä´|ü&É<äT. nsTTHê ªª»qq eTs¡D
dæ<ë∆+‘·eTTμμ nqT Á>∑+<∏eä TT˝À eTs¡DeTTqT >∑T]+∫, eTs¡D düeTj·TeTT
˝À @$T »s¡T>∑T#·Tqï<√ <ëìì >∑T]+∫ $es¡eTT>± #Ó|üŒã&çq~.
eTs¡Dy˚T ô|<ä› s¡V≤ü dü´eTT, n+‘· ô|<ä› s¡V≤ü dü´eTTqT >∑T]+∫ #Ó|Œæ q|ü&ÉT
nø±\ eTs¡DeTTqT >∑T]+∫ düT\uÛeÑ TT>± #Ó|Œü e#·TÃqT.
ø±\eTTqT nqTdü]+∫ ø±\eTT˝À ìs¡ísTT+#·ã&çq >∑&ÉTe⁄
Á|üø±s¡eTT e#·TÃq~ eTs¡DeTT. n+<äTe\q <ëìì ø±\ eTs¡DeTT
n+≥THêïeTT. ø±\eTT˝À ìs¡sí TT+#·ã&çq >∑&TÉ e⁄ sêø£eTT+<˚ e#·TÃ
eTs¡DeTTqT nø±\ eTs¡DeTT n+≥THêïeTT. nø±\ eTs¡DeTT˝À
ãj·T{Ï Ç+Á~j·TeTT\sTTq |ü~ uÛ≤>∑eTT\T Je⁄&ÉT e<ä* ˝À|ü*
uÛ≤>∑eTT\sTTq |ü~ùV≤qT uÛ≤>∑eTT\˝ÀH˚ ìyêdüeTT+&ÉTqT. X¯Øs¡eTT
s¬ +&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>±j·TTqï~. ˇø£{Ï ãj·T{Ï uÛ≤>∑eTT, s¬ +&ÉT ˝À|ü*
uÛ ≤ >∑ e TT. ãj· T {Ï uÛ ≤ >∑ e TT˝À ◊<ä T ø£ π s à+Á~j· T eTT\T, ◊<ä T
C≤„H+˚ Á~j·TeTT\T yÓTT‘·eÔ TT |ü~ uÛ≤>∑eTT\T ø£\e⁄. ô|ø’ Ï ø£ì|æ+#·T
X¯Øs¡eTTqπø |ü~ uÛ≤>∑eTT\Tqï$ ø£qTø£ dü÷\ú X¯Øs¡eTì ns¡eú TT. ˝À|ü\
|ü~ùV≤qT uÛ≤>∑eTT\T>±j·TTHêï <ëìì dü÷ø£åàX¯Øs¡eTT n+≥THêïeTT.
n~ ø£ì|æ+#·<Tä , ø±e⁄q <ëìøÏ Ä ù|s¡T e∫Ãq~. nø±\ eTs¡DeTT˝À
Je⁄&ÉT dü÷\ú X¯Øs¡eTTqT e<ä* dü÷ø£àå X¯Øs¡eTT˝À e÷Á‘·eTT+&ÉTqT. dü÷ø£àå
60
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
X¯Øs¡eTT˝À eTqdüT‡ ñ+&ÉT≥ e\q #·ìb˛ø£eTT+<äT >∑\ C≤„|øü e£ TT\˙ï
n‘·qT #·ìb˛sTTq ‘·sê«‘· ≈£L&Ü ñHêïsTT. eTìwæ ‘·q dü÷\ú X¯Øs¡eTTqT
ø√˝ÀŒsTT dü÷ø£àå eTT>± ñ+&ÉTqT. n+<äTe\q nø±\ eTs¡DeTT bı+~q
yê&ÉT s¬ +&Ée »qà≈£î b˛e⁄ neø±X¯yT˚ ˝Ò<Tä . nø±\ eTs¡DeTTqT
bı+~qyê&ÉT u≤Vü≤´ X¯Øs¡eTTqT e<ä* n+‘·s¡ X¯Øs¡eTT‘√j·TT+&ÉT≥
e\q yê&ÉT |üP]Ô eTs¡D+Ï ∫q yêì‘√ düe÷qeTT ø±<äT. s¬ +&ÉT
X¯Øs¡eTT\qT ø√˝ÀŒsTTq|ü&˚ ø±\ eTs¡DeT>∑TqT. ø±\ eTs¡DeTT
ø±q|ü&ÉT nø±\ eTs¡DeTT˝À yê&ÉT ø£ì|æ+#·T X¯Øs¡eTT‘√ ˝Ò≈î£ +&Ü
b˛e⁄qT>±˙, ø£ì|æ+#·ì X¯Øs¡eTT‘√ ñHêï&Éì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. ãj·T{Ï
X¯Øs¡eTT #·ìb˛sTTq+<äTq yêìì n+<äs÷¡ #·ìb˛j·÷&Éì nqTø=+<äTs¡T.
nsTTHê yê&ÉT |üP]Ô #·ìb˛ø£, dü>∑eTT |ü~ X¯Øs¡ uÛ≤>∑eTT\T
#·ìb˛sTTqyê&Ó’ $T>∑‘ê |ü~ùV≤qT uÛ≤>∑eTT\‘√ J$+∫j·TTHêï&ÉT.
n~ ãj·T{ÏøÏ eTs¡DyÓTHÆ ê yê&ÉT dü÷ø£àå eTT>± düJeeTT>±H˚jT· T+&ÉTqT.
dü>∑eTT X¯Øs¡eTT‘√ düJeeTT>± j·TTqïyêìøÏ Áã‹øÏj·TTqï|ü&ÉTqï
J$‘·eTT˝≤π> $T>∑‘ê J$‘·eT+‘·j·T÷ >∑&É#·TqT. n˝≤ nø±\
eTs¡DeTTqT bı+~q yêìøÏ >∑TDeTT\˝Àq÷, e´øÏÔ‘·«eTT˝Àq÷
@e÷Á‘·eTT e÷s¡TŒ ñ+&É<Tä . dü÷\ú X¯Øs¡eTT+fÒ n+<ä]ø° ø£ì|æ+#˚yê&ÉT,
dü÷ú\X¯Øs¡eTT ˝Òq+<äTq me]ø° ø£ì|æ+#·&ÉT. nø±\ eTs¡DeTTqT
bı+~qyê&ÉT eTqTwüß\ eT<Ûä´˝ÀH˚ J$+#·T#·T+&ÉTqT. n‘·ìøÏ
dü÷\ú eTT‘√ Áã‹øÏjT· Tqï yês¡+<äs÷¡ ø£ì|æ+#·T#·T+<äTs¡T. nsTT‘˚ n‘·ìøÏ
dü÷\ú eTT ˝Ò<Tä ø±e⁄q n‘·qT eTq eT<Û´ä ˝ÀH˚jT· THêï eTqeTT n‘·ìì
>∑T]Ô+#·˝eÒ TT. n‘·ì e÷≥\T X¯ãe› TT‘√ ≈£L&ÉTø=ì ñ+&Ée⁄. n+<äTe\q
nø±\ eTs¡DeTT bı+~q yê&ÉT @$T e÷{≤¢&Hç ê eTq≈£î $ì|æ+#·<Tä .
n‘·qT $ì|æ+#·&TÉ , ø£ì|æ+#·&TÉ . eTqeTT e÷Á‘·eTT n‘·ìøÏ ø£ì|ækÕÔeTT.
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
61
eTq e÷≥\qT ≈£L&Ü $q>∑\&ÉT. BìH˚ ªdü÷ø£åà J$‘·eTTμ nì
n+{≤eTT.
Á|ü‹ eTìwæ ¬s+&ÉT X¯Øs¡eTT\ ø£\sTTø£‘√ Áã‘·T≈£î#·THêï&ÉT.
|ü~ uÛ≤>∑eTT\T>∑\ dü÷\ú X¯Øs¡eTT ˇø£{øÏ ±>±, |ü~ùV≤qT uÛ≤>∑eTT\ dü÷ø£àå
X¯Øs¡eTT s¬ +&Ée~. ø£ì|æ+#·ì dü÷ø£àå X¯Øs¡eTT dü÷\ú X¯Øs¡eTT˝À Ç$T&ç
j·TTqï~. dü÷\ú , dü÷ø£àå s¬ +&ÉT X¯Øs¡eTT\‘√ eTìwæ ìe•düTHÔ êï Á|ü‹
eTìwæøÏ ‘·q dü÷\ú X¯Øs¡eTT e÷Á‘·eTT ø£ì|æ+#·TqT>±˙, dü÷ø£àå X¯Øs¡eTT
ø£ì|æ+#·<Tä . n+<äTe\q ‘·q dü÷ø£àå X¯Øs¡eTTqT ‘êH˚ qeTà˝Òì dæ‹ú ˝À
eTìwæ ñHêï&ÉT. eTìwæøÏ ‘Ó*dæHê ‘Ó*j·T≈£îHêï dü÷\ú , dü÷ø£àå s¬ +&ÉT
X¯Øs¡eTT\˝À uÛ÷Ñ $TMT<ä ìe•düTHÔ êï&ÉT. nø±\ eTs¡DeTT˝À dü÷\ú
X¯Øs¡eTTb˛sTT dü÷ø£åàX¯Øs¡eTT e÷Á‘·eTT $T>∑T\TqT. dü÷ø£åàX¯Øs¡eTT
Ç‘·sT¡ \ <äèwæø˜ Ï ø£ì|æ+#·<Tä , ø±e⁄q Áã‹øÏjT· Tqï eTqTwüß\T dü÷ø£àå eTTqT
qeTà˝Ò≈î£ Hêïs¡T. nsTT‘˚ nø±\ eTs¡DeTT #Ó+~qyê]øÏ n+<ä]ø° dü÷ø£àå
X¯Øs¡eTT\T ø£ì|æ+#·TqT. m+<äTø£q>±! ‘êeTT ≈£L&Ü nø±\ eTs¡DeTT
#˚‘· dü÷ø£àå eTT>± e÷]j·TT+&ÉT≥ e\q, dü÷ø£àå X¯Øs¡eTTq≈£î >∑\ <äèwæ̃
e\q Ç‘·s¡ dü÷ø£àå eTT\qT #·÷#·T neø±X¯eTT ø£\<äT. n˝≤ Ç‘·s¡
dü÷ø£àå X¯Øs¡eTT\qT #·÷∫q|ü&ÉT <ë<ë|ü⁄ Áã‹øÏjT· Tqï »HêuÛ≤‘√bÕ≥T
dü÷ø£åàeTT>± Áã‘·T≈£î#·Tqï yês¡T ≈£L&Ü ø£\s¡ì ‘Ó*j·T>∑\<äT. Ä
$wüjT· eTT ‘Ó*dæq n+<äs÷¡ ÄX¯Ãs¡´b˛e⁄˝≤>∑Tq dü÷ø£àå Á|ü|+ü #·eTTqï<äì
‘Ó*j·TT#·Tqï~. dü÷ø£àå eTT>± ø=+‘·ø±\eTT Áã‹øÏq ‘·sê«‘· yês¡+<äs÷¡
ø±\eTs¡DeTTqT #Ó+~ dü÷ø£àå X¯Øs¡eTTqT ≈£L&Ü e<ä* s¬ +&Ée »qà≈£î
b˛e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~.
62
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
ˇø£ eTìwæ J$‘·ø±\eTT 80 dü+e‘·‡s¡eTT\T>± ñ+<äqT
ø=+<ëeTT. n≥Te+{Ïyê&ÉT ‘·q ø£sà¡ Á|üø±s¡eTT 35 dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î
nø±\ eTs¡DeTTqT bı+<ë&ÉqTø=qTeTT. nø±\ eTs¡DeTT ‘·sê«‘· ≈£L&Ü
eTìwæ dü÷ø£àå X¯Øs¡eTT‘√ ‘·q J$‘·eTT˝À $T–*q 45 dü+e‘·‡s¡eTT\T
Áã‘·Tø£e\dæjT· Tqï~. n|üŒ{ÏøÏ 80 dü+e‘·‡s¡eTT\T |üP]Ô n>∑T≥ e\q
n|ü&ÉT ø±\ eTs¡DeTTbı+~ ‘·sê«‘· »qà≈£î b˛e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~.
n‘·qT 35 dü+e‘·‡s¡eTT\T ø£ì|æ+#˚ eTìwæ>± Áã‹øÏqyê&ÉT, 45
dü+e‘·‡s¡eTT\T ø£ì|æ+#·ì eTìwæ>± Áã‘·Tø£e\dæe#·TÃ#·Tqï~.
n≥Te+{Ï dü÷ø£àå J$‘·eTTqT qeTàìyês¡T #ê˝≤eT+~ ø£\s¡T. nsTT‘˚
n≥Te+{Ï yê]˝À ø=+‘·eT+~ø£sTTHê nø±\ eTs¡DeTT Áyêdæô|≥ºã&ç
j·TT+&ÉTqT. nø±\ eTs¡DeTTqT bı+~q ‘·sê«‘· yês¡T y˚TeTT Ç|ü&ÉT
#Ó|Œæ q e÷≥qT dü‘´· eTì ˇ|üø√ø£ ‘·|Œü <äT. n|ü&ÉT dü÷ø£àå Á|ü|+ü #·eTT
Á|ü‘´· ø£eå TT>± ‘Ó*j·TT#·T+&ÉT≥ e\q ªH˚qT qeTàqTμ nqT≥≈£î M\T˝Ò<Tä .
m+‘· ùV≤‘·Tyê<äT\sTTHê ùV≤‘·Te⁄ Á|ü‘´· ø£eå TT>± ø£ì|æ+∫q|ü&ÉT dü÷ø£àå
˝Àø£eTTqT >∑T]+∫ ˇ|üø√ø£ ‘·|Œü <äT. dü÷ø£àå eTT>± j·TTqïyê]øÏ Áã‹øÏ
j·TTqï|ü&ÉTqïfÒ¢ ø£wdºü Tü KeTT\ nqTuÛeÑ eTT\T, nH˚ø£ $wüjT· dü+|òTü ≥q\T
ñ+&ÉT≥ e\q dü÷\ú X¯Øs¡eTT˝À ñqïfÒ¢ n˙ï>∑\eì ‘Ó*j·TTqT. ˇø£ÿ
ø£ì|æ+#·ì Á|ü‘´˚ ø£‘· ‘·|Œü dü÷\ú J$‘·eTTq≈£î, dü÷ø£àå J$‘·eTTq≈£î @MT
‘˚&Ü˝Ò<Tä . á $<Ûeä TT>± eTìwæ nø±\ eTs¡DeTT bı+~q ‘·sê«‘·
≈£L&Ü J$‘·eTT ø=qkÕ>∑T‘·Tqï<ä˙, »qà e÷s¡≈î£ +&Ü n<˚ »qà˝Àì
J$‘·yT˚ ø=qkÕ>∑T‘·Tqï<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. Bììã{Ϻ eTs¡DeTT ‘·sê«‘·
Áø=‘·Ô »qà˝À J$+#·&eÉ TT ø£\<ä˙, nø±\ eTs¡DeTT ‘·sê«‘· bÕ‘·»qà˝ÀH˚
J$‘·eTT ø£\<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. eTìwæø>Ï \∑ Hê\T>∑T eTs¡DeTT\˝À
s¬ +&ÉT eTs¡DeTT\ $es¡eTT ‘Ó*dæb˛sTTq~.
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
63
Á|üX¯ï :` nø±\ eTs¡DeTT bı+~qyêìøÏ dü÷ú\ X¯Øs¡eTT ñ+&É<äT ø£<ë!
yê]øÏ XÊ«dü ø √X¯ e TT\T ñ+&É e ⁄ø£ < ë! n˝≤+≥|ü &É T yês¡ T m˝≤
XÊ«dæ+#·T<äTs¡T? yê]øÏ s¡ø£ÔÁ|üdüs¡DeTT »s¡T>∑T≥≈£î X¯Øs¡y˚T ˝Ò<äTø£<ë!
n|ü&ÉT yê] J$‘·eTT m˝≤ ø=qkÕ>∑TqT?
»yêãT :` ◊<äT C≤„H+˚ Á~j·TeTT\T, ◊<äT ø£sπ à+Á~j·TeTT\T e÷Á‘·yT˚
dü÷\ú X¯Øs¡eTT>± ˝…øÿÏ +#·ã&ÉT#·Tqï~. XÊ«düø√X¯eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q
ÁbÕD, nbÕq, ñ<ëq, yê´q, düe÷q yêj·TTe⁄\T ◊<äT dü÷ú\
X¯Øs¡eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q$ ø±e⁄. á ◊<äT yêj·TTe⁄\T dü÷ø£àå X¯Øs¡eTT
q≈£î dü+ã+~Û+∫q$. n˝≤π> s¡øÁÔ£ |üdsü D
¡ eTT dü÷\ú eTT>± »s¡T>∑≈î£ Hêï
dü÷ø£àå eTT>± yêj·TTe⁄\T X¯Øs¡eTT˝À #˚] dü÷ø£àå X¯Øs¡eT+‘ê ì+&çjT· Tqï$.
s¡øeÔ£ TT ˝Ò≈î£ Hêï ÁbÕDyêj·TTe⁄ dü÷ø£àå X¯Øs¡eTT˝À #˚]j·TTqï~. ø±e⁄q
dü÷\ú eTT˝À Áã‹øÏqfÒ¢ eTìwæ dü÷ø£àå eTT˝À ≈£L&Ü Áã‘·T≈£î#·THêï&ÉT. Ä
$wüjT· eTT dü÷\ú X¯Øs¡eTT˝À j·TTqïyê]øÏ ‘Ó*j·Tø£b˛sTTHê nø£ÿ&É
e÷Á‘·eTT dü÷ø£àå J$‘·eTT j·T<∏#˚ ÷ >¤ ± kÕ–b˛e⁄#·Tqï~. dü÷ø£àå X¯Øs¡eTTqT
eTq uÛ≤wü˝À ª<äjT· ´eTTμ n+≥THêïeTT. <äjT· ´eTT n+fÒ @<√ nHê>∑]ø£
uÛ≤wü nì nqTø√e<äT.› sπ |ü⁄ eTqeTT ≈£L&Ü <äj÷· ´\j˚T´<äT+<˚y÷Ó
#Ó|üŒ˝ÒeTT ø£<ë!
eTìwæøÏ dü+uÛ$Ñ +#·T ø±\eTs¡DeTT ‘·sê«‘· Áø=‘·Ô »qà Áø=‘·Ô
J$‘·eTTqï<ä˙, nfÒ¢ eTìwæøÏ dü+uÛ$Ñ +#·T nø±\ eTs¡DeTT ‘·sê«‘·
bÕ‘· »qà˝ÀH˚, bÕ‘· J$‘·yT˚ ñ+&ÉTqì ‘Ó*dæb˛sTTq~. Çø£ ‘ê‘êÿ*ø£
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· m≥T¢+&ÉTH√ ‘Ó\TdüTø=+<ëeTT. J$‘· ø±\eTT˝À
ø£sà¡ nsTTb˛‘˚ e#·TÃq~ ø±\ eTs¡DeTT. n˝≤π> J$‘· ø±\eTT˝À
ø£sà¡ Ç+ø± $T>∑T\T>± j·TTqï|ü&˚ e#·TÃq~ nø±\ eTs¡DeTT. J$‘·
64
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
ø±\eTT˝À dü÷\ú ø£sà¡ nsTTb˛sTT dü÷ø£àå ø£sà¡ $T–*q yê]øÏ nø±\
eTs¡DeTT e∫Ã, dü÷ø£åàø£s¡àqT dü÷ø£åà<˚Vü≤eTT‘√H˚ nqTuÛÑ$+#·T<äTs¡T.
Çø£b˛‘˚ J$‘·eTT˝À dü÷\ú ø£sà¡ nsTTb˛ø£H˚ dü÷\ú eTT>± eTs¡D+Ï ∫Hê,
dü÷ø£àå eTT>± Je⁄&ÉT Ä <˚V≤ü eTTqT e<ä\≈£î+&Ü ñ+&É&eÉ TTqT ª‘ê‘êÿ*ø£
eTs¡DeTTμ nì n+{≤eTT. yêdüÔeeTT>± ‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTT˝À
eTs¡DeTqTq<˚ ˝Ò<Tä , nsTTHê <ëìì eTs¡DeTì #Ó|Œü e\dæ e∫Ãq~.
Je⁄&ÉT X¯Øs¡eTTqT e<ä*b˛‘˚ <ëìì eTs¡DeTT nqe#·TÃqT. nsTT‘˚
eTs¡DeTT nqT ns¡eú TT Á|üø±s¡eTT X¯Øs¡eTT˝À ø£<*ä ø£\T Ä–b˛‘˚ ≈£L&Ü
eTs¡DeTT nì nqe#·TÃqT. Çø£ÿ&É Je⁄&ÉT X¯Øs¡eTTqT e<ä*b˛≈£îHêï
X¯Øs¡eTT˝Àì ø£<*ä ø£\˙ï Ä–b˛e⁄#·T+&ÉT≥ e\q <ëìì ª‘ê‘êÿ*ø£
eTs¡DeTTμ nì #Ó|Œü e\dæ e∫Ãq~.
‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTT˝À XÊ«dü Ä–b˛e⁄qT, ø£<ä*ø£\T ì*∫
b˛e⁄qT. Ä‘·à ‘·q |üìì m+‘√ ø=+‘· ùd|ü⁄ Ä|æyj
˚ T· TqT. X¯Øs¡eTT˝À
m\¢ø±\eTT |üì#˚jT· Tq~ Ä‘˚à nsTTe⁄+&ÉT≥ e\q Ä‘·à m|ü&ÉT
ì*∫b˛e⁄H√ n|ü&ÉT X¯Øs¡eTT˝Àì |üqT\˙ï dü+ú _Û+∫b˛e⁄qT. n˝≤
X¯Øs¡eTT˝Àì ø£<*ä ø£\˙ï ì*∫b˛e&ÉeTT e\q, XÊ«dü ≈£L&Ü Ä&Éì
<ëìe\q, <ëìì ˇø£ $<Ûeä TT>± eTs¡DeTìj˚T #Ó|Œü e#·TÃqT. nsTT‘˚
eTs¡DeTT˝≤+{Ï á eTs¡DeTT˝À Ä‘·à>±˙, Jyê‘·à>±˙ X¯Øs¡eTTqT
e<ä* ãj·T{ÏøÏ b˛s¡T. n+<äTe\q eTs¡DeTì #Ó|ü ≥≈£î M\T˝Ò<Tä .
ø=~›ùd|ü⁄>±˙, m≈£îÿe ø±\eTT>±˙ n˝≤π> X¯Øs¡eTT˝À Ä‘·à ø£<\ä ø£jT· T+&ç
‘·sê«‘· ø£<*ä |üì #˚jT· T≥ e\q, XÊ«dü Ä&ÉT≥ e\q #·ìb˛sTTHê&ÉqT
ø=qïyê&ÉT Áã‘·T≈£î‘·THêï&ÉT. ø=ìï >∑+≥\T>±˙, ø=ìï ~qeTT\T>±˙
eTs¡Ddæú‹˝Àj·TTqïyê&ÉT ‹]– n<˚ X¯Øs¡eTT˝À yÓT\T≈£îe˝ÀìøÏ
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
65
sêe&ÉeTTqT ‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTT n+≥THêïeTT. eTs¡D+Ï ∫q≥T¢ ø£q|ü&TÉ
X¯Øs¡eTT˝À eTT+<äTe⁄qï Je⁄&˚ ‹]– j·T<∏ëdæú‹˝ÀìøÏ sêe&ÉeTT
ÄX¯Ãs¡´y˚T nsTTHê n~ dü‘´· ã<äe› TT>± ø=ìï#√≥¢ »s¡T>∑T#·Tqï~. ˇπø
eTìwæ ˇπø X¯Øs¡eTT˝À s¬ +&ÉTe÷s¡T¢ #·ìb˛e&ÉeTT s¬ +&ÉTkÕs¡T¢ Áã‹øÏq≥T¢
ø£ì|æ+#·T#·Tqï~. ¬s+&Éee÷s¡T »s¡T>∑Tq~ ø±\eTs¡DyÓ÷, nø±\
eTs¡DyÓ÷, nsTTHê yÓTT<ä≥ #·ìb˛sTT ˝Ò∫q|ü&ÉT <ëìì ‘ê‘êÿ*ø£
eTs¡DeTT n+≥THêïeTT. ‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTT Ä‘·à Çwüeº TTqT ã{Ϻ
»s¡T>∑T#·Tqï~. ˇø£ X¯Øs¡eTT˝À Ä‘·à m+‘·ùd|ü⁄ nDÏ–b˛sTT ø£<*ä ø£\T
˝Ò≈£îqï<√, n+‘·ùd|ü⁄ yê&ÉT ‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTTqT bı+~qfÒ¢j·T>∑T
#·Tqï~. $T>∑‘ê s¬ +&ÉT eTs¡DeTT\˝À Ä‘·à, Je⁄&ÉT ãj·T{ÏøÏ b˛>±
á eTs¡DeTT˝À Ä‘·à>±˙, Jyê‘·à>±˙ ãj·T{ÏøÏ b˛e&ÉeTT »s¡T>∑<Tä .
ø=+‘· ø±\eTT X¯Øs¡eTT˝À nDÏ–b˛sTTq Ä‘·à ‹]– ‘·q #Ó‘’ q· ´eTTqT
X¯Øs¡eT+‘·jT· ÷ yê´|æ+|ü #˚dæ ‹]– ø£<*ä ø£\qT yÓTT<ä\Tô|≥Tº≥ e\q
n<˚ X¯Øs¡eTT˝À, n<˚ Je⁄&ÉT JeqeTTqT kÕ–+#·T#·THêï&ÉT. á
$<Ûeä TT>± ‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTT bı+~qyê&ÉT Ä ‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTT
‘·sê«‘· J$‘·eTTqT kÕ–+#·T#·THêï&ÉT.
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· yÓ+≥H˚ ˇø£ ôdø£qT ≈£L&Ü Ä\dü´eTT ˝Ò≈î£ +&Ü
Áø=‘·Ô X¯Øs¡eTT˝À Áø=‘·Ô J$‘·eTT e#·TÃ#·Tqï~. nø±\ eTs¡DeTT jÓTTø£ÿ
$wüj÷· ìøÏ eùd,Ô Ç+<äT˝À ≈£L&Ü Je⁄&ÉT dü÷\ú X¯Øs¡eTTqT e÷Á‘·yT˚
e<ä*, dü÷ø£àå X¯Øs¡eTTqT e<ä\ø£ bÕ‘·Xد s¡eTT˝ÀH˚ bÕ‘· J$‘·eTTH˚
Je⁄&ÉT >∑&TÉ |ü⁄#·THêï&ÉT. eT÷&Ée<äsTTq ‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡DeTTqT >∑T]+∫
Ä˝À∫+∫‘˚ bÕ‘·Xد s¡eTT˝ÀH˚ n~j·T÷ dü÷\ú X¯Øs¡eTT‘√H˚ bÕ‘· J$‘·yT˚
nqTuÛeÑ eTTq≈£î e#·TÃ#·Tqï~. eT÷&ÉT eTs¡DeTT\˝Àq÷ @<√ ˇø£
66
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
$<ÛäeTT>± Áø=‘·Ô<√ bÕ‘·<√ J$‘·y˚T @s¡Œ&ÉT#·Tqï~. ø±\, nø±\,
‘ê‘êÿ*ø£ nqT eT÷&ÉT eTs¡DeTT\ ‘·sê«‘· kÕ<Ûës¡D J$‘·yT˚ j·TTqï<äì
‘Ó*j·TT#·Tqï~. nsTT‘˚ ø=+‘· Á|ü‘´˚ ø£‘‘· √ ≈£L&ÉTø=qï ÄKØ eTs¡DeTT
‘·sê«‘· @ J$‘·eT÷ ñ+&É<ìä ‘Ó*j·TT#·Tqï~. ∫e] eTs¡DeTT ‘·sê«‘·
J$‘·eT÷ ñ+&É<Tä , <ëì ‘·sê«‘· eTs¡DeTT ñ+&É<Tä . n+<äTe\q Ä
eTs¡DeTTqT ∫e] eTs¡DeTT ˝Òø£ ÄKØ eTs¡DeTT nì n+≥THêïeTT.
ÄKØ eTs¡DeTT ‘·sê«‘· Çø£ J$‘·eTT+&É<Tä . J$‘·eTTq≈£î ø±e\dæq
ø£s¡àj·TT+&É<äT. ø£s¡à @MT ˝Ò≈£î+&Ü b˛sTTq|ü&˚ ÄKØ eTs¡DeTT
@s¡Œ&ÉT#·Tqï~.
Á|üX¯ï :` ª eTs¡D≤q+‘·s¡ J$‘·eTTμμ nqT ˇø£ ∫qï |ü⁄düÔø£eTTqT #·÷#êqT.
n+<äT˝À Ç˝≤+{Ï J$‘·y˚T ñ+&É<äì ÁyêXÊs¡T. n~ πøe\eTT 12 ù|J\
|ü⁄düÔø£y˚T. MTs¡T #Ó|æŒq eTs¡DeTT\qT >∑T]+∫ yês¡T #Ó|üŒ˝Ò<˚?
»yêãT :` eTs¡DeTT n+fÒ n~ me] nqTuÛeÑ eTTq≈£î ˝Òì<äì y˚TeTT
eTT+<˚ #ÓbÕŒeTT. eTs¡D+Ï ∫q yêìøÏ ‘·q eTs¡DeTT m˝≤ »]–q<√
C≤„|øü e£ TT+&É<Tä . n˝≤π> »ìà+∫q yêìøÏ ‘·q »qqeTT m˝≤>∑Tqï<√
≈£L&Ü ‘Ó*j·T<äT. n+<äTe\q »qq eTs¡DeTT\qT >∑T]+∫ mes¡÷
#Ó|Œü ˝ÒsT¡ . »qq dæ‹ú ì >∑T]+∫ eTs¡D dæ‹ú ì >∑T]+∫ Ä <˚e⁄ìøÏ ‘·|Œü
Ç+‘·es¡≈£î me]ø° ‘Ó*j·T<äT. n+<äTe\q eTs¡DeTT ‘·sê«‘·
J$‘·eTTqT >∑T]+∫ yês¡T ô|<ä>› ± Áyêj·T˝Òøb£ ˛j·÷s¡T.
Á|üX¯ï :` MTs¡T Ç|ü&ÉT eTs¡DeTT\qT >∑T]+∫ ÁyêXÊs¡T ø£<ë! eTs¡DeTTqT
>∑T]+∫ <˚e⁄ìøÏ ‘·|üŒ me]ø° ‘Ó*j·Tq|ü&ÉT MTs¡T m˝≤ Áyêj·T>∑*>±s¡T?
»yêãT :` yêdüeÔ eTT>± á C≤„qeTTqT >∑T]+∫ Hê≈£î @MT ‘Ó*j·T<äì
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
67
yÓTT<ä{qÏ T+&ç #Ó|ü #·TH˚jT· THêïqT. Ç+‘·es¡≈î£ Áyêdæq Á>∑+<∏eä TT\˝À
@B H˚qT dü«j·TeTT>± Hê≈£î ‘Ó*dæ Áyêj·T˝Ò<Tä . H˚qT Hêj·TTø£Ô ej·TdüT‡
qT+&˚ Hê X¯Øs¡eTT˝À H˚qT ˇø£ÿ&çH˚ ø±<äT Ç+ø=ø£sT¡ Hêïs¡ì #Ó|ü #·÷H˚
edüTHÔ êïqT. n‘·H˚ X¯Øs¡eTTq≈£î n~Û|‹ü j·T˙, n‘·ì X¯Øs¡eTT˝À H˚qT
ˇø£ Á|üøÿ£ q s¡e«+‘·>± j·TTHêïq˙, Ç+‘·≈î£ eTT+<äT mH√ïkÕs¡T¢ #ÓbÕŒqT.
n‘·H˚ X¯Øs¡eTT˝Àì <˚e⁄&ÉT. X¯Øs¡eTT˝Àì <˚e⁄ìøÏ ‘Ó*j·Tì~ @B˝Ò<Tä .
nìï s¡V≤ü dü´eTT\T Äj·Tqπø ‘Ó\TdüT. »qq eTs¡D s¡V≤ü dü´eTT\ìïj·T÷
Äj·Tqπø ‘Ó\TdüT. Äj·Tq m≥T¢ Ä&çùdÔ Je⁄&ÉT n≥T¢ Ä&Ée\dæ+<˚!
X¯Øs¡eTT˝À Ä‘·à>± ñ+&ç X¯Øs¡eT+‘·{≤ ÄeVæ≤+∫q yê&ÉT X¯Øs¡eTT˝À
ˇø£ÿ#√≥ j·TTqï Je⁄ìøÏ n~Û|‹ü >±, áX¯«s¡Tì>± ñHêï&ÉT. Hê X¯Øs¡eTT˝À
j·TTqï n~Û|ü‹ì H˚qT yÓTT<ä{ÏqT+&ç >∑T]Ô+#êqT. Äj·TH˚ qqTï
q&ç|+æ #·Tyê&Éì, Á|ü‹<ëìø° Äj·TH˚ <äsÙ¡ ≈£î&Éì #Ó|ü #·÷H˚ ñHêïqT.
Ç|ü&ÉT H˚qT ÁyêXÊqT nqTø=qT eTs¡D s¡V≤ü dü´eTT\ìïj·T÷
Äj·Tq ÁyêsTT+∫qy˚. Ç+‘·es¡≈î£ Je⁄&ÉT <˚e⁄&ÉT nqT $wüjT· y˚T
n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. nsTT‘˚ <˚e⁄&ÉT H˚qT @MT #˚jT· ìyêìq˙, øπ e\eTT
kÕøÏå>±j·TT+&ÉTyêìq˙ <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝˝À #ÓbÕŒ&ÉT. nsTT‘˚ Je⁄&ÉT
≈£L&Ü @MT #˚‘·ø±ìyê&˚ nsTTe⁄Hêï&ÉT. <˚e⁄&ÉT #˚j·T&ÉT, Je⁄&ÉT
#˚jT· ˝Ò&TÉ . n≥Te+≥|ü&ÉT Ç+‘·ô|<ä› Á|ü|+ü #·eTT m˝≤ »s¡T>∑T#·Tqï<äì
Á|ü•ï+#·Tø=ì #·÷ùdÔ Je⁄ìøÏ, <˚e⁄ìøÏ eT<Û´ä ˝À eT]jÓTTø£&TÉ Hêï&Éì
‘Ó*j·TT#·Tqï~. n‘·H˚ X¯Øs¡eTT˝À <˚e⁄&ÉT. nìï X¯Øs¡eTT\˝À <˚e⁄&ÉT>±
ˇπø Ä‘·à >∑\<äT. Je⁄ìï Jyê‘·àj·Tì |æ\Te>±, <˚e⁄ìï |üse¡ ÷‘·àj·Tì
|æ\Te>±, M] eT<Ûä´˝Àj·TTqïyêìì Ä‘·à nì |æ\TdüTÔHêïeTT.
eT<Ûä´j·TTqï yêìH˚ X¯Øs¡eTT˝Àì <˚e⁄&Éì y˚TeTT #Ó|ü#·THêïeTT.
68
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
Ç+‘·es¡≈î£ m+<äs√ Ä<Ûë´‹àø£y‘˚ \Ô· T Jyê‘·à, |üse¡ ÷‘·à\qT >∑T]+#˚
#ÓbÕŒs¡T>±˙, eT<Ûä´j·TTqï Ä‘·àqT >∑T]+∫ #Ó|æŒj·TT+&É˝Ò<äT. á
$wüjT· eTT eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝À <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ j·TTHêï Ä $wüjT· eTTqT
mes¡÷ $|æŒ #Ó|ü ø√˝Ò<Tä . n+<äTe\q Ä‘·à $wüjT· eTT Ç+‘·es¡≈î£
me]ø° ‘Ó*j·T<äìj˚T #Ó|Œü e#·TÃqT.
y˚TeTT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À #Ó|æŒq Ä‘·àqT >∑T]Ô+∫ #Ó|üŒ&Éy˚Tø±ø£
Äj·TH˚ nìï{Ï˙ n+<ä]#˚‘· #˚sTTdüTHÔ êï&Éì #Ó|ü #·THêïeTT. uÛ÷Ñ $TMT<ä
mø£ÿ&ÉsTTHê>±˙, me&ÉsTTHê >±˙ ˇø£ eT+∫ |üì#˚dHæ ê, ˝Òø£ ˇø£
#Ó&TÉ |üìì #˚dHæ ê ô|ø’ Ï ø£ì|æ+#·T Je⁄&ÉT #˚jT· ˝Ò<Tä . ø£ì|æ+#·≈î£ +&Ü
yêìj·T+<äT nDÏ–j·TTqï Ä‘·àj˚T #˚sTT+#·T#·Tqï~. ˇø£ìì Á|üe÷<äeTT
q≈£î >∑T] #˚dHæ ê, ˝Òø£ Á|üe÷<äeTTqT+&ç ø±bÕ&çHê n~ eT<Û´ä Ä‘·à
#˚dqæ |üìj˚T, <˚e⁄&ÉT @MT #˚jT· &ÉT. n~ Äj·Tq <Ûsä à¡ eTT. Je⁄&ÉT
@MT #˚j·T˝Ò&ÉT. Ç~ Je⁄ì <Ûäs¡àeTT. Çø£b˛‘˚ n˙ï #˚j·TTyê&ÉT
Ä‘·àj˚Tj·Tì ‘Ó*j·Te˝…qT. Çeìïj·T÷ >∑eTì+∫q ‘·sê«‘· Ä
$wüj·TeTT n+<ä]ø° ‘Ó*j·TTq≥T¢ Ç|ü&ÉT Hê#˚‘· ªª»qq eTs¡D
s¡V≤ü dü´eTT\Tμμ ÁyêsTT+∫q~ ≈£L&Ü eT<Û´ä ˝À >∑\ Ä‘·àj˚T. eT<Û´ä Ä‘·à≈£î
‘Ó*j·Tì s¡V≤ü dü´eT+≥÷ @B ˝Ò<Tä . eT<Û´ä Ä‘·à Á|ü‹ X¯Øs¡eTT˝Àj·TT+&ç
n˙ï ‘êH˚ #˚sTT+#·T≥ e\q »qqeTT Äj·Tq≈£î ‘Ó\TdüT, eTs¡DeTT
Äj·Tq≈£î ‘Ó\TdüT. »+‘·Á>±&ÉT u§eTà\qT Ä&ç+#·Tq≥T¢ Ä‘·à nìï
X¯Øs¡eTT\ u§eTà\qT Ä&ç+#·T#·Tqï~. Á|ü‹ |üìì Á|ü‹ eTìwæ#˚‘·
#˚sTT+#·T#·÷, ‘êqT e÷Á‘·eTT me]ø° ‘Ó*j·T≈£î+&Ü X¯Øs¡eTT˝À
<ë–j·TTqï~. X¯Øs¡eTT˝À <ë–j·TTqï Ä‘·à jÓTTø£ÿ ñìøÏì #ê˝≤
ø±\eTTqT+&ç #ê˝≤eT+~ ‘Ó*j·T˝Òø£, <˚e⁄&˚ nìï |üqT\T #˚j·TT
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
69
#·THêï&Éì nqTø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. nsTT‘˚ <˚e⁄ìø£+≥÷ ø=ìï
<Ûsä à¡ eTT\T ø£\e⁄. ‘·q <Ûsä à¡ eTT\ Á|üø±s¡eTT <˚e⁄&ÉT ñ+&ÉTqT. <˚e⁄ì
ÁbÕ<∏$ä Tø£ <Ûsä à¡ eTT Á|üø±s¡eTT Äj·Tq≈£î s¡÷|ü, HêeT, ÁøÏjT· \T ˝Òe⁄.
Bììã{Ϻ <˚e⁄ìøÏ s¡÷|üeTT˝Ò<Tä , ù|s¡T˝Ò<Tä , ø±s¡´eTT\T ˝Òe⁄. n+<äTe\q
Äj·Tq @MT #˚jT· ìyê&˚! Je⁄&ÉT @B #˚‘ø· ±ìyê&˚!! n˙ï #˚jT· Tyê&ÉT
Ä‘˚àqì ‘Ó*j·Te˝…qT. nìï |üqT\qT #˚j·TT Ä‘·àqT ‘Ó*j·T&Éy˚T
Ä<Ûë´‹àø£eTT. ˙e⁄ Ä‘·àqT ‘Ó*j·T>∑*–‘˚ eTìwæ #˚‘· s¡V≤ü dü´eTT\qT
≈£L&Ü #Ó|Œæ +#·Tq~ Ä‘·àj˚Tqì ‘Ó*j·T>∑\e⁄. eTìwæ #˚‘· #Ó|Œæ +#·T≥
e\q Ä‘·à $wüjT· eTT ‘Ó*j·Tì eTìwæ, ‘êH˚ dü«j·TeTT>± s¡V≤ü dü´eTT\qT
#ÓbÕŒqT nì nqTø=+≥THêï&ÉT. Hê≈£î Ä‘·à≈£î dü+ã+~Û+∫q
Ä<Ûë´‹àø£eTT ‘Ó\TdüT. ø±e⁄q H˚qT ø±<äT Ä‘˚à n˙ï #Ó|Œæ q<äì #Ó|Œü >∑\T>∑T
#·THêïqT.
Á|üX¯ï :` MTs¡T #Ó|üq<ä+‘ê $HêïeTT. Ç‘·s¡T\T #Ó|üq~ ≈£L&Ü $HêïeTT.
eTTK´eTT>± eTTd”¢yéT\T yê] <Ó’eÁ>∑+<∏äeTsTTq KTsêHé˝À Á|üfi¯j·TeTT es¡≈£î
#·ìb˛sTTq yês¡+<ä]˙ ˇø£ÿe÷s¡T>± ˝Ò|ü⁄‘ê&É˙, ˇø£ÿe÷s¡T>± ˝Ò|üã&çq
»q düeT÷Vü≤eTTq≈£î yê]yê] ‘·|üˇ|ü\ Á|üø±s¡eTT rs¡TŒìkÕÔ&Éì
#Ó|ü #·THêïs¡T. Bììã{Ϻ MTs¡T Ç+‘·es¡≈î£ #Ó|Œæ q<ä+‘·jT· ÷ ndü‘´· eTT>±
‘Ó*j·TT#·Tqï~. BìøÏ MTπseT+{≤s¡T?
»yêãT :` eTTd”y¢ Té \T yÓTT<ä{qÏ T+&ç á e÷≥H˚ #Ó|ü #·THêïs¡T. á
$wüjT· eTT yê] <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À ñqï<äì #Ó|ü #·THêïs¡ì MTs¡Hêïs¡T.
KTsêHé Á>∑+<∏eä TT eTTd”y¢ Té \≈£î ˇø£ÿ]πø <Óe’ Á>∑+<∏eä TT ø±<äT, n~ düeTdüÔ
e÷qe⁄\≈£î <Ó’eÁ>∑+<∏äy˚T. nsTT‘˚ <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq
$wüj·TeTT\T n+<ä]ø° düe÷qeTT>± ns¡úeTsTTHêj·Tì #Ó|üŒ˝ÒeTT.
70
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
Á|üfij
¯ T· ø±\eTT ∫e]˝À <˚e⁄&ÉT n+<ä]˙ düMTø£]+#·T≥ ì»y˚T, yê]
ø£sà¡ \ Á|üø±s¡eTT rs¡TŒ ìe«&ÉeTT yêdüeÔ y˚T. nsTT‘˚ eT÷≈£îeTà&ç>± Ä
|üì »s¡T>∑T#·Tqï<äì <˚e⁄&ÉT ‘·q Á>∑+<∏äeTT˝À mø£ÿ&Ü #Ó|üŒ˝Ò<äT.
yêdüeÔ eTT>± n≥T¢ »s¡T>∑&eÉ TT ˝Ò<Tä . eTìwæøÏ e´øÏ>Ô ‘∑ e· TT>± »]–q
Á|üfi¯j·TeTT ∫e]˝À n‘·ìì <˚e⁄&ÉT ‹]– düe÷~ÛqT+&ç ˝Ò|ü&ÉeTT
düV≤ü »y˚T. nsTT‘˚ n~ uÛ÷Ñ düe÷~Û ø±<äT. eT÷s¡Ãd¤ ‹úæ ì düe÷~Û nì
#Ó|ü ≥ düV≤ü »eTT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î sêeTÁøÏw|íü sü e¡ TVü≤+dü eT÷s¡Ãd¤ ‹úæ ˝À
n|ü&É|ü &ÉT |ü&bç ˛jÓT&çyê&ÉT. n|ü&ÉT Äj·Tq •wüß´\T e÷ >∑Ts¡Te⁄
>±s¡T düe÷~Û dæ‹ú ˝ÀìøÏ b˛j·÷&Éì>±˙, düe÷~Û˝ÀìøÏ b˛j·÷&Éì>±˙
#Óô|Œ&çyês¡T. Çø£ÿ&É <˚ìì düe÷~Û n+≥THêïyÓ÷, eTìwæ |ü⁄≥Tºø˝£ À
n<˚ dæ‹ú qT+&ç ˝ÒdTü HÔ êï&ÉT. ø±e⁄q düe÷~Û qT+&ç eTìwæì ˝Ò|qæ |ü&ÉT
n‘·ì ø£s¡à ∫{≤º Á|üø±s¡eTT n‘·ìøÏ rs¡TŒ Çe«ã&ÉTqT nìe⁄+~.
nq>± n‘·ì ø£s¡àÁ|üø±s¡eTT ‘·sê«‘· »qà m˝≤ »s¡T>∑e˝…H√, n~
düTKeTj·TyÓ÷ ˝Òø£ ø£weºü Tj·TyÓ÷ <ëìì <˚e⁄&ÉT ìs¡j
í T· eTT #˚jT· TqT.
Ç<˚ yêdüeÔ eTT>± »s¡T>∑T#·Tqï $<ÛëqeTT, Ç<˚ $<ÛëqeTTqT n+‹eT
<Óe’ Á>∑+<∏eä TsTTq KTsêHé Á>∑+<∏eä TT˝À #ÓbÕŒs¡T. n+‘˚>±˙ eT÷≈£îeTà&ç>±
düèwæ̃qT+&ç Á|üfij
¯ T· eTT es¡≈î£ |ü⁄{Ïqº yês¡+<ä]˙ ˇø£ÿe÷s¡T>± ˝Ò|⁄ü ‘êqì
#Ó|Œü &ÉeTT Á>∑+<∏eä TT˝À mø£ÿ&Ü ˝Ò<Tä . <˚e⁄&ÉT #˚jT· T#·Tqï ‘·q $<ÛëqeTTqT
KTsêHé Á>∑+<∏eä TT˝À #ê˝≤ $|ü⁄\eTT>± #ÓbÕŒ&ÉT. nsTT‘˚ <ëìì ns¡eú TT
#˚dTü ø√e&ÉeTT˝À m+<äs√ bıs¡bÕ≥T |ü&&É eÉ TT »s¡T>∑T#·Tqï~. KTsêHé
Á>∑+<∏eä TT˝À <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q~ ˇø£≥sTT‘˚ eTìwæ ns¡eú TT #˚dTü ø=qï~
eTs=ø£{>Ï ± ñqï~. eTìwæjTÓ Tø£ÿ #êe⁄ |ü⁄≥Tºø£ $wüjT· eTT˝À #ê˝≤eT+~
<˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q <ëìì ns¡eú TT #˚dTü ø√˝Ò<ìä j˚T #ÓbÕŒ*.
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
71
Á|üX¯ï :` nsTT‘˚ KTsêHé˝À #Ó|æŒq~ nã<ä›eT+{≤sê?
»yêãT :` H˚qT m|ü&É÷ Ä e÷≥qT nq˝Ò<Tä . n~ <Óe’ Á>∑+<∏eä TT.
<ëì˝Àì <˚e⁄ìe÷≥ @B bı\T¢b˛<äT. nsTT‘˚ KTsêHé˝À Ç˝≤ ñ+~
nì MTs¡T #Óù|Œe÷≥ ndü‘´· eTT. eT÷≈£îeTà&ç>± eTqTwüß\q+<ä]˙
ˇø£ÿe÷s¡T>± ˝Ò|⁄ü ‘êqì KTsêHé˝À #Ó|Œü ˝Ò<Tä . eTìwæ |ü⁄qs¡q® àqT >∑T]+∫
mH√ï Äj·T‘Y\T n+<äT˝À Áyêdæô|≥ºã&ç ñHêïsTT. nsTTHê ø=+<äsT¡
eTTd”¢yéT\T |ü⁄qs¡®qà\T ˝Òe⁄ n+≥THêïs¡T. Bììã{Ϻ yê] ô|<ä›\T
#Ó|æŒq<ëìH˚ yês¡T >∑{Ϻ>± qeTTà#·THêïs¡T >±˙, Á>∑+<∏äeTT˝À #Ó|æŒq
<ëìì yês¡T qeTà˝Ò<ìä ‘Ó*j·TT#·Tqï~.
Á|üX¯ï :` eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTTqT >∑T]+∫ #Ó|ü#·÷, <˚e⁄&ÉT yêì
ø£s¡àÁ|üø±s¡eTT $~Û+#·T dü«s¡Zqs¡ø£eTT˝Ò ‘·sê«‘· yêì J$‘·eTHêïs¡T, n~
yêdüÔey˚THê?
»yêãT :` eTs¡DeTT ‘·sê«‘· ìs¡sí TT+#·ã&ÉT dü«s¡qZ s¡øe£ TT\T Á|ü‘´˚ ø£
˝Àø£eTT\ì ø=+<äsT¡ #Ó|ü #·THêïs¡T. nsTT‘˚ dü«s¡qZ s¡øe£ TT\˝À y˚sT¡ y˚sT¡
nqTuÛÑeeTT\T+&˚ <ëìe\q, yê{Ïì ns¡úeTT #˚düTø=qT≥≈£î dü«s¡Z
qs¡øe£ TT\T Á|ü‘´˚ ø£ ˝Àø£eTT\Hêïs¡T. yêdüyÔ êìøÏ dü«s¡qZ s¡øe£ TT\T Á|ü‘´˚ ø£
˝Àø£eTT\T ø±e⁄. eTìwæ nqTuÛÑ$+#·T düTK<äT'K nqTuÛÑeeTT\qT
dü«s¡Zqs¡ø£eTT\Hêïs¡T. ˝Àø£eTT n+fÒ n<˚<√ Á|ü‘˚´ø£ <˚X¯eTH√, Á|ü‘˚´ø£
Á|ü|+ü #·eTH√ ns¡eú TT #˚dTü ø√≈£L&É<Tä . ˝Àø£eTT n+fÒ X¯Øs¡eTT˝Àì
ˇø£ $<ÛëqeTT nì ns¡eú TT. uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À ªª<ë«$eTÚ |ü⁄s¡Tc ˝Àπøμμ
nì |ü⁄s¡Tc˛‘·eÔ T ÁbÕ|æÔ jÓ÷>∑eTT˝À #Ó|Œü ã&çq~. nø£ÿ&É ˝Àø£eTT n+fÒ
X¯Øs¡eTT˝Àì $<ÛëqeTT˝À ˝Òø£ X¯Øs¡eTT˝À s¬ +&ÉT s¡øe£ TT\ |ü⁄s¡Twüß\T
ø£\s¡ì ns¡eú TT. BìÁ|üø±s¡eTT X¯Øs¡ $<ÛëqeTT˝À düTKeTTqT dü«s¡Z
72
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
˝Àø£eT˙, nfÒ¢ X¯Øs¡ $<ÛëqeTT˝À ø£weºü TTqT nqTuÛ$Ñ +#·T≥qT qs¡ø£
˝Àø£eT˙ #Ó|üŒe#·TÃqT. <˚e⁄&ÉT X¯Øs¡eTT˝À Je⁄&ÉT nqTuÛÑ$+#·T
$<ÛëqeTTH˚ #ÓbÕŒ&ÉT. ø±e⁄q ˝Àø£eTT\qTq$ X¯Øs¡eTT ãj·T≥ ˝Òe⁄
X¯Øs¡eTT ˝À|ü˝Ò ñHêïj·Tì #Ó|Œü e#·TÃqT. eTìwæ X¯Øs¡eTT˝À >∑TDeTT\‘√
#˚jT· T Ä˝À#·q\ $<ÛëqeTTqT ≈£L&Ü ˝Àø£eTT nHêïs¡T. eT÷&ÉT s¡øe£ TT\
>∑TDeTT\ Ä˝À#·q\qT eT÷&ÉT˝Àø£eTT\T>± #ÓbÕŒs¡T. eTìwæ >∑TDeTT
\qT yê{Ï Ä˝À#·q\qT »sTT+#·˝øÒ £ ñHêï&É˙ ˝Òø£ <ë≥˝Òø£ ñHêï&Éì
#Ó|ü#·÷, ˇø£ ‘·‘·Ô«y˚‘·Ô nsTTq yês¡T ªªeT÷&ÉT ø±\«\T <ë≥˝ÒsH¡ êï
Ç\ eT÷&Û»É qT\Tμμ nì ‘·q uÀ<Û˝ä À #ÓbÕŒ&ÉT. Çø£ÿ&É eT÷&ÉT ø±\«\ì
eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\T>± j·TTqï eT÷&ÉT >∑TDeTT\H˚ #ÓbÕŒ&ÉT. uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À
≈£L&Ü ªeTT˝À¢øe£ TT\Tμ nH˚e÷≥ #ê˝≤#√≥¢ $ì|æ+∫Hê, nø£ÿ&É Á|ü‘´˚ ø£
Á|ü|+ü #·eTT\T>± yê{Ïì ns¡eú TT #˚dTü ø√≈£L&É<Tä . yê{Ïì X¯Øsê+‘·s‘Z¡ ·
$<ÛëqeTT\T>± ns¡úeTT #˚düTø=qï|ü&˚ dü]jÓÆTq C≤„qeTT ns¡úeTT
ø±>∑\<äT. Á|ü‘´˚ ø£ Á|ü|+ü #·eTT\T>± ns¡eú TT #˚dTü ø=+fÒ, C≤„qe÷s¡eZ TT˝À
eTT+<äT≈£î b˛j˚T <ëìøÏ M\T|ü&É<äT. C≤„qeTT @MT ns¡úeTTø±<äT.
n+<äTe\q dü«s¡,Z qs¡ø£ ˝Àø£eTT\T nqTq$ X¯Øs¡eTT˝À nqTuÛ$Ñ +#·T
y˚sT¡ y˚sT¡ $<ÛëqeTT\ì ‘Ó*j·Te˝…qT. eTìwæ nqTuÛyÑ êìøÏ e#·Tà ø£w,ºü
düTK $<ÛëqeTT\H˚ dü«s¡,Z qs¡øe£ TT\ì n+≥THêïeTT.
Á|üX¯ï :` dü«s¡ZeTT˝À eT>∑yê]øÏ ùde\T #˚j·TT≥≈£î n+<äyÓTÆq Åd”Ô\T
ø=+<äs¡T+{≤s¡˙, n˝≤π> Ä&Éyês¡T dü«sêZìøÏ b˛‘˚ nø£ÿ&É yê]øÏ ùde
#˚j·TT≥≈£î n+<äyÓTÆq nu≤“sTT\T ñ+{≤s¡ì KTsêHé Á>∑+<∏äeTT˝À
#Ó|üŒã&çq~ Bìì MTs¡T ø±<ä+{≤sê?
»yêãT :` ø±<äì H˚qT #Ó|Œü ˝Ò<Tä . eT>∑yês¡T düTKeTT\T nqTuÛ$Ñ +∫Hê,
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
73
Ä&Éyês¡T düTKeTT\qT nqTuÛ$Ñ +∫Hê Ä düTKeTT\qT X¯Øs¡eTT˝ÀH˚
nqTuÛ$Ñ düTHÔ êïs¡ì #Ó|ü #·THêïeTT. eTqTwüß\T #˚dTü ø=qï |ü⁄D´eTTqTã{Ϻ
yê]øÏ ùde\T #˚jT· Tyês¡T m+‘·eT+~ nsTTHê ñ+&Ée#·TÃqT. ø±<äì
#Ó|Œü ˝ÒeTT ø£<ë! düTKeTT\T mìï $<Ûeä TT˝…H’ ê nqTuÛ$Ñ +#·e#·TÃqT.
n<ä+‘·jT· ÷ n‘·qT #˚dTü ø=qï |ü⁄D´eTTqTã{Ïj
º T· T+&ÉTqT. mes¡T m≥T¢
düTKeTTqT nqTuÛ$Ñ +∫Hê n~ dü«s¡Z dü+ã+<Ûä $<ÛëqeT˙, n~ X¯Øs¡eTT
˝ÀH˚ nqTuÛeÑ eTTqT bı+<äT#·THêï&Éì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. eTqTwüß\+<ä]ø°
ˇπø $<ÛäyÓTÆq düTKeTT ñ+≥T+~ nqTø√e&ÉeTT bıs¡bÕ≥T. mes¡T
#˚dTü ø=qï |ü⁄D´|ò\ü eTTqTã{Ϻ yê]øÏ düTKeTT ñ+≥T+<äì ‘Ó*j·Te˝…qT.
Á|üX¯ï :` eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT |üs¡˝Àø£eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q<ë?
ÇVü≤ ˝Àø£eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q<ë?
»yêãT :` eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT ÇVü≤ ˝Àø£eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫
q<˚. nq>± Çø£ÿ&É á J$‘·eTTq≈£î dü+ã+~Û+∫q<˚. |üs˝¡ Àø£eTTq≈£î
dü+ã+~Û+∫q~ ø±<äT. |üs˝¡ Àø£eTT n+fÒ X¯Øs¡eTT˝À|ü\ nqTuÛ$Ñ +#·T
q~ø±<äT. X¯Øs¡eTT ãj·T≥ n+‘·{≤ yê´|æ+∫q <ëìì |üs˝¡ Àø£eTT
n+{≤eTT. ÇVü≤˝Àø£eTT ø±ì~ |üs˝¡ Àø£eTT. á X¯Øs¡eTT˝Àì nqTuÛeÑ
$<ÛëqeTT ø±≈£î+&Ü, X¯Øs¡eTT ãj·T≥qTqï <ëìì nqTuÛÑ$+#·T
$<ÛëqeTTqT |üs¡˝Àø£ÁbÕ|æÔ n+{≤s¡T. X¯Øs¡eTT˝À|ü\ ÇVü≤˝Àø£eTT,
X¯Øs¡eTT ãj·T≥ |üs¡˝Àø£eTì ns¡úeTT #˚düTø=qï|ü&˚ <Ó’eC≤„qeTT
dü]jÓTÆ q e÷s¡eZ TT˝À ns¡eú TT ø±>∑\<äT. H˚&TÉ eTqTwüß\+<ä]ø° ˝Àø£eTT\T
s¬ +&ÉT s¡øe£ TT\˙, ˇø£ s¡øe£ TT X¯Øs¡eTT ˝À|ü\>∑\<ä˙, s¬ +&Ée s¡øe£ TT
X¯Øs¡eTT ãj·T≥>∑\<ä˙ ‘Ó*j·T<äT. X¯Øs¡eTT˝À|ü\ j·TTqï ˝Àø£
$<ÛëqeTT\T >∑TDeTT\qTã{Ϻ nqTuÛÑeeTT\qTã{Ϻ j·TT+&ÉT≥ e\q
74
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT
X¯Øs¡eTT˝À>∑\ <ëìì ÇVü≤˝Àø£eTT n+≥THêïeTT. ÇVü≤˝Àø£eTT
>∑TDeTT\ e\q eT÷&ÉT $<Ûeä TT\T>± j·TTHêï, nqTuÛeÑ eTT\T e÷Á‘·eTT
dü«s¡,Z qs¡ø£ nqT s¬ +&ÉT s¡øe£ TT\T>±H˚ ñHêïsTT. Çø£b˛‘˚ X¯Øs¡eTT
ãj·T≥ >∑\ $<ÛëqeTTqT |üs˝¡ Àø£eTT n+≥THêïeTT. |üs˝¡ Àø£eTT ˇπø
s¡øe£ TT>±j·TT+&ç N*ø£\T ˝Òì<Ó’ j·TTqï~. n+<äTe\q nø£ÿ&É eTìwæ
bı+<äT nqTuÛeÑ eTT ≈£L&Ü ˇø£ÿfÒ >∑\<äT. n~ ÇVü≤˝Àø£eTT˝Àì dü«s¡,Z
qs¡øe£ TT\e˝… ø±≈£î+&Ü Á|ü‘´˚ ø£yTÓ qÆ <Ó’ ñqï~. |üs˝¡ Àø£eTT˝À düTKeTT
ñ+&É<Tä , <äT'KeTT ñ+&É<Tä . X¯Øs¡eTT˝À m|ü&ÉT mø£ÿ&Ü nqTuÛ$Ñ +#·ì~,
düTK<äT'KeTT\T ø±ì~, Ç˝≤>∑Tqï<äì Ç‘·s¡T\≈£î #Ó|üŒ˝Òì nqTuÛÑe
eTT+&ÉTqT. n<˚ |üs˝¡ Àø£eTT˝À >∑\ <Óy’ êqTuÛ÷Ñ ‹. m|ü&É÷ nqTuÛ$Ñ +#·ì
nqTuÛÑ÷‹ì |üs¡˝Àø£eTT˝À nqTuÛÑ$+#·&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. n~
nìï{Ïø£+fÒ ô|<ä› nqTuÛÑ÷‹ nsTTq+<äTq <ëìH˚ C≤„qT\sTTqyês¡T
ªªÁãVü‰àqTuÛ÷Ñ ‹μμ n+≥THêïs¡T. n~ dü«s¡Z qs¡øe£ TT\ø£+fÒ m+‘√ >=|üŒ~.
ø±e⁄q Á|ü‹ eTìwæ dü«s¡qZ s¡øe£ TT\qT Ä•+#·ø£ |üs˝¡ Àø£ÁbÕ|æìÔ ø√s¡Tø√e˝…
qì ‘Ó\T|ü⁄#·THêïeTT. eTs¡D≤q+‘·s¡ J$‘·eTT ÇVü≤˝Àø£ dü+ã+<Ûeä TT
ø±≈£î+&Ü |üs˝¡ Àø£ dü+ã+<Ûeä TT>± ñ+&Ée˝…qì Á|ü‹ eTìwæ ø√s¡Tø√e˝…qT.
ˇø£ $wüj·TeTTqT düeT]ú+#·T≥≈£î XÊdüÔÅeTT m+‘· nedüs¡yÓ÷, nfÒ¢
ˇø£ $wüj·TeTTqT K+&ç+#·T≥≈£î XÊdüÔÅeTT n+‘˚ nedüs¡eT>∑TqT.
ndü‘·´eTTqT y˚sTTeT+~ #Ó|æŒHê n~ dü‘·´eTT ø±<äT,
dü‘·´eTTqT y˚sTTeT+~ ø±<äìHê n~ ndü‘·´eTT ø±<äT.