1. No category

#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
#Ó≥Tº eTT+<ë!
$‘·TÔ eTT+<ë?
s¡#·sTT‘·
Á‹eT‘· @¬ø’ø£ >∑Ts¡Te⁄
Ä<Ûë´‹àø£ kÕÁe÷»´ #·Áø£e]Ô, (64) #·‘·Twü¸cÕ˜~Ûø£ Á>∑+<∏äø£s¡Ô
Ç+<ä÷ C≤„q <Ûäs¡àÁ|ü<ë‘·, dü+#·\Hê‘·àø£ s¡#·sTT‘·, Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Ä~ø£s¡Ô
lll Ä#ês¡´ Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X¯«s¡T\T
|Á #
ü T· ]+∫q yês¡T
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£
(Estd. in 1978 - Regd.No.: 168/2004)
Å‘Ó’‘· X¯ø£eTT`38 Á|ü<∏äeT eTTÁ<äD : @Á|æ˝Ÿ`2016
Á|ü‘·T\T : 1000 yÓ\ : 45 /`
01
02
01)
02)
03)
04)
05)
06)
07)
08)
09)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
16)
17)
18)
19)
20)
21)
22)
23)
24)
25)
26)
27)
28)
29)
30)
Tº eTT+<ë!
$‘·TÔàø£eTT+<ë?
jÓ÷^X¯«s¡T#Ó\≥yê]
dü+#·\Hê‘·
, Ä<Ûë´‹àø£ s¡#·q\T
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ Á|ü#·Ts¡D\T
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·.
Ä<Ûë´‹àø£ Á|üX¯ï\T`»yêãT\T.
<Ûäs¡àeTT`n<Ûäs¡àeTT.
Ç+<äT‘·«eTTqT ø±bÕ&ÉT<ë+.
j·T»„eTT\T (ì»e÷`nã<ä›e÷?).
<äj·÷´\`uÛÑ÷‘ê\j·T<ës¡údü+|òüT≥q\T.
dü‘ê´H˚«wæ ø£<∏ä.
eT+Á‘·eTT`eTVæ≤eT (ì»e÷`nã<ä›e÷?).
lø£èwüßí&ÉT <˚e⁄&Ü, uÛÑ>∑e+‘·T&Ü.
^‘ê |ü]#·j·TeTT (‘Ó/Ç).
ø£*j·TT>∑eTT (m|üŒ{Ïø° j·TT>±+‘·eTT ø±<äT).
»qq eTs¡D dæ<ë∆+‘·eTT.
eTs¡D s¡Vü≤dü´eTT.
|ü⁄qs¡®qà s¡Vü≤dü´eTT.
Å‘Ó’‘êø±s¡ s¡Vü≤dü´eTT (Å‘Ó’‘êø±s¡ u…s¡Tà&Ü).
ø£<∏ä\ C≤„qeTT.
kÕyÓT‘·\ C≤„qeTT.
bı&ÉT|ü⁄ ø£<∏ä\ C≤„qeTT.
‘·‘·Ô«eTT\ C≤„qeTT.
‹≥¢ C≤„qeTT`ByÓq\ nC≤„qeTT.
^‘·+`^‘· (bÕ≥\ C≤„qeTT).
‘·‘êÔ«s¡ú u§eTà\ C≤„qeTT.
<˚yê\j·T s¡Vü≤dü´eTT\T (‘Ó/Ç/ø£).
Ç+<ä÷ kÕ+Á|ü<ëj·TeTT\T.
eTq |ü+&ÉT>∑\T (m˝≤ #˚j·÷˝À ‘Ó\TkÕ?).
CÀ´‹wü´XÊÅdüÔeTT (XÊÅdüÔe÷`nXÊÅdüÔe÷?).
‘·*¢ ‘·+Á&ç.
>∑Ts¡T ÁbÕs¡úHêeT+»].
Å‘Ó’‘êsê<Ûäq.
düe÷~Û.
31)
32)
33)
34)
35)
36)
37)
38)
39)
40)
41)
42)
43)
44)
45)
46)
47)
48)
49)
50)
51)
52)
53)
54)
55)
56)
57)
58)
59)
60)
Á|üuÀ<Ûä.
düTuÀ<Ûä.
Á|üdæ~∆ uÀ<Ûä.
düTÁ|üdæ~∆ uÀ<Ûä.
dæ\Te <˚e⁄&Ü?
<˚e⁄ì >∑Ts¡TÔ`963.
eT‘·eTT`|ü<∏äeTT.
Ç+<äTe⁄ Ŭø’düÔe⁄&Ü?
Ä‘·à*+>±s¡úeTT.
HêdæÔ≈£î\T`ÄdæÔ≈£î\T.
>∑T‘êÔ.
Á|üuÀ<Ûä ‘·s¡+>±\T.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT.
s¡÷|üeTT e÷]q ^‘·.
Á<ë$&É Áu≤Vü≤àD.
rs¡TŒ.
ø£s¡à |üÁ‘·eTT.
Á|üeø£Ô\T mes¡T?
<Ûäs¡àXÊÅdüÔeTT @~?
yês¡Ô≈£î&ÉT`es¡Ô≈£î&ÉT.
<˚e⁄ì ∫Vü≤ïeTT.
@~ ì»yÓTÆq C≤„qeTT?
ì>∑÷&ÛÉ ‘·‘êÔ«s¡ú uÀ~Ûì.
Á|üuÀ<Ûëq+<ä+ Hê{Ïø£\T.
eT‘· e÷]Œ&ç <Ó’eÁ<√Vü≤eTT.
eT‘êr‘· <˚e⁄ì e÷s¡ZeTT.
ùV≤‘·Tyê<äeTT`Á|ü‹yê<äeTT.
˙≈£î Hê ˝ÒK.
JVü‰<é n+fÒ j·TT<ä∆e÷?
Å‘Ó’‘·X¯ø£ |ü+#ê+>∑eTT.
Tº eTT+<ë!
$‘·TÔ àø£eTT+<ë?
jÓ÷^X¯«s¡T#Ó\≥yê]
dü+#·\Hê‘·
, Ä<Ûë´‹àø£ s¡#·q\T
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ eT]j·TT Ç‘·s¡ dü+|òüTeTT\ Á|ü#·Ts¡D\T
03
61) Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Ä<Ûë´‹àø£ |òüT+≥T.
62) <˚e⁄ì C≤„qeTT ø£u≤® nsTT´+~.
63) nC≤„qeTT˝À ñÁ>∑yê<ä ;C≤\T.
64) eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT.
65) @ eT‘·eTT˝À m+‘· eT‘·<˚«wüeTT?
66) Væ≤+<ä÷ eT‘·eTT˝À dæ<ë∆+‘·ø£s¡Ô\T.
67) eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T, Ç<ä›s¡T >∑Ts¡Te⁄\T.
68) Á|ü‹eT I $Á>∑Vü≤`<Ó’eeTT I <Ó’j·T´eTT.
69) dü«s¡ZeTT Ç+Á<ä˝Àø£e÷!`qs¡ø£eTT j·TeTsê»´e÷!!
70) ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T.
75) \T n+fÒ @$T{Ï? (‘Ó\T>∑T)
71) Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT uÛÑ>∑eBZ‘·.
76) Ä~‘·´.
72) eT<Ûä´eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T. 77) #Ó≥TºeTT+<ë! $‘·TÔeTT+<ë?
73) n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T.
74) n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T (¬s+&Ée uÛ≤>∑eTT)
KT<ë ÇkÕ¢$Tø˘ dæŒ]#·T´e˝Ÿ kıôd’{°
1. n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T. 2. KTsYÄHé˝À ÄDÏeTT‘ê´\T.
3. n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À nsêú\T`nbÕsêú\T. 4. »ø±‘Y (Ä]úø£ ùde).
5. n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„q s¡‘êï\T. 6. wü]j·T‘ê-C≤„qe÷.
7. nC≤„qeTT˝À ñÁ>∑yê<ä ;C≤\T. 8. KT<ë`n˝≤¢Vt≤. 9. ¬sø£ÿ\ >∑Ti¿eTT.
10. #·+Á<äT&ÉT`qø£åÁ‘·eTT.
düTyês¡Ô Ŭø’düÔe dü+|òüT+
1.
3.
5.
7.
düTyês¡Ô u…’_\T. 2. <˚e⁄ì e÷s¡ZeTT`eTq Á|üj·÷DeTT.
eT‘·ÔsTT düTyês¡Ô eTsêà\T. 4. eT‘ê\ìï{ÏøÏ ÁbÕ<∏ä$Tø£ C≤„qeTT.
eT‘· ~Ûø±ÿs¡eTT ø±<äT`dü‘·´Á>±Væ≤‘·eTT. 6. bÕ|ü ø£åe÷|üD m˝≤ ø£\<äT?
eTT+<äT #·÷|ü⁄.
Á<ë$&É ÁX‚wæ˜ dü+|òüT+
sêeD ÁãVü≤à Á<ë$&É Áu≤Vü≤àD dü+|òüT+
1. dü+K´ ˝À n+K´
1. Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· |ü]o\q
2. Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·+ dü÷|üsY ôd’Hé‡
3. ø±\C≤„qeTT˝À Äq+<ä >∑Ts¡Te⁄.
≥Tº düeTT+<ë!
eTT+<ë?
04 jÓ÷^X¯«s¡T\ #Óyê]
+#·\Hê‘·$‘·àø£T,Ô Ä<Û
ë´‹àø£ Á|üdü+>∑eTT\T
DVD'S
01. dü+‘·ø£eTT.
02. kÕ+Á|ü<ëj·TeTT.
03. Å‘Ó’‘·X¯ø£eTT.
04. ø√&ç|ü⁄+E`bÕ<äs¡düeTT.
05. j·TT>∑eTT`jÓ÷>∑eTT.
06. HÓ’»+`düVü≤»+.
07. Ä‘·à≈£î yÓ+Á≥Tø£ >∑Ts¡TÔ.
08. ô|’‘·´+`ôd’‘·´+.
09. XË’eeTT`yÓ’wüíeeTT.
10. Ç+<ä÷eTVü‰düeTTÁ<äeTT.
11. düèwæ̃`düèwæ̃ø£s¡Ô.
12. ø±j·T`|ü+&ÉT`ø±j·T.
13. C≤„qeTT`$C≤„qeTT.
14. yês¡`e÷dü`e‘·‡s¡.
15. ùd≈£Le*`≈£L*ùdyê.
16. <Ûäs¡àeTT`n<Ûäs¡àeTT.
17. @ø˘ìs¡+»Hé`n\ø˘ìs¡+»Hé.
18. >∑Ts¡Te⁄˝Òì $<ä´ Á>∑T&ç¶$<ä´.
19. ã≥º‘·\.
20. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT.
21. Á<ë$&ÉT\T`Äs¡T´\T.
22. Á|üuÛÑTe⁄`Á|üuÛÑT‘·«+.
23. uÛÑ÷‘·+`eTVü‰uÛÑ÷‘·+.
24. Á|üuÛÑT`Á|ü».
25. j·÷<äyé.
26. |ü⁄düÔø£eTT`Á>∑+<∏äeTT.
27. yÓ\T>∑Tã+≥T.
28. Á|üø£è‹`$ø£è‹.
29. e÷≥`eT+<äT.
30. @ø£‘·`@ø±Á>∑‘·.
31. Vü≤]ø±\T`Vü≤s¡#˚sTT.
32. |ü⁄≥º>√dæ`yÓTT\Á‘ê&ÉT.
33. 1 2 3 >∑Ts¡TbÂs¡í$T.
34. #·eT‘êÿs¡ Ä‘·à.
35. ø£å$T+#·sêì bÕ|üeTT.
36. e÷j·T≈£î&ÉT`ne÷j·T≈£î&ÉT.
37. eTs¡DeTT`X¯Øs¡eTT.
38. m<äMT<äeTTÁ<ä`‘·*¢ ‘·+Á&ç >∑Ts¡TÔ.
39. ~«rj·TT&ÉT`n~«rj·TT&ÉT.
40. ãj·T{Ï düe÷»+˝À|ü* düe÷»+.
41. ùdyê XÊ‘·eTT.
42. Á|ü|ü+#· ÁX¯<ä∆`|üs¡e÷‘·à ÁX¯<ä∆.
43. lø£ècÕíwüº$T.
44. <˚e⁄ìC≤„qeTT`
e÷j·TeTVü≤‘·´eTT
45. ‘·*¢ ‘·+Á&ç.
46. ‘·*¢ ‘·+Á&ç->∑Ts¡Te⁄ <Ó’eeTT.
47. düe÷~Û.
48. eT‘·eTT`|ü<∏äeTT.
49. ø£*j·TT>∑eTT.
50. ~e´KTsêHé`Vü≤BdüT.
51. |ü⁄≥Tº≥`–≥Tº≥.
52. ‘·*¢.
53. >√s¡T`>∑Ts¡T.
54. ø£s¡à eTs¡àeTT.
55. Ä‘·à.
≥Tº düeTT+<ë!
eTT+<ë?
jÓ÷^X¯«s¡T\ #Óyê]
+#·\Hê‘·$‘·àø£T,Ô Ä<Û
ë´‹àø£ Á|üdü+>∑eTT\T 05
DVD'S
56. ‘ê‘·.
57. >∑Ts¡TbÂs¡í$T.
58. Ç+<äTe⁄`Væ≤+<äTe⁄.
59. lø£èwüí»qà eT<ÛäTs¡.
60. Ä‘·à|üì.
61. ø£s¡à ˝Òì ø£èwüßí&ÉT`
ø£s¡à ñqï ø£èwüßí&ÉT.
62. Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT.
63. düVü≤» eTs¡D+`
‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡D+.
64. Åd”Ô`|ü⁄ / *+>∑eTT.
65. <˚X¯+ yÓ÷dü+`<˚Vü≤+ yÓ÷Vü≤+.
66. jÓ÷^X¯«s¡T\ »qà~q dü+<˚X¯eTT.
67. Js¡íGÄX¯j·TeTT.
68. y˚T|òüT+ ˇø£uÛÑ÷‘·+`
s√>∑+ ˇø£uÛÑ÷‘·+.
69. <˚e⁄ìøÏ eT‘·eTTqï<ë?
70. Ç#êäBÛq ø±s¡´eTT\T`
nì#êäBÛq ø±s¡´eTT\T.
71. @~ <Ûäs¡àeTT.
72. n<Ûäs¡à Äsê<Ûäq\T.
73. eT÷&ÉT |ü⁄≥Tºø£\T`¬s+&ÉT C≤>±\T.
74. |ü⁄{Ϻqs√E me«]ø° sê<äT.
75. ì<äs¡Ù ` ìs¡÷|ü.
76. q{Ï+#˚ Ä‘·à.
77. dü+∫‘· ø£s¡à.
78. >∑Ts¡Te⁄ mes¡T?
79. lø£èwüßí&ÉT mes¡T?
80. düTKeTT`Äq+<äeTT.
81. ≥≈£îÿ{e÷sê, Ç+Á<äC≤\
eTùV≤+Á<äC≤\, >∑»ø£s¡í, >√ø£s¡í.
82. uÛÑj·T+.
83. <äX¯`~X¯\T.
84. Ä&ç+#˚ Ä‘·à.
85. kÕ«s¡ú sê»ø°j·T+ (dü«Gns¡ú sê»ø°j·T+)
86. eT÷&ÉT ìsêàD≤\T`ˇø£ |ü]X¯óÁuÛÑ‘·.
87. @~ XÊÅdüÔeTT?
88. ‘Ó\T>∑T˝À eT÷&ÉT`Äs¡T`‘=$Tà~.
89. 6-3R6.
90. >∑T]Ô+|üã&Éìyê&ÉT >∑Ts¡Te⁄.
91. C≤„qeTT <ä>∑Zs¡ C≤Á>∑‘·Ô!
92. #·+Á<ëø±s¡eTT (ã≥º‘·\).
93. eT‘·eTT\˝À |ü$Á‘·j·TT<ä∆eTT.
94. eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T.
95. @&ÉT Äø±X¯eTT\T.
96. <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT
97. C≤„qeTT ø£u≤® nsTT´+~.
98. uÛÑøÏÔ`uÛÑj·TeTT.
99. C≤„qX¯øÏÔ.
100. ø±\C≤„q yêø£´eTT\T.
101. ns¡úeTT`nbÕs¡úeTT.
102. ‘√˝Òyê&ÉT.
103. >∑Ts¡T ∫Vü≤ï+.
104. uÛÑøÏÔ`ÁX¯<ä∆\T.
105. <˚e⁄&ÉT Ç<ä›sê! ˇø£ÿsê!!
106. |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT.
107. eT‘·<˚«wüeTT.
108. ˙ yÓqTø£ yê&ÉT.
109. Á>∑+<∏äeTT ` uÀ<Ûä.
110. Ä≥ ` <√ã÷#·T˝≤≥.
111. Á|ü»\T`e÷qe⁄\T.
112. Ä<Ûë´‹àø£ Á|üX¯ï\T`»yêãT\T.
06
Ç+<ä÷ C≤„qy˚#Ó~≥ø£TºÄ<ÛeTT+<ë!
ë´‹àø£ |Á $‘·
#ü T· s¡TDÔ eTT+<ë?
\T \_Û+#·T ∫s¡THêe÷
Á|üuÀ<ÛëÁX¯eTeTT (lø£èwüíeT+~s¡eTT)
∫qïbı&ÉeT\ (Á>±), ‘ê&ç|üÁ‹ (eT+), nq+‘·|ü⁄s¡+ (õ˝≤¢) A.P.
Cell : 98665 12667, 99516 75081, 94903 63038.
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ (Head Office)
nq+‘·|ü⁄s¡eTT {ÖHé, A.P.
#Ó’‘·q´|ü⁄],~˝ŸdüTUŸq>∑sY, ôV’≤<äsêu≤<é,
‘Ó\+>±D sêÅwüº+, Cell:94910 40963,
Cell : 97059 59390, 99855 80099
¬ø.\ø°åàHêsêj·TD≤#ê] (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
e÷¬sÿ{ŸÅd”º{Ÿ, <Ûäs¡àes¡+,
nq+‘·|ü⁄s¡+ (õ˝≤¢),
90329 63963, 98485 90172.
¬ø.yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
q+~ø=≥÷ÿs¡T, ø£s¡÷ï\T õ˝≤¢
Cell : 94405 56968,
92900 12413, 94406 01136.
Cell : 9440047256, 9701956599
_. Ä~X‚wüj·T´ ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
sêe÷|ü⁄s¡+ (Á>±), $.ø√≥ (eT+).
∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢. Cell : 9440305700
>∑T‹Ô, nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢
Cell : 9491362448, 7382986963.
|æ. Ä~Hêsêj·TD (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
eTT~›s¬ &ç¶ |ü*¢ (Á>±ˆˆ), nq+‘·|⁄ü s¡+ (õ˝≤¢).
Cell : 9440745800, 7259851861.
m. Hêπ>+Á<ä (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
Áø=‘·Ô #Ós¡Te⁄ (Á>±,eT+)
nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢.Cell:9493622669
¬ø.nXÀø˘u≤ãT ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
$. sêeTÁøÏwüíHé (yÓ’dt Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
≈£î|üŒ+, ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢.
Cell : 96527 55110
&ç. u≤˝≤J (yÓ’dt Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
ã+>±s¡T bÕfi¯´+ (Á>±), ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢.
Cell : 9985483241, 7396077408.
9959316410, 9949995090.
u≤\+ \ø°åàqs¡dæ+VüQ\T (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
{Ï.$. s¡eTD (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
Cell : 9440825533, 8519938999.
eTT~>∑Tã“ (Á>±) nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢
Cell : 9440980036, 07406039453.
|æ. Hê>∑j·T´ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
Mø£sY ôdø£åHé ø±\˙, ø£s¡÷ï\T {ÖHé
Cell : 9440244598, 9849303902
eT<äq|ü*¢, ∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢.
yÓ’. πsDTø£ <˚$ (Ç.düuÛÑT´\T)
|ü<ëàe‹q>∑sY, ‹s¡T|ü‹ {ÖHé,
∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢.
Cell : 9491773455, 9032903955.
Tº eTT+<ë!
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~#Óø£≥Ä<Û
ë´‹àø£ |Á #ü $‘·
T· s¡DTÔ \TeTT+<ë?
\_Û+#·T ∫s¡THêe÷
&܈ˆj·T+. yÓ+ø£fÒX¯«s¡ sêe⁄ (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
MD (acu)
XÊ+‹q>∑sY, HÓ\÷¢s¡T õ˝≤¢.
Cell : 9440615064, 9246770277.
07
{Ï. ñ<äj·T≈£îe÷sY (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
;ÛeTes¡+ eHé{ÖHé, |ü•ÃeT.>√.õ˝≤¢
Cell : 99482 75984, 73864 33834.
÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
{Ï. Ms¡Hêsêj·TD ¬s&ç¶ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT) $XÊK|üÇ+<ä
≥ºDeTT, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sêÅwüº+.
ãfÒºbÕ&ÉT Á>±ˆˆ Ä‘·à≈£Ls¡T eT+ˆˆ,
HÓ\÷¢s¡T õ˝≤¢.
Cell : 9494618322, 8374923363
nqeT\ eTùV≤X¯«sY (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
#·e≥bÕ\´+ (Á>±), HÓ\÷¢s¡T õ˝≤¢.
Cell : 9494631664, 9490809181, 8106065300.
sö‘·T lìyêdüsêe⁄ (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
@≥T≈£Ls¡T s√&é, <äsêZe÷q´+,
>∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢.
Cell : 9948014366, 9052870853
|òüT&çj·T+. ô|<䛬s&ç¶ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
qs¡düsêe⁄ù|≥, >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢
Cell : 76749 79663, 94400 42763,
89777 13666, 92478 26253.
mHé._. Hêj·Tø˘ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
ô|<äeT&Éø£, n>∑q+|üP&ç,
$XÊK|ü≥ï+ (õ˝≤¢), Cell : 73964 92239,
92483 15309, 73862 12589.
$.dæ.es¡à (>∑Ts¡÷J) Äq+<ëÁX¯eTeTT
eTõ®e\dü (Á>±, b˛düTº), ;Û$T*
(eT+), $XÊK|ü≥ï+ (õ˝≤¢).
Cell : 94415 67394, 9502 172711.
$. X¯+ø£s¡ sêe⁄ ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
nXÀø˘q>∑sY, $»j·Tq>∑s¡eTT (õ˝≤¢).
Cell : 9989204097, 9849555738
Cell : 9703534224, 9491785963.
qÁsê lìyêdt ¬s&ç¶
&܈ˆ_. <Ûäs¡à*+>±#ê] (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
ø£+uÛÑ+ (eT+), Á|üø±X¯+ õ˝≤¢.
Cell : 9849883261, 8142853311,
l ø£qø£ eTVü‰˝øÏåà øÏ¢ìø˘,
(S ø√≥), $»j·Tq>∑s¡eTT (õ˝≤¢).
8187084516.
Cell: 08966-275208, 9704911737
#Óqï Ä+»H˚j·TT\T (ø£¬skÕŒ+&Ó+{Ÿ)
‘·T\d” sêe⁄
C≤„H√<äj·T ôV’≤dü÷ÿ˝Ÿ, Ç{Ïø±´\,
sêsTTø£˝Ÿ eT+ˆˆ, ø£Ø+q>∑sY (õ˝≤¢)
Cell : 95507 97782, 95538 30871
ø£fi≤´DeT+&É|ü+,
$»j·Tq>∑s¡eTT (õ˝≤¢).
Opp. T.T.D
Cell : 9441878096, 9030089206.
www.thraithashakam.org | Email : [email protected]
08
Ç+<ä÷ C≤„qy˚#Ó~≥ø£TºÄ<ÛeTT+<ë!
ë´‹àø£ |Á $‘·
#ü T· s¡TDÔ eTT+<ë?
\T \_Û+#·T ∫s¡THêe÷
j·Tdt. nì˝Ÿ≈£îe÷sY
ø±øÏHê&É {ÖHé, ‘·÷s¡TŒ >√<ëe] õ˝≤¢
Cell:9866195252,
9640526520, 7396038888
ã+&Üs¡T dü‘·´Hêsêj·TD
e÷$T&ç ≈£î<äTs¡T (eT+),
‘·÷.>√<ëe] õ˝≤¢, Cell:95535 07141,
84669 20419, 94902 95577
mHé.$. sêeTø£èwüí (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
u§<ë›+ (Á>±), sêC≤+ (eT+),
lø±≈£îfi¯+ (õ˝≤¢).
Cell : 9494248963, 9959779187.
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
eT*¢>±+ (Á>±), ø=‘·Ôù|{Ÿ (b˛),
sêj·T>∑&É (õ), ˇ&çXÊ (sêÅwüº+)
09437527499, 09437527470, 09437975781
wü|ò” ùwø˘ (Vice President, K.I.S.S)
#ÓHÓ’ï, ‘·$Tfi¯Hê&ÉT sêÅwüº+.
Ph:09445554354.
ùwø˘ ÇÁãV”≤+ (K.I.S.S Member)
ø£s¡÷ï˝Ÿ {ÖHé, Ä+.Á|ü. Ph:70950 08369
j·T+. n©¢|”sY (K.I.S.S Member)
eT&Éø£•sê, nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢, Ä+.Á|ü.
Cell : 89780 58081
ùwø˘ nMTsY n© (President, K.I.S.S)
q˝§Z+&É õ˝≤¢, ‘Ó\+>±D sêÅwüº+.
Cell : 9505768181
j·T+. C…’sê+Hêj·Tø˘
|ü<ëàe‹ ø±\˙,
eTVü≤ã÷uŸq>∑sY {ÖHé.
Cell :70321 74830, 90009 16419
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
ø=‘·Ôø√≥ (eT+), eTVü≤ã÷uŸq>∑sY (õ˝≤¢).
Cell : 87905 58815,
9440655409, 9701261165.
j·T+. eTTs¡[
Áø=‘·Ô ãkÕº+&ÉT Á|üø£ÿq, »&ÉÃs¡¢,
eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢.
Cell : 97057 16469
b˛≥T yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ (>∑Ts¡÷(Áô|J)
dæ&Ó+{Ÿ)
VüQpsYq>∑sY, q˝§Z+&É õ˝≤¢.
Cell : 9848574803, 9866423853.
_. <˚y˚+<äsY
d”‘êq>∑sY, uÛÑTeq–] {ÖHé,
q˝§Z+&É õ˝≤¢. Cell : 7680065963
9704885964, 9848741703.
$. <äTsêZes¡Á|ükÕ<é
uÛÑyê˙ q>∑sY, ø√<ë&É {ÖHé, q˝§Z+&É õ˝≤¢.
Cell:9963287001, 9866357001.
Ç. lHê<∏é ÁX‚wæ˜
>∑DÒwt Åd”º{Ÿ, »q>±+, es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢.
Cell : 9573552963, 8096958359.
m. sê|òüTy˚+Á<ä ÁX‚wæ˜
lø£ècÕí bòÕsêà, ø±˝ÒJ s√&é,
Vü≤√ùdŒ{, ãfi≤fl] õ˝≤¢,
ø£sêí≥ø£ sêÅwüº+.
Cell : 097318 16452, 096111 33635.
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
#Ó≥TºeTT+<ë! ` $‘·TÔeTT+<ë?
09
eTq≈£î #Ó≥Tº ‘Ó\TdüT, $‘·ÔqeTT ‘Ó\TdüT. #Ó≥Tº qT+&ç $‘·ÔqeTT
edüTqÔ ï~, $‘·qÔ eTT qT+&ç #Ó≥Tº |ü⁄≥Tº#T· qï<äì n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. n˝≤π>
#Ó≥Tº ˝Òì~ $‘·TÔ˝Ò<ä˙, $‘·TÔ ˝Òì~ #Ó≥Tº ˝Ò<äì ≈£L&Ü ‘Ó\TdüT. nsTT‘˚
n+<ä]ø° m&É‘Ó>∑ì (»yêãT ˝Òì) Á|üX¯ï ˇø£{Ï >∑\<äT. n<˚eTq>±!
düèwæ˜˝À #Ó≥Tº eTT+<äT |ü⁄{Ϻq<ë ˝Òø£ $‘·TÔ eTT+<äT |ü⁄{Ϻq<ë? j·TqTq<˚
eTTK´yÓTÆq Á|üX¯ï>±j·TTqï~. nsTT‘˚ á Á|üX¯ï≈£î m≥T düe÷<ÛëqeTTqT
#Ó|æŒHê ∫es¡≈£î Á|üX¯ïj˚T $T>∑T\TqT. Á|ü|ü+#·eTT˝À #Ó≥Tº eTT+<äT
|ü⁄{Ϻq<äì #Ó|挑˚, $‘·ÔqeTT ˝Òì~ #Ó≥Tº m˝≤ |ü⁄≥º>∑\<äT? nqT Á|üX¯ï
sê>∑\<äT. ˇø£y˚fi¯ $‘·ÔqeTT eTT+<äT |ü⁄{Ϻq<äì #Ó|挑˚, #Ó≥Tº ˝Òì<˚
$‘·ÔqeTT m˝≤ |ü⁄{Ϻq<äqT Á|üX¯ï sê>∑\<äT? á $<ÛäeTT>± m≥T¢ »yêãT
#Ó|æŒHê ∫es¡≈£î Á|üX¯ï $T>∑T\TqT »yêãT j·TT+&É<äT. n+<äTe\q Ç~
n+<ä]ø° ø=s¡T≈£î&ÉT |ü&Éì Á|üX¯ï>± $T–*b˛sTTq~.
nsTT‘˚ ªªÅ‘‘’Ó · dæ<ë∆+‘· C≤„qeTTμμ Á|üø±s¡eTT Á|ü|+ü #·eTT˝À »yêãT
#Ó|üŒ˝Òì Á|üX¯ï ˇø£ÿfÒ ˇø£ÿ{Ï >∑\<äT. Ä ˇø£ÿ{Ï ‘·|üŒ $T>∑‘ê »yêãT
˝Òì Á|üX¯ï @B ˝Ò<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. Á|ü‹ Á|üX¯ï≈£î »yêãT ø£\<äT.
ªmø£ÿ&É »yêãTqï<√ n~ ‘Ó*dæq‘·qeTT nìj·T÷, mø£ÿ&É »yêãT ˝Ò<√
nø£ÿ&É ‘Ó*j·Tì‘·qeTT nìj·TTμ #Ó|üŒe#·TÃqT. C≤„qeTTqï Á|ü‹ #√≥
‘Ó*dæq‘·qeTTqï~. n+<äTe\q Å‘‘’Ó · dæ<ë∆+‘· C≤„qeTTqT nq>± eT÷&ÉT
Ä‘·à\ C≤„qeTT qT ‘Ó*dæq me&ÉsTTHê ˇø£ÿ Á|üX¯ï≈£î ‘·|üŒ $T>∑‘ê nìï
Á|üX¯ï\≈£î »yêãT #Ó|üŒ>∑\&ÉT. #Ó≥TºeTT+<ë $‘·ÔqeTT eTT+<ë? nqT
Á|üX¯ï Ä ˇø£ÿ Á|üX¯ïø£+fÒ y˚s¡sTTq~ ø±e⁄q á Á|üX¯ï≈£î ‘·|üŒìdü]>±
»yêãTqï<äì #Ó|üŒe#·TÃqT.
10
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
Á|üX¯ï :` MTs¡T Ç+‘·≈£î eTT+<˚ »yêãT ˝Òì Á|üX¯ï ˇø£≥Tqï<äì #ÓbÕŒs¡T.
MTs¡T #Ó|æŒHê #Ó|üŒ≈£îHêï »yêãT ˝Òì Á|üX¯ï >∑T&ÉT¶ eTT+<ë ø√&ç
eTT+<ë? #Ó≥Tº eTT+<ë $‘·TÔeTT+<ë? á Á|üX¯ï\T ¬s+&ÉT nsTTHê
Á|üX¯ï qeTTHê ˇø£fÒ nsTTq <ëìe\q, Á|üX¯ï˝Àì ñ<˚›X¯´eTT ˇπø
$<ÛäeTT>± j·TT+&ÉT≥ e\q á ¬s+&ÉT Á|üX¯ï\qT ø£*|æ ˇπø Á|üX¯ï>±
|ü]>∑DÏ+#·T#·THêïeTT. <ëìH˚ #Ó≥Tº eTT+<ë, $‘·TÔ eTT+<ë? j·Tì
n+<äs¡÷ nq&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. Ç~ Á|ü|ü+#·eTT˝À »yêãT ˝Òì
Á|üX¯ï>± n+<äs¡÷ nqTø=qT#·THêïs¡T. MTs¡T Ç|ü&ÉT á Á|üX¯ï≈£î
»yêãTqï<äì $+‘·>± #Ó|ü#·THêïs¡T. á Á|üX¯ïqT >∑T]+∫ MTs¡T
|ü]XÀ<Ûäq #˚XÊsê? nì H˚qT n&ÉT>∑T#·THêïqT.
»yêãT :` Á|ü|ü+#·eTT˝Àì Á|ü‹ Á|üX¯ï≈£î |ü]XÀ<Ûäq nedüs¡eTT ˝Ò<äT,
ª|ü]o\qμ>± #·÷ùd#Ô ê\T. H˚qT |ü]o\q>± #·÷∫ »yêãTqT Á>∑V≤æ +#êqT,
n+<äTe\q á Á|üX¯ï »yêãTqï Á|üX¯ïj˚T nì #Ó|ü#·THêïqT. Hê≈£î
Bì »yêãT ‘Ó\TdüT.
Á|üX¯ï :` »yêãT ‘Ó\Tdüì @<√ ˇø£{Ï #Ó|挑˚ dü]b˛<äT. Ä CyêãT
XÊÅdãÔü <ä‘∆ · ø£*–j·TT+&Ü*, ‹]– Á|üXï¯ sêì<Ó’ ñ+&Ü*. á $wüjT· eTT˝À
»yêãT #Ó|ü≥≈£î m+‘√ |ü]XÀ<Ûäq nedüs¡eTT. |ü]XÀ<Ûäq #˚j·T>∑*–
q|ü&ÉT @<äsTT‘˚ ‘Ó*j·Tã&ÉT#·T+&ÉTH√, <ëìì |ü]o*+∫ #·÷&É>*∑ –‘˚
n|ü&ÉT »yêãT |üP]Ô ns¡úeTT ø±>∑\<äT. nsTT‘˚ á $wüj·TeTT˝À
|ü]XÀ~Û+#·T≥≈£î e÷s¡Zy˚T <=s¡ø£<äT. ˇø£ e÷s¡ZeTTqT m+#·Tø=+fÒ
<ëìø£+fÒ eT+∫ e÷s¡ZeTT eTs=ø£{Ïj·TT+&ÉTqT. mìïe÷s¡T¢ mìï
e÷s¡ZeTT\T m+#·Tø=Hêï <ëìø£+fÒ eT+∫ e÷s¡ZeTT j·TT+&ÉT≥ e\q
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
11
á $wüj·TeTT˝À |ü]XÀ<Ûäq ˝Ò<äìj˚T #Ó|üŒe#·TÃqT. n≥Te+{Ï
$wüj·TeTTq≈£î MTs¡T »yêãT #Óô|Œ<äqì #Ó|æŒHê y˚TeTT m˝≤ qe÷à*?
»yêãT :` qeTà&ÉeTT, qeTàø£b˛e&ÉeTT n~ ˙ ÇcÕºsTTwüºeTT\ MT<ä
Ä<Ûës¡|ü&çj·TT+&ÉTqT. Ç+‘·es¡≈£î y˚TeTT <˚ì˙ ªMTs¡T qeTà+&çμ nì
#Ó|üŒ˝Ò<äT. MT≈£î dü‘·´eTì|æ+∫q <ëìì qeTàe#·TÃqT. ndü‘·´eTì
|æ+∫q <ëìì qeTàø£ b˛e#·TÃqT. nsTT‘˚ MTs¡T dü‘·´eTqTø=qïe˙ï
dü‘·´eTT ø±≈£î+&Ü ndü‘·´eTT>± j·TT+&Ée#·TÃqT. n˝≤π> MTs¡T
ndü‘·´eTqTø=qïe˙ï, ndü‘·´eTT ø±≈£î+&Ü dü‘·´eTT>± ≈£L&Ü j·TT+&É
e#·TÃqT. XÊÅdãÔü <ä‘∆ · $wüjT· eTTq≈£î eùdÔ <˚ìì @ XÊÅdeÔü TT‘√ #·÷&Ée˝…H√
‘Ó*j·Tø£b˛‘˚ ndü\Tπø yÓ÷düyTÓ T#·TÃqT. MTs¡T ªª|ü]XÀ<Ûqä μμ nqT |ü<eä TTqT
yê&Üs¡T ø£<ë! ‘Ó*j·Tì <ëìì ‘Ó\TdüTø√yê\qTø=qï|ü&ÉT ª|ü]XÀ<Ûäqμ
nedüs¡eTT. @ |ü]XÀ<Ûäq #˚j·÷\ì nqTø√≈£î+&ÜH˚ Ä $wüj·TeTT
‘Ó*j·Tã&çq|ü&ÉT |ü]XÀ<Ûäq nedüs¡eTT ˝Ò<äT. n|ü&ÉT ª|ü]o\qμ
e÷Á‘·y˚T nq>± C≤Á>∑‘·Ô>± #·÷&É&ÉeTT ˝Òø£ ‘Ó\TdüTø√e&ÉeTT e÷Á‘·y˚T
nedüs¡eTT. #Ó≥Tº eTT+<ë $‘·TÔeTT+<ë? nqT $wüj·TeTT˝À H˚qT @
ª|ü]XÀ<Ûäqμ #˚j·T˝Ò<äT. |ü]XÀ<Ûäq #˚j·Tø£H˚ Hê≈£î á $wüj·TeTT
‘Ó*j·Tã&çq~. n+<äTe\q á Á|üX¯ï≈£î CyêãTqï<äì #Ó|ü#·THêïqT.
Á|üXï¯ :` #Ó≥Tº eTT+<ë $‘·TÔ eTT+<ë? nqT Á|üXï¯ ≈£î »yêãT |ü]XÀ<Ûqä \≈£î
≈£L&Ü n+<äì »yêã˙, n+<äTe\q Ç~ »yêãT ˝Òì Á|üX¯ïj·T˙,
n+<äs¡÷ nqT#·T+&É>± MTs¡T |ü]XÀ<Ûäq ˝Ò≈£î+&ÜH˚ »yêãT ‘Ó*dæ+<äì
#Ó|üŒ&ÉeTT $&É÷¶s¡eTT>±j·TTqï~. ndü\T |ü]XÀ<Ûäq n+fÒ @$T{À
‘Ó\TkÕj·Tì H˚qT n&ÉT>∑T#·THêïqT?
12
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
»yêãT :` ªª|ü]XÀ<Ûäqμμ nqT |ü<äeTT ¬s+&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>± >∑\<äT.
ªª|ü]μμ nqT |ü<äeTT ªXÀ<Ûäqμ nqT |ü<äeTT ¬s+&ÉT >∑\e⁄. ªª|ü]XÀ<Ûäqμμ
|ü<äeTT jÓTTø£ÿ ns¡úeTT MT≈£î m˝≤ ‘Ó\TdüTH√>±˙, MTs¡T ª|ü]XÀ<Ûqä μ
n+fÒ @$T{À ‘Ó\TkÕ?j·Tì qqTï Á|ü•ï+#·T#·THêïs¡T. n<˚ Á|üX¯ïH˚
H˚qT ‹]– dü+~Û+#·T#·THêïqT. |ü]XÀ<Ûäq jÓTTø£ÿ ì»yÓTÆq ns¡úeTT @
eTìwæø° ‘Ó*j·T<äìj˚T #Ó|üŒe#·TÃqT. m+<äTø£q>±! Ä<Ûë´‹àø£
nqTu+<ÛäeTT‘√ <ëì ns¡úeTT ≈£L&ÉTø=ìj·TTqï~. Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ Ä
|ü<eä TTqT yê&ÉT#·THêï <ëì ì»yÓTqÆ ns¡eú TT ‘Ó*j·T<äìj˚T #Ó|Œü e#·TÃqT.
MT≈£î ‘Ó*dæq ns¡úeTT ªª|ü]XÀ<Ûäqμμ n+fÒ ª|üP]Ô XÀ~Û+#·&ÉeTTμ ˝Òø£
ª|üP]Ô>± yÓ‘ø· &£ eÉ TTμ nì ns¡eú TT. á ns¡eú TT‘√H˚ MTs¡T qqTï Á|ü•ï+#ês¡T.
ªª|ü]XÀ<Ûäq ˝Ò≈£î+&ÜH˚ πøe\eTT |ü]o\q‘√H˚ á $wüj·TeTT ‘Ó*dæ+~μμ
nì H˚qT nqï|ü&ÉT, ªªyÓ‘·ø£≈£î+&Ü m˝≤ ‘Ó\TdüTÔ+~?μμ nì MTs¡T qqTï
Á|ü•ï+#·T#·÷, |ü]XÀ<Ûäq ˝Ò≈£î+&Ü m˝≤ ‘Ó\TdüTÔ+~? n˙, |ü]XÀ<Ûäq
n+fÒ @$T{À ‘Ó\TkÕ?j·Tì n&ÉT>∑&ÉeTT »]–q~. qqTï MTs¡T
Á|ü•ï+#ês¡T u≤>∑T+~. <ëìøÏ »yêãT #Óù|Œ u≤<Ûä´‘· Hê<˚ nsTTq+<äTq
H˚qT »yêãT #Óù|Œ <ëì˝À uÛ≤>∑eTT>±H˚ ìqTï á Á|üX¯ïqT ‹]–
n&ÉT>∑T#·THêïqT.
n&ç–q Á|üX¯ïqT ‹]– Á|üX¯ï>± n&ÉT>∑&ÉeTT »yêãT˝Àì uÛ≤>∑y˚T
nì y˚TeTT #Ó|üŒ&ÉeTT ˙≈£î ÄX¯Ãs¡´eTT>±j·TTHêï y˚TeTT e÷Á‘·eTT
$~Û>± n<˚ Á|üX¯ïqT n&ÉT>∑e\dæ e∫Ãq~. <ëìøÏ MTs¡T »yêãT #Ó|挑˚
yÓ‘·ø£&ÉeTT, u≤>± yÓ‘·ø£&ÉeTT, |üP]Ô yÓ‘·ø£&ÉeTT nì #Ó|üŒ>∑\s¡T.
ªª|ü]XÀ<Ûqä μμ |ü<eä TT˝À ªyÓ‘ø· &£ eÉ TTμ nì ns¡eú TT >∑\<äT. ªª|ü]XÀ<Ûqä μμ˝À
|ü]GXÀ<Ûäq nqT ¬s+&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>± |ü<äeTTqï~. n+<äT˝À yÓTT<ä{
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
13
j·TTqï ª|ü]μ nqT |ü<äeTTqT >±*øÏ e<ä*y˚dæ πøe\eTT ªXÀ<Ûäqμ nqT
<ëìøÏ e÷Á‘·eTT ns¡úeTTqT #Ó|ü#·THêïs¡T. ª|ü]XÀ<Ûäqμ nqT |üP]Ô
|ü<äeTTq≈£î mes¡÷ dü]jÓÆTq ns¡úeTTqT #Ó|üŒ˝Ò<äT. ª|ü]XÀ<Ûäqμ nqT
|üP]Ô |ü<äeTTq≈£î ns¡úeTT ø±yê\+fÒ eTT+<äT ªª|ü]bÕ\qμμ nqT
|ü<äeTTq≈£î ns¡úeTT ‘Ó*dæ j·TT+&Ü*. nsTT‘˚ nø£ÿ&É ≈£L&Ü ªªbÕ\qμμ
nqT |ü<äeTTqπø ns¡úeTTqT #Ó|ü#·THêïs¡T ‘·|üŒ ªª|ü]μμ nqT X¯ãe› TTq≈£î
ns¡úeTTqT mes¡÷ #Ó|üŒ˝Ò<äT. ªª|ü]XÀ<Ûäqμμ nqT |ü<äeTTq≈£î >±˙,
ªª|ü]bÕ\qμμ nqT |ü<äeTTq≈£î>±˙, ªª|ü]o\qμμ nqT |ü<äeTTq≈£î>±˙
|üP]Ô ns¡úeTTqT #Ó|üŒø£ yê{Ï˝À ˇø£ uÛ≤>∑yÓTÆj·TTqï ªXÀ<Ûäqμ, ªbÕ\qμ,
ªo\qμ nqT yê{ÏøÏ e÷Á‘·eTT ns¡úeTTqT #Ó|üø=+≥THêïs¡T. ªª|ü]μμ
nqT |ü<äeTTqT e<ä*y˚XÊs¡T. yÓTT<ä{ ªª|ü]bÕ\qμμ nqT |ü<äeTTq≈£î
ns¡eú TTqT ‘Ó*j·T>∑*–‘˚ $T>∑‘ê s¬ +&ÉT |ü<eä TT\≈£î ns¡eú TT ‘Ó*j·TTqT.
Á|üX¯ï :` MTs¡T #Ó|üŒe\dæq $wüj·TeTTqT e<ä* y˚πs $wüj·TeTT˝ÀìøÏ
b˛j·÷s¡T. ª#Ó≥Tº eTT+<ë $‘·TÔ eTT+<ëμ nqTq~ eTTK´yÓTÆq
düe÷#ês¡eTT. nsTT‘˚ MTs¡T Ä $wüj·TeTTqT e<ä* dü+ã+<ÛäeTT˝Òì
$wüj·TeTTqT ‘Ós¡MT~øÏ ‘Ó#êÃs¡T.
»yêãT :` ndü\sTTq $wüjT· eTT ø=s¡øπ á $wüjT· eTTqT #Ó|ü #·THêïeTT.
#Ó≥Tº eTT+<ë $‘·TÔ eTT+<ë? j·TqT <ëìøÏ »yêãT <=]øÏHê <ëìì
Á>∑V≤æ +#·T dæ‹ú ˝À eTìwæ ˝Ò&TÉ . »yêãT <=s¡ø˝£ <Ò qä T ÁuÛeÑ T˝ÀH˚ j·TT+&ÉTqT.
n+<äTe\q <=]øÏq »yêãTqT »yêãT>± ns¡eú TT #˚dTü ø=qT≥≈£î eTT+<äT
m+‘√ düe÷#ês¡eTTqT ‘Ó*j·Te\dæ j·TTqï~. n+<äTe\q Ç|ü&ÉT
ªª|ü]bÕ\qμμ X¯ãe› TTq≈£î $es¡eTTqT ‘Ó\TdüTø=+<ëeTT. sêE, sê»´eTT
$wüj·TeTTqT #·÷ùdÔ sê»´eTT˝À sêE n~Ûø±s¡eTTqT kÕ–+#·T≥≈£î
14
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
m+<äs√ bÕ\≈£î\T nedüs¡eTT. sêE ˇø£ÿ&Ó’‘˚ sêEÁøÏ+<ä bÕ\≈£î\T
nH˚øe£ T+~ j·TT+{≤s¡T. nsTT‘˚ sêE ø£ì|æ+#˚ yê&˚, bÕ\≈£î\T ø£ì|æ+#˚
yêπs. ø£ì|æ+#˚ sêE ÁøÏ+<ä ø£ì|æ+#˚ bÕ\≈£î\T eT+Á‹, ùdHê~Û|ü‹
yÓTT<ä\Tø=ì kÕ<Ûës¡D uÛÑ≥Tì es¡≈£î, m+<äs√ bÕ\≈£î\T ñ+&É&ÉeTT
dü V ü ≤ »y˚ T ! sêEjÓ T Tø£ ÿ sê»´eTT ∫qï<ä s TT‘˚ bÕ\≈£ î \T
‘·≈£îÿe>±j·TT+<äTs¡T. sêEjÓTTø£ÿ sê»´eTT ô|<ä›<äsTT‘˚ sêE e÷≥qT
neT\T »s¡T|ü⁄≥≈£î #ê˝≤eT+~ bÕ\≈£î\T nedüs¡eT>∑T<äTs¡T.
H˚&ÉT uÛÑ÷$TMT<ä 194G1R yÓTT‘·ÔeTT 195 <˚X¯eTT\T >∑\e⁄.
195 <˚X¯eTT\≈£î sêE\T j·TTHêïs¡T, bÕ\≈£î\T j·TTHêïs¡T. nsTT‘˚
$X¯«eT+‘·{Ïø° ˇø£ #·Áø£e]Ô >∑\&ÉT. n‘·&˚ ø£ì|æ+#·ì <˚e⁄&ÉT. <˚e⁄ì
n~Ûø±s¡eTT $X¯«eTT˝Àì Á|ü‹ nDTe⁄ es¡≈î£ yê´|æ+∫j·TTqï~. <˚e⁄&ÉT
ˇø£ÿ&˚, Äj·Tq @MT #˚j·TTyê&ÉT ø±&ÉT. nsTT‘˚ Äj·Tq n~Ûø±s¡eTTqT
$düÔ]+∫ bÕ*+#·T bÕ\≈£î\T ø√≥¢ dü+K´˝À >∑\s¡T. ø£ì|æ+#˚ sêE
ÁøÏ+<ä |üì#˚j·TTyê]ì bÕ\≈£î\+fÒ, ø£ì|æ+#·ì #·Áø£e]Ô nsTTq <˚e⁄ì
ÁøÏ+<ä |üì#˚j·TTyê]ì ªª|ü]bÕ\≈£î\Tμμ nì n+{≤s¡T. <˚e⁄ì $X¯«
kÕÁe÷»´eTT˝À <˚e⁄&ÉT n~Û|ü‹ ø±>± Äj·Tq ÁøÏ+<ä |üì #˚j·TT
|ü]bÕ\≈£î\T ø=ìï ø√≥¢ dü+K´˝À >∑\s¡T. <˚e⁄ìï >∑T]+∫ Ç‘·H˚ <˚e⁄&Éì,
<˚e⁄&ÉT Ç˝≤π>j·TT+{≤&Éì m˝≤ #Ó|üŒ˝ÒyÓ÷, n˝≤π> $X¯«eTT˝À <˚e⁄ì
sê»´eTT ø=s¡≈£î |üì#˚j·TT |ü]bÕ\≈£î\T Ç+‘·eT+~ j·TTHêïs¡ì #Ó|üŒ
M\T˝Ò<Tä . <˚e⁄ì |ü]bÕ\≈£î\THêïs¡qT $wüjT· y˚T #ê˝≤eT+~øÏ ‘Ó*j·T<äT.
<˚e⁄ì bÕ\≈£î\T ◊<äT s¡ø£eTT\T>± $uÛÑõ+|üã&çj·TTHêïs¡T.
1) eTVü ‰ uÛ Ñ ÷ ‘· e TT\T, 2) uÛ Ñ ÷ ‘· e TT\T, 3) ñ|ü uÛ Ñ ÷ ‘· e TT\T,
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
15
4) >∑ÁVü≤eTT\T, 5) ñ|ü >∑ÁVü≤eTT\T. ªuÛÑ÷‘·eTTμ nq>± JeeTT
>∑\~j·Tì ns¡úeTT. ªÁ>∑Vü≤eTTμ nq>± Á>∑Væ≤+#·Tq~ j·Tì ns¡úeTT.
ns¡úeTT\T y˚s¡sTTHê ¬s+&ÉT s¡ø£eTT\T>±j·TTqï$ JeeTT >∑\y˚j·Tì
‘Ó*j·Te˝…qT. <˚e⁄ì bÕ\≈£î\T>± #Ó|Œü ã&ÉT#·Tqï ◊<äT s¡øe£ TT\ Je⁄\T
(uÛ÷Ñ ‘·eTT\T eT]j·TT Á>∑V≤ü eTT\T) Äø±X¯eTT˝ÀH˚ ñqï$. uÛ÷Ñ $TMT<ä≈î£
nedüs¡eTTqT ã{Ϻ e∫Ãb˛e⁄#·T+&ÉTqT.
Á|üXï¯ :` uÛ÷Ñ $TMT<ä @ <˚Xe¯ TT˝À nsTTHê, mes¡÷ <˚e⁄ì bÕ\≈£î\THêïs¡ì
>±˙, yê]ì |òü˝≤Hê ù|s¡¢‘√ |æ\TdüTÔHêïeTì>±˙ #Ó|üŒ˝Ò<äT. n˝≤ #Ó|æŒq
yê]˝À MTπs yÓTT<ä{Ïyês¡T. eTT+<äT, yÓqTø£ @ Ä<Ûës¡eTT ˝Òì e÷≥qT,
Ç+‘·es¡≈£î mes¡÷ #Ó|üŒì e÷≥qT y˚TeTT m˝≤ qe÷à*? y˚TeTT
qeTTà≥≈£î @<äsTTHê Ä<Ûës¡eTT+fÒ #Ó|üŒ+&ç.
»yêãT :` uÛÑ÷$TMT<ä mes¡÷ #Ó|üŒì C≤„qeTTqT ø£èwüßí&ÉT ns¡T®qTq≈£î
#ÓbÕŒ&ÉT. mes¡÷ #Ó|Œü ì C≤„qeTT, me]ø° ‘Ó*j·Tì s¡V≤ü dü´eTì, me]ø°
‘Ó*j·Tì $<ä´ #Ó|ü#·THêïqì ø£èwüßí&ÉT #Ó|æŒq|ü&ÉT ˙e˝… ns¡T®qT&ÉT
BìøÏ Ä<Ûës¡y˚T$T? nì n&ÉT>∑˝Ò<äT. n≥T¢ n&ç–Hê me]ø° ‘Ó*j·Tì
s¡Vü≤dü´eTT ì>∑÷&ÛÉeTT>±H˚ j·TT+&ÉTqT >±˙ Ä<Ûës¡ düVæ≤‘·eTT>±
ñ+&É<äT. ˇø£e÷s¡T »]–q ‘·sê«‘· n~ Ç‘·s¡T\≈£î Ä<Ûës¡eT>∑TqT.
n˝≤π> ˇø£e÷s¡T ‘Ó*dæq ‘·sê«‘· <ëìì Ä<Ûës¡eTT>± #Ó|üŒe#·TÃqT.
<˚e⁄ì C≤„qeTT <˚e⁄ìøÏ ‘·|Œü Ç‘·s¡ eTqTwüß\≈£î meìøÏ>±˙ ‘Ó*j·T<äì
<˚e⁄&˚ #Ó|æŒq|ü&ÉT, <˚e⁄&ÉT ‘·q C≤„qeTTq≈£î Ä<Ûës¡eTTqT m˝≤
#·÷|ü>∑\&ÉT? ªª<˚e⁄ì C≤„qeTT <˚e⁄ìøÏ ‘·|üŒ me]ø° ‘Ó*j·T<äTμμ ø±e⁄q
<˚e⁄ì C≤„qeTTq≈£î yêdüÔeeTT>± <˚e⁄&˚ Ä<Ûës¡eTT. <˚e⁄&ÉT me]ø°
16
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
‘Ó*j·T&ÉT, n˝≤π> <˚e⁄ì C≤„qeTT <˚e⁄ìøÏ ‘·|üŒ me]ø° ‘Ó*j·T<äT.
n˝≤+≥|ü&ÉT eTìwæøÏ ‘Ó*j·TT @ Ä<Ûës¡eTT ñ+&É<Tä . n≥¢ì Ä<Ûës¡eTT
˝Òq+‘·e÷Á‘·eTTq <˚e⁄&ÉT>±˙, <˚e⁄ì C≤„qeTT>±˙ ndü‘·´eTT ø±<äT
ø£<ë! n˝≤π> Ç|ü&ÉT y˚TeTT #Ó|æŒq eTVü‰uÛÑ÷‘·, uÛÑ÷‘·, ñ|üuÛÑ÷‘·,
Á>∑Vü≤, ñ|üÁ>∑Vü≤eTT\qT mes¡÷ #Ó|üŒ≈£îHêï n$ yÓTT<ä{Ïe÷s¡T
‘Ó*j·Tã&ÉT≥ #˚‘· yê{ÏøÏ Ä<Ûës¡eTT ˝Ò<äìj˚T #Ó|üŒe#·TÃqT. nsTTHê
n$ ndü‘·´eTT\T ø±e⁄.
á ◊<äT s¡ø£eTT\yês¡T düècÕ˜´~qT+&ç j·TT+&ÉT≥ e\q, yês¡T
H˚&ÉT Áø=‘·Ô>± $ì|æ+∫q|üŒ{Ïø° yê] ñìøÏ bÕ‘·<˚j·Tì #Ó|üŒe#·TÃqT.
bÕ‘·yê{ÏøÏ mø£ÿ&√ ˇø£#√≥ Ä<Ûës¡eTT \_Û+#·TqT. <ëìÁ|üø±s¡eTT
#·÷ùdÔ ªø£\ŒHê#êyê¢μ nqT ÄyÓT nyÓT]ø±˝À HêkÕj·T+<äT (n+‘·]ø£å
|ü]XÀ<ÛäHê πø+Á<äeT+<äT) |üì#˚j·TT eTVæ≤fi¯ n+‘·]ø£å |ü]XÀ<Ûäq≈£î
Äø±X¯eTT˝ÀìøÏ b˛sTT ‹]– e#·Tà Á|üj·÷DeTT˝À ñ|üÁ>∑Vü≤eTT ÄyÓT
Á|üj÷· DÏ+#·T sê¬ø{Ÿ≈î£ &Ûøû =ì ÄyÓT, ÄyÓT‘√bÕ≥T >∑\ $T>∑‘ê Äs¡TeT+~
#·ìb˛e&ÉeTT »]–q~. á $wüjT· eT+‘·jT· ÷ y˚TeTT Áyêdæq ªª|ü⁄qs¡q® à
s¡Vü≤dü´eTTμμ nqT Á>∑+<∏äeTT˝À >∑\<äT. nø£ÿ&É Áyêdæq düe÷#ês¡eTT
ÁøÏ+<ä bı+<äT|üs¡T#·T#·THêïeTT #·÷&É+&ç.
yÓTT≥ºyÓTT<ä{Ï uÛ≤s¡rj·T n+‘·]ø£å j·÷Á‹≈£îsê\T ªø£\ŒHê#êyê¢μ
ù|s¡T $qìyês¡T+&És¡T. uÛ≤s¡rj·T eTVæ≤fi≤ kÕVü≤kÕìø°, y˚T<∏ädüT‡≈£L
∫Vü≤ïeTT>± ì*∫b˛sTTq |ü+C≤uŸ sêÅwüºeTTq≈£î #Ó+~q ø£\ŒHê#êyê¢,
nyÓT]ø± <˚XÊìøÏ #Ó+~q n+‘·]ø£å |ü]XÀ<ÛäHê dü+düú NASA (HêkÕ) ˝À
|üì #˚ùd~. n+‘·]ø£åeTT˝ÀìøÏ Á|üjÓ÷–+∫q ø=\+_j·÷ ùdŒdtwæ|t˝À
Ç‘·s¡ bÕXÊÑ·´ n+‘·]ø£å j·÷Á‹≈£î\‘√bÕ≥T n+‘·]ø£å j·÷Á‘·˝À
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
17
|ü]XÀ<Û≈ä î£ sê*>± bÕ˝§Zì n+‘·]ø£eå TT˝ÀìøÏ Á|üj÷· DÏ+∫+~. Äø±X¯eTT
˝ÀH˚ ø=+‘·ø±\eTT >∑&ç|æ |ü]XÀ<Ûäq kÕ–+∫q ‘·sê«‘· ø=\+_j·÷
ùdŒdtwæ|t uÛÑ÷$TøÏ ‹s¡T>∑T Á|üj·÷DeTT yÓTT<ä\Tô|{Ϻ+~. 2003e
dü+e‘·‡s¡eTT |òæÁãe] 1e ‘˚Bq Ç+ø√ |ü<äVü‰s¡T (16) ì$TwüeTT\˝À
uÛ÷Ñ $TMT<ä ~>∑uÀ‘·Tqï ø=\+_j·÷ ùdŒdtw|æ t <äTs¡<èä wüeº XÊ‘·TÔ }Væ≤+#·ì
|ü]D≤eTeTT\ e\q Äø±X¯eTT˝ÀH˚ uÛÑ÷$T yê‘êes¡DeTT ˝ÀìøÏ
Á|üy•˚ dü÷HÔ ˚ Áù|*b˛sTT+~. <ëì‘√bÕ≥T n+<äT˝À Á|üj÷· DÏdTü qÔ ï n+‘·]ø£å
j·÷Á‹≈£î\+<äs÷¡ ∫qï∫qï eTTø£ÿ˝…’ #·ìb˛j·÷s¡T. uÛ≤s¡rj·T y√´eT>±$T
ø£\ŒHê#êyê¢ ≈£L&Ü Ä |òüTÀs¡ Á|üe÷<äeTT˝À ÁbÕD≤\T ø√˝ÀŒe&ÉeTT
»]–+~. nsTT‘˚ ÄyÓT ø=~› s√E\πø ‹]– uÛÑ÷$T MT<ä |ü⁄≥º&ÉeTT
»]–+~.
ø£\ŒHê#êyê¢ ‹]– |ü⁄{Ϻq düe÷#ês¡eTTqT (mdt._.j·THé 7)
#Ûêq˝Ÿ eT]j·TT Ç+&çj·÷≥T&˚ |üÁ‹ø£, ø£\ŒHê#êyê¢ eT∞fl »ìà+∫q
ø£<∏äHêìï Á|ükÕs¡eTT #˚dæ Á|ü|ü+#êìøÏ n+~+#·&ÉeTT »]–+~. Ä
$esê\qT #·÷ùdÔ, ñ‘·Ôs¡ uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝À ñ‘·Ôs¡Á|ü<˚XŸ sêÅwüºeTT˝ÀqTqï
ãT\¢+<é wüVü≤sY nH˚ Á>±eTeTT˝À sêCŸ≈£îe÷sY nH˚ kÕ<Ûës¡D e´ekÕj·T
≈£L©>± |üì #˚j·TT#·Tqï e´øÏÔ ≈£î≥T+ãeTT˝À n‘·ìøÏ ≈£îe÷¬sÔ>±
»ìà+∫+~. 2003e dü+e‘·‡s¡eTT e÷]à 23e ‘˚Bq ñbÕdüq nqT
ù|s¡T‘√ Ä ≈£î≥T+ãeTTq ø£\ŒHê#êyê¢ »ìà+#·&ÉeTT »]–+~. ñbÕdüq
(ø£\ŒHê#êyê¢) ≈£î Hê\T>∑T dü+e‘·‡sê\ ej·TdüT‡˝À e÷{\T e#êÃsTT.
e÷{≤¢&&É eÉ TTqT ÁbÕs¡+_Û+∫q ñbÕdüq, ‘êqT >∑‘»· qà˝À ø£\ŒHê#êyê¢
nqT ù|s¡T>∑\ n+‘·]ø£å |ü]XÀ<Ûä≈£îsê*q˙, ‘·q ‘·+Á&ç ù|s¡T ãHê؇<ëdt
j·T˙, Hê\T>∑T dü+e‘·‡s¡eTT\ ÁøÏ‘·eTT ‘êqT ‘√{Ï n+‘·]ø£å |ü]XÀ<Ûä≈£î
18
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
\‘√ ø£*dæ ˇø£ $e÷qeTT˝À Äø±X¯eTTqT+&ç ~–edüTÔ+&É>±, ‘·eT
$e÷HêìøÏ Á|üe÷<äeTT »]– ‘êeT+<äse¡ T÷ #·ìb˛j·÷eTì #Ó|Œü &ÉeTT
»]–+~.
>∑‘· »qà $esê\qT |üPdüÁ>∑T∫Ãq≥T¢ #Ó|ü#·Tqï ñbÕdüq
(ø£\ŒHê #êyê¢) jÓTTø£ÿ ù|s¡T ñ‘·Ôs¡Á|ü<˚XŸ sêÅwüºeT+‘ê Áø£eT+>± ‘Ó*dæ
b˛sTT+~. Á|üdüTÔ‘·eTT ñ‘·Ôs¡Á|ü<˚XŸ˝Àì m‘ê« õ˝≤¢˝Àì ªª|üsƒêμμ nH˚
Á>±eTeTT˝À ≈£L* |üì #˚düTø=+≥Tqï ‘·+Á&ç sêCŸ≈£îe÷sY‘√ bÕ≥T
J$düTÔqï ñbÕdüq ‘·qqT Ç+≥s¡÷«´ #˚j·T&ÜìøÏ e∫Ãq Á|ü|ü+#·kÕúsTT
MT&çj·÷ Á|ü‹ì<ÛäT\‘√ e÷{≤¢&ÉT#·÷ y˚TeTT uÛÑ÷$TMT<ä≈£î ‹]– edüTÔqï
n+‘·]ø£åHÍø£≈£î Äø±X¯eTT˝À dü+#·]düTÔqï ˇø£ ô|<ä› eT+#·T>√fi¯eTT
>∑T<äT›≈£îqï<ä˙, <ëìe\q ‘·eT n+‘·]ø£åHÍø£ Áù|*b˛sTT n+<äT˝Àì
‘êeT+<äse¡ T÷ #·ìb˛j·÷eT˙ #Ó|Œæ q~. 2003e dü+e‘·‡s¡eTT |òÁæ ãe]
1e ‘˚Bq HêkÕπø+Á<äeTT yês¡T n+‘·]ø£å HÍø£≈£î ãj·T{Á|üø£ÿq #·T≥Tº
neT]Ãq ù|¢≥T }&çb˛sTTq <ëìe\q Ä HÍø£ uÛÑ÷$T yê‘êes¡DeTT
˝ÀìøÏ edü÷ÔH˚ yê‘êes¡D sê|æ&ç y˚&çøÏ Áù|*b˛sTT+<äì #ÓbÕŒs¡T.
HêkÕyês¡qTø=qï≥T¢ nø£ÿ&É »s¡>∑˝Ò<ä˙, Äø±X¯eTT˝À uÛÑ÷$TøÏ 70
øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡eTT˝ÀH˚ eT+#·T>√fi¯eTTq≈£î n+‘·]ø£Hå Íø£ >∑T<äTø› √e&ÉeTT
e\q Á|üe÷<äeTT »]–+<äì Á|ü‘´· ø£å kÕøÏå nsTTq ø£\ŒHê#êyê¢ #Ó|Œü &ÉeTT
e\q ‘Ó*dæb˛sTT+~.
ø£\ŒHê#êyê¢ Á|üj·÷DÏ+#·T n+‘·]ø£å $e÷qeTT uÛÑ÷$TøÏ 70
øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡eTT˝ÀH˚ eT+#·T>√fi¯eTTq≈£î >∑T<äT›ø√e&ÉeTT »]–q<äì
$HêïeTT ø£<ë! n+‘·es¡≈£î me]ø° ‘Ó*j·Tì eT+#·T>√fi¯eTT @$T{Ï?
nì mes¡sTTHê Ä˝À∫+#êsê? eT+#·T>√fi¯eTTqT >∑T]+∫ @ XÊÅdüÔy˚‘·Ô
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
19
>±˙, @ |ü]XÀ<Ûä≈£î&ÉT>±˙ #ÓbÕŒsê? #Ó|üŒ˝Ò<äT. eT+#·T>√fi¯eTT jÓTTø£ÿ
s¡Vü≤dü´eTTqT $|挑˚ n<=ø£ ñ|üÁ>∑Vü≤eTT. <ëìù|s¡T me]ø° ‘Ó*j·T<äT.
ø=ìï düeTj·TeTT˝˝À dü÷ú\eTT>± ø=ìï düeTj·TeTT\˝À dü÷ø£åàeTT>±
j·TT+&ÉT Ä ñ|üÁ>∑Vü≤eTT n<˚ |üì>± dü÷ú\eTT>± sê¬ø{Ÿ≈£î m<äTs¡T>±
e∫Ãq~. nqTø√ì |ü]D≤eTeTT e\q »]–q <äTs¡È≥q˝À n+‘·]ø£å
j·÷Á‹≈£î\T #·ìb˛e&ÉeTT »]–q~. nsTT‘˚ #·ìb˛sTTq ø£\ŒHê#êyê¢
‹]– |ü⁄{Ϻ ÄyÓT #Ó|挑˚ Ä $wüj·TeTT ãj·T{ÏøÏ ‘Ó*dæq~. ñ|ü
Á>∑Vü≤eTTq≈£î Ä<Ûës¡eTT>± eT+#·T>√fi¯eTT ø£ì|æ+∫Hê, n~ ‘Ó*j·Tì
s¡Vü≤dü´eTTq≈£î Ä<Ûës¡eTì mes¡÷ nqTø√˝Ò<äT. #·∫ÃÁã‹øÏq eTìwæ
Á|ü‘´· ø£å kÕø£´å eTT>± #Ó|Œæ Hê ñ|üÁ>∑V≤ü eTT jÓTTø£ÿ ñìøÏì >∑T]+∫ ‘Ó*j·Tì
yês¡T Á>∑T&ç¶yê]‘√ düe÷qeTT ø±<ë!
ãT~∆ $ø±düeTT ø£*Zqyê]øÏ uÛÑ÷‘·eTT\, Á>∑Vü≤eTT\ >∑T]+∫
Ä<Ûës¡eTT\T uÛÑ÷$TMT<ä mH√ï >∑\e⁄. nsTTHê eTqTwüß\T yê{Ïì
Á>∑Væ≤+#·˝Ò≈£îHêïs¡T. y˚TeTT #Ó|ü Á>∑Vü≤eTT\T, uÛÑ÷‘·eTT\ ù|s¡T¢
Áø=‘·eÔ sTTHê yê{Ï |üqT\T uÛ÷Ñ $TMT<ä mH√ï »s¡T>∑T#·Tqï$. Ä˝À∫+∫
#·÷ùdÔ yê{Ï |üqT˝Ò yê{ÏøÏ Ä<Ûës¡eTì #Ó|üŒe#·TÃqT. Äø±X¯eTT˝À
dü+#·]+#·T uÛ÷Ñ ‘·eTT\˝À, ñ|üu÷ÑÛ ‘·eTT\˝À mH√ï ˝…øÿ£ ˝Òqìï C≤‘·T\T>±
$uÛÑõ+|üã&çq$. n+<äT˝À ø=ìï e+<ä\ C≤‘·T\T s√>∑eTT\T>±
j·TTqï$. n+<äT˝À ø±´q‡sY s√>∑eTT nqT ù|s¡T>∑\ uÛÑ÷‘·eTT\T mH√ï
\ø£å\˝À >∑\e⁄. eTqTwüß\T #˚düTø=qï bÕ|üeTTqT nqTdü]+∫ ø±´q‡sY
s√>∑eTT nqTuÛÑ$+#·e\dæq bÕ|üeTTqï yêìì yÓ<äøÏ ø±´q‡sY uÛÑ÷‘·eTT
|ü≥Tºø=qTqT. uÛ÷Ñ ‘·eTT nq>± <äjT· ´yÓ÷, |æXÊ∫jÓ÷ nì nqTø√e<ä+› &ç.
JeeTTqï Á>∑Vü≤eTT˝≤+{Ï<äì ‘Ó*j·Te˝…qT. ªªs√>∑eTT ˇø£ uÛÑ÷‘·eTTμμ
20
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
nqT e÷≥ Á|üø±s¡eTT ø±´q‡sY s√>∑eTT ˇø£ uÛÑ÷‘·eTT>± j·TT+&ç
eTqTwüß\qT ‘·q s√>∑eTT #˚‘· ˇø£yÓ’|ü⁄ |”&ç+#·T#·THêï eTqTwüß\T
s√>∑eTT\qT uÛÑ÷‘·eTT\T>± >∑T]Ô+#·Tø√˝Òì dæú‹˝À j·TT+&ç Á|ü‘˚´øÏ+∫
uÛÑ÷‘·eTT\, Á>∑Vü≤eTT\ >∑T]+∫ Ä<Ûës¡eTTqï<ë! nì n&ÉT>∑&ÉeTT
$∫Á‘·eTT>± j·TTqï~. ø£\ŒHê#êyê¢ eTs¡D≤ìøÏ ø±s¡DyÓTÆq eT+#·T>√fi¯
Äø£è‹‘√ j·TTqï ñ|üÁ>∑Vü≤eTT Ä<Ûës¡eTT ø±<ë! n˝≤π> H˚&ÉT nH˚ø£
s√>∑eTT\ s¡÷|üeTT‘√ nH˚ø£ C≤‘·T\T>± uÛÑ÷$TMT<ä dü+#·]+#·T mH√ï
uÛÑ÷‘·eTT\T, ñ|üuÛÑ÷‘·eTT\T Ä<Ûës¡eTT ø±<ë! eTìwæ eT÷&ÉT s¡ø£eTT\
uÛÑ÷‘·eTT\, ¬s+&ÉT s¡ø£eTT\ Á>∑Vü≤eTT\ bÕ\q˝À nH˚ø£ ø£wüºdüTKeTT\T
nqTuÛÑ$+#·T #·THêï&Éì #ê˝≤eT+~øÏ ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~.
Á|üX¯ï :` Äø±X¯eTT˝À >√fi¯eTTqT Á>∑Vü≤eTT nq&ÉeTT˝À ‘·|ü˝Ò<äT.
nsTTHê eT+#·T>√fi¯eTT ñ+≥T+<äqT $wüj·TeTTqT qeTà˝Ò≈£îHêïeTT.
mes√, mø£ÿ&√ #·ìb˛sTTq yê] ù|s¡T #Ó|æŒ ñ|üÁ>∑Vü≤eTTqT >∑T]+∫q
Ä<Ûës¡eTT n+≥THêïs¡T. <ëìì ø=+‘· q$TàHê ø=+‘· qeTàeTT nìj˚T
#Ó|ü<äTeTT. n+‘˚ø±ø£ s√>±\qT JeeTTqï uÛÑ÷‘·eTT\ì Ç+‘·es¡≈£î
uÛÑ÷$TMT<ä mes¡÷ #Ó|üŒ˝Ò<äT. n˝≤+≥|ü&ÉT MT e÷≥\qT y˚TeTT
m˝≤ qe÷à*? ø±´q‡sY s√>∑eTT n+<ä]ø° ‘Ó*dæq<˚. n~ ø±´q‡sY
ø£D≤\‘√ ≈£L&ÉTø=qï s√>∑eTT. eTq XÊÅdüÔy˚‘·Ô\T ø£qT>=qï ∫øÏ‘·‡\˝À
πs&çj·T+ <∏Ós¡|” nqTq~ eTTK´yÓTÆq~. πs&çj·T+ øÏs¡DeTT\ <ë«sê
ø±´q‡sY ø£D≤\qT ø±*à y˚j·T&ÉeTT yÓ’<ä´eTT>± #Ó|üŒã&ÉT#·T+&É>±,
Hê>∑]ø£‘· m+‘√ n_Ûeè~∆jÓÆTq á ø±\eTT˝À <äj·÷´\T, uÛÑ÷‘ê\T
nì sê‹j·TT>∑eTT e÷≥\T #Ó|æŒ q$Tà+#ê\+fÒ #ê˝≤ ô|<ä› bıs¡bÕ≥T.
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
21
m+‘√ $C≤„qeTT ô|]–q á ø±\eTT˝À MT e÷≥\qT qeTàs¡T>±ø£
qeTàs¡T. ø=+‘· ôd’qT‡qT #·<äTe⁄ø=qï y˚TeTT m˝≤ qe÷à*? á
ø±\eTT˝À |üX¯óe⁄\ ø±|ü] ≈£L&Ü MT e÷≥qT qeTàs¡T.
»yêãT :` |üX¯óe⁄\ ø±|ü]øÏ ô|<ä›>± ãT~∆ $ø±düeTT+&É<äT, ø±e⁄q
yê&ÉT qeTàø£b˛sTTHê <ëìøÏ ˇø£ ns¡úeTT >∑\<äT. yê&ÉT ‘Ó*$ ‘·≈£îÿe
yê&ÉT˝Ò!j·Tì düe]+#·Tø√e#·TÃqT. ø£q|ü&ÉT kÕø£å´eTT\T m<äTs¡T>±
j·TT+fÒ sê‹ j·TT>∑eTT, ÇdüTø£ j·TT>∑eTT nì ùV≤fi¯q>± e÷{≤¢&ÉT#·÷
$\TyÓ’q düe÷#ês¡eTTqT ‘Ó*j·T≈£î+&Ü e<äT\Tø√e&ÉeTT $C≤„qeTT
ø±<äT nC≤„qeT>∑TqT. |üPs¡«eTT ˇø£ ø£$ ªª‘Ó*dæq yê]øÏ #Ó|üŒe#·TÃqT.
‘Ó*j·Tì yê]øÏ #Ó|üŒe#·TÃqT. dü>∑eTT ‘Ó*d” ‘Ó*j·Tìyê]øÏ #Ó|üŒ&ÉeTT
ÁãVü≤àeX¯eTT ≈£L&Ü ø±<äTμμ nì nHêï&ÉT ãVüQXÊ MT˝≤+{Ï yê]ì
#·÷∫j˚T Ä ø£$ n˝≤ #Ó|æŒj·TT+&Ée#·TÃqT. ø=+‘· $C≤„qeTT ø£*–
≈£L&Ü Á|ü‘·´ø£åeTT>± »s¡T>∑T $wüj·TeTT\qT >∑T]+∫ m+<äTøÏ˝≤ »s¡T>∑T
#·Tqïeì Ä˝À∫+#·ø£b˛‘˚ MT ‘Ó*$ $C≤„qe+‘·eTsTTq<Ó˝≤j·T>∑TqT!
Á|üX¯ï :` á eT<Ûä´ø±\eTT˝À ˇø£ C≤+&ûdt s√>∑eTT (ø±yÓTs¡¢ s√>∑eTT)
>∑\ e´øÏÔ &Üø£ºs¡Te<ä›≈£î b˛sTT ∫øÏ‘·‡ #˚düTø√≈£î+&Ü ø±yÓTs¡¢≈£î eT+Á‘·eTT,
n+Á‘·eTT y˚kÕÔqì #Ó|æŒq e´øÏÔ <ä>∑Zs¡≈£î b˛j·÷&ÉT. n‘·&ÉT eT+Á‘ê\
e\q>±˙, n+Á‘·eTT\ e\q>±˙ u≤>∑T ø±˝Ò<äT. ø±yÓTs¡T¢ rÁekÕúsTTøÏ
#˚s¡&ÉeTT e\q ∫es¡≈£î Vü‰dæŒ≥˝Ÿ≈£î b˛e&ÉeTT »]–q~. Vü‰dæŒ≥˝Ÿ˝À
&Üø£sº T¡ ¢ s√>∑eTT eTT~] b˛sTTq+<äTq 20 s√E\T ∫øÏ‘‡· #˚dæ s√>∑eTTqT
X¯Øs¡eTT˝À ˝Ò≈£î+&Ü #˚XÊs¡T. s√>∑eTT uÛÑ÷‘·eTsTTq|ü&ÉT (Je⁄&ÉsTT
q|ü&ÉT) Ä e÷+Á‹≈£îì e÷≥ $ì e´øÏÔ˝Àì s√>∑eTT e´øÏÔì e<ä*
22
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
m+<äT≈£î b˛˝Ò<äT? MTs¡T #Ó|üe÷≥ nø£ÿ&˚eTsTTq~? MTs¡T #Ó|üq
<ä+‘ê eè<∏ëÁ|üj·÷dü ø±<ë?
»yêãT :` eTìwæøÏ Äs√>∑´eTT u≤>± ˝Òø£b˛‘˚, n~ ¬s+&ÉT ø±s¡DeTT\
e\q »s¡T>∑TqT. ªs√>∑eTT\ e\qμ X¯Øs¡eTT˝À Äs√>∑´eTT dü]>± ˝Ò≈î£ +&Ü
b˛e#·TÃqT. ¬s+&Ée~ X¯Øs¡eTT˝Àì ª˝À|üeTT\ e\qμ X¯Øs¡ Äs√>∑´eTT
dü]>± ñ+&Éøb£ ˛e#·TÃqT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î eTTdü*‘·qeTT e\q X¯Øs¡eTT˝À
nej·TeeTT\T ã\V”≤q|ü&çb˛sTT <ëìe\q X¯Øs¡eTT˝À »s¡T>∑e\dæq
|üqT\T dü]>± »s¡T>∑ø£b˛‘˚ nHês√>∑´eTT‘√ u≤<Ûä|ü&É&ÉeTT »s¡T>∑T
#·T+&ÉTqT. Ç~ düV≤ü » dæ<e∆ä TT>± »s¡T>∑T ø±s¡DeTT. eè<ë∆|´ü ø±s¡DeTT
e\q X¯Øs¡eTT˝Àì nej·TeeTT\T ‘·eT‘·eT ø±s¡´eTT\qT dü]>±
#˚j·T˝Òø£b˛e⁄qT. n|ü&ÉT X¯Øs¡eTT˝À nH˚ø£ düeTdü´\T @s¡Œ&ÉTqT.
neìïj·T÷ s√>∑eTT\T ø±<äT. s√>∑eTT\ e\q Ä düeTdü´\T sê˝Ò<äT.
JsêíX¯j·TeTT˝À eè<ë∆|ü´ ø±s¡DeTT e\q Äø£* ‘·–Zb˛e&ÉeTT, ‹qï
ÄVü‰s¡eTT Js¡eí TT ø±ø£b˛e&ÉeTT »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. Bìì ªX¯Øs¡ ˝À|üeTTμ
ÁøÏ+~øÏ »eTø£{≤º*>±˙, <ëìì ªs√>∑eTTμ nì nq≈£L&É<äT. eè<ë∆|ü´eTT
sêì ø±\eTT˝À, ej·TdüT‡˝À ≈£L&Ü X¯Øs¡eTT˝À nej·Te düeTq«j·TeTT
‘·|æŒb˛e⁄≥ e\q, s¡kÕj·Tìø£ #·s¡´ ôV≤#·Tà ‘·>∑TZ\T ø±e&ÉeTT e\q,
Ç‘·s¡ ø±s¡DeTT\ e\q ø=ìï nej·TeeTT\T ã\V”≤qeT>∑T≥ e\q,
ÄVü‰s¡eTT e\q>±˙, eT‘·TÔbÕD°j·TeTT\ e\q>±˙, X¯Øs¡eTT˝À $wü
Á|üuÛ≤eeTT @s¡Œ&ÉT≥ e\q>±˙ nHês√>∑´eTT »s¡T>∑e#·TÃqT. yê{Ïì
s√>∑eTT\ ÁøÏ+~øÏ »eTø£{º≈£L&É<äT. Ç|ü&ÉT MTs¡T #Ó|æŒq ø±yÓTs¡T¢
(C≤+&ûdt) s√>∑eTT ø±<äT. Ç≥T¢ nH˚ø£eTT\T s√>∑eTT\T ø±ì
nHês√>∑´eTT\T >∑\e⁄.
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
23
X¯Øs¡eTT˝À m≥Te+{Ï ˝À|üeTT\T ˝Ò≈£îHêï ãj·T≥qT+&ç
Á|üy˚•+#·T ÁøÏeTT\ <ë«sê @s¡Œ&ÉT nHês√>∑´eTT\qT s√>∑eTT\ e\q
»]–q |üìj·Tì #Ó|üŒe#·TÃqT. s√>∑ÁøÏeTT\ e\q e#·Tà nH˚ø£eTsTTq
s√>∑eTT\T >∑\e⁄. yê{Ï˝À ø=ìï{Ïì eTqeTT #·÷∫q yê{Ïì, eTq≈£î
‘Ó*dæq yê{Ïì >∑T]+∫ #Ó|ü≈£îHêï ø=ìï |ü<äT\T s√>∑eTT\T >∑\e⁄.
eTq≈£î ‘Ó*j·Tì s√>∑eTT\T Ç+ø± Áø=‘·Ô>± sêuÀe⁄ s√>∑eTT\T Ç+ø±
ø=ìï |ü<äT\ dü+K´˝À >∑\e⁄. s√>∑eTT\T X¯Øs¡eTT˝ÀìøÏ m|ü&ÉsTTHê
#˚s¡e#·TÃqT. X¯Øs¡eTT˝ÀìøÏ s√>∑eTT\T sêe#·TÃqT ‹]– b˛e#·TÃqT.
nsTT‘˚ X¯Øs¡eTT˝Àì ˝À|üeTT\T ˇø£e÷s¡T eùdÔ ‘=+<äs>¡ ± b˛e⁄. ø=ìï
˝À|üeTT\T dæús¡kÕúsTT>± ñ+{≤sTT. ø=ìï ˝À|üeTT\qT ‘=+<äs¡>± dü]
#˚düTø√e#·TÃqT. ø=ìï ˝À|üeTT\T dü]#˚düTø=qT≥≈£î ≈£L&Ü M\T
|ü&Ée⁄. Ç≥T¢ ø=ìï $<ÛäeTT˝…’q ˝À|üeTT\T X¯Øs¡eTT˝À düVü≤»eTT>±
@s¡Œ&ÉT#·T+&ÉTqT.
ø£fi¯fl˝À e#·Tà ø£qTï#·÷|ü⁄ ˝À|üeTT e\q @s¡Œ&çq düeTdü´qT
ø£+{Ï ãj·T≥ n<ä›eTT\T yê&ç dü]#˚düTø√e#·TÃqT. >∑T+&Ó˝Àì s¡ø£Ô
Hêfi¯eTT\T |üP&çb˛sTT >∑T+&Ó≈£î s¡ø£ÔeTT dü]>± düs¡|òüsê ø±ø£ e#·TÃ
>∑T+&ÓH=|æŒì s¡øHÔ£ êfi¯eTT\T X¯óÁuÛeÑ TT #˚dæ dü]#˚dTü ø√e#·TÃqT. ø±˝ÒjT· eTT
(*esY) |üì˝À düeTq«j·T ˝À|üeTT e\q ø±yÓTs¡T¢ (C≤+&ûdt) e#·TÃ
neø±X¯eTT >∑\<äT. *esYqT dü]>± |üì#˚j·TTq≥T¢ #˚j·T&ÉeTT e\q
ø±yÓTs¡T¢ ˝Ò≈£î+&Ü b˛>∑\e⁄. á $<ÛäeTT>± X¯Øs¡eTT˝À @s¡Œ&ÉT
˝À|üeTT\qT ø=ìï+{Ïì dü]#˚dTü ø√e#·TÃqT. ø=ìï+{Ïì dü]#˚dTü ø=qT≥≈£î
M\T|ü&É<äT. ñã“düeTT (ÄdüÔe÷) Ç~ s√>∑eTT ø±<äT. eTìwæ yÓT<ä&TÉ ˝À
ˇø£ uÛ≤>∑eT+<äT @s¡Œ&çq ã\V”≤q‘· e\q ñã“düeTT e#·TÃqT. á
24
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
˝À|üeTTqT dü]#˚düTø=qT≥≈£î M\T|ü&É<äT. Ç~ ˇø£e÷s¡T @s¡Œ&çq
J$‘ê+‘·eTT ñ+&ÉTqT. ‘ê‘êÿ\eTT>± ø=+‘· ñ|üXe¯ TqeTTqT eT+<äT\
<ë«sê bı+<äe#·TÃqT. n+‘˚>±˙ XÊX¯«‘·eTT>± qj·TeTT #˚düTø=qT≥≈£î
M\T|ü&É<äT.
á $<Ûeä TT>± X¯Øs¡eTT˝À Äs√>∑´, nHês√>∑´eTT\qT ø£*+Z #·Tq$
ˇø£{Ï s√>∑eTT\T, s¬ +&ÉT X¯Øs¡ ˝À|üeTT\T >∑\e⁄. nsTT‘˚ á $wüjT· eTT
‘Ó*j·Tì eTqTwüß\T nìï{Ï˙ s√>∑eTT\ìj˚T #Ó|ü#·THêïs¡T. X¯Øs¡
˝À|üeTT\qT ≈£L&Ü s√>∑eTT>± ˝…øÏÿ+#·T#·THêïs¡T. X¯Øs¡ ˝À|üeTsTTq
ø±yÓTs¡¢qT s√>∑eTT>± ˝…øÏÿ+#·T#·THêïs¡T. nfÒ¢ X¯Øs¡ ˝À|üeTsTTq
ñã“düeTTqT (ÄdüeÔ ÷qT) ñã“dü s√>∑eTT n+≥THêïs¡T. >∑T+&Ó˝À ø£\T>∑T
˝À|üeTT\qT >∑T+&Óyê´~Û nì n+≥THêïs¡T. á $<ÛäeTT>± #ê˝≤
˝À|üeTT\qT eTqTwüß\T s√>∑eTT\T>± #Ó|üø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~.
ÁøÏ$T düeTT<ëj·TeTT e\q ø£\T>∑T msTT&é‡, ø£\sê, eTX¯S∫, ù|¢>∑T,
&Ó+^|òe” sY, Áø=‘·>Ô ± e∫Ãq muÀ˝≤, õø±, ø±´q‡sY, ø£fiø¢¯ \£ ø£, n‹kÕs¡eTT,
ø£åj·T yÓTT<ä\>∑Tqe˙ï s√>∑eTT\ì #Ó|üŒe#·TÃqT. s√>∑eTT\T eT+Á‘·eTT
\≈£î, j·T+Á‘·eTT\≈£î ≈£L&Ü b˛e⁄. X¯Øs¡ ˝À|üeTsTTq ø±yÓTs¡T¢ X¯Øs¡
˝À|üeTT nsTTq+<äTq eT+Á‘ê\T, j·T+Á‘ê\T ø±yÓTs¡q¢ T u≤>∑T #˚jT· ˝Òe⁄.
X¯Øs¡ ˝ÀbÕ\qT C≤„qeTT>±˙, C≤„qeTTqT ‘Ó*dæq jÓ÷>∑T\T >±˙ u≤>∑T
#˚jT· ˝ÒsT¡ . s√>∑eTT\qT jÓ÷>∑T\T #Ó|Œæ qj·TeTT #˚jT· >∑\s¡T. eT+<äT\T
˝Òì s√>∑eTT\qT düVæ≤‘·eTT jÓ÷>∑T\ e÷≥qT $qTqT.
<˚X¯eTT˝À ø=ìï s√>∑eTT\T #ê˝≤ Á|üe÷<äyÓTÆq$ø±>±, ø=ìï
kÕ<Ûës¡DeTT>± u≤~Û+#·T#·T+&ÉTqT. ø=ìï s√>∑eTT\≈£î eT+<äT\THêïsTT,
ø=ìï s√>∑eTT\≈£î eT+<äT\T ˝Òe⁄. eT+<äT\T ˝Òì msTT&é‡ s√>∑eTT
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
25
düVæ≤‘·eTT jÓ÷>∑T\ e÷≥qT $q>∑\T>∑TqT. s√>∑eTTq≈£î jÓ÷>∑eTT
e´‹πsKyÓTÆsTTq~. n+<äTe\q @ s√>∑eTsTTHê jÓ÷>∑T\ e÷≥qT
n‹Áø£$T+∫b˛<äT. Á|ü‹ s√>∑eTT jÓ÷>∑T\ e÷≥\qT >ös¡$+#·TqT.
uÛÑ÷$TMT<ä ˇø£ÿ jÓ÷>∑T\qT ‘·|üŒ me]˙ s√>∑eTT\T ˝…ø£ÿ#˚j·Te⁄.
Á|üXï¯ :` s√>∑eTTq≈£î jÓ÷>∑eTTq≈£î @$T dü+ã+<Ûeä TT >∑\<äT. s√>∑eTT\T
jÓ÷>∑T\ e÷≥qT m+<äT≈£î >ös¡$+#·TqT?
»yêãT :` uÛÑ÷$TMT<ä bÕ|üeTT #˚düTø=qï eTqTwüß\qT |”&ç+∫
u≤~Û+#·T≥≈£î s√>∑eTT\T @s¡Œs¡#·ã&çq$. ªs√>∑eTT ˇø£ uÛÑ÷‘·eTTμ nì
eTT+<˚ #Ó|üø=HêïeTT. uÛÑ÷‘·eTT\T, Á>∑Vü≤eTT\T ¬s+&É÷ eTqTwüß\T
#˚düTø=qï bÕ|üeTT\qT nqTuÛÑ$+|üCÒj·TT≥≈£î >∑\e⁄. eTqTwüß\T
bÕ|ü|⁄ü D´eTT\qT nqTuÛ$Ñ +#·T≥≈£î »qà\T bı+<äT#·THêïs¡T. eTqTwüß\
bÕ|ü|⁄ü D´eTT\qT nqTuÛ$Ñ +|üCj
Ò T· T≥≈£î <˚e⁄ì bÕ\≈£î\T>± uÛ÷Ñ ‘·eTT\T
Á>∑Vü≤eTT\T >∑\e⁄. uÛÑ÷‘·eTT\T Á>∑Vü≤eTT\T <˚e⁄ì bÕ\q˝À uÛ≤>∑eTT>±
ñHêïsTT. <˚e⁄&ÉT @MT #˚j·TTyê&ÉT ø±&ÉT. <˚e⁄&ÉT @$T nqTø=+{≤&√
nqTø=qï <ëìì Á>∑Vü≤eTT\T uÛÑ÷‘·eTT\T Á>∑Væ≤+#·Tø=ì <˚e⁄ì
dü+ø£\ŒeTTqT nqTdü]+∫ ø±s¡´eTT\qT #˚j·TT#·T+&ÉTqT. n+<äTe\q
<˚e⁄ì bÕ\q˝À bÕ\≈£î\T>± uÛ÷Ñ ‘·eTT\T Á>∑V≤ü eTT\T |üì#˚jT· T#·Tqïeì
#Ó|ü#·THêïeTT. bÕ|ü bÕ\q˝À ‘·eT ø£s¡Ôe´eTTqT ìs¡«Væ≤+#·T
uÛÑ÷‘·eTT\T, Á>∑Vü≤eTT\T ˇø£ÿ <˚e⁄ì Ä<˚X¯eTTq≈£î ‘·|üŒ me] e÷≥
$qe⁄.
Á|üXï¯ :` ˇø£ÿe÷{! MTs¡T Ç+‘·≈î£ eTT+<˚ ªªs√>∑eTT\T jÓ÷>∑T\ e÷≥\qT
$qTqTμμ nì nHêïs¡T. s√>∑eTT ˇø£ uÛ÷Ñ ‘·eTì ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T. nsTT‘˚
26
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
ªªuÛÑ÷‘·eTT\T @ s√>∑eTsTTHê jÓ÷>∑T\ e÷≥qT >ös¡$+#·TqTμμ nì
#Ó|æŒq+<äTπø, s√>∑eTT\T jÓ÷>∑T\ e÷≥qT m+<äT≈£î $qTqT? nì
n&ç>±qT. s√>∑ uÛÑ÷‘·eTT\T jÓ÷>∑T\ e÷≥\qT $qTqì #Ó|æŒq MTπs
Ç|ü&ÉT ªªuÛÑ÷‘·eTT\T, Á>∑Vü≤eTT\T ˇø£ÿ <˚e⁄ì e÷≥qT ‘·|üŒ me]
e÷≥qT $qe⁄μμ nì #ÓbÕŒs¡T. Ç+‘·≈£îeTT+<äT ˇø£ s¡ø£eTT, Ç|ü&ÉT
eTs=ø£ s¡ø£eTT>± #Ó|üŒ&ÉeTTqTã{Ϻ Ç+<äT˝À @<√ ˇø£{Ï ndü‘·´eTì
‘Ó*j·TT#·Tqï~. n˝≤ ndü‘·´eTTqT MTs¡T #Ó|üŒe\dæq nedüs¡y˚T$T
e∫Ãq~?
»yêãT :` düeTj·TeTTqT dü+<äs¡“¤eTTqT <äèwæ˜˝À ô|≥Tºø=ì ˙≈£î
ns¡úeT>∑T≥≈£î H˚qT #Ó|üŒe\dæq $<ÛëqeTT Á|üø±s¡eTT #Ó|ü#·THêïqT.
ˇø£ÿe÷s¡T>± mes¡÷ @B Á>∑V≤æ +#·Tø√˝ÒsT¡ . ªªnqïÁbÕdüq s√E Äeø±j·T
nqïe÷!μμ nqT kÕyÓT‘· Á|üø±s¡eTT yÓTT<ä≥ ˇø£ÿe÷s¡T dü‘·´eTTqT
n+‘· #Ó|Œü ≈£L&É<Tä . dü‘´· eTTqT ˇø£ÿe÷s¡T>± ø±≈£î+&Ü n+#Ó\+#Ó\T>±
#Ó|Œü e˝…qqTq~ ô|<ä\› n;Ûweºü TT. n+<äTe\q nqïÁbÕdüq s√E nq>±
yÓTT<ä{Ï nqïeTTqT ‹ì|æ+#·Ts√E s¡T∫ø£sy¡ TÓ qÆ Äeø±j·TqT ô|≥º≈L£ &É<ìä
#ÓbÕŒs¡T. n+‘˚ø±ø£ ∫qïej·TdüT‡˝Àj·TTqï |æ\¢\≈£î ˝Òì ã÷∫ yêìì
>∑T]+∫ #Ó|æŒ uÛÑj·Tô|≥Tº<äTs¡T. ã÷∫yê&ÉT nqTe÷≥ |üP]Ô ndü‘·´y˚T
nsTTHê n|ü&ÉT n˝≤ #Ó|Œü &ÉeTT nedüse¡ TT. n+<äTe\q uÛ÷Ñ ‘·eTT\T,
Á>∑Vü≤eTT\T jÓ÷>∑T\ e÷≥qT >ös¡$+#·TqqTq~ dü‘·´y˚T. nsTT‘˚
<ëìH˚ $X¯<äeTT>± Ç|ü&ÉT #Ó|ü#·T+&ÉT≥ e\q ªª<˚e⁄ìe÷≥qT ‘·|üŒ
me] e÷≥qT uÛ÷Ñ ‘·eTT\T ˝…øÿ£ #˚jT· e⁄μμ nì #Ó|Œü e\dæ e∫Ãq~. n≥T¢
˝…ø£ÿ#˚j·Tì$ ‘·sê«‘· düeTj·TeTT e∫Ãq|ü&ÉT jÓ÷>∑T\ e÷≥\qT
>ös¡$+#·T≥≈£î ‘·–q $<Ûëqy˚T<√ #Ó|ü≥ e\q dü‘·´eTT es¡Tdü
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
27
Áø£eTeTT˝À ns¡úeT>∑TqT. n+<äTe\q H˚qT es¡Tdü Áø£eTeTT˝À <˚e⁄ì
e÷≥qT ‘·|üŒ uÛÑ÷‘·eTT\T me] e÷≥qT $qe⁄μμ nì #ÓbÕŒqT. H˚qT
n+‘·{Ï‘√ Ä–j·TT+fÒ ˙e⁄ Á|üX¯ï n&ç–Hê ‘·–q≥T¢ j·TT+&˚~. H˚qT
Hê e÷≥\qT Ä|üø£eTT+<˚ Ç+ø± #Óù|Œ~ j·TTqïfÒ¢ ˙e⁄ Á|ü•ï+#·&ÉeTT
ˇø£ $<ÛäeTT>± ‘=+<äs¡bÕ≥T j·Tì nqe#·TÃqT. eTs=ø£ $<ÛäeTT>±
ndü+<äs“¡ ¤ Á|ü˝≤|üeTT nì≈£L&Ü nqe#·TÃqT. ˙e⁄ n&ç–Hê n&ÉT>∑≈î£ Hêï
H˚H˚ |üP]Ô $wüj·TeTTqT #Ó|üŒ<ä\#·Tø=HêïqT. n+<äTe\q #Ó|üŒuÀj˚T
$wüj·TeTTqT C≤Á>∑‘·Ô>± $qeTì #Ó|ü#·THêïqT.
eTqTwüß\T ø£s¡à\qT nqTuÛÑ$+#·T≥≈£î uÛÑ÷$TMT<ä »ìà+#·T
#·THêïs¡T. »]–b˛sTTq »qà\˝À eTìwæ ‘êqT dü«j·TeTT>± #˚düTø=qï
ø£s¡à\qT nqTuÛÑ$+#·T≥≈£î e÷Á‘·y˚T |ü⁄≥ºe\dæ e∫Ãq~. >∑‘· »qà˝˝À
eTìwæ @ bÕ|üeTT\qT, @ |ü⁄D´eTT\qT #˚dqæ ~ eTìwæøÏ C≤„|øü e£ TT+&É<Tä .
C≤„|üø£eTTHêï ˝Ò≈£îHêï eTìwæjÓTTø£ÿ ø£s¡à\T mìïj·TTqï~ eTìwæøÏ
‘Ó*j·Te⁄. >∑‘·»qà\˝À #˚düTø=qï ø£s¡à\qT J$+∫j·TTqï »qà˝À
nqTuÛÑ$+#· e\dæj·TT+&ÉTqT. eTìwæ |ü⁄{Ϻq|ü&˚ J$‘·eTT˝À m|ü&ÉT
@$T nqTuÛÑ$+#·e\dæq~ ÁbÕs¡ã∆ø£s¡àj·TqT ù|s¡T‘√ Ä »qà˝Àì
J$‘·eTTq≈£î πø{≤sTT+#·ã&ÉTqT. |ü⁄{Ϻq düeTj·TeTT˝ÀH˚ πø{≤sTT+#·
ã&ÉT ø£s¡àqT eTq ô|<ä›\T, CÀ´‹wü´ |ü+&ç‘·T\T ªªC≤|òü‘·ø£eTTμμ nì
n+{≤s¡T. ª»μ n+fÒ |ü⁄≥Tº≥j·T˙, |òü‘·ø£eTT n+fÒ eP´Vü≤eTT nì
#Ó|üŒe#·TÃqT. eP«Vü≤eTT nq>± ªeTT+<˚ ìs¡ísTT+|üã&çq<äìμ ns¡úeTT.
|ü⁄{Ϻq|ü&˚ Ä »qà≈£î ø±e\dæq ÁbÕs¡ã∆ø£s¡àqT ìs¡ísTT+∫ ô|≥º&ÉeTTqT
ªªC≤ |ò‘ü ø· e£ TTμμ nì n+≥THêïeTT. meì C≤|ò‘ü ø· e£ TT˝À @$T ìs¡sí TT+#·
ã&çq~ meìø° ‘Ó*j·T<äT. C≤|òü‘·ø£eTT nqTe÷≥ ø±\Áø£eTeTTq
28
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
e÷s¡TŒ#Ó+~ ∫es¡≈£î C≤‘·ø£eTT>± ì*∫b˛sTTq~. H˚&ÉT ªC≤|òü‘·ø£eTTμ
nqT ù|s¡TqT mes¡÷ |ü\Tø£&ÉeTT ˝Ò<äT. n+<äs¡÷ ªC≤‘·ø£eTTμ nqT
ù|s¡T‘√H˚ |ü\T≈£î#·THêïs¡T. nsTTHê me] C≤‘·ø£eTT˝À @eTTqï<√
me]ø° ‘Ó*j·T<äT.
Á|üX¯ï :` H˚&ÉT CÀ´‹wü´eTTqT ‘Ó*dæqyês¡T m+<äs√ ø±ø£b˛sTTHê
ø=+<äs¡sTTHê düÁø£eTeTT>± C≤‘·ø£eTT\T Áyêj·TTyês¡T ø£\s¡T. eTìwæ
|ü⁄{Ϻq düeTj·TeTTqT ã{Ϻ, n|üŒ{Ï Á>∑Vü≤ |ü]dæú‘·T\qTã{Ϻ C≤‘·ø£eTT\T
Áyêj·TTyês¡THêïs¡ì n+<äs÷¡ nqT#·T+&É>± $HêïeTT. |ü⁄{Ïqº düeTj·TeTT
˝À Á>∑Vü≤eTT\ kÕúqeTT\qTã{Ϻ nq>± C≤‘·ø£eTTqTã{Ϻ »s¡T>∑uÀe⁄
ø±s¡´eTT\qT nqTuÛ$Ñ +#·uÀe⁄ ø£sà¡ \qT düTK<äT'KeTT\qT >∑T]Ô+#·>\∑ T>∑T
#·THêïs¡ì $HêïeTT. n≥Te+{|ü&ÉT C≤‘·ø£eTT (C≤ |òü‘·ø£eTT˝À)
j·TTqï ø£s¡à\T ‘Ó*dæqfÒ¢ ø£<ë! MTπsyÓ÷ me] C≤‘·ø£eTT˝À @eTTqï<√
me]ø° ‘Ó*j·T<äì #ÓbÕŒs¡T. Çø£ÿ&É MT e÷≥qT qe÷à˝≤? ˝Òø£ CÀ´‹wüß´\T
#Ó|ü e÷≥qT qe÷à˝≤? ndü\T C≤‘·ø£eTT nqTq~ yêdüÔey˚THê?
CyêãT :` ªC≤‘·ø£eTTμ nì C≤|òü‘·ø£eTT˝Àì ˇø£ nø£ås¡eTTqT e<ä*y˚dæ
|ü*øÏHê C≤‘·øe£ TqTq~ yêdüeÔ y˚T. |ü⁄{Ïqº düeTj·TeTTqTã{Ï,º C≤|ò‘ü ø· e£ TT
nqT eP´Vü≤s¡#·q˝À dü+∫‘· ø£s¡à\T ÁbÕs¡ã∆ø£s¡à\T>± ìs¡ísTT+|üã&ÉT≥
dü‘·´y˚T. nsTT‘˚ C≤|òü‘·ø£eTTqT nqTdü]+∫ #·÷ùdÔ ø£s¡à\qT bÕ*+#·T
|üHÓï+&ÉT Á>∑Vü≤eTT\T, |üHÓï+&ÉT J$‘· sêX¯ó\˝À mø£ÿ&É m˝≤ ñqïy√
‘Ó*j·TTqT. CÀ´‹wü´ XÊÅdüÔeTTqT ‘Ó*dæqyês¡T Á>∑Vü‰\ dæú‹ >∑‘·T\qT
ã{Ϻ n‘·&TÉ J$‘·eTT˝À eTTK´eTT>± @$T nqTuÛ$Ñ +#·TH√ dü÷#êj·T>±
ø=+‘· >∑T]Ô+#·>∑\s¡T. n+‘·e÷Á‘·eTTq C≤‘·ø£eTTqT n+‘·{Ï˙
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
29
>∑T]Ô+∫q≥T¢ ø±<äT ø£<ë? C≤‘·ø£eTT nqTq~ ˇø£ #·\q ∫Á‘·eTTqï C.D
˝≤+{Ï~. C.D ˝À #·\q ∫Á‘·eT+‘êj·TTHêï n~ ô|’øÏ ø£ì|æ+#·<äT. ˇø£
D.V.D ˝À ¬s+&ÉTe+<ä\ bÕ≥\THêï D.V.D ì #·÷ùdÔ ˇø£ÿ bÕ≥ ≈£L&Ü
‘Ó*j·T<äT. C.D >±˙, D.V.D >±˙ ù|¢j·TsY˝À ù|¢ nsTTq|ü&ÉT e÷Á‘·y˚T
<ëì ˝À|ü\ Ç$T&çj·TTqï dæìe÷>±˙, bÕ≥\T>±˙ ‘Ó*j·TTqT. C.D
ù|¢ n>∑T#·Tqï|ü&ÉT »]π> Ä≥˝À ˝Òø£ ø£ì|æ+#˚ Ä≥˝À ø£wüºdüTKeTT\T
Á|ü‘·´ø£åeTT>± ø£ì|æ+#·TqT. C.D ù|¢ ø±ø£eTT+<äT kÕ<Ûës¡DeTT>± ‘Ó\¢>±
ø£ì|æ+#·T C.D ˝À ˇø£ ø£wüºeTT>±˙, ˇø£ düTKeTT>±˙ ‘Ó*j·T˝Ò<äT. n<˚
ù|¢ nsTTq|ü&ÉT n+<äT˝À @eTTqï<√ Á|ü‘·´ø£åeTT>± ‘Ó*j·TTqT. n˝≤π>
C≤‘·ø£eTT ‘Ó\¢>± ø£ì|æ+#·T ˇø£ C.D ˝≤+{Ï~. C≤‘·ø£eTT˝À ìøÏå|üÔyÓTÆ
j·TTqï düTK<äT'KeTT\T @MT ø£ì|æ+#·e⁄. C.D MT<ä yÓqTø£yÓ’|ü⁄qï
ø=ìï >∑Ts¡TÔ\qT #·÷∫ Ç~ bÕ≥\ C.D, Ç~ dæìe÷ C.D j·Tì >∑T]Ô+∫
#Ó|æŒq≥T¢ á C≤‘·ø£eTT u≤>∑T+~ nìjÓ÷, ˝Òø£ á C≤‘·ø£eTT u≤>±
˝Ò<äìjÓ÷ >∑T]Ô+#·>∑\eTT. >∑T+Á&Éì ù|¢≥T MT<ä C.D nìjÓ÷, D.V.D
nìjÓ÷ Áyêdæj·TT+&É&ÉeTT, n+<äT˝À dæìe÷j·TTqï<√, bÕ≥\Tqïy√,
eTπs<äsTTHê j·TTqï<√ >∑Ts¡TÔ>± Áyêdæj·TT+&É&ÉeTTqTã{Ϻ n~ bÕ≥\<√,
|ü<ä´eTT\<√, #·\q∫Á‘·eTT<√ #Ó|üŒ>∑*–q≥T¢ C≤‘·ø£eTT˝À j·TTqï
Á>∑V≤ü eTT\ >∑Ts¡T\Ô qT #·÷∫ á C≤‘·øe£ TT eT+∫>± »s¡T>∑Tq<√, eT+∫>±
»s¡T>∑ì<√j·Tì ø=+‘· >∑T]Ô+∫ #Ó|ü≥≈£î M\>∑TqT. n~j·T÷ |üHÓï+&ÉT
Á>∑V≤ü eTT\qT >∑T]Ô+#·>*∑ –q C≤‘·øe£ TT˝À e÷Á‘·eTT kÕ<Û´ä eT>∑TqT. Ç|üŒ{Ï
ø±\eTT˝À ‘=$Tà~ Á>∑Vü≤eTT\T ‘·|üŒ |üHÓï+&ÉT Á>∑Vü≤eTT\T ‘Ó*j·Te⁄.
ø±e⁄q C≤‘·ø£eTTqT #Ó|üŒ˝Òs¡T.
ˇø£ eTìwæ J$‘·eTT˝Àì ˇø£ düeTdü´qT >∑T]+∫ Á|ü•ï+∫
30
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
q|ü&ÉT CÀ´‹wüß´&ÉT Ä düeTdü´ s¡a{Ï\yÓTÆq<√ ˝Òø£ düT\uÛÑeTsTTq<√
CÀ´‹wü´eTT Á|üø±s¡eTT C≤‘·ø£eTT˝À #·÷∫ @<√ ˇø£ <ëìì #Ó|ü<äTs¡T.
n+‘˚>±˙ Ä düeTdü´qT |üP]Ô $es¡eTT>± #Ó|üŒ˝Òs¡T. ˇø£ì J$‘·eTT˝À
#·<äTe⁄qT >∑T]+∫ #·÷&Ée\dæ e∫Ãq|ü&ÉT $<ä´≈£î n~Û|ü‹jÓÆTq #·+Á<ä
Á>∑V≤ü eTTqT, $<ë´kÕúqyÓTqÆ ◊<äe Ç+{Ïì (sê•ì) #·÷∫ $<ä´ edüT+Ô <äH√,
$<ä´ sê<äH√ #Ó|üŒe#·TÃqT. nsTT‘˚ $<ä´qT >∑T]+∫ |üP]Ô $es¡eTT>±
kÕ+>√bÕ+>∑eTT>± (∫qï ô|<ä› düeTdü´\qT >∑÷]Ã) #Ó|Œü ˝ÒeTT. me&ÉsTTHê
|üP]Ô $es¡eTT>± #Ó|ü ‘êqì #Ó|Œæ ‘˚ n~ ndü‘´· y˚T>±˙ dü‘´· eTT ø±<äT.
nfÒ¢ J$‘·eTT˝À düeTdü´\≈£î ø=~›bÕ{Ï $es¡eTTqT ne⁄H√ ø±<√
#Ó|üŒe#·TÃqT. nsTT‘˚ á ø±\eTT˝À 12 Á>∑Vü≤eTT\ CÀ´‹wü´eTT ˝Ò<äT.
πøe\eTT qeÁ>∑Vü≤eTT\ CÀ´‹wü´eTT e÷Á‘·eTT+&ÉT≥ e\q ø=~›bÕ{Ï
CÀ´‹wü´eTTqT ≈£L&Ü düÁø£eTeTT>± #Ó|Œü ˝Ò≈î£ Hêïs¡T. ne⁄qqï~ ø±≈£î+&Ü
b˛e⁄#·Tqï~. ø±<äqï~ düÁø£eTeTT>± HÓs¡y˚s¡T#·Tqï~. Bììã{Ϻ
CÀ´‹wü´eTTqT mes¡÷ dü]>± #Ó|üŒ˝Òì dæú‹ ø£\<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. Äs¡T
XÊÅdüÔeTT\˝À CÀ´‹wü´eTT ˇø£ XÊÅdüÔeTT nsTTq|üŒ{Ïø°, <ëì˝À dü]>±
|ü]XÀ<Ûäq\T »s¡T>∑˝Ò<äT. $T>∑‘ê XÊÅdüÔeTT\T n_Ûeè~∆ nsTTq+‘·>±
CÀ´‹wü´XÊÅdüÔeTT n_Ûeè~› ø±˝Ò<äT. n+<äTe\q CÀ´‹wü´eTTqT mes¡÷
dü]>± #Ó|üŒ˝Òø£b˛e⁄#·THêïs¡T.
Á|üX¯ï :` C.D ˝À dæìe÷j·TTqï≥T¢ |üP]Ô>± me]ø° ‘Ó*j·T≈£î+&Ü ˇø£
eTìwæ J$‘·eTT n+‘·j·T÷ yêì ø£s¡à|üÁ‘·eTT˝À nq>± C≤‘·ø£eTT˝À
Ç$T&çjT· Tqï<äì u≤>± ns¡eú Tj˚T´ ñ|üe÷qeTT‘√ #ÓbÕŒs¡T, dü+‘√wüeTT.
C.D ˝Àì dæìe÷ ‘Ó*j·Tq≥T¢ n~ C.D ù|¢j·TsY˝À ù|¢ nsTTq|ü&˚
dæìe÷ |üP]Ô $es¡eTT>± ø£ì|æ+∫q≥T¢, @ eTìwæ C≤‘·ø£eTT˝Àì
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
31
ø£s¡àsTTHê n~ yêì J$‘·eTT˝À neT\>∑Tq|ü&ÉT |üP]Ô>± ‘Ó*j·TTqT.
C.D ì #·÷∫ dæìe÷˝Àì |üP]Ô dü+|òüT≥q\qT m˝≤ #Ó|üŒ˝ÒyÓ÷,
C≤‘·øe£ TTqT #·÷∫ ø£wdºü Tü KeTT\qT |üP]Ô $es¡eTT>± #Ó|Œü ˝ÒeTT. nsTT‘˚
Ç|ü&ÉT #Ó≥Tº eTT+<ë $‘·TÔ eTT+<ë?, Á>∑T&ÉT¶ eTT+<ë ø√&ç eTT+<ë?
nqï≥T¢, C.D eTT+<ë dæìe÷ eTT+<ë? j·Tì Á|ü•ï+#·e#·TÃqT ø£<ë!
á Á|üX¯ï≈£î MTs¡T @$T »yêãTqT #Ó|üŒ>∑\s¡T?
»yêãT :` á Á|üXï¯ \˙ï ˇø£{Ï »yêãsTT‘˚ eT]jÓTTø£{Ï Á|üXï¯ >± $T>∑T\T
#·T+&ÉTqT. M≥ìï{Ïø° dü]jÓTÆ q $es¡D e∫Ãq|ü&˚ Á|üXï¯ ˝Òì »yêãT>±
ì*∫b˛e⁄qT. n+‘·es¡≈£L Á|üX¯ïj·TTqï »yêãT>± j·TT+&ÉTqT. Ä
$es¡eTTqT #Ó|ü≥πø eTT+<äT>± ø£s¡à »qà\qT >∑T]+∫ Ç+‘·
ñb˛<ëÈ‘e· TTqT #Ó|Œü e\dæ e∫Ãq~. Ç+‘·es¡≈î£ C.D dæìe÷qT >∑T]+∫
#Ó|æŒHê n~ #Ó≥Tº eTT+<ë $‘·TÔ eTT+<ë? j·TqT $es¡D ø√düy˚Tj·Tì
‘Ó*j·Te˝…qT. ø£s¡à »qà\qT >∑T]+∫ #Ó|æŒq|ü&ÉT ‘Ó*yÓ’q ø=+<ä]øÏ
ø£s¡àeTT+<ë? »qàeTT+<ë? j·TqT Á|üX¯ï sê>∑\<äT. yêdüÔeeTT>±
$‘·TÔ #Ó≥Tºø£+fÒ, Á>∑T&ÉT¶ ø√&çø£+fÒ, C.D dæìe÷ø£+fÒ, ø£s¡à »qàø£+fÒ
eTT+<ë? j·TqT Á|üX¯ï eTqTwüß\sTTq eTq≈£î #ê˝≤ <ä>∑Zs¡>±j·TTqï
Á|üX¯ïj·Tì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. 1) #Ó≥TºeTT+<ë $‘·TÔeTT+<ë? 2) Á>∑T&ÉT¶
eTT+<ë ø√&çeTT+<ë? 3) C.D eTT+<ë dæìe÷ eTT+<ë? 4) ø£s¡à
eTT+<ë »qà eTT+<ë? nqT á Hê\T>∑T Á|üX¯ï\T ˇπø ø√e≈£î #Ó+~q$
nsTTq+<äTq Ç+<äT˝À ˇø£ <ëìøÏ »yêãT dü]jÓÆTq $<ÛëqeTT>±
‘Ó*j·T>∑*–‘˚ $T>∑‘ê eT÷&ÉT Á|üX¯ï\≈£î »yêãT <=]øÏ b˛e⁄qT.
Á|üX¯ï :` Hê\T>∑T Á|üX¯ï\T ˇπø $<ÛäeTT>± j·TTqïeì MTs¡T #Ó|æŒHê, Ä
32
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
e÷≥ yêdüÔey˚T nsTTHê, ˇø£ Á|üX¯ï≈£î $es¡eTT <=]øÏ‘˚ $T>∑‘ê
eT÷&ÉT Á|üX¯ï\≈£î dü]jÓÆTq »yêãT <=]øÏqfÒ¢j·Tì #Ó|ü#·THêïs¡T ø£<ë!
Ç+<äT˝À e÷≈£î nqTe÷qeTT @eT+fÒ MTs¡T ˇø£ Á|üX¯ï≈£î »yêãT
#Ó|æŒHê, <ëìì $es¡eTT>± #Ó|æŒHê, ∫es¡≈£î n~ XÊÅdüÔã<ä›eTT>±
j·TT+&ÉTHê? nì H˚qT Á|ü•ï+#·T#·THêïqT. m+<äTø£q>±! á Á|üX¯ï˝˝À
¬s+&ÉTyÓ’|ü⁄\ XÊÅdüÔeTTqï~. ¬s+&ÉT Á|üø£ÿ\ XÊÅdüÔã<䛑· ø£*Zq Á|üX¯ï\≈£î
ˇø£ y Ó ’ | ü ⁄ dü e ÷<Û ë qeTT XÊÅdü Ô ã <ä › e TT>± j· T Tqï<ä ì #Ó | ü Œ &É e TT
bıs¡bÕ≥>∑TH˚yÓ÷? BìøÏ MTs¡T @eT+{≤s¡T?
»yêãT :` nqïeTT XÊÅdüÔã<ä›yÓTÆq dü‘·´y˚T, Äø£* ≈£L&Ü dü‘·´y˚T.
nqïeTTqT ‹qï|ü&ÉT Äø£* ˝Ò≈£î+&Ü b˛e⁄qT. ¬s+&É÷ dü‘·´yÓTÆqesTT
q|ü&ÉT nqïeTTqT ‹+fÒ Äø£* mø£ÿ&çøÏ b˛‘·T+~? nì Á|üXï¯ n&ÉT>∑&eÉ TT
düeT+»düeTT nì|æ+#·Tø√<äT. n˝≤π> ˇø£ »yêãT <=]øÏq|ü&ÉT s¬ +&Ée
Á|üX¯ï ≈£L&Ü dü‘·´y˚T nsTTq|ü&ÉT n~ ˝Ò≈£î+&Üb˛e⁄qT nqT≥
eT+∫<ë!j·Tì n&ç–q≥T¢qï~. ø£sà¡ , »qà dü‘´· y˚T nsTTq|ü&ÉT n+<äT˝À
»yêãT>± ˇø£fÒ ì\T#·TqT. n˝≤π> $‘·ÔqeTT #Ó≥Tº ¬s+&É÷ dü‘·´y˚T
nsTTq|ü&ÉT n+<äT˝À ˇø£fÒ »yêãT>± ì\T#·TqT. ˇø£{Ï Á|üX¯ï>±
ì\Te>± eTs=ø£{Ï »yêãTjÓÆTb˛e⁄qT. m+<äTø£q>±! Á|ü|ü+#·eTT˝À
Á|ürB »yêãT>∑\ Á|üX¯ïj˚T >∑\<äT. »yêãT ˝Òì Á|üX¯ï @B ˝Ò<äT.
»yêãT ˝Òì Á|üX¯ï ˇø£ÿfÒ ˇø£ÿ{Ï >∑\<äì eTT+<˚ #Ó|üø=HêïeTT. n~
‘·|üŒ n˙ï »yêãTqï Á|üX¯ï˝Ò >∑\e⁄. mø£ÿ&É |üÁX¯ï≈£î »yêãT˝Ò<√
nø£ÿ&É nC≤„qeTTqï<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. C≤„qeTTqï#√≥ |üÁX¯ï≈£î »yêãT
‘·|üŒø£j·TT+&ÉTqT. $‘·TÔeTT+<ë #Ó≥TºeTT+<ë? Á>∑T&ÉT¶ eTT+<ë ø√&ç
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
33
eTT+<ë? C.D eTT+<ë dæìe÷ eTT+<ë? ø£s¡àeTT+<ë »qàeTT+<ë?
nqT Hê\T>∑T Á|üX¯ï\T »yêãT˝Òì Á|üX¯ï\T>± ø£ì|æ+∫Hê C≤„qeTT e\q
yê{Ï »yêãT #Û˚~+∫ #Ó|üŒe#·TÃqT.
Á|üdTü ‘Ô e· TT á Hê\T>∑T Á|üXï¯ \˝À u≤>± ns¡eú T>∑T≥≈£î ˇø£ Á|üXï¯ qT
rdüTø=ì $e]+#·Tø=ì #·÷kÕÔeTT. á ˇø£ÿ Á|üXï¯ ≈£î »yêãT ns¡eú TsTT‘˚
$T>∑‘ê eT÷&ÉT Á|üX¯ï\≈£î düT\uÛÑeTT>± »yêãT\T ‘Ó*j·T>∑\e⁄. C.D
dæìe÷ $wüj·TeTTqT rdüTø=ì #·÷kÕÔeTT. C.D ˝À dæìe÷ ñ+&ÉTqT.
dæìe÷ yÓTT<ä≥ ‘·j·÷¬s’j·TT+fÒ <ëìì C.D ˝À Áyêdæj·TT+#·e#·TÃqì
n+<ä s ¡ ÷ nqT≈£ î +{≤s¡ T . n˝≤π > @ dæ ì e÷qsTTHê C.D ˝À
ÁyêdüTø=+≥THêïeTT. n+<äTe\q eTT+<äT dæìe÷ ‘·sê«‘· C.D \˝À
ì\Te j·TTqï<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. ˇø£ dæìe÷ ñ+<ä+fÒ <ëìì mìï
C.D \˝À qsTTHê ÁyêdæjT· T+#·Tø√e#·TÃqT. n+‘·es¡≈î£ n~ dü‘´· y˚Tj·Tì
y˚TeTT ≈£L&Ü ˇ|ü≈£î+{≤eTT. nsTT‘˚ yÓTT<ä≥ dæìe÷ j·TTqï<ë?
nì Á|üX¯ï y˚düTø=+fÒ yÓTT<ä{ dæìe÷ ˝Ò<äT. dæìe÷qT ‘·j·÷s¡T
#˚j·Te˝…qqT dü+ø£\ŒeTT eTìwæ˝À e∫Ãj·TT+&ÉT≥ »]–q~. ‘·sê«‘·
ø=+‘· ø±\eTT>± dæìe÷ ‘·j÷· s¡T #˚jT· ã&çq~. dæìe÷ ˇø£ÿe÷s¡T>±˙,
ˇø£ >∑+≥˝À>±˙ ‘·j·÷s¡T ø±˝Ò<äT. dæìe÷˝Àì nH˚ø£ dü+|òüT≥q\qT
nH˚ø£ uÛ≤>∑eTT\T>±, nH˚ø£ ~qeTT\T ÁX¯$T+∫ ‘·j·÷s¡T #˚j·T&ÉeTT
»s¡T>∑T#·Tqï~. ˇø£ ~qeTT ø=ìï >∑+≥\T ÁX¯$TùdÔ ˇø£ |ü~ ˝Òø£
|ü~ùV≤qT ì$TwüeTT\ dæìe÷ e÷Á‘·eTT ‘·j·÷s¡T ø±>∑\<äT. n˝≤
‘·j÷· s¡T #˚dqæ <ëìì ˇø£ uÛ≤>∑eTT>± |ò\æ Tà˝À>±˙, ˝Òø£ ø¬ yÓTsê ∫|t˝À>±˙
]ø±s¡T¶ #˚j·Tã&ÉTqT. dæìe÷ |üP]Ô>± ‘·j·÷s¡T ø±ø£eTT+<˚ C.D˝À>±˙
C.D ˝≤+{Ï |ü]ø£s¡eTT˝À >±˙ ì\Te #˚j·Tã&ÉT#·Tqï~.
34
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
á $<ÛäeTT>± nH˚ø£ eTTø£ÿ\T>± ˇø£ dæìe÷˝Àì nH˚ø£
dü+|òüT≥q\T, nH˚ø£ ~qeTT\T ¬øyÓTsê˝À>±˙ eT] Ç‘·s¡ |ü]ø£s¡eTT˝À
>±˙ ì\Te #˚j·Tã&ÉTqT. Ç|üŒ{Ï ø±\eTT˝À ∫qï eTTø£ÿ>± j·TTqï ∫|t
nqT <ëì˝À dæìe÷>± ‘·j·÷s¡T #˚j·Tã&çq eTTø£ÿ\˙ïj·TT+&ÉTqT.
q+ãs¡T yê]>± es¡TdüÁø£eTeTT˝À ì\Tej·TT+∫q eTTø£ÿ\ìï{Ï˙ dæìe÷
n+‘ê ‘·j·÷s¡sTTq ‘·sê«‘· ˇø£ÿe÷s¡T Á|ü<ä]Ù+∫ nH˚ø£ ∫Á‘·eTT\T>±
C.D ˝˝À>±˙, C.D ˝≤+{Ï |ü]ø£s¡eTT˝À>±˙ Áyêj·T&ÉeTT ˝Òø£ qyÓ÷<äT
(]ø±s¡T)¶ #˚dôæ |≥º&eÉ TT »s¡T>∑T #·Tqï~. n˝≤ ‘·j÷· s¡T #˚dqæ dæìe÷\qT
nH˚ø£#√≥¢, nH˚ø£eT+~, nH˚ø£ C.D \qT+∫ #·÷düTÔHêïs¡T. dæìe÷qT
ˇø£ÿe÷s¡T #·÷∫q≥T¢ n~ ˇø£ÿe÷s¡T ‘·j·÷s¡Tø±˝Ò<äT. n+<äTe\q
yÓTT<ä≥ dæìe÷ ˝Ò<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. dæìe÷ eTTø£ÿ\THêïsTT, dæìe÷
eTTø£ÿ\T dæìe÷ nì|æ+#·Tø√<äT. eTTø£ÿ\ìï{Ï˙ ‘·qj·T+<äT ÇeTT&ÉTÃ
≈£îqï C.D >±˙, ∫|t>±˙ ˇø£e÷s¡T dæìe÷ eTTø£ÿ\ìï{Ï˙ ø£*|æ
Á|ü<ä]Ù+∫q|ü&ÉT n~ dæìe÷ n>∑T#·Tqï~. dæìe÷qT ‘·j·÷s¡T
#˚dqæ |ü&ÉT ‘·j÷· s¡T #˚jT· Tyê] nqT≈£L\eTT\qTã{Ϻ dæìe÷ ø£<˝ä∏ Àì
∫e] eTTø£ÿqT eTT+<äT, eTT+<äT eTTø£ÿqT ∫e]˝ÀqT m≥T¢ã&ç‘˚ n≥T¢
‘·j÷· s¡T #˚dj
æ T· T+<äTs¡T. ø£<qä∏ T es¡Tdü>± ≈£L&Ü ‘·j÷· s¡T #˚dj
æ T· T+&ÉsT¡ .
‘·j·÷s¡T #˚dæq Á|ü‹ eTTø£ÿ ˇø£ q+ãs¡T‘√ >∑T]Ô+#·ã&çj·TT+&ÉTqT.
∫e]˝À nìï eTTø£ÿ\qT ø£\T|ü⁄ø=ì ]ø±s¡T¶ #˚dæq |ü]ø£s¡eTTqT+&ç
yÓTT<ä{Ï dæìe÷ ‘·j÷· s¡sTT ãj·T{ÏøÏ e#·TÃ#·Tqï~. dæìe÷ø£+fÒ eTT+<äT
<ëìì <ë#·Tø=qï |ü]ø£s¡y˚T eTT+<äTj·TTqï~. dæìe÷ eTTø£ÿ\qT
<ë#·Tø=qï C.D ˝≤+{Ï |ü]ø£s¡eTT qT+&ç yÓTT<ä≥ dæìe÷ ãj·T{ÏøÏ
edüTqÔ ï~. ø±e⁄q C.D (dæ.&ç) ˝≤+{Ï |ü]ø£se¡ TT>±˙, C.D>±˙ yÓTT<ä{<Ï ˙ä
‘·sê«‘·, dæìe÷j·T˙ #Ó|üŒe#·TÃqT. ˇø£e÷s¡T ]ø±s¡T¶ #˚j·Tã&çq
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
35
|ü]ø£se¡ TT <ë«sê dæìe÷ ãj·T{ÏøÏ eùdÔ <ëìì H˚sT¡ >± yÓTT‘·eÔ TT dæìe÷qT
mìï ø±|”\T>±qsTTHê mìï dæ.&ç\˝À qsTTHê Áyêj·Te#·TÃqT. yÓTT<ä≥
H˚s¡T>± dæìe÷ ‘·j·÷s¡sTT ]ø±s¡T¶ ø±˝Ò<äT. ]ø±s¡T¶qT+&ç yÓTT<ä{Ï
dæìe÷qT ãj·T{ÏøÏ rj·T&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. ø±e⁄q Çø£ÿ&É C.D
(dæ.&ç) eTT+<ë dæìe÷ eTT+<ë j·TqT Á|üXï¯ ≈£î »yêãT>± dæ&Hç ˚ eTT+<äì
#Ó|Œü e#·TÃqT. mø£ÿ&ÉsTTHê ]ø±s¡T¶ |ü]ø£sy¡ T˚ eTT+<äT ø£qTø£ Ä $<Ûeä TT>±
»yêãTqT #Ó|üŒø£ ‘·|üŒ<äT.
Á|üX¯ï :` C.D (dæ.&ç) dæìe÷qT >∑T]+∫ MTs¡T #Ó|æŒq~ dü‘·´y˚T nsTTHê
@<√ e÷j·T #˚dæ #Ó|Œæ q≥T¢qï~. á $wüjT· eTT˝À ø=+‘· ns¡eú TsTTq≥T¢,
ø=+‘· ns¡úeTT ø±q≥T¢ j·TTqï~. á $<ÛëqeTT e÷≈£î e<äT›>±˙, #Ó≥Tº
eTT+<ë? $‘·TÔeTT+<ë? nH˚ Á|üX¯ï≈£î H˚s¡T>± »yêãTqT $X¯BÛø£]+∫
#Ó|üŒeTì n&ÉT>∑T#·THêïeTT. e÷≈£î #Ó≥Tº $‘·TÔ $wüj·TeTTqT >∑T]+#˚
‘Ó\TdüTø√yê\ìj·TT+~. y˚TeTT eTT+<äT n&ç–q Á|üXï¯ n~j˚T. ‘·sê«‘·
MTs¡T Á>∑T&ÉT¶ eTT+<ë ø√&çeTT+<ë?, ø£s¡àeTT+<ë »qàeTT+<ë? j·TqT
Á|üXï¯ \qT ‘Ó#êÃs¡T. eTT+<äT y˚TeTT n&ç–q <ëìøÏ düe÷<ÛëqeTT #Ó|Œü +&ç.
‘·sê«‘· $T>∑‘ê ¬s+&ÉT düT\uÛÑeTT>± ns¡úeTT ø±>∑\e⁄. #Ó≥Tº eTT+<ë
$‘·TÔ eTT+<ë? j·TqT Á|üX‚ï Á|ü|ü+#·eT+‘ê »yêãT ˝Òì Á|üX¯ï>±
ø£ì|æ+#·T#·Tqï~. n+<äTe\q <ëìH˚ #Ó|üŒ+&ç.
»yêãT :` ªª#Ó≥Tº nsTTq|ü&ÉT e+>∑ì~ e÷qsTTq|ü&ÉT e+>∑T‘·T+<ë!μμ
j·Tì ø=+<äs¡qT≥ $HêïeTT. Ç<˚ e÷≥H˚ eTs=ø£ ÁbÕ+‘·eTT˝À ø=+‘·
‘˚ & Ü‘√ ªª#Ó ≥ º s TT e+>∑ ì ~ e÷qsTT e+>∑ T Hê!μμ j· T ì ≈£ L &Ü
nqT#·T+<äTs¡T. ªª∫qï|æ\¢|ü&˚ e÷≥ $qq|ü&ÉT ô|<ä›sTTq ‘·sê«‘·
36
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
e÷≥ $+{≤&Ü!μμ nqTe÷≥ ø=s¡≈£î n<˚ dü+<äs¡“¤eTT˝À ª#Ó≥Tºμ, ªe÷qTμ
nqTe÷≥\T yê&ÉT<äTs¡T. á e÷≥\ dü+<äs¡“¤eTT>± ª#Ó≥Tºμ n+fÒ
∫qï~j·T˙, e÷qT n+fÒ ô|<ä›~j·T˙ ns¡úeTT ø±>∑\<äT. #Ó≥º+fÒ yÓTTø£ÿ
<äX¯˝Àj·TT+&ÉTq~ nìj·T÷, ªe÷qTμ n+fÒ eèø£å <äX¯˝À j·TT+&ÉTq~
nìj·T÷ ‘Ó*j·TT#·Tqï~. ˇø£ #Ó≥Tº ˇø£ $‘·ÔqeTTqT+&ç |ü⁄≥Tº#·Tqï<äì
n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. $‘·ÔqeTT qT+&ç |ü⁄{Ϻq #Ó≥Tº ø=+‘·ø±\eTT>± ô|]–
ø=ìï dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î eèø£åeTT>± e÷s¡T#·Tqï~. ª#Ó≥Tºμ eèø£å<äX¯≈£î
e÷]q ‘·sê«‘·, nq>± ø=+‘· ej·TdüT‡ e∫Ãq ‘·sê«‘·, ªe÷qT (eèø£eå TT)μ
nì|æ+#·Tø=qï ‘·sê«‘·, Ä e÷qT≈£î eTT+<äT |üPe⁄\T |üPj·TTqT.
|üP\T dü«|üsê>∑ dü+|üs¡ÿeTT <ë«sê>±˙, |üsê>∑dü+|üs¡ÿeTT <ë«sê>±˙,
|üs¡ |üsê>∑dü+|üs¡ÿeTT <ë«sê >±˙ |òü\Bø£s¡D #Ó+~ |üPe⁄ ø±j·T>±
e÷s¡TqT. |üPe⁄ ø±j·T>± e÷s¡T≥≈£î ø=ìï ~qeTT\T |ü≥TºqT. |üPe⁄
ø±j·T>± e÷]q ‘·sê«‘· ø=ìï ~qeTT\≈£î ø±j·T |üP]Ô>± ô|]–
|ü]|üø£«eTTq≈£î e∫à ø±j·T |ü+&ÉT>± e÷s¡TqT. n|ü&ÉT ø±j·T˝À
ø=~›>± ‘·j·÷s¡sTTq $‘·ÔqeTT\T |ü+&ÉT˝À |üP]Ô>± ô|s¡T>∑TqT. |ü+&ÉT
|üP]Ô>± |ü+&ç sê*b˛sTTq ‘·sê«‘· $‘·ÔqeTT\T |üP]Ô kÕúsTTøÏ
m~–j·TT+&ÉTqT. sê*b˛sTTq ˝Òø£ |ü+&çb˛sTTq |ü+&ÉT˝À $‘·ÔqeTT\T
‘·j÷· s¬ ’ ãj·T≥|ü&TÉ qT. |ü+&ÉTqT+&ç ãj·T≥|ü&ç |üP]Ô>± ‘˚eT Ä]b˛sTTq
‘·sê«‘· $‘·ÔqeTT |üP]Ô ‘·j·÷s¡sTTq≥T¢ ‘Ó*j·Te˝…qT. ˇø£ #Ó≥TºqT+&ç
‘·j·÷s¡sTTq $‘·ÔqeTT˝À Ä #Ó≥Tº≈£î dü+ã+~Û+∫q s¡kÕj·TDeTT\T
ì+|üã&çjT· T+&ÉTqT. #Ó≥TºjTÓ Tø£ÿ s¡kÕj·TDeTT˝Ò ø±ø£ $‘·qÔ eTT #Ó≥Tº>±
e÷]Hê, #Ó≥Tº ø=ìï ~qeTT\ es¡≈£î ˝Òø£ ø=ìï >∑+≥\ es¡≈£î
ÄVü‰s¡eTTqT dü+bÕ~+#·Tø√˝Òì dæú‹˝À j·TT+&ÉTqT. ø£qTø£ $‘·ÔqeTT
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
37
yÓTTø£ÿ>± |ü⁄{Ϻq|ü&ÉT <ëìøÏ ø±e\dæq ÄVü‰s¡eTTqT $‘·ÔqeTTq+<˚
\_Û+#·TqT. $‘·ÔqeTT yÓTTø£ÿ>± e÷s¡TŒ #Ó+~q|ü&ÉT ¬s+&ÉT eT÷&ÉT
s√E\ es¡≈£î Ä yÓTTø£ÿ≈£î ø±e\dæq ÄVü‰s¡eTT $‘·ÔqeTTq+<äT
ì\Tej·TTqï<˚ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉTqT.
Ç+ø± $es¡eTT>± #Ó|üø=+fÒ $‘·ÔqeTTq+<äT ≈£î&ç m&ÉeT>±
¬s+&ÉT uÒ&É\T+&ÉTqT. ø£+~ –+»j·T+<äT>±˙, XËq>∑ –+»j·T+<äT>±˙,
y˚s¡T XËq>∑ $‘·ÔqeT+<äT>±˙, ∫≈£îÿ&ÉT –+»j·T+<äT>±˙ Ç≥T¢ nH˚ø£
$‘·ÔqeTT\T ¬s+&ÉT uÒ&É\T ø£*Zj·TTqï$ >∑\e⁄. ø=ìï ~«<äfi¯ ;»eTT
($‘·ÔqeTT)\T ø±>± ø=ìï @ø£ <äfi¯ ;»eTT\T ≈£L&Ü ø£\e⁄. e&É¢–+»,
ø=Ás¡ –+», C§qï –+» yÓTT<ä\>∑Tq$ @ø£<äfi¯ ;»eTT\T>± j·TTqï$.
Ç|ü&ÉT eTq≈£î u≤>± ns¡úeT>∑T≥≈£î y˚s¡T XËq>∑ –+»qT rdüTø=ì
#·÷kÕÔeTT. –+» nìHê, $‘·ÔqeTT nìHê, ;»eTT nìHê n˙ï ‘Ó\T>∑T
uÛ≤wü˝À ns¡ú düV≤æ ‘·eTsTTq ù|s¡ì¢ ‘Ó*j·Te˝…qT. H˚&TÉ Ç+^¢wßü MT&çjT· yéT
#·<Tä e⁄#·Tqï ‘Ó\T>∑Tyê]øÏ ≈£L&Ü ‘Ó\T>∑T˝À ù|s¡T¢ ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛e&ÉeTT
ô|<ä› ˝À|üeTT>± #Ó|üŒe#·TÃqT. nìï uÛ≤wü˝≈£î ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü ‘·*¢e+{Ï~.
‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝Àì #ê˝≤ |ü<äeTT\T Ç‘·s¡ uÛ≤wü\T>± #Ó|üŒã&ÉT#·Tqïeì
‘Ó\T>∑Tyê]øÏ ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛e&Éy˚Tø±ø£, u…\¢|ü⁄ #Ós¡T≈£îqT e<ä*
C§qï<ä+≥TqT q$T*q≥T¢ m+‘√ s¡T∫>∑\ ‘Ó\T>∑T uÛ≤wüqT e<ä* s¡T∫˝Òì
Ç‘·s¡ uÛ≤wü\yÓ+≥ ‘Ó\T>∑Tyês¡T b˛e&ÉeTT ‘˚HÓqT e<ä* bÕqø£eTTqT
Á‘ê–q≥T¢qï~.
‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À ª–+»μ nq>± –+Eø=ì |ü⁄{Ϻq<äì ns¡úeTT
>∑\<äT. –+Eø=ì nq>± ˝≤>∑Tø=ìj·Tì ns¡úeTT. ˝≤>∑Tø=qT≥
38
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
nqTe÷≥qT ø=ìï ÁbÕ+‘·eTT\˝À ª>∑T+Eø=ìμ nqT#·T+&É>±, ø=ìï
ÁbÕ+‘·eTT˝˝À ª–+Eø=ìμ nì n+≥THêïs¡T. $‘·ÔqeTTqT+&ç ãj·T{ÏøÏ
e#·Tà yÓTTø£ÿ ô|’ uÛ≤>∑eTT mes√ |ü{Ϻ ˝≤–q≥T¢ $‘·ÔqeTTqT+&ç uÛÑ÷$T
jÓTTø£ÿ ô|’ uÛ≤>∑eTTq≈£î e#·TÃ#·T+&É>±, n+‘˚ ã\eTT>± yÓTTø£ÿ jÓTTø£ÿ
¬s+&Ée ø=q nsTTq y˚s¡T uÛ≤>∑eTT ÁøÏ+~øÏ uÛÑ÷$T˝ÀìøÏ b˛e⁄#·Tqï~.
nø£ÿ&É @ X¯øÏÔ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT#·Tqï<√ me]ø° ‘Ó*j·T<äT>±˙ –+Eø=ì
$‘·ÔqeTTqT+&ç ãj·T{ÏøÏ #Ó≥Tº edüTÔqï~ ø±e⁄q $‘·ÔqeTTqT ª–+»μ
nì nHêïs¡T. ªª»μμ nq>± |ü⁄≥Tº≥j·Tì ns¡úeTT+&É>±, –+ ˝Òø£ >∑T+
nq>± ªã\eTT>±μ nì ns¡eú TT. ã\eTT>± yÓTTø£ÿ ô|’ uÛ≤>∑eTT ãj·T{Ïø,°
ã\eTT>± yÓTTø£ÿ ÁøÏ+~ uÛ≤>∑eTT uÛÑ÷$T˝ÀìøÏ $‘·ÔqeTTqT+&ç sêe&ÉeTT
e\q ªª–+»μμ nì ø=+<äsT¡ nqT#·THêïs¡T. ‘ê{Ïø±j·T\qT+&ç ãj·T{ÏøÏ
rj·TT ‘ê{Ï –+»\qT ø=+<äs¡T ªª‘ê{Ï>∑T+»\Tμμ nì nqT#·T+&ÉT≥
eTqeTT $qj˚T j·TT+<äTeTT. nfÒ¢ ø=+<äs¡T ø=ìï ÁbÕ+‘·eTT\˝À ‘ê{Ï
–+»\ì ≈£L&Ü nq&ÉeTT $ìj˚Tj·TT+<äTeTT. $‘·ÔqeTTqT ª–+»μ
nqT≥j˚T m≈£îÿe>± j·TTqï~. ‘ê{Ï ø±j·T\ e<ä› e÷Á‘·eTT ‘ê{Ï
>∑T+»\ì ø=+<äs¡q&ÉeTT $qT#·THêïeTT. Bììã{Ϻ ª–+»μ nq>±
ã\eTT>± ãj·T{ÏøÏ Á‘√j·TTq~. $‘·ÔqeTTqT+&ç yÓTTø£ÿ ø=q ãj·T≥
|ü&É&ÉeTTqT #·÷ùdÔ @<√ X¯øÏÔ ãj·T{ÏøÏ HÓ{Ϻq≥T¢ j·TT+&É&ÉeTT #˚‘·
ãj·T{ÏøÏ >∑T+õy˚j·TTq~ ª–+»μ nì #Ó|üŒe#·TÃqT.
$‘·ÔqeTTq≈£î eT]jÓTTø£ ù|s¡T ªª;»eTTμμ nì ø£\<äT. ª;»eTTμ
nqT |ü<äeTT˝À ; » nqT ¬s+&ÉT nø£ås¡eTT˝Ò Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTsTTq
uÛÑ>∑eBZ‘·˝Àì >∑TDÁ‘·j·T $uÛ≤>∑jÓ÷>∑eTqT n<Ûë´j·TeTTq Hê\Ze
XÀ¢øe£ T+<äT Áyêj·Tã&çjT· Tqï~. ªªnVü≤+ ;» Á|ü<'ä |æ‘êμμ nì XÀ¢øe£ TT˝À
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
39
#Ó|üŒã&çj·TTqï~. ªª;»μμ nqTe÷≥ dü+düÿè‘· XÀ¢ø£eTTq+<äT ñqï+<äTq
á e÷≥ dü+düÿè‘· uÛ≤wü˝Àì<äì n+<äs÷¡ nqTø√e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~.
y˚TeTT yÓTT<ä≥H˚ ªª;»eTTμμ nqT |ü<äeTT ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝Àì~j·Tì
#ÓbÕŒeTT. Á|ü|ü+#·eTT˝ÀH˚ yÓTT<ä≥ |ü⁄{Ϻq uÛ≤wü ‘Ó\T>∑T uÛ≤wüj·T˙,
‘Ó\T>∑T |ü<äeTT˝Ò ‘·sê«‘· nH˚ø£ uÛ≤wü\˝À #˚]b˛sTTqeì #ÓbÕŒeTT.
nsTT‘˚ n$ mø£ÿ&ÉTHêï ‘Ó\T>∑T |ü<äeTT˝Ò. $T>∑‘ê uÛ≤wü\˝À yê{ÏøÏ
dü]jÓÆTq ns¡úeTT ˝Ò<äT. ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝ÀH˚ Ä |ü<äeTT\≈£î dü]jÓTÆ q
ns¡úeTT >∑\<äT. ª;»eTTμ nqT |ü<äeTT˝À ; » nqT ¬s+&ÉT nø£ås¡eTT˝Ò
ns¡eú TT‘√ ≈£L&ÉTø=ìj·TTqï$. ªeTTμ nqT nø£så e¡ TT eTT–+|ü⁄ nø£så e¡ TT>±
j·TTqï~. ;» nqT ¬s+&ÉT nø£ås¡eTT\˝À ª»μ nq>± |ü⁄≥Tºq<äì ns¡úeTT
>∑\<äT. ª;μ nq>± »s¡T>∑uÀe⁄ <ëìì ‘Ó*j·TCÒj·TTq~ ª;»μ nq>±
|ü⁄≥ºuÀe⁄q~ nì ns¡úeTT ˝Òø£ »ìà+#·Tq<äì #Ó|üŒe#·TÃqT. ; nq>±
uÛÑ$wü´‘·TÔqT ‘Ó*j·TCÒj·TTq<äì ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À ns¡úeTT+&É>± Ç<˚ ª;μ
Ç+^¢wüß uÛ≤wü˝À #˚]b˛sTT nø£ÿ&É ≈£L&Ü ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝Àì ns¡úeTTH˚
‘Ó*j·TCÒj·TT#·Tqï~.
ª–+»μ, ª;»eTTμ nqT ¬s+&ÉT |ü<äeTT˝≈£î ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝ÀH˚
ns¡úeTTqT ‘Ó\TdüTø=HêïeTT. ª$‘·ÔqeTTμ nqT eT]jÓTTø£ ù|s¡T≈£îqï
ns¡eú TTqT ‘Ó\TdüTø=+<ëeTT. ª$‘·qÔ eTTμ |ü<eä TT˝À Hê\T>∑T nø£så e¡ TT\˝À
∫e] nø£ås¡eTT eTT–+|ü⁄ nø£ås¡eTT>± j·TT+&ÉT≥ e\q <ëìøÏ
ns¡úeTT+&É<äT. ∫e] nø£ås¡eTT ªªeTTμμ ãj·T{ÏøÏ b˛>± $T–*q eT÷&ÉT
nø£ås¡eTT\≈£î ns¡úeTT >∑\<äT. ªªÁ<ë$&É Áu≤Vü≤àDμμ Á>∑+<∏äeTT˝À ¬s+&ÉT
>∑T&ÉT\T >∑\ ªª$μμ Ä‘·à≈£î >∑Ts¡TÔ>± j·TTqï<äì #Ó|üø=HêïeTT. Ç|ü&ÉT
≈£L&Ü n<˚ ns¡úeTTqT ª$μ ø£*–j·TTqï<äì #Ó|ü#·THêïeTT. ¬s+&Ée
40
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
nø£ås¡eTsTTq ªª‘·Ôμμ nqT nø£ås¡eTT Çø£ÿ&É Jyê‘·à uÛ≤eeTTqT ‘Ó*j·T
CÒdTü qÔ ï~. BìÁ|üø±s¡eTT ª$‘·μÔ nqT s¬ +&ÉT nø£så e¡ TT\≈£î Ä‘·à, Jyê‘·àj·Tì
ns¡úeTT. eT÷&Ée nø£ås¡eTsTTq ªªqμμ n+fÒ ø±<äT, ˝Ò<äT nì ns¡úeTT
>∑\<äT. ªª$‘·qÔ μμ nq>± Ä‘·à, Jyê‘·à s¬ +&É÷ ˝Òì<äì ns¡eú TT. $‘·qÔ eTT˝À
ns¡úeTT Á|üø±s¡eTT |üs¡e÷‘·à e÷Á‘·eTT+&É>± Ä‘·à, Jyê‘·à ¬s+&ÉT ˝Òì~
$‘·qÔ eTì #Ó|Œü e#·TÃqT. s¬ +&ÉT ˝Òe⁄ n+fÒ s¬ +&ÉT #˚su¡ À‘êj·Tì ns¡eú TT.
düJeyÓTÆq <˚ìj·T+<äT>±ì eT÷&ÉT Ä‘·à\T ñ+&Ée˝…qT. Á|üdüTÔ‘·eTT
JeeTT˝Òì $‘·ÔqeTTj·T+<äT Ä‘·à, Jyê‘·à ¬s+&É÷ ˝Òeì, ‘·sê«‘· Ä
¬s+&ÉT sê>∑\eì, $‘·ÔqeTT #Ó≥Tº>± düJeeT>∑Tqì ns¡úeTTqT $‘·ÔqeTT
‘Ó\T|ü⁄#·Tqï~. $‘·ÔqeTT nqT |ü<äeTT˝À Ä‘·à, Jyê‘·à\T Ç|ü&ÉT ˝Òe⁄
nì #Ó|ü#·÷ ¬s+&É÷ sêuÀ‘êj·TqT dü÷#·qqT ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï~. á
$<ÛäeTT>± –+», ;»eTT, $‘·ÔqeTT nqT eT÷&ÉT |ü<äeTT\≈£î ns¡úeTT
>∑\<äT.
Á|üXï¯ :` #Ó≥Tº eTT+<ë $‘·qÔ eTT eTT+<ë? nqT Á|üXï¯ ≈£î MTs¡T ndü+|üPs¡í
yÓTÆq düe÷<ÛëqeTTqT #ÓbÕŒs¡T. e÷≈£î dü+X¯j·TeTT˝Òì |üP]Ô
düe÷<ÛëqeTTqT #Ó|Œü e\dæq~>± ø√s¡T#·THêïeTT. Ç+‘·≈î£ eTT+<äT #Ó|Œæ q
CyêãT˝À dü«|üsê>∑, |üsê>∑, |üs|¡ sü ê>∑ dü+|üsÿ¡ eTT\ì eT÷&ÉT $<ÛëqeTT
\qT #ÓbÕŒs¡T. Ä ù|s¡¢H˚ y˚TeTT m|ü&É÷ $q˝Ò<äT. n+<äTe\q Ä
e÷≥\T e÷≈£î ns¡eú TT ø±˝Ò<Tä . n+<äTe\q Ä eT÷&ç+{Ïì $es¡eTT>±
‘Ó\T|üeTì ø√s¡T#·THêïeTT.
»yêãT :` $‘·ÔqeTT #Ó≥Tº>± yÓTT\¬ø‘·TÔ $<ÛëqeTTqT e÷Á‘·eTT #ÓbÕŒqT
>±˙, #Ó≥Tº eTT+<ë $‘·TÔ eTT+<ë? nqT Á|üX¯ïqT ‘˚*à #Ó|üŒ˝Ò<äT.
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
41
eèø£åeTT˝À |üPe⁄qT+&ç $‘·ÔqeTT m˝≤ ‘·j·÷s¡>∑T#·Tqï<√ #Ó|ü
dü+<äs¡“¤eTT˝À |üsê>∑ dü+|üs¡ÿeTT, dü«|üsê>∑dü+|üs¡ÿeTT, |üs¡|üsê>∑
dü+|üsÿ¡ eTT nqT eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\qT #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. <ëìì $es¡eTT>±
#Ó|挑˚ Ç˝≤ >∑\<äT. dü+|üs¡ÿeTT nq>± dü+jÓ÷>∑eTT nìj·TT ˝Òø£
ø£\sTTø£ nìj·TT #Ó|üŒe#·TÃqT. @~, <˚ì‘√ ø£*j·TTqì Á|ü•ï+#·Tø=ì
#·÷ùd,Ô ÅdÔ” ø£DeTT‘√ |ü⁄s¡Twü ø£DeTT ø£*dæb˛e⁄#·Tqï<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~.
ˇø£ |üPe⁄qT $uÛÑõ+∫‘˚ eT÷&ÉT eTTK´yÓTÆq uÛ≤>∑eTT\T+&ÉTqT.
|üPe⁄#·T≥÷º |ü⁄wüŒ|ü⁄ πsK\T+&ÉTqT, |üPe⁄ πsK\T s¡+>∑T\‘√ ≈£L&ÉTø=ì
j·TT+&ÉTqT. |üPe⁄ πsK\ eT<Ûä´˝À |ü⁄bıŒ&ç ø£*Zq ∫qï∫qï |ü⁄\¢\T
ñ+&ÉTqT. |üPe⁄ eT<Ûä´˝À, |ü⁄bıŒ&ç |ü⁄\¢\ eT<Ûä´˝À ø=~›>∑ bı&Ée⁄ ø£*Zq
ø°\eTT nqT |ü⁄\¢j·TT+&ÉTqT. ø°\eTT ô|’ uÛ≤>∑eTTqT ªªø°˝≤Á>∑eTTμμ nì
n+{≤eTT. ø°˝≤Á>∑eTT˝À Åd”Ô ø£DeTTj·TT+&ÉTqT, |ü⁄bıŒ&çj·TqT <Û÷ä [˝À
(bı&ç˝À) |ü⁄s¡TwüøD£ eTT\T ñ+&ÉTqT. |ü⁄bıŒ&ç˝À j·TT+&ÉT |ü⁄s¡TwüøD£ eTT
ø°˝≤Á>∑eTT˝Àj·TT+&ÉT Åd”Ô ø£DeTTqT ø£*j·TT≥qT ªdü+|üs¡ÿeTTμ nì
n+<äTeTT. m|ü&ÉsTT‘˚ |üPe⁄˝Àj·TT+&ÉT, |ü⁄bıŒ&ç j·T+<äT >∑\ |ü⁄s¡Twü
ø£DeTT ø°˝≤Á>∑eTT˝À j·TTqï Åd”Ô ø£DeTT‘√ ø£*j·TTH√, n|ü&ÉT Ä
|ü⁄wüŒeTT |òü\Bø£s¡D #Ó+~q≥¢>∑TqT. |òü\Bø£s¡D #Ó+~q |üPe⁄jÓTTø£ÿ
πsK\T sê*b˛sTT ø±j·T>± ‘·j·÷s¡>∑T#·÷ e#·TÃqT.
ˇø£ e÷$T&ç #Ó≥Tº |üP‘· |üPdæq|ü&ÉT |üP‘·+‘·jT· ÷ ø±j·T\T>±
e÷s¡<äT. |òü\Bø£s¡D #Ó+~q |üPe⁄\T (|üP‘·\T) e÷Á‘·eTT ø±j·T\T>±
e÷s¡TqT. @ #Ó≥Tº |üPe⁄ nsTTHê mH√ï ø°≥ø£eTT\≈£î, ∫\Tø£\ø£T,
>∑Te«\ø£T ‘˚HÓ{°>∑\ø£T, ‘·TyÓTà<ä\≈£î n+<äeTT>± ø£ì|æ+#·T#·÷ yê{Ïì
Äø£]¸+#·T#·T+&ÉTqT. e∫Ãq ø°≥ø£eTT\T |üPe⁄MT<ä yê\TqT. |üPe⁄
42
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
MT<ä ≈£Ls¡TÃqï|ü&ÉT ø°≥ø£eTT\ ø±fi¯fl≈£î |ü⁄bıŒ&ç πsDTe⁄\T
‘·>∑T\Tø=qTqT. n˝≤ ‘·>∑T\Tø=qï |ü⁄bıŒ&ç πsDTe⁄\T n<˚ |ü⁄wüŒeTT
jÓTTø£ÿ ø°˝≤Á>∑eTTqj·TTqï Åd”Ôø£DeTTq≈£î n+≥Tø=qe#·TÃqT. ˝Òø£ y˚πs
#Ó≥Tº ˝Òø£ e÷qT jÓTTø£ÿ |ü⁄wüŒeTT MT<ä ø°≥ø£eTT\T yê*q|ü&ÉT Ä
|ü⁄wüŒeTT jÓTTø£ÿ ø°\eTT ô|’q j·TTqï ø°˝≤Á>∑eTT˝Àì Åd”Ô ø£DeTTqT
#˚se¡ #·TÃqT. ø°≥ø£eTT\ ø±fi¯fl≈£î n+≥Tø=ìq ˇø£ |ü⁄wüŒeTT˝Àì |ü⁄bıŒ&ç
nqT eT>∑ ø£DeTT\T ø°≥ø£eTT e\q n<˚ |ü⁄wüŒeTT jÓTTø£ÿ ø°˝≤Á>∑eTTqT
>±˙, ˝Òø£ n<˚ C≤‹jÓTTø£ÿ eTs=ø£ |ü⁄wüŒeTT jÓTTø£ÿ ø°˝≤Á>∑eTTqT>±˙,
#˚] |òü\Bø£s¡D #Ó+~ |ü⁄wüŒeTT ø±j·T>± e÷s¡e#·TÃqT. ˇø=ÿø£ÿ|ü&ÉT
ø°≥ø£eTT\T Á|üø£ÿH˚j·TTqï eTs=ø£ C≤‹ #Ó≥Tº |ü⁄wüŒeTT˝Àì ø°˝≤Á>∑eTTqT
#˚s¡e#·TÃqT. n|ü&ÉT ˇø£ C≤‹ |ü⁄s¡Twüø£DeTT e\q eTs=ø£ C≤‹
#Ó≥Tº Åd”Ô ø£DeTT |òü\Bø£s¡D #Ó+<ä&ÉeTT »s¡T>∑TqT. á $<ÛäeTT>±
|ü⁄wüŒeTT˝Àì |ü⁄bıŒ&ç nqã&ÉT |ü⁄s¡Twü ø£DeTT\T n<˚ |ü⁄wüŒeTTqT
#˚s¡e#·TÃqT ˝Òø£ n<˚ C≤‹ y˚s=ø£ |ü⁄wüŒeTTqT #˚s¡e#·TÃqT. n≥T¢ø±ø£
b˛‘˚ y˚πsC≤‹ #Ó≥Tº jÓTTø£ÿ |ü⁄wüŒeTTqT #˚] |òü\Bø£s¡D #Ó+<äe#·TÃqT.
á $<ÛäeTT>± |òü\Bø£s¡D eT÷&ÉT s¡ø£eTT\T ø£\<äT.
ˇø£ |ü⁄wüŒeTT˝Àì |ü⁄bıŒ&ç πsDTe⁄\T n<˚ |ü⁄wüŒeTT ø°\eTTqT
#˚] |òü\Bø£s¡D #Ó+<ä&ÉeTTqT ªªdü«|üsê>∑ dü+|üs¡ÿeTTμμ nì n+{≤s¡T.
ˇø£ |ü⁄wüŒeTT˝Àì |ü⁄bıŒ&ç πsDTe⁄\T n<˚ C≤‹ y˚s=ø£ |ü⁄wüŒeTTqT #˚]
|òü\Bø£s¡D #Ó+<ä&ÉeTTqT ªª|üsê>∑ dü+|üs¡ÿeTTμμ nì n+{≤s¡T. á
¬s+&ÉT $<ÛëqeTT\T ø±≈£î+&Ü ˇø£ |ü⁄wüŒeTT˝Àì |ü⁄bıŒ&ç πsDTe⁄\T
y˚s=ø£ C≤‹ #Ó≥TºjÓTTø£ÿ |üPe⁄˝Àì ø°˝≤Á>∑eTTqT #˚] |òü\Bø£s¡D #Ó+~‘˚
<ëìì ‘·|üŒìdü]>± ªª|üs¡ |üsê>∑ dü+|üs¡ÿeTTμμ nì #Ó|üŒe˝…qT. á
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
43
eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\T ãVüQXÊ ø=+‘· #·<äTe⁄ #·<äTe⁄ø=qï yê]ø£+<ä]ø°
‘Ó*ùdj·TT+&ÉTqT. ˇø£|üPe⁄ ø±j·T>± m≥T¢ e÷s¡T‘·Tqï~ nqTq~
eTTK´eTT ø±<äT >±˙, $‘·ÔqeTT≈£î #Ó≥Tº ø±s¡De÷, #Ó≥Tº≈£î $‘·ÔqeTT
ø±s¡De÷?j·Tì ‘Ó*j·T&ÉeTT eTTK´eTT.
44
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
45
á Á|üX¯ï≈£î »yêãTqT ‘Ó*j·TT≥≈£î ˇø£ y˚s¡T XËq>∑ $‘·ÔqeTTqT
rdüTø=ì #·÷kÕÔeTT. nfÒ¢ yÓTT˝¬ø‘·ãÔ &çq ‘·sê«‘· s¬ +&ÉT HÓ\\ ej·TdüT‡qï
y˚s¡T XËq>∑ #Ó≥TºqT ≈£L&Ü >∑eTì<ë›eTT. y˚s¡T XËq>∑ $‘·ÔqeTT ~«<äfi¯
;»eTT>± j·TTqï~. ~«<äfi¯ ;»eTT nq>± ¬s+&ÉT uÒ&É\T >∑\ $‘·ÔqeTì
ns¡úeTT. ˇø£ y˚s¡T XËq>∑ $‘·ÔqeTTqT rdüTø=ì ô|’q>∑\ mÁs¡ì bı≥TºqT
ø=+‘· ‘=\–+#·>± s¬ +&ÉT uÒ&\É T ˇø£<ëì Á|üøÿ£ ˝À eTs=ø£ uÒ&É n‘·Tø=ÿì
j·TTqï≥T¢ ø£ì|æ+#·TqT. ¬s+&ÉT uÒ&É\qT ∫qï>± Á|üj·T‘·ïeTT #˚dæ
$&ÉBj·T>± ˇø£ uÒ&É ÁøÏ+~ uÛ≤>∑eTT˝À nq>± yÓTTq uÛ≤>∑eTT˝À $]–b˛sTT
}&çe#·TÃqT. eTs=ø£ uÒ&É≈£î ÁøÏ+~ uÛ≤>∑eTTq $‘·ÔqeTT jÓTTø£ÿ ø=q
∫e]˝À ∫qï ñ+≥˝≤>∑ ñ+&ç, Ä ñ+≥˝À qT+&ç ˇø£ y˚s¡T XËq>∑ #Ó≥Tº
|ü⁄{Ïj
º T· Tqï≥T¢ ø£ì|æ+#·TqT. y˚sT¡ XËq>∑ $‘·qÔ eTT qT+&ç yÓTT<ä≥ ãj·T{ÏøÏ
e∫Ãq yÓTTø£ÿ Äø±s¡eTT‘√H˚ Ä #Ó≥Tº ø£ì|æ+#·TqT. yÓTTq uÛ≤>∑eTT˝À
∫qï>± y˚s¡T XËq>∑ #Ó≥Tºj·TTqï≥T¢ Ä≈£î\T ˇø£ <ëì˝À eTs=ø£{Ï ù|]Ã
ô|{Ϻq≥T¢, Ä≈£î\ MHÓ\ >∑Ts¡TÔ\‘√ düVü‰ #Ó≥Tº |üP]Ô>± ø£ì|æ+#·TqT.
y˚s¡T XËq>∑ $‘·ÔqeTT˝ÀH˚ y˚s¡T XËq>∑ #Ó≥Tº neT]j·TTqï≥T¢ #Ó≥Tº
Ä≈£î\ Äø±s¡eTT ø£ì|æ+#·T#·Tqï~. $‘·ÔqeTTq≈£î ‘˚eT ‘·–*q|ü&ÉT
nq>± $‘·ÔqeTT ø=q uÛ≤>∑eTT˝À ‘˚eT ‘·>∑\>±H˚ $‘·ÔqeTT˝À s¡kÕj·Tq
e÷s¡TŒ »]– $‘·qÔ eTT˝À ø£ì|æ+#·T #Ó≥Tº uÛ÷Ñ $TqT+&ç ãj·T{ÏøÏ e#·TÃqT.
$‘·qÔ eTT ã\e+‘·eTT>± ãj·T{ÏøÏ Á‘√dæq≥T¢ mes√ ãj·T{ÏøÏ ˝≤–q≥T¢
#Ó≥Tº yÓTTq ãj·T{ÏøÏ ô|s¡T>∑T#·÷ e∫à ˝À|ü\ ø£ì|æ+∫q Ä≈£î\T ãj·T{ÏøÏ
edüTÔqï$.
˝À|ü\ ø£ì|æ+∫q Ä≈£î\T ‘Ó\T|ü⁄ s¡+>∑T˝À ø£ì|æ+#·>± ãj·T{ÏøÏ
e∫Ãq Ä≈£î\T ∫\Tø£ |ü#·Ã s¡+>∑T˝À Á^Héø£\sY˝À ø£ì|æ+#·T#·Tqï$.
46
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
n˝≤ $‘·ÔqeTTqT+&ç ãj·T≥ |ü&çq y˚s¡T XËq>∑ #Ó≥TºqT ¬s+&ÉT HÓ\\T
>∑eTì+∫Hê n+<äT˝À y˚s¡T XËq>∑ $‘·ÔqeTT jÓTTø£ÿ qeT÷Hê mø£ÿ&Ü
ø£ì|æ+#·˝Ò<äT. y˚s¡T XËq>∑ #Ó≥¢˝À ¬s+&ÉT s¡ø£eTT\T >∑\e⁄. n+<äT˝À
eT÷&ÉT HÓ\\πø |ü+≥e#·TÃq~ ˇø£{Ïø±>±, ◊<äT HÓ\\≈£î |ü+&ÉTq~
≈£L&Ü ø£\<äT. eT÷&ÉT HÓ\\≈£î |ü+&ÉT <ëìì >∑T‘·TÔ y˚sT¡ XËq>∑ nìj·T÷,
◊<äT HÓ\\≈£î |ü+&ÉT <ëìì r>∑ y˚s¡T XËq>∑ nì |æ\TdüTÔHêïs¡T. ¬s+&ÉT
s¡ø£eTT\ $‘·ÔqeTT\˝À Ç+‘·≈£îeTT+<äT y˚TeTT #Ó|æŒqfÒ¢ $‘·Ôq ø=q
uÛ≤>∑eTT˝À y˚s¡T XËq>∑ #Ó≥Tº Äø±s¡eTT ø£ì|æ+N ø£ì|æ+#·q≥T¢ #ê˝≤
∫qï>± j·TT+&ÉTqT. #Ó≥Tº ô|]– ô|<ä›sTTq ‘·sê«‘· |üPe⁄\T (|üP‘·)
e∫Ãq ‘·sê«‘· |òü\Bø£s¡D nqT s¡kÕj·Tq ÁøÏj·T »]– $‘·ÔqeTT>±
e÷]b˛e⁄qT. ‘·sê«‘· $‘·qÔ eTT ÁyÓTTø£ÿ>± e÷]b˛e⁄#·Tqï~. $‘·qÔ eTT˝À
#Ó≥Tºqï~>±˙, #Ó≥Tº˝À $‘·ÔqeTT ˝Ò<äT. ø=ìï HÓ\\≈£î ‘·j·÷s¡sTTq
|ü+≥ ≈£L&Ü #Ó≥Tº ãj·TfÒ edüTÔqï~ >±˙ #Ó≥Tº˝À|ü\ |ü+≥˝Ò<äT.
n+<äTe\q $‘·ÔqeTT˝À #Ó≥Tºqï~>±˙, #Ó≥Tº˝À $‘·ÔqeTT ˝Ò<äì
#Ó|Œü e#·TÃqT. $‘·qÔ eTT˝À|ü\ eTT+<˚ Äø±s¡eTT‘√j·TTqï #Ó≥Tº ãj·T{ÏøÏ
edüTÔqï~. #Ó≥Tº qT+&ç $‘·ÔqeTT ãj·T{ÏøÏ sê˝Ò<äT. #Ó≥Tº ‘·j·÷s¡sTTq
eT÷&ÉT HÓ\\≈£î >±ì $‘·qÔ eTT ø£ì|æ+#·˝<Ò Tä . n<˚ $‘·qÔ eTT˝À m|ü&ÉT
>∑eTDÏ+∫Hê #Ó≥Tº qeT÷Hê eTT+<˚j·TTqï~. n+<äTø=s¡≈£î #Ó≥Tºø£+fÒ
$‘·Ôqy˚T eTT+<äT>∑\<äì #Ó|üŒe#·TÃqT.
∫qï>∑j·TT+&ÉT ø=ìï yÓTTø£ÿ\qT ô|<ä›esTTHê #Ó≥¢ì #Ó|üŒ&ÉeTT
»s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. y˚s¡T XËq>∑ #Ó≥TºqT e÷qT nì>±˙, eèø£åeTì>±˙
nqT≥≈£î M\T˝Ò<äT. m+<äTø£q>±! á #Ó≥T¢ ns¡∆ n&ÉT>∑T ˝Òø£ n&ÉT>∑T
e÷Á‘·y˚T ô|s¡T>∑ >∑\e⁄. eT÷&ÉT qT+&ç ◊<äT HÓ\\T e÷Á‘·y˚T Áã‘·Tø£
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
47
>∑\e⁄. n+<äTe\q M{Ïì #Ó≥¢ì #Ó|üŒ&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. #Ó≥Tº˝À
$‘·ÔqeTT H˚s¡T>± sê˝Ò<äT. yÓTT<ä≥ |üP\T, ‘·sê«‘· ø±j·T\T e#·TÃqT.
ø±j·T\T |ü]|üø£«eTTq≈£î e∫à |ü+&ÉsTTq ‘·sê«‘·, |ü+&ÉT ≈£L&Ü |üP]Ô
m+&çb˛sTTq ‘·sê«‘· |ü+&ÉTqT+&ç $‘·ÔqeTT\T ãj·T≥|ü&ÉTqT. ø=ìï
|ü+&ÉT¢ |ü+&É>¢ ±H˚ ì*∫b˛sTT e⁄+&É>± yê{ÏqT+&ç eTqTwüß\T Á|üjT· ‘·ïeTT
#˚dæ $‘·ÔqeTT\qT ãj·T{ÏøÏ rj·Te\dæ j·TT+≥T+~. n˝≤ rj·Tø£b˛‘˚
m+‘· ø±\eTsTTHê $‘·ÔqeTT ø£ì|æ+#·ø£ |ü+&É¢j·T+<˚ ø£ì|æ+#·ø£
j·TT+&ÉTqT. #Ó≥Tº Áã‹øÏj·TTqï|ü&ÉT @ <äX¯˝Àq÷ #Ó≥Tº˝À, ø±j·T\T
es¡≈£î ø£ì|æ+#·TqT >±˙ $‘·ÔqeTT\T ø£ì|æ+#·e⁄. n<˚ $‘·ÔqeTTq+<äT
m|ü&ÉsTTHê #Ó≥Tº H˚s¡T>± ãj·T{ÏøÏ sê>∑\<äT. m|ü&ÉT $‘·ÔqeTTqT
|ü>∑T\>={Ϻ #·÷∫Hê ˝Òø£ N*à #·÷∫Hê n+<äT˝À #Ó≥Tº ∫qï>±
ø£ì|æ+#·TqT. n+<äTe\q $‘·ÔqeTTq+<äT #Ó≥Tº >∑\<äT. nsTT‘˚
#Ó≥Tºq+<äT @ <äX¯˝À ≈£L&Ü $‘·ÔqeTT ˝Ò<äT. n+<äTe\q #Ó≥Tºø£+fÒ
$‘·TÔ eTT+<äì kÕø£å´eTTqT #·÷|ü⁄#·÷ #Ó|üŒe#·TÃqT.
Á|üX¯ï :` #Ó≥TºeTT+<ë $‘·TÔeTT+<ë? nqT $wüj·TeTT˝À kÕø£å´eTT‘√
düVü‰ $‘·Ôqy˚T eTT+<äTj·Tì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. nsTT‘˚ #Ó≥Tº≈£î ;»yÓTÆq
$‘·ÔqeTT yÓTT<ä≥ mø£ÿ&ÉqT+&ç e∫Ãq~? $‘·ÔqeTTqT+&˚ H˚s¡T>± #Ó≥Tº
edüTqÔ ï<äì MTs¡T #Ó|Œæ q ‘·sê«‘· nqTe÷qeTT ˝Ò≈î£ +&Ü ‘Ó*dæ b˛sTTq~.
nsTTHê yÓTT<ä{Ï $‘·ÔqeTT #Ó≥TºqT+&ç sê˝Ò<ë? j·TqT Á|üX¯ï ø=+<ä]˝À
nsTTHê $T–*j·TT+&ÉTqT. yê]˝À $T–*q nqTe÷qeTTq≈£î MTπs
ìeè‹Ôì #·÷|üe˝…qT?
»yêãT :` düèwæ˜ düèwæ˜+#·ã&çq<äì #Ó|ü#·THêïeTT. düèwæ˜+∫q yê&ÉT
48
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
düèwæ˜ø£s¡ÔsTTq <˚e⁄&ÉT. <˚e⁄&ÉT á Á|ü|ü+#·eTTqT yÓTT<ä≥ ˇø£e÷s¡T
düèwæ˜+#ê&ÉT ‘·sê«‘· düèwæ˜ ø=qkÕ–+~. #Ó≥TºqT+&ç $‘·ÔqeTT
edü÷Ôj·TT+fÒ <˚e⁄&ÉT <˚ì˙ düèwæ˜+#·qedüs¡y˚T ˝Ò<äT. <˚e⁄&ÉT yÓTT<ä≥
$‘·ÔqeTTqT düèwæ˜+#·>±, $‘·ÔqeT+<˚ #Ó≥TºqT neT]à düèwæ˜+#·&ÉeTT
e\q $‘·ÔqeTTqT+&ç #Ó≥Tº ‘·j·÷s¡sTT, ‘·sê«‘· #Ó≥TºqT+&ç $‘·ÔqeTT\T
‘·j÷· s¬ q’ $. á $<Ûeä TT>± yÓTT<ä≥ <˚e⁄&ÉT $‘·qÔ eTTqT ‘·j÷· s¡T #˚jT· >±
<ëìqT+&ç #Ó≥Tº |ü⁄{Ϻq~. n+‘˚>±˙ eTT+<äT <˚e⁄&ÉT #Ó≥TºqT ‘·j·÷s¡T
#˚j·T˝Ò<äT. #Ó≥Tº Ç$T&çj·TTqï $‘·ÔqeTTqT ‘·j·÷s¡T #˚dæq <˚e⁄&ÉT
$‘·ÔqeTTqT+&ç #Ó≥TºqT |ü⁄≥Tºq≥T¢ #˚XÊ&ÉT. $XÊ\eTT>± ø£ì|æ+#·T
#Ó≥T¢ $‘·ÔqeTT\qT+&ç |ü⁄{≤ºsTT>±˙ <˚e⁄&ÉT düèwæ˜+#·˝Ò<äì HêdæÔ≈£î\T
nqT#·T+<äTs¡T. nsTT‘˚ #Ó≥Tº≈£î ø±s¡DeTsTTq $‘·ÔqeTT yÓTT<ä≥ m˝≤
e∫Ã+<äì mes¡÷ n˝À∫+#·ø£ #Ó≥TºqT+&ç $‘·ÔqeTT e∫Ã+~ nì
nqTø=+≥THêïs¡T. n˝≤ ˇø£<ëìqT+&ç eTs=ø£{Ï edüTÔ+fÒ <˚e⁄&ÉT <˚ì˙
düèwæ˜+#·˝Ò<äì #Ó|üŒe#·TÃqT.
<˚e⁄&ÉT yÓTT<ä≥ ‘·q eTqdüT‡ <ë«sê nq>± dü+ø£\ŒeTT <ë«sê
düèwæ˜ì ‘·j·÷s¡T #˚j·÷\qTø=Hêï&ÉT. Äj·Tq nqTø=qï yÓ+≥H˚ düèwæ˜
‘·j·÷s¡sTTb˛sTTq~. <˚e⁄&ÉT dü÷ú\yÓTÆq düèwæ˜ì ˇø£ÿe÷s¡T ‘·j·÷s¡T
#˚j·T˝Ò<äT. yÓTT<ä≥ dü÷ø£åàyÓTÆq }Vü≤‘√ düèwæ˜øÏ ;»eTTqT ‘·j·÷s¡T
#˚XÊ&ÉT. Äj·Tq ‘·\+ù| dü÷\ú düèwæø˜ Ï dü÷ø£àå yÓTqÆ ;»eTì ‘Ó*j·Te˝…qT.
á $wüj·TyÓTÆ uÛÑ>∑eBZ‘·˝À $uÛÑ÷‹ jÓ÷>∑eT+<äT Äs¡e XÀ¢ø£eT+<äT Ç˝≤
ø£\<äT #·÷&É+&ç.
XÀ¢ø£eTT :`
eTVü≤s¡¸j·T dü‡|üÔ |üPπs« #·‘ê«s√ eTqedüú<∏ë ˆ
eT<들yê e÷qkÕ C≤‘ê j˚TcÕ+ ˝Àø£ Çe÷' |üÁC≤'ˆˆ
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
49
á XÀ¢ø£eTT˝À #ê˝≤eT+~ uÛ≤eeTTqT ‘·|ü ÁyêdüTø=Hêïs¡T.
<˚e⁄&ÉT yÓTT<ä≥ dü|üÔ ãTTwüß\qT, q\T>∑Ts¡T eTqTe⁄\qT düèwæ˜+#ê&Éì,
yÓTT<ä≥ |ü⁄{Ϻq |ü<äø=+&ÉTeT+~ <ë«sê $T>∑‘ê Á|ü»\+<äs¡÷ |ü⁄{≤ºs¡ì
ÁyêdüTø=Hêïs¡T. <˚e⁄&ÉT m|ü&É÷ dü÷ú\ Á|ü|ü+#·eTTqT H˚s¡T>± ‘·j·÷s¡T
#˚jT· ˝Ò<Tä . dü÷\ú Á|ü|+ü #·eTTq≈£î ø±s¡DeTsTTq dü÷ø£àå yÓTqÆ ø±s¡DeTTqT
($‘·ÔqeTTqT) ‘·j·÷s¡T #˚XÊ&ÉT. <ëì<ë«sê dü÷ú\ Á|ü|ü+#·eT+‘ê
‘·j·÷s¡sTTq~. á Á|ü|ü+#·eTTq≈£î Äj·Tq ‘·\+ù| yÓTT<ä{Ï $‘·ÔqeTì
‘Ó*j·Te˝…qT. ô|’ XÀ¢ø£eTT˝À <˚e⁄ì uÛ≤eeTT˝Àì eTH√ dü+ø£\Œy˚T
yÓTT<ä{Ï @&ÉT eTVü≤s¡¸jT· \T, Hê\T>∑T eTqTe⁄\T ‘·j÷· s¡sTTqeì #ÓbÕŒ&ÉT.
@&ÉT eTVü≤s¡¸j·T\T nq>± @&ÉT Hê&ûπø+Á<äeTT\T, eTqdüT‡ yÓTT<ä\>∑T
Hê\T>∑T n+‘·'ø£sD¡ uÛ≤>∑eTT˝Ò düeTdüÔ Á|ü|+ü #·eTTq≈£î eT÷\ ø±s¡DyÓTqÆ
$‘·ÔqeTT>± j·TTqï$. Á|ü‹ Jesê• yÓqTø£ @&ÉT eT]j·TT Hê\T>∑T
;»eTT>±j·TT+&ç düeTdüÔ Jeø√{Ï ‘·j÷· s¡sTTq~. #Ó≥TºjTÓ Tø£ÿ $‘·qÔ eTT˝À
>±˙, eTìwæjTÓ Tø£ÿ Ms¡´ø£DeTT˝À>±˙, Á>∑T&ÉT¶ jÓTTø£ÿ eT<Û´ä ø£DeTT˝À>±˙
<˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq @&ÉT eT]j·TT Hê\Tπ> (@&ÉT Hê&û πø+Á<äeTT\T, Hê\T>∑T
n+‘·'ø£s¡DeTT˝Ò) ;»eTT>±j·TTqï$. n+&É», |æ+&É», ñ~“» nqT
eT÷&ÉT s¡ø£eTT\ düèwæ˜øÏ @&ÉT eT]j·TT Hê\T>∑T yÓTT‘·ÔeTT |ü<äø=+&ÉT
$‘·ÔqeTT>± j·TTqï$. |ü<äø=+&ÉT ô|’øÏ ø£ì|æ+#·ø£ j·TTHêï $‘·ÔqeTT˝À
@&ÉT nDÏ–j·TTqï$. $‘·ÔqeTT <ë«sê |ü⁄{Ϻq #Ó≥Tº˝À ø£ì|æ+#·ì @&ÉT
Hê&ûπø+Á<äeTT\T, eTH√, ãT~∆, ∫‘·ÔeTT, nVü≤eTT nqT Hê\T>∑T Ç$T&ç
j·TTqïeì ‘Ó*j·Te˝…qT.
Á|üXï¯ :` MTs¡T uÛ>Ñ e∑ BZ‘· Ä<Ûës¡eTT‘√ <˚e⁄ì ªeTH√uÛ≤eeTTμ ;»eTTø±>±
düeTdüÔ e÷qe⁄\T |ü⁄{≤ºs¡ì #Ó|ü#·THêïs¡T. $T>∑‘ê eT‘·eTT\yês¡T
50
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
yê] Á>∑+<∏äeTT\˝À Ç+ø=ø£ s¡ø£eTT>± #Ó|ü#·÷ <˚e⁄&ÉT yÓTT<ä{ ˇø£
Åd”Ôì, ˇø£ |ü⁄s¡Twüßìï düèwæ˜+∫ uÛÑ÷$TMT<ä e~˝≤&É˙, ‘·sê«‘· yês¡T
<˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq ìj·TeT ìã+<Ûäq\T ñ\¢+|òæT+#ês¡˙, <ëìøÏ <˚e⁄ìøÏ
ø√|üeTT e∫à yê]øÏ dü+‘êH√‘·Œ‹Ô ø£\T>∑Tq≥T¢ X¯|æ+#ê&Éì $HêïeTT.
n˝≤ XÊ|üeTT bı+~qyês¡T Á|ü|ü+#·eTT˝Àì eTqTwüß\ ñ‘·Œ‹ÔøÏ
ø±s¡DeTj·÷´s¡ì $HêïeTT. H˚{Ï »qT\+<äs¡÷ Ä<ëyéT dü+‘·‘˚qì
ø=+<äsT¡ #Ó|Œü >± $HêïeTT. á $wüjT· eTTqT ˇø£ eT‘·eTTyêπs ø±≈£î+&Ü
ÇkÕ¢yéT eT‘·eTTyês¡T, Ŭø’düÔe eT‘·eTT yês¡T Ç<ä›s¡÷ Ä<ëyéT, ne«qT
>∑T]+∫ #Ó|æŒ yÓTT<ä{ yê] dü+‘·‘˚ H˚{Ï »HêuÛ≤j·Tì #Ó|ü#·T+&É>±,
MTs¡T Væ≤+<ä÷ eT‘·eTTyêπs eTs=ø£ s¡ø£eTT>± #Ó|ü#·THêïs¡T. $T>∑‘ê
¬s+&ÉT eT‘·eTT\yês¡T ˇø£ $<ÛäeTT>± #Ó|üŒ>±, ˇø£ÿ Væ≤+<ä÷eT‘·eTT
yês¡T e÷Á‘·eTT n˝≤ #Ó|Œü &ÉeTT e\q y˚TeTT dü+~>∑e∆ TT˝À |ü&bç ˛j·÷eTT.
ªªø£s¡àeTT+<ë »qàeTT+<ë?μμ nqT Á|üX¯ï≈£î $es¡eTT ‘Ó*j·T≈£î+&Ü
b˛e⁄#·Tqï~. á $<ÛëqeTT düÁø£eTeTT>± ‘Ó*ùdÔ #Ó≥TºeTT+<ë
$‘·TÔeTT+<ë? nqT $wüj·TeTT˝À MT düe÷<ÛëqeTT MT<ä qeTàø£eTT
@s¡Œ&É>∑\<äT. <äj·T#˚dæ e÷≈£î ns¡úeT>∑Tq≥T¢ $es¡eTT>± #Ó|üŒ>∑\s¡ì
ø√s¡T#·THêïeTT.
»yêãT :` Hê≈£î ‘Ó*dæq $es¡eTTqT ‘·|üŒø£ ‘Ó*j·TCÒ‘·TqT ÁX¯<ä∆>±
$qTeTT. <˚e⁄&ÉT yÓTT<ä≥ düècÕ˜´~˝ÀH˚ ‘·q C≤„qeTTqT Äø±X¯yêDÏ
<ë«sê n+~+#ê&ÉT. <˚e⁄&ÉT yêDÏ <ë«sê n+~+∫q C≤„qeTTqT
Á>∑Væ≤+#·>∑*–q yê&ÉT dü÷s¡T´&ÉT Á>∑Væ≤+#ê&ÉT. dü÷s¡T´&ÉT Á>∑V≤æ +∫q
C≤„qeTTqT yÓTT<ä≥ uÛÑ÷$TMT~øÏ ‘Ó∫à ª‘Ó\T>∑Tμ uÛ≤wü˝À #Ó|æŒb˛e&ÉeTT
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
51
»]–q~. n˝≤ uÛÑ÷$TMT~øÏ e÷≥\ s¡÷|üeTT˝À e∫Ãq C≤„qeTT
Á>∑+<∏sä ÷¡ |üeTT˝À ◊<äT y˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\ |üPs¡«eTT ‘·j÷· s¬ q’ ~. n˝≤
‘·j·÷¬s’q Á>∑+<∏äy˚T Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT>± ù|s¡T>±+∫q~. Ä Á|ü<∏äeT
<Ó’eÁ>∑+<∏äy˚T H˚&ÉT ªªuÛÑ>∑eBZ‘·μμ>± eTqeTT+<äs¡Tqï~. ‘·sê«‘· ø=+‘·
ø±\eTTq≈£î Ç+ø=ø£ <˚X¯eTsTTq ÇÁC≤j˚T˝Ÿ <˚X¯eTT˝À ~«rj·T
<Ó’eÁ>∑+<∏äeTT>± Áyêj·Tã&çq~. Ç|üŒ{ÏøÏ ¬s+&ÉT y˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\
ÁøÏ+<ä≥ ‘·j·÷s¡sTTq ~«rj·T <Ó’eÁ>∑+<∏äeTTH˚ ø=+<äs¡T ªªÇ+J\Tμμ
Á>∑+<∏eä Tì n+≥THêïs¡T. <ëìH˚ ø=+<äsT¡ ªªu…_’ \Tμμ Á>∑+<∏eä Tì n+≥THêïs¡T.
¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T>± <Ó’eC≤„qeTT ãj·T{ÏøÏ e∫ÃHê, eTqTwüß\T nC≤„q
dæú‹˝À j·TTHêïs¡qT uÛ≤eeTT‘√ <˚e⁄&ÉT ‘·q C≤„qeTTqT eT÷&Ée
Á>∑+<∏äs¡÷|üeTT #˚XÊ&ÉT. n˝≤ ‘·èrj·T <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT>± ‘·j·÷s¡sTTq<˚
ªªKTsêHéμμ Á>∑+<∏äeTT. yÓTT<ä{ uÛÑ÷$TMT~øÏ e∫Ãq <Ó’eC≤„qy˚T eT÷&ÉT
Á>∑+<∏äeTT\T>± ‘·j·÷s¡sTTHê eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\˝Àj·TTqï~ ˇπø
C≤„qeTì eTìwæ ‘Ó*j·T˝Òø£ y˚sT¡ y˚sT¡ C≤„qeTT\T>± ˝…øÿÏ +#·Tø=ì, y˚sT¡ y˚sT¡
eT‘·eTT\T>± ‘·j·÷s¡T #˚düTø=Hêï&ÉT. eTìwæ˝Àì nC≤„qeTTqT rdæy˚dæ
eT‘ê\≈£î nr‘·eTT>± C≤„qeTTqT ‘Ó*j·T>∑*–‘˚ düèwæ˜ø£+‘·{Ïø° ˇπø
C≤„qeTT, ˇπø <˚e⁄&ÉT ø£\&Éì ‘Ó*j·T>∑\<äT. n˝≤ ‘Ó*j·T>∑*–q|ü&˚
<˚e⁄&ÉT ‘·q C≤„qeTTqT eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T>± ÁyêsTT+∫Hê, nìï{Ï˝À
j·TTqï~ ˇπø <˚e⁄ì C≤„qeTT nì n+<ä]øÏ s¡÷&Ûç>± ‘Ó*j·T>∑\<äT.
n˝≤ ‘Ó*j·T>∑*–q|ü&ÉT yÓTT<ä≥ <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT>± uÛÑ>∑eBZ‘·˝À
#Ó|æŒq C≤„qy˚T $T>∑‘ê Á>∑+<∏äeTT\˝À j·TTqï<äì ‘Ó*j·TTqT. n|ü&ÉT
eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\˝À ˇπø C≤„qeTT ø£ì|æ+#·TqT. Hê≈£î eT÷&ÉT
Á>∑+<∏äeTT\˝À ˇπø C≤„qeTTqï<äì ns¡úeT>∑T≥ e\q H˚&ÉT H˚qT ªªÁ‹eT‘·
52
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
@¬ø’ø£ >∑Ts¡Te⁄μμ>± Á|ü»\ #˚‘· #Ó|üŒã&ÉT#·THêïqT. H˚qT eT÷&ÉT
Á>∑+<∏äeTT\˝À ˇπø C≤„qeTTqT #·÷|ü⁄≥ e\q Á|ü»\T n˝≤ qqTï
|æ\Te&ÉeTT »s¡T>∑T #·Tqï~. n+‘˚>±˙ yêdüÔeeTT>± H˚qT >∑Ts¡Te⁄qT
ø±qT. uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À $uÛ÷Ñ ‹ jÓ÷>∑eTTq Äs¡e XÀ¢øe£ TTq #Ó|Œæ q $<Ûëqy˚T
$T>∑‘ê Á>∑+<∏äeTT\˝À #Ó|æŒj·TTHêï <ëìì eTqTwüß\T dü]>± ns¡úeTT
#˚düTø√˝Òø£ b˛j·÷s¡T. $es¡eTT>± #Ó|挑˚ n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À
dü÷sê 2, Äj·T‘Y 117˝À Ç˝≤ ø£\<äT #·÷&É+&ç. (2`117) ªªÄj·TH˚
Äø±XÊ\qT eT]j·TT uÛÑ÷$T˙ @ qeT÷Hê ˝Ò≈£î+&Ü Äs¡+_Û+∫q
(düèwæ+˜ ∫q) yê&ÉT. eT]j·TT Äj·Tq @<äsTTHê #˚j÷· \ì ìs¡sí TT+#·T
ø=qï|ü&ÉT <ëìì πøe\eTT ªªnsTTb˛μμ nì ÄC≤„|ækÕÔ&ÉT. n+‘˚
n~ nsTTb˛‘·T+~.μμ nì ø£\<äT. Ç+ø± dü÷sê 36, Äj·T‘Y 82˝À
Ç˝≤ ø£\<äT #·÷&É+&ç. (36`82) ªªìX¯Ãj·TeTT>± Äj·Tq $<Ûëqy˚T$T
≥+fÒ Äj·Tq @<äsTTHê #˚j·T<ä\#·T ø=qï|ü&ÉT <ëì‘√ ªªnsTTb˛μμ
nì n+{≤&ÉT, n+‘˚! n~ nsTT b˛‘·T+~μμ.
Çø£ÿ&É #Óù|Œ $<ÛëqeTT y˚s¡sTTHê $wüj·TeTT e÷Á‘·eTT n+‘ê
ˇø£ÿfÒ ne⁄‘·Tqï~. uÛÑ>∑eBZ‘·˝À ≈£L&Ü eTqdüT˝À e∫Ãq ‘·\+|ü⁄
<ë«sê düeTdüeÔ TT |ü⁄≥Tº#T· qï<äì ªªeT<들yê e÷qkÕ C≤‘êμμ nì #ÓbÕŒ&ÉT.
Çø£ÿ&É KTsêHé Á>∑+<∏eä TT˝À ≈£L&Ü ªª<˚e⁄&ÉT nsTTb˛ n+fÒ nsTTb˛e⁄#·Tqï
<äìμμ #ÓbÕŒs¡T. <˚e⁄&ÉT ‘·q eTqdüT‡˝À nqTø=qï dü+ø£\ŒeTT <ë«sêH˚
düeTdüeÔ TT |ü⁄≥Tº#T· qï<äì #ÓbÕŒ&ÉT. uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À #Ó|Œæ qe÷≥, KTsêHé˝À
#Ó|æŒq e÷≥ ¬s+&É÷ ˇø£fÒ nsTTqeì u≤>± #·÷#·T yê]øÏ ‘·|üŒø£
‘Ó*j·TTqT. Á>∑T&ç¶>± #·÷#·Tyê]øÏ n~ y˚s¡Te÷≥ Ç~ y˚s¡Te÷≥>±
ø£ì|æ+#·T#·T+&ÉTqT. <˚e⁄&ÉT ˇø£ÿ&˚, <˚e⁄ì C≤„qeTT ˇø£ÿfÒ nsTTq+<äTq
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
53
s¬ +&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝À #Ó|Œæ q e÷≥ ˇø£fj
Ò T· ì ns¡eú T>∑T#·Tqï~. n+‘˚ø±ø£
Ç<˚ e÷≥ eTs=ø£ $<ÛäeTT>± ~«rj·T <Ó’eÁ>∑+<∏äeTsTTq Ç+J\T˝À
(u…’_\T˝À) Ç˝≤ ø£\<äT. (jÓ÷Vü‰qT 1`1,2) ªªÄ~j·T+<äT yêø£´eTT
ñ+&ÓqT. yêø£´eTT <˚e⁄ì e<äj
› T· T+&ÓqT. yêø£´eTT <˚e⁄&Ó’ j·TT+&ÓqT.
Äj·Tq Ä~j·T+<äT <˚e⁄ìe<ä›j·TT+&ÓqT. düeTdüÔeTTqT Äj·Tq
eT÷\eTT>± ø£*>¬ qTμμ nì ñqï~. Çø£ÿ&É #Ó|Œæ q uÛ≤wüqTã{Ϻ uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À,
KTsêHé˝À, u…_’ \T˝À y˚sT¡ y˚sT¡ >± #Ó|Œæ j·TTqï≥T¢ ø£ì|æ+#·T#·THêï ∫es¡≈î£
uÛ≤eeTT ˇø£ÿfÒj·Tì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. ªªÄj·Tq Ä~j·T+<äT <˚e⁄ìe<ä›
j·TT+&ÓqTμμ. nqï|ü&ÉT ªÄj·Tqμ nq>± <˚e⁄ì eTqdü‡ìj·TT, (<˚e⁄ì
uÛ≤eeTìj·TT), mes¡÷ Á>∑Væ≤+#·˝Òø£b˛j·÷s¡T. ªªdüeTdüÔeT÷ Äj·Tq
eT÷\eTT>± ø£*¬>qTμμ nì #ÓbÕŒs¡+fÒ ª<˚e⁄ìjÓTTø£ÿ eTH√ dü+ø£\ŒeTT
<ë«sê ø£*¬>qTμ nì ns¡úeTT #˚düTø√˝Òø£ b˛j·÷s¡T. á $wüj·TeTT
u…_’ \T˝À jÓ÷Vü‰Hé düTyês¡j
Ô T· +<äT yÓTT<ä{Ï n<Ûë´j·TeT+<˚ ˇø£{Ï eT]j·TT
¬s+&ÉT yêø£´eTT\˝ÀH˚ á e÷≥qT #Ó|æŒHê mes¡÷ á $wüj·TeTTqT
Á>∑Væ≤+#·˝Òø£b˛j·÷s¡T. eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\˝À ˇπø $wüj·TeTTqT eT÷&ÉT
s¡ø£eTT\T>± ø£ì|æ+#·Tq≥T¢ #Ó|æŒj·TT+&ÉT≥ e\q eTqTwüß\T <ëìì
Á>∑V≤æ +#·˝øÒ b£ ˛j·÷s¡T. düeTdüeÔ TT Äj·Tq dü+ø£\ŒeTT <ë«sêH˚ »]–q<äì
eT÷&ÉT#√≥¢ #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. eT÷&ÉT #√≥¢ Äj·Tq e÷≥j˚T düeTdüeÔ TTq≈£î
yÓTT<ä{ $‘·qÔ eTT>± |üì #˚dqæ ~. <˚e⁄&ÉT dü+ø£*Œ+∫q yÓ+≥H˚ Äj·Tq
dü+ø£\Œy˚T eTqTwüß\ »qà\≈£î ø±s¡DyÓTÆq ªªø£s¡àμμ>± ‘·j·÷s¡sTTq<äì
ns¡eú T>∑T#·Tqï~. eTìwæ »qà≈£î <˚e⁄ì dü+ø£\Œy˚T ø£sà¡ j·TqT $‘·qÔ eTT>±
‘·j÷· s¡>T∑ #·Tqï~. ø±e⁄q ø£sà¡ »qàø£+fÒ eTT+<äT ø£\<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~.
Ç<˚ jÓ÷Vü‰Hé düTyês¡Ô ˇø£≥e n<Ûë´j·TeT+<äT 10e e#·qeTTq Ç˝≤
54
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
ø£\<äT #·÷&É+&ç. (jÓ÷Vü‰Hé 1`10) ªª˝Àø£eTT Äj·Tq eT÷\eTT>±
ø£*¬>qT. ø±˙ ˝Àø£eTT Äj·TqqT ‘Ó\TdüTø=q˝Ò<äTμμ. <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq≥T¢
<˚e⁄ì e÷≥j˚T eTqTwüß\≈£î ø£s¡àjÓÆTq<ä˙, #Ó≥Tº≈£î $‘·ÔqyÓTÆq<äì
‘Ó*j·T˝Òø£ b˛j·÷s¡T. Ç|üŒ{Ïø£sTTHê #Ó≥TºeTT+<ë $‘·TÔeTT+<ë? nqT
Á|üX¯ï≈£î $‘·Ôqy˚T eTT+<äì ‘Ó*dæ+<ë? Á|üø£è‹˝Àì Á|ü‹ Á|üX¯ï≈£î
»yêãTqï≥T¢ á Á|üX¯ï≈£î ≈£L&Ü »yêãT <=]øÏb˛sTTq~.
Á|üX¯ï :` #Ó≥TºqT+&ç ‘·j·÷s¡sTTq $‘·ÔqeTT #˚‘· ‹]– Áø=‘·Ô #Ó≥Tº
‘·j·÷s¡>∑T≥ ø£ìŒ+#·T#·Tqï~. ‘·+Á&ç Ms¡´ø£DeTT #˚‘·H˚ eTs=ø£ •X¯ó
»qà ø£\TZ#·Tqï≥T¢ ‘Ó*j·TT#·Tqï~. á ø£ì|æ+#˚ $wüj·TeTT\qT e<ä*
ø£ì|æ+#·ì MT e÷≥qT qeTTà≥ #ê˝≤eT+~øÏ ø£weºü TT>± j·TT+&Ée#·TÃqT.
Á|üdüTÔ‘·eTT »s¡T>∑T#·Tqï<˚ eTqTwüß\T #·÷kÕÔs¡T>±˙, m|ü&√ |üPs¡«eTT
nìï{Ïø£+fÒ eTT+<äT $‘·Ôqy˚T nì #Ó|æŒHê ø£ì|æ+#˚ dü‘·´eTTqT e<ä*,
ø£ì|æ+#·ì~ dü‘·´yÓ÷ ø±<√ j·Tqï≥T¢+<äTs¡T. n≥Te+{Ï yê]ì
q$Tà+#·T≥≈£î Ç+ø± @eTsTTHê $es¡eTT>± #Ó|üŒ>∑\sê?
»yêãT :` Ç+‘·es¡≈£î $es¡eTT>±H˚ #ÓbÕŒeTT. Ç+ø± $es¡eTT>±
n+fÒ <ëìøÏ Vü≤<äT› |ü<ä÷› @MT ˝Ò<äT. ÁbÕDeTTqï yêìøÏ ÁbÕDeTT
ñ+<√ ˝Ò<√ y˚TeTT m˝≤ qe÷à*? ãj·T≥j·TT+&˚ <ëìì, ø£ì|æ+#˚
<ëìì qeTTà<äTeTT>±˙, ˝À|ü\j·TT+&˚ <ëìì ø£ì|æ+#·ì <ëìì y˚TeTT
m˝≤ qe÷à*? nì n&ç–‘˚ <ëìì q$Tà+#·T≥≈£î #Óù|Œyê&ÉT #·∫Ãb˛sTT
#·÷|æ+∫Hê, Áã‹øÏjT· T+&ç #Ó|Œæ j·TT+fÒ qy˚Tàyê&çì #·∫Ãb˛sTTq ‘·sê«‘·
H˚HÓ+<äT≈£î qe÷à*? nqT yê]øÏ #Óù|Œ<ëìø£+fÒ }s¡ø£j·TT+&É&ÉeTT
eT+∫~. n≥Te+{Ï yê]øÏ Ç‘·s¡T\T @$T »yêãT #Ó|üŒ˝Ò≈£îHêï, ˙≈£î
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
55
e÷Á‘·eTT H˚qT ø=+‘· es¡≈£î »yêãTqT #Ó|üŒ>∑\qT. á e÷s¡T H˚qT
#Ó|ü »yêãT ˙≈£î Á|üXÊïs¡úø£eTsTTb˛sTT Ç+ø=ø£e÷s¡T Ç≥Te+{Ï
Á|üX‚ï n&ÉT>∑≈£L&É<äì|æ+#·TqT. Ç|ü&ÉT H˚qT #Ó|üŒuÀe⁄ »yêãTqT
C≤Á>∑‘·Ô>± $ì Ç+ø± @eTsTTHê Á|üX¯ïeùdÔ n&ÉT>∑e#·TÃqT.
jÓ÷– :` m|ü&√ |üPs¡«eTTqï »yêãTqT y˚TeTT m˝≤ qe÷à*?
Ç|ü&ÉTqï <ëìì, ø£ì|æ+#·T <ëìH˚ y˚TeTT qeTTà‘êeTT nHêïe⁄ ø£<ë!
Ç|ü&ÉT ˙≈£î ø£ì|æ+∫q<˚<√ #Ó|üŒ>∑\yê? ˙e⁄ me] ø=&ÉT≈£îy√
#Ó|üŒ>∑\yê?
uÛÀ– :` Ç<˚$T Á|üX¯ï! H˚qT me] ø=&ÉT≈£îH√ Hê≈£î ‘Ó\TdüT. $T>∑‘ê
yê]øÏ ≈£L&Ü ‘Ó\TdüT. Hê ‘·*¢ ‘·+Á&ÉT\T m<äTs¡T>± ø£ì|ædü÷Ôj·TT+fÒ
Hê ‘·*¢ ‘·+Á&ÉT˝…es√ Ç‘·s¡T\≈£î H˚qT #Ó|üŒø£H˚ ‘Ó*j·TT#·÷j·TT+fÒ
MTs¡T á Á|üX¯ï n&ÉT>∑&ÉeTT Vü‰dü´eTT>± ø£ì|æ+#·T#·Tqï~. á Á|üX¯ïqT
$+≥÷H˚ me«s¡sTTHê qe«>∑\s¡T.
jÓ÷– :` Hê Á|üX¯ï≈£î n+<äs¡÷ q$«Hê |òüs¡yê˝Ò<äT, ˙e⁄ »yêãT
#Ó|üŒ>∑\yê? #Ó|üŒ>∑*–‘˚ ˙ ‘·+Á&ç mes√ #Ó|üŒ>∑\yê? nfÒ¢ ˙ ‘·*¢
mes√ #Ó|üŒ>∑\yê?
uÛÀ– :` m<äTs¡T>± ø£ì|æ+#·T yÓ+ø£j·T´j˚T Hê ‘·+Á&ç. n˝≤π> Çø£ÿ&˚
ø£ì|æ+#·T eT+>∑eTàj˚T Hê ‘·*¢. Ç+πø$T dü]b˛sTTq<ë? Ç+ø±
@eTsTTHê #ÓbÕŒ˝≤?
jÓ÷– :` dü]b˛˝Ò<äT. ˙e⁄ Ç+ø± #Ó|üŒe\dæq »yêãT $T–˝Òj·TT+~.
yÓ+ø£j·T´H˚ ˙ ‘·+Á&çj·Tì m˝≤ #Ó|üŒ>∑\e⁄? eT+>∑eTàH˚ ˙ ‘·*¢j·Tì
56
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
m˝≤ #Ó|üŒ>∑\e⁄? yêπs ˙ ‘·*¢ ‘·+Á&ÉT\ì #Ó|ü≥≈£î ˙e<ä› Ä<Ûës¡eTT
@eTsTTHê ø£\<ë?
uÛÀ– :` eTT+<äTqT+&ç Hê ∫qï‘·qeTTqT+&û M]H˚ ‘·*¢ ‘·+Á&ÉT\T>±
|æ\T#·T#·THêïqT. á $wüjT· eTT n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT. n+‘·ø+£ fÒ Ä<Ûës¡eTT
Ç+πø$T ø±e˝…qT?
jÓ÷– :` ˙e⁄ ˙ ∫qï‘·qeTTqT+&û ˙e⁄ ‘·*¢ ‘·+Á&ç nqTø=qï yêπs ‘·*¢
‘·+Á&ç nsTT‘˚ ø£èwüßí&ÉT ≈£L&Ü ∫qï‘·qeTTqT+&ç j·TXÀ<ÛäqT ‘·*¢>±,
q+<äTìï ‘·+Á&ç>± |æ*#ê&ÉT. n˝≤ |æ*∫q+‘·e÷Á‘·eTTq j·TXÀ<Ûä,
q+<äT\T ø£èwüßíì ‘·*¢ ‘·+Á&ç ø±˝Ò<äT ø£<ë! yês¡T ‘·*¢ ‘·+Á&ç ø±<äì
‘Ó*dæq~ ø£<ë! ˙e⁄ ˙ ‘·*¢‘·+Á&çj·Tì nqTø=qï yêfi¯ófl ø=Hêïfi¯fl≈£î ˙
‘·*¢ ‘·+Á&ç ø±<äì ‘Ó*dæb˛e#·TÃqT ø£<ë! m+‘√eT+~ ‘·*¢ ‘·+Á&ÉT\≈£î
kÕ≈£î&ÉT ø=&ÉT≈£î\Tqï~ ˙≈£î ‘Ó\TdüT ø£<ë! n˝≤+≥|ü&ÉT Mπs ˙ ‘·*¢
‘·+Á&çj·Tì ˙e⁄ #Ó|æŒHê y˚TeTT m˝≤ qe÷à*?
uÛÀ– :` H˚qT #Óù|Œ e÷≥qT qeTà˝Òø£b˛‘˚ Hê ‘·*¢‘·+Á&ÉT\qT Ç‘·qT
MT ≈£îe÷s¡T&˚Hê? j·Tì n&É>∑+&ç. yêπs MT≈£î ø±e\dæq dü‘·´eTTqT
#Ó|ü<äTs¡T ø£<ë! n|ü&ÉsTTHê MTs¡T qeTàe#·TÃqT ø£<ë!
jÓ÷– :` MT ‘·*¢ ‘·+Á&ç Ç‘·H˚ e÷ ≈£îe÷s¡T&Éì #Ó|æŒHê y˚TeTT m˝≤
qe÷à*? ì»eTT>± yê]øÏ ˙e⁄ |ü⁄{≤ºy√ ˝Ò<√, yês¡T ìqTï Ç‘·sT¡ \qT+&ç
‘Ó#·TÃø=ì ô|+∫j·TT+&Ée#·TÃqT. Ä $wüj·TeTTqT ãj·T{ÏøÏ #Ó|挑˚
Ç+‘·es¡≈£L j·TTqï ‘·eT ≈£îe÷s¡T&ÉT yê]ì e<ä* b˛e⁄H˚yÓ÷j·Tì
uÛÑj·TeTT‘√ yês¡T ≈£L&Ü nã<ä›eTTH˚ #Ó|üŒe#·TÃqT ø£<ë!
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
57
uÛÀ– :` nsTT‘˚ ˙≈£î ‹s¡T>∑T˝Òì ˇø£ kÕø£å´eTTqT #Óô|Œ<äqT. Á|üdüe
düeTj·TeTT˝À e÷ neTà~ ø£wüº ø±qTŒ nsTTq+<äTq ÄdüŒÁ‹ Ä|üπswüHé
~∏j˚T≥sY˝À »s¡T>∑Tq<ä+‘ê M&çjÓ÷ rj·T&ÉeTT »]–q~. ‘·sê«‘·
ÄyÓT #·ìb˛sTTHê ‘·eT ‘·|ü @B ˝Ò<äì Ç‘·s¡T\≈£î ‘Ó*j·TCÒj·TT≥≈£î,
&Üø£ºs¡T¢ ô|’ Ä|ò”düsY≈£î #·÷|ü⁄≥≈£î M&çjÓ÷ rj·T&ÉeTT »]–q~. <˚e⁄ì
<äjT· e\q Á|üdeü eTT Á|üe÷<äeTT ˝Ò≈î£ +&Ü »]–q~. H˚qT |ü⁄{Ïqº |ü&ÉT
<ë<ë|ü⁄ ns¡>∑+≥ es¡≈£î düŒèVü≤˝ÀìøÏ sê˝Ò<ä≥. n+<äTe\q |ü⁄{Ϻq
yÓ+≥H˚ ns¡e˝Ò<äì qqTï ≈£L&Ü M&çjÓ÷ rXÊs¡T. n+‘˚ø±ø£ Hê
X¯Øs¡eTT˝À ø£&ÉT|ü⁄ MT<ä s¡÷bÕsTT yÓ&É\TŒ >∑\ |ü⁄≥TºeT#·ÃqT n|ü&˚
#·÷∫ <ëìì ≈£L&Ü M&çjÓ÷ rj·T&ÉeTT »]–q~. n|ü&ÉT n+<äs¡÷
#·÷∫q |ü⁄≥TºeT#·Ãj˚T H˚&ÉT Hê ø£&ÉT|ü⁄ MT<ä #·÷&Ée#·TÃqT. |üP]Ô
M&çj÷Ó <äèX¯´eTT kÕø£´å eTT>± j·TT+&ÉT≥ e\q MTs¡T nqTe÷ì+#·T≥≈£î
neø±X¯y˚T ˝Ò<äT. M&çjÓ÷ <äèX¯´eTT\ e\q yÓ+ø£j·T´, eT+>∑eTà>±πs
Hê ‘·*¢ ‘·+Á&çjT· ì H˚qT <Ûs’Ó ´¡ eTT>± #Ó|ü #·THêïqT. Ç|ü&ÉT Hê e÷≥qT
ø±<äq˝Òs¡T ø£<ë!
jÓ÷– :` M&çjÓ÷ <äèX¯´eTTqT kÕø£å´eTT>± #·÷|æ ˙e⁄ ˙ ‘·*¢ì
#·÷|üe#·TÃqT >±˙, ˙ ‘·+Á&ç mes√ K∫Ñ·eTT>± #Ó|üŒ˝Òe⁄. |òü˝≤Hê
yê&ÉT ˙ ‘·+Á&çj·Tì #Ó|ü≥≈£î kÕø£å´eTT me]e<ë› ˝Ò<äT. n+<äTe\q
Ç|ü&ÉT ≈£L&Ü ˙ ‘·+Á&ç mes¡T? nì H˚qT ìqTï Á|ü•ï+#·T#·THêïqT.
H˚qT m+‘√ $es¡eTT>± $‘·ÔqeTTqT >∑T]+∫, #Ó≥TºqT >∑T]+∫ #Ó|æŒHê,
dü+|üPs¡í »yêãTHêï ˙e⁄ n<˚ |üì>± Á|ü•ï+#êe⁄. Ç|ü&ÉT H˚qT n≥T¢
ø±≈£î+&Ü dü+|üPs¡yí TÓ qÆ »yêãT <=]øÏq|ü&ÉT ‘·|Œü ø£ H˚qT ˇ|ü≈£î+{≤qT.
‹]– nqedüs¡eTT>± Á|ü•ï+#·qT. nsTT‘˚ ˙e⁄ dü]jÓÆTq »yêãT
58
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
#Óù|Œ+‘·es¡≈£î H˚qT Á|ü•ï+#·ø£ ‘·|üŒ<äT. ˙ ‘·+Á&çì >∑T]+∫q dü+|üPs¡í
»yêãT ˙e<ä› >∑\<ë?
uÛÀ– :` _&É≈¶ î£ ‘·+Á&ç mes¡T? nqT $wüjT· eTT ‘·*ø¢ Ï e÷Á‘·eTT ‘Ó\TdüTqì
ô|<ä›\+≥T+{≤s¡T. Hê ‘·+Á&ç mes√ Hê ‘·*¢ì Ç|ü&˚ n&ç– ‘Ó\TdüT
≈£î+{≤qT. Hê ‘·+Á&ç mes¡sTTq~ Hê ‘·*¢ #Ó|ü e÷≥j˚T Á|ü|ü+#êìøÏ
|üP]Ô kÕø£´å eTT. n+<äTe\q ˙≈£î dü]jÓTÆ q »yêãTqT Ç|ü&˚ #Ó|Œü >∑\qT.
¬s+&ÉT ì$TwüeTT\˝À dü‘·´eTT ‘Ó*dæb˛e⁄qT ø£<ë!
jÓ÷– :` MT #·÷|ü⁄\T, MT jÓ÷#·q\T nìï ‘·|ü Á<√e˝À q&ÉTdüTqÔ ï|ü&ÉT
dü]jÓTÆ q »yêãT <=s¡T≈£î‘·T+<äì #Ó|Œü &ÉeTT Vü‰kÕ´düŒ<äeTT>±j·TT+&ÉTqT.
düπs dü‘·´y˚T$T{À #Ó|üŒ>∑*–‘˚ dü+‘√wüeTT, #Ó|üŒ+&ç #·÷<ë›eTT.
uÛÀ– :` Hê $wüj·TeTT˝À Hê ‘·*¢ ndü‘·´eTT #Ó|üŒqedüs¡eTT ˝Ò<äT.
ñqï dü‘·´eTT ÄyÓTπø ‘Ó\TdüT ø±e⁄q ÄyÓT Hê ‘·+Á&ç yÓ+ø£j˚T´qì
#Ó|æŒq~. e÷ neTà ø£fi¯+ø£eTT ˝Òì J$‘·eTTqT >∑&ç|æq~. ÄyÓT Hê
‘·*j
¢ T· ì #Ó|ü ø=qT≥≈£î H˚qT >∑]«+#·T#·THêïqT. e÷neTà ñ‘·eÔ TTsê\ì
eT+∫ ù|s¡TqT ‘Ó#·TÃø=qï~. Ç|ü&ÉT e÷ neTà #Ó|æŒq~ dü‘·´eTì
yÓ+ø£j·T´ Hê ‘·+Á&çj·Tì e÷ neTàe\q ‘Ó\TdüTø=ì #Ó|ü#·THêïqT.
mes¡sTTHê yê] ‘·+Á&çì >∑T]+∫ Ç‘·&˚ MT Hêqïj·Tì ‘·*¢j˚T #Ó|üŒ
e\dæjT· T+&ÉTqT. n+<äTe\q n+<ä]ø° ‘·*¢ e÷fÒ Ä<Ûës¡eTT. Ç|ü&ÉT
MT≈£î dü+|üPs¡íyÓTÆq »yêãT <=]øÏ+<äì nqT≈£î+{≤qT.
jÓ÷– :` yÓ+ø£j·T´ ˙ ‘·+Á&çj·Tì ˙e⁄ qeTàe#·TÃqT. ˙ ‘·+Á&çì
>∑T]+∫q dü‘·´eTT ‘·*¢ ‘·|üŒ mes¡÷ #Ó|üŒ˝Òs¡T nqTe÷≥ dü‘·´y˚T!
nsTT‘˚ ˙ ‘·+Á&ç mes√ eTT+<˚ Hê≈£î ‘Ó*dæj·TT+&ÉT≥ e\q ˙e⁄ ˙
59
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
‘·+Á&ç yÓ+ø£j·T´ nì #Ó|æŒHê H˚qT qeTàqT>±ø£ qeTàqT. ˇø£y˚fi¯ ˙
e÷≥qT H˚ q T ˇ|ü  ø=+fÒ H˚ q T <˚ e ⁄ì e÷≥qT ˝… ø £ ÿ #˚ j · T ì
yêìq>∑T<äTqT.
uÛÀ– :` ˙e⁄ $∫Á‘·eTT>± e÷{≤¢&ÉT#·THêïe⁄. ‘·+Á&çì >∑T]+∫ ‘·*¢
#Ó|Œæ q dü‘´· eTTqT n+<äs÷¡ $qe\dæjT· T+&É>±, ˙e⁄ n<˚ |üì>± n&Ée¶ TT>±
e÷{≤¢&ÉT#·THêïe⁄. ndü\T ˙ ñ<˚›X¯´eTT @$T{Ï? Hê ‘·+Á&ç mes√ ˙≈£î
eTT+<˚ ‘Ó\TdüT nì #Ó|üŒ&ÉeTT @$T{Ï? ‘·+Á&ç s¡Vü≤dü´eTT ‘·*¢øÏ ‘·|üŒ
me]ø° ‘Ó*j·T<äqï|ü&ÉT eT<Ûä´˝À ˙≈£î ‘Ó*j·T&ÉeTT @$T{Ï?
jÓ÷– :` ˙e⁄ ø£ì|æ+#˚ yêìH˚ ‘·+Á&çj·Tì qeTTà#·THêïe⁄. ˇø£ eTìwæ
|ü⁄{Ï‘º ˚ yêìøÏ ;»<ë‘·jTÆÓ q yê&˚ ‘·+Á&çjT· >∑TqT. Ç~ n+<äs÷¡ ˇ|üø=qT
dü‘·´y˚T. ø£ì|æ+#˚ yÓ+ø£j·T´H˚ ˙e⁄ ‘·+Á&çj·Tì nqTø=+≥THêïe⁄.
yÓ+ø£j·T´ ;»eTTqπø ˙e⁄ |ü⁄{≤ºyê? nì ìqTï n&ç–‘˚ ˙ ‘·*¢ #Ó|æŒq
<ëììã{Ϻ yÓ+ø£j·T´j˚T Hê ‘·+Á&çj·Tì #Ó|ü#·THêïe⁄. nsTT‘˚
yÓ+ø£j·T´≈£î ;»y˚T ˝Òq|ü&ÉT n‘·&ÉT ˙ ‘·+Á&ç m˝≤ n>∑TqT? á
Á|ü|ü+#·eTT˝À |ü⁄s¡Twüß&ÉT ˇø£ÿ&˚ >∑\&ÉT. n‘·&˚ |üs¡e÷‘·à ˝Òø£ n˝≤¢ ˝Òø£
mVü≤√yêj·Tì @ ù|s¡T‘√ nsTTHê #Ó|üŒe#·TÃqT. X¯Øs¡eTT |ü⁄s¡TcÕ
ø±s¡eTT˝À j·TTqï+‘·e÷Á‘·eTTq yÓ+ø£j·T´ |ü⁄s¡Twüß&ÉT ø±&ÉT. yÓ+ø£j·T´
Á|üø£è‹‘√ ‘·j·÷s¡sTTq X¯Øs¡eTT‘√ j·TTHêï&ÉT ø±e⁄q n‘·ìï Åd”Ô øÏ+~πø
»eT ø£{≤º*.
uÛÀ– :` ‘·+Á&ç Ms¡´ø£DeTT‘√H˚ •X¯óe⁄ »ìà+#·T#·Tqï<äì H˚&TÉ $C≤„qeTT
(ôd’qT‡) #Ó|ü#·T+&É>±, |ü⁄s¡Twüß\T mes¡÷ ø±<äT nì #Ó|üŒ&Éy˚T$T{Ï?
H˚qT yÓ+ø£jT· ´ Ms¡´ø£DeTT e\q |ü⁄{≤ºqT ø±e⁄q n‘·ìï ôdq’ T‡ Á|üø±s¡eTT
‘·+Á&çj·Tì #Ó|ü#·THêïqT.
60
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
jÓ÷– :` Á|ü|+ü #·eTTqø£+‘·{øÏ ° |ü⁄s¡Twüß&ÉT ˇø£ÿ&˚ >∑\&ÉT. n‘·&˚ n+<ä]ø°
ì»yÓTÆq ‘·+Á&ç. ãj·T≥ ø£ì|æ+#˚ eTìwæì ‘·+Á&ç>± ˝…øÏÿ+#·Tø√e&ÉeTT
bıs¡bÕ≥>∑TqT. me]ø£sTTHê ‘·+Á&ç |üs¡e÷‘·à (n˝≤¢) ˝Òø£ mVü≤√yêj˚T
nì #Ó|üŒe#·TÃqT. me&ÉT>±˙ ‘·+Á&ç Ms¡´ø£DeTT‘√ |ü⁄≥º˝Ò<äT. n≥T¢
#Ó|挑˚ |ü⁄s¡Twü düŒs¡Ù ˝Òì Åd”Ô\T #ê˝≤eT+~ >∑s¡“¤eTT <Ûä]+#·&ÉeTT˝À
»yêãT ˝Ò≈£î+&Ü b˛e⁄qT. H˚&ÉT m+<äs√ |ü]XÀ<Ûä≈£î\ |ü]XÀ<Ûäq\˝À
≈£L&Ü |ü⁄s¡Twüßì Ms¡´ø£DeTT ˝Ò≈£î+&ÜH˚ #ê˝≤eT+~øÏ dü+‘·‹ ø£\TZ#·Tqï
<ä˙ ‘˚*à #ÓbÕŒs¡T. ô|[flø±ìyês¡T, uÛsÑ Ô¡ dü+ã+<Ûeä TT ˝Òìyês¡T #ê˝≤eT+~
>∑s¡“¤eTT <Ûä]+∫ |æ\¢\qT ø£ìq #·]Á‘·\T >∑‘·eTT˝À >∑&ç∫b˛j·÷sTT.
Á|üeø£ÔjÓÆTq @düT ≈£L&Ü ø£q´≈£î |ü⁄{Ϻq yê&˚j·Tì eTs¡Te≈£L&É<äT.
Á|ü|ü+#·eTT˝À n+<ä] |ü⁄≥Tºø£≈£î H˚H˚ ø±s¡DeT˙, H˚H˚ ;»<ë‘·j·T˙
#Ó|Œæ qe÷≥ uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À >∑TDÁ‘·jT· $uÛ≤>∑ jÓ÷>∑eT+<äT eT÷&ÉT, Hê\T>∑T
XÀ¢ø£eTT\+<äT Ç<˚ $wüj·TeTT >∑\<äT #·÷&É+&ç.
3e XÀ¢ˆˆ
eTeT jÓ÷ì s¡àVü≤<ä“ÁVü≤à ‘·dæàHé >∑s¡“¤+ <ä<ÛëeT´Vü≤yéTˆ
dü+uÛÑe dü‡s¡« uÛÑ÷‘êHê+ ‘·‘√ uÛÑe‹ uÛ≤s¡‘·! ˆˆ
uÛ≤eeTT :` ªªá Á|üø£è‹ Hê jÓTTø£ÿ uÛ≤s¡´ø±>± H˚qT ;»<ë‘·jÓÆTq uÛÑs¡Ô>±
j·TTHêïqT. e÷ e\qH˚ düø£\ JesêX¯ó\T ñ<䓤$+#·T#·Tqï$μμ.
4e XÀ¢ˆˆ
düs¡«jÓ÷ìwüß øö+‘˚j·T! eT÷s¡Ôj·T' dü+uÛÑe+‹ j·÷' ˆ
‘êkÕ+ ãÁVü≤à eTVü‰<√´ì' nVü≤+ ;»|üÁ<ä' |æ‘ꈈ
uÛ≤eeTT :` ªªdüs¡« >∑s¡“¤eTT\j·T+<äT »ìà+#·T düø£\ JesêX¯ó\≈£î ‘·*¢
Á|üø£è‹ø±>±, ‘·+Á&çì ;»<ë‘·HÓ’q H˚H˚j·Tì (<˚e⁄&˚j·Tì) ‘Ó*j·Te˝…qTμμ
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?
61
uÛÑ>∑eBZ‘·˝Àì á e÷≥\qT #·÷∫q ‘·sê«‘· n+<ä]ø° ‘·+Á&ç
<˚e⁄&˚qì #Ó|üŒø£ ‘·|üŒ<äT. á Ä‘·àC≤„qeTT ‘Ó*j·Tìyê&ÉT ø£ì|æ+#˚
yê]H˚ ‘·*¢‘·+Á&ÉT\T>± ˝…øÏÿ+∫ ndü\sTTq ‘·*¢ ‘·+Á&ÉT\qT eTs¡∫
b˛j·÷s¡T. <Ó’eC≤„qeTT ‘Ó*dæqyê]πø ì»yÓTÆq ‘·*¢ ‘·+Á&ÉT\qT >∑÷]Ã
‘Ó*j·TTqT. ˙≈£î <Ó’eC≤„qeTT ‘Ó*j·Tì <ëìe\q ø£ì|æ+#˚ ‘·*¢ì
‘·+Á&çì #Ó|ü#·THêïe⁄. yês¡T ˙≈£î ì»yÓTÆq ‘·*¢ ‘·+Á&ÉT\T ø±s¡ì
‘Ó*j·T<äT. ˙ ‘·*¢ ‘·+Á&ÉT\T mes¡sTTq~ Hê≈£î ‘Ó\TdüTqT ø±e⁄q ˙e⁄
@$T #Ó|æŒHê H˚qT $q˝Ò<äT. Á|ü|ü+#·eTTqø£+fÒ eTT+<˚ <˚e⁄&ÉT
ñHêï&ÉT, ø±e⁄q düèwæ˜øÏ ;»eTT nsTTq <˚e⁄&ÉT eTT+<äT ñ+&É>± düø£\
düèwæ˜ ‘·sê«‘· ‘·j·÷s¡sTTq~. n+<äTe\q <˚e⁄&ÉT $‘·ÔqeTTø±>±,
Á|ü|ü+#·eTT yÓTTø£ÿ˝≤>∑ (#Ó≥Tº˝≤>∑) |ü⁄{Ϻq~. n+<äTe\q #Ó≥Tºø£+fÒ
eTT+<äT $‘·qÔ y˚Tj·Tì #Ó|Œü e#·TÃqT. mìï $<Ûeä TT\ #·÷∫Hê #Ó≥Tºø+£ fÒ
$‘·qÔ y˚T eTT+<äT>± j·TTqï≥T¢ ‘Ó*j·TT#·Tqï~. n+<äTe\q #Ó≥TºeTT+<ë
$‘·TÔeTT+<ë? nqT Á|üX¯ï ø=+<ä]øÏ ø=s¡ø£sêì ø=j·T´>± j·TTHêï e÷≈£î
e÷Á‘·eTT Á$T+>∑T&ÉTã&˚ yÓqï>± j·TT+<äì #Ó|ü#·THêïeTT. Ç|ü&ÉT
˙≈£î $‘·ÔqyÓTÆq (;»yÓTÆq) yê&ÉT me&√ #·÷#·Tø=ì yêìH˚ ˙e⁄
ÄÁX¯sTT+∫q≥¢sTT‘˚ ˙ J$‘·eTTq≈£î kÕs¡úø£‘· @s¡Œ&ÉTqT.
Ç≥T¢
Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X¯«s¡T\T
ndü‘·´eTTqT y˚sTTeT+~ #Ó|æŒHê n~ dü‘·´eTT ø±<äT,
dü‘·´eTTqT y˚sTTeT+~ ø±<äìHê n~ ndü‘·´eTT ø±<äT.
62
#Ó≥Tº eTT+<ë! $‘·TÔ eTT+<ë?