1. No category

ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
01
02
e÷≥dü+eT÷&É
T Á>∑àø£+, <∏Ä<Û
eä TT\T
jÓ÷^X¯«s¡ˇø£
T\ yê]
#·\Hê‘·
ë´‹àø£ s¡#·q\T
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ Á|ü#·Ts¡D\T
ˇø£ e÷≥
eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T
s¡#·sTT‘·
Á‹eT‘· @¬ø’ø£ >∑Ts¡Te⁄
Ä<Ûë´‹àø£ kÕÁe÷»´ #·Áø£e]Ô, (64) #·‘·Twü¸cÕ˜~Ûø£ Á>∑+<∏äø£s¡Ô
Ç+<ä÷ C≤„q <Ûäs¡àÁ|ü<ë‘·, dü+#·\Hê‘·àø£ s¡#·sTT‘·, Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Ä~ø£s¡Ô
lll Ä#ês¡´ Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X¯«s¡T\T
|Á #
ü T· ]+∫q yês¡T
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£
(Estd. in 1978 - Regd.No.: 168/2004)
Å‘‘’Ó · X¯øe£ TT`37 Á|ü<eä∏ T eTTÁ<äD : |òÁæ ãe]`2016
Á|ü‘T· \T : 1000 yÓ\ :45 /`
01)
02)
03)
04)
05)
06)
07)
08)
09)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
16)
17)
18)
19)
20)
21)
22)
23)
24)
25)
26)
27)
28)
29)
30)
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·.
Ä<Ûë´‹àø£ Á|üX¯ï\T`»yêãT\T.
<Ûäs¡àeTT`n<Ûäs¡àeTT.
Ç+<äT‘·«eTTqT ø±bÕ&ÉT<ë+.
j·T»„eTT\T (ì»e÷`nã<ä›e÷?).
<äj·÷´\`uÛÑ÷‘ê\ j·T<ës¡údü+|òüT≥q\T.
dü‘ê´H˚«wæ ø£<∏ä.
eT+Á‘·eTT`eTVæ≤eT (ì»e÷`nã<ä›e÷?).
lø£èwüßí&ÉT <˚e⁄&Ü, uÛÑ>∑e+‘·T&Ü.
^‘ê |ü]#·j·TeTT (‘Ó/Ç).
ø£*j·TT>∑eTT (m|üŒ{Ïø° j·TT>±+‘·eTT ø±<äT).
»qq eTs¡D dæ<ë∆+‘·eTT.
eTs¡D s¡Vü≤dü´eTT.
|ü⁄qs¡®qà s¡Vü≤dü´eTT.
Å‘‘’Ó êø±s¡ s¡V≤ü dü´eTT (Å‘‘’Ó êø±s¡ u…sT¡ à&Ü).
ø£<∏ä\ C≤„qeTT.
kÕyÓT‘·\ C≤„qeTT.
bı&ÉT|ü⁄ ø£<∏ä\ C≤„qeTT.
‘·‘·Ô«eTT\ C≤„qeTT.
‹≥¢ C≤„qeTT`ByÓq\ nC≤„qeTT.
^‘·+`^‘· (bÕ≥\ C≤„qeTT).
‘·‘êÔ«s¡ú u§eTà\ C≤„qeTT.
<˚yê\j·T s¡Vü≤dü´eTT\T (‘Ó/Ç/ø£).
Ç+<ä÷ kÕ+Á|ü<ëj·TeTT\T.
eTq |ü+&ÉT>∑\T (m˝≤ #˚j÷· ˝À ‘Ó\TkÕ?).
CÀ´‹wü´XÊÅdeÔü TT (XÊÅdeÔü ÷`nXÊÅdeÔü ÷?).
‘·*¢ ‘·+Á&ç.
>∑Ts¡T ÁbÕs¡úHêeT+»].
Å‘Ó’‘êsê<Ûäq.
düe÷~Û.
31)
32)
33)
34)
35)
36)
37)
38)
39)
40)
41)
42)
43)
44)
45)
46)
47)
48)
49)
50)
51)
52)
53)
54)
55)
56)
57)
58)
59)
60)
Á|üuÀ<Ûä.
düTuÀ<Ûä.
Á|üdæ~∆ uÀ<Ûä.
düTÁ|üdæ~∆ uÀ<Ûä.
dæ\Te <˚e⁄&Ü?
<˚e⁄ì >∑Ts¡TÔ`963.
eT‘·eTT`|ü<∏äeTT.
Ç+<äTe⁄ Åø¬ d’ eÔü ⁄&Ü?
Ä‘·à*+>±s¡úeTT.
HêdæÔ≈£î\T`ÄdæÔ≈£î\T.
>∑T‘êÔ.
Á|üuÀ<Ûä ‘·s¡+>±\T.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT.
s¡÷|üeTT e÷]q ^‘·.
Á<ë$&É Áu≤Vü≤àD.
rs¡TŒ.
ø£s¡à |üÁ‘·eTT.
Á|üeø£Ô\T mes¡T?
<Ûäs¡àXÊÅdüÔeTT @~?
yês¡Ô≈£î&ÉT`es¡Ô≈£î&ÉT.
<˚e⁄ì ∫Vü≤ïeTT.
@~ ì»yÓTqÆ C≤„qeTT?
ì>∑÷&ÛÉ ‘·‘êÔ«s¡ú uÀ~Ûì.
Á|üuÀ<Ûëq+<ä+ Hê{Ïø£\T.
eT‘· e÷]Œ&ç <Ó’eÁ<√Vü≤eTT.
eT‘êr‘· <˚e⁄ì e÷s¡ZeTT.
ùV≤‘·Tyê<äeTT`Á|ü‹yê<äeTT.
˙≈£î Hê ˝ÒK.
JVü‰<é n+fÒ j·TT<äe∆ ÷?
Å‘Ó’‘·X¯ø£ |ü+#ê+>∑eTT.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
01
02
e÷≥dü+eT÷&É
T Á>∑àø£+, <∏Ä<Û
eä TT\T
jÓ÷^X¯«s¡ˇø£
T\ yê]
#·\Hê‘·
ë´‹àø£ s¡#·q\T
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ Á|ü#·Ts¡D\T
ˇø£ e÷≥
eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T
s¡#·sTT‘·
Á‹eT‘· @¬ø’ø£ >∑Ts¡Te⁄
Ä<Ûë´‹àø£ kÕÁe÷»´ #·Áø£e]Ô, (64) #·‘·Twü¸cÕ˜~Ûø£ Á>∑+<∏äø£s¡Ô
Ç+<ä÷ C≤„q <Ûäs¡àÁ|ü<ë‘·, dü+#·\Hê‘·àø£ s¡#·sTT‘·, Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Ä~ø£s¡Ô
lll Ä#ês¡´ Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X¯«s¡T\T
|Á #
ü T· ]+∫q yês¡T
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£
(Estd. in 1978 - Regd.No.: 168/2004)
Å‘‘’Ó · X¯øe£ TT`37 Á|ü<eä∏ T eTTÁ<äD : |òÁæ ãe]`2016
Á|ü‘T· \T : 1000 yÓ\ :45 /`
01)
02)
03)
04)
05)
06)
07)
08)
09)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
16)
17)
18)
19)
20)
21)
22)
23)
24)
25)
26)
27)
28)
29)
30)
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· uÛÑ>∑eBZ‘·.
Ä<Ûë´‹àø£ Á|üX¯ï\T`»yêãT\T.
<Ûäs¡àeTT`n<Ûäs¡àeTT.
Ç+<äT‘·«eTTqT ø±bÕ&ÉT<ë+.
j·T»„eTT\T (ì»e÷`nã<ä›e÷?).
<äj·÷´\`uÛÑ÷‘ê\ j·T<ës¡údü+|òüT≥q\T.
dü‘ê´H˚«wæ ø£<∏ä.
eT+Á‘·eTT`eTVæ≤eT (ì»e÷`nã<ä›e÷?).
lø£èwüßí&ÉT <˚e⁄&Ü, uÛÑ>∑e+‘·T&Ü.
^‘ê |ü]#·j·TeTT (‘Ó/Ç).
ø£*j·TT>∑eTT (m|üŒ{Ïø° j·TT>±+‘·eTT ø±<äT).
»qq eTs¡D dæ<ë∆+‘·eTT.
eTs¡D s¡Vü≤dü´eTT.
|ü⁄qs¡®qà s¡Vü≤dü´eTT.
Å‘‘’Ó êø±s¡ s¡V≤ü dü´eTT (Å‘‘’Ó êø±s¡ u…sT¡ à&Ü).
ø£<∏ä\ C≤„qeTT.
kÕyÓT‘·\ C≤„qeTT.
bı&ÉT|ü⁄ ø£<∏ä\ C≤„qeTT.
‘·‘·Ô«eTT\ C≤„qeTT.
‹≥¢ C≤„qeTT`ByÓq\ nC≤„qeTT.
^‘·+`^‘· (bÕ≥\ C≤„qeTT).
‘·‘êÔ«s¡ú u§eTà\ C≤„qeTT.
<˚yê\j·T s¡Vü≤dü´eTT\T (‘Ó/Ç/ø£).
Ç+<ä÷ kÕ+Á|ü<ëj·TeTT\T.
eTq |ü+&ÉT>∑\T (m˝≤ #˚j÷· ˝À ‘Ó\TkÕ?).
CÀ´‹wü´XÊÅdeÔü TT (XÊÅdeÔü ÷`nXÊÅdeÔü ÷?).
‘·*¢ ‘·+Á&ç.
>∑Ts¡T ÁbÕs¡úHêeT+»].
Å‘Ó’‘êsê<Ûäq.
düe÷~Û.
31)
32)
33)
34)
35)
36)
37)
38)
39)
40)
41)
42)
43)
44)
45)
46)
47)
48)
49)
50)
51)
52)
53)
54)
55)
56)
57)
58)
59)
60)
Á|üuÀ<Ûä.
düTuÀ<Ûä.
Á|üdæ~∆ uÀ<Ûä.
düTÁ|üdæ~∆ uÀ<Ûä.
dæ\Te <˚e⁄&Ü?
<˚e⁄ì >∑Ts¡TÔ`963.
eT‘·eTT`|ü<∏äeTT.
Ç+<äTe⁄ Åø¬ d’ eÔü ⁄&Ü?
Ä‘·à*+>±s¡úeTT.
HêdæÔ≈£î\T`ÄdæÔ≈£î\T.
>∑T‘êÔ.
Á|üuÀ<Ûä ‘·s¡+>±\T.
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT.
s¡÷|üeTT e÷]q ^‘·.
Á<ë$&É Áu≤Vü≤àD.
rs¡TŒ.
ø£s¡à |üÁ‘·eTT.
Á|üeø£Ô\T mes¡T?
<Ûäs¡àXÊÅdüÔeTT @~?
yês¡Ô≈£î&ÉT`es¡Ô≈£î&ÉT.
<˚e⁄ì ∫Vü≤ïeTT.
@~ ì»yÓTqÆ C≤„qeTT?
ì>∑÷&ÛÉ ‘·‘êÔ«s¡ú uÀ~Ûì.
Á|üuÀ<Ûëq+<ä+ Hê{Ïø£\T.
eT‘· e÷]Œ&ç <Ó’eÁ<√Vü≤eTT.
eT‘êr‘· <˚e⁄ì e÷s¡ZeTT.
ùV≤‘·Tyê<äeTT`Á|ü‹yê<äeTT.
˙≈£î Hê ˝ÒK.
JVü‰<é n+fÒ j·TT<äe∆ ÷?
Å‘Ó’‘·X¯ø£ |ü+#ê+>∑eTT.
e÷≥dü+eT÷&É
T Á>∑àø£+,<∏Ä<Û
eä TT\T
jÓ÷^X¯«s¡ˇø£
T\ yê]
#·\Hê‘·
ë´‹àø£ s¡#·q\T
03
04 jÓ÷^X¯«s¡T\ˇø£
+<∏ëeä ´‹àø£
TT\TÁ|üdü+>∑eTT\T
yê]e÷≥
dü+#·\eT÷&É
Hê‘·Tàø£Á>∑, Ä<Û
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ eT]j·TT Ç‘·s¡ dü+|òTü eTT\ Á|ü#T· s¡D\T
61)
62)
63)
64)
65)
66)
67)
68)
69)
70)
71)
72)
73)
74)
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Ä<Ûë´‹àø£ |òüT+≥T.
<˚e⁄ì C≤„qeTT ø£u≤® nsTT´+~.
nC≤„qeTT˝À ñÁ>∑yê<ä ;C≤\T.
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT.
@ eT‘·eTT˝À m+‘· eT‘·<˚«wüeTT?
Væ≤+<ä÷ eT‘·eTT˝À dæ<ë∆+‘·ø£s¡Ô\T.
eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T, Ç<ä›s¡T >∑Ts¡Te⁄\T.
Á|ü‹eT I $Á>∑V≤ü `<Óe’ eTT I <Ój
’ T· ´eTT.
dü«s¡ZeTT Ç+Á<ä˝Àø£e÷!`qs¡ø£eTT j·TeTsê»´e÷!!
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T.
Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT uÛÑ>∑eBZ‘·.
eT<Ûä´eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T.
n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T.
n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T (¬s+&Ée uÛ≤>∑eTT)
KT<ë ÇkÕ¢$Tø˘ dæŒ]#·T´e˝Ÿ kıôd’{°
1. n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T. 2. KTsYÄHé˝À ÄDÏeTT‘ê´\T.
3. n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À nsêú\T`nbÕsêú\T. 4. »ø±‘Y (Ä]úø£ ùde).
5. n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À C≤„q s¡‘êï\T. 6. wü]j·T‘ê-C≤„qe÷.
7. nC≤„qeTT˝À ñÁ>∑yê<ä ;C≤\T. 8. KT<ë`n˝≤¢V≤t . 9. s¬ ø£ÿ\ >∑Ti¿eTT.
10. #·+Á<äT&ÉT`qø£åÁ‘·eTT.
düTyês¡Ô Ŭø’düÔe dü+|òüT+
1. düTyês¡Ô u…_’ \T. 2. <˚e⁄ì e÷s¡eZ TT`eTq Á|üj÷· DeTT.
3. eT‘·sÔ TT düTyês¡Ô eTsêà\T. 4. eT‘ê\ìï{ÏøÏ ÁbÕ<∏$ä Tø£ C≤„qeTT.
5. eT‘· ~Ûø±ÿs¡eTT ø±<äT`dü‘·´Á>±Væ≤‘·eTT. 6. bÕ|ü ø£åe÷|üD m˝≤ ø£\<äT?
Á<ë$&É ÁX‚wæ˜ dü+|òüT+
sêeD ÁãVü≤à Á<ë$&É Áu≤Vü≤àD dü+|òüT+
1. dü+K´ ˝À n+K´
1. Å‘‘’Ó · dæ<ë∆+‘· |ü]o\q
2. Å‘‘’Ó · dæ<ë∆+‘·+ dü÷|üsY ôdH’ ‡é
DVD'S
01. dü+‘·ø£eTT.
02. kÕ+Á|ü<ëj·TeTT.
03. Å‘Ó’‘·X¯ø£eTT.
04. ø√&ç|ü⁄+E`bÕ<äs¡düeTT.
05. j·TT>∑eTT`jÓ÷>∑eTT.
06. HÓ’»+`düVü≤»+.
07. Ä‘·à≈£î yÓ+Á≥Tø£ >∑Ts¡TÔ.
08. ô|’‘·´+`ôd’‘·´+.
09. XË’eeTT`yÓ’wüíeeTT.
10. Ç+<ä÷eTVü‰düeTTÁ<äeTT.
11. düèwæ̃`düèwæ̃ø£s¡Ô.
12. ø±j·T`|ü+&ÉT`ø±j·T.
13. C≤„qeTT`$C≤„qeTT.
14. yês¡`e÷dü`e‘·‡s¡.
15. ùd≈£Le*`≈£L*ùdyê.
16. <Ûäs¡àeTT`n<Ûäs¡àeTT.
17. @ø˘ìs¡+»Hé`n\ø˘ìs¡+»Hé.
18. >∑Ts¡Te⁄˝Òì $<ä´ Á>∑T&ç¶$<ä´.
19. ã≥º‘·\.
20. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT.
21. Á<ë$&ÉT\T`Äs¡T´\T.
22. Á|üuÛÑTe⁄`Á|üuÛÑT‘·«+.
23. uÛÑ÷‘·+`eTVü‰uÛÑ÷‘·+.
24. Á|üuÛÑT`Á|ü».
25. j·÷<äyé.
26. |ü⁄düÔø£eTT`Á>∑+<∏äeTT.
27. yÓ\T>∑Tã+≥T.
28. Á|üø£è‹`$ø£è‹.
29. e÷≥`eT+<äT.
30. @ø£‘·`@ø±Á>∑‘·.
31. Vü≤]ø±\T`Vü≤s¡#˚sTT.
32. |ü⁄≥º>√dæ`yÓTT\Á‘ê&ÉT.
33. 1 2 3 >∑Ts¡TbÂs¡í$T.
34. #·eT‘êÿs¡ Ä‘·à.
35. ø£å$T+#·sêì bÕ|üeTT.
36. e÷j·T≈£î&ÉT`ne÷j·T≈£î&ÉT.
37. eTs¡DeTT`X¯Øs¡eTT.
38. m<äMT<äeTTÁ<ä`‘·*¢ ‘·+Á&ç >∑Ts¡TÔ.
39. ~«rj·TT&ÉT`n~«rj·TT&ÉT.
40. ãj·T{Ï düe÷»+˝À|ü* düe÷»+.
41. ùdyê XÊ‘·eTT.
42. Á|ü|ü+#· ÁX¯<ä∆`|üs¡e÷‘·à ÁX¯<ä∆.
43. lø£ècÕíwüº$T.
44. <˚e⁄ìC≤„qeTT`
e÷j·TeTVü≤‘·´eTT
45. ‘·*¢ ‘·+Á&ç.
46. ‘·*¢ ‘·+Á&ç->∑Ts¡Te⁄ <Ó’eeTT.
47. düe÷~Û.
48. eT‘·eTT`|ü<∏äeTT.
49. ø£*j·TT>∑eTT.
50. ~e´KTsêHé`Vü≤BdüT.
51. |ü⁄≥Tº≥`–≥Tº≥.
52. ‘·*¢.
53. >√s¡T`>∑Ts¡T.
54. ø£s¡à eTs¡àeTT.
55. Ä‘·à.
e÷≥dü+eT÷&É
T Á>∑àø£+,<∏Ä<Û
eä TT\T
jÓ÷^X¯«s¡ˇø£
T\ yê]
#·\Hê‘·
ë´‹àø£ s¡#·q\T
03
04 jÓ÷^X¯«s¡T\ˇø£
+<∏ëeä ´‹àø£
TT\TÁ|üdü+>∑eTT\T
yê]e÷≥
dü+#·\eT÷&É
Hê‘·Tàø£Á>∑, Ä<Û
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ eT]j·TT Ç‘·s¡ dü+|òTü eTT\ Á|ü#T· s¡D\T
61)
62)
63)
64)
65)
66)
67)
68)
69)
70)
71)
72)
73)
74)
Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘· Ä<Ûë´‹àø£ |òüT+≥T.
<˚e⁄ì C≤„qeTT ø£u≤® nsTT´+~.
nC≤„qeTT˝À ñÁ>∑yê<ä ;C≤\T.
eTs¡DeTT ‘·sê«‘· J$‘·eTT.
@ eT‘·eTT˝À m+‘· eT‘·<˚«wüeTT?
Væ≤+<ä÷ eT‘·eTT˝À dæ<ë∆+‘·ø£s¡Ô\T.
eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T, Ç<ä›s¡T >∑Ts¡Te⁄\T.
Á|ü‹eT I $Á>∑V≤ü `<Óe’ eTT I <Ój
’ T· ´eTT.
dü«s¡ZeTT Ç+Á<ä˝Àø£e÷!`qs¡ø£eTT j·TeTsê»´e÷!!
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T.
Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT uÛÑ>∑eBZ‘·.
eT<Ûä´eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T.
n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T.
n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T (¬s+&Ée uÛ≤>∑eTT)
KT<ë ÇkÕ¢$Tø˘ dæŒ]#·T´e˝Ÿ kıôd’{°
1. n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À C≤„qyêø£´eTT\T. 2. KTsYÄHé˝À ÄDÏeTT‘ê´\T.
3. n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À nsêú\T`nbÕsêú\T. 4. »ø±‘Y (Ä]úø£ ùde).
5. n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À C≤„q s¡‘êï\T. 6. wü]j·T‘ê-C≤„qe÷.
7. nC≤„qeTT˝À ñÁ>∑yê<ä ;C≤\T. 8. KT<ë`n˝≤¢V≤t . 9. s¬ ø£ÿ\ >∑Ti¿eTT.
10. #·+Á<äT&ÉT`qø£åÁ‘·eTT.
düTyês¡Ô Ŭø’düÔe dü+|òüT+
1. düTyês¡Ô u…_’ \T. 2. <˚e⁄ì e÷s¡eZ TT`eTq Á|üj÷· DeTT.
3. eT‘·sÔ TT düTyês¡Ô eTsêà\T. 4. eT‘ê\ìï{ÏøÏ ÁbÕ<∏$ä Tø£ C≤„qeTT.
5. eT‘· ~Ûø±ÿs¡eTT ø±<äT`dü‘·´Á>±Væ≤‘·eTT. 6. bÕ|ü ø£åe÷|üD m˝≤ ø£\<äT?
Á<ë$&É ÁX‚wæ˜ dü+|òüT+
sêeD ÁãVü≤à Á<ë$&É Áu≤Vü≤àD dü+|òüT+
1. dü+K´ ˝À n+K´
1. Å‘‘’Ó · dæ<ë∆+‘· |ü]o\q
2. Å‘‘’Ó · dæ<ë∆+‘·+ dü÷|üsY ôdH’ ‡é
DVD'S
01. dü+‘·ø£eTT.
02. kÕ+Á|ü<ëj·TeTT.
03. Å‘Ó’‘·X¯ø£eTT.
04. ø√&ç|ü⁄+E`bÕ<äs¡düeTT.
05. j·TT>∑eTT`jÓ÷>∑eTT.
06. HÓ’»+`düVü≤»+.
07. Ä‘·à≈£î yÓ+Á≥Tø£ >∑Ts¡TÔ.
08. ô|’‘·´+`ôd’‘·´+.
09. XË’eeTT`yÓ’wüíeeTT.
10. Ç+<ä÷eTVü‰düeTTÁ<äeTT.
11. düèwæ̃`düèwæ̃ø£s¡Ô.
12. ø±j·T`|ü+&ÉT`ø±j·T.
13. C≤„qeTT`$C≤„qeTT.
14. yês¡`e÷dü`e‘·‡s¡.
15. ùd≈£Le*`≈£L*ùdyê.
16. <Ûäs¡àeTT`n<Ûäs¡àeTT.
17. @ø˘ìs¡+»Hé`n\ø˘ìs¡+»Hé.
18. >∑Ts¡Te⁄˝Òì $<ä´ Á>∑T&ç¶$<ä´.
19. ã≥º‘·\.
20. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT.
21. Á<ë$&ÉT\T`Äs¡T´\T.
22. Á|üuÛÑTe⁄`Á|üuÛÑT‘·«+.
23. uÛÑ÷‘·+`eTVü‰uÛÑ÷‘·+.
24. Á|üuÛÑT`Á|ü».
25. j·÷<äyé.
26. |ü⁄düÔø£eTT`Á>∑+<∏äeTT.
27. yÓ\T>∑Tã+≥T.
28. Á|üø£è‹`$ø£è‹.
29. e÷≥`eT+<äT.
30. @ø£‘·`@ø±Á>∑‘·.
31. Vü≤]ø±\T`Vü≤s¡#˚sTT.
32. |ü⁄≥º>√dæ`yÓTT\Á‘ê&ÉT.
33. 1 2 3 >∑Ts¡TbÂs¡í$T.
34. #·eT‘êÿs¡ Ä‘·à.
35. ø£å$T+#·sêì bÕ|üeTT.
36. e÷j·T≈£î&ÉT`ne÷j·T≈£î&ÉT.
37. eTs¡DeTT`X¯Øs¡eTT.
38. m<äMT<äeTTÁ<ä`‘·*¢ ‘·+Á&ç >∑Ts¡TÔ.
39. ~«rj·TT&ÉT`n~«rj·TT&ÉT.
40. ãj·T{Ï düe÷»+˝À|ü* düe÷»+.
41. ùdyê XÊ‘·eTT.
42. Á|ü|ü+#· ÁX¯<ä∆`|üs¡e÷‘·à ÁX¯<ä∆.
43. lø£ècÕíwüº$T.
44. <˚e⁄ìC≤„qeTT`
e÷j·TeTVü≤‘·´eTT
45. ‘·*¢ ‘·+Á&ç.
46. ‘·*¢ ‘·+Á&ç->∑Ts¡Te⁄ <Ó’eeTT.
47. düe÷~Û.
48. eT‘·eTT`|ü<∏äeTT.
49. ø£*j·TT>∑eTT.
50. ~e´KTsêHé`Vü≤BdüT.
51. |ü⁄≥Tº≥`–≥Tº≥.
52. ‘·*¢.
53. >√s¡T`>∑Ts¡T.
54. ø£s¡à eTs¡àeTT.
55. Ä‘·à.
+<∏ëeä ´‹àø£
TT\TÁ|üdü+>∑eTT\T 05
jÓ÷^X¯«s¡T\ˇø£
yê]e÷≥
dü+#·\eT÷&É
Hê‘·Tàø£Á>∑, Ä<Û
DVD'S
56. ‘ê‘·.
57. >∑Ts¡TbÂs¡í$T.
58. Ç+<äTe⁄`Væ≤+<äTe⁄.
59. lø£èwüí»qà eT<ÛäTs¡.
60. Ä‘·à|üì.
61. ø£s¡à ˝Òì ø£èwüßí&ÉT`
ø£s¡à ñqï ø£èwüßí&ÉT.
62. Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT.
63. düVü≤» eTs¡D+`
‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡D+.
64. Åd”Ô`|ü⁄ / *+>∑eTT.
65. <˚X¯+ yÓ÷dü+`<˚Vü≤+ yÓ÷Vü≤+.
66. jÓ÷^X¯«s¡T\ »qà~q dü+<˚X¯eTT.
67. Js¡íGÄX¯j·TeTT.
68. y˚T|òüT+ ˇø£uÛÑ÷‘·+`
s√>∑+ ˇø£uÛÑ÷‘·+.
69. <˚e⁄ìøÏ eT‘·eTTqï<ë?
70. Ç#êäBÛq ø±s¡´eTT\T`
nì#êäBÛq ø±s¡´eTT\T.
71. @~ <Ûäs¡àeTT.
72. n<Ûäs¡à Äsê<Ûäq\T.
73. eT÷&ÉT |ü⁄≥Tºø£\T`¬s+&ÉT C≤>±\T.
74. |ü⁄{Ϻqs√E me«]ø° sê<äT.
75. ì<äs¡Ù ` ìs¡÷|ü.
76. q{Ï+#˚ Ä‘·à.
77. dü+∫‘· ø£s¡à.
78. >∑Ts¡Te⁄ mes¡T?
79. lø£èwüßí&ÉT mes¡T?
80. düTKeTT`Äq+<äeTT.
81. ≥≈£îÿ{e÷sê, Ç+Á<äC≤\
eTùV≤+Á<äC≤\, >∑»ø£s¡í, >√ø£s¡í.
82. uÛÑj·T+.
83. <äX¯`~X¯\T.
84. Ä&ç+#˚ Ä‘·à.
85. kÕ«s¡ú sê»ø°j·T+ (dü«Gns¡ú sê»ø°j·T+)
86. eT÷&ÉT ìsêàD≤\T`ˇø£ |ü]X¯óÁuÛÑ‘·.
87. @~ XÊÅdüÔeTT?
88. ‘Ó\T>∑T˝À eT÷&ÉT`Äs¡T`‘=$Tà~.
89. 6-3R6.
90. >∑T]Ô+|üã&Éìyê&ÉT >∑Ts¡Te⁄.
91. C≤„qeTT <ä>∑Zs¡ C≤Á>∑‘·Ô!
92. #·+Á<ëø±s¡eTT (ã≥º‘·\).
93. eT‘·eTT\˝À |ü$Á‘·j·TT<ä∆eTT.
94. eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T.
95. @&ÉT Äø±X¯eTT\T.
96. <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT
97. C≤„qeTT ø£u≤® nsTT´+~.
98. uÛÑøÏÔ`uÛÑj·TeTT.
99. C≤„qX¯øÏÔ.
100. ø±\C≤„q yêø£´eTT\T.
101. ns¡eú TT`nbÕs¡eú TT.
102. ‘√˝Òyê&ÉT.
103. >∑Ts¡T ∫Vü≤ï+.
104. uÛÑøÏÔ`ÁX¯<ä∆\T.
105. <˚e⁄&ÉT Ç<ä›sê! ˇø£ÿsê!!
106. |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT.
107. eT‘·<«˚ wüeTT.
108. ˙ yÓqTø£ yê&ÉT.
109. Á>∑+<∏eä TT ` uÀ<Û.ä
110. Ä≥ ` <√ã÷#·T˝≤≥.
111. Ä<Ûë´‹àø£ Á|üX¯ï\T`»yêãT\T.
06
eT÷&É
eä TT\T
Ç+<ä÷ C≤„qy˚ˇø£~ø£e÷≥
Ä<Ûë´‹àø£
|Á #ü TT· s¡Á>∑D+\T<∏\_Û
+#·T ∫s¡THêe÷
Á|uü À<ÛëÁXe¯ TeTT (lø£èwüeí T+~s¡eTT)
∫qïbı&ÉeT\ (Á>±), ‘ê&ç|Áü ‹ (eT+), nq+‘·|⁄ü s¡+ (õ˝≤¢) A.P.
Cell : 98665 12667, 99516 75081, 94903 63038.
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ (Head Office)
nq+‘·|⁄ü s¡eTT {ÖHé, A.P.
#Ó‘’ q· ´|ü⁄],~˝ŸdTü UŸq>∑s,Y ôV≤’ <äsêu≤<é,
‘Ó\+>±D sêÅw+ºü , Cell:94910 40963,
Cell : 97059 59390, 99855 80099
90329 63963, 98485 90172.
¬ø.\ø°åàHêsêj·TD≤#ê] (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
e÷¬sÿ{ŸÅd{º” Ÿ, <Ûsä à¡ es¡+,
nq+‘·|⁄ü s¡+ (õ˝≤¢),
Cell : 94405 56968,
92900 12413, 94406 01136.
¬ø.yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
q+~ø=≥÷ÿs¡T, ø£s÷¡ ï\T õ˝≤¢
Cell : 9440047256, 9701956599
¬ø.nXÀø˘u≤ãT ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
_. Ä~X‚wj
ü T· ´ ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
>∑T‹Ô, nq+‘·|⁄ü s¡+ õ˝≤¢
sêe÷|ü⁄s¡+ (Á>±), $.ø√≥ (eT+).
∫‘·÷sÔ T¡ õ˝≤¢. Cell : 9440305700
Cell : 9491362448, 7382986963.
$. sêeTÁøÏwüíHé (yÓ’dt Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
|æ. Ä~Hêsêj·TD (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
eTT~›s¬ &ç¶ |ü*¢ (Á>±ˆˆ), nq+‘·|⁄ü s¡+ (õ˝≤¢).
≈£î|üŒ+, ∫‘·÷sÔ T¡ õ˝≤¢.
Cell : 96527 55110
Cell : 9440745800, 7259851861.
&ç. u≤˝≤J (yÓ’dt Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
m. Hêπ>+Á<ä (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
ã+>±s¡T bÕfi¯´+ (Á>±), ∫‘·÷sÔ T¡ õ˝≤¢.
Áø=‘·Ô #ÓsT¡ e⁄ (Á>±,eT+)
nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢.Cell:9493622669
Cell : 9985483241, 7396077408.
9959316410, 9949995090.
u≤\+ \ø°åàqs¡dæ+VüQ\T (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
eT<äq|ü*,¢ ∫‘·÷sÔ T¡ õ˝≤¢.
{Ï.$. s¡eTD (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
Cell : 9440825533, 8519938999.
eTT~>∑Tã“ (Á>±) nq+‘·|⁄ü s¡+ õ˝≤¢
Cell : 9440980036, 8185020272.
|æ. Hê>∑j·T´ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
Mø£sY ôdø£Hå é ø±\˙, ø£s÷¡ ï\T {ÖHé
Cell : 9440244598, 9849303902
yÓ’. πsDTø£ <˚$ (Ç.düuÛÑT´\T)
|ü<ëàe‹q>∑s,Y ‹s¡T|ü‹ {ÖHé,
∫‘·÷sÔ T¡ õ˝≤¢.
Cell : 9491773455, 9032903955.
+<∏ëeä ´‹àø£
TT\TÁ|üdü+>∑eTT\T 05
jÓ÷^X¯«s¡T\ˇø£
yê]e÷≥
dü+#·\eT÷&É
Hê‘·Tàø£Á>∑, Ä<Û
DVD'S
56. ‘ê‘·.
57. >∑Ts¡TbÂs¡í$T.
58. Ç+<äTe⁄`Væ≤+<äTe⁄.
59. lø£èwüí»qà eT<ÛäTs¡.
60. Ä‘·à|üì.
61. ø£s¡à ˝Òì ø£èwüßí&ÉT`
ø£s¡à ñqï ø£èwüßí&ÉT.
62. Å‘Ó’‘· dæ<ë∆+‘·eTT.
63. düVü≤» eTs¡D+`
‘ê‘êÿ*ø£ eTs¡D+.
64. Åd”Ô`|ü⁄ / *+>∑eTT.
65. <˚X¯+ yÓ÷dü+`<˚Vü≤+ yÓ÷Vü≤+.
66. jÓ÷^X¯«s¡T\ »qà~q dü+<˚X¯eTT.
67. Js¡íGÄX¯j·TeTT.
68. y˚T|òüT+ ˇø£uÛÑ÷‘·+`
s√>∑+ ˇø£uÛÑ÷‘·+.
69. <˚e⁄ìøÏ eT‘·eTTqï<ë?
70. Ç#êäBÛq ø±s¡´eTT\T`
nì#êäBÛq ø±s¡´eTT\T.
71. @~ <Ûäs¡àeTT.
72. n<Ûäs¡à Äsê<Ûäq\T.
73. eT÷&ÉT |ü⁄≥Tºø£\T`¬s+&ÉT C≤>±\T.
74. |ü⁄{Ϻqs√E me«]ø° sê<äT.
75. ì<äs¡Ù ` ìs¡÷|ü.
76. q{Ï+#˚ Ä‘·à.
77. dü+∫‘· ø£s¡à.
78. >∑Ts¡Te⁄ mes¡T?
79. lø£èwüßí&ÉT mes¡T?
80. düTKeTT`Äq+<äeTT.
81. ≥≈£îÿ{e÷sê, Ç+Á<äC≤\
eTùV≤+Á<äC≤\, >∑»ø£s¡í, >√ø£s¡í.
82. uÛÑj·T+.
83. <äX¯`~X¯\T.
84. Ä&ç+#˚ Ä‘·à.
85. kÕ«s¡ú sê»ø°j·T+ (dü«Gns¡ú sê»ø°j·T+)
86. eT÷&ÉT ìsêàD≤\T`ˇø£ |ü]X¯óÁuÛÑ‘·.
87. @~ XÊÅdüÔeTT?
88. ‘Ó\T>∑T˝À eT÷&ÉT`Äs¡T`‘=$Tà~.
89. 6-3R6.
90. >∑T]Ô+|üã&Éìyê&ÉT >∑Ts¡Te⁄.
91. C≤„qeTT <ä>∑Zs¡ C≤Á>∑‘·Ô!
92. #·+Á<ëø±s¡eTT (ã≥º‘·\).
93. eT‘·eTT\˝À |ü$Á‘·j·TT<ä∆eTT.
94. eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T.
95. @&ÉT Äø±X¯eTT\T.
96. <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT
97. C≤„qeTT ø£u≤® nsTT´+~.
98. uÛÑøÏÔ`uÛÑj·TeTT.
99. C≤„qX¯øÏÔ.
100. ø±\C≤„q yêø£´eTT\T.
101. ns¡eú TT`nbÕs¡eú TT.
102. ‘√˝Òyê&ÉT.
103. >∑Ts¡T ∫Vü≤ï+.
104. uÛÑøÏÔ`ÁX¯<ä∆\T.
105. <˚e⁄&ÉT Ç<ä›sê! ˇø£ÿsê!!
106. |ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeT.
107. eT‘·<«˚ wüeTT.
108. ˙ yÓqTø£ yê&ÉT.
109. Á>∑+<∏eä TT ` uÀ<Û.ä
110. Ä≥ ` <√ã÷#·T˝≤≥.
111. Ä<Ûë´‹àø£ Á|üX¯ï\T`»yêãT\T.
06
eT÷&É
eä TT\T
Ç+<ä÷ C≤„qy˚ˇø£~ø£e÷≥
Ä<Ûë´‹àø£
|Á #ü TT· s¡Á>∑D+\T<∏\_Û
+#·T ∫s¡THêe÷
Á|uü À<ÛëÁXe¯ TeTT (lø£èwüeí T+~s¡eTT)
∫qïbı&ÉeT\ (Á>±), ‘ê&ç|Áü ‹ (eT+), nq+‘·|⁄ü s¡+ (õ˝≤¢) A.P.
Cell : 98665 12667, 99516 75081, 94903 63038.
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ (Head Office)
nq+‘·|⁄ü s¡eTT {ÖHé, A.P.
#Ó‘’ q· ´|ü⁄],~˝ŸdTü UŸq>∑s,Y ôV≤’ <äsêu≤<é,
‘Ó\+>±D sêÅw+ºü , Cell:94910 40963,
Cell : 97059 59390, 99855 80099
90329 63963, 98485 90172.
¬ø.\ø°åàHêsêj·TD≤#ê] (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
e÷¬sÿ{ŸÅd{º” Ÿ, <Ûsä à¡ es¡+,
nq+‘·|⁄ü s¡+ (õ˝≤¢),
Cell : 94405 56968,
92900 12413, 94406 01136.
¬ø.yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
q+~ø=≥÷ÿs¡T, ø£s÷¡ ï\T õ˝≤¢
Cell : 9440047256, 9701956599
¬ø.nXÀø˘u≤ãT ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
_. Ä~X‚wj
ü T· ´ ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
>∑T‹Ô, nq+‘·|⁄ü s¡+ õ˝≤¢
sêe÷|ü⁄s¡+ (Á>±), $.ø√≥ (eT+).
∫‘·÷sÔ T¡ õ˝≤¢. Cell : 9440305700
Cell : 9491362448, 7382986963.
$. sêeTÁøÏwüíHé (yÓ’dt Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
|æ. Ä~Hêsêj·TD (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
eTT~›s¬ &ç¶ |ü*¢ (Á>±ˆˆ), nq+‘·|⁄ü s¡+ (õ˝≤¢).
≈£î|üŒ+, ∫‘·÷sÔ T¡ õ˝≤¢.
Cell : 96527 55110
Cell : 9440745800, 7259851861.
&ç. u≤˝≤J (yÓ’dt Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
m. Hêπ>+Á<ä (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
ã+>±s¡T bÕfi¯´+ (Á>±), ∫‘·÷sÔ T¡ õ˝≤¢.
Áø=‘·Ô #ÓsT¡ e⁄ (Á>±,eT+)
nq+‘·|ü⁄s¡+ õ˝≤¢.Cell:9493622669
Cell : 9985483241, 7396077408.
9959316410, 9949995090.
u≤\+ \ø°åàqs¡dæ+VüQ\T (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
eT<äq|ü*,¢ ∫‘·÷sÔ T¡ õ˝≤¢.
{Ï.$. s¡eTD (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
Cell : 9440825533, 8519938999.
eTT~>∑Tã“ (Á>±) nq+‘·|⁄ü s¡+ õ˝≤¢
Cell : 9440980036, 8185020272.
|æ. Hê>∑j·T´ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
Mø£sY ôdø£Hå é ø±\˙, ø£s÷¡ ï\T {ÖHé
Cell : 9440244598, 9849303902
yÓ’. πsDTø£ <˚$ (Ç.düuÛÑT´\T)
|ü<ëàe‹q>∑s,Y ‹s¡T|ü‹ {ÖHé,
∫‘·÷sÔ T¡ õ˝≤¢.
Cell : 9491773455, 9032903955.
eä TT\T
Ç+<ä÷ C≤„qy˚ˇø£~ø£ e÷≥
Ä<Ûë´‹àø£eT÷&É
|Á #ü TT· s¡Á>∑D+\T<∏\_Û
+#·T ∫s¡THêe÷
07
08
eT÷&É
Ç+<ä÷ C≤„qy˚ˇø£~ø£e÷≥
Ä<Ûë´‹àø£
|Á #ü TT· s¡Á>∑D+\T<∏eä\_ÛTT\T+#·T ∫s¡THêe÷
&܈ˆj·T+. yÓ+ø£fÒX¯«s¡ sêe⁄ (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
{Ï. ñ<äj·T≈£îe÷sY (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
j·Tdt. nì˝Ÿ≈£îe÷sY
XÊ+‹q>∑s,Y HÓ\÷¢sT¡ õ˝≤¢.
;ÛeTes¡+ eHé{ÖHé, |ü•ÃeT.>√.õ˝≤¢
ø±øÏHê&É {ÖHé, ‘·÷s¡TŒ >√<ëe] õ˝≤¢
Cell : 9440615064, 9246770277.
Cell : 99482 75984, 73864 33834.
Cell:9866195252,
9640526520, 7396038888
MD (acu)
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
{Ï. Ms¡Hêsêj·TD ¬s&ç¶ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT) $XÊK|ü≥Dº eTT, Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ sêÅw+ºü .
ãfÒbº Õ&ÉT Á>±ˆˆ Ä‘·à≈£Ls¡T eT+ˆˆ,
Cell : 76749 79663, 94400 42763,
HÓ\÷¢sT¡ õ˝≤¢.
89777 13666, 92478 26253.
Cell : 9494618322, 8374923363
mHé._. Hêj·Tø˘ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
nqeT\ eTùV≤X¯«sY (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
#·e≥bÕ\´+ (Á>±), HÓ\÷¢sT¡ õ˝≤¢.
Cell : 9494631664, 9490809181, 8106065300.
sö‘·T lìyêdüsêe⁄ (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
@≥T≈£Ls¡T s√&é, <äsêZe÷q´+,
>∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢.
Cell : 9948014366, 9052870853
|òüT&çj·T+. ô|<䛬s&ç¶ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
ô|<äeT&Éø,£ n>∑q+|üP&ç,
$XÊK|ü≥ï+ (õ˝≤¢), Cell : 73964 92239,
92483 15309, 73862 12589.
$.dæ.es¡à (>∑Ts¡÷J) Äq+<ëÁX¯eTeTT
eTõ®e\dü (Á>±, b˛düT)º , ;Û$T*
(eT+), $XÊK|ü≥ï+ (õ˝≤¢).
Cell : 94415 67394, 9502 172711.
$. X¯+ø£s¡ sêe⁄ ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
ã+&Üs¡T dü‘·´Hêsêj·TD
e÷$T&ç ≈£î<äTs¡T (eT+),
‘·÷.>√<ëe] õ˝≤¢, Cell:95535 07141,
84669 20419, 94902 95577
mHé.$. sêeTø£èwüí (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
u§<ë›+ (Á>±), sêC≤+ (eT+),
lø±≈£îfi¯+ (õ˝≤¢).
Cell : 9494248963, 9959779187.
eT*¢>±+ (Á>±), ø=‘·ùÔ |{Ÿ (b˛),
sêj·T>∑&É (õ), ˇ&çXÊ (sêÅw+ºü )
Cell : 9989204097, 9849555738
Cell : 9703534224, 9491785963.
Ph:09445554354.
Cell: 08966-275208, 9704911737
#Óqï Ä+»H˚j·TT\T (ø£¬skÕŒ+&Ó+{Ÿ)
C≤„H√<äjT· ôV≤’ dü÷ÿ˝Ÿ, Ç{Ïø±´\,
sêsTTø£˝Ÿ eT+ˆˆ, ø£Ø+q>∑sY (õ˝≤¢)
Cell : 95507 97782, 95538 30871
‘·T\d” sêe⁄
Opp. T.T.D
ø£fi≤´DeT+&É|ü+,
$»j·Tq>∑se¡ TT (õ˝≤¢).
Cell : 9441878096, 9030089206.
www.thraithashakam.org | Email : [email protected]
Cell : 87905 58815,
9440655409, 9701261165.
j·T+. eTTs¡[
Áø=‘·Ô ãkÕº+&ÉT Á|üø£ÿq, »&ÉÃs¡¢,
eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢.
Cell : 97057 16459
b˛≥T yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ (>∑Ts¡÷(Áô|J)
dæ&Ó+{Ÿ)
Cell : 9848574803, 9866423853.
_. <˚y˚+<äsY
$. <äTsêZes¡Á|ükÕ<é
uÛÑyê˙ q>∑sY, ø√<ë&É {ÖHé, q˝§Z+&É õ˝≤¢.
&܈ˆ_. <Ûäs¡à*+>±#ê] (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
8187084516.
ø=‘·øÔ √≥ (eT+), eTVü≤ã÷uŸq>∑sY (õ˝≤¢).
9704885964, 9848141703.
#ÓHï’Ó , ‘·$Tfi¯Hê&ÉT sêÅw+ºü .
Cell : 9849883261, 8142853311,
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
d”‘êq>∑s,Y uÛTÑ eq–] {ÖHé,
q˝§Z+&É õ˝≤¢. Cell : 7680065963
wü|ò” ùwø˘ (Vice President, K.I.S.S)
l ø£qø£ eTVü‰˝øÏàå øÏì¢ ø˘,
(S ø√≥), $»j·Tq>∑se¡ TT (õ˝≤¢).
Cell :70321 74830, 90009 16419
09437527499, 09437527470, 09437975781
nXÀø˘q>∑s,Y $»j·Tq>∑se¡ TT (õ˝≤¢).
ø£+uÛ+Ñ (eT+), Á|üø±X¯+ õ˝≤¢.
|ü<ëàe‹ ø±\˙,
eTVü≤ã÷uŸq>∑sY {ÖHé.
VüQpsYq>∑s,Y q˝§Z+&É õ˝≤¢.
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
qs¡dsü êe⁄ù|≥, >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢
qÁsê lìyêdt ¬s&ç¶
j·T+. C…’sê+Hêj·Tø˘
ùwø˘ ÇÁãV”≤+ (K.I.S.S Member)
Cell:9963287001, 9866357001.
ø£s¡÷ï˝Ÿ {ÖHé, Ä+.Á|ü. Ph:70950 08369
Ç. lHê<∏é ÁX‚wæ̃
j·T+. n©¢|”sY (K.I.S.S Member)
eT&Éø•£ sê, nq+‘·|⁄ü s¡+ õ˝≤¢, Ä+.Á|ü.
Cell : 89780 58081
>∑DwÒ t Åd{º” Ÿ, »q>±+, es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢.
Cell : 9573552963, 8096958359.
m. sê|òüTy˚+Á<ä ÁX‚wæ̃
q˝§Z+&É õ˝≤¢, ‘Ó\+>±D sêÅwüº+.
lø£ècÕí bòÕsêà, ø±˝ÒJ s√&é,
Vü≤√ùdŒ{, ãfi≤fl] õ˝≤¢,
ø£sêí≥ø£ sêÅw+ºü .
Cell : 9505768181
Cell : 097318 16452, 096111 33635.
ùwø˘ nMTsY n© (President, K.I.S.S)
eä TT\T
Ç+<ä÷ C≤„qy˚ˇø£~ø£ e÷≥
Ä<Ûë´‹àø£eT÷&É
|Á #ü TT· s¡Á>∑D+\T<∏\_Û
+#·T ∫s¡THêe÷
07
08
eT÷&É
Ç+<ä÷ C≤„qy˚ˇø£~ø£e÷≥
Ä<Ûë´‹àø£
|Á #ü TT· s¡Á>∑D+\T<∏eä\_ÛTT\T+#·T ∫s¡THêe÷
&܈ˆj·T+. yÓ+ø£fÒX¯«s¡ sêe⁄ (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
{Ï. ñ<äj·T≈£îe÷sY (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
j·Tdt. nì˝Ÿ≈£îe÷sY
XÊ+‹q>∑s,Y HÓ\÷¢sT¡ õ˝≤¢.
;ÛeTes¡+ eHé{ÖHé, |ü•ÃeT.>√.õ˝≤¢
ø±øÏHê&É {ÖHé, ‘·÷s¡TŒ >√<ëe] õ˝≤¢
Cell : 9440615064, 9246770277.
Cell : 99482 75984, 73864 33834.
Cell:9866195252,
9640526520, 7396038888
MD (acu)
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
{Ï. Ms¡Hêsêj·TD ¬s&ç¶ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT) $XÊK|ü≥Dº eTT, Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ sêÅw+ºü .
ãfÒbº Õ&ÉT Á>±ˆˆ Ä‘·à≈£Ls¡T eT+ˆˆ,
Cell : 76749 79663, 94400 42763,
HÓ\÷¢sT¡ õ˝≤¢.
89777 13666, 92478 26253.
Cell : 9494618322, 8374923363
mHé._. Hêj·Tø˘ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
nqeT\ eTùV≤X¯«sY (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
#·e≥bÕ\´+ (Á>±), HÓ\÷¢sT¡ õ˝≤¢.
Cell : 9494631664, 9490809181, 8106065300.
sö‘·T lìyêdüsêe⁄ (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
@≥T≈£Ls¡T s√&é, <äsêZe÷q´+,
>∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢.
Cell : 9948014366, 9052870853
|òüT&çj·T+. ô|<䛬s&ç¶ (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
ô|<äeT&Éø,£ n>∑q+|üP&ç,
$XÊK|ü≥ï+ (õ˝≤¢), Cell : 73964 92239,
92483 15309, 73862 12589.
$.dæ.es¡à (>∑Ts¡÷J) Äq+<ëÁX¯eTeTT
eTõ®e\dü (Á>±, b˛düT)º , ;Û$T*
(eT+), $XÊK|ü≥ï+ (õ˝≤¢).
Cell : 94415 67394, 9502 172711.
$. X¯+ø£s¡ sêe⁄ ({°#·sY) (Áô|dæ&Ó+{Ÿ)
ã+&Üs¡T dü‘·´Hêsêj·TD
e÷$T&ç ≈£î<äTs¡T (eT+),
‘·÷.>√<ëe] õ˝≤¢, Cell:95535 07141,
84669 20419, 94902 95577
mHé.$. sêeTø£èwüí (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
u§<ë›+ (Á>±), sêC≤+ (eT+),
lø±≈£îfi¯+ (õ˝≤¢).
Cell : 9494248963, 9959779187.
eT*¢>±+ (Á>±), ø=‘·ùÔ |{Ÿ (b˛),
sêj·T>∑&É (õ), ˇ&çXÊ (sêÅw+ºü )
Cell : 9989204097, 9849555738
Cell : 9703534224, 9491785963.
Ph:09445554354.
Cell: 08966-275208, 9704911737
#Óqï Ä+»H˚j·TT\T (ø£¬skÕŒ+&Ó+{Ÿ)
C≤„H√<äjT· ôV≤’ dü÷ÿ˝Ÿ, Ç{Ïø±´\,
sêsTTø£˝Ÿ eT+ˆˆ, ø£Ø+q>∑sY (õ˝≤¢)
Cell : 95507 97782, 95538 30871
‘·T\d” sêe⁄
Opp. T.T.D
ø£fi≤´DeT+&É|ü+,
$»j·Tq>∑se¡ TT (õ˝≤¢).
Cell : 9441878096, 9030089206.
www.thraithashakam.org | Email : [email protected]
Cell : 87905 58815,
9440655409, 9701261165.
j·T+. eTTs¡[
Áø=‘·Ô ãkÕº+&ÉT Á|üø£ÿq, »&ÉÃs¡¢,
eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢.
Cell : 97057 16459
b˛≥T yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ (>∑Ts¡÷(Áô|J)
dæ&Ó+{Ÿ)
Cell : 9848574803, 9866423853.
_. <˚y˚+<äsY
$. <äTsêZes¡Á|ükÕ<é
uÛÑyê˙ q>∑sY, ø√<ë&É {ÖHé, q˝§Z+&É õ˝≤¢.
&܈ˆ_. <Ûäs¡à*+>±#ê] (Á|ü.düuÛÑT´&ÉT)
8187084516.
ø=‘·øÔ √≥ (eT+), eTVü≤ã÷uŸq>∑sY (õ˝≤¢).
9704885964, 9848141703.
#ÓHï’Ó , ‘·$Tfi¯Hê&ÉT sêÅw+ºü .
Cell : 9849883261, 8142853311,
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
d”‘êq>∑s,Y uÛTÑ eq–] {ÖHé,
q˝§Z+&É õ˝≤¢. Cell : 7680065963
wü|ò” ùwø˘ (Vice President, K.I.S.S)
l ø£qø£ eTVü‰˝øÏàå øÏì¢ ø˘,
(S ø√≥), $»j·Tq>∑se¡ TT (õ˝≤¢).
Cell :70321 74830, 90009 16419
09437527499, 09437527470, 09437975781
nXÀø˘q>∑s,Y $»j·Tq>∑se¡ TT (õ˝≤¢).
ø£+uÛ+Ñ (eT+), Á|üø±X¯+ õ˝≤¢.
|ü<ëàe‹ ø±\˙,
eTVü≤ã÷uŸq>∑sY {ÖHé.
VüQpsYq>∑s,Y q˝§Z+&É õ˝≤¢.
Ç+<ä÷ C≤„qy˚~ø£ XÊK
qs¡dsü êe⁄ù|≥, >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢
qÁsê lìyêdt ¬s&ç¶
j·T+. C…’sê+Hêj·Tø˘
ùwø˘ ÇÁãV”≤+ (K.I.S.S Member)
Cell:9963287001, 9866357001.
ø£s¡÷ï˝Ÿ {ÖHé, Ä+.Á|ü. Ph:70950 08369
Ç. lHê<∏é ÁX‚wæ̃
j·T+. n©¢|”sY (K.I.S.S Member)
eT&Éø•£ sê, nq+‘·|⁄ü s¡+ õ˝≤¢, Ä+.Á|ü.
Cell : 89780 58081
>∑DwÒ t Åd{º” Ÿ, »q>±+, es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢.
Cell : 9573552963, 8096958359.
m. sê|òüTy˚+Á<ä ÁX‚wæ̃
q˝§Z+&É õ˝≤¢, ‘Ó\+>±D sêÅwüº+.
lø£ècÕí bòÕsêà, ø±˝ÒJ s√&é,
Vü≤√ùdŒ{, ãfi≤fl] õ˝≤¢,
ø£sêí≥ø£ sêÅw+ºü .
Cell : 9505768181
Cell : 097318 16452, 096111 33635.
ùwø˘ nMTsY n© (President, K.I.S.S)
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
09
10
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T
düècÕ˜´~˝ÀH˚ <˚e⁄&ÉT ‘·q C≤„qeTTqT Äø±X¯yêDÏ <ë«sê ‘Ó*j·T
CÒXÊ&ÉT. Äø±X¯eTT˝À X¯ãy› TÓ eÆ ∫Ãq <Óe’ C≤„qeTTqT Äø±X¯eTT˝ÀH˚ j·TTqï
dü÷s¡T´&ÉT $Hêï&ÉT. <˚e⁄&ÉT dü÷s¡T´ìπø ‘·q C≤„qeTTqT yÓTT<ä≥
‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. X¯ã›s¡÷|üeTT˝À e∫Ãq C≤„qeTT X¯ã›eTT>±H˚ nDÏ–
b˛sTTq~. @ X¯ãe› TsTTHê X¯SD´eTT˝À ø£*dæb˛sTT $ì|æ+#·≈î£ +&Ü
b˛e⁄qT. eTìwæ e÷{≤¢&TÉ e÷≥ jÓTTø£ÿ X¯ãe› TT eTìwæqT+&ç ø=+‘·
<ä÷s¡eTT Á|üj÷· DÏ+∫ $ì|æ+#·≈î£ +&Ü nDÏ– b˛e⁄#·Tqï~. düècÕ˜´~˝À
Äø±X¯eTT qT+&ç |ü⁄{Ïqº X¯ãe› TT ø=+‘· <ä÷s¡eTT Á|üj÷· DÏ+∫ nDÏ–
b˛sTTq~. dü÷s¡´ Á>∑V≤ü eTTq≈£î <ä>sZ∑ >¡ ± |ü⁄{Ïqº X¯ãe› TTqT dü÷s¡T´&ÉT
$q>∑*>±&ÉT. Äø±X¯eTT <ë«sê #Ó|Œü ã&çq C≤„qeTTqT ˝Òø£ e÷≥\qT
n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TsTTq KTsêHé˝À ªªeV”≤μμ nHêïs¡T. 42e dü÷sê
51e Äj·T‘Y˝À ªªeV”≤ <ë«sê #Ó|Œü ã&ÉTqTμμ nì ø£\<äT. nq>± X¯ãe› TT
<ë«sê <˚e⁄&ÉT C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒjT· Tqì ns¡eú TT. eT‘·eTT\T, eT‘·
Á>∑+<∏eä TT\T e∫Ãq ‘·sê«‘· ÇkÕ¢yTé Á>∑+<∏eä TsTTq KTsêHé˝À ªeV”≤μ nHêïs¡T.
ªeV”≤μ nq>± Äø±X¯ X¯ãe› TT <ë«sê e∫Ãq e÷≥\ì ns¡eú TT. düèwæ̃ì
ÁbÕs¡+_Û+∫q ‘·sê«‘· yÓTT<ä≥H˚ <˚e⁄&ÉT Á|ü»\≈£î ‘·q C≤„qeTTqT
‘Ó*j·TCÒjT· T ì$T‘·eÔ TT Äø±X¯eTT˝À X¯ãe› TTqT |ü⁄{Ï+º #ê&ÉT. Ä X¯ãe› TT
ø=+‘·es¡≈î£ Á|üj÷· DÏ+∫ $ì|æ+#·≈î£ +&Ü b˛sTTq~. n|ü
&ÉT e∫Ãq
X¯ãe› TTqT Äø±X¯eTT˝Àì dü÷s¡T´&ÉT $q>∑*>±&ÉT.
n|ü
&ÉT Äø±X¯yêDÏ <ë«sê #Ó|æŒq C≤„qeTT dü÷s¡T´ìπø
#Ó|Œü ã&çq~, ø±e⁄q dü÷s¡T´ìøÏ <ä>sZ∑ >¡ ± X¯ãe› TT |ü⁄{Ϻ dü÷s¡T´ì es¡≈î£
Á|üj·÷DÏ+∫ nDÏ–b˛sTTq~. n+<äTe\q yÓTT<ä≥ Äø±X¯eTTqT+&ç
X¯ãe› TT <ë«sê e∫Ãq C≤„qeTTqT dü÷s¡T´&ÉT e÷Á‘·eTT $q>∑*>±&ÉT.
dü÷s¡T´&ÉT $ìq C≤„qeTT ◊<äT y˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\ |üPs¡«eTT yÓTT≥º
yÓTT<ä{ Á>∑+<∏eä TT>± e÷]q~. n~j˚T ªªÁ|ü<∏äeT <Ó’e Á>∑+<∏äeTTμμ.
‘·sê«‘· ø=+‘· ø±\eTTq≈£î ~«rj·T <Óe’ Á>∑+<∏eä TT>± ‘·j÷· s¬ q’ ~. Ä
‘·sê«‘· ø=+‘· ø±\eTTq≈£î n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT>± ≈£L&Ü ‘·j÷· s¬ ’
e∫Ãq~. Á>∑+<∏eä TT\T eT÷&ÉsTTHê, Á>∑+<∏eä TT\T y˚sT¡ y˚sT¡ >± j·TTHêï,
Ä Á>∑+<∏eä TT\˝À <˚e⁄&ÉT yÓTT<ä{ dü÷s¡T´ìøÏ #Ó|Œæ q C≤„qy˚Tj·TTqï~.
dü÷s¡T´ìøÏ X¯ã›s¡÷|üeTT˝À #Ó|æŒq C≤„qeTT, X¯ã›eTT nDÏ–b˛‘·÷H˚
me]ø° ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~. Äø±X¯eTT˝À |ü⁄{Ϻq C≤„qeTT
Äø±X¯eTT˝ÀH˚ nDÏ–b˛sTTq~. X¯SD´eTT˝À |ü⁄{Ï,º X¯SD´eTT˝À ø£*dæ
b˛sTTq C≤„qeTTqT Ä ~qeTT dü÷s¡T´&ÉT $Hêï&ÉT, ø±e⁄q n~ dü÷s¡T´ì˝À
düJeeTT>± ì*∫b˛sTTq~. ‘·qj·T+<äT ìøÏ|å yÔü TÓ j
Æ T· Tqï C≤„qeTTqT
dü÷s¡T´&ÉT uÛ÷Ñ $TMT<ä>\∑ eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. n˝≤ ‘Ó*j·T
CÒj·Tã&çq C≤„qy˚T H˚&ÉT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\ s¡÷|üeTT˝À eTqeTT+<äs¡
j·TTqï~.
<˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qeTT Á>∑+<∏sä ÷¡ |üyTÓ Æ eTqeTT+<äsT¡ qïe÷≥
yêdüeÔ y˚T nsTTHê, n+<äT˝À eTqTwüß\ Áyê‘·\T ≈£L&Ü ø=ìï ø£*dæ
j·TTHêïsTT. <˚e⁄ì C≤„qeTT eTT+<äs¡ yê{Ïì C≤„qT\sTTq yês¡T
düT\uÛÑeTT>± >∑T]Ô+#·e#·TÃqT. nsTT‘˚ uÛÑ÷$T MT<ä |ü⁄{Ϻq ‘·sê«‘·
eTqTwüß\T C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TT#·T+&ÉT≥ e\q Á>∑+<∏eä TT\˝À ø£*dæq
eTqTwüß\ yêø£´eTT\qT ≈£L&Ü <˚e⁄ì yêø£´eTT˝Ò nqTø=qT#·THêïs¡T.
me&ÉsTTHê >±˙ eTT+<˚ C≤„ì nsTTqyê&ÉT, nq>± <Óe’ Á>∑+<∏eä TTqT
#·<äe≈£eTT+<˚ |ü⁄≥Tºø£‘√H˚ C≤„ì nsTTqyê&ÉT, Á>∑+<∏äeTT˝À ø£*dæq
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
09
10
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T
düècÕ˜´~˝ÀH˚ <˚e⁄&ÉT ‘·q C≤„qeTTqT Äø±X¯yêDÏ <ë«sê ‘Ó*j·T
CÒXÊ&ÉT. Äø±X¯eTT˝À X¯ãy› TÓ eÆ ∫Ãq <Óe’ C≤„qeTTqT Äø±X¯eTT˝ÀH˚ j·TTqï
dü÷s¡T´&ÉT $Hêï&ÉT. <˚e⁄&ÉT dü÷s¡T´ìπø ‘·q C≤„qeTTqT yÓTT<ä≥
‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. X¯ã›s¡÷|üeTT˝À e∫Ãq C≤„qeTT X¯ã›eTT>±H˚ nDÏ–
b˛sTTq~. @ X¯ãe› TsTTHê X¯SD´eTT˝À ø£*dæb˛sTT $ì|æ+#·≈î£ +&Ü
b˛e⁄qT. eTìwæ e÷{≤¢&TÉ e÷≥ jÓTTø£ÿ X¯ãe› TT eTìwæqT+&ç ø=+‘·
<ä÷s¡eTT Á|üj÷· DÏ+∫ $ì|æ+#·≈î£ +&Ü nDÏ– b˛e⁄#·Tqï~. düècÕ˜´~˝À
Äø±X¯eTT qT+&ç |ü⁄{Ïqº X¯ãe› TT ø=+‘· <ä÷s¡eTT Á|üj÷· DÏ+∫ nDÏ–
b˛sTTq~. dü÷s¡´ Á>∑V≤ü eTTq≈£î <ä>sZ∑ >¡ ± |ü⁄{Ïqº X¯ãe› TTqT dü÷s¡T´&ÉT
$q>∑*>±&ÉT. Äø±X¯eTT <ë«sê #Ó|Œü ã&çq C≤„qeTTqT ˝Òø£ e÷≥\qT
n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TsTTq KTsêHé˝À ªªeV”≤μμ nHêïs¡T. 42e dü÷sê
51e Äj·T‘Y˝À ªªeV”≤ <ë«sê #Ó|Œü ã&ÉTqTμμ nì ø£\<äT. nq>± X¯ãe› TT
<ë«sê <˚e⁄&ÉT C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒjT· Tqì ns¡eú TT. eT‘·eTT\T, eT‘·
Á>∑+<∏eä TT\T e∫Ãq ‘·sê«‘· ÇkÕ¢yTé Á>∑+<∏eä TsTTq KTsêHé˝À ªeV”≤μ nHêïs¡T.
ªeV”≤μ nq>± Äø±X¯ X¯ãe› TT <ë«sê e∫Ãq e÷≥\ì ns¡eú TT. düèwæ̃ì
ÁbÕs¡+_Û+∫q ‘·sê«‘· yÓTT<ä≥H˚ <˚e⁄&ÉT Á|ü»\≈£î ‘·q C≤„qeTTqT
‘Ó*j·TCÒjT· T ì$T‘·eÔ TT Äø±X¯eTT˝À X¯ãe› TTqT |ü⁄{Ï+º #ê&ÉT. Ä X¯ãe› TT
ø=+‘·es¡≈î£ Á|üj÷· DÏ+∫ $ì|æ+#·≈î£ +&Ü b˛sTTq~. n|ü
&ÉT e∫Ãq
X¯ãe› TTqT Äø±X¯eTT˝Àì dü÷s¡T´&ÉT $q>∑*>±&ÉT.
n|ü
&ÉT Äø±X¯yêDÏ <ë«sê #Ó|æŒq C≤„qeTT dü÷s¡T´ìπø
#Ó|Œü ã&çq~, ø±e⁄q dü÷s¡T´ìøÏ <ä>sZ∑ >¡ ± X¯ãe› TT |ü⁄{Ϻ dü÷s¡T´ì es¡≈î£
Á|üj·÷DÏ+∫ nDÏ–b˛sTTq~. n+<äTe\q yÓTT<ä≥ Äø±X¯eTTqT+&ç
X¯ãe› TT <ë«sê e∫Ãq C≤„qeTTqT dü÷s¡T´&ÉT e÷Á‘·eTT $q>∑*>±&ÉT.
dü÷s¡T´&ÉT $ìq C≤„qeTT ◊<äT y˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\ |üPs¡«eTT yÓTT≥º
yÓTT<ä{ Á>∑+<∏eä TT>± e÷]q~. n~j˚T ªªÁ|ü<∏äeT <Ó’e Á>∑+<∏äeTTμμ.
‘·sê«‘· ø=+‘· ø±\eTTq≈£î ~«rj·T <Óe’ Á>∑+<∏eä TT>± ‘·j÷· s¬ q’ ~. Ä
‘·sê«‘· ø=+‘· ø±\eTTq≈£î n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT>± ≈£L&Ü ‘·j÷· s¬ ’
e∫Ãq~. Á>∑+<∏eä TT\T eT÷&ÉsTTHê, Á>∑+<∏eä TT\T y˚sT¡ y˚sT¡ >± j·TTHêï,
Ä Á>∑+<∏eä TT\˝À <˚e⁄&ÉT yÓTT<ä{ dü÷s¡T´ìøÏ #Ó|Œæ q C≤„qy˚Tj·TTqï~.
dü÷s¡T´ìøÏ X¯ã›s¡÷|üeTT˝À #Ó|æŒq C≤„qeTT, X¯ã›eTT nDÏ–b˛‘·÷H˚
me]ø° ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~. Äø±X¯eTT˝À |ü⁄{Ϻq C≤„qeTT
Äø±X¯eTT˝ÀH˚ nDÏ–b˛sTTq~. X¯SD´eTT˝À |ü⁄{Ï,º X¯SD´eTT˝À ø£*dæ
b˛sTTq C≤„qeTTqT Ä ~qeTT dü÷s¡T´&ÉT $Hêï&ÉT, ø±e⁄q n~ dü÷s¡T´ì˝À
düJeeTT>± ì*∫b˛sTTq~. ‘·qj·T+<äT ìøÏ|å yÔü TÓ j
Æ T· Tqï C≤„qeTTqT
dü÷s¡T´&ÉT uÛ÷Ñ $TMT<ä>\∑ eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. n˝≤ ‘Ó*j·T
CÒj·Tã&çq C≤„qy˚T H˚&ÉT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT\ s¡÷|üeTT˝À eTqeTT+<äs¡
j·TTqï~.
<˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qeTT Á>∑+<∏sä ÷¡ |üyTÓ Æ eTqeTT+<äsT¡ qïe÷≥
yêdüeÔ y˚T nsTTHê, n+<äT˝À eTqTwüß\ Áyê‘·\T ≈£L&Ü ø=ìï ø£*dæ
j·TTHêïsTT. <˚e⁄ì C≤„qeTT eTT+<äs¡ yê{Ïì C≤„qT\sTTq yês¡T
düT\uÛÑeTT>± >∑T]Ô+#·e#·TÃqT. nsTT‘˚ uÛÑ÷$T MT<ä |ü⁄{Ϻq ‘·sê«‘·
eTqTwüß\T C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TT#·T+&ÉT≥ e\q Á>∑+<∏eä TT\˝À ø£*dæq
eTqTwüß\ yêø£´eTT\qT ≈£L&Ü <˚e⁄ì yêø£´eTT˝Ò nqTø=qT#·THêïs¡T.
me&ÉsTTHê >±˙ eTT+<˚ C≤„ì nsTTqyê&ÉT, nq>± <Óe’ Á>∑+<∏eä TTqT
#·<äe≈£eTT+<˚ |ü⁄≥Tºø£‘√H˚ C≤„ì nsTTqyê&ÉT, Á>∑+<∏äeTT˝À ø£*dæq
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
11
12
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
eTqTwüß\ yêø£´eTT\qT >∑T]Ô+#·>∑\&ÉT. n+<äs¡÷ |ü⁄{Ϻq ‘·sê«‘·
C≤„qT\>∑T≥≈£î Á|üjT· ‹ï+#·Tyêπs nsTTq+<äTq <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝À ø£*dæq
eTqTwüß\ e÷≥\qT >∑T]Ô+#·˝øÒ b£ ˛e⁄#·THêïs¡T. <˚e⁄ìjÓTTø£ÿ dü«#·Ãe¤ TsTTq
C≤„qeTT ø±yê\qT yê]øÏ <˚e⁄&˚ ‘·q C≤„qeTTqT e&ÉuÀdæ, dü«#·Ã|¤ sü ∫¡
eTq≈£î n+~e«>∑\&ÉT.
Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝Àì C≤„qeTT Á>∑+<∏äs¡÷|üeTT ø±ø£eTT+<äT
ªª»|üsμ¡ μ nqT ù|s¡T‘√ |æ\Teã&˚~ ‘·sê«‘· Á|ü<eä∏ T <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝Àì
C≤„qy˚T ~«rj·T, n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\T>± s¡÷|ü⁄~<äTø› =qï~. »|üs¡
nqT X¯ãs› ÷¡ |üyTÓ Æ e∫Ãq C≤„qeTT uÛ>Ñ e∑ BZ‘>· ± e÷s¡>±, ‘·sê«‘· s¬ +&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\T>± e∫Ãq~. n+<äT˝À ∫e]~ n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT.
<˚e⁄&ÉT X¯ã›s¡÷|üeTT˝À #Ó|æŒq C≤„qeTT eT÷&ÉT j·TT>∑eTT\
‘·sê«‘· Á>∑+<∏sä ÷¡ |üyTÓ qÆ ~. eT÷&ÉT j·TT>∑eTT\T >∑&∫É b˛sTT eT÷&Ée
j·TT>∑eTT ∫e]˝À, Hê\Ze j·TT>∑eTT yÓTT<ä{˝Ï À <Óe’ C≤„qeTT Á|ü<eä∏ T
<Ó’eÁ>∑+<∏äeTT>± ‘·j·÷s¡sTTq~. Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTTH˚ uÛÑ>∑eBZ‘·j·Tì
#Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. yÓTT<ä{Ï j·TT>∑eTT˝À yÓTT<ä≥H˚ #Ó|Œü ã&çq <Óe’ C≤„qeTT
ø£*j·TT>∑eTT ÁbÕs¡+uÛÑeTT˝À Á>∑+<∏äeTT>± Áyêj·Tã&çq~. eT÷&ÉT
j·TT>∑eTT\ es¡≈£î Á>∑+<∏äs¡÷|üeTT ø±˝Ò<äT. Á>∑+<∏äs¡÷|üyÓTÆq ‘·sê«‘·
ù|s¡T ô|≥ºã&çq~. Á>∑+<∏ä s¡÷|üeTT ø±≈£î+&Ü j·TTqï|ü
&ÉT <˚e⁄&ÉT
#Ó|Œæ q X¯ãs› ÷¡ |üyTÓ qÆ C≤„qeTTq≈£î Á|ü‘´˚ ø£eTsTTq ˇø£ ù|s¡T ñ+&˚~.
<˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq C≤„qeTT düèwæ˜+#·ã&çq Á|ü|ü+#·eTTqø£+fÒ y˚s¡T>±
j·TT+&ÉT≥ e\q n<˚ ns¡úeTT+&ÉTq≥T¢ #Óù|Œyês¡T. ªª»μμ nq>±
ª|ü⁄≥º&eÉ TTμ nì ns¡eú TT. ªª|üsμ¡ μ nq>± ªy˚sT¡ >± j·TTqï<äìμ ns¡eú TT.
|ü⁄{Ïqº <ëìø£+fÒ y˚sT¡ >± j·TTqï<äqT ns¡eú TT e#·TÃq≥T¢ yêDÏ (X¯ãe› TT)
<ë«sê e∫Ãq C≤„qeTTqT ªª»|üsμ¡ μ nì |æ*#Ó&yç ês¡T. Á>∑+<∏sä ÷¡ |üeTT
ø±ì »|üs¡ C≤„qeTT eT÷&ÉT j·TT>∑eTT\ ‘·sê«‘· ªªuÛÑ>∑eBZ‘·μμ j·TqT
ù|s¡T‘√ ◊<äTy˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\ |üPs¡«y˚T ‘·j÷· s¬ q’ ~. yÓTT<ä≥ ªª»|üsμ¡ μ
nì |æ\Teã&çq C≤„qeTT Á>∑+<∏äeTT>± ‘·j·÷s¡sTTq ‘·sê«‘· <ëìì
Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTì #ÓbÕŒs¡T.
<˚e⁄&ÉT Á>∑+<∏sä ÷¡ |üeTT˝À eTqTwüß˝≈£î Ç∫Ãq C≤„qeTT ˇø£fÒ
nsTTHê, n~ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T>± ø£ì|æ+#·T#·Tqï~. <˚e⁄&ÉT Ç∫Ãq
Á>∑+<∏äC≤„qeTTqT ªÁ|ü<∏äeTμ, ª~«rj·Tμ, ªn+‹eTμ nqT ù|s¡¢‘√ #Ó|ü
ø=+≥THêïeTT. Á|üdTü ‘Ô e· TT n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝Àì C≤„q yêø£´eTT˝qT
>∑T]+∫ Á|ükÕú$+#·Tø=qT#·THêïeTT. <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À <˚e⁄ì $wüjT· eTT˝Ò
ñ+&ÉTqT. <˚e⁄ì $wüjT· eTT\q>± ª<˚e⁄ì C≤„qeTTμ nì ns¡eú TT. n+‹eT
<Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À ª»|üs¡μ nqT ù|s¡T H˚{Ï eTqTwüß\≈£î |üP]Ô Áø=‘·Ô
ù|s¡T>±j·TTqï~. y˚TeTT á ù|s¡TqT ø£*Œ+∫ #Ó|Œæ q≥T¢ #ê˝≤eT+~
nqTø=qT neø±X¯eTT >∑\<äT. nsTT‘˚ e÷ e÷≥ ì»eTT nqTq≥T¢
ª»ãTs¡μ Á>∑+<∏eä TT |üPs¡«eTT ñ+&˚<ìä ø=+<äsT¡ eTTd”y¢ Té \T #Ó|
ü ø√e&ÉeTT
#·÷XÊqT. Á>∑+<∏eä TT\T Hê\T>∑T ø£\eì ˇø£{Ï »ãTs¡, s¬ +&ÉT ‘Ísê‘·T,
eT÷&ÉT Ç+J\T, Hê\T>∑T KTsêHé nì #Ó|
ü #·T+<äTs¡T. nsTT‘˚ ª»|üsμ¡
nqT |ü<eä TT ø±\Áø£eTeTTq ª»ãTs¡μ >± e÷]q<ä˙, ª»ãTs¡μ nqTq~
yêDÏ (X¯ãs› ÷¡ |üyTÓ qÆ C≤„qeTT) e÷Á‘·yT˚ j·Tì yê]øÏ ‘Ó*j·T<äT. »ãTs¡
nì #Ó|Œü ã&ÉTq~ yêdüyÔ êìøÏ Á>∑+<∏sä ÷¡ |üeTT˝À ˝Ò<˙ä , <ëì ndü\T
ù|s¡T »|üs¡ n˙, ª»|üsμ¡ X¯ãe› TT>± e∫Ãq C≤„qeTì y˚TeTT #ê˝≤e÷s¡T¢
#ÓbÕŒeTT. Á>∑+<∏eä TT\˝À ≈£L&Ü Ç<˚ $wüjT· eTTH˚ ÁyêXÊeTT.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
11
12
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
eTqTwüß\ yêø£´eTT\qT >∑T]Ô+#·>∑\&ÉT. n+<äs¡÷ |ü⁄{Ϻq ‘·sê«‘·
C≤„qT\>∑T≥≈£î Á|üjT· ‹ï+#·Tyêπs nsTTq+<äTq <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝À ø£*dæq
eTqTwüß\ e÷≥\qT >∑T]Ô+#·˝øÒ b£ ˛e⁄#·THêïs¡T. <˚e⁄ìjÓTTø£ÿ dü«#·Ãe¤ TsTTq
C≤„qeTT ø±yê\qT yê]øÏ <˚e⁄&˚ ‘·q C≤„qeTTqT e&ÉuÀdæ, dü«#·Ã|¤ sü ∫¡
eTq≈£î n+~e«>∑\&ÉT.
Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝Àì C≤„qeTT Á>∑+<∏äs¡÷|üeTT ø±ø£eTT+<äT
ªª»|üsμ¡ μ nqT ù|s¡T‘√ |æ\Teã&˚~ ‘·sê«‘· Á|ü<eä∏ T <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝Àì
C≤„qy˚T ~«rj·T, n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\T>± s¡÷|ü⁄~<äTø› =qï~. »|üs¡
nqT X¯ãs› ÷¡ |üyTÓ Æ e∫Ãq C≤„qeTT uÛ>Ñ e∑ BZ‘>· ± e÷s¡>±, ‘·sê«‘· s¬ +&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\T>± e∫Ãq~. n+<äT˝À ∫e]~ n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT.
<˚e⁄&ÉT X¯ã›s¡÷|üeTT˝À #Ó|æŒq C≤„qeTT eT÷&ÉT j·TT>∑eTT\
‘·sê«‘· Á>∑+<∏sä ÷¡ |üyTÓ qÆ ~. eT÷&ÉT j·TT>∑eTT\T >∑&∫É b˛sTT eT÷&Ée
j·TT>∑eTT ∫e]˝À, Hê\Ze j·TT>∑eTT yÓTT<ä{˝Ï À <Óe’ C≤„qeTT Á|ü<eä∏ T
<Ó’eÁ>∑+<∏äeTT>± ‘·j·÷s¡sTTq~. Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTTH˚ uÛÑ>∑eBZ‘·j·Tì
#Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. yÓTT<ä{Ï j·TT>∑eTT˝À yÓTT<ä≥H˚ #Ó|Œü ã&çq <Óe’ C≤„qeTT
ø£*j·TT>∑eTT ÁbÕs¡+uÛÑeTT˝À Á>∑+<∏äeTT>± Áyêj·Tã&çq~. eT÷&ÉT
j·TT>∑eTT\ es¡≈£î Á>∑+<∏äs¡÷|üeTT ø±˝Ò<äT. Á>∑+<∏äs¡÷|üyÓTÆq ‘·sê«‘·
ù|s¡T ô|≥ºã&çq~. Á>∑+<∏ä s¡÷|üeTT ø±≈£î+&Ü j·TTqï|ü
&ÉT <˚e⁄&ÉT
#Ó|Œæ q X¯ãs› ÷¡ |üyTÓ qÆ C≤„qeTTq≈£î Á|ü‘´˚ ø£eTsTTq ˇø£ ù|s¡T ñ+&˚~.
<˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq C≤„qeTT düèwæ˜+#·ã&çq Á|ü|ü+#·eTTqø£+fÒ y˚s¡T>±
j·TT+&ÉT≥ e\q n<˚ ns¡úeTT+&ÉTq≥T¢ #Óù|Œyês¡T. ªª»μμ nq>±
ª|ü⁄≥º&eÉ TTμ nì ns¡eú TT. ªª|üsμ¡ μ nq>± ªy˚sT¡ >± j·TTqï<äìμ ns¡eú TT.
|ü⁄{Ïqº <ëìø£+fÒ y˚sT¡ >± j·TTqï<äqT ns¡eú TT e#·TÃq≥T¢ yêDÏ (X¯ãe› TT)
<ë«sê e∫Ãq C≤„qeTTqT ªª»|üsμ¡ μ nì |æ*#Ó&yç ês¡T. Á>∑+<∏sä ÷¡ |üeTT
ø±ì »|üs¡ C≤„qeTT eT÷&ÉT j·TT>∑eTT\ ‘·sê«‘· ªªuÛÑ>∑eBZ‘·μμ j·TqT
ù|s¡T‘√ ◊<äTy˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\ |üPs¡«y˚T ‘·j÷· s¬ q’ ~. yÓTT<ä≥ ªª»|üsμ¡ μ
nì |æ\Teã&çq C≤„qeTT Á>∑+<∏äeTT>± ‘·j·÷s¡sTTq ‘·sê«‘· <ëìì
Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTì #ÓbÕŒs¡T.
<˚e⁄&ÉT Á>∑+<∏sä ÷¡ |üeTT˝À eTqTwüß˝≈£î Ç∫Ãq C≤„qeTT ˇø£fÒ
nsTTHê, n~ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T>± ø£ì|æ+#·T#·Tqï~. <˚e⁄&ÉT Ç∫Ãq
Á>∑+<∏äC≤„qeTTqT ªÁ|ü<∏äeTμ, ª~«rj·Tμ, ªn+‹eTμ nqT ù|s¡¢‘√ #Ó|ü
ø=+≥THêïeTT. Á|üdTü ‘Ô e· TT n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝Àì C≤„q yêø£´eTT˝qT
>∑T]+∫ Á|ükÕú$+#·Tø=qT#·THêïeTT. <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À <˚e⁄ì $wüjT· eTT˝Ò
ñ+&ÉTqT. <˚e⁄ì $wüjT· eTT\q>± ª<˚e⁄ì C≤„qeTTμ nì ns¡eú TT. n+‹eT
<Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À ª»|üs¡μ nqT ù|s¡T H˚{Ï eTqTwüß\≈£î |üP]Ô Áø=‘·Ô
ù|s¡T>±j·TTqï~. y˚TeTT á ù|s¡TqT ø£*Œ+∫ #Ó|Œæ q≥T¢ #ê˝≤eT+~
nqTø=qT neø±X¯eTT >∑\<äT. nsTT‘˚ e÷ e÷≥ ì»eTT nqTq≥T¢
ª»ãTs¡μ Á>∑+<∏eä TT |üPs¡«eTT ñ+&˚<ìä ø=+<äsT¡ eTTd”y¢ Té \T #Ó|
ü ø√e&ÉeTT
#·÷XÊqT. Á>∑+<∏eä TT\T Hê\T>∑T ø£\eì ˇø£{Ï »ãTs¡, s¬ +&ÉT ‘Ísê‘·T,
eT÷&ÉT Ç+J\T, Hê\T>∑T KTsêHé nì #Ó|
ü #·T+<äTs¡T. nsTT‘˚ ª»|üsμ¡
nqT |ü<eä TT ø±\Áø£eTeTTq ª»ãTs¡μ >± e÷]q<ä˙, ª»ãTs¡μ nqTq~
yêDÏ (X¯ãs› ÷¡ |üyTÓ qÆ C≤„qeTT) e÷Á‘·yT˚ j·Tì yê]øÏ ‘Ó*j·T<äT. »ãTs¡
nì #Ó|Œü ã&ÉTq~ yêdüyÔ êìøÏ Á>∑+<∏sä ÷¡ |üeTT˝À ˝Ò<˙ä , <ëì ndü\T
ù|s¡T »|üs¡ n˙, ª»|üsμ¡ X¯ãe› TT>± e∫Ãq C≤„qeTì y˚TeTT #ê˝≤e÷s¡T¢
#ÓbÕŒeTT. Á>∑+<∏eä TT\˝À ≈£L&Ü Ç<˚ $wüjT· eTTH˚ ÁyêXÊeTT.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
13
eTTd”y¢ Té ô|<ä\› T Hê\T>∑T Á>∑+<∏eä TT\ ù|s¡˝¢ À ª»ãTs¡μ nì yÓTT<ä{Ï
Á>∑+<∏eä TT ù|s¡T #Ó|
ü #·T+<äTs¡T. yêdüyÔ êìøÏ yês¡T #·÷∫q~, yê]øÏ
‘Ó*dæq$ Ç+J\T, KTsêHé nqT s¬ +&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T e÷Á‘·yT˚ . ªª‘Ísê‘Yμμ
nqT Á>∑+<∏eä TTqT ≈£L&Ü yês¡T #·÷&É˝<Ò Tä , n~ @ uÛ≤wü˝À ñqï $wüjT· eTT
≈£L&Ü me]ø° ‘Ó*j·T<äT. ª»ãTs¡μ nqTq~ Á>∑+<∏yä T˚ ø±<äT. C≤„qeTT
Á>∑+<∏äs¡÷|üeTT ø±q|ü
&ÉTqï ù|s¡T ªª»|üs¡μμ nìj·T÷, n~j˚T
ø±\Áø£eTeTTq ª»ãTs¡μ nqT ù|s¡T>± e÷s¡TŒ #Ó+~q<äì me]ø° ‘Ó*j·T<äT.
ª»|üsμ¡ nqT eT÷&ÉT nø£så e¡ TT\˝À eT<Û´ä ˝À nø£så e¡ TT e÷]b˛sTT ª»ãTs¡μ
nì |æ\Teã&ÉT#·Tqï~. ‘Ísê‘Y Á>∑+<∏äeTTH˚ mes¡÷ #·÷&Éq|ü
&ÉT,
Á>∑+<∏yä T˚ ø±q≥Te+{Ï ª»ãTs¡μ qT mes¡÷ #·÷#·T≥≈£î neø±X¯yT˚ ˝Ò<Tä .
ª»ãTs¡μ nqT ù|s¡T $ìq yês¡T+&Ée#·TÃqT>±˙, »ãTs¡ Á>∑+<∏äeTTqT
#·÷∫qyês¡T uÛÑ÷$TMT<ä mes¡÷ ˝Òs¡T. düècÕ˜´~˝À Äø±X¯eTTqT+&ç
#Ó|Œü ã&çq <Óe’ C≤„qeTTq≈£î ªª»|üsμ¡ μ nqT ù|s¡T ô|≥º>±, n~ ∫es¡≈î£
ª»ãTs¡μ nqT ù|s¡T>± e÷]b˛sTTq~. n˝≤ ù|s¡T e÷s¡&yÉ T˚ ø±ø£ n~jÓTTø£
Á>∑+<∏äeTqT |ü⁄ø±s¡T Á|ü#ês¡eTsTTb˛sTTq~. |ü⁄ø±s¡T wæø±s¡T #˚dæHê
<ëìì #·÷∫q yês¡T e÷Á‘·eTT mes¡÷ ˝ÒsT¡ . Ç|ü
&ÉT ‹]– düècÕ˜´~˝ÀìøÏ
b˛sTT #·÷kÕÔeTT.
düècÕ˜´~˝À Äø±X¯yêDÏ <ë«sê <Óe’ C≤„qeTT $ì|æ+#·>±, <ëìì
$ìqyê&ÉT ˇø£ÿ dü÷s¡T´&ÉT e÷Á‘·y˚T. Äø±X¯eTT˝À uÛÑ÷‘·eTT\T,
Á>∑V≤ü eTT\T mH√ï >∑\e⁄. Á>∑V≤ü eTT\˝À ˇø£&sÉ TTq dü÷s¡T´&ÉT Äø±X¯
yêDÏ qT+&ç e∫Ãq X¯ãe› TT <ë«sê <Óe’ C≤„qeTTqT Á>∑V≤æ +#·>*∑ >±&ÉT.
$ìq <ëìì Á>∑V≤æ +#·>\∑ T>∑T k˛úeT‘· ø£\yê&ÉT dü÷s¡T´&ÉT nsTTq+<äTq
dü÷s¡T´ìï ªÁ>∑V≤ü eTTμ nì nqT#·THêïeTT. ªÁ>∑V≤ü eTTμ nq>± Á>∑V≤æ +#·T
14
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
k˛úeT‘· >∑\yê&Éì ns¡eú TT. dü÷s¡T´&ÉT Äø±X¯eTTqT+&ç e∫Ãq X¯ãe› TT
<ë«sê C≤„qeTTqT Á>∑V≤æ +∫q ‘·sê«‘· n<˚ C≤„qeTTqT uÛ÷Ñ $TMT<ä eTqTe⁄
nqT e´øÏøÔ Ï ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. uÛ÷Ñ $TMT<ä >∑\ eTqTe⁄ <ë«sê dü÷s¡T´&ÉT
#Ó|Œæ q C≤„qeTT Á|ü»\˝À ÁbÕøÏb˛sTTq~. Çø£ÿ&É ø=+<ä]øÏ ˇø£ Á|üXï¯
sê>∑\<äT. n~ @eTq>±! Äø±X¯eTT ‘·q X¯ã›eTTqT dü÷s¡T´ìøÏ @
uÛ≤wü˝À $ì|æ+∫q~? Äø±X¯eTT ‘·q X¯ã›eTT <ë«sê @ uÛ≤wü˝À
#Ó|Œü >∑*–q<√ eTqeTT ‘Ó*j·Te\dæ j·TTqï~. n+‘˚ø±ø£ Äø±X¯eTT
$XÊ\yÓTqÆ ~, $XÊ\yÓTqÆ Äø±X¯eTT˝À dü÷s¡T´&ÉT m+‘· ô|<ä>› ±j·TTHêï
ãVüQ dü«\ŒeTT>±H˚ ø£ì|æ+#·T#·T+&ÉTqT. n≥Te+{Ï dü÷s¡T´ìøÏ Äø±X¯eTT
@ uÛ≤wü˝À #Ó|Œæ q~? m+‘·>{∑ >ºÏ ± #Ó|Œæ q<äqT Á|üXï¯ \T e#·TÃ#·Tqï$.
m+‘· X¯ãe› TT‘√ #ÓbÕŒs√, @ uÛ≤wü˝À #ÓbÕŒs√ ‘Ó*j·TT≥≈£î n|ü
&ÉT
@$T »]–q<√ ‘Ó*j·÷*.
düècÕ˜´~˝À uÛ≤wü˝Ò ˝Òe⁄, Á|ü»\T ôd’>∑\‘√ ˇø£] uÛ≤eeTTqT
eTs=ø£s¡T ‘Ó\TdüTø=HÓ&çyês¡T. ‘·sê«‘· ø=+‘· ø±\eTTq≈£î X¯ã›eTT\
<ë«sê uÛ≤eeTTqT ‘Ó*j·TT≥≈£î n\yê≥T|ü&ܶsT¡ . X¯ãe› TT\˝ÀH˚ uÛ≤wüqT
‘·j·÷s¡T #˚düTø=Hêïs¡T. Ç~ Á|ü»\ dæú‹, Á|ü»\T ˇø£ uÛ≤eeTTqT
Á>∑Væ≤+#·T≥≈£î m+‘√ ø£wüº|ü&Ó&çyês¡T. Çø£ÿ&É Á|ü»\T á $<ÛäeTT>±
Áø£yT˚ |” uÛ≤wüqT ‘·j÷· s¡T #˚dTü ø√>∑*>±s¡T. nsTT‘˚ düècÕ˜´~˝À eTqTwüß\
eT<Û´ä uÛ≤wü @s¡Œ&ÉT düeTj·TeTT˝À Äø±X¯yêDÏ Á|ü»\ ø=s¡≈î£ nedüsy¡ TÓ qÆ
C≤„qeTTqT uÛ≤wü ˝Ò≈î£ +&Ü #Ó|Œæ q~. eTqeTT e÷{≤¢&˚ @ uÛ≤wü˝Àq÷
Äø±X¯eTT #Ó|Œü ˝Ò<Tä , dü÷s¡T´&ÉT $qq÷ ˝Ò<Tä . Äø±X¯eTT˝À j·TTqï
dü÷s¡T´&ÉT Äø±X¯eTT e\q <Óe’ C≤„qeTTqT Á>∑V≤æ +#·>*∑ >±&ÉT. nsTT‘˚
Äø±X¯eTT eTqTwüß\ uÛ≤wü˝À #Ó|üŒ˝Ò<äT. Äø±X¯eTT X¯ã›s¡÷|üeTT˝À
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
13
eTTd”y¢ Té ô|<ä\› T Hê\T>∑T Á>∑+<∏eä TT\ ù|s¡˝¢ À ª»ãTs¡μ nì yÓTT<ä{Ï
Á>∑+<∏eä TT ù|s¡T #Ó|
ü #·T+<äTs¡T. yêdüyÔ êìøÏ yês¡T #·÷∫q~, yê]øÏ
‘Ó*dæq$ Ç+J\T, KTsêHé nqT s¬ +&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T e÷Á‘·yT˚ . ªª‘Ísê‘Yμμ
nqT Á>∑+<∏eä TTqT ≈£L&Ü yês¡T #·÷&É˝<Ò Tä , n~ @ uÛ≤wü˝À ñqï $wüjT· eTT
≈£L&Ü me]ø° ‘Ó*j·T<äT. ª»ãTs¡μ nqTq~ Á>∑+<∏yä T˚ ø±<äT. C≤„qeTT
Á>∑+<∏äs¡÷|üeTT ø±q|ü
&ÉTqï ù|s¡T ªª»|üs¡μμ nìj·T÷, n~j˚T
ø±\Áø£eTeTTq ª»ãTs¡μ nqT ù|s¡T>± e÷s¡TŒ #Ó+~q<äì me]ø° ‘Ó*j·T<äT.
ª»|üsμ¡ nqT eT÷&ÉT nø£så e¡ TT\˝À eT<Û´ä ˝À nø£så e¡ TT e÷]b˛sTT ª»ãTs¡μ
nì |æ\Teã&ÉT#·Tqï~. ‘Ísê‘Y Á>∑+<∏äeTTH˚ mes¡÷ #·÷&Éq|ü
&ÉT,
Á>∑+<∏yä T˚ ø±q≥Te+{Ï ª»ãTs¡μ qT mes¡÷ #·÷#·T≥≈£î neø±X¯yT˚ ˝Ò<Tä .
ª»ãTs¡μ nqT ù|s¡T $ìq yês¡T+&Ée#·TÃqT>±˙, »ãTs¡ Á>∑+<∏äeTTqT
#·÷∫qyês¡T uÛÑ÷$TMT<ä mes¡÷ ˝Òs¡T. düècÕ˜´~˝À Äø±X¯eTTqT+&ç
#Ó|Œü ã&çq <Óe’ C≤„qeTTq≈£î ªª»|üsμ¡ μ nqT ù|s¡T ô|≥º>±, n~ ∫es¡≈î£
ª»ãTs¡μ nqT ù|s¡T>± e÷]b˛sTTq~. n˝≤ ù|s¡T e÷s¡&yÉ T˚ ø±ø£ n~jÓTTø£
Á>∑+<∏äeTqT |ü⁄ø±s¡T Á|ü#ês¡eTsTTb˛sTTq~. |ü⁄ø±s¡T wæø±s¡T #˚dæHê
<ëìì #·÷∫q yês¡T e÷Á‘·eTT mes¡÷ ˝ÒsT¡ . Ç|ü
&ÉT ‹]– düècÕ˜´~˝ÀìøÏ
b˛sTT #·÷kÕÔeTT.
düècÕ˜´~˝À Äø±X¯yêDÏ <ë«sê <Óe’ C≤„qeTT $ì|æ+#·>±, <ëìì
$ìqyê&ÉT ˇø£ÿ dü÷s¡T´&ÉT e÷Á‘·y˚T. Äø±X¯eTT˝À uÛÑ÷‘·eTT\T,
Á>∑V≤ü eTT\T mH√ï >∑\e⁄. Á>∑V≤ü eTT\˝À ˇø£&sÉ TTq dü÷s¡T´&ÉT Äø±X¯
yêDÏ qT+&ç e∫Ãq X¯ãe› TT <ë«sê <Óe’ C≤„qeTTqT Á>∑V≤æ +#·>*∑ >±&ÉT.
$ìq <ëìì Á>∑V≤æ +#·>\∑ T>∑T k˛úeT‘· ø£\yê&ÉT dü÷s¡T´&ÉT nsTTq+<äTq
dü÷s¡T´ìï ªÁ>∑V≤ü eTTμ nì nqT#·THêïeTT. ªÁ>∑V≤ü eTTμ nq>± Á>∑V≤æ +#·T
14
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
k˛úeT‘· >∑\yê&Éì ns¡eú TT. dü÷s¡T´&ÉT Äø±X¯eTTqT+&ç e∫Ãq X¯ãe› TT
<ë«sê C≤„qeTTqT Á>∑V≤æ +∫q ‘·sê«‘· n<˚ C≤„qeTTqT uÛ÷Ñ $TMT<ä eTqTe⁄
nqT e´øÏøÔ Ï ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. uÛ÷Ñ $TMT<ä >∑\ eTqTe⁄ <ë«sê dü÷s¡T´&ÉT
#Ó|Œæ q C≤„qeTT Á|ü»\˝À ÁbÕøÏb˛sTTq~. Çø£ÿ&É ø=+<ä]øÏ ˇø£ Á|üXï¯
sê>∑\<äT. n~ @eTq>±! Äø±X¯eTT ‘·q X¯ã›eTTqT dü÷s¡T´ìøÏ @
uÛ≤wü˝À $ì|æ+∫q~? Äø±X¯eTT ‘·q X¯ã›eTT <ë«sê @ uÛ≤wü˝À
#Ó|Œü >∑*–q<√ eTqeTT ‘Ó*j·Te\dæ j·TTqï~. n+‘˚ø±ø£ Äø±X¯eTT
$XÊ\yÓTqÆ ~, $XÊ\yÓTqÆ Äø±X¯eTT˝À dü÷s¡T´&ÉT m+‘· ô|<ä>› ±j·TTHêï
ãVüQ dü«\ŒeTT>±H˚ ø£ì|æ+#·T#·T+&ÉTqT. n≥Te+{Ï dü÷s¡T´ìøÏ Äø±X¯eTT
@ uÛ≤wü˝À #Ó|Œæ q~? m+‘·>{∑ >ºÏ ± #Ó|Œæ q<äqT Á|üXï¯ \T e#·TÃ#·Tqï$.
m+‘· X¯ãe› TT‘√ #ÓbÕŒs√, @ uÛ≤wü˝À #ÓbÕŒs√ ‘Ó*j·TT≥≈£î n|ü
&ÉT
@$T »]–q<√ ‘Ó*j·÷*.
düècÕ˜´~˝À uÛ≤wü˝Ò ˝Òe⁄, Á|ü»\T ôd’>∑\‘√ ˇø£] uÛ≤eeTTqT
eTs=ø£s¡T ‘Ó\TdüTø=HÓ&çyês¡T. ‘·sê«‘· ø=+‘· ø±\eTTq≈£î X¯ã›eTT\
<ë«sê uÛ≤eeTTqT ‘Ó*j·TT≥≈£î n\yê≥T|ü&ܶsT¡ . X¯ãe› TT\˝ÀH˚ uÛ≤wüqT
‘·j·÷s¡T #˚düTø=Hêïs¡T. Ç~ Á|ü»\ dæú‹, Á|ü»\T ˇø£ uÛ≤eeTTqT
Á>∑Væ≤+#·T≥≈£î m+‘√ ø£wüº|ü&Ó&çyês¡T. Çø£ÿ&É Á|ü»\T á $<ÛäeTT>±
Áø£yT˚ |” uÛ≤wüqT ‘·j÷· s¡T #˚dTü ø√>∑*>±s¡T. nsTT‘˚ düècÕ˜´~˝À eTqTwüß\
eT<Û´ä uÛ≤wü @s¡Œ&ÉT düeTj·TeTT˝À Äø±X¯yêDÏ Á|ü»\ ø=s¡≈î£ nedüsy¡ TÓ qÆ
C≤„qeTTqT uÛ≤wü ˝Ò≈î£ +&Ü #Ó|Œæ q~. eTqeTT e÷{≤¢&˚ @ uÛ≤wü˝Àq÷
Äø±X¯eTT #Ó|Œü ˝Ò<Tä , dü÷s¡T´&ÉT $qq÷ ˝Ò<Tä . Äø±X¯eTT˝À j·TTqï
dü÷s¡T´&ÉT Äø±X¯eTT e\q <Óe’ C≤„qeTTqT Á>∑V≤æ +#·>*∑ >±&ÉT. nsTT‘˚
Äø±X¯eTT eTqTwüß\ uÛ≤wü˝À #Ó|üŒ˝Ò<äT. Äø±X¯eTT X¯ã›s¡÷|üeTT˝À
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
15
‘Ó*j·TCÒdqæ <ëìì dü÷s¡T´&ÉT Á>∑V≤æ +#·>*∑ >±&ÉT. dü÷s¡T´&ÉT Äø±X¯eTT
qT+&ç e∫Ãq X¯ãe› TTqT $ì <Óe’ C≤„qeTTqT ‘Ó*j·T>∑*>±&ÉT. Äø±X¯eTT
‘·q X¯ãe› TT <ë«sê <Óe’ C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒdHæ ê, ÄHê&ÉT ˇø£ÿ dü÷s¡T´&ÉT
‘·|Œü $T>∑‘êyês¡T mes¡÷ ‘Ó\TdüTø√˝Òøb£ ˛j·÷s¡T. Äø±X¯eTT <ë«sê
e∫Ãq X¯ã›eTTqT ÄHê&ÉT Á|ü»\T ≈£L&Ü $q>∑*>±s¡T. nsTT‘˚ Ä
X¯ãe› TT ‘·eT≈£î ‘Ó*dæq uÛ≤wü˝À ˝Ò≈î£ +&ÉT≥ e\q Á|ü»\≈£î C≤„qeTT
‘Ó*j·T˝Ò<äT. Äø±X¯eTT qT+&ç e∫Ãq X¯ã›eTT n+<ä]ø° $ì|æ+#·T
neø±X¯eTT <˚e⁄&ÉT ø£*Œ+#ê&ÉT. nsTTHê Á|ü»\T ‘Ó*j·T˝Òøb£ ˛j·÷s¡T.
nsTT‘˚ Ä ~qeTT Äø±X¯eTT eTqTwüß\≈£î ‘Ó*dæq uÛ≤wü˝À C≤„qeTTqT
#Ó|Œü ˝Ò<Tä . ‘·q≈£î ‘Ó*dæq X¯ãe› TT‘√ #Ó|Œü >∑*–q~. <ëìì dü÷s¡T´&ÉT
ô|<ä› Á>∑Vü≤yÓTÆq+<äTq Á>∑Væ≤+#·>∑*>±&ÉT. Äø±X¯eTT ˇø£ÿe÷πs <Ó’e
C≤„qeTTqT #Ó|Œæ }s¡øj
£ T· T+&É ˝Ò<Tä . ÄHê&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qeTTqT ‘·sê«‘·
≈£L&Ü n|ü
&É|
ü &É÷ #Ó|Œæ q~. <˚e⁄ì Ä»„ neT\T |üs#¡ T· $<ÛëqeTT˝À,
Á|ü»\qT C≤„qe+‘·T\T>± #˚j·TT≥≈£î Äø±X¯eTT Ç|üŒ{ÏøÏ ≈£L&Ü
C≤„qeTTqT #Ó|
ü #·÷H˚ j·TTqï~. nsTTHê n~ eTq≈£î ‘Ó*j·T<äT.
yÓTT<ä{Ïe÷s¡T Äø±X¯eTT <ë«sê <˚e⁄&ÉT C≤„qeTTqT ‘Ó*j·T
CÒXÊ&ÉT. düèwæ̃ yÓTT<ä{˝Ï À Á|ü|+ü #·eTT @MT ‘Ó*j·Tì ∫qï _&É˝¶ ≤+{Ï~.
<˚e⁄&ÉT ‘·q C≤„qeTTqT eT÷&ÉT $<Ûeä TT\ eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·TCÒjT· T≥≈£î
neø±X¯eTT >∑\<äT. Ä $wüj·TeTTqT ‘·q ∫e] <Ó’eÁ>∑+<∏äeTsTTq
KTsêHé˝À dü÷sê 42, Äj·T‘Y 51˝À á $<Ûeä TT>± #ÓbÕŒs¡T. (42`51)
ªª<˚e⁄&ÉT @ eTìwæ‘√q÷ |Á ‘ü ´· ø£eå TT>± (H˚sT¡ >±) e÷{≤¢&&É TÉ .
<˚e⁄ì‘√ eTìwæ e÷{≤¢&&É eÉ TT kÕ<Û´ä eTj˚T´|üì ø±<äT. <˚e⁄&ÉT
16
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
‘·q C≤„qeTTqT yêDÏ <ë«sê (eV”≤ <ë«sê) nq>± X¯ãe› TT
<ë«sê ‘Ó\T|ü⁄qT. ˝Ò<ë ‘Ós¡ yÓqTø£qT+&ç ‘Ó*j·TCÒkÕÔ&ÉT.
˝Ò<ë ‘·q C≤„qeTTqT ‘Ó\T|ü&ÜìøÏ ‘·q |Á ‹ü ì~Ûì |ü+|ü⁄‘ê&ÉT.
Äj·Tq eTVü≤√qï‘·T&ÉT, m+‘√ $y˚øe£ +‘·T&ÉTμμ. _&ɶ •X¯ó<äX˝¯ À
j·TTqï|ü
&ÉT, ‘·*¢ #Ó|
ü e÷≥\qT ns¡eú TT #˚dTü ø=qT k˛úeT‘· ˝Òq|ü
&ÉT,
‘·*¢ ‘·q uÛ≤eeTTqT X¯ãe› TT\‘√ ‘Ó*j·TCÒjT· TqT. ‘·*¢ #˚jT· T X¯ãe› TT
uÛ≤wü>±j·TT+&É<Tä . uÛ≤wü |æ\\¢ ≈£î ‘Ó*j·Tì <ëìe\q –\ø£ X¯ãe› TT‘√H√,
#·|üŒ≥¢ X¯ã›eTT‘√H√, H√{Ï‘√ #˚j·TT X¯ã›eTT‘√H√ ‘·q •X¯óe⁄ #·÷|ü⁄qT
‘·qyÓ’|ü⁄ e#·TÃq≥T¢, ‘·qqT #·÷#·Tq≥T¢ #˚j·TTqT. n<˚ $<ÛäeTT>±
<˚e⁄&ÉT C≤„qeTTqT eTqTwüß\≈£î ‘Ó\T|ü⁄ eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\˝À yÓTT<ä{
düècÕ˜´~˝À Äø±X¯ X¯ãe› TT qT+&ç ‘·q C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒjT· >±, <ëìì
dü÷s¡T´&ÉT Á>∑V≤æ +∫ ø=+‘· ø±\eTTq≈£î eTqTwüß\T Á>∑V≤æ +#·T uÛ≤wü˝À,
uÛ÷Ñ $TMT<ä eTqTe⁄ nqT e´øÏøÔ Ï ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. n‘·ì <ë«sê düeTdüÔ
e÷qe⁄\≈£î <˚e⁄&ÉT yÓTT<ä≥ ‘Ó*j·TCÒdqæ C≤„qeTT ‘Ó*dæq~. n<˚
C≤„qy˚T ‘·sê«‘·, Ä ‘·sê«‘· s¬ +&ÉTe÷s¡T¢ #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. n˝≤ s¬ +&ÉTe÷s¡T¢
#Ó|æŒq C≤„qeTT uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝À uÛÑ>∑eBZ‘·>±, ÇÁC≤jÓT˝Ÿ <˚X¯eTT˝À
u…_’ \T>± Á>∑+<∏sä ÷¡ |üyTÓ qÆ ~. yê{ÏH˚ nq>± uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T Á|ü<eä∏ T <Óe’ Á>∑+<∏ä
eTìj·T÷, u…_’ \TqT ~«rj·T <Óe’ Á>∑+<∏eä Tìj·T÷ #Ó|
ü #·THêïeTT. yÓTT<ä≥
‘·j÷· s¬ q’ ~ ø±e⁄q uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T ªªÁ|ü<eä∏ T <Óe’ Á>∑+<∏eä TTμμ nì nqT#·THêïeTT.
‘·sê«‘· ‘·j÷· s¬ q’ ~ u…_’ \T (Ç+J\T) Bìì ~«rj·T <Óe’ Á>∑+<∏eä Tìj·T÷
˝Òø£ eT<Û´ä <Óe’ Á>∑+<∏eä Tìj·T÷ nqT#·THêïeTT. á s¬ +&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝Àì
uÀ<Û\ä qT <Óe’ Á|ü‹ì<ÛTä \T s¬ +&ÉT y˚sT¡ y˚sT¡ <˚Xe¯ TT\˝À, s¬ +&ÉT y˚sT¡ y˚sT¡
ø±\eTT\˝À, s¬ +&ÉT s¡øe£ TT\ y˚sT¡ y˚sT¡ s¡÷|üeTT\˝À ‘Ó*j·TCÒXÊs¡T.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
15
‘Ó*j·TCÒdqæ <ëìì dü÷s¡T´&ÉT Á>∑V≤æ +#·>*∑ >±&ÉT. dü÷s¡T´&ÉT Äø±X¯eTT
qT+&ç e∫Ãq X¯ãe› TTqT $ì <Óe’ C≤„qeTTqT ‘Ó*j·T>∑*>±&ÉT. Äø±X¯eTT
‘·q X¯ãe› TT <ë«sê <Óe’ C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒdHæ ê, ÄHê&ÉT ˇø£ÿ dü÷s¡T´&ÉT
‘·|Œü $T>∑‘êyês¡T mes¡÷ ‘Ó\TdüTø√˝Òøb£ ˛j·÷s¡T. Äø±X¯eTT <ë«sê
e∫Ãq X¯ã›eTTqT ÄHê&ÉT Á|ü»\T ≈£L&Ü $q>∑*>±s¡T. nsTT‘˚ Ä
X¯ãe› TT ‘·eT≈£î ‘Ó*dæq uÛ≤wü˝À ˝Ò≈î£ +&ÉT≥ e\q Á|ü»\≈£î C≤„qeTT
‘Ó*j·T˝Ò<äT. Äø±X¯eTT qT+&ç e∫Ãq X¯ã›eTT n+<ä]ø° $ì|æ+#·T
neø±X¯eTT <˚e⁄&ÉT ø£*Œ+#ê&ÉT. nsTTHê Á|ü»\T ‘Ó*j·T˝Òøb£ ˛j·÷s¡T.
nsTT‘˚ Ä ~qeTT Äø±X¯eTT eTqTwüß\≈£î ‘Ó*dæq uÛ≤wü˝À C≤„qeTTqT
#Ó|Œü ˝Ò<Tä . ‘·q≈£î ‘Ó*dæq X¯ãe› TT‘√ #Ó|Œü >∑*–q~. <ëìì dü÷s¡T´&ÉT
ô|<ä› Á>∑Vü≤yÓTÆq+<äTq Á>∑Væ≤+#·>∑*>±&ÉT. Äø±X¯eTT ˇø£ÿe÷πs <Ó’e
C≤„qeTTqT #Ó|Œæ }s¡øj
£ T· T+&É ˝Ò<Tä . ÄHê&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qeTTqT ‘·sê«‘·
≈£L&Ü n|ü
&É|
ü &É÷ #Ó|Œæ q~. <˚e⁄ì Ä»„ neT\T |üs#¡ T· $<ÛëqeTT˝À,
Á|ü»\qT C≤„qe+‘·T\T>± #˚j·TT≥≈£î Äø±X¯eTT Ç|üŒ{ÏøÏ ≈£L&Ü
C≤„qeTTqT #Ó|
ü #·÷H˚ j·TTqï~. nsTTHê n~ eTq≈£î ‘Ó*j·T<äT.
yÓTT<ä{Ïe÷s¡T Äø±X¯eTT <ë«sê <˚e⁄&ÉT C≤„qeTTqT ‘Ó*j·T
CÒXÊ&ÉT. düèwæ̃ yÓTT<ä{˝Ï À Á|ü|+ü #·eTT @MT ‘Ó*j·Tì ∫qï _&É˝¶ ≤+{Ï~.
<˚e⁄&ÉT ‘·q C≤„qeTTqT eT÷&ÉT $<Ûeä TT\ eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·TCÒjT· T≥≈£î
neø±X¯eTT >∑\<äT. Ä $wüj·TeTTqT ‘·q ∫e] <Ó’eÁ>∑+<∏äeTsTTq
KTsêHé˝À dü÷sê 42, Äj·T‘Y 51˝À á $<Ûeä TT>± #ÓbÕŒs¡T. (42`51)
ªª<˚e⁄&ÉT @ eTìwæ‘√q÷ |Á ‘ü ´· ø£eå TT>± (H˚sT¡ >±) e÷{≤¢&&É TÉ .
<˚e⁄ì‘√ eTìwæ e÷{≤¢&&É eÉ TT kÕ<Û´ä eTj˚T´|üì ø±<äT. <˚e⁄&ÉT
16
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
‘·q C≤„qeTTqT yêDÏ <ë«sê (eV”≤ <ë«sê) nq>± X¯ãe› TT
<ë«sê ‘Ó\T|ü⁄qT. ˝Ò<ë ‘Ós¡ yÓqTø£qT+&ç ‘Ó*j·TCÒkÕÔ&ÉT.
˝Ò<ë ‘·q C≤„qeTTqT ‘Ó\T|ü&ÜìøÏ ‘·q |Á ‹ü ì~Ûì |ü+|ü⁄‘ê&ÉT.
Äj·Tq eTVü≤√qï‘·T&ÉT, m+‘√ $y˚øe£ +‘·T&ÉTμμ. _&ɶ •X¯ó<äX˝¯ À
j·TTqï|ü
&ÉT, ‘·*¢ #Ó|
ü e÷≥\qT ns¡eú TT #˚dTü ø=qT k˛úeT‘· ˝Òq|ü
&ÉT,
‘·*¢ ‘·q uÛ≤eeTTqT X¯ãe› TT\‘√ ‘Ó*j·TCÒjT· TqT. ‘·*¢ #˚jT· T X¯ãe› TT
uÛ≤wü>±j·TT+&É<Tä . uÛ≤wü |æ\\¢ ≈£î ‘Ó*j·Tì <ëìe\q –\ø£ X¯ãe› TT‘√H√,
#·|üŒ≥¢ X¯ã›eTT‘√H√, H√{Ï‘√ #˚j·TT X¯ã›eTT‘√H√ ‘·q •X¯óe⁄ #·÷|ü⁄qT
‘·qyÓ’|ü⁄ e#·TÃq≥T¢, ‘·qqT #·÷#·Tq≥T¢ #˚j·TTqT. n<˚ $<ÛäeTT>±
<˚e⁄&ÉT C≤„qeTTqT eTqTwüß\≈£î ‘Ó\T|ü⁄ eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\˝À yÓTT<ä{
düècÕ˜´~˝À Äø±X¯ X¯ãe› TT qT+&ç ‘·q C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒjT· >±, <ëìì
dü÷s¡T´&ÉT Á>∑V≤æ +∫ ø=+‘· ø±\eTTq≈£î eTqTwüß\T Á>∑V≤æ +#·T uÛ≤wü˝À,
uÛ÷Ñ $TMT<ä eTqTe⁄ nqT e´øÏøÔ Ï ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. n‘·ì <ë«sê düeTdüÔ
e÷qe⁄\≈£î <˚e⁄&ÉT yÓTT<ä≥ ‘Ó*j·TCÒdqæ C≤„qeTT ‘Ó*dæq~. n<˚
C≤„qy˚T ‘·sê«‘·, Ä ‘·sê«‘· s¬ +&ÉTe÷s¡T¢ #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. n˝≤ s¬ +&ÉTe÷s¡T¢
#Ó|æŒq C≤„qeTT uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝À uÛÑ>∑eBZ‘·>±, ÇÁC≤jÓT˝Ÿ <˚X¯eTT˝À
u…_’ \T>± Á>∑+<∏sä ÷¡ |üyTÓ qÆ ~. yê{ÏH˚ nq>± uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T Á|ü<eä∏ T <Óe’ Á>∑+<∏ä
eTìj·T÷, u…_’ \TqT ~«rj·T <Óe’ Á>∑+<∏eä Tìj·T÷ #Ó|
ü #·THêïeTT. yÓTT<ä≥
‘·j÷· s¬ q’ ~ ø±e⁄q uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T ªªÁ|ü<eä∏ T <Óe’ Á>∑+<∏eä TTμμ nì nqT#·THêïeTT.
‘·sê«‘· ‘·j÷· s¬ q’ ~ u…_’ \T (Ç+J\T) Bìì ~«rj·T <Óe’ Á>∑+<∏eä Tìj·T÷
˝Òø£ eT<Û´ä <Óe’ Á>∑+<∏eä Tìj·T÷ nqT#·THêïeTT. á s¬ +&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝Àì
uÀ<Û\ä qT <Óe’ Á|ü‹ì<ÛTä \T s¬ +&ÉT y˚sT¡ y˚sT¡ <˚Xe¯ TT\˝À, s¬ +&ÉT y˚sT¡ y˚sT¡
ø±\eTT\˝À, s¬ +&ÉT s¡øe£ TT\ y˚sT¡ y˚sT¡ s¡÷|üeTT\˝À ‘Ó*j·TCÒXÊs¡T.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
17
<ëìe\q <˚e⁄&ÉT KTsêHé Á>∑+<∏eä TT˝À #Ó|Œæ q≥T¢, ‘·q Á|ü‹ì~Û <ë«sê
C≤„qeTT #Ó|
ü qqT e÷≥ HÓsy¡ ]˚ q~. yÓTT<ä≥ yêDÏ <ë«sê, s¬ +&Éee÷s¡T
‘·q Á|ü‹ì~Û <ë«sê, eT÷&Ée e÷s¡T ‘Ós#¡ ê≥TqT+&ç õÁãj˚T˝Ÿ <ë«sê
‘Ó*j·T#˚jT· &ÉeTT e\q, ‘Ós#¡ ê≥T qT+&ç C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒ‘T· qT
nqTe÷≥ ≈£L&Ü HÓsy¡ ]˚ q~. <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\T
HÓs¡y˚]q≥¢sTTq~. <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\˝À ∫e]>±
HÓs¡y˚]q~ ª‘Ós¡#ê≥TqT+&ç ‘Ó*j·TCÒ‘·TqTμ nqTe÷≥ nsTTq+<äTq
‘Ós#¡ ê≥TqT+&ç #Ó|Œæ q C≤„qeTT Á>∑+<∏sä ÷¡ |üyTÓ qÆ |ü
&ÉT Ä Á>∑+<∏eä TTqT
ª∫e] <Óe’ Á>∑+<∏eä TTμ nì nHêïs¡T.
KTsêHéqT ∫e] <Óe’ Á>∑+<∏eä TT nqT≥≈£î ø±s¡DeTT #ê˝≤eT+~øÏ
‘Ó*j·T<äìj˚T #Ó|üŒe#·TÃqT. <˚e⁄&ÉT Á|ü»\≈£î C≤„qeTTqT eT÷&ÉT
$<Ûeä TT\ uÀ~Û+‘·Tqì #Ó|Œæ j·TT+&ÉT≥ e\q, Ä eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\˝À
‘Ós#¡ ê≥TqT+&ç #Óô|Œ<äqT nqTe÷≥, s¬ +&ÉT $<ÛëqeTT\T nsTTb˛sTT
∫e]>± eT÷&Ée $<ÛëqyÓTÆ HÓsy¡ ]˚ q <ëìe\q, KTsêHéqT ªn+‹eT
<Ó’eÁ>∑+<∏äeTTμ nqT≥≈£î neø±X¯eTT @s¡Œ&çq~. Äø±X¯yêDÏ <ë«sê
#Ó|Œü ã&çq~ <˚e⁄ì Á|ü<eä∏ T $<ÛëqyÓTqÆ +<äTq, dü÷s¡T´ì C≤„qeTT ø£èwüßìí
<ë«sê #Ó|Œæ q uÛ>Ñ e∑ BZ‘j
· TÆÓ Hê, #Ó|Œæ q~ Äø±X¯eTT>±H˚ uÛ≤$+#·T≥ e\q,
Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT>± ªuÛÑ>∑eBZ‘·μqT #Ó|ü
#·THêïeTT. ¬s+&Éee÷s¡T
<Óe’ Á|ü‹ì~Û #Ó|
ü ≥ »]–q <ëìe\q ª~«rj·T <Óe’ Á>∑+<∏eä TTμ nì
u…_’ \TqT #Ó|Œü &ÉeTT »]–q~. á eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT˝Ò Á|ü|+ü #·eTTqï+‘·
es¡≈î£ n<˚ kÕúqeTT˝À j·TT+&ÉTqT. á eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\ ‘·sê«‘·
<˚e⁄ì C≤„qeTT e∫ÃHê, n$ <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\sTTHê ªªÁ|ü<eä∏ Tμμ, ªªeT<Û´ä eTμμ,
ªªn+‹eTμμ nqT _s¡T<äT\T á eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\≈£î m\¢|ü
&É÷
18
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
XÊ•«‘·eTT>± ñ+&ÉTqT. n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT KTsêHé ‘·sê«‘· KTsêHéqT
$T+∫q C≤„qeTT Á>∑+<∏sä ÷¡ |üeTT˝À e∫ÃHê, n~ <Óe’ Á>∑+<∏eä Tì|æ+#·T
ø=qTqT n+‘˚ø±˙, n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TqT ù|s¡T Ç‘·s¡ <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\≈£î
#Ó|
ü ≥≈£î M\T˝Ò<Tä . n<˚ $<Ûeä TT>± düèwæ̃jT· Tqï+‘· es¡≈î£ Á|ü<eä∏ T,
eT<Û´ä eT, n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\ kÕúqeTT˝À uÛ>Ñ e∑ BZ‘,· Ç+J\T, KTsêH˚
XÊ•«‘·eTT>± j·TT+&ÉTqT.
n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT>± m|üŒ{Ïø° KTsêHé ñ+&ÉTqT, Ä kÕúqeTT
m|üŒ{Ïø° e÷s¡<Tä . <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q ‘·q eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\˝À KTsêHé
C≤„qeTTqT ∫e]>± ‘Ós#¡ ê≥TqT+&ç #Ó|Œü &ÉeTT e\q ªªn+‹eT <Óe’
Á>∑+<∏eä TTμμ nqT ù|s¡T KTsêHé≈î£ e∫Ãq<ä˙, á $wüjT· eTT düÁø£eTeTT>±
eTTd”y¢ Té düe÷»eTTq≈£î ≈£L&Ü ‘Ó*j·T<äì #Ó|Œü e#·TÃqT. mes¡sTTHê
Væ≤+<äTe⁄\T >±˙, Ŭø’düÔe⁄\T>±˙ ªn+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTìμ KTsêHéH˚
m+<äTø£+{≤s¡ì Á|ü•ïùdÔ, y˚TeTT #Ó|æŒq »yêãT dü]b˛e⁄qT. H˚qT
#Ó|æŒq≥T¢ ø±≈£î+&Ü @$T #Ó|æŒHê, m≥T¢ #Ó|æŒHê n~ XÊÅdüÔã<ä∆yÓTÆq
»yêãT ø±<äT. ‹]– Á|üXï¯ sê>∑\<äT. n+<äTe\q ª~«rj·T <Óe’ Á>∑+<∏eä TTμ
˝À ªª˙≈£î ˙ $s√~Û n&ç–q |üÁX¯ï≈£î m<äTsê&Éì C≤„qeTTqT
n+~kÕÔqTμμ nì #Ó|Œæ q≥T¢ <˚e⁄&ÉT KTsêHéqT n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä Tì
#Ó|
ü ≥≈£î m<äTsê&Éì C≤„qeTTqT n+~+#ê&Éì qeTTà#·THêïeTT.
<˚e⁄&ÉT eTqTwüß\≈£î eT÷&ÉT $<ÛäeTT\ ‘·q C≤„qeTTqT
‘Ó*j·TCÒ‘T· qT nì #Ó|Œæ q $<ÛëqeTT\˝À Á|ü<eä∏ TeTT>± yêDÏ <ë«sê
#Ó|Œæ q C≤„qeTT uÛ>Ñ e∑ BZ‘j
· T· qT Á>∑+<∏eä TsTTq~. Á|ü<eä∏ TeTT>± #Ó|Œæ q
$<ÛëqeTT˝Àì C≤„qeT>∑T≥ e\q, uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T Á|ü<eä∏ T <Óe’ Á>∑+<∏eä TT>±
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
17
<ëìe\q <˚e⁄&ÉT KTsêHé Á>∑+<∏eä TT˝À #Ó|Œæ q≥T¢, ‘·q Á|ü‹ì~Û <ë«sê
C≤„qeTT #Ó|
ü qqT e÷≥ HÓsy¡ ]˚ q~. yÓTT<ä≥ yêDÏ <ë«sê, s¬ +&Éee÷s¡T
‘·q Á|ü‹ì~Û <ë«sê, eT÷&Ée e÷s¡T ‘Ós#¡ ê≥TqT+&ç õÁãj˚T˝Ÿ <ë«sê
‘Ó*j·T#˚jT· &ÉeTT e\q, ‘Ós#¡ ê≥T qT+&ç C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒ‘T· qT
nqTe÷≥ ≈£L&Ü HÓsy¡ ]˚ q~. <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\T
HÓs¡y˚]q≥¢sTTq~. <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\˝À ∫e]>±
HÓs¡y˚]q~ ª‘Ós¡#ê≥TqT+&ç ‘Ó*j·TCÒ‘·TqTμ nqTe÷≥ nsTTq+<äTq
‘Ós#¡ ê≥TqT+&ç #Ó|Œæ q C≤„qeTT Á>∑+<∏sä ÷¡ |üyTÓ qÆ |ü
&ÉT Ä Á>∑+<∏eä TTqT
ª∫e] <Óe’ Á>∑+<∏eä TTμ nì nHêïs¡T.
KTsêHéqT ∫e] <Óe’ Á>∑+<∏eä TT nqT≥≈£î ø±s¡DeTT #ê˝≤eT+~øÏ
‘Ó*j·T<äìj˚T #Ó|üŒe#·TÃqT. <˚e⁄&ÉT Á|ü»\≈£î C≤„qeTTqT eT÷&ÉT
$<Ûeä TT\ uÀ~Û+‘·Tqì #Ó|Œæ j·TT+&ÉT≥ e\q, Ä eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\˝À
‘Ós#¡ ê≥TqT+&ç #Óô|Œ<äqT nqTe÷≥, s¬ +&ÉT $<ÛëqeTT\T nsTTb˛sTT
∫e]>± eT÷&Ée $<ÛëqyÓTÆ HÓsy¡ ]˚ q <ëìe\q, KTsêHéqT ªn+‹eT
<Ó’eÁ>∑+<∏äeTTμ nqT≥≈£î neø±X¯eTT @s¡Œ&çq~. Äø±X¯yêDÏ <ë«sê
#Ó|Œü ã&çq~ <˚e⁄ì Á|ü<eä∏ T $<ÛëqyÓTqÆ +<äTq, dü÷s¡T´ì C≤„qeTT ø£èwüßìí
<ë«sê #Ó|Œæ q uÛ>Ñ e∑ BZ‘j
· TÆÓ Hê, #Ó|Œæ q~ Äø±X¯eTT>±H˚ uÛ≤$+#·T≥ e\q,
Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT>± ªuÛÑ>∑eBZ‘·μqT #Ó|ü
#·THêïeTT. ¬s+&Éee÷s¡T
<Óe’ Á|ü‹ì~Û #Ó|
ü ≥ »]–q <ëìe\q ª~«rj·T <Óe’ Á>∑+<∏eä TTμ nì
u…_’ \TqT #Ó|Œü &ÉeTT »]–q~. á eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT˝Ò Á|ü|+ü #·eTTqï+‘·
es¡≈î£ n<˚ kÕúqeTT˝À j·TT+&ÉTqT. á eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\ ‘·sê«‘·
<˚e⁄ì C≤„qeTT e∫ÃHê, n$ <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\sTTHê ªªÁ|ü<eä∏ Tμμ, ªªeT<Û´ä eTμμ,
ªªn+‹eTμμ nqT _s¡T<äT\T á eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\≈£î m\¢|ü
&É÷
18
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
XÊ•«‘·eTT>± ñ+&ÉTqT. n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT KTsêHé ‘·sê«‘· KTsêHéqT
$T+∫q C≤„qeTT Á>∑+<∏sä ÷¡ |üeTT˝À e∫ÃHê, n~ <Óe’ Á>∑+<∏eä Tì|æ+#·T
ø=qTqT n+‘˚ø±˙, n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TqT ù|s¡T Ç‘·s¡ <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\≈£î
#Ó|
ü ≥≈£î M\T˝Ò<Tä . n<˚ $<Ûeä TT>± düèwæ̃jT· Tqï+‘· es¡≈î£ Á|ü<eä∏ T,
eT<Û´ä eT, n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\ kÕúqeTT˝À uÛ>Ñ e∑ BZ‘,· Ç+J\T, KTsêH˚
XÊ•«‘·eTT>± j·TT+&ÉTqT.
n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT>± m|üŒ{Ïø° KTsêHé ñ+&ÉTqT, Ä kÕúqeTT
m|üŒ{Ïø° e÷s¡<Tä . <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q ‘·q eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\˝À KTsêHé
C≤„qeTTqT ∫e]>± ‘Ós#¡ ê≥TqT+&ç #Ó|Œü &ÉeTT e\q ªªn+‹eT <Óe’
Á>∑+<∏eä TTμμ nqT ù|s¡T KTsêHé≈î£ e∫Ãq<ä˙, á $wüjT· eTT düÁø£eTeTT>±
eTTd”y¢ Té düe÷»eTTq≈£î ≈£L&Ü ‘Ó*j·T<äì #Ó|Œü e#·TÃqT. mes¡sTTHê
Væ≤+<äTe⁄\T >±˙, Ŭø’düÔe⁄\T>±˙ ªn+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTìμ KTsêHéH˚
m+<äTø£+{≤s¡ì Á|ü•ïùdÔ, y˚TeTT #Ó|æŒq »yêãT dü]b˛e⁄qT. H˚qT
#Ó|æŒq≥T¢ ø±≈£î+&Ü @$T #Ó|æŒHê, m≥T¢ #Ó|æŒHê n~ XÊÅdüÔã<ä∆yÓTÆq
»yêãT ø±<äT. ‹]– Á|üXï¯ sê>∑\<äT. n+<äTe\q ª~«rj·T <Óe’ Á>∑+<∏eä TTμ
˝À ªª˙≈£î ˙ $s√~Û n&ç–q |üÁX¯ï≈£î m<äTsê&Éì C≤„qeTTqT
n+~kÕÔqTμμ nì #Ó|Œæ q≥T¢ <˚e⁄&ÉT KTsêHéqT n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä Tì
#Ó|
ü ≥≈£î m<äTsê&Éì C≤„qeTTqT n+~+#ê&Éì qeTTà#·THêïeTT.
<˚e⁄&ÉT eTqTwüß\≈£î eT÷&ÉT $<ÛäeTT\ ‘·q C≤„qeTTqT
‘Ó*j·TCÒ‘T· qT nì #Ó|Œæ q $<ÛëqeTT\˝À Á|ü<eä∏ TeTT>± yêDÏ <ë«sê
#Ó|Œæ q C≤„qeTT uÛ>Ñ e∑ BZ‘j
· T· qT Á>∑+<∏eä TsTTq~. Á|ü<eä∏ TeTT>± #Ó|Œæ q
$<ÛëqeTT˝Àì C≤„qeT>∑T≥ e\q, uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T Á|ü<eä∏ T <Óe’ Á>∑+<∏eä TT>±
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
19
#Ó|
ü #·THêïeTT. uÛ>Ñ e∑ BZ‘· C≤„qeTTqT yÓTT<ä≥ Äø±X¯yêDÏ #Ó|Œæ q~,
<ëìì dü÷s¡T´&ÉT uÛ÷Ñ $TMT<ä eTqTwüß\≈£î, n|ü
&ÉT eTqTwüß\T e÷{≤¢&˚
uÛ≤wü˝À #ÓbÕŒ&ÉT. Ç~ ø£è‘·jT· T>∑eTT˝À »]–q düe÷#ês¡eTT. ø£è‘·
j·TT>∑eTT˝À yêDÏ <ë«sê e∫Ãq C≤„qeTTqT eT÷&ÉT j·TT>∑eTT\T >∑&∫É q
‘·sê«‘· <ë«|üs¡ j·TT>∑eTT ∫e]˝À ø£èwüßí&ÉT uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝À Væ≤+B
uÛ≤wü˝À ns¡Tq® TìøÏ #ÓbÕŒ&ÉT. n<˚ C≤„qeTTH˚ yê´düT&ÉT dü+düÿè‘·eTT˝À
Áyêdæ Á>∑+<∏äeTTqT #˚XÊ&ÉT. Ä Á>∑+<∏äeTTH˚ Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT>±
#Ó|
ü #·THêïeTT. Á|ü<eä∏ T <Óe’ Á>∑+<∏eä TT Áyêj·Tã&çq~ dü+düÿè‘·eTT˝À
ø£èwüß&í TÉ #Ó|Œæ q~ Væ≤+B uÛ≤wü˝À, yÓTT<ä≥ Äø±X¯eTT #Ó|Œæ q~ @ uÛ≤wü˝À
nqT Á|üXï¯ qT eTT+<˚ Á|ü•ï+#·Tø=HêïeTT. Ç|ü
&ÉT Ä Á|üXï¯ ≈£î |üP]Ô
»yêãTqT ‘Ó\TdüTø=+<ëeTT. Ç+‘·es¡≈î£ Äø±X¯ yêDÏ #Ó|Œæ +~ n+fÒ
n+<äse¡ T÷ ‘·\÷|æ $+≥THêïeTT. nsTT‘˚ Äø±X¯eTT @ uÛ≤wü˝À #Ó|Œæ q
<äqT Á|üXï¯ me]ø° sê˝Ò<Tä . Ç|ü
&ÉT e∫Ã+~ ø±e⁄q Ç|ü
&˚ »yêãTqT
#·÷kÕÔeTT.
<˚e⁄&ÉT H˚sT¡ >± me]‘√qT e÷{≤¢&&É TÉ , n+<äTe\q Äj·Tq
eTqTwüß\≈£î C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒjT· T≥≈£î eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\qT m+#·T
ø=Hêï&ÉT. eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\ <ë«sê ‘·q C≤„qeTTqT eTqTwüß\≈£î
‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. nsTT‘˚ Äø±X¯eTT ˇø£ÿe÷πs #Ó|
ü ‘·T+<äì>±˙, ‘·q
Á|ü‹ì~Û ˇø£e÷πs #Ó|
ü qì>±˙, ‘Ós#¡ ê≥TqT+&ç ˇø£e÷πs #Ó|Œü ã&ÉTqT
nì>±˙ #Ó|üŒ˝Ò<äT. Á|ü»\˝À nC≤„qeTT m|ü
&ÉTHêï á eT÷&ÉT
$<ÛëqeTT\ <ë«sê n|ü
&É|ü
&ÉT C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒj·TT#·T+&ÉTqT.
‘Ós#¡ ê≥T qT+&ç C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒdqæ $<ÛëqeTT ˇø£fÒ nsTTHê, Ä
$<ÛëqeTT Á|üø±s¡eTT Ç|üŒ{Ïø,° eTq≈£î ‘Ó*dæ s¬ +&ÉTe÷s¡T¢ C≤„qeTTqT
20
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
#Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. n˝≤π> ‘·q Á|ü‹ì~Û <ë«sê C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒkÕÔqì
#Ó|Œæ q Á|üø±s¡eTT, Ç|üŒ{ÏøÏ s¬ +&ÉTe÷s¡T¢ ‘Ó*j·TCÒdqæ ≥T¢ Ä<Ûës¡eTT
>∑\<äT. Çø£b˛‘˚ Äø±X¯eTT yêDÏ <ë«sê ‘Ó*j·T #˚kÕÔqqT $<ÛëqeTT
Á|üø±s¡eTT ˇø£{,Ï s¬ +&ÉT, eT÷&ÉTe÷s¡T¢ ø±≈£î+&Ü nH˚øe£ ÷s¡T¢ ‘Ó*j·T
CÒdqæ ≥T¢ ø£\<äT. á Hê e÷≥ $ìq ø=+<äsT¡ Äø±X¯eTT m|ü
&ÉT
‘Ó*j·TCÒd+æ ~? @ uÛ≤wü˝À ‘Ó*j·TCÒd+æ ~? nì Á|ü•ï+#·e#·TÃqT. <ëìøÏ
e÷ »yêãT á $<Ûeä TT>± ø£\<äT.
<˚e⁄&ÉT ‘·j÷· s¡T #˚dqæ düèwæ̃˝À yÓTT<ä{~Ï Á|üøè£ ‹. dü‘´· eTT
#ÓbÕŒ\+fÒ <˚e⁄&ÉT düèwæ̃+∫q~ Á|üøè£ ‹ ø±<äT. <˚e⁄ì qT+&ç $&ÉTe&ç
ãj·T≥≈£î e∫à ø£ì|æ+#·Tq~ Á|üøè£ ‹. Á|üøè£ ‹ <Óe’ eTTqT+&ç e∫Ãq
‘·sê«‘· <Óe’ eTT ≈£L&Ü eT÷&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>± ‘·j÷· s¬ H’ ê&ÉT. Ç<ä+‘ê
>∑eTìùdÔ <˚e⁄&ÉT yÓTT‘·eÔ TT Hê\T>∑T uÛ≤>∑eTT\T>± j·TTHêï&Éì ‘Ó*j·TT
#·Tqï~. <˚e⁄&ÉT <˚e⁄ì>±H˚ j·TT+≥÷ Á|üøè£ ‹>±, |üse¡ ÷‘·à>±, Ä‘·à>±,
Jyê‘·à>± j·TTHêï&ÉT. Hê\T>∑T uÛ≤>∑eTT\T>± j·TTHêï Hê\T>∑T Äj·Tq
>±H˚ j·TTHêï&É˙, Äj·TH˚qì #Ó|Œü e#·TÃqT. nsTT‘˚ Á|üøè£ ‹ì #·÷&É
e#·TÃqT>±˙, |üse¡ ÷‘·àqT #·÷&É˝eÒ TT. nq>± <˚e⁄ìï mes¡÷ #·÷&É˝sÒ T¡ .
<˚e⁄ìøÏ s¡÷|ü, HêeT, ÁøÏjT· \T ˝Òe⁄. n+<äTe\q <˚e⁄&ÉT ø£ì|æ+#·T
yê&ÉT ø±&ÉT, e÷{≤¢&TÉ yê&ÉT ø±&ÉT, |üì #˚jT· Tyê&ÉT ø±&ÉT. <˚e⁄&ÉT @~
‘·\∫Hê ‘·q Á|üøè£ ‹j˚T n˙ï #˚dôæ |≥TºqT. Á|üøè£ ‹`|üse¡ ÷‘·à>± j·TTqï
s¬ +&ç{ìÏ e÷j·T`<˚e⁄&ÉT nì #Ó|Œü e#·TÃqT. <˚e⁄&ÉT, Ä‘·à, Jyê‘·à>±
j·TTqï≥T¢, Á|üøè£ ‹ e÷j·T>± ≈£L&Ü j·TTqï~. Á|üøè£ ‹`|üse¡ ÷‘·à ˝Òø£
e÷j·T`<˚e⁄&ÉT Ç<ä›s¡T y˚s¡T>±j·TTHêï Ç<ä›s¡÷ ø£*dæ ˇø£fÒqì
#Ó|üŒe#·TÃqT. düèwæ˜ø=s¡≈£î |üs¡e÷‘·à Á|üø£è‹ì ‘·qqT+&ç $&ÉBdæ
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
19
#Ó|
ü #·THêïeTT. uÛ>Ñ e∑ BZ‘· C≤„qeTTqT yÓTT<ä≥ Äø±X¯yêDÏ #Ó|Œæ q~,
<ëìì dü÷s¡T´&ÉT uÛ÷Ñ $TMT<ä eTqTwüß\≈£î, n|ü
&ÉT eTqTwüß\T e÷{≤¢&˚
uÛ≤wü˝À #ÓbÕŒ&ÉT. Ç~ ø£è‘·jT· T>∑eTT˝À »]–q düe÷#ês¡eTT. ø£è‘·
j·TT>∑eTT˝À yêDÏ <ë«sê e∫Ãq C≤„qeTTqT eT÷&ÉT j·TT>∑eTT\T >∑&∫É q
‘·sê«‘· <ë«|üs¡ j·TT>∑eTT ∫e]˝À ø£èwüßí&ÉT uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝À Væ≤+B
uÛ≤wü˝À ns¡Tq® TìøÏ #ÓbÕŒ&ÉT. n<˚ C≤„qeTTH˚ yê´düT&ÉT dü+düÿè‘·eTT˝À
Áyêdæ Á>∑+<∏äeTTqT #˚XÊ&ÉT. Ä Á>∑+<∏äeTTH˚ Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT>±
#Ó|
ü #·THêïeTT. Á|ü<eä∏ T <Óe’ Á>∑+<∏eä TT Áyêj·Tã&çq~ dü+düÿè‘·eTT˝À
ø£èwüß&í TÉ #Ó|Œæ q~ Væ≤+B uÛ≤wü˝À, yÓTT<ä≥ Äø±X¯eTT #Ó|Œæ q~ @ uÛ≤wü˝À
nqT Á|üXï¯ qT eTT+<˚ Á|ü•ï+#·Tø=HêïeTT. Ç|ü
&ÉT Ä Á|üXï¯ ≈£î |üP]Ô
»yêãTqT ‘Ó\TdüTø=+<ëeTT. Ç+‘·es¡≈î£ Äø±X¯ yêDÏ #Ó|Œæ +~ n+fÒ
n+<äse¡ T÷ ‘·\÷|æ $+≥THêïeTT. nsTT‘˚ Äø±X¯eTT @ uÛ≤wü˝À #Ó|Œæ q
<äqT Á|üXï¯ me]ø° sê˝Ò<Tä . Ç|ü
&ÉT e∫Ã+~ ø±e⁄q Ç|ü
&˚ »yêãTqT
#·÷kÕÔeTT.
<˚e⁄&ÉT H˚sT¡ >± me]‘√qT e÷{≤¢&&É TÉ , n+<äTe\q Äj·Tq
eTqTwüß\≈£î C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒjT· T≥≈£î eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\qT m+#·T
ø=Hêï&ÉT. eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\ <ë«sê ‘·q C≤„qeTTqT eTqTwüß\≈£î
‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. nsTT‘˚ Äø±X¯eTT ˇø£ÿe÷πs #Ó|
ü ‘·T+<äì>±˙, ‘·q
Á|ü‹ì~Û ˇø£e÷πs #Ó|
ü qì>±˙, ‘Ós#¡ ê≥TqT+&ç ˇø£e÷πs #Ó|Œü ã&ÉTqT
nì>±˙ #Ó|üŒ˝Ò<äT. Á|ü»\˝À nC≤„qeTT m|ü
&ÉTHêï á eT÷&ÉT
$<ÛëqeTT\ <ë«sê n|ü
&É|ü
&ÉT C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒj·TT#·T+&ÉTqT.
‘Ós#¡ ê≥T qT+&ç C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒdqæ $<ÛëqeTT ˇø£fÒ nsTTHê, Ä
$<ÛëqeTT Á|üø±s¡eTT Ç|üŒ{Ïø,° eTq≈£î ‘Ó*dæ s¬ +&ÉTe÷s¡T¢ C≤„qeTTqT
20
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
#Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. n˝≤π> ‘·q Á|ü‹ì~Û <ë«sê C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒkÕÔqì
#Ó|Œæ q Á|üø±s¡eTT, Ç|üŒ{ÏøÏ s¬ +&ÉTe÷s¡T¢ ‘Ó*j·TCÒdqæ ≥T¢ Ä<Ûës¡eTT
>∑\<äT. Çø£b˛‘˚ Äø±X¯eTT yêDÏ <ë«sê ‘Ó*j·T #˚kÕÔqqT $<ÛëqeTT
Á|üø±s¡eTT ˇø£{,Ï s¬ +&ÉT, eT÷&ÉTe÷s¡T¢ ø±≈£î+&Ü nH˚øe£ ÷s¡T¢ ‘Ó*j·T
CÒdqæ ≥T¢ ø£\<äT. á Hê e÷≥ $ìq ø=+<äsT¡ Äø±X¯eTT m|ü
&ÉT
‘Ó*j·TCÒd+æ ~? @ uÛ≤wü˝À ‘Ó*j·TCÒd+æ ~? nì Á|ü•ï+#·e#·TÃqT. <ëìøÏ
e÷ »yêãT á $<Ûeä TT>± ø£\<äT.
<˚e⁄&ÉT ‘·j÷· s¡T #˚dqæ düèwæ̃˝À yÓTT<ä{~Ï Á|üøè£ ‹. dü‘´· eTT
#ÓbÕŒ\+fÒ <˚e⁄&ÉT düèwæ̃+∫q~ Á|üøè£ ‹ ø±<äT. <˚e⁄ì qT+&ç $&ÉTe&ç
ãj·T≥≈£î e∫à ø£ì|æ+#·Tq~ Á|üøè£ ‹. Á|üøè£ ‹ <Óe’ eTTqT+&ç e∫Ãq
‘·sê«‘· <Óe’ eTT ≈£L&Ü eT÷&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>± ‘·j÷· s¬ H’ ê&ÉT. Ç<ä+‘ê
>∑eTìùdÔ <˚e⁄&ÉT yÓTT‘·eÔ TT Hê\T>∑T uÛ≤>∑eTT\T>± j·TTHêï&Éì ‘Ó*j·TT
#·Tqï~. <˚e⁄&ÉT <˚e⁄ì>±H˚ j·TT+≥÷ Á|üøè£ ‹>±, |üse¡ ÷‘·à>±, Ä‘·à>±,
Jyê‘·à>± j·TTHêï&ÉT. Hê\T>∑T uÛ≤>∑eTT\T>± j·TTHêï Hê\T>∑T Äj·Tq
>±H˚ j·TTHêï&É˙, Äj·TH˚qì #Ó|Œü e#·TÃqT. nsTT‘˚ Á|üøè£ ‹ì #·÷&É
e#·TÃqT>±˙, |üse¡ ÷‘·àqT #·÷&É˝eÒ TT. nq>± <˚e⁄ìï mes¡÷ #·÷&É˝sÒ T¡ .
<˚e⁄ìøÏ s¡÷|ü, HêeT, ÁøÏjT· \T ˝Òe⁄. n+<äTe\q <˚e⁄&ÉT ø£ì|æ+#·T
yê&ÉT ø±&ÉT, e÷{≤¢&TÉ yê&ÉT ø±&ÉT, |üì #˚jT· Tyê&ÉT ø±&ÉT. <˚e⁄&ÉT @~
‘·\∫Hê ‘·q Á|üøè£ ‹j˚T n˙ï #˚dôæ |≥TºqT. Á|üøè£ ‹`|üse¡ ÷‘·à>± j·TTqï
s¬ +&ç{ìÏ e÷j·T`<˚e⁄&ÉT nì #Ó|Œü e#·TÃqT. <˚e⁄&ÉT, Ä‘·à, Jyê‘·à>±
j·TTqï≥T¢, Á|üøè£ ‹ e÷j·T>± ≈£L&Ü j·TTqï~. Á|üøè£ ‹`|üse¡ ÷‘·à ˝Òø£
e÷j·T`<˚e⁄&ÉT Ç<ä›s¡T y˚s¡T>±j·TTHêï Ç<ä›s¡÷ ø£*dæ ˇø£fÒqì
#Ó|üŒe#·TÃqT. düèwæ˜ø=s¡≈£î |üs¡e÷‘·à Á|üø£è‹ì ‘·qqT+&ç $&ÉBdæ
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
21
ø£ì|æ+#·Tq≥T¢ ñ+#ê&ÉT. <˚e⁄ìqT+&ç ãj·T{ÏøÏ e∫Ãq Á|üøè£ ‹, X¯Øs¡eTT
ãj·T≥ ◊<äT uÛ≤>∑eTT\T>±, X¯Øs¡eTT˝À|ü\ eT÷&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>±
j·TTqï~. X¯Øs¡eTT˝À|ü\ e÷j·T eT÷&ÉT >∑TDeTT\ s¡÷|üeTT˝À
ñ+&É>±, X¯Øs¡eTT ãj·T≥ Á|üøè£ ‹ ◊<äT uÛ≤>∑eTT\T>± j·TTqï~. Á|üøè£ ‹
jÓTTø£ÿ ◊<äT uÛ≤>∑eTT\T es¡Tdü>± Ç˝≤ ø£\e⁄. 1) Äø±X¯eTT, 2) >±*,
3) n–ï, 4) ˙s¡T, 5) uÛ÷Ñ $T. á ◊<äT uÛ≤>∑eTT\sTTq Á|üøè£ ‹˝À
ˇø=ÿø£ÿ uÛ≤>∑eTT ˇø=ÿø£ÿ X¯øÏÔ ø£*Zj·TTqï~.
Á|üøè£ ‹ nq>± ªeTTK´eTT>± #˚jT· ã&çq~μ nì ns¡eú TT ø£\<äT.
ø£è‹ nq>± #˚jT· ã&çq<äì ns¡eú TT >∑\<äT. ªÁ|üμ nq>± eTTK´yÓTqÆ <äì
ns¡úeTT. <˚e⁄ì #˚‘· eTTK´eTT>± #˚j·Tã&çq <ëìì Á|üø£è‹j·Tì
#Ó|
ü #·THêïeTT. Á|üøè£ ‹ì #˚dqæ <˚e⁄&ÉT ø£ì|æ+#·&TÉ >±˙, <˚e⁄ì #˚‘·
#˚j·Tã&çq Á|üø£è‹ ø£ì|æ+#·T#·Tqï~. <˚e⁄&ÉT n>√#·s¡T&ÉT, Á|üø£è‹
>√#·s¡yÓTÆq~. Á|üø£è‹˝Àì uÛ≤>∑eTT\sTTq uÛÑ÷$T ø£ì|æ+#·T#·Tqï~.
n˝≤π> ˙s¡T, n–ï, ø£ì|æ+#·T#·Tqï$. s¬ +&Ée<äsTTq >±* ø£ì|æ+#·<ìä
n+<äs÷¡ nqe#·TÃqT. nsTT‘˚ m+&Ée÷e⁄\˝Àq÷, rÁeyÓTqÆ m+&É
j·TTqï|ü
&ÉT >±* ≈£L&Ü ø£ì|æ+#·T#·Tqï~. Çø£b˛‘˚ Äø±X¯eTT
ø£ì|æ+#·<˙ä , >∑>q∑ eTT X¯SD´eTì n+≥T+{≤eTT. >∑>q∑ eTT X¯SD´eTT
ø±<äì #Ó|Œü ˝ÒeTT>±˙, Äø±X¯eTT ≈£L&Ü ø£ì|æ+#·T#·Tqï<äìj˚T #Ó|
ü
#·THêïeTT. Á|üøè£ ‹ ø£ì|æ+#·Tq~ nqï|ü
&ÉT Äø±X¯eTT ≈£L&Ü ø£ì|æ+#·T
qìj˚T #ÓbÕŒ*. eTqTwüß\+<äs÷¡ Äø±X¯eTT ø£ì|æ+#·<Tä nìHê, y˚TeTT
e÷Á‘·eTT Äø±X¯eTT ø£ì|æ+#·Tqì #Ó|
ü #·THêïeTT. m≥T¢ ø£ì|æ+#·TqqT
Á|üXï¯ ≈£î á $<Ûeä TT>± »yêãT ø£\<äT #·÷&É+&ç.
22
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
Äø±X¯eTT y˚T|òüTs¡÷|üyÓTÆ ø£ì|æ+#·T#·Tqï~. y˚T|òüTeTT\T
Äø±X¯eTT˝Àì uÛ≤>∑eTT˝Ò. s¡÷|üeTT˝Òì Äø±X¯eTT ‘·q s¡÷|üeTTqT
y˚T|òTü eTT\ s¡÷|üeTT˝À ∫Á‘· $∫Á‘·eTT\T>± #·÷|ü⁄#·T+&ÉTqT. ªªÁ|üøè£ ‹
|üì #˚jT· TqTμμ nì <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q|ü
&ÉT Á|üøè£ ‹˝Àì uÛ≤>∑yTÓ qÆ Äø±X¯eTT
≈£L&Ü |üì #˚jT· Tq<Ó’ j·TT+&Ée˝…qT. Äø±X¯eTT X¯SD´yÓTqÆ |ü
&ÉT |üì
#˚jT· T≥≈£î M\Tø±<äT, ø±e⁄q Äø±X¯eTT y˚T|òTü s¡÷|üyTÓ Æ |üì #˚jT· Tq≥T¢
Äø±X¯eTTqT <˚e⁄&ÉT ì]à+#ê&ÉT. Äø±X¯eTT ˇø£ uÛ÷Ñ ‘·yTÓ j
Æ T· T+&ç $T>∑‘ê
Hê\T>∑T Á|üøè£ ‹ uÛ÷Ñ ‘·eTT\ø£+fÒ ô|<ä<› j
’Ó T· Tqï~. $T>∑‘ê >±*, n–ï,
˙s¡T, uÛ÷Ñ $T nqT Hê\T>∑T uÛ÷Ñ ‘·eTT\T #˚jT· T |üqT\ø£+fÒ m≈£îÿe
|üìì Äø±X¯eTT #˚jT· T#·Tqï~. Äø±X¯eTT m≈£îÿe |üìì #˚jT· T≥≈£î
‘·q s¡÷|üeTTqT y˚T|òTü eTT\T>± e÷s¡TÃø=ì, y˚T|ò÷ü \ s¡÷|üeTT˝À $T>∑‘ê
uÛ÷Ñ ‘·eTT\ø£+fÒ m≈£îÿe |üìì #˚jT· T#·Tqï~. Ç|ü
&ÉT Äø±X¯eTT |üì
#˚jT· Tqì ‘Ó*dæb˛sTTq~. Äø±X¯eTT nH˚øy£ TÓ qÆ |üqT\T #˚jT· Tq≥T¢
Ç+‘·≈î£ eTT+<äT ˇø£e÷s¡T #ÓbÕŒeTT. y˚T|òTü eTT\T me]ø° ‘Ó*j·Tì
n<ÛTä “¤‘y· TÓ qÆ |üqT\T #˚jT· T#·Tqïeì #ê˝≤ Á>∑+<∏eä TT\˝À Áyêj·T&ÉeTT
»]–q~. y˚T|òTü eTT\T |üì #˚jT· T#·Tqïe+fÒ Äø±X¯eTT |üì#˚dqæ fÒ¢
qì ‘Ó*j·Te˝…qT.
Äø±X¯eTT y˚T|òüTs¡÷|üeTT˝À eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·Tì mH√ï
|üqT\qT #˚jT· TqqT e÷≥ ô|<ä› s¡V≤ü dü´y˚T nsTTHê, Ä s¡V≤ü dü´eTTqT
MT≈£î #ê˝≤ düT\uÛeÑ TT>± $e]+∫ Áyêj·T&ÉeTT, $X¯<eä TT>± #Ó|Œü &ÉeTT
»]–q~. y˚T|òTü eTT e\q es¡¸eTT edüTqÔ ï~. es¡¸eTT e∫Ãq|ü
&É+‘ê
y˚T|òTü eTT >∑~+› #·<Tä . ø=ìï düeTj·TeTT\˝À e÷Á‘·yT˚ nq>± m+&É\
ø±\eTT ‘·sê«‘· e#·Tà eTT+<äT yêq\T ≈£î]j·TT düeTj·TeTT˝À
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
21
ø£ì|æ+#·Tq≥T¢ ñ+#ê&ÉT. <˚e⁄ìqT+&ç ãj·T{ÏøÏ e∫Ãq Á|üøè£ ‹, X¯Øs¡eTT
ãj·T≥ ◊<äT uÛ≤>∑eTT\T>±, X¯Øs¡eTT˝À|ü\ eT÷&ÉT uÛ≤>∑eTT\T>±
j·TTqï~. X¯Øs¡eTT˝À|ü\ e÷j·T eT÷&ÉT >∑TDeTT\ s¡÷|üeTT˝À
ñ+&É>±, X¯Øs¡eTT ãj·T≥ Á|üøè£ ‹ ◊<äT uÛ≤>∑eTT\T>± j·TTqï~. Á|üøè£ ‹
jÓTTø£ÿ ◊<äT uÛ≤>∑eTT\T es¡Tdü>± Ç˝≤ ø£\e⁄. 1) Äø±X¯eTT, 2) >±*,
3) n–ï, 4) ˙s¡T, 5) uÛ÷Ñ $T. á ◊<äT uÛ≤>∑eTT\sTTq Á|üøè£ ‹˝À
ˇø=ÿø£ÿ uÛ≤>∑eTT ˇø=ÿø£ÿ X¯øÏÔ ø£*Zj·TTqï~.
Á|üøè£ ‹ nq>± ªeTTK´eTT>± #˚jT· ã&çq~μ nì ns¡eú TT ø£\<äT.
ø£è‹ nq>± #˚jT· ã&çq<äì ns¡eú TT >∑\<äT. ªÁ|üμ nq>± eTTK´yÓTqÆ <äì
ns¡úeTT. <˚e⁄ì #˚‘· eTTK´eTT>± #˚j·Tã&çq <ëìì Á|üø£è‹j·Tì
#Ó|
ü #·THêïeTT. Á|üøè£ ‹ì #˚dqæ <˚e⁄&ÉT ø£ì|æ+#·&TÉ >±˙, <˚e⁄ì #˚‘·
#˚j·Tã&çq Á|üø£è‹ ø£ì|æ+#·T#·Tqï~. <˚e⁄&ÉT n>√#·s¡T&ÉT, Á|üø£è‹
>√#·s¡yÓTÆq~. Á|üø£è‹˝Àì uÛ≤>∑eTT\sTTq uÛÑ÷$T ø£ì|æ+#·T#·Tqï~.
n˝≤π> ˙s¡T, n–ï, ø£ì|æ+#·T#·Tqï$. s¬ +&Ée<äsTTq >±* ø£ì|æ+#·<ìä
n+<äs÷¡ nqe#·TÃqT. nsTT‘˚ m+&Ée÷e⁄\˝Àq÷, rÁeyÓTqÆ m+&É
j·TTqï|ü
&ÉT >±* ≈£L&Ü ø£ì|æ+#·T#·Tqï~. Çø£b˛‘˚ Äø±X¯eTT
ø£ì|æ+#·<˙ä , >∑>q∑ eTT X¯SD´eTì n+≥T+{≤eTT. >∑>q∑ eTT X¯SD´eTT
ø±<äì #Ó|Œü ˝ÒeTT>±˙, Äø±X¯eTT ≈£L&Ü ø£ì|æ+#·T#·Tqï<äìj˚T #Ó|
ü
#·THêïeTT. Á|üøè£ ‹ ø£ì|æ+#·Tq~ nqï|ü
&ÉT Äø±X¯eTT ≈£L&Ü ø£ì|æ+#·T
qìj˚T #ÓbÕŒ*. eTqTwüß\+<äs÷¡ Äø±X¯eTT ø£ì|æ+#·<Tä nìHê, y˚TeTT
e÷Á‘·eTT Äø±X¯eTT ø£ì|æ+#·Tqì #Ó|
ü #·THêïeTT. m≥T¢ ø£ì|æ+#·TqqT
Á|üXï¯ ≈£î á $<Ûeä TT>± »yêãT ø£\<äT #·÷&É+&ç.
22
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
Äø±X¯eTT y˚T|òüTs¡÷|üyÓTÆ ø£ì|æ+#·T#·Tqï~. y˚T|òüTeTT\T
Äø±X¯eTT˝Àì uÛ≤>∑eTT˝Ò. s¡÷|üeTT˝Òì Äø±X¯eTT ‘·q s¡÷|üeTTqT
y˚T|òTü eTT\ s¡÷|üeTT˝À ∫Á‘· $∫Á‘·eTT\T>± #·÷|ü⁄#·T+&ÉTqT. ªªÁ|üøè£ ‹
|üì #˚jT· TqTμμ nì <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q|ü
&ÉT Á|üøè£ ‹˝Àì uÛ≤>∑yTÓ qÆ Äø±X¯eTT
≈£L&Ü |üì #˚jT· Tq<Ó’ j·TT+&Ée˝…qT. Äø±X¯eTT X¯SD´yÓTqÆ |ü
&ÉT |üì
#˚jT· T≥≈£î M\Tø±<äT, ø±e⁄q Äø±X¯eTT y˚T|òTü s¡÷|üyTÓ Æ |üì #˚jT· Tq≥T¢
Äø±X¯eTTqT <˚e⁄&ÉT ì]à+#ê&ÉT. Äø±X¯eTT ˇø£ uÛ÷Ñ ‘·yTÓ j
Æ T· T+&ç $T>∑‘ê
Hê\T>∑T Á|üøè£ ‹ uÛ÷Ñ ‘·eTT\ø£+fÒ ô|<ä<› j
’Ó T· Tqï~. $T>∑‘ê >±*, n–ï,
˙s¡T, uÛ÷Ñ $T nqT Hê\T>∑T uÛ÷Ñ ‘·eTT\T #˚jT· T |üqT\ø£+fÒ m≈£îÿe
|üìì Äø±X¯eTT #˚jT· T#·Tqï~. Äø±X¯eTT m≈£îÿe |üìì #˚jT· T≥≈£î
‘·q s¡÷|üeTTqT y˚T|òTü eTT\T>± e÷s¡TÃø=ì, y˚T|ò÷ü \ s¡÷|üeTT˝À $T>∑‘ê
uÛ÷Ñ ‘·eTT\ø£+fÒ m≈£îÿe |üìì #˚jT· T#·Tqï~. Ç|ü
&ÉT Äø±X¯eTT |üì
#˚jT· Tqì ‘Ó*dæb˛sTTq~. Äø±X¯eTT nH˚øy£ TÓ qÆ |üqT\T #˚jT· Tq≥T¢
Ç+‘·≈î£ eTT+<äT ˇø£e÷s¡T #ÓbÕŒeTT. y˚T|òTü eTT\T me]ø° ‘Ó*j·Tì
n<ÛTä “¤‘y· TÓ qÆ |üqT\T #˚jT· T#·Tqïeì #ê˝≤ Á>∑+<∏eä TT\˝À Áyêj·T&ÉeTT
»]–q~. y˚T|òTü eTT\T |üì #˚jT· T#·Tqïe+fÒ Äø±X¯eTT |üì#˚dqæ fÒ¢
qì ‘Ó*j·Te˝…qT.
Äø±X¯eTT y˚T|òüTs¡÷|üeTT˝À eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·Tì mH√ï
|üqT\qT #˚jT· TqqT e÷≥ ô|<ä› s¡V≤ü dü´y˚T nsTTHê, Ä s¡V≤ü dü´eTTqT
MT≈£î #ê˝≤ düT\uÛeÑ TT>± $e]+∫ Áyêj·T&ÉeTT, $X¯<eä TT>± #Ó|Œü &ÉeTT
»]–q~. y˚T|òTü eTT e\q es¡¸eTT edüTqÔ ï~. es¡¸eTT e∫Ãq|ü
&É+‘ê
y˚T|òTü eTT >∑~+› #·<Tä . ø=ìï düeTj·TeTT\˝À e÷Á‘·yT˚ nq>± m+&É\
ø±\eTT ‘·sê«‘· e#·Tà eTT+<äT yêq\T ≈£î]j·TT düeTj·TeTT˝À
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
23
y˚T|òTü eTT\T ñs¡TeTT\ s¡÷|üeTT˝À ô|<ä› ô|<ä› X¯ãe∆ TT\qT #˚jT· T#·T+&ÉTqT.
y˚T|òTü eTT\T ñ]y˚T≥|ü
&ÉT n|ü
&É|
ü &ÉT yÓTs¡T|ü⁄\T ≈£L&Ü e#·TÃqT.
yÓTs¡T|ü⁄\‘√ bÕ≥T Äø±X¯eTTqT+&ç |æ&TÉ >∑T\T ≈£L&Ü |ü&TÉ #·T+&ÉTqT.
es¡¸eTT ≈£î]j·TT≥, ñs¡TeTT\T ñs¡TeTT≥, yÓTs¡T|ü⁄\T yÓT]j·TT≥,
|æ&TÉ >∑T\T |ü&TÉ ≥ Çe˙ï |üqT\T Äø±X¯eTT e\qH˚ »s¡T>∑T#·Tqïeì
#Ó|Œü e#·TÃqT. es¡¸eTT ≈£î]j·TT≥ e\q düeTdüÔ ÁbÕDT\≈£î nedüsy¡ TÓ qÆ
˙s¡T <=s¡T≈£î#·Tqï~. Bììã{Ϻ düeTdüÔ ÁbÕDT\≈£î JeHê<Ûës¡yÓTÆq
es¡¸eTTqT ˙s¡TqT Äø±X¯eTT y˚T|òüTs¡÷|üeTT˝À n+~+#·T#·Tqï<äì
‘Ó*j·TT#·Tqï~. Ç~j·T+‘·j·T÷ y˚T|òüTeTT\ e\q »s¡T>∑T#·Tqï<äì
n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT>±˙, Ç<ä+‘·j·T÷ Äø±X¯eTT |üìj˚Tqì me]ø°
‘Ó*j·T<äT. Äø±X¯eTT, y˚T|òTü eTT\T y˚sT¡ y˚sT¡ nqTø=+≥THêïs¡T ‘·|Œü ,
y˚T|òTü eTT\T ≈£L&Ü Äø±X¯eTT˝Àì uÛ≤>∑yT˚ qì ø=+<ä]øÏ ≈£L&Ü ‘Ó*j·T<äT.
Äø±X¯eTT y˚T|òTü eTT\ s¡÷|üeTT˝À mH√ï |üqT\qT #˚jT· T#·Tqï~.
y˚T|òTü eTT\T #˚jT· T ø=ìï |üqT˝Ò eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·TTqT. #ê˝≤ |üqT\T
eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·Te⁄. uÛ÷Ñ $TMT<ä ˇø£ Áø=‘·Ô s√>∑eTT sêyê\+fÒ,
mø£ÿ&Ü ˝Òì Ä s√>∑eTTqT y˚T|òTü y˚T Äø±X¯eTTqT+&ç ‘Ó∫à e<ä\TqT.
Áø=‘·Ô s√>∑eTT e∫Ãq<ä+fÒ n~ Äø±X¯eTT˝Àì uÛ≤>∑yTÓ qÆ y˚T|òTü eTT jÓTTø£ÿ
|üìj˚Tqì eTqTwüß\≈£î @e÷Á‘·eTT ‘Ó*j·T<äT. y˚T|òTü eTT Äø±X¯eTTjÓTTø£ÿ
e÷s¡Ts¡÷|üeTì ≈£L&Ü #ê˝≤eT+~øÏ ‘Ó*j·T<äT. Äø±X¯eTT m|ü
&ÉT
y˚T|òTü eTT>± e÷s¡T#·Tqï<äqT $wüjT· eTT uÛ÷Ñ $TMT<ä me]ø° ‘Ó*j·T<äT.
Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTsTTq uÛÑ>∑eBZ‘·˝À ªªdüècÕ˜´~˝À C≤„qeTTqT H˚qT
dü÷s¡T´ìøÏ #Ó|æŒj·TT+{Ïìμμ nì C≤„qjÓ÷>∑eTT yÓTT<ä{Ï XÀ¢ø£eTT˝ÀH˚
<˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ j·TTHêï&ÉT. n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TsTTq KTsêHé Á>∑+<∏eä TT˝À
24
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
ªeV”≤μ <ë«sê #Ó|Œü &ÉeTT, <˚e⁄&ÉT ‘Ó*j·TCÒjT· T eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\˝À
ˇø£fÆ… j·TTqï~. eV”≤ <ë«sê (Äø±X¯yêDÏ <ë«sê) ‘Ó*j·TCÒjT· Tqì
#Ó|Œæ q $wüjT· eTT düècÕ˜´~˝ÀH˚ HÓsy¡ ]˚ q<äì eTq≈£î ‘Ó*dæq~.
Äø±X¯eTT Á|ü|+ü #· dü+ã+<Ûä nH˚ø£ ø±s¡´eTT\qT y˚T|òTü eTT\
s¡÷|üeTT˝À #˚j·TT#·Tqï<äì ‘Ó*dæb˛sTTq~. n+‘˚ø±ø£ Äø±X¯eTT
<Ó’eC≤„qeTTqT Á|ü»\≈£î ‘·q yêDÏ s¡÷|üeTT˝À ‘Ó*j·TCÒdæq<äì
uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· Àq÷, KTsêHé Á>∑+<∏eä TT˝Àq÷ $HêïeTT >±˙ Ä |üì m˝≤
»s¡T>∑T#·Tqï<√ me]ø° ‘Ó*j·T<äT. ‘Ó*j·÷\qT Ä˝À#·q ≈£L&Ü me]ø°
sê˝Ò<Tä . Ç|ü
&ÉT eTqeTT n&ÉT>∑≈î£ Hêï <˚e⁄&˚ Ä $wüjT· eTTqT Á|ükÕúeq≈£î
‘Ó∫à #Ó|æŒq≥T¢qï~. Äø±X¯eTT y˚T|òüTeTT\ s¡÷|üeTT˝À ‘·j·÷¬s’
düècÕ˜´~˝ÀH˚ ñ]$T X¯ã›eTT #˚dæq~. á ø±\eTT˝À y˚T|òüTeTT\
ñs¡TeTT\T m˝≤ edüTqÔ ïy√ n˝≤π> |üPs¡«eTT ≈£L&Ü e#êÃsTT. ˇø£ÿ
ñs¡TeTT˝Ò ø±ø£ yÓTs¡T|ü⁄\T, |æ&TÉ >∑T\T eT÷&É÷ e#êÃsTT. yÓTs¡T|ü⁄\T,
Ç|üŒ{Ï ø±\eTT˝À m˝≤ ñHêïjÓ÷ n|ü
&ÉT ≈£L&Ü n˝≤H˚ e#êÃsTT.
n<˚ $<Ûeä TT>± Ç|üŒ{Ï ø±\eTT˝À |æ&TÉ >∑T\T m˝≤ e#êÃjÓ÷ n˝≤π>
n|ü
&ÉT ≈£L&Ü e#êÃsTT. nsTT‘˚ ñs¡TeTT\T e÷Á‘·eTT Ç|üŒ{Ïø+£ fÒ
n|ü
&ÉT ø=+‘· ‘˚&Ü‘√ e#êÃsTT. Ç|üŒ{Ïe˝… n|ü
&ÉT ≈£L&Ü X¯ãe› TT‘√
≈£L&ÉTø=qï ñs¡TeTT˝Ò e#êÃsTT>±˙ X¯ãe› TT\˝À ø=+‘· ‘˚&Üj·TTqï<äì
#Ó|Œü e#·TÃqT. Ç|üŒ{Ï ø±\eTT˝À ≈£L&Ü ñs¡TeTT\T, yÓTs¡T|ü⁄\T, |æ&TÉ >∑T\T
eT÷&ÉT e#·TÃ#·THêï yÓTs¡T|ü⁄\˝À, |æ&TÉ >∑T\˝À ‘˚&Ü ø£ì|æ+#·<Tä . nsTT‘˚
ñs¡TeTT\˝À e÷Á‘·eTT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT ø=+‘· ‘˚&Ü ø£ì|æ+#·T#·T+&ÉTqT.
‘˚&Ü˝Òì ñs¡TeTT\T ñ+&Ée⁄.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
23
y˚T|òTü eTT\T ñs¡TeTT\ s¡÷|üeTT˝À ô|<ä› ô|<ä› X¯ãe∆ TT\qT #˚jT· T#·T+&ÉTqT.
y˚T|òTü eTT\T ñ]y˚T≥|ü
&ÉT n|ü
&É|
ü &ÉT yÓTs¡T|ü⁄\T ≈£L&Ü e#·TÃqT.
yÓTs¡T|ü⁄\‘√ bÕ≥T Äø±X¯eTTqT+&ç |æ&TÉ >∑T\T ≈£L&Ü |ü&TÉ #·T+&ÉTqT.
es¡¸eTT ≈£î]j·TT≥, ñs¡TeTT\T ñs¡TeTT≥, yÓTs¡T|ü⁄\T yÓT]j·TT≥,
|æ&TÉ >∑T\T |ü&TÉ ≥ Çe˙ï |üqT\T Äø±X¯eTT e\qH˚ »s¡T>∑T#·Tqïeì
#Ó|Œü e#·TÃqT. es¡¸eTT ≈£î]j·TT≥ e\q düeTdüÔ ÁbÕDT\≈£î nedüsy¡ TÓ qÆ
˙s¡T <=s¡T≈£î#·Tqï~. Bììã{Ϻ düeTdüÔ ÁbÕDT\≈£î JeHê<Ûës¡yÓTÆq
es¡¸eTTqT ˙s¡TqT Äø±X¯eTT y˚T|òüTs¡÷|üeTT˝À n+~+#·T#·Tqï<äì
‘Ó*j·TT#·Tqï~. Ç~j·T+‘·j·T÷ y˚T|òüTeTT\ e\q »s¡T>∑T#·Tqï<äì
n+<ä]ø° ‘Ó\TdüT>±˙, Ç<ä+‘·j·T÷ Äø±X¯eTT |üìj˚Tqì me]ø°
‘Ó*j·T<äT. Äø±X¯eTT, y˚T|òTü eTT\T y˚sT¡ y˚sT¡ nqTø=+≥THêïs¡T ‘·|Œü ,
y˚T|òTü eTT\T ≈£L&Ü Äø±X¯eTT˝Àì uÛ≤>∑yT˚ qì ø=+<ä]øÏ ≈£L&Ü ‘Ó*j·T<äT.
Äø±X¯eTT y˚T|òTü eTT\ s¡÷|üeTT˝À mH√ï |üqT\qT #˚jT· T#·Tqï~.
y˚T|òTü eTT\T #˚jT· T ø=ìï |üqT˝Ò eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·TTqT. #ê˝≤ |üqT\T
eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·Te⁄. uÛ÷Ñ $TMT<ä ˇø£ Áø=‘·Ô s√>∑eTT sêyê\+fÒ,
mø£ÿ&Ü ˝Òì Ä s√>∑eTTqT y˚T|òTü y˚T Äø±X¯eTTqT+&ç ‘Ó∫à e<ä\TqT.
Áø=‘·Ô s√>∑eTT e∫Ãq<ä+fÒ n~ Äø±X¯eTT˝Àì uÛ≤>∑yTÓ qÆ y˚T|òTü eTT jÓTTø£ÿ
|üìj˚Tqì eTqTwüß\≈£î @e÷Á‘·eTT ‘Ó*j·T<äT. y˚T|òTü eTT Äø±X¯eTTjÓTTø£ÿ
e÷s¡Ts¡÷|üeTì ≈£L&Ü #ê˝≤eT+~øÏ ‘Ó*j·T<äT. Äø±X¯eTT m|ü
&ÉT
y˚T|òTü eTT>± e÷s¡T#·Tqï<äqT $wüjT· eTT uÛ÷Ñ $TMT<ä me]ø° ‘Ó*j·T<äT.
Á|ü<∏äeT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTsTTq uÛÑ>∑eBZ‘·˝À ªªdüècÕ˜´~˝À C≤„qeTTqT H˚qT
dü÷s¡T´ìøÏ #Ó|æŒj·TT+{Ïìμμ nì C≤„qjÓ÷>∑eTT yÓTT<ä{Ï XÀ¢ø£eTT˝ÀH˚
<˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ j·TTHêï&ÉT. n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TsTTq KTsêHé Á>∑+<∏eä TT˝À
24
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
ªeV”≤μ <ë«sê #Ó|Œü &ÉeTT, <˚e⁄&ÉT ‘Ó*j·TCÒjT· T eT÷&ÉT $<ÛëqeTT\˝À
ˇø£fÆ… j·TTqï~. eV”≤ <ë«sê (Äø±X¯yêDÏ <ë«sê) ‘Ó*j·TCÒjT· Tqì
#Ó|Œæ q $wüjT· eTT düècÕ˜´~˝ÀH˚ HÓsy¡ ]˚ q<äì eTq≈£î ‘Ó*dæq~.
Äø±X¯eTT Á|ü|+ü #· dü+ã+<Ûä nH˚ø£ ø±s¡´eTT\qT y˚T|òTü eTT\
s¡÷|üeTT˝À #˚j·TT#·Tqï<äì ‘Ó*dæb˛sTTq~. n+‘˚ø±ø£ Äø±X¯eTT
<Ó’eC≤„qeTTqT Á|ü»\≈£î ‘·q yêDÏ s¡÷|üeTT˝À ‘Ó*j·TCÒdæq<äì
uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· Àq÷, KTsêHé Á>∑+<∏eä TT˝Àq÷ $HêïeTT >±˙ Ä |üì m˝≤
»s¡T>∑T#·Tqï<√ me]ø° ‘Ó*j·T<äT. ‘Ó*j·÷\qT Ä˝À#·q ≈£L&Ü me]ø°
sê˝Ò<Tä . Ç|ü
&ÉT eTqeTT n&ÉT>∑≈î£ Hêï <˚e⁄&˚ Ä $wüjT· eTTqT Á|ükÕúeq≈£î
‘Ó∫à #Ó|æŒq≥T¢qï~. Äø±X¯eTT y˚T|òüTeTT\ s¡÷|üeTT˝À ‘·j·÷¬s’
düècÕ˜´~˝ÀH˚ ñ]$T X¯ã›eTT #˚dæq~. á ø±\eTT˝À y˚T|òüTeTT\
ñs¡TeTT\T m˝≤ edüTqÔ ïy√ n˝≤π> |üPs¡«eTT ≈£L&Ü e#êÃsTT. ˇø£ÿ
ñs¡TeTT˝Ò ø±ø£ yÓTs¡T|ü⁄\T, |æ&TÉ >∑T\T eT÷&É÷ e#êÃsTT. yÓTs¡T|ü⁄\T,
Ç|üŒ{Ï ø±\eTT˝À m˝≤ ñHêïjÓ÷ n|ü
&ÉT ≈£L&Ü n˝≤H˚ e#êÃsTT.
n<˚ $<Ûeä TT>± Ç|üŒ{Ï ø±\eTT˝À |æ&TÉ >∑T\T m˝≤ e#êÃjÓ÷ n˝≤π>
n|ü
&ÉT ≈£L&Ü e#êÃsTT. nsTT‘˚ ñs¡TeTT\T e÷Á‘·eTT Ç|üŒ{Ïø+£ fÒ
n|ü
&ÉT ø=+‘· ‘˚&Ü‘√ e#êÃsTT. Ç|üŒ{Ïe˝… n|ü
&ÉT ≈£L&Ü X¯ãe› TT‘√
≈£L&ÉTø=qï ñs¡TeTT˝Ò e#êÃsTT>±˙ X¯ãe› TT\˝À ø=+‘· ‘˚&Üj·TTqï<äì
#Ó|Œü e#·TÃqT. Ç|üŒ{Ï ø±\eTT˝À ≈£L&Ü ñs¡TeTT\T, yÓTs¡T|ü⁄\T, |æ&TÉ >∑T\T
eT÷&ÉT e#·TÃ#·THêï yÓTs¡T|ü⁄\˝À, |æ&TÉ >∑T\˝À ‘˚&Ü ø£ì|æ+#·<Tä . nsTT‘˚
ñs¡TeTT\˝À e÷Á‘·eTT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT ø=+‘· ‘˚&Ü ø£ì|æ+#·T#·T+&ÉTqT.
‘˚&Ü˝Òì ñs¡TeTT\T ñ+&Ée⁄.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
25
Á|ü‹ ñs¡TeTT Äø±X¯eTT jÓTTø£ÿ X¯ãy› T˚ , nq>± Äø±X¯ yêDÏjT˚ .
<ëìH˚ Ç+ø=ø£ uÛ≤wü˝À ªeV”≤μ nHêïs¡T. eV”≤ nq>± ªe∫Ãq düe÷#ês¡eTTμ
nì ns¡eú TT. yêDÏ nq>± düe÷#ês¡eTT‘√ ≈£L&ÉTø=qï X¯ãe› TT nì
ns¡eú TT. ñs¡TeTT nq>± ª_>∑sZ >¡ ± #Ó|Œü &ÉeTTμ nì ns¡eú TT >∑\<äT.
Äø±X¯eTT ñs¡TeTT≥ Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT eTqeTT $+≥÷H˚ j·TTHêïeTT.
Äø±X¯eTT qT+&ç e#·Tà ∫qï ô|<ä› Á|ü‹ X¯ãe› TT C≤„qeTT‘√ ≈£L&ÉTø=ì
j·TTqï<äì n~ Hê≈£î ‘·|Œü MT≈£î ‘Ó*j·T<äì, dü÷s¡T´&ÉT Äj·Tq $ìq
düe÷#ês¡eTTqT uÛ÷Ñ $Tes¡≈î£ yÓ÷düT≈£îìe∫à eTqTwüß\≈£î #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~.
dü÷s¡T´&ÉT $qï~ ≈£L&Ü Äø±X¯eTT jÓTTø£ÿ ñs¡TeTT\H˚!
Äø±X¯eTT ÄHê{ÏqT+&ç H˚{Ï es¡≈£î Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT
ˇø£e÷s¡sTTHê ñs¡TeTT#·Tqï~. Ä ñs¡TeTT\qT mes¡÷ |ü{+ºÏ #·Tø√˝Ò<Tä .
ñs¡TeTT\ X¯ã›eTT m˝≤ e#·TÃ#·Tqï<√ ø=+<äs¡T #Ó|ü
#·THêïs¡T>±˙,
X¯ã›eTT˝Àj·TTqï ns¡úeTTqT mes¡÷ #Ó|üŒ&ÉeTT ˝Ò<äT. yÓTs¡T|ü⁄\≈£î,
|æ&TÉ >∑T\≈£î Ç˝≤ e#·TÃ#·Tqïeì $es¡D #Ó|
ü #·THêïs¡T >±˙, yê{Ï˝À
<ë–j·TTqï ns¡úeTTqT #Ó|üŒ˝Òø£b˛e⁄#·THêïs¡T. düècÕ˜´~˝À ≈£L&Ü
Äø±X¯eTTqT+&ç eT÷&ÉT s¡øe£ TT\ düŒ+<äq˝Ò e#êÃsTT. 1) ñs¡TeTT,
2) yÓTs¡T|ü⁄, 3) |æ&TÉ >∑T\T. Ç|üŒ{Ïø±\eTT˝À ≈£L&Ü Äø±X¯eTTqT+&ç
eT÷&ÉT düŒ+<äq˝Ò e#·TÃ#·Tqï$. Äø±X¯eTT H˚sT¡ >± eT÷&ÉT düŒ+<äq\qT
|ü+|ü&ÉeTT ˝Ò<äT. Äø±X¯eTT y˚T|òüTeTT\ <ë«sê ‘·q düŒ+<äqqT
ñs¡TeTT\T, yÓTs¡T|ü⁄\T, |æ&TÉ >∑T\ <ë«sê ‘Ó*j·TCÒjT· T#·Tqï~. ñs¡TeTT\T,
yÓTs¡T|ü⁄\T, |æ&ÉT>∑T\T e∫Ãq|ü
&É˝≤¢ es¡¸eTT edüTÔ+<äqT qeTàø£eTT
˝Ò<Tä . ñs¡TeTT\T, yÓTs¡T|ü⁄\T e∫Ãq|ü
&ÉT ø=ìïe÷s¡T¢ es¡¸eTT sêe#·TÃqT,
sê≈£î+&Ü b˛e#·TÃqT. Ç|ü
&ÉT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT y˚T|òTü eTT\T @$T
26
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
#˚j·TT#·Tqïy√, yÓTT<ä≥ düècÕ˜´~˝À ≈£L&Ü Ç<˚ |üì »]–q~. á
|üqT\˝Àì Ä+‘·s¡´eTTqT dü÷s¡T´&ÉT Á>∑Væ≤+#·>∑*>±&ÉT. n+‘˚>±˙
Äø±X¯eTT Á|ü‘´˚ ø£eTsTTq uÛ≤wü˝À, Á|ü‘´˚ ø£eTsTTq C≤„qeTT nì ù|s¡Tô|{Ϻ
#Ó|üŒ˝Ò<äT. Äø±X¯eTTqT+&ç e∫Ãq X¯ã›eTTqT Á>∑Væ≤+∫q dü÷s¡T´&ÉT
‘·sê«‘· Á|ü»\≈£î ‘Ó*dæq uÛ≤wü˝À #Ó|Œæ q~ ªC≤„qeTìμ ù|s¡Tô|{Ϻ #ÓbÕŒ&ÉT.
n|ü
&ÉT dü÷s¡T´&ÉT #Ó|æŒq<˚ H˚&ÉT eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\ s¡÷|üeTT>±
‘·j÷· s¬ ’ eTq eTT+<äsT¡ qï~.
Á|üX¯ï :` MTs¡T eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\ Á|ükÕÔeq ‘ÓdüTÔHêïs¡T? yÓTT<ä≥H˚
eTTd”y¢ Té \ Á>∑+<∏eä TsTTq KTsêHé˝Àì 42`51e yêø£´eTTqT #·÷|æd÷ü Ô
n+<äT˝À <˚e⁄&ÉT Ç˝≤ #ÓbÕŒ&ÉT nì ˇø£ Äj·T‘YqT #ÓbÕŒs¡T. MTs¡T
Væ≤+<äTe⁄\ C≤„qeTTqT uÀ~ÛdüTÔHêïsê? ˝Òø£ eTTd”¢yéT\ C≤„qeTTqT
uÀ~ÛdTü HÔ êïsê? MTs¡T Væ≤+<ä÷ düe÷»eTT˝Àì e´øÏÔ ø£<ë! n≥Te+≥|ü&ÉT
Væ≤+<äTe⁄\ C≤„qeTT #Ó|üŒø£ Ç‘·s¡ eT‘·eTT\ C≤„qeTTqT m+<äT≈£î
#Ó|ü#·THêïs¡T?
»yêãT :` Á|ü|+ü #·eTTqø£+‘·{øÏ ° ˇπø <˚e⁄&ÉTHêï&ÉT, ˇπø C≤„qeTTqï~.
düècÕ˜´~˝À düèwæì˜ ‘·j÷· s¡T #˚dqæ yê&ÉT, C≤„qeTT #Ó|Œæ qyê&ÉT ˇπø <˚e⁄&˚.
n|üŒ{Ïø° Ç|üŒ{Ïø° ˇπø <˚e⁄&ÉT Á|ü|+ü #·eTTq≈£î n~Û|‹ü jÓTÆ j·TTHêï&ÉT.
düècÕ˜´~˝À eT‘·eTT\T ˝Òe⁄. eT‘·eTT\T á eT<Ûä´ ø±\eTT˝À
ø£*j·TT>∑eTT˝À s¬ +&ÉTy˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\ qT+&ç e∫Ãq$. eT‘·eTT\
Á|üdøü ÔÏ e∫Ãq ‘·sê«‘· eTqTwüß\˝À nC≤„qeTT y˚>e∑ TT>± ô|]–b˛sTTq~.
Hê≈£î eT‘·eTT\‘√ dü+ã+<Ûeä TT˝Ò<Tä . <˚e⁄ì |ü<eä∏ TT‘√ dü+ã+<Ûeä TT>±
j·TTqïyê&çqì #Ó|ü
#·THêïqT. KTsêHé yêø£´eTsTTHê, uÛÑ>∑eBZ‘·
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
25
Á|ü‹ ñs¡TeTT Äø±X¯eTT jÓTTø£ÿ X¯ãy› T˚ , nq>± Äø±X¯ yêDÏjT˚ .
<ëìH˚ Ç+ø=ø£ uÛ≤wü˝À ªeV”≤μ nHêïs¡T. eV”≤ nq>± ªe∫Ãq düe÷#ês¡eTTμ
nì ns¡eú TT. yêDÏ nq>± düe÷#ês¡eTT‘√ ≈£L&ÉTø=qï X¯ãe› TT nì
ns¡eú TT. ñs¡TeTT nq>± ª_>∑sZ >¡ ± #Ó|Œü &ÉeTTμ nì ns¡eú TT >∑\<äT.
Äø±X¯eTT ñs¡TeTT≥ Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT eTqeTT $+≥÷H˚ j·TTHêïeTT.
Äø±X¯eTT qT+&ç e#·Tà ∫qï ô|<ä› Á|ü‹ X¯ãe› TT C≤„qeTT‘√ ≈£L&ÉTø=ì
j·TTqï<äì n~ Hê≈£î ‘·|Œü MT≈£î ‘Ó*j·T<äì, dü÷s¡T´&ÉT Äj·Tq $ìq
düe÷#ês¡eTTqT uÛ÷Ñ $Tes¡≈î£ yÓ÷düT≈£îìe∫à eTqTwüß\≈£î #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~.
dü÷s¡T´&ÉT $qï~ ≈£L&Ü Äø±X¯eTT jÓTTø£ÿ ñs¡TeTT\H˚!
Äø±X¯eTT ÄHê{ÏqT+&ç H˚{Ï es¡≈£î Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT
ˇø£e÷s¡sTTHê ñs¡TeTT#·Tqï~. Ä ñs¡TeTT\qT mes¡÷ |ü{+ºÏ #·Tø√˝Ò<Tä .
ñs¡TeTT\ X¯ã›eTT m˝≤ e#·TÃ#·Tqï<√ ø=+<äs¡T #Ó|ü
#·THêïs¡T>±˙,
X¯ã›eTT˝Àj·TTqï ns¡úeTTqT mes¡÷ #Ó|üŒ&ÉeTT ˝Ò<äT. yÓTs¡T|ü⁄\≈£î,
|æ&TÉ >∑T\≈£î Ç˝≤ e#·TÃ#·Tqïeì $es¡D #Ó|
ü #·THêïs¡T >±˙, yê{Ï˝À
<ë–j·TTqï ns¡úeTTqT #Ó|üŒ˝Òø£b˛e⁄#·THêïs¡T. düècÕ˜´~˝À ≈£L&Ü
Äø±X¯eTTqT+&ç eT÷&ÉT s¡øe£ TT\ düŒ+<äq˝Ò e#êÃsTT. 1) ñs¡TeTT,
2) yÓTs¡T|ü⁄, 3) |æ&TÉ >∑T\T. Ç|üŒ{Ïø±\eTT˝À ≈£L&Ü Äø±X¯eTTqT+&ç
eT÷&ÉT düŒ+<äq˝Ò e#·TÃ#·Tqï$. Äø±X¯eTT H˚sT¡ >± eT÷&ÉT düŒ+<äq\qT
|ü+|ü&ÉeTT ˝Ò<äT. Äø±X¯eTT y˚T|òüTeTT\ <ë«sê ‘·q düŒ+<äqqT
ñs¡TeTT\T, yÓTs¡T|ü⁄\T, |æ&TÉ >∑T\ <ë«sê ‘Ó*j·TCÒjT· T#·Tqï~. ñs¡TeTT\T,
yÓTs¡T|ü⁄\T, |æ&ÉT>∑T\T e∫Ãq|ü
&É˝≤¢ es¡¸eTT edüTÔ+<äqT qeTàø£eTT
˝Ò<Tä . ñs¡TeTT\T, yÓTs¡T|ü⁄\T e∫Ãq|ü
&ÉT ø=ìïe÷s¡T¢ es¡¸eTT sêe#·TÃqT,
sê≈£î+&Ü b˛e#·TÃqT. Ç|ü
&ÉT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT y˚T|òTü eTT\T @$T
26
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
#˚j·TT#·Tqïy√, yÓTT<ä≥ düècÕ˜´~˝À ≈£L&Ü Ç<˚ |üì »]–q~. á
|üqT\˝Àì Ä+‘·s¡´eTTqT dü÷s¡T´&ÉT Á>∑Væ≤+#·>∑*>±&ÉT. n+‘˚>±˙
Äø±X¯eTT Á|ü‘´˚ ø£eTsTTq uÛ≤wü˝À, Á|ü‘´˚ ø£eTsTTq C≤„qeTT nì ù|s¡Tô|{Ϻ
#Ó|üŒ˝Ò<äT. Äø±X¯eTTqT+&ç e∫Ãq X¯ã›eTTqT Á>∑Væ≤+∫q dü÷s¡T´&ÉT
‘·sê«‘· Á|ü»\≈£î ‘Ó*dæq uÛ≤wü˝À #Ó|Œæ q~ ªC≤„qeTìμ ù|s¡Tô|{Ϻ #ÓbÕŒ&ÉT.
n|ü
&ÉT dü÷s¡T´&ÉT #Ó|æŒq<˚ H˚&ÉT eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\ s¡÷|üeTT>±
‘·j÷· s¬ ’ eTq eTT+<äsT¡ qï~.
Á|üX¯ï :` MTs¡T eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\ Á|ükÕÔeq ‘ÓdüTÔHêïs¡T? yÓTT<ä≥H˚
eTTd”y¢ Té \ Á>∑+<∏eä TsTTq KTsêHé˝Àì 42`51e yêø£´eTTqT #·÷|æd÷ü Ô
n+<äT˝À <˚e⁄&ÉT Ç˝≤ #ÓbÕŒ&ÉT nì ˇø£ Äj·T‘YqT #ÓbÕŒs¡T. MTs¡T
Væ≤+<äTe⁄\ C≤„qeTTqT uÀ~ÛdüTÔHêïsê? ˝Òø£ eTTd”¢yéT\ C≤„qeTTqT
uÀ~ÛdTü HÔ êïsê? MTs¡T Væ≤+<ä÷ düe÷»eTT˝Àì e´øÏÔ ø£<ë! n≥Te+≥|ü&ÉT
Væ≤+<äTe⁄\ C≤„qeTT #Ó|üŒø£ Ç‘·s¡ eT‘·eTT\ C≤„qeTTqT m+<äT≈£î
#Ó|ü#·THêïs¡T?
»yêãT :` Á|ü|+ü #·eTTqø£+‘·{øÏ ° ˇπø <˚e⁄&ÉTHêï&ÉT, ˇπø C≤„qeTTqï~.
düècÕ˜´~˝À düèwæì˜ ‘·j÷· s¡T #˚dqæ yê&ÉT, C≤„qeTT #Ó|Œæ qyê&ÉT ˇπø <˚e⁄&˚.
n|üŒ{Ïø° Ç|üŒ{Ïø° ˇπø <˚e⁄&ÉT Á|ü|+ü #·eTTq≈£î n~Û|‹ü jÓTÆ j·TTHêï&ÉT.
düècÕ˜´~˝À eT‘·eTT\T ˝Òe⁄. eT‘·eTT\T á eT<Ûä´ ø±\eTT˝À
ø£*j·TT>∑eTT˝À s¬ +&ÉTy˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\ qT+&ç e∫Ãq$. eT‘·eTT\
Á|üdøü ÔÏ e∫Ãq ‘·sê«‘· eTqTwüß\˝À nC≤„qeTT y˚>e∑ TT>± ô|]–b˛sTTq~.
Hê≈£î eT‘·eTT\‘√ dü+ã+<Ûeä TT˝Ò<Tä . <˚e⁄ì |ü<eä∏ TT‘√ dü+ã+<Ûeä TT>±
j·TTqïyê&çqì #Ó|ü
#·THêïqT. KTsêHé yêø£´eTsTTHê, uÛÑ>∑eBZ‘·
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
27
XÀ¢øe£ TsTTHê Hê≈£î s¬ +&É÷ düe÷qy˚T. m+<äTø£q>±! <˚e⁄&ÉT düècÕ˜´~˝À
#Ó|Œæ q C≤„qeTTH˚ yÓTT<ä{ uÛ>Ñ e∑ BZ‘>· ± Áyêj·Tã&çq~. n<˚ C≤„qy˚T
‘·sê«‘· $T>∑‘ê s¬ +&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T>± Áyêj·Tã&çq~. nedüse¡ TTqT
ã{Ϻ MT≈£î C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒjT· T ì$T‘·eÔ TT <˚e⁄ì C≤„qeTTqT eT÷&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\ qT+&ç rdæ #Ó|
ü #·THêïqT ‘·|Œü Hê≈£î Ç~ Hê eT‘·eTT, n~
|üsêsTT eT‘·eTT nqT <Ûë´dü˝<Ò Tä . eT‘·eTT\ì ˙e⁄ ù|s¡T ô|≥Tºø=ìHê,
Hê uÛ≤eeTT˝À n$ nìïj·T÷ <˚e⁄ìï #˚s¡T e÷s¡ZeTT\T>± nq>±
|ü<eä∏ TT\T>± ñqïeì H˚qT nqT≈£î+≥THêïqT.
Á|üXï¯ :` MTs¡T Væ≤+<ä÷ eT‘·dTü ˝ú ≤ ø±<ë! #Ó|Œü +&ç?
»yêãT :` MT ˝…øÿ£ ˝À H˚qT Væ≤+<ä÷ eT‘·dTü &ú HÉ !˚ eT‘·eTT\T ìqï
yÓTTqï e∫Ãq$. n+‘·≈î£ eTT+<äT Væ≤+<äTe⁄\THêïs¡T. nsTT‘˚ n|ü
&ÉT
Væ≤+<äTe⁄\qT Væ≤+<ä÷ eT‘·dTü \ú ì mes¡÷ nHÓ&yç ês¡T ø±<äT. m+<äTø£q>±!
Ä ~qeTT\˝À eT‘·y˚T˝Ò<äT. ø±e⁄q |òü˝≤Hê eT‘·düTú\qT Á|ükÕúeq
sê˝Ò<Tä . á ~qeTTq eTqTwüß\ uÛ≤eeTT Á|üø±s¡yTÓ ‘Æ ˚ H˚qT Væ≤+<ä÷
eT‘·dTü &ú qÉ T. |üPs¡«eTTqï C≤„qeTT Á|üø±s¡yTÓ ‘Æ ˚ H˚qT Væ≤+<ä÷ |ü<dä∏ Tü &ú qÉ T.
H˚qT #Ó|
ü C≤„qeTT˝À eT‘·eTT\ uÛ≤eeTT+&É<Tä . |ü<eä∏ TT\ uÛ≤ey˚T
ñ+&ÉTqT. n+<äTe\q H˚qT #Ó|ü
uÀ<Ûä eT‘ê\≈£î nr‘·yÓTÆq~.
n+<äTe\q qqTï eT‘·eTT\‘√ eTT&çô|≥ºe<äì› eTT+<˚ #Ó|
ü #·THêïqT.
H˚qT #Óù|Œ C≤„qeTTqT $+fÒ eT‘·eTT\ uÛ≤eeTT MT˝À ≈£L&Ü ˝Ò≈î£ +&Ü
b˛e⁄qT. <˚e⁄ìøÏ eT‘·eTT nqTq~ dü]b˛<äT. n+<äTe\q
<Óe’ C≤„qeTT˝À eT‘·eTTqT n&ÉT¶ ô|≥ºe<ä+› &ç.
eT‘·eTT n+fÒ ˙ Çwüeº TT‘√ ≈£L&ÉTø=qï~. ˙ Çwüeº TT <˚e⁄ì
C≤„qeTT e<ä› j·TT+&É≈L£ &É<Tä . <˚e⁄ì C≤„qeTTe<ä› <˚e⁄ì Çwüeº TT+&Ü*
28
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
>±˙ eTq Çwüeº TT+&É≈L£ &É<Tä . <Óe’ e÷s¡eZ TT nq>± |ü<eä∏ TT ñ+&Ée#·TÃqT
>±˙ eT‘·eTT nqT eTq Çwüeº TT ñ+&É≈L£ &É<Tä . |ü<eä∏ TT nq>± e÷s¡eZ TT
nì ns¡eú TT <˚e⁄ì e÷s¡eZ TT Á|üø±s¡eTT eTqeTT q&ÉTyê*. eT‘·eTT
nq>± eTq Çwüeº TT. <˚e⁄ì $wüjT· eTT˝À eTq Çwüeº TT e∫Ãq≥T¢
q&ÉTeø£ <˚e⁄ì e÷s¡ZeTT Á|üø±s¡eTT q&ÉTyê*. n+<äTe\q eTìwæ
ªÇwüºeTTμ nqT |ü<äeTTqT nq>± ªeT‘·eTTμ nqT |ü<äeTTqT <˚e⁄ì
$wüjT· eTT˝À yê&Ée<äì› ‘Ó\T|ü⁄#·THêïeTT. eT‘·eTT nqT |ü<eä TT |üP]Ô>±
Væ≤+B|ü<eä TT. <˚X¯ uÛ≤wü>± uÛ≤s¡‘<· X˚ e¯ TT˝À ø£è‘·, Á‘˚‘êj·TT>∑eTT\˝À
‘Ó\T>∑T uÛ≤wüjT· T+&Ó&~ç . H˚&TÉ ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü ˇø£ sêÅcÕºìøÏ |ü]$T‘·yTÓ Æ
b˛sTTq~. ‘Ó\T>∑T |ü<eä TT\T $T>∑‘ê uÛ≤wü\˝À ø£*dæb˛sTT n$ Ä
uÛ≤cÕ |ü<eä TT\T>±H˚ #Ó|Œü ã&ÉT#·Tqï$. eT‘·eTT nqTq~ <ë«|üsj
¡ T· T>∑eTT
ø£+fÒ eTT+<äT ‘Ó\T>∑T |ü<eä TT>±H˚ j·TT+&˚~. nsTT‘˚ ø±\Áø£eTeTTq
eT‘·eTT nqT |ü<eä TT |üP]Ô Væ≤+B |ü<eä TT>± e÷]b˛sTTq~. z≥T
y˚jT· &ÉeTTqT Væ≤+B uÛ≤wü˝À eT‘·<ëHé nì n+≥THêïs¡T.
eTìwæ Çwüeº TT‘√ ≈£L&ÉTø=ìj·TTqï~ eT‘·eTT. <˚e⁄ì Çwüeº TT‘√
≈£L&ÉTø=qï~ <Óe’ e÷s¡eZ TT, <ëìH˚ |ò<ü eä∏ TT nì n+≥THêïeTT. z≥T
˙≈£î Çwüeº TT e∫Ãq yêìøÏ y˚jT· T#·THêïe⁄. ø±e⁄q z≥T y˚jT· &ÉeTTqT
ªeT‘·<ëHéμ nì nHêïs¡T. <˚e⁄ì C≤„qeTT jÓTTø£ÿ $wüjT· eTT˝À eTìwæ
Çwüeº TT |üìøÏ sê<äT. n+<äTe\q <Óe’ Çwüeº TT Á|üø±s¡eTT q&ÉTee˝…qì,
<˚e⁄ì Á>∑+<∏eä TT˝˝À <˚e⁄&ÉT @$T #ÓbÕŒ&√ <ëì Á|üø±s¡eTT q&ÉT#·T≥≈£î
<Óe’ Á>∑+<∏eä TT\qT eTìwæ nqTdü]+#·T#·THêï&ÉT. n+<äTe\q <˚e⁄ì
$wüjT· eTT˝À ª|ü<yä∏ T˚ eTTK´eTTμ nì #Ó|
ü #·THêïeTT. eT‘·eTT ãj·T≥
Á|ü|+ü #· $wüjT· eTT\˝À |üìøÏ e#·TÃqT. <˚e⁄ì C≤„qeTT˝À eT‘·eTT
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
27
XÀ¢øe£ TsTTHê Hê≈£î s¬ +&É÷ düe÷qy˚T. m+<äTø£q>±! <˚e⁄&ÉT düècÕ˜´~˝À
#Ó|Œæ q C≤„qeTTH˚ yÓTT<ä{ uÛ>Ñ e∑ BZ‘>· ± Áyêj·Tã&çq~. n<˚ C≤„qy˚T
‘·sê«‘· $T>∑‘ê s¬ +&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T>± Áyêj·Tã&çq~. nedüse¡ TTqT
ã{Ϻ MT≈£î C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒjT· T ì$T‘·eÔ TT <˚e⁄ì C≤„qeTTqT eT÷&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\ qT+&ç rdæ #Ó|
ü #·THêïqT ‘·|Œü Hê≈£î Ç~ Hê eT‘·eTT, n~
|üsêsTT eT‘·eTT nqT <Ûë´dü˝<Ò Tä . eT‘·eTT\ì ˙e⁄ ù|s¡T ô|≥Tºø=ìHê,
Hê uÛ≤eeTT˝À n$ nìïj·T÷ <˚e⁄ìï #˚s¡T e÷s¡ZeTT\T>± nq>±
|ü<eä∏ TT\T>± ñqïeì H˚qT nqT≈£î+≥THêïqT.
Á|üXï¯ :` MTs¡T Væ≤+<ä÷ eT‘·dTü ˝ú ≤ ø±<ë! #Ó|Œü +&ç?
»yêãT :` MT ˝…øÿ£ ˝À H˚qT Væ≤+<ä÷ eT‘·dTü &ú HÉ !˚ eT‘·eTT\T ìqï
yÓTTqï e∫Ãq$. n+‘·≈î£ eTT+<äT Væ≤+<äTe⁄\THêïs¡T. nsTT‘˚ n|ü
&ÉT
Væ≤+<äTe⁄\qT Væ≤+<ä÷ eT‘·dTü \ú ì mes¡÷ nHÓ&yç ês¡T ø±<äT. m+<äTø£q>±!
Ä ~qeTT\˝À eT‘·y˚T˝Ò<äT. ø±e⁄q |òü˝≤Hê eT‘·düTú\qT Á|ükÕúeq
sê˝Ò<Tä . á ~qeTTq eTqTwüß\ uÛ≤eeTT Á|üø±s¡yTÓ ‘Æ ˚ H˚qT Væ≤+<ä÷
eT‘·dTü &ú qÉ T. |üPs¡«eTTqï C≤„qeTT Á|üø±s¡yTÓ ‘Æ ˚ H˚qT Væ≤+<ä÷ |ü<dä∏ Tü &ú qÉ T.
H˚qT #Ó|
ü C≤„qeTT˝À eT‘·eTT\ uÛ≤eeTT+&É<Tä . |ü<eä∏ TT\ uÛ≤ey˚T
ñ+&ÉTqT. n+<äTe\q H˚qT #Ó|ü
uÀ<Ûä eT‘ê\≈£î nr‘·yÓTÆq~.
n+<äTe\q qqTï eT‘·eTT\‘√ eTT&çô|≥ºe<äì› eTT+<˚ #Ó|
ü #·THêïqT.
H˚qT #Óù|Œ C≤„qeTTqT $+fÒ eT‘·eTT\ uÛ≤eeTT MT˝À ≈£L&Ü ˝Ò≈î£ +&Ü
b˛e⁄qT. <˚e⁄ìøÏ eT‘·eTT nqTq~ dü]b˛<äT. n+<äTe\q
<Óe’ C≤„qeTT˝À eT‘·eTTqT n&ÉT¶ ô|≥ºe<ä+› &ç.
eT‘·eTT n+fÒ ˙ Çwüeº TT‘√ ≈£L&ÉTø=qï~. ˙ Çwüeº TT <˚e⁄ì
C≤„qeTT e<ä› j·TT+&É≈L£ &É<Tä . <˚e⁄ì C≤„qeTTe<ä› <˚e⁄ì Çwüeº TT+&Ü*
28
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
>±˙ eTq Çwüeº TT+&É≈L£ &É<Tä . <Óe’ e÷s¡eZ TT nq>± |ü<eä∏ TT ñ+&Ée#·TÃqT
>±˙ eT‘·eTT nqT eTq Çwüeº TT ñ+&É≈L£ &É<Tä . |ü<eä∏ TT nq>± e÷s¡eZ TT
nì ns¡eú TT <˚e⁄ì e÷s¡eZ TT Á|üø±s¡eTT eTqeTT q&ÉTyê*. eT‘·eTT
nq>± eTq Çwüeº TT. <˚e⁄ì $wüjT· eTT˝À eTq Çwüeº TT e∫Ãq≥T¢
q&ÉTeø£ <˚e⁄ì e÷s¡ZeTT Á|üø±s¡eTT q&ÉTyê*. n+<äTe\q eTìwæ
ªÇwüºeTTμ nqT |ü<äeTTqT nq>± ªeT‘·eTTμ nqT |ü<äeTTqT <˚e⁄ì
$wüjT· eTT˝À yê&Ée<äì› ‘Ó\T|ü⁄#·THêïeTT. eT‘·eTT nqT |ü<eä TT |üP]Ô>±
Væ≤+B|ü<eä TT. <˚X¯ uÛ≤wü>± uÛ≤s¡‘<· X˚ e¯ TT˝À ø£è‘·, Á‘˚‘êj·TT>∑eTT\˝À
‘Ó\T>∑T uÛ≤wüjT· T+&Ó&~ç . H˚&TÉ ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü ˇø£ sêÅcÕºìøÏ |ü]$T‘·yTÓ Æ
b˛sTTq~. ‘Ó\T>∑T |ü<eä TT\T $T>∑‘ê uÛ≤wü\˝À ø£*dæb˛sTT n$ Ä
uÛ≤cÕ |ü<eä TT\T>±H˚ #Ó|Œü ã&ÉT#·Tqï$. eT‘·eTT nqTq~ <ë«|üsj
¡ T· T>∑eTT
ø£+fÒ eTT+<äT ‘Ó\T>∑T |ü<eä TT>±H˚ j·TT+&˚~. nsTT‘˚ ø±\Áø£eTeTTq
eT‘·eTT nqT |ü<eä TT |üP]Ô Væ≤+B |ü<eä TT>± e÷]b˛sTTq~. z≥T
y˚jT· &ÉeTTqT Væ≤+B uÛ≤wü˝À eT‘·<ëHé nì n+≥THêïs¡T.
eTìwæ Çwüeº TT‘√ ≈£L&ÉTø=ìj·TTqï~ eT‘·eTT. <˚e⁄ì Çwüeº TT‘√
≈£L&ÉTø=qï~ <Óe’ e÷s¡eZ TT, <ëìH˚ |ò<ü eä∏ TT nì n+≥THêïeTT. z≥T
˙≈£î Çwüeº TT e∫Ãq yêìøÏ y˚jT· T#·THêïe⁄. ø±e⁄q z≥T y˚jT· &ÉeTTqT
ªeT‘·<ëHéμ nì nHêïs¡T. <˚e⁄ì C≤„qeTT jÓTTø£ÿ $wüjT· eTT˝À eTìwæ
Çwüeº TT |üìøÏ sê<äT. n+<äTe\q <Óe’ Çwüeº TT Á|üø±s¡eTT q&ÉTee˝…qì,
<˚e⁄ì Á>∑+<∏eä TT˝˝À <˚e⁄&ÉT @$T #ÓbÕŒ&√ <ëì Á|üø±s¡eTT q&ÉT#·T≥≈£î
<Óe’ Á>∑+<∏eä TT\qT eTìwæ nqTdü]+#·T#·THêï&ÉT. n+<äTe\q <˚e⁄ì
$wüjT· eTT˝À ª|ü<yä∏ T˚ eTTK´eTTμ nì #Ó|
ü #·THêïeTT. eT‘·eTT ãj·T≥
Á|ü|+ü #· $wüjT· eTT\˝À |üìøÏ e#·TÃqT. <˚e⁄ì C≤„qeTT˝À eT‘·eTT
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
29
nqT |ü<eä TTqT ñ|üj÷Ó –ùdÔ <˚e⁄&ÉT ªª˙ Çwüeº ÷! Hê Çwüeº ÷!μμ nì
nq>∑\&ÉT. Ä<Ûë´‹àø£ C≤„qeTT˝À |ü<eä∏ TT. Á|ü|+ü #· C≤„qeTT˝À eT‘·eTT
nedüse¡ TT. nsTT‘˚ eTìwæ <˚e⁄ì $wüjT· eTT˝À eT‘·eTTqT nqTdü]+#·T≥
e\q eTìwæøÏ <Ó’eC≤„qeTT ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~. H˚qT <Ó’e
$wüjT· eTT˝À <˚e⁄ì Çwüeº TTqT nqTdü]+∫ q&ÉT#·T≥ e\q Hê≈£î me]ø°
‘Ó*j·Tì C≤„qeTT ‘Ó*dæq~. n+<äTe\q düècÕ˜´~˝À Äø±X¯yêDÏ @$T
#Ó|æŒq<√, m˝≤ #Ó|æŒq<√ ‘Ó*j·T>∑*>±qT. Hê≈£î ‘Ó\TdüT ø£qTø£
<Ûs’Ó ´¡ eTT>± MT≈£î #Ó|Œü >∑\T>∑T#·THêïqT. Á|ü|+ü #· $wüjT· eTT\˝À nq>±
Hê ≈£î≥T+ãeTT˝À Hê Çwüeº TT Á|üø±s¡eTT q&ÉTee˝…qì #Ó|
ü #·T+<äTqT.
Hê ≈£î≥T+ãeTT˝À n+‘ê Hê Çwüyº T˚ , n+<äTe\q Á|ü|+ü #· $wüjT· eTT˝À
eT‘·eTT ñ+&Ée˝…qì, <˚e⁄ì $wüj·TeTT˝À eT‘·eTT ñ+&É≈£L&É<äì
#Ó|
ü #·THêïqT. ˙≈£î á $es¡eTT ‘Ó*j·Tø£ nìï#√≥¢ <Óe’ e÷s¡eZ TT˝À
≈£L&Ü eT‘·eTTH˚ #Ó|
ü #·THêïe⁄. H˚qT n˝≤ #Ó|Œü &ÉeTT ˝Ò<Tä .
ªeT‘·eTTμ nqT |ü<äeTT Væ≤+B uÛ≤wü˝À $T–*b˛sTTq~.
yêdüeÔ eTT>± z≥T nqT |ü<eä TT Væ≤+B uÛ≤wü˝Àì~. nsTT‘˚ z≥T
nqTq~ ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À ‘Ó\T>∑T |ü<eä TT>± #Ó|
ü #·THêïeTT. eT‘·<ëHé
nqT e÷≥qT #Ó|
ü #·÷ ªeT‘·eTTμ nqT |ü<eä TTqT Væ≤+B |ü<eä TT>±
nqTø=+≥THêïeTT. nø£ÿ&É ªeT‘·<ëHéμ nì nqï|ü
&ÉT ‘·q Çwüeº TTqT
<ëqeTT #˚j·TT≥ nì ns¡úeTT e#·TÃ#·Tqï~. <˚e⁄ì $wüj·TeTT˝À
<˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q≥T¢ nq>± <˚e⁄ì C≤„qeTTqï≥T¢ q&ÉTee˝…qT. nø£ÿ&É
eTq Çwüeº TT |üìøÏsê<äT. eTq Çwüeº TTqT Á|üøÿ£ Ç+{À¢ b˛sTT #Ó|Œæ Hê
yês¡T eTq Çwüeº TTqT ˇ|ü
ø√s¡T. ˙ Çwüeº TTqT ˙ Á|üøÿ£ Ç+{Ïyêπs
ˇ|ü
ø√q|ü
&ÉT m+‘√ ô|<ä› <˚e⁄&ÉT eTT+<äs¡ m+‘√ ∫qïyê&ÉsTTq ˙
30
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
Çwüeº TTqT <˚e⁄&ÉT ˇ|ü
ø=qTHê! MTπs #Ó|Œü +&ç. n+<äTe\q ˙ Çwüeº TTqT
˙ Ç+{Ï˝À #·÷|ü⁄ø√, <˚e⁄ì $wüjT· eTT˝À #·÷|üe<äT.› eT‘·eTT nqTq~
<˚e⁄ì C≤„qeTTe<ä› ñ+&É≈L£ &É<Tä . eTìwæ <˚e⁄ìøÏ Çwüß&º TÉ >± ñ+&Ée˝…qT.
Á|üX¯ï :` ˙ e÷≥ Á|üø±s¡yÓTÆ‘˚ <˚e⁄&ÉT ˇø=ÿø£ÿ eT‘·eTTq≈£î ˇø=ÿø£ÿ
Á>∑+<∏eä TTqT m+<äT≈£î #ÓbÕŒ&ÉT? <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\T eT÷&É÷ eT÷&ÉT ù|s¡‘¢ √
y˚sT¡ y˚sT¡ >± ñHêïsTT ø£<ë! Ä Á>∑+<∏eä TT\qT nqTdü]+#˚ y˚TeTT eT÷&ÉT
eT‘·eTT\THêïj·Tì #Ó|ü #·THêïeTT. me] eT‘·eTT˝À yê]ì ñ+&ÉeTì
#Ó|ü #·THêïeTT. <˚e⁄&ç∫Ãq Á>∑+<∏eä TT\˝À uÛ>Ñ e∑ BZ‘· Væ≤+<äTe⁄\ø£˙,
u…_’ \T Åø¬ d’ eÔü ⁄\ø£˙, KTsêHé eTTd”y¢ Té \ø£˙ #Ó|ü #·THêïeTT ø£<ë! <˚e⁄ì
Á>∑+<∏eä TT\qT ã{Ïj
º T˚ ø£<ë! eT÷&ÉT eT‘·eTT\ ù|s¡T¢ #Ó|ü #·THêïeTT.
MTs¡T <˚e⁄ì C≤„q $wüjT· eTT˝À eT‘·eTT\ Á|üdøü ÔÏ ñ+&É≈L£ &É<ìä #Ó|Œæ
q|ü&ÉT eTTd”y¢ Té \T KTsêHé m+<äT≈£î #·<yä ê*? Åø¬ d’ eÔü ⁄\T u…_’ \TqT
m+<äT≈£î #·<yä ê*? Væ≤+<äTe⁄\T uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T m+<äT≈£î #·<yä ê*? e÷
e÷≥≈£î »yêãTqT #Ó|Œü +&ç.
»yêãT :` eT‘·eTTqTã{Ϻ Á>∑+<∏eä TT e∫Ãq<ë? Á>∑+<∏eä TTqTã{Ϻ eT‘·eTT
|ü⁄{Ϻq<ë! nì H˚qT n&ÉT>∑T#·THêïqT, MTs¡T #Ó|üŒ>∑\sê? uÛÑ>∑eBZ‘·
C≤„qeTTqT ø£èwüß&í TÉ ◊<äTy˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\ |üPs¡«eTT nq>± 5150
ô|’q #Ó|æŒj·TTHêï&ÉT. ÄHê&ÉT Væ≤+<ä÷eT‘·eTT nqTq~ ˝Ò<äT. Ä
ø±\eTT˝À eT‘·eTT nqT e÷fÒ ˝Ò<Tä . uÛ>Ñ e∑ BZ‘· #Ó|Œæ q ø=+‘·ø±\eTTq≈£î
ˇø£{Ï ˝Òø£ s¬ +&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\˝À uÛ>Ñ e∑ BZ‘· C≤„qeTTqT #˚‹‘√ Áyêdæq
Á>∑+<∏eä TT>± yê´düT&ÉT ‘·j÷· s¡T #˚XÊ&ÉT. n˝≤ uÛ>Ñ e∑ BZ‘ê Á>∑+<∏eä TT
‘·j÷· s¡sTTq eT÷&ÉT y˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î nq>±! Ç|üŒ{Ïø° <ë<ë|ü⁄>±
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
29
nqT |ü<eä TTqT ñ|üj÷Ó –ùdÔ <˚e⁄&ÉT ªª˙ Çwüeº ÷! Hê Çwüeº ÷!μμ nì
nq>∑\&ÉT. Ä<Ûë´‹àø£ C≤„qeTT˝À |ü<eä∏ TT. Á|ü|+ü #· C≤„qeTT˝À eT‘·eTT
nedüse¡ TT. nsTT‘˚ eTìwæ <˚e⁄ì $wüjT· eTT˝À eT‘·eTTqT nqTdü]+#·T≥
e\q eTìwæøÏ <Ó’eC≤„qeTT ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~. H˚qT <Ó’e
$wüjT· eTT˝À <˚e⁄ì Çwüeº TTqT nqTdü]+∫ q&ÉT#·T≥ e\q Hê≈£î me]ø°
‘Ó*j·Tì C≤„qeTT ‘Ó*dæq~. n+<äTe\q düècÕ˜´~˝À Äø±X¯yêDÏ @$T
#Ó|æŒq<√, m˝≤ #Ó|æŒq<√ ‘Ó*j·T>∑*>±qT. Hê≈£î ‘Ó\TdüT ø£qTø£
<Ûs’Ó ´¡ eTT>± MT≈£î #Ó|Œü >∑\T>∑T#·THêïqT. Á|ü|+ü #· $wüjT· eTT\˝À nq>±
Hê ≈£î≥T+ãeTT˝À Hê Çwüeº TT Á|üø±s¡eTT q&ÉTee˝…qì #Ó|
ü #·T+<äTqT.
Hê ≈£î≥T+ãeTT˝À n+‘ê Hê Çwüyº T˚ , n+<äTe\q Á|ü|+ü #· $wüjT· eTT˝À
eT‘·eTT ñ+&Ée˝…qì, <˚e⁄ì $wüj·TeTT˝À eT‘·eTT ñ+&É≈£L&É<äì
#Ó|
ü #·THêïqT. ˙≈£î á $es¡eTT ‘Ó*j·Tø£ nìï#√≥¢ <Óe’ e÷s¡eZ TT˝À
≈£L&Ü eT‘·eTTH˚ #Ó|
ü #·THêïe⁄. H˚qT n˝≤ #Ó|Œü &ÉeTT ˝Ò<Tä .
ªeT‘·eTTμ nqT |ü<äeTT Væ≤+B uÛ≤wü˝À $T–*b˛sTTq~.
yêdüeÔ eTT>± z≥T nqT |ü<eä TT Væ≤+B uÛ≤wü˝Àì~. nsTT‘˚ z≥T
nqTq~ ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À ‘Ó\T>∑T |ü<eä TT>± #Ó|
ü #·THêïeTT. eT‘·<ëHé
nqT e÷≥qT #Ó|
ü #·÷ ªeT‘·eTTμ nqT |ü<eä TTqT Væ≤+B |ü<eä TT>±
nqTø=+≥THêïeTT. nø£ÿ&É ªeT‘·<ëHéμ nì nqï|ü
&ÉT ‘·q Çwüeº TTqT
<ëqeTT #˚j·TT≥ nì ns¡úeTT e#·TÃ#·Tqï~. <˚e⁄ì $wüj·TeTT˝À
<˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q≥T¢ nq>± <˚e⁄ì C≤„qeTTqï≥T¢ q&ÉTee˝…qT. nø£ÿ&É
eTq Çwüeº TT |üìøÏsê<äT. eTq Çwüeº TTqT Á|üøÿ£ Ç+{À¢ b˛sTT #Ó|Œæ Hê
yês¡T eTq Çwüeº TTqT ˇ|ü
ø√s¡T. ˙ Çwüeº TTqT ˙ Á|üøÿ£ Ç+{Ïyêπs
ˇ|ü
ø√q|ü
&ÉT m+‘√ ô|<ä› <˚e⁄&ÉT eTT+<äs¡ m+‘√ ∫qïyê&ÉsTTq ˙
30
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
Çwüeº TTqT <˚e⁄&ÉT ˇ|ü
ø=qTHê! MTπs #Ó|Œü +&ç. n+<äTe\q ˙ Çwüeº TTqT
˙ Ç+{Ï˝À #·÷|ü⁄ø√, <˚e⁄ì $wüjT· eTT˝À #·÷|üe<äT.› eT‘·eTT nqTq~
<˚e⁄ì C≤„qeTTe<ä› ñ+&É≈L£ &É<Tä . eTìwæ <˚e⁄ìøÏ Çwüß&º TÉ >± ñ+&Ée˝…qT.
Á|üX¯ï :` ˙ e÷≥ Á|üø±s¡yÓTÆ‘˚ <˚e⁄&ÉT ˇø=ÿø£ÿ eT‘·eTTq≈£î ˇø=ÿø£ÿ
Á>∑+<∏eä TTqT m+<äT≈£î #ÓbÕŒ&ÉT? <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\T eT÷&É÷ eT÷&ÉT ù|s¡‘¢ √
y˚sT¡ y˚sT¡ >± ñHêïsTT ø£<ë! Ä Á>∑+<∏eä TT\qT nqTdü]+#˚ y˚TeTT eT÷&ÉT
eT‘·eTT\THêïj·Tì #Ó|ü #·THêïeTT. me] eT‘·eTT˝À yê]ì ñ+&ÉeTì
#Ó|ü #·THêïeTT. <˚e⁄&ç∫Ãq Á>∑+<∏eä TT\˝À uÛ>Ñ e∑ BZ‘· Væ≤+<äTe⁄\ø£˙,
u…_’ \T Åø¬ d’ eÔü ⁄\ø£˙, KTsêHé eTTd”y¢ Té \ø£˙ #Ó|ü #·THêïeTT ø£<ë! <˚e⁄ì
Á>∑+<∏eä TT\qT ã{Ïj
º T˚ ø£<ë! eT÷&ÉT eT‘·eTT\ ù|s¡T¢ #Ó|ü #·THêïeTT.
MTs¡T <˚e⁄ì C≤„q $wüjT· eTT˝À eT‘·eTT\ Á|üdøü ÔÏ ñ+&É≈L£ &É<ìä #Ó|Œæ
q|ü&ÉT eTTd”y¢ Té \T KTsêHé m+<äT≈£î #·<yä ê*? Åø¬ d’ eÔü ⁄\T u…_’ \TqT
m+<äT≈£î #·<yä ê*? Væ≤+<äTe⁄\T uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T m+<äT≈£î #·<yä ê*? e÷
e÷≥≈£î »yêãTqT #Ó|Œü +&ç.
»yêãT :` eT‘·eTTqTã{Ϻ Á>∑+<∏eä TT e∫Ãq<ë? Á>∑+<∏eä TTqTã{Ϻ eT‘·eTT
|ü⁄{Ϻq<ë! nì H˚qT n&ÉT>∑T#·THêïqT, MTs¡T #Ó|üŒ>∑\sê? uÛÑ>∑eBZ‘·
C≤„qeTTqT ø£èwüß&í TÉ ◊<äTy˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\ |üPs¡«eTT nq>± 5150
ô|’q #Ó|æŒj·TTHêï&ÉT. ÄHê&ÉT Væ≤+<ä÷eT‘·eTT nqTq~ ˝Ò<äT. Ä
ø±\eTT˝À eT‘·eTT nqT e÷fÒ ˝Ò<Tä . uÛ>Ñ e∑ BZ‘· #Ó|Œæ q ø=+‘·ø±\eTTq≈£î
ˇø£{Ï ˝Òø£ s¬ +&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\˝À uÛ>Ñ e∑ BZ‘· C≤„qeTTqT #˚‹‘√ Áyêdæq
Á>∑+<∏eä TT>± yê´düT&ÉT ‘·j÷· s¡T #˚XÊ&ÉT. n˝≤ uÛ>Ñ e∑ BZ‘ê Á>∑+<∏eä TT
‘·j÷· s¡sTTq eT÷&ÉT y˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î nq>±! Ç|üŒ{Ïø° <ë<ë|ü⁄>±
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
31
s¬ +&ÉT y˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\ |üPs¡«eTT @düTÁ|üuTÑÛ e⁄ ø=+‘· C≤„qeTTqT
#Ó|Œü >±, <ëìì Ä<Ûës¡eTT #˚dTü ø=ì e+<äs¬ ≥T¢ m≈£îÿe>± u…_’ \T nqT
Á>∑+<∏eä TTqT ‘·j÷· s¡T #˚XÊs¡T. H˚&TÉ u…_’ \T˝À @düT #Ó|Œæ q e÷≥\T
Hê\T>∑T düTyês¡\Ô T>± j·TT+&É>± ô|>’ ± 62 uÛ≤>∑eTT\qT n<Ûë´j·TeTT\T>±
ÁyêXÊs¡T. düsπ Ä ~qeTT Á|ü‘´˚ ø£eTsTTq Åø¬ d’ eÔü eT‘·eTT+&˚<ë? n˝≤π>
u…_’ \T ‘·j÷· s¡sTTq ‘·sê«‘· Äs¡Te+<ä\ dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î õÁãj˚T˝Ÿ
eTTVü≤eTà<é Á|üeø£Ô>±]øÏ C≤„qeTT #Ó|üŒ>±, ‘·sê«‘· KTsêHé Á>∑+<∏äeTT
≈£L&Ü ‘·j÷· s¡sTTq~. á Á>∑+<∏eä TT\qT eT÷&ç+{Ïì <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\ì
n+≥THêïeTT. á eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝À <˚e⁄ì <Ûsä à¡ eTT\T >∑\e⁄.
eTìwæ jÓTTø£ÿ eT‹>±˙, nqTeT‹>±˙, Çwüeº TT>±˙ á Á>∑+<∏eä TT\˝À
@e÷Á‘·eTT ˝Òe⁄. <˚e⁄&ÉT KTsêHéqT eTTd”¢yéT\ø£˙, u…’_\T Ŭø’düÔe⁄\ø£˙,
uÛ>Ñ e∑ B‘·Z Væ≤+<äTe⁄\ø£˙ ù|s¡Tô|{Ϻ #Ó|Œü ˝Ò<Tä . Væ≤+<äTe⁄\ì>±˙, Åø¬ d’ eÔü ⁄\ì
>±˙, eTTd”y¢ Té \ì>±˙ Á|ü‘´˚ øÏ+∫ #Ó|Œü ø£ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝Àq÷ düeTdüÔ
e÷qe⁄\≈£î #Ó|
ü Væ≤‘√|ü<X˚ e¯ T˙, düeTdüÔ »qT\≈£î ‘Ó\T|ü⁄ C≤„qeTì
#Ó|üŒã&çq~ ‘·|üŒ Ç~ |òü˝≤Hê eT‘·eTT yê]ø£ì #Ó|üŒ˝Ò<äT.
n≥Te+≥|ü
&ÉT eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\T eTqTwüß\+<ä]e>∑TqT. ˇø£
eT‘·eTTq≈£î ˇø£ Á>∑+<∏eä TT |ü]$T‘·eTT ø±<äT. eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
düeTdüÔ »qT\$j·Tì <˚e⁄&ÉT eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝À #Ó|Œæ j·TT+&É>±, Ç~
e÷ Á>∑+<∏eä TT n~ MT Á>∑+<∏eä TT nì m+<äT≈£î nqTø√yê*. eTqTwüß˝Ò
eT‘·eTT\qT düèwæ̃+#·Tø=ì eTqTwüß˝Ò y˚sT¡ y˚sT¡ eT‘·eTT\T>± $&çb˛sTT
Á>∑+<∏äeTT\qT ≈£L&Ü |ü+#·Tø√e&ÉeTT #˚XÊs¡T. Ç<ä+‘ê eTqTwüß\T
#˚dqæ ‘·|Œæ <äeTT˝Ò ‘·|Œü <˚e⁄&ÉT mø£ÿ&Ü ‘·q C≤„qeTTqT>±˙, ‘êH˚
düèwæ̃+∫q eTqTwüß\qT>±˙ $uÛõÑ +#· ˝Ò<Tä . <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qeTT
32
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
eTqTwüß\+<ä]ø° düe÷qeTT>± j·TT+&É>±, eTqTwüß˝Ò <˚e⁄ì C≤„qeTTqT
Hê~ ˙~ j·Tì y˚sT¡ #˚dæ #Ó|
ü ø√e&ÉeTT e\q, Ç+‘·es¡≈î£ @ eT‘·dTü ìú ø°
<˚e⁄ì C≤„qeTT ns¡eú TT ø±≈£î+&É b˛sTTq<äì #Ó|Œü e#·TÃqT. uÛ>Ñ e∑ BZ‘·
C≤„qeTT Væ≤+<äTe⁄\≈£î, u…_’ \T C≤„qeTT Åø¬ d’ eÔü ⁄\≈£î, KTsêHé C≤„qeTT
eTTd”y¢ Té \≈£î dü+|üPs¡eí TT>± ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛e&ÉyT˚ ø±ø£, <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q
C≤„qeTTqT y˚sT¡ $<Ûeä TT>± ns¡eú TT #˚dTü ø√e&ÉeTT »]–q~. eTTd”y¢ Té
u…’_\TqT, uÛÑ>∑eBZ‘·qT ‘·q KTsêHée˝… #·÷∫q|ü
&ÉT Ä ¬s+&ÉT
Á>∑+<∏äeTT\qT n˝≤¢Vt≤H˚ Ç#êÃ&Éì ‘Ó*dæ >ös¡$+∫q|ü
&ÉT, n˝≤¢Vt≤
#Ó|Œæ q C≤„qeTT dü+|üPs¡eí TT>± ns¡eú TT ø±>∑\<äT. n˝≤π> Åø¬ d’ eÔü ⁄&ÉT
KTsêHéqT, uÛÑ>∑eBZ‘·qT ‘·q u…’_˝Ÿe˝… uÛ≤$+∫q|ü
&ÉT, Ä ¬s+&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\qT <˚e⁄&˚ Ç#êÃ&Éì >ös¡$+∫q|ü
&ÉT <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qeTT
ns¡eú TT ø±>∑\<äT. n<˚ $<Ûeä TT>± Væ≤+<äTe⁄ u…_’ \TqT, KTsêHéqT ‘·q
uÛÑ>∑eBZ‘·e˝… #·÷&É>∑*–q|ü
&ÉT, Ä ¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T <Ó’e Á>∑+<∏äeTT˝Ò
j·Tì ‘·\∫ >ös¡$+∫q|ü
&ÉT, |üse¡ ÷‘·àjÓTÆ q <Óe’ eTT #Ó|Œæ q C≤„qeTT
Væ≤+<äTe⁄\≈£î dü+|üPs¡eí TT>± ns¡eú TT ø±>∑\<äT.
nsTT‘˚ H˚&TÉ ˇø£ eT‘·eTT yês¡T eT]jÓTTø£ eT‘·eTT yê]ì
<˚«wüeTT‘√ #·÷dü÷Ô <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qeTTqT ≈£L&Ü n>ös¡e|üsT¡ düTHÔ êïs¡T.
me]øÏ yês¡T yê]yê] eT‘·eTT˝Ò dü]jÓTÆ qe˙, Ç‘·s¡ eT‘·eTT\˝À C≤„qy˚T
˝Ò<˙ä , eT‘· <˚«wüeTT ø£*j
Z T· THêïs¡T. n+<ä]ø° düèwæ̃øs£ Ô¡ ˇø£&j
˚ T· ˙,
n+<ä]ø° ‘·+Á&çe˝…qTqï <˚e⁄&ÉT ˇø£&q˚ ˙ ‘Ó*j·Tø£ ˇπø <Óe’ C≤„qeTTqï
<Óe’ Á>∑+<∏eä TT\qT y˚sT¡ y˚sT¡ >± #·÷düTHÔ êïs¡T. u…_’ \T n+fÒ Væ≤+<äTe⁄\≈£î
@e÷Á‘·eTT dü]b˛<äT. uÛÑ>∑eBZ‘· n+fÒ Å¬ø’düÔe⁄\≈£î ≈£L&Ü @e÷Á‘·eTT
dü]b˛<äT. s¬ +&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝Àj·TTqï C≤„qeTT ˇø£ÿfÒ nsTTHê, s¬ +&ÉT
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
31
s¬ +&ÉT y˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\ |üPs¡«eTT @düTÁ|üuTÑÛ e⁄ ø=+‘· C≤„qeTTqT
#Ó|Œü >±, <ëìì Ä<Ûës¡eTT #˚dTü ø=ì e+<äs¬ ≥T¢ m≈£îÿe>± u…_’ \T nqT
Á>∑+<∏eä TTqT ‘·j÷· s¡T #˚XÊs¡T. H˚&TÉ u…_’ \T˝À @düT #Ó|Œæ q e÷≥\T
Hê\T>∑T düTyês¡\Ô T>± j·TT+&É>± ô|>’ ± 62 uÛ≤>∑eTT\qT n<Ûë´j·TeTT\T>±
ÁyêXÊs¡T. düsπ Ä ~qeTT Á|ü‘´˚ ø£eTsTTq Åø¬ d’ eÔü eT‘·eTT+&˚<ë? n˝≤π>
u…_’ \T ‘·j÷· s¡sTTq ‘·sê«‘· Äs¡Te+<ä\ dü+e‘·‡s¡eTT\≈£î õÁãj˚T˝Ÿ
eTTVü≤eTà<é Á|üeø£Ô>±]øÏ C≤„qeTT #Ó|üŒ>±, ‘·sê«‘· KTsêHé Á>∑+<∏äeTT
≈£L&Ü ‘·j÷· s¡sTTq~. á Á>∑+<∏eä TT\qT eT÷&ç+{Ïì <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\ì
n+≥THêïeTT. á eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝À <˚e⁄ì <Ûsä à¡ eTT\T >∑\e⁄.
eTìwæ jÓTTø£ÿ eT‹>±˙, nqTeT‹>±˙, Çwüeº TT>±˙ á Á>∑+<∏eä TT\˝À
@e÷Á‘·eTT ˝Òe⁄. <˚e⁄&ÉT KTsêHéqT eTTd”¢yéT\ø£˙, u…’_\T Ŭø’düÔe⁄\ø£˙,
uÛ>Ñ e∑ B‘·Z Væ≤+<äTe⁄\ø£˙ ù|s¡Tô|{Ϻ #Ó|Œü ˝Ò<Tä . Væ≤+<äTe⁄\ì>±˙, Åø¬ d’ eÔü ⁄\ì
>±˙, eTTd”y¢ Té \ì>±˙ Á|ü‘´˚ øÏ+∫ #Ó|Œü ø£ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝Àq÷ düeTdüÔ
e÷qe⁄\≈£î #Ó|
ü Væ≤‘√|ü<X˚ e¯ T˙, düeTdüÔ »qT\≈£î ‘Ó\T|ü⁄ C≤„qeTì
#Ó|üŒã&çq~ ‘·|üŒ Ç~ |òü˝≤Hê eT‘·eTT yê]ø£ì #Ó|üŒ˝Ò<äT.
n≥Te+≥|ü
&ÉT eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\T eTqTwüß\+<ä]e>∑TqT. ˇø£
eT‘·eTTq≈£î ˇø£ Á>∑+<∏eä TT |ü]$T‘·eTT ø±<äT. eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
düeTdüÔ »qT\$j·Tì <˚e⁄&ÉT eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝À #Ó|Œæ j·TT+&É>±, Ç~
e÷ Á>∑+<∏eä TT n~ MT Á>∑+<∏eä TT nì m+<äT≈£î nqTø√yê*. eTqTwüß˝Ò
eT‘·eTT\qT düèwæ̃+#·Tø=ì eTqTwüß˝Ò y˚sT¡ y˚sT¡ eT‘·eTT\T>± $&çb˛sTT
Á>∑+<∏äeTT\qT ≈£L&Ü |ü+#·Tø√e&ÉeTT #˚XÊs¡T. Ç<ä+‘ê eTqTwüß\T
#˚dqæ ‘·|Œæ <äeTT˝Ò ‘·|Œü <˚e⁄&ÉT mø£ÿ&Ü ‘·q C≤„qeTTqT>±˙, ‘êH˚
düèwæ̃+∫q eTqTwüß\qT>±˙ $uÛõÑ +#· ˝Ò<Tä . <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qeTT
32
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
eTqTwüß\+<ä]ø° düe÷qeTT>± j·TT+&É>±, eTqTwüß˝Ò <˚e⁄ì C≤„qeTTqT
Hê~ ˙~ j·Tì y˚sT¡ #˚dæ #Ó|
ü ø√e&ÉeTT e\q, Ç+‘·es¡≈î£ @ eT‘·dTü ìú ø°
<˚e⁄ì C≤„qeTT ns¡eú TT ø±≈£î+&É b˛sTTq<äì #Ó|Œü e#·TÃqT. uÛ>Ñ e∑ BZ‘·
C≤„qeTT Væ≤+<äTe⁄\≈£î, u…_’ \T C≤„qeTT Åø¬ d’ eÔü ⁄\≈£î, KTsêHé C≤„qeTT
eTTd”y¢ Té \≈£î dü+|üPs¡eí TT>± ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛e&ÉyT˚ ø±ø£, <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q
C≤„qeTTqT y˚sT¡ $<Ûeä TT>± ns¡eú TT #˚dTü ø√e&ÉeTT »]–q~. eTTd”y¢ Té
u…’_\TqT, uÛÑ>∑eBZ‘·qT ‘·q KTsêHée˝… #·÷∫q|ü
&ÉT Ä ¬s+&ÉT
Á>∑+<∏äeTT\qT n˝≤¢Vt≤H˚ Ç#êÃ&Éì ‘Ó*dæ >ös¡$+∫q|ü
&ÉT, n˝≤¢Vt≤
#Ó|Œæ q C≤„qeTT dü+|üPs¡eí TT>± ns¡eú TT ø±>∑\<äT. n˝≤π> Åø¬ d’ eÔü ⁄&ÉT
KTsêHéqT, uÛÑ>∑eBZ‘·qT ‘·q u…’_˝Ÿe˝… uÛ≤$+∫q|ü
&ÉT, Ä ¬s+&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\qT <˚e⁄&˚ Ç#êÃ&Éì >ös¡$+∫q|ü
&ÉT <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qeTT
ns¡eú TT ø±>∑\<äT. n<˚ $<Ûeä TT>± Væ≤+<äTe⁄ u…_’ \TqT, KTsêHéqT ‘·q
uÛÑ>∑eBZ‘·e˝… #·÷&É>∑*–q|ü
&ÉT, Ä ¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T <Ó’e Á>∑+<∏äeTT˝Ò
j·Tì ‘·\∫ >ös¡$+∫q|ü
&ÉT, |üse¡ ÷‘·àjÓTÆ q <Óe’ eTT #Ó|Œæ q C≤„qeTT
Væ≤+<äTe⁄\≈£î dü+|üPs¡eí TT>± ns¡eú TT ø±>∑\<äT.
nsTT‘˚ H˚&TÉ ˇø£ eT‘·eTT yês¡T eT]jÓTTø£ eT‘·eTT yê]ì
<˚«wüeTT‘√ #·÷dü÷Ô <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qeTTqT ≈£L&Ü n>ös¡e|üsT¡ düTHÔ êïs¡T.
me]øÏ yês¡T yê]yê] eT‘·eTT˝Ò dü]jÓTÆ qe˙, Ç‘·s¡ eT‘·eTT\˝À C≤„qy˚T
˝Ò<˙ä , eT‘· <˚«wüeTT ø£*j
Z T· THêïs¡T. n+<ä]ø° düèwæ̃øs£ Ô¡ ˇø£&j
˚ T· ˙,
n+<ä]ø° ‘·+Á&çe˝…qTqï <˚e⁄&ÉT ˇø£&q˚ ˙ ‘Ó*j·Tø£ ˇπø <Óe’ C≤„qeTTqï
<Óe’ Á>∑+<∏eä TT\qT y˚sT¡ y˚sT¡ >± #·÷düTHÔ êïs¡T. u…_’ \T n+fÒ Væ≤+<äTe⁄\≈£î
@e÷Á‘·eTT dü]b˛<äT. uÛÑ>∑eBZ‘· n+fÒ Å¬ø’düÔe⁄\≈£î ≈£L&Ü @e÷Á‘·eTT
dü]b˛<äT. s¬ +&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝Àj·TTqï C≤„qeTT ˇø£ÿfÒ nsTTHê, s¬ +&ÉT
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
33
Á>∑+<∏äeTT\ C≤„qeTT #Ó|æŒqyê&ÉT ˇø£&˚ nsTTHê Ä $wüj·TeTTqT
Á>∑Væ≤+#·ì eTqTwüß\T ˇø£]ø=ø£s¡T e´‹πsK‘·qT e´ø£Ô|üs¡T#·Tø=qT
#·THêïs¡T. n≥Te+{Ï e´‹πsK‘·\qT e<ä*, |üse¡ T‘· <˚«wüeTT nqT
e÷≥ ˝Ò≈î£ +&Ü Á|ü‹ eT‘·dTü &ú TÉ eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\qT >ös¡$+∫
#·~$ n+<äT˝Àì C≤„qeTTqT ‘Ó*j·T>∑*–‘˚, n|ü
&ÉT dü]jÓTÆ q uÛ≤eeTT‘√
<˚e⁄&ÉT n+~+∫q ns¡eú TT‘√ Á>∑+<∏eä TT˝˝Àì C≤„qeTT ‘Ó*j·T>∑\<äT.
Á|üXï¯ :` eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\qT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\ì $X¯«dæ+∫, Á>∑+<∏eä TT\qT
>ös¡$dü÷Ô #·~$‘˚ n+<äT˝Àì C≤„qeTT ‘Ó*j·T>∑\<äT nì MTs¡T #Ó|ü
#·THêïs¡T ø£<ë! eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝À dü+|üPs¡í C≤„qeTTqï|ü&ÉT Äø±X¯eTT
Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT C≤„qeTTqT #Ó|ü #·Tqï<äì nHêïs¡T ø£<ë! Á>∑+<∏eä TT\
˝ÀH˚ C≤„qeTTqï|ü&ÉT Äø±X¯eTT ‘·q X¯ã›eTT <ë«sê #Ó|üŒe\dæq
|üH˚eTTqï~?
»yêãT :` ˇø£ eT‘·dTü &ú TÉ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\qT ˇπø <äèwæ̃‘√ #·÷&É˝<Ò Tä .
eT÷&ÉT eT‘·düTú\˝À ˇø£ eT‘·düTú&ÉT $T>∑‘ê ¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT\qT
ndü÷j·T‘√ #·÷&É&eÉ TT, yê{Ïì ø£˙düeTT #˚‹‘√ ≈£L&Ü ‘êø£≈î£ +&Ü
b˛e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. ˇπø <˚e⁄ì C≤„qeTTqT ˇø£ Á|üø£ÿ ‘·q
Á>∑+<∏äeTT>± j·TTqï <ëìì >ös¡$dü÷Ô, eTs=ø£ Á|üø£ÿ $T>∑‘ê ¬s+&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\T>±j·TTqï <ëìì n>ös¡e|üs#¡ T· ≥ e\q, ‘êqT #·<Tä e⁄#·Tqï
Á>∑+<∏eä TT˝Àì C≤„qeTT ≈£L&Ü dü]>± ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~. yÓTT‘·eÔ TT
MT<ä ◊<äT y˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\qT+&ç Á|ü<eä∏ T, eT<Û´ä eT, n+‹eT <Óe’
Á>∑+<∏eä TT\T>± C≤„qeTT Á>∑+<∏eä TT\T>± ãj·T{ÏøÏ e∫ÃHê, n~ eTqTwüß\≈£î
‘Ó*j·Tø£b˛e&ÉeTT e\q ‘·q <Ûäs¡àeTT Á|üø±s¡eTT Äø±X¯eTT Á|ü‹
dü+e‘·‡s¡eTT <Óe’ C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒd÷ü HÔ ˚ j·TTqï~.
34
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
Á|üXï¯ :` Äø±X¯eTT <Óe’ C≤„qeTTqT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT ‘Ó*j·TCÒdHæ ê,
Äø±X¯eTT ñs¡TeTT\ s¡÷|üeTT˝À C≤„qeTT ‘Ó*j·TCÒdTü qÔ ï<äì eTqTwüß\≈£î
‘Ó*j·T<äT ø£<ë! Äø±X¯eTT y˚T|òTü s¡÷|üeTT˝Àj·TT+&ç ñs¡TeTT\T>± X¯ãe› TT
#˚ùdÔ n~ C≤„qeTì eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·T<äT! n+<äTe\q y˚T|òTü eTT\T
yπ̊s $<Ûeä TT>± eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·TT uÛ≤wü˝À #Ó|Œü e#·TÃqT ø£<ë!
»yêãT :` Äø±X¯eTTø£+fÒ m+‘√ ô|<ä› <˚e⁄&ÉT dü«#·Ãe¤ TT>± eTqTwüß\T
e÷{≤¢&ÉT uÛ≤wü˝ÀH˚ eTìwæ>± e∫à #Ó|æŒb˛sTTHê eTìwæ C≤„qeTTqT
Á>∑V≤æ +#·˝<Ò Tä . eTqTwüß\T #·<Tä e⁄ uÛ≤wü˝ÀH˚ Á>∑+<∏eä TT\T Ç∫ÃHê yê{Ï˝À
j·TTqï~ eTq <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qy˚T nqTø√ø£ mes√ X¯Á‘·Te⁄\T #Ó|Œæ q
C≤„qeTT>± ‘·\∫ #·<Tä e˝Ò<Tä . n+‘· eT+∫ neø±X¯eTTHêï ‘Ó*j·Tì
yês¡T, Äø±X¯eTT e÷{≤¢&ç ‘·eT uÛ≤wü˝À #Ó|Œæ ‘˚ $q>∑\&Éì qeTàø£yT˚ $T?
eTqTwüß\T e÷{≤¢&>É \∑ s¡T, ≈£îø£ÿ\T yÓTTs¡>>∑ \∑ e⁄. n˝≤π> Äø±X¯eTT
X¯ãe› TT #˚jT· >∑\<äT. ≈£îø£ÿ @$T #Ó|Œæ Hê yÓTT]–qfÒj
¢ T· T+&ÉTqT. nsTT‘˚
Ä yÓTTs¡T>∑T&ÉT nH˚ø£ s¡øe£ TT\T>± ñ+&ÉTqT. n˝≤π> Äø±X¯eTT @$T
#Ó|Œæ Hê X¯ãe› TT>±H˚ #Ó|
ü qT. nsTT‘˚ Ä X¯ãe› TT nH˚ø£ $<Ûeä TT\T>±
j·TT+&ÉTqT. Äø±X¯eTT X¯ãs› ÷¡ |üeTT˝À C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒdHæ ê, Ç~
|ò˝ü ≤Hê C≤„qeTì eTìwæ Á>∑V≤æ +#·˝øÒ £ b˛e⁄#·THêï&ÉT. n+<äTe\q ‘·q
<Ûsä à¡ eTT Á|üø±s¡eTT <˚e⁄ì ùde #˚dqæ ≥T¢ Äø±X¯eTT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT
‘·q X¯ãe› TT <ë«sê C≤„qeTTqT nH˚ø£ $<Ûeä TT\ X¯ãe› TT\‘√ ‘Ó*j·T
CÒdüTÔqï~. Äø±X¯eTT #˚j·TT X¯ã›eTT C≤„qy˚Tqì eTqTwüß\≈£î
‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~. nsTT‘˚ ÁX¯<j
∆ä T· TqïyêìøÏ Äø±X¯eTT ‘Ó*j·T
CÒjT· T X¯ãs› ÷¡ |üyTÓ qÆ C≤„qeTT |ò˝ü ≤Hê nì ‘Ó*j·TTqT.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
33
Á>∑+<∏äeTT\ C≤„qeTT #Ó|æŒqyê&ÉT ˇø£&˚ nsTTHê Ä $wüj·TeTTqT
Á>∑Væ≤+#·ì eTqTwüß\T ˇø£]ø=ø£s¡T e´‹πsK‘·qT e´ø£Ô|üs¡T#·Tø=qT
#·THêïs¡T. n≥Te+{Ï e´‹πsK‘·\qT e<ä*, |üse¡ T‘· <˚«wüeTT nqT
e÷≥ ˝Ò≈î£ +&Ü Á|ü‹ eT‘·dTü &ú TÉ eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\qT >ös¡$+∫
#·~$ n+<äT˝Àì C≤„qeTTqT ‘Ó*j·T>∑*–‘˚, n|ü
&ÉT dü]jÓTÆ q uÛ≤eeTT‘√
<˚e⁄&ÉT n+~+∫q ns¡eú TT‘√ Á>∑+<∏eä TT˝˝Àì C≤„qeTT ‘Ó*j·T>∑\<äT.
Á|üXï¯ :` eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\qT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\ì $X¯«dæ+∫, Á>∑+<∏eä TT\qT
>ös¡$dü÷Ô #·~$‘˚ n+<äT˝Àì C≤„qeTT ‘Ó*j·T>∑\<äT nì MTs¡T #Ó|ü
#·THêïs¡T ø£<ë! eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝À dü+|üPs¡í C≤„qeTTqï|ü&ÉT Äø±X¯eTT
Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT C≤„qeTTqT #Ó|ü #·Tqï<äì nHêïs¡T ø£<ë! Á>∑+<∏eä TT\
˝ÀH˚ C≤„qeTTqï|ü&ÉT Äø±X¯eTT ‘·q X¯ã›eTT <ë«sê #Ó|üŒe\dæq
|üH˚eTTqï~?
»yêãT :` ˇø£ eT‘·dTü &ú TÉ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\qT ˇπø <äèwæ̃‘√ #·÷&É˝<Ò Tä .
eT÷&ÉT eT‘·düTú\˝À ˇø£ eT‘·düTú&ÉT $T>∑‘ê ¬s+&ÉT Á>∑+<∏äeTT\qT
ndü÷j·T‘√ #·÷&É&eÉ TT, yê{Ïì ø£˙düeTT #˚‹‘√ ≈£L&Ü ‘êø£≈î£ +&Ü
b˛e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. ˇπø <˚e⁄ì C≤„qeTTqT ˇø£ Á|üø£ÿ ‘·q
Á>∑+<∏äeTT>± j·TTqï <ëìì >ös¡$dü÷Ô, eTs=ø£ Á|üø£ÿ $T>∑‘ê ¬s+&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\T>±j·TTqï <ëìì n>ös¡e|üs#¡ T· ≥ e\q, ‘êqT #·<Tä e⁄#·Tqï
Á>∑+<∏eä TT˝Àì C≤„qeTT ≈£L&Ü dü]>± ‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~. yÓTT‘·eÔ TT
MT<ä ◊<äT y˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\qT+&ç Á|ü<eä∏ T, eT<Û´ä eT, n+‹eT <Óe’
Á>∑+<∏eä TT\T>± C≤„qeTT Á>∑+<∏eä TT\T>± ãj·T{ÏøÏ e∫ÃHê, n~ eTqTwüß\≈£î
‘Ó*j·Tø£b˛e&ÉeTT e\q ‘·q <Ûäs¡àeTT Á|üø±s¡eTT Äø±X¯eTT Á|ü‹
dü+e‘·‡s¡eTT <Óe’ C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒd÷ü HÔ ˚ j·TTqï~.
34
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
Á|üXï¯ :` Äø±X¯eTT <Óe’ C≤„qeTTqT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT ‘Ó*j·TCÒdHæ ê,
Äø±X¯eTT ñs¡TeTT\ s¡÷|üeTT˝À C≤„qeTT ‘Ó*j·TCÒdTü qÔ ï<äì eTqTwüß\≈£î
‘Ó*j·T<äT ø£<ë! Äø±X¯eTT y˚T|òTü s¡÷|üeTT˝Àj·TT+&ç ñs¡TeTT\T>± X¯ãe› TT
#˚ùdÔ n~ C≤„qeTì eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·T<äT! n+<äTe\q y˚T|òTü eTT\T
yπ̊s $<Ûeä TT>± eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·TT uÛ≤wü˝À #Ó|Œü e#·TÃqT ø£<ë!
»yêãT :` Äø±X¯eTTø£+fÒ m+‘√ ô|<ä› <˚e⁄&ÉT dü«#·Ãe¤ TT>± eTqTwüß\T
e÷{≤¢&ÉT uÛ≤wü˝ÀH˚ eTìwæ>± e∫à #Ó|æŒb˛sTTHê eTìwæ C≤„qeTTqT
Á>∑V≤æ +#·˝<Ò Tä . eTqTwüß\T #·<Tä e⁄ uÛ≤wü˝ÀH˚ Á>∑+<∏eä TT\T Ç∫ÃHê yê{Ï˝À
j·TTqï~ eTq <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q C≤„qy˚T nqTø√ø£ mes√ X¯Á‘·Te⁄\T #Ó|Œæ q
C≤„qeTT>± ‘·\∫ #·<Tä e˝Ò<Tä . n+‘· eT+∫ neø±X¯eTTHêï ‘Ó*j·Tì
yês¡T, Äø±X¯eTT e÷{≤¢&ç ‘·eT uÛ≤wü˝À #Ó|Œæ ‘˚ $q>∑\&Éì qeTàø£yT˚ $T?
eTqTwüß\T e÷{≤¢&>É \∑ s¡T, ≈£îø£ÿ\T yÓTTs¡>>∑ \∑ e⁄. n˝≤π> Äø±X¯eTT
X¯ãe› TT #˚jT· >∑\<äT. ≈£îø£ÿ @$T #Ó|Œæ Hê yÓTT]–qfÒj
¢ T· T+&ÉTqT. nsTT‘˚
Ä yÓTTs¡T>∑T&ÉT nH˚ø£ s¡øe£ TT\T>± ñ+&ÉTqT. n˝≤π> Äø±X¯eTT @$T
#Ó|Œæ Hê X¯ãe› TT>±H˚ #Ó|
ü qT. nsTT‘˚ Ä X¯ãe› TT nH˚ø£ $<Ûeä TT\T>±
j·TT+&ÉTqT. Äø±X¯eTT X¯ãs› ÷¡ |üeTT˝À C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒdHæ ê, Ç~
|ò˝ü ≤Hê C≤„qeTì eTìwæ Á>∑V≤æ +#·˝øÒ £ b˛e⁄#·THêï&ÉT. n+<äTe\q ‘·q
<Ûsä à¡ eTT Á|üø±s¡eTT <˚e⁄ì ùde #˚dqæ ≥T¢ Äø±X¯eTT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT
‘·q X¯ãe› TT <ë«sê C≤„qeTTqT nH˚ø£ $<Ûeä TT\ X¯ãe› TT\‘√ ‘Ó*j·T
CÒdüTÔqï~. Äø±X¯eTT #˚j·TT X¯ã›eTT C≤„qy˚Tqì eTqTwüß\≈£î
‘Ó*j·T≈£î+&Ü b˛sTTq~. nsTT‘˚ ÁX¯<j
∆ä T· TqïyêìøÏ Äø±X¯eTT ‘Ó*j·T
CÒjT· T X¯ãs› ÷¡ |üyTÓ qÆ C≤„qeTT |ò˝ü ≤Hê nì ‘Ó*j·TTqT.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
35
Á|üX¯ï :` Äø±X¯eTT #˚j·TT X¯ã›eTTqT C≤„qeTì Á>∑Væ≤+#·T eTqTwüß
\THêïsê? ñs¡TeTT\ X¯ãe› TT˝Àì C≤„qeTT ‘Ó*j·TT≥≈£î yêìøÏ eTT+<äT
qT+&ç ñs¡TeTT\qT >∑÷]Ãq $wüjT· eT+‘ê ‘Ó*dæjT· T+&Ée˝…qT ø£<ë!
n≥Te+{Ïyês¡T ñHêïs¡+{≤sê?
»yêãT :` n≥Te+{Ï yês¡T+&ÉãfÒº ø£<ë! Äø±X¯yT˚ |òTü eTT\T C≤„qeTTqT
ñs¡TeTT\ s¡÷|üeTT˝À #Ó|
ü #·Tqï<äì y˚TeTT Ç|ü
&ÉT #Ó|
ü #·THêïeTT
ø£<ë! Äø±X¯eTT C≤„qeTT #Ó|ü
#·Tqï<äq&Éy˚Tø±ø£, Äø±X¯eTT nH˚ø£
$<Ûeä TT\ <Óe’ C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒdTü qÔ ï<äì #Ó|
ü #·THêïeTT.
Á|üX¯ï :` nsTT‘˚ Äø±X¯eTT y˚T|òüTs¡÷|üeTT˝À ñ]yÓT&ç ñs¡TeTT\≈£î,
yÓT]ùd yÓTs¡T|ü⁄\≈£î, |ü&˚ |æ&ÉT>∑T\qT >∑T]+∫ ≈£L&Ü MT≈£î ‘Ó*dæ
j·TT+≥T+~ nì nqT≈£î+≥THêïqT. e÷ n+#·Hê ì»y˚THê?
»yêãT :` Hê≈£î |üP]Ô $es¡eTT ‘Ó*j·T<äì #Ó|üŒ>∑\qT. nsTTHê
ñs¡TeTT\˝À, yÓTs¡T|ü⁄\˝À, |æ&ÉT>∑T\˝À C≤„q ∫Vü≤ïeTT\Tqïeì
#Ó|Œü >∑\qT. nsTT‘˚ ˇø£{eÏ ÷Á‘·eTT >∑{>ºÏ ± #Ó|Œü >∑\qT. n<˚eTq>±!
uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì s¡÷|üeTT˝À <˚e⁄&ÉT ˇø£e÷≥ #ÓbÕŒ&ÉT. ÁX¯<e∆ä ⁄+fÒ
C≤„qeTT \_ÛdTü +Ô <äì #Ó|
ü #·÷ XÀ¢øe£ TT˝À ªªÁX¯<ë∆yêHé \uÛÑ‘˚ C≤„qyéTμμ
nHêï&ÉT. <˚e⁄&ÉT ˇø£e÷≥ nHêï&É+fÒ n~ m|üŒ{Ïø° bı\T¢b˛≈£î+&Ü
»]–rs¡TqT. C≤„qeTTqT ‘Ó*j·÷\qT ÁX¯<ä∆qT ô|+#·Tø√>∑*–‘˚
ñs¡TeTT˝˝Àì Ä+‘·s¡´yÓTÆq C≤„qeTT ≈£L&Ü ˙ Vü≤è<äj·TeTT˝À Ä‘˚à
‘Ó*j·TCÒjT· TqT. Hê Ä‘·à Hê≈£î ‘Ó*|æq C≤„qeTTqTã{Ϻ H˚qT H˚&TÉ
ñs¡TeTT\˝À <Óe’ C≤„qeTTqï<äì ‘Ó\T|ü⁄#·THêïqT. Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT
Äø±X¯eTT C≤„qeTTH˚ ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï<äì >∑{>ºÏ ± #Ó|
ü #·THêïqT.
36
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
Á|üX¯ï :` Á|ü|ü+#·eTT˝À me]ø° ‘Ó*j·Tì Äø±X¯eTT jÓTTø£ÿ s¡Vü≤dü´
uÀ<Û\ä T ˙ ø=ø£ÿìπø ‘Ó*kÕj·Tì y˚TeTT m˝≤ qe÷à*? <ëìøÏ @eTsTTHê
Ä<Ûës¡eTTqï<ë?
»yêãT :` H˚qT Hê≈£î ‘Ó*dæq~ MT≈£î ‘Ó*bÕqT. H˚qT #Ó|Œæ q<˚ qeTàeTì
#Ó|Œü ˝Ò<Tä ø£<ë! ÁX¯<j
∆ä T· T+fÒ <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q≥T¢ ‘Ó\TdüT+Ô <äì #Ó|
ü #·THêïqT.
ÁX¯<∆ä ˝Ò≈î£ +&ÜH˚ Á|üjT· ‘·ïeTT #˚dæ #·÷&ÉøH£ ,˚ Ä<Ûës¡yT˚ $T? nì n&ç–‘˚
H˚qT #Ó|Œæ q~ ˙≈£î Ä<Ûës¡eTT ø±<äT. <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q e÷≥j˚T ˙≈£î
Ä<Ûës¡eTì #Ó|
ü #·THêïqT. H˚qT Ä<Ûës¡eTT nì #Ó|
ü ≥≈£î H˚qT sê˝Ò<Tä .
<˚e⁄ì e÷fÒ n+<ä]ø° Ä<Ûës¡eTì #Ó|
ü ≥≈£î e#êÃqT. ÁX¯<q∆ä T ã{Ϻ
˙≈£î C≤„qeTT \_Û+#·TqqT <˚e⁄ì e÷≥qT Ä<Ûës¡eTT #˚dTü ø=ì |ü<eä∏ TT˝À
(<˚e⁄ì e÷s¡eZ TT˝À) Á|üj÷· DeTT kÕ–+#·T#·THêïqT. n+<äTe\q Ç+‘·
es¡≈î£ #Ó|Œü >∑\T>∑T#·THêïqT. ˙e⁄ ‹ìq ÄVü‰s¡eTT @$T s¡T∫ e⁄+<äì
n&ç–‘˚ n~ me] nqTuÛÑeeTT e\q yê]øÏ ‘Ó*j·TT $<ÛëqeTT.
‹qïyê&ÉT #Ó|Œæ ‘˚ ‹qì yêìøÏ ns¡eú TT ø±<äT. dü«j·TeTT>± ‹qï|ü
&˚
meìø£sTTHê ÄVü‰s¡eTT˝Àì s¡T∫ nqTuÛeÑ |üPs¡«ø£eTT>± ‘Ó\TdüT+Ô ~.
Á|üXï¯ :` e÷˝Àì nC≤„qeTT Á|üø±s¡eTT n|ü&É|ü &ÉT |ü]$T‹ì $T+∫
Á|üXï¯ \&ÉT>∑T#·THêïy˚TyÓ÷ e÷≈£î ‘Ó*j·T<äT. Á|üXï¯ \&É>&∑ eÉ TT˝À @<äsTTHê
‘·|ü \T+fÒ ø£$å T+#·eTì eTT+<˚ n&ÉT>∑T#·THêïeTT.
»yêãT :` nC≤„qeTTqï|ü
&ÉT Á|üXï¯ \T m˝≤ nsTTHê ñ+&Ée#·TÃqT.
|ü]$T‹ì $T+∫ #Óù|ŒyêìøÏ ‘·≈î£ ÿe #˚dæ n&ç–q≥T¢ ≈£L&Ü ø£ì|æ+#·T
#·T+&ÉTqT. nsTT‘˚ C≤„qeTTqT ‘Ó\TdüTø√yê\qT ÁX¯<ä∆>∑*– Á|üX¯ïqT
m≥T¢ n&ç–Hê |òsü y¡ ê˝Ò<Tä . n&ç–q Á|üXï¯ m≥T¢Hêï <ëì˝À »yêãT
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
35
Á|üX¯ï :` Äø±X¯eTT #˚j·TT X¯ã›eTTqT C≤„qeTì Á>∑Væ≤+#·T eTqTwüß
\THêïsê? ñs¡TeTT\ X¯ãe› TT˝Àì C≤„qeTT ‘Ó*j·TT≥≈£î yêìøÏ eTT+<äT
qT+&ç ñs¡TeTT\qT >∑÷]Ãq $wüjT· eT+‘ê ‘Ó*dæjT· T+&Ée˝…qT ø£<ë!
n≥Te+{Ïyês¡T ñHêïs¡+{≤sê?
»yêãT :` n≥Te+{Ï yês¡T+&ÉãfÒº ø£<ë! Äø±X¯yT˚ |òTü eTT\T C≤„qeTTqT
ñs¡TeTT\ s¡÷|üeTT˝À #Ó|
ü #·Tqï<äì y˚TeTT Ç|ü
&ÉT #Ó|
ü #·THêïeTT
ø£<ë! Äø±X¯eTT C≤„qeTT #Ó|ü
#·Tqï<äq&Éy˚Tø±ø£, Äø±X¯eTT nH˚ø£
$<Ûeä TT\ <Óe’ C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒdTü qÔ ï<äì #Ó|
ü #·THêïeTT.
Á|üX¯ï :` nsTT‘˚ Äø±X¯eTT y˚T|òüTs¡÷|üeTT˝À ñ]yÓT&ç ñs¡TeTT\≈£î,
yÓT]ùd yÓTs¡T|ü⁄\≈£î, |ü&˚ |æ&ÉT>∑T\qT >∑T]+∫ ≈£L&Ü MT≈£î ‘Ó*dæ
j·TT+≥T+~ nì nqT≈£î+≥THêïqT. e÷ n+#·Hê ì»y˚THê?
»yêãT :` Hê≈£î |üP]Ô $es¡eTT ‘Ó*j·T<äì #Ó|üŒ>∑\qT. nsTTHê
ñs¡TeTT\˝À, yÓTs¡T|ü⁄\˝À, |æ&ÉT>∑T\˝À C≤„q ∫Vü≤ïeTT\Tqïeì
#Ó|Œü >∑\qT. nsTT‘˚ ˇø£{eÏ ÷Á‘·eTT >∑{>ºÏ ± #Ó|Œü >∑\qT. n<˚eTq>±!
uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì s¡÷|üeTT˝À <˚e⁄&ÉT ˇø£e÷≥ #ÓbÕŒ&ÉT. ÁX¯<e∆ä ⁄+fÒ
C≤„qeTT \_ÛdTü +Ô <äì #Ó|
ü #·÷ XÀ¢øe£ TT˝À ªªÁX¯<ë∆yêHé \uÛÑ‘˚ C≤„qyéTμμ
nHêï&ÉT. <˚e⁄&ÉT ˇø£e÷≥ nHêï&É+fÒ n~ m|üŒ{Ïø° bı\T¢b˛≈£î+&Ü
»]–rs¡TqT. C≤„qeTTqT ‘Ó*j·÷\qT ÁX¯<ä∆qT ô|+#·Tø√>∑*–‘˚
ñs¡TeTT˝˝Àì Ä+‘·s¡´yÓTÆq C≤„qeTT ≈£L&Ü ˙ Vü≤è<äj·TeTT˝À Ä‘˚à
‘Ó*j·TCÒjT· TqT. Hê Ä‘·à Hê≈£î ‘Ó*|æq C≤„qeTTqTã{Ϻ H˚qT H˚&TÉ
ñs¡TeTT\˝À <Óe’ C≤„qeTTqï<äì ‘Ó\T|ü⁄#·THêïqT. Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT
Äø±X¯eTT C≤„qeTTH˚ ‘Ó\T|ü⁄#·Tqï<äì >∑{>ºÏ ± #Ó|
ü #·THêïqT.
36
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
Á|üX¯ï :` Á|ü|ü+#·eTT˝À me]ø° ‘Ó*j·Tì Äø±X¯eTT jÓTTø£ÿ s¡Vü≤dü´
uÀ<Û\ä T ˙ ø=ø£ÿìπø ‘Ó*kÕj·Tì y˚TeTT m˝≤ qe÷à*? <ëìøÏ @eTsTTHê
Ä<Ûës¡eTTqï<ë?
»yêãT :` H˚qT Hê≈£î ‘Ó*dæq~ MT≈£î ‘Ó*bÕqT. H˚qT #Ó|Œæ q<˚ qeTàeTì
#Ó|Œü ˝Ò<Tä ø£<ë! ÁX¯<j
∆ä T· T+fÒ <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q≥T¢ ‘Ó\TdüT+Ô <äì #Ó|
ü #·THêïqT.
ÁX¯<∆ä ˝Ò≈î£ +&ÜH˚ Á|üjT· ‘·ïeTT #˚dæ #·÷&ÉøH£ ,˚ Ä<Ûës¡yT˚ $T? nì n&ç–‘˚
H˚qT #Ó|Œæ q~ ˙≈£î Ä<Ûës¡eTT ø±<äT. <˚e⁄&ÉT #Ó|Œæ q e÷≥j˚T ˙≈£î
Ä<Ûës¡eTì #Ó|
ü #·THêïqT. H˚qT Ä<Ûës¡eTT nì #Ó|
ü ≥≈£î H˚qT sê˝Ò<Tä .
<˚e⁄ì e÷fÒ n+<ä]ø° Ä<Ûës¡eTì #Ó|
ü ≥≈£î e#êÃqT. ÁX¯<q∆ä T ã{Ϻ
˙≈£î C≤„qeTT \_Û+#·TqqT <˚e⁄ì e÷≥qT Ä<Ûës¡eTT #˚dTü ø=ì |ü<eä∏ TT˝À
(<˚e⁄ì e÷s¡eZ TT˝À) Á|üj÷· DeTT kÕ–+#·T#·THêïqT. n+<äTe\q Ç+‘·
es¡≈î£ #Ó|Œü >∑\T>∑T#·THêïqT. ˙e⁄ ‹ìq ÄVü‰s¡eTT @$T s¡T∫ e⁄+<äì
n&ç–‘˚ n~ me] nqTuÛÑeeTT e\q yê]øÏ ‘Ó*j·TT $<ÛëqeTT.
‹qïyê&ÉT #Ó|Œæ ‘˚ ‹qì yêìøÏ ns¡eú TT ø±<äT. dü«j·TeTT>± ‹qï|ü
&˚
meìø£sTTHê ÄVü‰s¡eTT˝Àì s¡T∫ nqTuÛeÑ |üPs¡«ø£eTT>± ‘Ó\TdüT+Ô ~.
Á|üXï¯ :` e÷˝Àì nC≤„qeTT Á|üø±s¡eTT n|ü&É|ü &ÉT |ü]$T‹ì $T+∫
Á|üXï¯ \&ÉT>∑T#·THêïy˚TyÓ÷ e÷≈£î ‘Ó*j·T<äT. Á|üXï¯ \&É>&∑ eÉ TT˝À @<äsTTHê
‘·|ü \T+fÒ ø£$å T+#·eTì eTT+<˚ n&ÉT>∑T#·THêïeTT.
»yêãT :` nC≤„qeTTqï|ü
&ÉT Á|üXï¯ \T m˝≤ nsTTHê ñ+&Ée#·TÃqT.
|ü]$T‹ì $T+∫ #Óù|ŒyêìøÏ ‘·≈î£ ÿe #˚dæ n&ç–q≥T¢ ≈£L&Ü ø£ì|æ+#·T
#·T+&ÉTqT. nsTT‘˚ C≤„qeTTqT ‘Ó\TdüTø√yê\qT ÁX¯<ä∆>∑*– Á|üX¯ïqT
m≥T¢ n&ç–Hê |òsü y¡ ê˝Ò<Tä . n&ç–q Á|üXï¯ m≥T¢Hêï <ëì˝À »yêãT
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
37
‘Ó*j·÷\qT ÄdüøÏÔH˚ y˚TeTT #·÷kÕÔeTT. Ç+‘·es¡≈£î C≤„qeTTqT
‘Ó*j·÷\qT ÁX¯<‘∆ä √ mes¡T @ Á|üXï¯ n&ç–Hê <ëìøÏ H˚qT dü+‘√wüeTT>±
»yêãT #ÓbÕŒqT. nsTT‘˚ eÁø£ãT~∆‘√ @e÷Á‘·eTT ‘Ó*j·÷\qT ÁX¯<∆ä
˝Ò≈î£ +&Ü, qqTï XÀ~Û+#ê\qT uÛ≤eeTT‘√ kÂeT´eTT>± Á|ü•ï+∫Hê n~
Hê≈£î @e÷Á‘·eTT dü]b˛<äT. n&ç>π yê&ÉT ô|ø’ Ï kÂeT´eTT>± n&ç–Hê Hê
˝À|ü* qT+&ç »yêãT sê<äT. e∫ÃHê n~ n&ç–q yêìì Á|üøÿ£ <ë]ì
|ü{+ºÏ #·Tq~>± ñ+&ÉTqT. ˝À|ü\qT+&ç e#·Tà »yêãTqT ã{Ϻ Ç‘·qT
n&ç–q Á|üXï¯ ˝Àì uÛ≤eeTT u≤>±˝Ò<ìä Hê≈£î ≈£L&Ü ‘Ó*dæb˛>∑\<äT.
n+<äTe\q n&çπ> Á|üX¯ï m˝≤>∑THêï |òüs¡yê˝Ò<äT, MTs¡T C≤„qeTTqT
‘Ó*j·÷\qT ÁX¯<>∆ä *∑ – n&ÉT>∑eTì #Ó|
ü #·THêïeTT.
Á|üXï¯ :` Äø±X¯eTT˝Àì y˚T|òTü eTT\ <ë«sê e#·Tà X¯ãe› TT\T dü«j·TeTT>±
Äø±X¯eTT #˚j·TTqy˚ nì ns¡úeTsTTq~. Äø±X¯eTT #˚j·TT X¯ã›eTT
yÓqTø£ <˚e⁄ì uÛ≤eyÓTqÆ C≤„qeTTqï<äì ns¡eú TsTTq~. nsTT‘˚ ‘·eT
nqTuÛeÑ eTT˝Àì yÓTs¡T|ü⁄\, |æ&TÉ >∑T\˝À @$T ns¡eú TT Ç$T&çjT· Tqï<√
MTπs ‘Ó\T|üeTì ø√s¡T#·THêïeTT. Ç+‘·es¡≈î£ Á|ü|+ü #·eTT˝À me] <äèwæ̃
MTs¡T #Ó|ü ñs¡TeTT\ MT<ä>±˙, yÓTs¡T|ü⁄\ MT<ä>±˙, |æ&TÉ >∑T\ MT<ä≈î£
>±˙ b˛˝Ò<Tä . nsTT‘˚ Ç|ü&ç|ü &˚ MT e÷≥\qT ã{Ϻ yê{Ï MT<ä <Ûë´dü
e÷≈£î ø£\TZ#·Tqï~. <äj·T#˚dæ yÓTs¡T|ü⁄\, |æ&ÉT>∑T\ Ä+‘·s¡´eTTqT
‘Ó\T|üeTì n&ÉT>∑T#·THêïeTT.
»yêãT :` n˝≤ n&ç–q yÓTT<ä{yÏ ê&Ée⁄ ˙y˚! nsTT‘˚ á $wüjT· eTT
◊<äT y˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\|ü
&˚ uÛ>Ñ e∑ BZ‘j
· T· +<äT>∑\ sê»$<ë´ sê»>∑TVü≤´
jÓ÷>∑eTqT n<Ûë´j·TeTTq 13e XÀ¢øe£ T+<äT y˚T|òTü eTT\T C≤„qeTT #Ó|
ü qT
38
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
nqT $wüjT· eTTq≈£î Hê+~ |ü\Tø£ã&çjT· Tqï~. ‘·sê«‘· uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· Àì
$wüjT· eTTH˚ u…_’ \T düTyês¡\Ô ˝Àq÷, KTsêHé Äj·T‘Y˝˝Àq÷ #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~.
Ç|üŒ{ÏøÏ eT÷&ÉTe÷s¡T¢ eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝À y˚T|òTü eTT\ ñs¡TeTT\
Á|ükÕÔeq e∫ÃHê n~ eTq≈£î @e÷Á‘·eTT ns¡eú TT ø±≈£î+&Ü b˛sTTq~.
MT≈£î ns¡eú TTø±ì $wüjT· eTTH˚ H˚qT #Ó|
ü #·THêïqT >±˙, H˚qT Áø=‘·>Ô ±
#Ó|ü
q<˚MT ø±<äT. Hê≈£î á $wüj·TeTT bÕ‘·>±H˚j·TTHêï MT≈£î
Áø=‘·<Ô q’Ó +<äTq ÁX¯<>∆ä ±, $#·øD
å£ >± ãT~∆‘√ $qe˝…qì ‘Ó\T|ü⁄#·THêïeTT.
Äø±X¯eTT kÕ<Ûës¡DeTT>± ø£ì|æ+#·øb£ ˛sTTHê nedüsy¡ TÓ qÆ |ü
&ÉT
y˚T|òTü eTT\T>± e÷] ø£ì|æ+#·T#·Tqï~. ø£ì|æ+#·T≥≈£î e÷Á‘·yT˚ Äø±X¯eTT
y˚T|òTü eTT\T>± e÷s¡&eÉ TT ˝Ò<Tä . Äø±X¯eTT nH˚ø£ ø±s¡´eTT\qT #˚jT· T≥≈£î
y˚T|òTü eTT\T>± e÷s¡T#·Tqï~. Á|üøè£ ‹øÏ s¡÷|üeTTqï~, Á|üøè£ ‹ |üì#˚jT· T
#·Tqï<äqT dü÷Á‘·eTTqT nqTdü]+∫, Á|üøè£ ‹˝Àì uÛ≤>∑eTsTTq Äø±X¯eTT
nedüsy¡ TÓ qÆ |ü
&ÉT e÷Á‘·yT˚ s¡÷|üeTTqT <Û]ä +#·T#·Tqï~, ø±s¡´eTT\qT
#˚j·TT#·Tqï~. Äø±X¯eTT y˚T|òüT s¡÷|üeTT˝À #˚j·TT ø±s¡´eTT\˙ï
eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·Te⁄. nsTT‘˚ y˚T|òTü eTT\T ñs¡eT&ÉeTT, yÓTs¡Te&ÉeTT
#˚jT· &ÉyT˚ ø±ø£, Äø±X¯eTTqT+&ç |æ&TÉ >∑T\qT e<ä\T#·Tqï~, nfÒ¢ ô|’ qT+&ç
es¡¸eTTqT ≈£î]j·T&ÉeTT |üqT\T n+<ä]øÏ ‘Ó*dæqy˚, n+<äs÷¡ #·÷#·Tqy˚.
es¡¸eTT e∫Ãq Á|ü‹e÷s¡T y˚T|òTü eTT\ ñs¡TeTT\T, yÓTs¡T|ü⁄\T, |æ&TÉ >∑T\T
ñ+&Ée⁄. ñs¡TeTT\T ˝Ò≈î£ +&Ü es¡¸eTT sê>∑\<äT. nsTT‘˚ y˚T|òTü eTT\T
sê≈£î+&Ü es¡¸eTT ≈£îs¡e<äT. n+<ä]ø° ‘Ó*j·TTq≥T¢ y˚T|òTü eTT\ düŒ+<äq
Hê\T>∑T s¡øe£ TT\>∑\<äT. ñs¡TeTT≥, yÓT]j·TT≥, |æ&TÉ >∑T\T |ü&TÉ ≥,
es¡¸eTT ≈£î]j·TT≥ Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT »s¡T>∑T#·TH˚ j·TTqï$.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
37
‘Ó*j·÷\qT ÄdüøÏÔH˚ y˚TeTT #·÷kÕÔeTT. Ç+‘·es¡≈£î C≤„qeTTqT
‘Ó*j·÷\qT ÁX¯<‘∆ä √ mes¡T @ Á|üXï¯ n&ç–Hê <ëìøÏ H˚qT dü+‘√wüeTT>±
»yêãT #ÓbÕŒqT. nsTT‘˚ eÁø£ãT~∆‘√ @e÷Á‘·eTT ‘Ó*j·÷\qT ÁX¯<∆ä
˝Ò≈î£ +&Ü, qqTï XÀ~Û+#ê\qT uÛ≤eeTT‘√ kÂeT´eTT>± Á|ü•ï+∫Hê n~
Hê≈£î @e÷Á‘·eTT dü]b˛<äT. n&ç>π yê&ÉT ô|ø’ Ï kÂeT´eTT>± n&ç–Hê Hê
˝À|ü* qT+&ç »yêãT sê<äT. e∫ÃHê n~ n&ç–q yêìì Á|üøÿ£ <ë]ì
|ü{+ºÏ #·Tq~>± ñ+&ÉTqT. ˝À|ü\qT+&ç e#·Tà »yêãTqT ã{Ϻ Ç‘·qT
n&ç–q Á|üXï¯ ˝Àì uÛ≤eeTT u≤>±˝Ò<ìä Hê≈£î ≈£L&Ü ‘Ó*dæb˛>∑\<äT.
n+<äTe\q n&çπ> Á|üX¯ï m˝≤>∑THêï |òüs¡yê˝Ò<äT, MTs¡T C≤„qeTTqT
‘Ó*j·÷\qT ÁX¯<>∆ä *∑ – n&ÉT>∑eTì #Ó|
ü #·THêïeTT.
Á|üXï¯ :` Äø±X¯eTT˝Àì y˚T|òTü eTT\ <ë«sê e#·Tà X¯ãe› TT\T dü«j·TeTT>±
Äø±X¯eTT #˚j·TTqy˚ nì ns¡úeTsTTq~. Äø±X¯eTT #˚j·TT X¯ã›eTT
yÓqTø£ <˚e⁄ì uÛ≤eyÓTqÆ C≤„qeTTqï<äì ns¡eú TsTTq~. nsTT‘˚ ‘·eT
nqTuÛeÑ eTT˝Àì yÓTs¡T|ü⁄\, |æ&TÉ >∑T\˝À @$T ns¡eú TT Ç$T&çjT· Tqï<√
MTπs ‘Ó\T|üeTì ø√s¡T#·THêïeTT. Ç+‘·es¡≈î£ Á|ü|+ü #·eTT˝À me] <äèwæ̃
MTs¡T #Ó|ü ñs¡TeTT\ MT<ä>±˙, yÓTs¡T|ü⁄\ MT<ä>±˙, |æ&TÉ >∑T\ MT<ä≈î£
>±˙ b˛˝Ò<Tä . nsTT‘˚ Ç|ü&ç|ü &˚ MT e÷≥\qT ã{Ϻ yê{Ï MT<ä <Ûë´dü
e÷≈£î ø£\TZ#·Tqï~. <äj·T#˚dæ yÓTs¡T|ü⁄\, |æ&ÉT>∑T\ Ä+‘·s¡´eTTqT
‘Ó\T|üeTì n&ÉT>∑T#·THêïeTT.
»yêãT :` n˝≤ n&ç–q yÓTT<ä{yÏ ê&Ée⁄ ˙y˚! nsTT‘˚ á $wüjT· eTT
◊<äT y˚\ dü+e‘·‡s¡eTT\|ü
&˚ uÛ>Ñ e∑ BZ‘j
· T· +<äT>∑\ sê»$<ë´ sê»>∑TVü≤´
jÓ÷>∑eTqT n<Ûë´j·TeTTq 13e XÀ¢øe£ T+<äT y˚T|òTü eTT\T C≤„qeTT #Ó|
ü qT
38
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
nqT $wüjT· eTTq≈£î Hê+~ |ü\Tø£ã&çjT· Tqï~. ‘·sê«‘· uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· Àì
$wüjT· eTTH˚ u…_’ \T düTyês¡\Ô ˝Àq÷, KTsêHé Äj·T‘Y˝˝Àq÷ #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~.
Ç|üŒ{ÏøÏ eT÷&ÉTe÷s¡T¢ eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝À y˚T|òTü eTT\ ñs¡TeTT\
Á|ükÕÔeq e∫ÃHê n~ eTq≈£î @e÷Á‘·eTT ns¡eú TT ø±≈£î+&Ü b˛sTTq~.
MT≈£î ns¡eú TTø±ì $wüjT· eTTH˚ H˚qT #Ó|
ü #·THêïqT >±˙, H˚qT Áø=‘·>Ô ±
#Ó|ü
q<˚MT ø±<äT. Hê≈£î á $wüj·TeTT bÕ‘·>±H˚j·TTHêï MT≈£î
Áø=‘·<Ô q’Ó +<äTq ÁX¯<>∆ä ±, $#·øD
å£ >± ãT~∆‘√ $qe˝…qì ‘Ó\T|ü⁄#·THêïeTT.
Äø±X¯eTT kÕ<Ûës¡DeTT>± ø£ì|æ+#·øb£ ˛sTTHê nedüsy¡ TÓ qÆ |ü
&ÉT
y˚T|òTü eTT\T>± e÷] ø£ì|æ+#·T#·Tqï~. ø£ì|æ+#·T≥≈£î e÷Á‘·yT˚ Äø±X¯eTT
y˚T|òTü eTT\T>± e÷s¡&eÉ TT ˝Ò<Tä . Äø±X¯eTT nH˚ø£ ø±s¡´eTT\qT #˚jT· T≥≈£î
y˚T|òTü eTT\T>± e÷s¡T#·Tqï~. Á|üøè£ ‹øÏ s¡÷|üeTTqï~, Á|üøè£ ‹ |üì#˚jT· T
#·Tqï<äqT dü÷Á‘·eTTqT nqTdü]+∫, Á|üøè£ ‹˝Àì uÛ≤>∑eTsTTq Äø±X¯eTT
nedüsy¡ TÓ qÆ |ü
&ÉT e÷Á‘·yT˚ s¡÷|üeTTqT <Û]ä +#·T#·Tqï~, ø±s¡´eTT\qT
#˚j·TT#·Tqï~. Äø±X¯eTT y˚T|òüT s¡÷|üeTT˝À #˚j·TT ø±s¡´eTT\˙ï
eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·Te⁄. nsTT‘˚ y˚T|òTü eTT\T ñs¡eT&ÉeTT, yÓTs¡Te&ÉeTT
#˚jT· &ÉyT˚ ø±ø£, Äø±X¯eTTqT+&ç |æ&TÉ >∑T\qT e<ä\T#·Tqï~, nfÒ¢ ô|’ qT+&ç
es¡¸eTTqT ≈£î]j·T&ÉeTT |üqT\T n+<ä]øÏ ‘Ó*dæqy˚, n+<äs÷¡ #·÷#·Tqy˚.
es¡¸eTT e∫Ãq Á|ü‹e÷s¡T y˚T|òTü eTT\ ñs¡TeTT\T, yÓTs¡T|ü⁄\T, |æ&TÉ >∑T\T
ñ+&Ée⁄. ñs¡TeTT\T ˝Ò≈î£ +&Ü es¡¸eTT sê>∑\<äT. nsTT‘˚ y˚T|òTü eTT\T
sê≈£î+&Ü es¡¸eTT ≈£îs¡e<äT. n+<ä]ø° ‘Ó*j·TTq≥T¢ y˚T|òTü eTT\ düŒ+<äq
Hê\T>∑T s¡øe£ TT\>∑\<äT. ñs¡TeTT≥, yÓT]j·TT≥, |æ&TÉ >∑T\T |ü&TÉ ≥,
es¡¸eTT ≈£î]j·TT≥ Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT »s¡T>∑T#·TH˚ j·TTqï$.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
39
ªñs¡ T eTT≥μ nq>± >∑ { Ï º > ± #Ó | ü ≥j· T ì #Ó | ü Œ e#· T ÃqT.
nC≤„qeTT˝À j·TTqï eTìwæ yÓT‘·Ô>± #Óù|Œe÷≥\qT $q&ÉT, m+‘·
eT+∫>± #Ó|Œæ Hê Ä e÷≥\qT ˝…øÿ£ ô|≥º&TÉ . n+<äTe\q nC≤„ìøÏ
>∑{>ºÏ ± >∑~+› ∫ #Ó|Œü e\dæjT· T+≥T+~. >∑~+› ∫ #Ó|Œæ ‘˚H˚ mø£ÿ&ÉsTTHê
#Ó&TÉ eT+∫>± e÷s¡>\∑ <äT. n<˚ $<ÛëqeTTqT nqTdü]dü÷Ô y˚T|òTü eTT\T
>∑{>ºÏ ± >∑~+› ∫ X¯ãe› TT #˚XÊsTT. Ä X¯ãe› TT eTqTwüß\≈£î ns¡eú TT ø±˝Ò<Tä .
y˚T|òTü eTT\T >∑{>ºÏ ± ñ]$T X¯ãs› ÷¡ |üeTT>± #Ó|Œæ q~ n+‘·jT· ÷ <Óe’ C≤„qy˚T
nqTf≈£î n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À dü«#·Ã¤eTsTTq kÕø£å´eTT ø£\<äT.
<Óe’ Á>∑+<∏eä TsTTq KTsêHéjT· +<äT 21e dü÷sê 32e Äj·T‘Yq+<äT Ç˝≤
ø£\<äT #·÷&É+&ç. (21`32) ªªy˚TeTT Äø±X¯eTTqT düTs¡øÏå‘·yÓTÆq
ø£|ü >± #˚XÊeTT. nsTTHê yês¡T n+<äT˝Àì dü÷#·q\qT+&ç
(Äj·T‘Y\qT+&ç) $eTTKT\>∑T#·THêïs¡Tμμ á Äj·T‘Y˝À eTT+<˚
Äø±X¯eTTqT+&ç C≤„qeTT ‘Ó*j·Tã&çHê, eTqTwüß\T <ëìì Á>∑V≤æ +#·T≥˝À
ÄdüøÏÔ>± ˝Òs¡T $eTTKT\T>± j·TTHêïs¡ì #ÓbÕŒs¡T. á e÷≥qTã{Ϻ
y˚T|òTü eTT\T C≤„qeTTqT #Ó|
ü #·Tqïeì, y˚T|òTü eTT\sTTq+<äTq y˚T|òTü eTT\
uÛ≤wüjTÆÓ q X¯ãs› ÷¡ |üeTT˝À #Ó|
ü #·Tqïeì ‘Ó*dæq~. n<˚ $wüjT· eTTH˚
y˚TeTT Ç|ü
&ÉT #Ó|
ü #·THêïeTT, n+‘˚>±˙ y˚TeTT @MT ø£*Œ‘·eTT #˚dæ
#Ó|üŒ˝Ò<äT.
ñs¡TeTT\ ‘·sê«‘· yÓTs¡T|ü⁄\T ≈£L&Ü Äø±X¯eTT˝À ø£ì|æ+#·T
#·T+&ÉTqT. ñs¡TeTT\ <ë«sê nq>± >∑{>ºÏ ± #Ó|Œæ Hê C≤„qeTT eTìwæ˝À
#˚]‘˚ C≤„qeTT n–ï>± e÷s¡>\∑ <äT. n–ï yÓ\T>∑T‘√ ≈£L&ÉTø=ì j·TTqï≥T¢
C≤„Hê–ï ≈£L&Ü yÓ\T>∑T‘√H˚ j·TTqï~. nq>± eTìwæøÏ ‘Ó*dæq <Óe’ C≤„qeTT,
y˚T|òTü eTT\ #˚‘· #Ó|Œü ã&çq C≤„qeTT Á|üø±X¯e+‘·yTÓ qÆ <äì ‘Ó*j·TTq≥T¢
40
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
ñs¡TeTT\T e∫Ãq|ü
&ÉT yÓTs¡T|ü⁄\T ≈£L&Ü e#·TÃqT. $q|ü&TÉ C≤„qeTT
n–ïjÓTÆ j·TTqï<äì ø£sà¡ \qT <äV≤æ +#·T Á|üø±X¯eTTqï<äì ‘Ó\T|ü⁄ ì$T‘·eÔ TT
ñs¡TeTT\ ‘·sê«‘· yÓTs¡T|ü⁄\T edüTqÔ ï$. ñs¡TeTT\T, yÓTs¡T|ü⁄˝Ò ø±≈£î+&Ü
nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü |æ&ÉT>∑T\T |ü&É&ÉeTT ≈£L&Ü »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. uÀ<Ûä≈£îì
qT+&ç C≤„qeTTqT ‘Ó*dæqyê&ÉT C≤„qeTT Á|üø±s¡eTT q&ÉTe>∑*–‘˚ C≤„qeTT
n–ïe˝… ‘·j÷· s¡>T∑ qT. n–ïe˝… ‘·j÷· s¡sTTq C≤„qX¯øÔÏ eTìwæ˝Àì
ø£sà¡ \qT uÛdÑ à” |ü≥\eTT #˚jT· TqT. ø£sà¡ qT nq>± bÕ|üeTT\qT eT]j·TT
|ü⁄D´eTT\qT C≤„Hê–ï ˝Ò≈î£ +&Ü #˚jT· TqqT <ëìøÏ >∑Ts¡T>Ô ± |æ&TÉ >∑T\T
Äø±X¯eTTqT+&ç |ü&TÉ #·Tqï$. C≤„Hê–ï nqT C≤„qX¯øÔÏ eTìwæ˝Àì ø£sà¡ \qT
ø±*Ã y˚jT· T#·Tqï<äì, m≥Te+{Ï bÕ|üeTTqsTTHê ã÷&ç<ä #˚jT· T#·Tqï<äì
‘Ó\T|ü⁄ ì$T‘·eÔ TT Á|ü‘´· ø£eå TT>± |æ&TÉ >∑T\T |ü&TÉ #·Tqï$. C≤„qX¯øÔÏ j·TTqï
#√≥ ªø£sà¡ <äV≤ü qeTTμ nì ‘Ó*j·TTq≥T¢ |æ&TÉ >∑T |ü&qç #√≥ @<äTHêï
ã÷&ç<ä n>∑T#·Tqï~. eTqTwüß\T>±˙, »+‘·Te⁄\T>±˙ |æ&TÉ >∑T |ü&qç
#√≥j·TT+fÒ q\¢>± e÷&çb˛e⁄#·Tqï$. |æ&ÉT>∑T ‘êøÏ&çøÏ @<äTHêï
#·ìb˛e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. |æ&TÉ >∑T HêX¯qeTTqT düèwæ+˜ #·T≥qT >∑eTìùdÔ
C≤„Hê–ï ø£sà¡ qT á $<Ûeä TT>± ø±*Ãy˚jT· Tqì, ˝Ò≈î£ +&Ü #˚jT· Tqì ‘Ó\T|ü⁄
ì$T‘·yÔ T˚ Á|ü‘´· ø£eå TT>± n˝≤ »s¡T>∑T#·Tqï<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~.
Äø±X¯eTTqT+&ç >∑{>ºÏ ± ñs¡TeTT\T ñ]$Tq+<äT≈£î, Á|üø±X¯eTT>±
yÓTs¡T|ü⁄\T yÓT]dæq+<äT≈£î, |æ&ÉT>∑T\T |ü&çq+<äT≈£î Ä<Ûë´‹àø£ Ø‘ê´
|üs√ø£åeTT>± j·TTqï $wüj·TeTTqT Á|ü‘·´ø£åeTT>± #·÷|æq≥¢sTTq~.
n+‘˚ø±ø£ ñs¡TeTT\T, yÓTs¡T|ü⁄\T, |æ&TÉ >∑T\T |ü&qç ‘·sê«‘· <˚e⁄&ÉT n<˚
|üì>± eTìwæ C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TT≥≈£î Ç$ nedüse¡ Tì es¡Tdü Áø£eTeTT
‘Ó\T|ü⁄≥≈£î <˚e⁄&ÉT n˝≤ #˚XÊ&Éì Á|ü‘´· ø£eå TT>± #·÷bÕ&Éì ns¡eú T>∑T
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
39
ªñs¡ T eTT≥μ nq>± >∑ { Ï º > ± #Ó | ü ≥j· T ì #Ó | ü Œ e#· T ÃqT.
nC≤„qeTT˝À j·TTqï eTìwæ yÓT‘·Ô>± #Óù|Œe÷≥\qT $q&ÉT, m+‘·
eT+∫>± #Ó|Œæ Hê Ä e÷≥\qT ˝…øÿ£ ô|≥º&TÉ . n+<äTe\q nC≤„ìøÏ
>∑{>ºÏ ± >∑~+› ∫ #Ó|Œü e\dæjT· T+≥T+~. >∑~+› ∫ #Ó|Œæ ‘˚H˚ mø£ÿ&ÉsTTHê
#Ó&TÉ eT+∫>± e÷s¡>\∑ <äT. n<˚ $<ÛëqeTTqT nqTdü]dü÷Ô y˚T|òTü eTT\T
>∑{>ºÏ ± >∑~+› ∫ X¯ãe› TT #˚XÊsTT. Ä X¯ãe› TT eTqTwüß\≈£î ns¡eú TT ø±˝Ò<Tä .
y˚T|òTü eTT\T >∑{>ºÏ ± ñ]$T X¯ãs› ÷¡ |üeTT>± #Ó|Œæ q~ n+‘·jT· ÷ <Óe’ C≤„qy˚T
nqTf≈£î n+‹eT <Ó’eÁ>∑+<∏äeTT˝À dü«#·Ã¤eTsTTq kÕø£å´eTT ø£\<äT.
<Óe’ Á>∑+<∏eä TsTTq KTsêHéjT· +<äT 21e dü÷sê 32e Äj·T‘Yq+<äT Ç˝≤
ø£\<äT #·÷&É+&ç. (21`32) ªªy˚TeTT Äø±X¯eTTqT düTs¡øÏå‘·yÓTÆq
ø£|ü >± #˚XÊeTT. nsTTHê yês¡T n+<äT˝Àì dü÷#·q\qT+&ç
(Äj·T‘Y\qT+&ç) $eTTKT\>∑T#·THêïs¡Tμμ á Äj·T‘Y˝À eTT+<˚
Äø±X¯eTTqT+&ç C≤„qeTT ‘Ó*j·Tã&çHê, eTqTwüß\T <ëìì Á>∑V≤æ +#·T≥˝À
ÄdüøÏÔ>± ˝Òs¡T $eTTKT\T>± j·TTHêïs¡ì #ÓbÕŒs¡T. á e÷≥qTã{Ϻ
y˚T|òTü eTT\T C≤„qeTTqT #Ó|
ü #·Tqïeì, y˚T|òTü eTT\sTTq+<äTq y˚T|òTü eTT\
uÛ≤wüjTÆÓ q X¯ãs› ÷¡ |üeTT˝À #Ó|
ü #·Tqïeì ‘Ó*dæq~. n<˚ $wüjT· eTTH˚
y˚TeTT Ç|ü
&ÉT #Ó|
ü #·THêïeTT, n+‘˚>±˙ y˚TeTT @MT ø£*Œ‘·eTT #˚dæ
#Ó|üŒ˝Ò<äT.
ñs¡TeTT\ ‘·sê«‘· yÓTs¡T|ü⁄\T ≈£L&Ü Äø±X¯eTT˝À ø£ì|æ+#·T
#·T+&ÉTqT. ñs¡TeTT\ <ë«sê nq>± >∑{>ºÏ ± #Ó|Œæ Hê C≤„qeTT eTìwæ˝À
#˚]‘˚ C≤„qeTT n–ï>± e÷s¡>\∑ <äT. n–ï yÓ\T>∑T‘√ ≈£L&ÉTø=ì j·TTqï≥T¢
C≤„Hê–ï ≈£L&Ü yÓ\T>∑T‘√H˚ j·TTqï~. nq>± eTìwæøÏ ‘Ó*dæq <Óe’ C≤„qeTT,
y˚T|òTü eTT\ #˚‘· #Ó|Œü ã&çq C≤„qeTT Á|üø±X¯e+‘·yTÓ qÆ <äì ‘Ó*j·TTq≥T¢
40
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
ñs¡TeTT\T e∫Ãq|ü
&ÉT yÓTs¡T|ü⁄\T ≈£L&Ü e#·TÃqT. $q|ü&TÉ C≤„qeTT
n–ïjÓTÆ j·TTqï<äì ø£sà¡ \qT <äV≤æ +#·T Á|üø±X¯eTTqï<äì ‘Ó\T|ü⁄ ì$T‘·eÔ TT
ñs¡TeTT\ ‘·sê«‘· yÓTs¡T|ü⁄\T edüTqÔ ï$. ñs¡TeTT\T, yÓTs¡T|ü⁄˝Ò ø±≈£î+&Ü
nø£ÿ&Éø£ÿ&Ü |æ&ÉT>∑T\T |ü&É&ÉeTT ≈£L&Ü »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. uÀ<Ûä≈£îì
qT+&ç C≤„qeTTqT ‘Ó*dæqyê&ÉT C≤„qeTT Á|üø±s¡eTT q&ÉTe>∑*–‘˚ C≤„qeTT
n–ïe˝… ‘·j÷· s¡>T∑ qT. n–ïe˝… ‘·j÷· s¡sTTq C≤„qX¯øÔÏ eTìwæ˝Àì
ø£sà¡ \qT uÛdÑ à” |ü≥\eTT #˚jT· TqT. ø£sà¡ qT nq>± bÕ|üeTT\qT eT]j·TT
|ü⁄D´eTT\qT C≤„Hê–ï ˝Ò≈î£ +&Ü #˚jT· TqqT <ëìøÏ >∑Ts¡T>Ô ± |æ&TÉ >∑T\T
Äø±X¯eTTqT+&ç |ü&TÉ #·Tqï$. C≤„Hê–ï nqT C≤„qX¯øÔÏ eTìwæ˝Àì ø£sà¡ \qT
ø±*Ã y˚jT· T#·Tqï<äì, m≥Te+{Ï bÕ|üeTTqsTTHê ã÷&ç<ä #˚jT· T#·Tqï<äì
‘Ó\T|ü⁄ ì$T‘·eÔ TT Á|ü‘´· ø£eå TT>± |æ&TÉ >∑T\T |ü&TÉ #·Tqï$. C≤„qX¯øÔÏ j·TTqï
#√≥ ªø£sà¡ <äV≤ü qeTTμ nì ‘Ó*j·TTq≥T¢ |æ&TÉ >∑T |ü&qç #√≥ @<äTHêï
ã÷&ç<ä n>∑T#·Tqï~. eTqTwüß\T>±˙, »+‘·Te⁄\T>±˙ |æ&TÉ >∑T |ü&qç
#√≥j·TT+fÒ q\¢>± e÷&çb˛e⁄#·Tqï$. |æ&ÉT>∑T ‘êøÏ&çøÏ @<äTHêï
#·ìb˛e&ÉeTT »s¡T>∑T#·Tqï~. |æ&TÉ >∑T HêX¯qeTTqT düèwæ+˜ #·T≥qT >∑eTìùdÔ
C≤„Hê–ï ø£sà¡ qT á $<Ûeä TT>± ø±*Ãy˚jT· Tqì, ˝Ò≈î£ +&Ü #˚jT· Tqì ‘Ó\T|ü⁄
ì$T‘·yÔ T˚ Á|ü‘´· ø£eå TT>± n˝≤ »s¡T>∑T#·Tqï<äì ‘Ó*j·TT#·Tqï~.
Äø±X¯eTTqT+&ç >∑{>ºÏ ± ñs¡TeTT\T ñ]$Tq+<äT≈£î, Á|üø±X¯eTT>±
yÓTs¡T|ü⁄\T yÓT]dæq+<äT≈£î, |æ&ÉT>∑T\T |ü&çq+<äT≈£î Ä<Ûë´‹àø£ Ø‘ê´
|üs√ø£åeTT>± j·TTqï $wüj·TeTTqT Á|ü‘·´ø£åeTT>± #·÷|æq≥¢sTTq~.
n+‘˚ø±ø£ ñs¡TeTT\T, yÓTs¡T|ü⁄\T, |æ&TÉ >∑T\T |ü&qç ‘·sê«‘· <˚e⁄&ÉT n<˚
|üì>± eTìwæ C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TT≥≈£î Ç$ nedüse¡ Tì es¡Tdü Áø£eTeTT
‘Ó\T|ü⁄≥≈£î <˚e⁄&ÉT n˝≤ #˚XÊ&Éì Á|ü‘´· ø£eå TT>± #·÷bÕ&Éì ns¡eú T>∑T
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
41
#·Tqï~. eTìwæ ø£sà¡ qT C≤„qeTqT n–ï ø±*Ãy˚d,æ ã÷&ç<ä #˚jT· >±, ø£sà¡
ø£j
å T· eTT »s¡T>∑T#·T+&É>±, eTìwæ˝Àì ø£sà¡ +‘·jT· ÷ nsTTb˛sTTq|ü
&ÉT
eTìwæ yÓ÷ø£eå TT bı+<äTqT. n{Ïyº ê&ÉT ‹]– »ìà+#·&TÉ n–ï yÓTs¡T|ü⁄>±,
|æ&TÉ >∑T ø±\Tà X¯ø>ÔÏ ± ø£ì|æ+∫Hê, eTìdæ yÓ÷ø£eå TT bı+~q ‘·sê«‘·,
ø£sà¡ +‘·jT· ÷ nsTTb˛sTTq ‘·sê«‘· Çø£ C≤„qeTqT n–ï‘√ Çø£ |üì ˝Ò<Tä
nqï≥T¢ n–ïøÏ e´‹πsKeTsTTq ˙s¡T es¡¸eTT>± e#·TÃ#·Tqï~. ø£πsà
˝Òq|ü
&ÉT C≤„Hêπ>ï nedüse¡ TT ˝Ò<Tä , yê&ÉT yÓ÷ø£eå TTqT bı+~ j·TTHêï&ÉT.
ø£qTø£ n–ïøÏ dü+ã+<Ûeä TT˝Òì ˙s¡TqT es¡¸eTT>± ≈£î]|æ+#ê&Éì ‘Ó*j·TT
#·Tqï~.
42
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
ãVüQXÊ á $<ÛäeTT>±HÓ’Hê MTs¡T <˚e⁄ìï ø£\TdüTø√e\dæ
ñ+<äqT $wüj·÷ìï qeTTà‘ês¡ìμμ
á yêø£´eTT ∫e]˝À ªª‘·q dü÷#·q\qT $e]düTHÔ êï&ÉTμμ nì
ø£\<äT. Ç+ø=ø£ Á>∑+<∏äeTT˝À Ç<˚ yêø£´eTT˝À ∫es¡ ªªMTs¡T MT
|Á uü TÑÛ e⁄qT (<˚e⁄ìï) ø£\TdüTø=H˚ $wüj÷· ìï qeTTà≥≈£î Äj·Tq
‘·q ì<äsÙ¡ Hê\qT düŒwüeº TT>± $e]düTHÔ êï&ÉTμμ nì ø£\<äT. ˇø£
<˚e⁄&ÉT ‘·q Äø±X¯eTT <ë«sê C≤„qeTTH˚ ‘Ó*j·TCÒjT· T#·THêï&Éì
H˚qT ás√E #Ó|ü
#·THêïqT. ø=+<äs¡T Hê e÷≥qT qeTàe#·TÃ,
qeTàø£b˛e#·TÃqT. H˚qT jÓ÷^X¯«s¡T\qì ‘Ó*dæqyê&ÉT Hê e÷≥
dü‘´· y˚Tj·Tì ‘Ó*j·T>∑\&ÉT. H˚qT |ò˝ü ≤Hêj·Tì ‘Ó*j·Tìyês¡T Hê e÷≥qT
qeTà˝Òøb£ ˛e⁄#·TÃqT. nsTT‘˚ MTs¡T qeTTà≥≈£î ã\eTTqT #˚≈L£ s¡TÃ≥≈£î
n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À eTT+<˚ 1400 dü+e‘·‡s¡eTT\ ÁøÏ+<äfÒ #Ó|Œæ q
ø=ìï e÷≥\qT >∑eTì+#·eTì ‘Ó\T|ü⁄#·THêïqT. n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏ä
eTsTTq KTsêHé˝À 13e dü÷sê˝À Äj·T‘Y 2, 12, 13 \˝À @eTTqï<√
Ô êïqs¡T ø£<ë! Äø±XÊ
Ç|ü
&ÉT #·÷kÕÔeTT. (13`2) ªªMTs¡T #·÷düTH
Á>∑+<∏eä TT˝À ªª‘·q dü÷#·q\qT $e]düTHÔ êï&ÉTμμ nì nHêï&ÉT. Äø±X¯eTTqT
>∑T]+∫ #Ó|Œü e\dæq<ä+‘ê #Ó|Œæ ∫e]˝À ‘·q dü÷#·q\qT nq&ÉeTT˝À
ns¡eú TTqT #·÷ùdÔ Ä dü÷#·q\T ‘·qqT ø£\TdüTø=H˚ <ëìø£sTTq+<äTq
Ä dü÷#·q\T C≤„q e#·qeTT\ì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. nq>± <˚e⁄&ÉT ‘·q
C≤„qeTTqT Äø±X¯eTT qT+&ç ‘Ó\T|ü⁄#·THêï&Éì nø£ÿ&É #Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~.
Ç+ø=ø£ Á>∑+<∏eä TT˝À ªª<˚e⁄ìï ø£\TdüTø=H˚ $wüj÷· ìï qeTTà≥≈£î ‘·q
ì<äsÙ¡ Hê\qT düŒwüeº TT>± $e]düTHÔ êï&ÉTμμ nì ø£\<äT. ‘·q ì<äsÙ¡ Hê\T
n+fÒ ‘·q C≤„q $wüjT· eTT\ì ns¡eú TT. ‘·qT ø£\TdüTø=H˚ ì$T‘·eÔ TT
<˚e⁄&ÉT ‘·q C≤„qeTTqT Äø±X¯eTT <ë«sê ‘Ó*j·TCÒdqæ ≥T¢ á yêø£´eTT\
<ë«sê ‘Ó*j·TT#·Tqï~. n<˚ 13e dü÷sê˝À 12e Äj·T‘Y˝À Ç˝≤
Ñ T· eTT, ÄX¯ ø£*+Z #˚+<äT≈£î
ø£\<äT. (13`12) ªªÄj·Tq MT≈£î uÛj
\qT düú+u≤\T ˝Ò≈£î+&Ü ì*|æq Äj·Tq n˝≤¢Vt≤j˚T. Ä
‘·sê«‘· ‘·q dæ+Vü‰düHêìï n~wæ̃+#ê&ÉT. eT]j·TT Äj·Tq
dü÷s¡´#·+Á<ë<äT\qT ‘·q ìj·Te÷ìøÏ ã<äT›\T>± #˚XÊ&ÉT.
|Á ‹ü ˇø£ÿ{Ï ‘·q ìØí‘· ø±\eTT˝À |üjT· DÏd÷ü Ô ñ+≥T+~. Äj·Tq
nìï e´eVü‰sê\qT q&ç|dæ ÷ü Ô ‘·q dü÷#·q\qT $e]düTHÔ êï&ÉT.
yÓTs¡T|ü⁄\qT #·÷|ü⁄#·THêï&ÉT. Äj·TH˚ ãs¡TyÓq’ y˚T|òTü eTT\qT
düèõdüTHÔ êï&ÉT.μμ (13`13) ªªñs¡TeTT düV≤æ ‘·eTT Äj·Tq |ü$‘Á ‘· q· T
ø=ìj·÷&ÉT ‘√+~. Äj·TqqT |Á Xü +¯ dæk˛Ô+~. <ä÷‘·\T ≈£L&Ü
Äj·TqqT düT‹ú düTHÔ êïs¡T. Äj·Tq |æ&TÉ >∑T\qT |ü+|æ ‘êqT
ø√]qyê]ô | ’ |ü & É y ˚ d ü T Ô H êï&É T . n$XÊ«dü T \T n˝≤¢ V t ≤
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
41
#·Tqï~. eTìwæ ø£sà¡ qT C≤„qeTqT n–ï ø±*Ãy˚d,æ ã÷&ç<ä #˚jT· >±, ø£sà¡
ø£j
å T· eTT »s¡T>∑T#·T+&É>±, eTìwæ˝Àì ø£sà¡ +‘·jT· ÷ nsTTb˛sTTq|ü
&ÉT
eTìwæ yÓ÷ø£eå TT bı+<äTqT. n{Ïyº ê&ÉT ‹]– »ìà+#·&TÉ n–ï yÓTs¡T|ü⁄>±,
|æ&TÉ >∑T ø±\Tà X¯ø>ÔÏ ± ø£ì|æ+∫Hê, eTìdæ yÓ÷ø£eå TT bı+~q ‘·sê«‘·,
ø£sà¡ +‘·jT· ÷ nsTTb˛sTTq ‘·sê«‘· Çø£ C≤„qeTqT n–ï‘√ Çø£ |üì ˝Ò<Tä
nqï≥T¢ n–ïøÏ e´‹πsKeTsTTq ˙s¡T es¡¸eTT>± e#·TÃ#·Tqï~. ø£πsà
˝Òq|ü
&ÉT C≤„Hêπ>ï nedüse¡ TT ˝Ò<Tä , yê&ÉT yÓ÷ø£eå TTqT bı+~ j·TTHêï&ÉT.
ø£qTø£ n–ïøÏ dü+ã+<Ûeä TT˝Òì ˙s¡TqT es¡¸eTT>± ≈£î]|æ+#ê&Éì ‘Ó*j·TT
#·Tqï~.
42
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
ãVüQXÊ á $<ÛäeTT>±HÓ’Hê MTs¡T <˚e⁄ìï ø£\TdüTø√e\dæ
ñ+<äqT $wüj·÷ìï qeTTà‘ês¡ìμμ
á yêø£´eTT ∫e]˝À ªª‘·q dü÷#·q\qT $e]düTHÔ êï&ÉTμμ nì
ø£\<äT. Ç+ø=ø£ Á>∑+<∏äeTT˝À Ç<˚ yêø£´eTT˝À ∫es¡ ªªMTs¡T MT
|Á uü TÑÛ e⁄qT (<˚e⁄ìï) ø£\TdüTø=H˚ $wüj÷· ìï qeTTà≥≈£î Äj·Tq
‘·q ì<äsÙ¡ Hê\qT düŒwüeº TT>± $e]düTHÔ êï&ÉTμμ nì ø£\<äT. ˇø£
<˚e⁄&ÉT ‘·q Äø±X¯eTT <ë«sê C≤„qeTTH˚ ‘Ó*j·TCÒjT· T#·THêï&Éì
H˚qT ás√E #Ó|ü
#·THêïqT. ø=+<äs¡T Hê e÷≥qT qeTàe#·TÃ,
qeTàø£b˛e#·TÃqT. H˚qT jÓ÷^X¯«s¡T\qì ‘Ó*dæqyê&ÉT Hê e÷≥
dü‘´· y˚Tj·Tì ‘Ó*j·T>∑\&ÉT. H˚qT |ò˝ü ≤Hêj·Tì ‘Ó*j·Tìyês¡T Hê e÷≥qT
qeTà˝Òøb£ ˛e⁄#·TÃqT. nsTT‘˚ MTs¡T qeTTà≥≈£î ã\eTTqT #˚≈L£ s¡TÃ≥≈£î
n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À eTT+<˚ 1400 dü+e‘·‡s¡eTT\ ÁøÏ+<äfÒ #Ó|Œæ q
ø=ìï e÷≥\qT >∑eTì+#·eTì ‘Ó\T|ü⁄#·THêïqT. n+‹eT <Óe’ Á>∑+<∏ä
eTsTTq KTsêHé˝À 13e dü÷sê˝À Äj·T‘Y 2, 12, 13 \˝À @eTTqï<√
Ô êïqs¡T ø£<ë! Äø±XÊ
Ç|ü
&ÉT #·÷kÕÔeTT. (13`2) ªªMTs¡T #·÷düTH
Á>∑+<∏eä TT˝À ªª‘·q dü÷#·q\qT $e]düTHÔ êï&ÉTμμ nì nHêï&ÉT. Äø±X¯eTTqT
>∑T]+∫ #Ó|Œü e\dæq<ä+‘ê #Ó|Œæ ∫e]˝À ‘·q dü÷#·q\qT nq&ÉeTT˝À
ns¡eú TTqT #·÷ùdÔ Ä dü÷#·q\T ‘·qqT ø£\TdüTø=H˚ <ëìø£sTTq+<äTq
Ä dü÷#·q\T C≤„q e#·qeTT\ì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. nq>± <˚e⁄&ÉT ‘·q
C≤„qeTTqT Äø±X¯eTT qT+&ç ‘Ó\T|ü⁄#·THêï&Éì nø£ÿ&É #Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~.
Ç+ø=ø£ Á>∑+<∏eä TT˝À ªª<˚e⁄ìï ø£\TdüTø=H˚ $wüj÷· ìï qeTTà≥≈£î ‘·q
ì<äsÙ¡ Hê\qT düŒwüeº TT>± $e]düTHÔ êï&ÉTμμ nì ø£\<äT. ‘·q ì<äsÙ¡ Hê\T
n+fÒ ‘·q C≤„q $wüjT· eTT\ì ns¡eú TT. ‘·qT ø£\TdüTø=H˚ ì$T‘·eÔ TT
<˚e⁄&ÉT ‘·q C≤„qeTTqT Äø±X¯eTT <ë«sê ‘Ó*j·TCÒdqæ ≥T¢ á yêø£´eTT\
<ë«sê ‘Ó*j·TT#·Tqï~. n<˚ 13e dü÷sê˝À 12e Äj·T‘Y˝À Ç˝≤
Ñ T· eTT, ÄX¯ ø£*+Z #˚+<äT≈£î
ø£\<äT. (13`12) ªªÄj·Tq MT≈£î uÛj
\qT düú+u≤\T ˝Ò≈£î+&Ü ì*|æq Äj·Tq n˝≤¢Vt≤j˚T. Ä
‘·sê«‘· ‘·q dæ+Vü‰düHêìï n~wæ̃+#ê&ÉT. eT]j·TT Äj·Tq
dü÷s¡´#·+Á<ë<äT\qT ‘·q ìj·Te÷ìøÏ ã<äT›\T>± #˚XÊ&ÉT.
|Á ‹ü ˇø£ÿ{Ï ‘·q ìØí‘· ø±\eTT˝À |üjT· DÏd÷ü Ô ñ+≥T+~. Äj·Tq
nìï e´eVü‰sê\qT q&ç|dæ ÷ü Ô ‘·q dü÷#·q\qT $e]düTHÔ êï&ÉT.
yÓTs¡T|ü⁄\qT #·÷|ü⁄#·THêï&ÉT. Äj·TH˚ ãs¡TyÓq’ y˚T|òTü eTT\qT
düèõdüTHÔ êï&ÉT.μμ (13`13) ªªñs¡TeTT düV≤æ ‘·eTT Äj·Tq |ü$‘Á ‘· q· T
ø=ìj·÷&ÉT ‘√+~. Äj·TqqT |Á Xü +¯ dæk˛Ô+~. <ä÷‘·\T ≈£L&Ü
Äj·TqqT düT‹ú düTHÔ êïs¡T. Äj·Tq |æ&TÉ >∑T\qT |ü+|æ ‘êqT
ø√]qyê]ô | ’ |ü & É y ˚ d ü T Ô H êï&É T . n$XÊ«dü T \T n˝≤¢ V t ≤
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
43
$wüjT· eTT˝À |æ&yç ê<ëìøÏ ~>∑T#·THêïs¡T. Äj·Tq eTVü‰X¯øÔÏ
e+‘·T&ÉTμμ á yêø£´eTT˝À ñs¡TeTT düV≤æ ‘·eTT Äj·Tq |ü$Á‘·‘q· T
ø=ìj·÷&ÉT‘√+~ nì ñqï~. <ëì uÛ≤eeTT ñs¡TeTT\ e\q e#˚Ã
X¯ã›eTT C≤„qeTT‘√ ì+&ç j·TTqï<äì ns¡úeTT. Äj·Tq |ü$Á‘·‘·qT
ø=ìj·÷&É&eÉ TT n+fÒ Äj·Tq C≤„qeTTqT #Ó|Œü &ÉeTT nìj˚T ns¡eú TT.
n+‘˚ø±ø£ <˚e⁄&ÉT nqTø=qï yê] ø£sà¡ qT ˝Ò≈î£ +&Ü #˚jT· Tqì #Ó|
ü ≥≈£î
dü÷#·q>±, Äj·Tq nqTø=qï yê]MT<ä |æ&TÉ >∑T\qT |ü&yÉ j
˚ T· T#·THêï&Éì
#ÓbÕŒ&ÉT. dü÷sê 21, Äj·T‘Y 32˝À Äø±X¯eTT qT+&ç e#·Tà C≤„qeTTqT
eTqTwüß\T ‘Ó*j·T≈£îHêïs¡ì Çø£ÿ&É #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~ (21`32) ªªy˚TeTT
Äø±X¯eTTqT düTs¡ø‘åÏ y· TÓ qÆ ø£|ü >± #˚XÊeTT. nsTTHê yês¡T
n+<äT˝Àì dü÷#·q\qT (Äj·T‘Y\) qT+&ç $eTTKT\>∑T
#·THêïs¡T.μμ á yêø£´eTT ªª‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝Àì ~e´KTsêHé dü+<˚X+¯ μμ
nqT Á>∑+<∏eä T+<äT >∑\<äT. Äø±X¯eTTqT+&ç <Óe’ dü÷#·q\sTTq C≤„qeTTqT
‘Ó*j·TT≥≈£î ø=+<äsT¡ $eTTKeTT>± ñHêïs¡ì #ÓbÕŒ&ÉT. Çø£ÿ&É düŒwüeº TT>±
Äø±X¯eTTqT+&ç C≤„qeTT ‘Ó*j·Tã&ÉT#·Tqï<äì ns¡eú T>∑T#·Tqï~.
n<˚ KTsêHé Á>∑+<∏eä TT˝À 27e dü÷sê, 75e Äj·T‘Y˝À Äø±X¯eTT
qT+&ç uÀ<Ûsä ÷¡ |üeTT˝À e∫Ãq C≤„qeTTqT eT]j·TT uÛ÷Ñ $TMT<ä eTqTwüß\T
Á>∑+~∏qT+&ç e∫Ãq C≤„qeTT s¬ +&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏sä ÷¡ |üeTT˝À Áyêj·Tã&ç
j·TTqï<äì #ÓbÕŒs¡T #·÷&É+&ç. (27`75) ªªÄø±X¯eTT˝À eT]j·TT
uÛ÷Ñ $T˝À n>√#·se¡ TT>± j·TTqï~ mB ≈£L&Ü düŒwüyº TÓ qÆ ˇø£
>Á +∑ <∏eä TT˝À yÁ êj·Tã&É≈î£ +&Ü ˝Ò<Tä .μμ dü÷sê 13, dü÷sê 21,
dü÷sê 27˝\Àì yêø£´eTT\˝À Äø±X¯eTT jÓTTø£ÿ s¡V≤ü dü´eTTq+‘·{ìÏ
44
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
#Ó|Œæ q≥T¢qï~. H˚qT á s√E Äø±X¯ y˚T|òTü eTT\ e\q e#˚à ñs¡TeTT\˝À
m+‘√ C≤„qeTTqï<ä+fÒ qeTà˝Òì yês¡T 1400 dü+e‘·‡s¡eTT\ |üPs¡«eTT
#Ó|æŒq KTsêHé Á>∑+<∏äeTT˝À <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq yêø£´eTTqT ‘·|üŒø£
qeTàe\dæjT· Tqï~. <˚e⁄&ÉT ‘êqT me]ì yÓ÷ø£eå TTq≈£î |ü+|üe˝…H√
ìs¡sí TT+∫ Äj·TqøÏwyºü TÓ qÆ yê]ì yÓ÷ø£eå TTq≈£î |ü+|ü⁄qì #Ó|
ü q≥T¢
ª‘êqT ø√]qyê]ô|’ |æ&TÉ >∑T\qT |ü&yÉ j
˚ T· T#·THêï&ÉTμμ nì (13`13)˝À
#Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~. ªª<˚e⁄&ÉT nqT≈£î+fÒ meì ø£sà¡ m+‘· j·TTHêï, meì
bÕ|üeTT m+‘·jT· THêï yêì ø£sà¡ q+‘·{˙Ï ˇø£ÿe÷s¡T>± ø£$å T+∫y˚jT· TqTμμ.
n<˚ $wüjT· eTTH˚ u≤Vü≤´eTT>± n+‘·sês¡eú TT‘√ ì+|æ |æ&TÉ >∑T\T |ü&TÉ q≥T¢
#˚j·TT#·THêï&ÉT. Á|ü‘·´ø£å C≤„qeTTqT >∑Ts¡Te⁄ s¡÷|üeTT˝À (uÛÑ>∑e+‘·Tì
s¡÷|üeTT˝À) uÀ~Û+#·T <˚e⁄&ÉT, ‘·q C≤„qeTTqT düècÕ˜´~˝ÀH˚ yêDÏ>±
(X¯ã›s¡÷|üeTT˝À) ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. á $wüj·TeTTqT #Ó|ü
#·÷
Äø±X¯eTTqT+&ç e∫Ãq X¯ã› s¡÷|ü C≤„qeTT, uÛ÷Ñ $TMT<ä eTqTwüß\ qT+&ç
Áyê‘·s÷¡ |üeTT˝À e∫Ãq C≤„qeTTqT >∑T]+∫ #Ó|
ü #·÷ C≤„qX¯øÔÏ ø£+{ÏøÏ
ø£ì|æ+#·Tq~ ø±<äì n<˚ C≤„qX¯ø>ÔÏ \∑ C≤„qeTTqT nq>± n>√#·sy¡ TÓ qÆ
C≤„qX¯øìÔÏ düŒwüyº TÓ qÆ <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À ì+|æ Áyêj·Tã&ÉT#·Tqï<äì ‘Ó\T|ü⁄#·÷
(27`75) yêø£´eTT˝À n>√#·s¡eTT>± j·TTqï<˚B ≈£L&Ü Á>∑+<∏äeTT˝À
Áyêj·Tã&É≈î£ +&Ü j·TT+&É˝<Ò Tä nì #ÓbÕŒ&ÉT. Ç<ä+‘·jT· ÷ n+‹eT
<Ó’eÁ>∑+<∏äeTsTTq KTsêHé Á>∑+<∏äeTT˝À #Ó|æŒj·TTHêïs¡T. <˚e⁄&ÉT ‘·q
C≤„qeTTqT eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝À #Ó|Œæ j·TTHêï&ÉT >∑qTø£ eT]jÓTTø£
Á>∑+<∏eä TT˝À @eTTqï<√ #·÷kÕÔeTT.
yÓTT<ä≥ ‘·j÷· s¡sTTq uÛ>Ñ e∑ BZ‘· Á>∑+<∏eä TT˝ÀH˚ Äø±X¯eTT jÓTTø£ÿ
kÕsê+X¯eTTqT #Ó|Œæ j·TTHêïs¡T. <Óe’ dü+ã+<Ûä Á|üøè£ ‹ nì sê»$<ë´
sê»>∑TVü≤´ jÓ÷>∑eTTq 13e XÀ¢øe£ TTq #Ó|Œæ j·TTHêïs¡T.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
43
$wüjT· eTT˝À |æ&yç ê<ëìøÏ ~>∑T#·THêïs¡T. Äj·Tq eTVü‰X¯øÔÏ
e+‘·T&ÉTμμ á yêø£´eTT˝À ñs¡TeTT düV≤æ ‘·eTT Äj·Tq |ü$Á‘·‘q· T
ø=ìj·÷&ÉT‘√+~ nì ñqï~. <ëì uÛ≤eeTT ñs¡TeTT\ e\q e#˚Ã
X¯ã›eTT C≤„qeTT‘√ ì+&ç j·TTqï<äì ns¡úeTT. Äj·Tq |ü$Á‘·‘·qT
ø=ìj·÷&É&eÉ TT n+fÒ Äj·Tq C≤„qeTTqT #Ó|Œü &ÉeTT nìj˚T ns¡eú TT.
n+‘˚ø±ø£ <˚e⁄&ÉT nqTø=qï yê] ø£sà¡ qT ˝Ò≈î£ +&Ü #˚jT· Tqì #Ó|
ü ≥≈£î
dü÷#·q>±, Äj·Tq nqTø=qï yê]MT<ä |æ&TÉ >∑T\qT |ü&yÉ j
˚ T· T#·THêï&Éì
#ÓbÕŒ&ÉT. dü÷sê 21, Äj·T‘Y 32˝À Äø±X¯eTT qT+&ç e#·Tà C≤„qeTTqT
eTqTwüß\T ‘Ó*j·T≈£îHêïs¡ì Çø£ÿ&É #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~ (21`32) ªªy˚TeTT
Äø±X¯eTTqT düTs¡ø‘åÏ y· TÓ qÆ ø£|ü >± #˚XÊeTT. nsTTHê yês¡T
n+<äT˝Àì dü÷#·q\qT (Äj·T‘Y\) qT+&ç $eTTKT\>∑T
#·THêïs¡T.μμ á yêø£´eTT ªª‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝Àì ~e´KTsêHé dü+<˚X+¯ μμ
nqT Á>∑+<∏eä T+<äT >∑\<äT. Äø±X¯eTTqT+&ç <Óe’ dü÷#·q\sTTq C≤„qeTTqT
‘Ó*j·TT≥≈£î ø=+<äsT¡ $eTTKeTT>± ñHêïs¡ì #ÓbÕŒ&ÉT. Çø£ÿ&É düŒwüeº TT>±
Äø±X¯eTTqT+&ç C≤„qeTT ‘Ó*j·Tã&ÉT#·Tqï<äì ns¡eú T>∑T#·Tqï~.
n<˚ KTsêHé Á>∑+<∏eä TT˝À 27e dü÷sê, 75e Äj·T‘Y˝À Äø±X¯eTT
qT+&ç uÀ<Ûsä ÷¡ |üeTT˝À e∫Ãq C≤„qeTTqT eT]j·TT uÛ÷Ñ $TMT<ä eTqTwüß\T
Á>∑+~∏qT+&ç e∫Ãq C≤„qeTT s¬ +&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏sä ÷¡ |üeTT˝À Áyêj·Tã&ç
j·TTqï<äì #ÓbÕŒs¡T #·÷&É+&ç. (27`75) ªªÄø±X¯eTT˝À eT]j·TT
uÛ÷Ñ $T˝À n>√#·se¡ TT>± j·TTqï~ mB ≈£L&Ü düŒwüyº TÓ qÆ ˇø£
>Á +∑ <∏eä TT˝À yÁ êj·Tã&É≈î£ +&Ü ˝Ò<Tä .μμ dü÷sê 13, dü÷sê 21,
dü÷sê 27˝\Àì yêø£´eTT\˝À Äø±X¯eTT jÓTTø£ÿ s¡V≤ü dü´eTTq+‘·{ìÏ
44
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
#Ó|Œæ q≥T¢qï~. H˚qT á s√E Äø±X¯ y˚T|òTü eTT\ e\q e#˚à ñs¡TeTT\˝À
m+‘√ C≤„qeTTqï<ä+fÒ qeTà˝Òì yês¡T 1400 dü+e‘·‡s¡eTT\ |üPs¡«eTT
#Ó|æŒq KTsêHé Á>∑+<∏äeTT˝À <˚e⁄&ÉT #Ó|æŒq yêø£´eTTqT ‘·|üŒø£
qeTàe\dæjT· Tqï~. <˚e⁄&ÉT ‘êqT me]ì yÓ÷ø£eå TTq≈£î |ü+|üe˝…H√
ìs¡sí TT+∫ Äj·TqøÏwyºü TÓ qÆ yê]ì yÓ÷ø£eå TTq≈£î |ü+|ü⁄qì #Ó|
ü q≥T¢
ª‘êqT ø√]qyê]ô|’ |æ&TÉ >∑T\qT |ü&yÉ j
˚ T· T#·THêï&ÉTμμ nì (13`13)˝À
#Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~. ªª<˚e⁄&ÉT nqT≈£î+fÒ meì ø£sà¡ m+‘· j·TTHêï, meì
bÕ|üeTT m+‘·jT· THêï yêì ø£sà¡ q+‘·{˙Ï ˇø£ÿe÷s¡T>± ø£$å T+∫y˚jT· TqTμμ.
n<˚ $wüjT· eTTH˚ u≤Vü≤´eTT>± n+‘·sês¡eú TT‘√ ì+|æ |æ&TÉ >∑T\T |ü&TÉ q≥T¢
#˚j·TT#·THêï&ÉT. Á|ü‘·´ø£å C≤„qeTTqT >∑Ts¡Te⁄ s¡÷|üeTT˝À (uÛÑ>∑e+‘·Tì
s¡÷|üeTT˝À) uÀ~Û+#·T <˚e⁄&ÉT, ‘·q C≤„qeTTqT düècÕ˜´~˝ÀH˚ yêDÏ>±
(X¯ã›s¡÷|üeTT˝À) ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. á $wüj·TeTTqT #Ó|ü
#·÷
Äø±X¯eTTqT+&ç e∫Ãq X¯ã› s¡÷|ü C≤„qeTT, uÛ÷Ñ $TMT<ä eTqTwüß\ qT+&ç
Áyê‘·s÷¡ |üeTT˝À e∫Ãq C≤„qeTTqT >∑T]+∫ #Ó|
ü #·÷ C≤„qX¯øÔÏ ø£+{ÏøÏ
ø£ì|æ+#·Tq~ ø±<äì n<˚ C≤„qX¯ø>ÔÏ \∑ C≤„qeTTqT nq>± n>√#·sy¡ TÓ qÆ
C≤„qX¯øìÔÏ düŒwüyº TÓ qÆ <Óe’ Á>∑+<∏eä TT˝À ì+|æ Áyêj·Tã&ÉT#·Tqï<äì ‘Ó\T|ü⁄#·÷
(27`75) yêø£´eTT˝À n>√#·s¡eTT>± j·TTqï<˚B ≈£L&Ü Á>∑+<∏äeTT˝À
Áyêj·Tã&É≈î£ +&Ü j·TT+&É˝<Ò Tä nì #ÓbÕŒ&ÉT. Ç<ä+‘·jT· ÷ n+‹eT
<Ó’eÁ>∑+<∏äeTsTTq KTsêHé Á>∑+<∏äeTT˝À #Ó|æŒj·TTHêïs¡T. <˚e⁄&ÉT ‘·q
C≤„qeTTqT eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝À #Ó|Œæ j·TTHêï&ÉT >∑qTø£ eT]jÓTTø£
Á>∑+<∏eä TT˝À @eTTqï<√ #·÷kÕÔeTT.
yÓTT<ä≥ ‘·j÷· s¡sTTq uÛ>Ñ e∑ BZ‘· Á>∑+<∏eä TT˝ÀH˚ Äø±X¯eTT jÓTTø£ÿ
kÕsê+X¯eTTqT #Ó|Œæ j·TTHêïs¡T. <Óe’ dü+ã+<Ûä Á|üøè£ ‹ nì sê»$<ë´
sê»>∑TVü≤´ jÓ÷>∑eTTq 13e XÀ¢øe£ TTq #Ó|Œæ j·TTHêïs¡T.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
13.XÀ¢ˆˆ
45
eTVü‰‘êàqdüTÔ e÷+ bÕs¡ú! <Ó’M+ |üÁø£è‹ e÷•Á‘ê' ˆ
uÛÑ»+‘· qq´ eTqk˛ C≤„‘ê« uÛÑ÷‘ê~ eTeä´j·TyéT ˆˆ
uÛ≤eeTT :` ªª<Ó’e Á|üø£è‹ì ÄÁX¯sTT+∫q yês¡T Ç‘·s¡eTTqT e<ä* qH˚ï
Äsê~Û+‘·Ts¡T. <Ó’eÁ|üø£è‹ e\q H˚H˚ JesêdüT\≈£î n~Û|ü‹HÓ’ HêX¯qeTT
˝Òìyê&ÉHÓ’ j·TTHêïqì ‘Ó*dæq yês¡>∑T<äTs¡T.μμ <˚e⁄&ÉT düs«¡ JesêX¯ó\≈£î
n~Û|‹ü j·T˙, HêX¯qeTT˝Òì yê&Éì ‘Ó*dæ Äj·TqH˚ uÛõÑ +#·T≥ Á|üøè£ ‹
‘Ó*|æq C≤„qeTT e\q »s¡T>∑T#·Tqï~. Á|üøè£ ‹ ‘·q X¯ãe› TT <ë«sê
<˚e⁄ì C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒdqæ <ä˙ C≤„qjÓ÷>∑eTT yÓTT<ä{Ï n<Ûë´j·TeTT˝ÀH˚
ø£\<äT. ‘·sê«‘· n<˚ $wüjT· eTTH˚ sêC$<ë´ sê»>∑TVü≤´ jÓ÷>∑eTqT
n<Ûë´j·TeTTq 13e XÀ¢øe£ T+<äT ≈£L&Ü ‘Ó*j·Tã&çq~. Çø£b˛‘˚ Ç<˚
$wüjT· y˚T eT<Û´ä eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TsTTq u…_’ \T jÓTTø£ÿ eT÷&ÉT düTyês¡\Ô ˝À
≈£L&Ü ø£\<äT. <ëìH˚ Ç|ü
&ÉT >∑eTì<ë›eTT. eT‘·sÔ TT düTyês¡\Ô ˝À 16,
17 yêø£´eTT\˝À á $<Ûeä TT>± ø£\<äT #·÷&É+&ç. (16) @düT u≤|ædÔ àü eTT
bı+~q yÓ+≥H˚ ˙fi¢̄˝ÀqT+&ç ˇ&ÉT¶≈£î e#ÓÃqT. Ç~>√ Äø±X¯eTT
‘ÓsT¡ eã&ÓqT. <˚e⁄ì Ä‘·à bÕe⁄s¡eTT e˝… ~– ‘·qMT~øÏ e#·TÃ≥
#·÷#ÓqT. (17) eT]j·TT Ç~>√ áj·TH˚ Hê |æÁj·T ≈£îe÷s¡T&ÉT
áj·Tqj·T+<äT H˚qT Äq+~+#·T#·THêïqì ˇø£ ô|<ä› X¯ã›eTT
Äø±X¯eTT qT+&ç e#ÓÃqT. Äø±X¯eTT qT+&ç ô|<ä› X¯ãe› TT e∫Ãq<äì
#Ó|Œü &ÉeTTqT #·÷ùdÔ Äø±X¯eTT ô|<ä>› ± ñ]$Tq<äì ns¡eú TT. Äø±X¯eTT
m|ü
&ÉT>±˙, eTqTwüß\ uÛ≤wü˝À e÷{≤¢&É˝Ò<äT, m|üŒ{Ïø° e÷{≤¢&É<äT.
Äø±X¯eTT ‘·q uÛ≤wü˝ÀH˚ #Ó|
ü qT Äø±X¯eTT uÛ≤wü X¯ãe› TT #˚jT· &ÉyT˚ .
Ä X¯ã›eTT˝Àì n+‘·sês¡úeTTqT Á>∑Væ≤+#·Tyês¡T+&Ée#·TÃqT. @düT
46
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
u≤|ædÔ àü eTT bı+~q ~qeTTq n|üŒ{Ï ñ<˚X› ´¯ eTTqT ‘Ó\T|ü⁄#·÷ y˚T|òTü eTT
<ë«sê Äø±X¯eTT ñ]$Tq~. <ëìH˚ á yêø£´eTT\˝À #ÓbÕŒs¡T. Ç<˚
$wüjT· y˚T e÷s¡Tÿ düTyês¡Ô ˇø£≥e n<Ûë´j·TeTT 10, 11 e#·qeTT\˝À
Ç˝≤ >∑\<äT.
(10) Äj·Tq ˙fi¯¢qT+&ç ˇ&ÉT¶≈£î e#·TÃ#·T+&É>± Äø±X¯eTT
N\Ãã&ÓqT. |üs¡TX¯ó<ë∆‘·à bÕe⁄s¡eTTe˝… ‘·qMT~øÏ ~–e#·TÃ≥qT
#·÷#ÓqT. (11) ˙e⁄ Hê |æÁj·T ≈£îe÷s¡T&Ée⁄, ˙j·T+<äT H˚qT
Äq+~+#·T#·THêïqì ˇø£ X¯ã›eTT Äø±X¯eTT qT+&ç e#ÓÃqT. eT‘·ÔsTT
düTyês¡˝Ô À #Ó|Œæ q (16) e e#·qeTT˝À Äø±X¯eTT ‘ÓsT¡ eã&ÓqT nì
ø£\<äT. e÷s¡Tÿ (10) e #·qeTT˝À Äø±X¯eTT N\Ãã&ÓqT nì ø=~›
e÷s¡TŒ‘√ #Ó|Œü ã&çq~. nsTT‘˚ s¬ +&É÷ ˇπø ns¡eú Tì Á>∑V≤æ +#·e˝…qT.
Äø±X¯eTT ‘Ós¡Teã&ÓqT ˝Òø£ Äø±X¯eTT N\Ãã&ÓqT nqT e÷≥˝Àì
Ä+‘·s´¡ eTT Äø±X¯eTT yÓT]dæ+<äì ns¡eú TT. Äø±X¯eTT˝À y˚T|òTü eTT\
eT<Û´ä ˝À Äø±X¯eTT ‘ÓsT¡ eã&çq≥T¢ ‘·\T|ü⁄ #ê≥Tq yÓ\T>∑T ø£ì|æ+∫q≥T¢
yÓTs¡T|ü⁄\T ø£ì|æ+#·T#·T+&ÉTqT. Ä ~qeTT Äø±X¯eTT˝À yÓTs¡T|ü⁄\T
e∫à ñs¡TeTT\T ≈£L&Ü ô|<ä› X¯ã›eTT>± $ì|æ+#êj·T˙, n+<äT˝Àì
uÛ≤eeTTH˚ yêø£´eTT˝À #ÓbÕŒs¡˙ ns¡eú T>∑T#·Tqï~. Ä s√E y˚T|òTü eTT
X¯ãe› TT #˚jT· >±, Ä X¯ãe› TT˝Àì $wüjT· eTTqT Á>∑V≤æ +∫ á $wüjT· eTTH˚
#Ó|Œæ +<äì ÁyêXÊs¡+fÒ |üPs¡«eTT Äø±X¯ ñs¡TeTT\ X¯ãe› TT\ ns¡eú TTqT
Á>∑V≤æ +#˚ yês¡THêïs¡ì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. Ä ~qeTT˝˝ÀH˚ ø±≈£î+&Ü á
~qeTT\˝À ≈£L&Ü mesTTHê n≥Te+{Ï k˛úeT‘· j·TTqï yês¡T+&Ée#·TÃqT.
<˚ e ⁄&É T ‘· q C≤„ q eTTqT eT÷&É T $<Û ä e TT\ uÛ Ñ ÷ $TMT<ä
eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·T #˚kÕÔqì #Ó|Œæ q|ü
&˚ ˇø£{Ï Äø±X¯eTTqT+&ç X¯ãe› TT
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
13.XÀ¢ˆˆ
45
eTVü‰‘êàqdüTÔ e÷+ bÕs¡ú! <Ó’M+ |üÁø£è‹ e÷•Á‘ê' ˆ
uÛÑ»+‘· qq´ eTqk˛ C≤„‘ê« uÛÑ÷‘ê~ eTeä´j·TyéT ˆˆ
uÛ≤eeTT :` ªª<Ó’e Á|üø£è‹ì ÄÁX¯sTT+∫q yês¡T Ç‘·s¡eTTqT e<ä* qH˚ï
Äsê~Û+‘·Ts¡T. <Ó’eÁ|üø£è‹ e\q H˚H˚ JesêdüT\≈£î n~Û|ü‹HÓ’ HêX¯qeTT
˝Òìyê&ÉHÓ’ j·TTHêïqì ‘Ó*dæq yês¡>∑T<äTs¡T.μμ <˚e⁄&ÉT düs«¡ JesêX¯ó\≈£î
n~Û|‹ü j·T˙, HêX¯qeTT˝Òì yê&Éì ‘Ó*dæ Äj·TqH˚ uÛõÑ +#·T≥ Á|üøè£ ‹
‘Ó*|æq C≤„qeTT e\q »s¡T>∑T#·Tqï~. Á|üøè£ ‹ ‘·q X¯ãe› TT <ë«sê
<˚e⁄ì C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒdqæ <ä˙ C≤„qjÓ÷>∑eTT yÓTT<ä{Ï n<Ûë´j·TeTT˝ÀH˚
ø£\<äT. ‘·sê«‘· n<˚ $wüjT· eTTH˚ sêC$<ë´ sê»>∑TVü≤´ jÓ÷>∑eTqT
n<Ûë´j·TeTTq 13e XÀ¢øe£ T+<äT ≈£L&Ü ‘Ó*j·Tã&çq~. Çø£b˛‘˚ Ç<˚
$wüjT· y˚T eT<Û´ä eT <Óe’ Á>∑+<∏eä TsTTq u…_’ \T jÓTTø£ÿ eT÷&ÉT düTyês¡\Ô ˝À
≈£L&Ü ø£\<äT. <ëìH˚ Ç|ü
&ÉT >∑eTì<ë›eTT. eT‘·sÔ TT düTyês¡\Ô ˝À 16,
17 yêø£´eTT\˝À á $<Ûeä TT>± ø£\<äT #·÷&É+&ç. (16) @düT u≤|ædÔ àü eTT
bı+~q yÓ+≥H˚ ˙fi¢̄˝ÀqT+&ç ˇ&ÉT¶≈£î e#ÓÃqT. Ç~>√ Äø±X¯eTT
‘ÓsT¡ eã&ÓqT. <˚e⁄ì Ä‘·à bÕe⁄s¡eTT e˝… ~– ‘·qMT~øÏ e#·TÃ≥
#·÷#ÓqT. (17) eT]j·TT Ç~>√ áj·TH˚ Hê |æÁj·T ≈£îe÷s¡T&ÉT
áj·Tqj·T+<äT H˚qT Äq+~+#·T#·THêïqì ˇø£ ô|<ä› X¯ã›eTT
Äø±X¯eTT qT+&ç e#ÓÃqT. Äø±X¯eTT qT+&ç ô|<ä› X¯ãe› TT e∫Ãq<äì
#Ó|Œü &ÉeTTqT #·÷ùdÔ Äø±X¯eTT ô|<ä>› ± ñ]$Tq<äì ns¡eú TT. Äø±X¯eTT
m|ü
&ÉT>±˙, eTqTwüß\ uÛ≤wü˝À e÷{≤¢&É˝Ò<äT, m|üŒ{Ïø° e÷{≤¢&É<äT.
Äø±X¯eTT ‘·q uÛ≤wü˝ÀH˚ #Ó|
ü qT Äø±X¯eTT uÛ≤wü X¯ãe› TT #˚jT· &ÉyT˚ .
Ä X¯ã›eTT˝Àì n+‘·sês¡úeTTqT Á>∑Væ≤+#·Tyês¡T+&Ée#·TÃqT. @düT
46
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
u≤|ædÔ àü eTT bı+~q ~qeTTq n|üŒ{Ï ñ<˚X› ´¯ eTTqT ‘Ó\T|ü⁄#·÷ y˚T|òTü eTT
<ë«sê Äø±X¯eTT ñ]$Tq~. <ëìH˚ á yêø£´eTT\˝À #ÓbÕŒs¡T. Ç<˚
$wüjT· y˚T e÷s¡Tÿ düTyês¡Ô ˇø£≥e n<Ûë´j·TeTT 10, 11 e#·qeTT\˝À
Ç˝≤ >∑\<äT.
(10) Äj·Tq ˙fi¯¢qT+&ç ˇ&ÉT¶≈£î e#·TÃ#·T+&É>± Äø±X¯eTT
N\Ãã&ÓqT. |üs¡TX¯ó<ë∆‘·à bÕe⁄s¡eTTe˝… ‘·qMT~øÏ ~–e#·TÃ≥qT
#·÷#ÓqT. (11) ˙e⁄ Hê |æÁj·T ≈£îe÷s¡T&Ée⁄, ˙j·T+<äT H˚qT
Äq+~+#·T#·THêïqì ˇø£ X¯ã›eTT Äø±X¯eTT qT+&ç e#ÓÃqT. eT‘·ÔsTT
düTyês¡˝Ô À #Ó|Œæ q (16) e e#·qeTT˝À Äø±X¯eTT ‘ÓsT¡ eã&ÓqT nì
ø£\<äT. e÷s¡Tÿ (10) e #·qeTT˝À Äø±X¯eTT N\Ãã&ÓqT nì ø=~›
e÷s¡TŒ‘√ #Ó|Œü ã&çq~. nsTT‘˚ s¬ +&É÷ ˇπø ns¡eú Tì Á>∑V≤æ +#·e˝…qT.
Äø±X¯eTT ‘Ós¡Teã&ÓqT ˝Òø£ Äø±X¯eTT N\Ãã&ÓqT nqT e÷≥˝Àì
Ä+‘·s´¡ eTT Äø±X¯eTT yÓT]dæ+<äì ns¡eú TT. Äø±X¯eTT˝À y˚T|òTü eTT\
eT<Û´ä ˝À Äø±X¯eTT ‘ÓsT¡ eã&çq≥T¢ ‘·\T|ü⁄ #ê≥Tq yÓ\T>∑T ø£ì|æ+∫q≥T¢
yÓTs¡T|ü⁄\T ø£ì|æ+#·T#·T+&ÉTqT. Ä ~qeTT Äø±X¯eTT˝À yÓTs¡T|ü⁄\T
e∫à ñs¡TeTT\T ≈£L&Ü ô|<ä› X¯ã›eTT>± $ì|æ+#êj·T˙, n+<äT˝Àì
uÛ≤eeTTH˚ yêø£´eTT˝À #ÓbÕŒs¡˙ ns¡eú T>∑T#·Tqï~. Ä s√E y˚T|òTü eTT
X¯ãe› TT #˚jT· >±, Ä X¯ãe› TT˝Àì $wüjT· eTTqT Á>∑V≤æ +∫ á $wüjT· eTTH˚
#Ó|Œæ +<äì ÁyêXÊs¡+fÒ |üPs¡«eTT Äø±X¯ ñs¡TeTT\ X¯ãe› TT\ ns¡eú TTqT
Á>∑V≤æ +#˚ yês¡THêïs¡ì ‘Ó*j·TT#·Tqï~. Ä ~qeTT˝˝ÀH˚ ø±≈£î+&Ü á
~qeTT\˝À ≈£L&Ü mesTTHê n≥Te+{Ï k˛úeT‘· j·TTqï yês¡T+&Ée#·TÃqT.
<˚ e ⁄&É T ‘· q C≤„ q eTTqT eT÷&É T $<Û ä e TT\ uÛ Ñ ÷ $TMT<ä
eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·T #˚kÕÔqì #Ó|Œæ q|ü
&˚ ˇø£{Ï Äø±X¯eTTqT+&ç X¯ãe› TT
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
47
<ë«sê #Ó|Œü ã&ÉTqì #Ó|Œæ j·TTHêï&ÉT. nsTT‘˚ ˇø£e÷πs #Ó|
ü qì #Ó|Œü ˝Ò<Tä .
<˚e⁄&ÉT Äø±X¯yêDÏ <ë«sê ‘Ó*j·TCÒkÕÔqì #Ó|Œæ q e÷≥ Á|üø±s¡eTT Á|ü‹
dü+e‘·‡s¡eTT Äø±X¯eTTqT+&ç ñs¡TeTT\ X¯ã›eTT‘√ C≤„qeTTqT ˇπø
$<ÛäeTT>± #Ó|üŒ≈£î+&Ü y˚s¡Ty˚s¡T C≤„qeTTqT ‘Ó*j·T CÒdüTÔHêï&ÉT.
n+<äTe\q Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT Äø±X¯ X¯ãe› TT\T e÷s¡T#·T+&ÉTqT.
Á|üøè£ ‹˝Àì ˇø£ uÛ≤>∑yT˚ Äø±X¯eTT. ªªÁ|üøè£ ‹ |üì #˚jT· TqTμμ
nì #Ó|Œæ q≥T¢, Á|üøè£ ‹˝Àì Äø±X¯eTT ≈£L&Ü nH˚ø£ |üqT\qT #˚jT· T#·Tqï~.
nH˚ø£ ø±s¡´eTT\˝À <Óe’ C≤„qeTTqT ‘Ó\T|ü⁄ ø±s¡´eTT n‹ eTTK´yÓTqÆ ~.
n+<äTe\q Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT m+‘√ ø=+‘· C≤„qeTTqT uÛ÷Ñ $TMT<ä
‘Ó\T|ü&eÉ TT »s¡T>∑T#·Tqï~. nH˚ø£ |üqT\qT Äø±X¯eTT ìX¯Ùã›eTT>±
#˚j·TT#·Tqï~. ˇø£ C≤„qeTT ‘Ó\T|ü⁄ ø±s¡´eTT˝ÀH˚ >∑~›+∫ ñs¡TeTT
#·Tqï~. Á|ü‹ ñs¡eTT˝ÀqT C≤„qeTT >∑\<äT. Á|ü‹ yÓTs¡T|ü⁄˝ÀqT
C≤„qX¯øÔÏ ø£\<äT. Á|ü‹ |æ&TÉ >∑T˝Àq÷ ø£sà¡ <äV≤ü qeTT ø£\<äT.
á $wüj·TeTTqT ‘Ó*dæqyê&ÉT ÁX¯<ä∆>∑*–j·T+fÒ y˚T|òüTeTT jÓTTø£ÿ
X¯ãe› TT˝À neT]j·TTqï C≤„qeTT ø=+‘·sTTq ‘Ó*j·T>∑\<äT.
Äø±X¯eTT ‘·q X¯ã›eTT <ë«sê C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒj·T&ÉeTT
yÓTT<ä≥ düècÕ˜´~˝ÀH˚ ÁbÕs¡+uÛÑeTsTTq~. n|üŒ{ÏqT+&ç H˚{Ï es¡≈£î
ø=qkÕ>∑T#·Tqï~. Ç+ø± »s¡T>∑uÀe⁄ ø±\eTT˝À ≈£L&Ü y˚T|òTü eTT\T
C≤„qeTTqT #Ó|ü
#·T+&ÉTqT. nsTT‘˚ Çø£ÿ&É Ç+ø± ‘Ó*j·Te\dæq
$wüjT· eTT ˇø£{Ï >∑\<äT. Äø±X¯eTT ≈£L&Ü ˇø£ uÛ÷Ñ ‘·yTÓ j
Æ T· Tqï<äì
eTs¡Te≈£L&É<äT. uÛÑ÷‘·eTT n+fÒ @<√ <äj·T´eTì nqTø√≈£L&É<äT.
uÛ÷Ñ ‘·eTT nq>± Jyê‘·àj·Tì ns¡eú TT. Jyê‘·à mø£ÿ&ÉT+≥T+<√ nø£ÿ&˚
48
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
Ä‘·à ≈£L&Ü ñ+&çrsê*. Äø±X¯eTT kÕ<Ûës¡D uÛÑ÷‘·eTT ø±<äT.
Á|ü|+ü #·eTT˝À n˙ï kÕ<Ûës¡D JesêdüT˝Ò (kÕ<Ûës¡D uÛ÷Ñ ‘·eTT˝Ò) ø±>±
Äø±X¯eTT, >±*, n–ï, ˙s¡T, uÛ÷Ñ $T á ◊<äT eTVü‰ uÛ÷Ñ ‘·eTT\T>±
ñHêïsTT. n+<äT˝À Äø±X¯eTT yÓTT<ä{Ï~. Äø±X¯eTT˝À ≈£L&Ü
Ä‘·àj·TTqï~. Äø±X¯eTT˝Àì Ä‘·àj˚T nìï |üqT\T #˚j·TT#·Tqï~.
ô|ø’ Ï ø£ì|æ+#·Tq~ Äø±X¯yT˚ nsTTHê Äø±X¯eTT yÓqTø£ nDÏ–j·TTqï~
Ä‘·à. me]ø° ‘Ó*j·Tø£ nDÏ–j·TTqï Ä‘·àj˚T X¯ãs› ÷¡ |üeTT˝À C≤„qeTTqT
#Ó|ü
#·Tqï~. Je⁄ì <ë«sê #Ó|üŒã&ÉTq~>±˙, #˚j·Tã&ÉTq~>±˙
@<äsTTHê Ä‘˚à #˚jT· T#·Tqï~. Ä‘·à me]ø° ‘Ó*j·Tø£ nDÏ–j·TT+&ÉT≥
e\q Ä‘·à $wüjT· eTT me]ø° ‘Ó*j·T<äT. düècÕ˜´~˝À <Óe’ C≤„qeTTqT
Äø±X¯eTT <ë«sê y˚T|òTü eTT\ yÓqTø£qT+&ç ‘Ó*|æq~ Ä‘·àj˚Tqì ‘Ó*j·T
e˝…qT. nìï{Ï˝À nDÏ–j·TTqï Ä‘·àqT ‘Ó*j·TT≥≈£î m+‘√ C≤„qeTT
nedüse¡ TT. <˚e⁄&ÉT eTq≈£î Ç∫Ãq C≤„qeTT e\q düècÕ˜´~˝À <˚e⁄ì
dü+ø£Œ\eTT‘√ Ä‘·à ‘=*|ü\T≈£î>± C≤„qeTTqT #Ó|Œæ q~. ÄHê&ÉT y˚T|òTü eTT
ñ]$Tq X¯ã›y˚T Á|ü|ü+#·eTTq≈£î ‘=* C≤„qeTsTTq~. Ä ~qeTT
#Ó|Œæ q C≤„qeTT dü+|üPs¡yí TÓ qÆ C≤„qeT>∑T≥ e\q n<˚ C≤„qy˚T Á|ü|+ü #·
eTTqø£+‘·{øÏ ° Ä<Ûës¡yTÓ qÆ ~.
ˇø£ dü+<˚X¯eTT‘√ ≈£L&ÉTø=qï @ X¯ã›eTTqsTTHê ªe÷≥μ
n+{≤eTT. ªe÷≥μ nq>± eTVü≤‘·´eTT‘√ ˝Òø£ X¯ø‘ÔÏ √ ≈£L&ÉTø=ì j·TTqï<äì
ns¡eú TT. n+<äTe\q ªªÁ|ü‹ e÷≥ eT+Á‘·yT˚ , Á|ü‹ Ä≈£î Wwü<yäÛ T˚ μμj·TqT
HêqT&ç >∑\<äT. e÷≥ Á|ü|+ü #· dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ ~ ø±e#·TÃqT ˝Òø£ |üse¡ ÷‘·à
dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ ~ ø±e#·TÃqT. düècÕ˜´~˝À Äø±X¯ X¯ãe› TT <ë«sê <Óe’ C≤„qeTT
‘Ó*j·Tã&çq<ä˙, n~j˚T Á|ü|+ü #·eTTq≈£î yÓTT<ä{Ï C≤„qeTì ‘Ó*dæq~.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
47
<ë«sê #Ó|Œü ã&ÉTqì #Ó|Œæ j·TTHêï&ÉT. nsTT‘˚ ˇø£e÷πs #Ó|
ü qì #Ó|Œü ˝Ò<Tä .
<˚e⁄&ÉT Äø±X¯yêDÏ <ë«sê ‘Ó*j·TCÒkÕÔqì #Ó|Œæ q e÷≥ Á|üø±s¡eTT Á|ü‹
dü+e‘·‡s¡eTT Äø±X¯eTTqT+&ç ñs¡TeTT\ X¯ã›eTT‘√ C≤„qeTTqT ˇπø
$<ÛäeTT>± #Ó|üŒ≈£î+&Ü y˚s¡Ty˚s¡T C≤„qeTTqT ‘Ó*j·T CÒdüTÔHêï&ÉT.
n+<äTe\q Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT Äø±X¯ X¯ãe› TT\T e÷s¡T#·T+&ÉTqT.
Á|üøè£ ‹˝Àì ˇø£ uÛ≤>∑yT˚ Äø±X¯eTT. ªªÁ|üøè£ ‹ |üì #˚jT· TqTμμ
nì #Ó|Œæ q≥T¢, Á|üøè£ ‹˝Àì Äø±X¯eTT ≈£L&Ü nH˚ø£ |üqT\qT #˚jT· T#·Tqï~.
nH˚ø£ ø±s¡´eTT\˝À <Óe’ C≤„qeTTqT ‘Ó\T|ü⁄ ø±s¡´eTT n‹ eTTK´yÓTqÆ ~.
n+<äTe\q Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡eTT m+‘√ ø=+‘· C≤„qeTTqT uÛ÷Ñ $TMT<ä
‘Ó\T|ü&eÉ TT »s¡T>∑T#·Tqï~. nH˚ø£ |üqT\qT Äø±X¯eTT ìX¯Ùã›eTT>±
#˚j·TT#·Tqï~. ˇø£ C≤„qeTT ‘Ó\T|ü⁄ ø±s¡´eTT˝ÀH˚ >∑~›+∫ ñs¡TeTT
#·Tqï~. Á|ü‹ ñs¡eTT˝ÀqT C≤„qeTT >∑\<äT. Á|ü‹ yÓTs¡T|ü⁄˝ÀqT
C≤„qX¯øÔÏ ø£\<äT. Á|ü‹ |æ&TÉ >∑T˝Àq÷ ø£sà¡ <äV≤ü qeTT ø£\<äT.
á $wüj·TeTTqT ‘Ó*dæqyê&ÉT ÁX¯<ä∆>∑*–j·T+fÒ y˚T|òüTeTT jÓTTø£ÿ
X¯ãe› TT˝À neT]j·TTqï C≤„qeTT ø=+‘·sTTq ‘Ó*j·T>∑\<äT.
Äø±X¯eTT ‘·q X¯ã›eTT <ë«sê C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒj·T&ÉeTT
yÓTT<ä≥ düècÕ˜´~˝ÀH˚ ÁbÕs¡+uÛÑeTsTTq~. n|üŒ{ÏqT+&ç H˚{Ï es¡≈£î
ø=qkÕ>∑T#·Tqï~. Ç+ø± »s¡T>∑uÀe⁄ ø±\eTT˝À ≈£L&Ü y˚T|òTü eTT\T
C≤„qeTTqT #Ó|ü
#·T+&ÉTqT. nsTT‘˚ Çø£ÿ&É Ç+ø± ‘Ó*j·Te\dæq
$wüjT· eTT ˇø£{Ï >∑\<äT. Äø±X¯eTT ≈£L&Ü ˇø£ uÛ÷Ñ ‘·yTÓ j
Æ T· Tqï<äì
eTs¡Te≈£L&É<äT. uÛÑ÷‘·eTT n+fÒ @<√ <äj·T´eTì nqTø√≈£L&É<äT.
uÛ÷Ñ ‘·eTT nq>± Jyê‘·àj·Tì ns¡eú TT. Jyê‘·à mø£ÿ&ÉT+≥T+<√ nø£ÿ&˚
48
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
Ä‘·à ≈£L&Ü ñ+&çrsê*. Äø±X¯eTT kÕ<Ûës¡D uÛÑ÷‘·eTT ø±<äT.
Á|ü|+ü #·eTT˝À n˙ï kÕ<Ûës¡D JesêdüT˝Ò (kÕ<Ûës¡D uÛ÷Ñ ‘·eTT˝Ò) ø±>±
Äø±X¯eTT, >±*, n–ï, ˙s¡T, uÛ÷Ñ $T á ◊<äT eTVü‰ uÛ÷Ñ ‘·eTT\T>±
ñHêïsTT. n+<äT˝À Äø±X¯eTT yÓTT<ä{Ï~. Äø±X¯eTT˝À ≈£L&Ü
Ä‘·àj·TTqï~. Äø±X¯eTT˝Àì Ä‘·àj˚T nìï |üqT\T #˚j·TT#·Tqï~.
ô|ø’ Ï ø£ì|æ+#·Tq~ Äø±X¯yT˚ nsTTHê Äø±X¯eTT yÓqTø£ nDÏ–j·TTqï~
Ä‘·à. me]ø° ‘Ó*j·Tø£ nDÏ–j·TTqï Ä‘·àj˚T X¯ãs› ÷¡ |üeTT˝À C≤„qeTTqT
#Ó|ü
#·Tqï~. Je⁄ì <ë«sê #Ó|üŒã&ÉTq~>±˙, #˚j·Tã&ÉTq~>±˙
@<äsTTHê Ä‘˚à #˚jT· T#·Tqï~. Ä‘·à me]ø° ‘Ó*j·Tø£ nDÏ–j·TT+&ÉT≥
e\q Ä‘·à $wüjT· eTT me]ø° ‘Ó*j·T<äT. düècÕ˜´~˝À <Óe’ C≤„qeTTqT
Äø±X¯eTT <ë«sê y˚T|òTü eTT\ yÓqTø£qT+&ç ‘Ó*|æq~ Ä‘·àj˚Tqì ‘Ó*j·T
e˝…qT. nìï{Ï˝À nDÏ–j·TTqï Ä‘·àqT ‘Ó*j·TT≥≈£î m+‘√ C≤„qeTT
nedüse¡ TT. <˚e⁄&ÉT eTq≈£î Ç∫Ãq C≤„qeTT e\q düècÕ˜´~˝À <˚e⁄ì
dü+ø£Œ\eTT‘√ Ä‘·à ‘=*|ü\T≈£î>± C≤„qeTTqT #Ó|Œæ q~. ÄHê&ÉT y˚T|òTü eTT
ñ]$Tq X¯ã›y˚T Á|ü|ü+#·eTTq≈£î ‘=* C≤„qeTsTTq~. Ä ~qeTT
#Ó|Œæ q C≤„qeTT dü+|üPs¡yí TÓ qÆ C≤„qeT>∑T≥ e\q n<˚ C≤„qy˚T Á|ü|+ü #·
eTTqø£+‘·{øÏ ° Ä<Ûës¡yTÓ qÆ ~.
ˇø£ dü+<˚X¯eTT‘√ ≈£L&ÉTø=qï @ X¯ã›eTTqsTTHê ªe÷≥μ
n+{≤eTT. ªe÷≥μ nq>± eTVü≤‘·´eTT‘√ ˝Òø£ X¯ø‘ÔÏ √ ≈£L&ÉTø=ì j·TTqï<äì
ns¡eú TT. n+<äTe\q ªªÁ|ü‹ e÷≥ eT+Á‘·yT˚ , Á|ü‹ Ä≈£î Wwü<yäÛ T˚ μμj·TqT
HêqT&ç >∑\<äT. e÷≥ Á|ü|+ü #· dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ ~ ø±e#·TÃqT ˝Òø£ |üse¡ ÷‘·à
dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ ~ ø±e#·TÃqT. düècÕ˜´~˝À Äø±X¯ X¯ãe› TT <ë«sê <Óe’ C≤„qeTT
‘Ó*j·Tã&çq<ä˙, n~j˚T Á|ü|+ü #·eTTq≈£î yÓTT<ä{Ï C≤„qeTì ‘Ó*dæq~.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
49
n~j˚T <Ó$’ ø£eTT>± #Ó|Œæ q yÓTT<ä{Ï e÷≥>± $T–*b˛sTTq~. Ä yÓTT<ä{Ï
C≤„qeTTH˚ yÓTT<ä{>Ï ± dü÷s¡T´&ÉT uÛ÷Ñ $TMT<ä eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT.
n<˚ yÓTT<ä{Ï C≤„qeTTH˚ lø£èwüß&í TÉ ns¡Tq® Tq≈£î #ÓbÕŒ&ÉT. n<˚ yÓTT<ä{Ï
C≤„qeTTH˚ @düT ‘·q •wüß´\≈£î #ÓbÕŒ&ÉT. n<˚ yÓTT<ä{Ï C≤„qeTTH˚ õÁãj˚T˝Ÿ
eTTVü≤eTà<é Á|üeø£Ô >±]øÏ #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. eTq n<äèwüeº XÊ‘·÷Ô n<˚ yÓTT<ä{Ï
C≤„qy˚T H˚&TÉ eTqeTT+<äs¡ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T>± j·TTqï~. eT÷&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\˝À düècÕ˜´~˝Àì <Óe’ C≤„qy˚T j·TT+&ÉT≥ e\q eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT
\qT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\qT#·THêïeTT.
düècÕ˜´~˝À #Ó|Œæ q C≤„qeTT X¯ãs› ÷¡ |üeTT˝À ãj·T{ÏøÏ e∫Ãq~.
n+<äTe\q yÓTT<ä{Ï C≤„qeTTqT ªe÷≥μ nì n+≥THêïeTT. e÷≥
eTVü≤‘·´eTT‘√ ≈£L&ÉTø=ìj·TT+&ÉTqT. Äø±X¯eTT #Ó|Œæ q e÷≥ nq>±
#˚dqæ X¯ãe› TT C≤„qeTT‘√ ≈£L&ÉTø=ìj·TT+&ÉT≥ e\q n~ eTVü≤‘·´eTT‘√
≈£L&ÉTø=ìj·TTqï~. <ëì˝Àì eTVü≤‘·´eTTqT ‘Ó\T|ü⁄ ì$T‘·eÔ TT H˚&TÉ
y˚T|òTü eTT\T X¯ãe› TT #˚jT· T#·Tqï$. X¯ãe› TT eTVü≤‘·T‘Ô √ ≈£L&ÉTø=qï<äì
‘Ó\T|ü⁄≥≈£î X¯ãe› TT‘√ bÕ≥T Äø±X¯eTT˝À yÓTs¡T|ü⁄\T >∑\e⁄. yÓTs¡T|ü⁄\‘√
bÕ≥T |æ&TÉ >∑T\T ≈£L&Ü ø£\e⁄. Ç<ä+‘ê <Óe’ C≤„qeTT Ç+‘·{Ï Á|üu≤Û eeTTqï
<äì ø£sà¡ qT <äV≤æ +#·T X¯øj
ÔÏ T· Tqï<äì ‘Ó\T|ü⁄ ì$T‘·yÔ T˚ n˝≤ ø£\e⁄. @~
@eTsTTHê yÓTT<ä≥ C≤„qeTT>± e∫Ãq X¯ãe› TT ‘·sê«‘· ø±\eTT˝À Á>∑+<∏ä
s¡÷|üeTT>± e÷]q~. yÓTT<ä{Ï e÷≥ eT÷&ÉT j·TT>∑eTT\T >∑&É∫q
‘·sê«‘· X¯ãe› TT b˛sTT Áyê‘· s¡÷|ü Á>∑+<∏eä TsTTq~. nfÒ¢ yÓTT<ä{Ï
C≤„qeTT eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T>± ‘·j÷· s¬ q’ $. Ä eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT˝Ò
H˚&TÉ uÛ>Ñ e∑ BZ‘,· u…_’ \T, KTsêHé nqT Á>∑+<∏eä TT\T>± j·TTqï$. ˇπø
C≤„qy˚T eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T>± e÷]j·TT+&ÉT≥ e\q, e÷≈£î Ä $wüjT· eTT
50
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
yÓTT<ä{ÏqT+&ç ∫e] es¡≈£î ‘Ó*dæj·TT+&ÉT≥ e\q y˚TeTT eT÷&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\qT düe÷qeTT>± #·÷düTHÔ êïeTT. düècÕ˜´~˝À #Ó|Œü ã&çq yÓTT<ä{Ï
C≤„qeTTqT eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T>± ÁyêdüTø=qï~ eTqy˚T. eTqy˚T nq>±
eTqTwüß˝Ò nsTTHê eTqTwüß˝Ò Ä $wüj·TeTTqT eTs¡∫ b˛sTT ˇπø
C≤„qeTTqT eT÷&ÉT eT‘·eTT\T>± N\TÃø=ì ˇø=ÿø£ÿ eT‘·eTTq≈£î ˇø=ÿø£ÿ
Á>∑+<∏eä TTqT >=|üŒ>± uÛ≤$+#·Tø=+≥THêïs¡T. eTT+<äT ˝Òì eT‘·eTT\T
‘·sê«‘· m˝≤ e#êÃj·Tì mes¡÷ Ä˝À∫+#·&eÉ TT ˝Ò<Tä . Á>∑+<∏eä TT\
C≤„qeTTqT #Ó|Œæ qyês¡T ≈£L&Ü eT‘·eTT\ì ù|s¡T ô|{Ϻ mø£ÿ&É #Ó|Œü ˝Ò<Tä .
uÛÑ>∑eBZ‘· C≤„qeTTqT #Ó|æŒq ø£èwüßí&ÉT ‘·q C≤„qeTT˝À nq>± ‘·q
Á>∑+<∏äeTT˝À eT‘·eTT\ Á|üdüπøÔ ˝Ò≈£î+&Ü #ÓbÕŒs¡T. eT‘·eTTq≈£î
dü+ã+~Û+∫q C≤„qeTT n+<äT˝À @MT ˝Ò<Tä . düs«¡ e÷qe⁄\≈£î e]Ô+#·T
uÀ<Ûqä T uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À #ÓbÕŒs¡T>±˙, Væ≤+<äTe⁄\ø£ì mø£ÿ&Ü #Ó|Œü ˝Ò<Tä .
n<˚ $<Ûeä TT>± @düT #Ó|Œæ q Hê\T>∑T düTyês¡\Ô ˝Àì C≤„qeTT˝À düeTdüÔ
»qT\ø£ì #ÓbÕŒs¡T>±˙, Åø¬ d’ eÔü ⁄\≈£ì mø£ÿ&Ü #Ó|Œü ˝Ò<Tä . Åø¬ d’ eÔü ⁄\T u…_’ \T
e÷ Á>∑+<∏eä TT nì nqT#·T+&çHê, yê] Á>∑+<∏eä Tì #Ó|
ü ≥≈£î mø£ÿ&Ü
Ä<Ûës¡eTT˝Ò<äT. ∫e]>± e∫Ãq KTsêHé Á>∑+<∏äeTT˝À düeTdüÔ ˝Àø£
yêdüT\≈£î Ç~ Væ≤‘√|ü<˚X¯eTT nì dü÷sê 81, Äj·T‘Y 27 ˝À ø£\<äT.
KTsêHé C≤„qeTTqT #Ó|Œæ q õÁãj˚T˝Ÿ ‘·q uÀ<Û˝ä À mø£ÿ&Ü @ eT‘·eTTqT
>∑T]+∫ #Ó|Œü ø£ düeTdüÔ Á|ü»\ø£ì #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. n≥Te+{|ü
&ÉT |ò˝ü ≤Hê
Á>∑+<∏eä TT, |ò˝ü ≤Hê eT‘·eTT<äì e÷qe⁄\T #Ó|
ü ø=Hêï Ä e÷≥qT
<˚e⁄&ÉT ˇ|ü
ø√&ÉT. m+<äTø£q>± <˚e⁄&ÉT Á|ü»\qT düe÷qeTT>±
düèwæ̃+#ê&ÉT>±˙ eT‘·dTü \ú qT>±˙, eT‘·eTT\qT>±˙ düèwæ̃+#·˝<Ò Tä .
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
49
n~j˚T <Ó$’ ø£eTT>± #Ó|Œæ q yÓTT<ä{Ï e÷≥>± $T–*b˛sTTq~. Ä yÓTT<ä{Ï
C≤„qeTTH˚ yÓTT<ä{>Ï ± dü÷s¡T´&ÉT uÛ÷Ñ $TMT<ä eTqTwüß\≈£î ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT.
n<˚ yÓTT<ä{Ï C≤„qeTTH˚ lø£èwüß&í TÉ ns¡Tq® Tq≈£î #ÓbÕŒ&ÉT. n<˚ yÓTT<ä{Ï
C≤„qeTTH˚ @düT ‘·q •wüß´\≈£î #ÓbÕŒ&ÉT. n<˚ yÓTT<ä{Ï C≤„qeTTH˚ õÁãj˚T˝Ÿ
eTTVü≤eTà<é Á|üeø£Ô >±]øÏ #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. eTq n<äèwüeº XÊ‘·÷Ô n<˚ yÓTT<ä{Ï
C≤„qy˚T H˚&TÉ eTqeTT+<äs¡ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T>± j·TTqï~. eT÷&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\˝À düècÕ˜´~˝Àì <Óe’ C≤„qy˚T j·TT+&ÉT≥ e\q eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT
\qT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\qT#·THêïeTT.
düècÕ˜´~˝À #Ó|Œæ q C≤„qeTT X¯ãs› ÷¡ |üeTT˝À ãj·T{ÏøÏ e∫Ãq~.
n+<äTe\q yÓTT<ä{Ï C≤„qeTTqT ªe÷≥μ nì n+≥THêïeTT. e÷≥
eTVü≤‘·´eTT‘√ ≈£L&ÉTø=ìj·TT+&ÉTqT. Äø±X¯eTT #Ó|Œæ q e÷≥ nq>±
#˚dqæ X¯ãe› TT C≤„qeTT‘√ ≈£L&ÉTø=ìj·TT+&ÉT≥ e\q n~ eTVü≤‘·´eTT‘√
≈£L&ÉTø=ìj·TTqï~. <ëì˝Àì eTVü≤‘·´eTTqT ‘Ó\T|ü⁄ ì$T‘·eÔ TT H˚&TÉ
y˚T|òTü eTT\T X¯ãe› TT #˚jT· T#·Tqï$. X¯ãe› TT eTVü≤‘·T‘Ô √ ≈£L&ÉTø=qï<äì
‘Ó\T|ü⁄≥≈£î X¯ãe› TT‘√ bÕ≥T Äø±X¯eTT˝À yÓTs¡T|ü⁄\T >∑\e⁄. yÓTs¡T|ü⁄\‘√
bÕ≥T |æ&TÉ >∑T\T ≈£L&Ü ø£\e⁄. Ç<ä+‘ê <Óe’ C≤„qeTT Ç+‘·{Ï Á|üu≤Û eeTTqï
<äì ø£sà¡ qT <äV≤æ +#·T X¯øj
ÔÏ T· Tqï<äì ‘Ó\T|ü⁄ ì$T‘·yÔ T˚ n˝≤ ø£\e⁄. @~
@eTsTTHê yÓTT<ä≥ C≤„qeTT>± e∫Ãq X¯ãe› TT ‘·sê«‘· ø±\eTT˝À Á>∑+<∏ä
s¡÷|üeTT>± e÷]q~. yÓTT<ä{Ï e÷≥ eT÷&ÉT j·TT>∑eTT\T >∑&É∫q
‘·sê«‘· X¯ãe› TT b˛sTT Áyê‘· s¡÷|ü Á>∑+<∏eä TsTTq~. nfÒ¢ yÓTT<ä{Ï
C≤„qeTT eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T>± ‘·j÷· s¬ q’ $. Ä eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT˝Ò
H˚&TÉ uÛ>Ñ e∑ BZ‘,· u…_’ \T, KTsêHé nqT Á>∑+<∏eä TT\T>± j·TTqï$. ˇπø
C≤„qy˚T eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T>± e÷]j·TT+&ÉT≥ e\q, e÷≈£î Ä $wüjT· eTT
50
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
yÓTT<ä{ÏqT+&ç ∫e] es¡≈£î ‘Ó*dæj·TT+&ÉT≥ e\q y˚TeTT eT÷&ÉT
Á>∑+<∏eä TT\qT düe÷qeTT>± #·÷düTHÔ êïeTT. düècÕ˜´~˝À #Ó|Œü ã&çq yÓTT<ä{Ï
C≤„qeTTqT eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T>± ÁyêdüTø=qï~ eTqy˚T. eTqy˚T nq>±
eTqTwüß˝Ò nsTTHê eTqTwüß˝Ò Ä $wüj·TeTTqT eTs¡∫ b˛sTT ˇπø
C≤„qeTTqT eT÷&ÉT eT‘·eTT\T>± N\TÃø=ì ˇø=ÿø£ÿ eT‘·eTTq≈£î ˇø=ÿø£ÿ
Á>∑+<∏eä TTqT >=|üŒ>± uÛ≤$+#·Tø=+≥THêïs¡T. eTT+<äT ˝Òì eT‘·eTT\T
‘·sê«‘· m˝≤ e#êÃj·Tì mes¡÷ Ä˝À∫+#·&eÉ TT ˝Ò<Tä . Á>∑+<∏eä TT\
C≤„qeTTqT #Ó|Œæ qyês¡T ≈£L&Ü eT‘·eTT\ì ù|s¡T ô|{Ϻ mø£ÿ&É #Ó|Œü ˝Ò<Tä .
uÛÑ>∑eBZ‘· C≤„qeTTqT #Ó|æŒq ø£èwüßí&ÉT ‘·q C≤„qeTT˝À nq>± ‘·q
Á>∑+<∏äeTT˝À eT‘·eTT\ Á|üdüπøÔ ˝Ò≈£î+&Ü #ÓbÕŒs¡T. eT‘·eTTq≈£î
dü+ã+~Û+∫q C≤„qeTT n+<äT˝À @MT ˝Ò<Tä . düs«¡ e÷qe⁄\≈£î e]Ô+#·T
uÀ<Ûqä T uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À #ÓbÕŒs¡T>±˙, Væ≤+<äTe⁄\ø£ì mø£ÿ&Ü #Ó|Œü ˝Ò<Tä .
n<˚ $<Ûeä TT>± @düT #Ó|Œæ q Hê\T>∑T düTyês¡\Ô ˝Àì C≤„qeTT˝À düeTdüÔ
»qT\ø£ì #ÓbÕŒs¡T>±˙, Åø¬ d’ eÔü ⁄\≈£ì mø£ÿ&Ü #Ó|Œü ˝Ò<Tä . Åø¬ d’ eÔü ⁄\T u…_’ \T
e÷ Á>∑+<∏eä TT nì nqT#·T+&çHê, yê] Á>∑+<∏eä Tì #Ó|
ü ≥≈£î mø£ÿ&Ü
Ä<Ûës¡eTT˝Ò<äT. ∫e]>± e∫Ãq KTsêHé Á>∑+<∏äeTT˝À düeTdüÔ ˝Àø£
yêdüT\≈£î Ç~ Væ≤‘√|ü<˚X¯eTT nì dü÷sê 81, Äj·T‘Y 27 ˝À ø£\<äT.
KTsêHé C≤„qeTTqT #Ó|Œæ q õÁãj˚T˝Ÿ ‘·q uÀ<Û˝ä À mø£ÿ&Ü @ eT‘·eTTqT
>∑T]+∫ #Ó|Œü ø£ düeTdüÔ Á|ü»\ø£ì #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. n≥Te+{|ü
&ÉT |ò˝ü ≤Hê
Á>∑+<∏eä TT, |ò˝ü ≤Hê eT‘·eTT<äì e÷qe⁄\T #Ó|
ü ø=Hêï Ä e÷≥qT
<˚e⁄&ÉT ˇ|ü
ø√&ÉT. m+<äTø£q>± <˚e⁄&ÉT Á|ü»\qT düe÷qeTT>±
düèwæ̃+#ê&ÉT>±˙ eT‘·dTü \ú qT>±˙, eT‘·eTT\qT>±˙ düèwæ̃+#·˝<Ò Tä .
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
51
mø£ÿ&ÉsTT‘˚ eT‘·eTTqï<√ nø£ÿ&É <˚e⁄ì C≤„qeTTHêï>±˙,
n+<äT˝À X¯øÏÔj·TT+&É<äT. mø£ÿ&ÉsTT‘˚ eT‘·eTT ˝Ò<√ nø£ÿ&É >∑\
C≤„qeTTq≈£î n$T‘·yTÓ qÆ X¯øj
ÔÏ T· T+&ÉTqT. n+<äTe\qH˚ H˚&TÉ eT‘·eTT\Tqï
#√≥ <Óe’ C≤„qeTTHêï, <ëì˝À <˚e⁄ì X¯øÔÏ ˝Ò≈î£ +&Ü <˚e⁄&˚ #˚XÊ&ÉT.
n≥Te+≥|ü
&ÉT yê]e<ä› j·TTqï C≤„qeTT ù|s¡T≈£î e÷Á‘·yT˚ j·TT+&ÉTqT
>±˙ n+<äT˝À @ X¯øÔÏ ˝Ò≈î£ +&Üj·TT+&ÉTqT. n≥Te+{Ï X¯ø˝ÔÏ ìÒ C≤„qeTT
eTqTwüß\ ø£sà¡ \qT ø±\Ã˝Ò<Tä . nq>± yê] bÕ|üeTT\qT yê]≈£îqï
C≤„qeTT Vü≤]+#·<Tä . bÕ|üeTT ø£eå ÷o\‘· ˝Ò≈î£ +&Ü b˛e⁄≥ e\q eTìwæøÏ
C≤„qeTT e\q ñ|üj÷Ó >∑eTT @MT ˝Ò<ìä j˚T #Ó|Œü e#·TÃqT. eT‘ê\≈£î
nr‘·yTÓ qÆ C≤„qeTT mø£ÿ&ÉjT· T+≥T+<√, nø£ÿ&É C≤„qX¯øj
ÔÏ T· T+&ç yê]
bÕ|üeTT\qT ø±*Ãy˚jT· TqT. <ëìe\q bÕ|ü ø£eå ÷o\‘· ø£\T>∑Tqì
#Ó|Œü e#·TÃqT. eT‘·eTT\ Á|üdøü ˝ÔÏ ìÒ C≤„qeTT eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝Àq÷
>∑\<äT. eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\ C≤„qeTT bÕ|üeTT\qT ˝Ò≈î£ +&Ü #˚jT· T X¯øÔÏ
ø£\<Ój
’ T· Tqï~. n+<äT\q @ eT‘·dTü &ú sÉ TTHê <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\ eTT+<äs¡
‘·q eT‘· uÛ≤eeTTqT e<ä*y˚dæ <Óe’ C≤„qeTTqT ‘Ó*j·T>∑*–‘˚, yêìøÏ
n$T‘·yTÓ qÆ C≤„q ˝≤uÛeÑ TT ø£\TZqT. yêì ø£sà¡ \T ø±*b˛e⁄qT.
düècÕ˜´~˝À #Ó|æŒqe÷≥ ø£ì|æ+#˚ y˚T|òüTeTT\<äsTTHê n~
yêdüÔeeTT>± ø£ì|æ+#·ì Äø±X¯eTT<˚j·Tì #Ó|üŒe#·TÃqT. nsTT‘˚
Äø±X¯yT˚ Ä $wüjT· eTTqT #Ó|Œæ +<ëj·Tì #·÷ùd,Ô Äø±X¯eTT ≈£L&Ü ˇø£
uÛ÷Ñ ‘·eT>∑T≥ e\q @ uÛ÷Ñ ‘·eTT (@ Je⁄&ÉT) @ ø±s¡´eTT #˚jT· ˝Ò&qÉ T
XÊÅdüÔã<ä›yÓTÆq dü÷Á‘·eTT Á|üø±s¡eTT, Äø±X¯eTT ≈£L&Ü dü«j·TeTT>±
C≤„qeTTqT #Ó|üŒ˝Ò<äT. nsTT‘˚ düècÕ˜´~˝À C≤„qeTT Äø±X¯eTT #˚‘·
#Ó|Œü ã&çq~ nì <˚e⁄&˚ dü«j·TeTT>± #Ó|
ü ≥ e\q <˚e⁄&ÉT ndü‘´· eTTqT
52
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
#ÓbÕŒ&Ü? nqT Á|üXï¯ sê>∑\<äT. Çø£ÿ&É dü‘´· eTTqT #Ó|
ü ø=+fÒ Je⁄&ÉT
m˝≤ @ |üì #˚jT· ˝Ò<√ n˝≤π> <˚e⁄&ÉT ≈£L&Ü |üì #˚jT· Tyê&ÉT ø±<äT.
Je⁄&ÉT #˚jT· ˝Ò&TÉ , #˚‘ø· ±<äT. <˚e⁄&ÉT #˚‘q· sTTHê #˚jT· &ÉT. @ ø±s¡´eTTqT
Ç≥T Je⁄&ÉT>±˙, n≥T <˚e⁄&ÉT>±˙ #˚jT· &ÉT. nsTT‘˚ Äø±X¯eTT #Ó|Œæ +<äì
#Ó|Œü ì Äø±X¯eTT MT<ä #Ó|Œæ +~ mes¡T? nqT Á|üXï¯ sê>∑\<äT. <ëìøÏ
düe÷<ÛëqeTT>± me]ø° ‘Ó*j·Tìyê&ÉT, n+<ä]˝À nDÏ–j·TTqïyê&ÉT,
n+<ä] yÓqTø£jT· T+&ç n+<ä]˙ Ä&ç+#·Tyê&ÉT, n˙ï ‘êH˚ #˚jT· T#·THêï
‘·qqT mes¡÷ >∑Ts¡TÔ |ü≥qº ≥T¢ n+<ä]˝À j·TT+&ç #˚jT· Tyê&ÉT, j·T‘·ï
yÓTTq]+#·T jÓ÷>∑T\≈£î ‘·|Œü me]ø° ‘Ó*j·Tìyê&ÉT ˇø£&TÉ Hêï&ÉT. n‘·H˚
düècÕ˜´~˝À n≥T <˚e⁄ìï, Ç≥T eTVü‰uÛ÷Ñ ‘·yTÓ qÆ Äø±X¯eTTqT n&Ée¶ TT
ô|≥Tºø=ì C≤„qeTTqT #ÓbÕŒ&ÉT. ˇø£e÷s¡T #Ó|æŒq Äj·Tq e÷≥
XÊ•«‘·eTT>± ì*∫b˛sTTq~. n|ü
&ÉT Äj·Tq #Ó|Œæ q C≤„qy˚T Ç~
nì mes¡÷ ‘Ó*j·Tq≥T¢ <ëìH˚ eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\T>± #˚XÊ&ÉT.
n|üŒ{ÏøÏ ≈£L&Ü ‘·qqT mes¡÷ >∑T]Ô+#·q≥T¢, ‘êqT #Ó|Œæ q C≤„qeTTqT
‘Ó*dæq ‘·sê«‘· me] <äèwæ̃ ‘·qMT<ä≈î£ sêq≥T¢ me]˙ e<ä\≈£î+&Ü,
ø£˙düeTT ˇø£ÿìì ≈£L&Ü e<ä\≈£î+&Ü eT‘·eTT nqT eT÷&ÉT e\\˝À
eTqTwüß\qT ∫≈£îÿø=ì <ëìqT+&ç ãj·T≥|ü&qÉ ≥T¢ #˚XÊ&ÉT. n+<äTe\q
düècÕ˜´~˝À #Ó|Œæ q ˇø£sT¡ , ˇø£e÷s¡T, e÷≥\ düeT÷Vü≤eTT>± #Ó|Œæ q
ˇø£ C≤„qy˚T eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T>± ‘·j·÷¬s’q<äì >∑T]Ô+#·˝Òø£
b˛e⁄#·THêïeTT. Ç|üŒ{Ïø£sTTHê Ç|ü
&ÉT y˚TeTT #Ó|æŒq á ô|<ä›
s¡V≤ü dü´eTTqT Á>∑V≤æ +∫ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝Àì C≤„qeTTqT ˇπø e÷≥>±
>∑T]Ô+∫ #˚‘s· TTq‘˚ me]ø° ‘Ó*j·Tìyê&çì, eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\ e÷≥qT
#Ó|Œæ q yêìì ø£qT>=q+&ç #·÷<ë›eTT. Hê e÷≥qT s√wüeTT‘√ #·÷&É+&ç,
MT yÓqTø£ nDÏ–j·TTqï yêìì yÓ‘ø· +£ &ç.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
51
mø£ÿ&ÉsTT‘˚ eT‘·eTTqï<√ nø£ÿ&É <˚e⁄ì C≤„qeTTHêï>±˙,
n+<äT˝À X¯øÏÔj·TT+&É<äT. mø£ÿ&ÉsTT‘˚ eT‘·eTT ˝Ò<√ nø£ÿ&É >∑\
C≤„qeTTq≈£î n$T‘·yTÓ qÆ X¯øj
ÔÏ T· T+&ÉTqT. n+<äTe\qH˚ H˚&TÉ eT‘·eTT\Tqï
#√≥ <Óe’ C≤„qeTTHêï, <ëì˝À <˚e⁄ì X¯øÔÏ ˝Ò≈î£ +&Ü <˚e⁄&˚ #˚XÊ&ÉT.
n≥Te+≥|ü
&ÉT yê]e<ä› j·TTqï C≤„qeTT ù|s¡T≈£î e÷Á‘·yT˚ j·TT+&ÉTqT
>±˙ n+<äT˝À @ X¯øÔÏ ˝Ò≈î£ +&Üj·TT+&ÉTqT. n≥Te+{Ï X¯ø˝ÔÏ ìÒ C≤„qeTT
eTqTwüß\ ø£sà¡ \qT ø±\Ã˝Ò<Tä . nq>± yê] bÕ|üeTT\qT yê]≈£îqï
C≤„qeTT Vü≤]+#·<Tä . bÕ|üeTT ø£eå ÷o\‘· ˝Ò≈î£ +&Ü b˛e⁄≥ e\q eTìwæøÏ
C≤„qeTT e\q ñ|üj÷Ó >∑eTT @MT ˝Ò<ìä j˚T #Ó|Œü e#·TÃqT. eT‘ê\≈£î
nr‘·yTÓ qÆ C≤„qeTT mø£ÿ&ÉjT· T+≥T+<√, nø£ÿ&É C≤„qX¯øj
ÔÏ T· T+&ç yê]
bÕ|üeTT\qT ø±*Ãy˚jT· TqT. <ëìe\q bÕ|ü ø£eå ÷o\‘· ø£\T>∑Tqì
#Ó|Œü e#·TÃqT. eT‘·eTT\ Á|üdøü ˝ÔÏ ìÒ C≤„qeTT eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\˝Àq÷
>∑\<äT. eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\ C≤„qeTT bÕ|üeTT\qT ˝Ò≈î£ +&Ü #˚jT· T X¯øÔÏ
ø£\<Ój
’ T· Tqï~. n+<äT\q @ eT‘·dTü &ú sÉ TTHê <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\ eTT+<äs¡
‘·q eT‘· uÛ≤eeTTqT e<ä*y˚dæ <Óe’ C≤„qeTTqT ‘Ó*j·T>∑*–‘˚, yêìøÏ
n$T‘·yTÓ qÆ C≤„q ˝≤uÛeÑ TT ø£\TZqT. yêì ø£sà¡ \T ø±*b˛e⁄qT.
düècÕ˜´~˝À #Ó|æŒqe÷≥ ø£ì|æ+#˚ y˚T|òüTeTT\<äsTTHê n~
yêdüÔeeTT>± ø£ì|æ+#·ì Äø±X¯eTT<˚j·Tì #Ó|üŒe#·TÃqT. nsTT‘˚
Äø±X¯yT˚ Ä $wüjT· eTTqT #Ó|Œæ +<ëj·Tì #·÷ùd,Ô Äø±X¯eTT ≈£L&Ü ˇø£
uÛ÷Ñ ‘·eT>∑T≥ e\q @ uÛ÷Ñ ‘·eTT (@ Je⁄&ÉT) @ ø±s¡´eTT #˚jT· ˝Ò&qÉ T
XÊÅdüÔã<ä›yÓTÆq dü÷Á‘·eTT Á|üø±s¡eTT, Äø±X¯eTT ≈£L&Ü dü«j·TeTT>±
C≤„qeTTqT #Ó|üŒ˝Ò<äT. nsTT‘˚ düècÕ˜´~˝À C≤„qeTT Äø±X¯eTT #˚‘·
#Ó|Œü ã&çq~ nì <˚e⁄&˚ dü«j·TeTT>± #Ó|
ü ≥ e\q <˚e⁄&ÉT ndü‘´· eTTqT
52
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
#ÓbÕŒ&Ü? nqT Á|üXï¯ sê>∑\<äT. Çø£ÿ&É dü‘´· eTTqT #Ó|
ü ø=+fÒ Je⁄&ÉT
m˝≤ @ |üì #˚jT· ˝Ò<√ n˝≤π> <˚e⁄&ÉT ≈£L&Ü |üì #˚jT· Tyê&ÉT ø±<äT.
Je⁄&ÉT #˚jT· ˝Ò&TÉ , #˚‘ø· ±<äT. <˚e⁄&ÉT #˚‘q· sTTHê #˚jT· &ÉT. @ ø±s¡´eTTqT
Ç≥T Je⁄&ÉT>±˙, n≥T <˚e⁄&ÉT>±˙ #˚jT· &ÉT. nsTT‘˚ Äø±X¯eTT #Ó|Œæ +<äì
#Ó|Œü ì Äø±X¯eTT MT<ä #Ó|Œæ +~ mes¡T? nqT Á|üXï¯ sê>∑\<äT. <ëìøÏ
düe÷<ÛëqeTT>± me]ø° ‘Ó*j·Tìyê&ÉT, n+<ä]˝À nDÏ–j·TTqïyê&ÉT,
n+<ä] yÓqTø£jT· T+&ç n+<ä]˙ Ä&ç+#·Tyê&ÉT, n˙ï ‘êH˚ #˚jT· T#·THêï
‘·qqT mes¡÷ >∑Ts¡TÔ |ü≥qº ≥T¢ n+<ä]˝À j·TT+&ç #˚jT· Tyê&ÉT, j·T‘·ï
yÓTTq]+#·T jÓ÷>∑T\≈£î ‘·|Œü me]ø° ‘Ó*j·Tìyê&ÉT ˇø£&TÉ Hêï&ÉT. n‘·H˚
düècÕ˜´~˝À n≥T <˚e⁄ìï, Ç≥T eTVü‰uÛ÷Ñ ‘·yTÓ qÆ Äø±X¯eTTqT n&Ée¶ TT
ô|≥Tºø=ì C≤„qeTTqT #ÓbÕŒ&ÉT. ˇø£e÷s¡T #Ó|æŒq Äj·Tq e÷≥
XÊ•«‘·eTT>± ì*∫b˛sTTq~. n|ü
&ÉT Äj·Tq #Ó|Œæ q C≤„qy˚T Ç~
nì mes¡÷ ‘Ó*j·Tq≥T¢ <ëìH˚ eT÷&ÉT <Óe’ Á>∑+<∏eä TT\T>± #˚XÊ&ÉT.
n|üŒ{ÏøÏ ≈£L&Ü ‘·qqT mes¡÷ >∑T]Ô+#·q≥T¢, ‘êqT #Ó|Œæ q C≤„qeTTqT
‘Ó*dæq ‘·sê«‘· me] <äèwæ̃ ‘·qMT<ä≈î£ sêq≥T¢ me]˙ e<ä\≈£î+&Ü,
ø£˙düeTT ˇø£ÿìì ≈£L&Ü e<ä\≈£î+&Ü eT‘·eTT nqT eT÷&ÉT e\\˝À
eTqTwüß\qT ∫≈£îÿø=ì <ëìqT+&ç ãj·T≥|ü&qÉ ≥T¢ #˚XÊ&ÉT. n+<äTe\q
düècÕ˜´~˝À #Ó|Œæ q ˇø£sT¡ , ˇø£e÷s¡T, e÷≥\ düeT÷Vü≤eTT>± #Ó|Œæ q
ˇø£ C≤„qy˚T eT÷&ÉT Á>∑+<∏äeTT\T>± ‘·j·÷¬s’q<äì >∑T]Ô+#·˝Òø£
b˛e⁄#·THêïeTT. Ç|üŒ{Ïø£sTTHê Ç|ü
&ÉT y˚TeTT #Ó|æŒq á ô|<ä›
s¡V≤ü dü´eTTqT Á>∑V≤æ +∫ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\˝Àì C≤„qeTTqT ˇπø e÷≥>±
>∑T]Ô+∫ #˚‘s· TTq‘˚ me]ø° ‘Ó*j·Tìyê&çì, eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\ e÷≥qT
#Ó|Œæ q yêìì ø£qT>=q+&ç #·÷<ë›eTT. Hê e÷≥qT s√wüeTT‘√ #·÷&É+&ç,
MT yÓqTø£ nDÏ–j·TTqï yêìì yÓ‘ø· +£ &ç.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
53
Á|üXï¯ :` MTs¡T m+‘√ >=|üŒ>± #ÓbÕŒs¡T. nsTT‘˚ Ç<ä+‘·jT· ÷ $qï
‘·sê«‘· ≈£L&Ü e÷˝À ∫qï nqTe÷qeTT Á|üX¯ï>± $T–*j·TTqï~.
∫e]>± <ëìì n&ÉT>∑T#·THêïqT. <äj·T#˚dæ »yêãTqT #Ó|üŒ+&ç.
düècÕ˜´~˝À Äø±X¯eTT y˚T|òTü eTT\ <ë«sê C≤„qeTTqT ñs¡TeTT\ <ë«sê
#Ó|Œæ q<äì qeTTà#·THêïeTT. nsTT‘˚ y˚T|òTü eTT\T+&ÉTq~ Äø±X¯eTT˝ÀH˚
nsTTHê uÛÑ÷$TøÏ ø=~› m‘·TÔ˝ÀH˚ ñ+&ÉTqT. dü÷s¡T´&ÉT Äø±X¯eTT˝À
ø=ìï \ø£å\ yÓTÆfi¯fl <ä÷s¡eTT˝À y˚T|òüTeTT\ X¯ã›eTT $ì|æ+#·q+‘·
<ä÷s¡eTT>± j·TT+&ÉTqT. y˚T|òTü eTT\T uÛ÷Ñ $TøÏ <ä>sZ∑ >¡ ±j·TTqï$ ø±e⁄q
y˚T|òTü eTT\ X¯ãe› TT uÛ÷Ñ $TMT<ä eTqTwüß\≈£î $ì|æ+#·e#·TÃqT. y˚T|òTü eTT\T
m+‘· ô|<ä>› ± X¯ãe› TT #˚dHæ ê @e÷Á‘·eTT $ì|æ+#·q+‘· <ä÷s¡eTT˝À
dü÷s¡T´&ÉT+&ÉT≥ e\q Äø±X¯ y˚T|òüTeTT\T #˚dæq X¯ã›eTTqT m˝≤
$q>∑*>±&ÉT? n+<äT˝Àì C≤„qeTTqT m˝≤ ‘Ó*j·T>∑*>±&ÉT? m˝≤
#·÷∫Hê y˚T|òüTeTT\ X¯ã›eTT $H˚ neø±X¯y˚T dü÷s¡T´q≈£î ˝Òq|ü&ÉT
y˚T|òTü eTT\ ñs¡TeTT\˝Àì C≤„qeTTqT m˝≤ ‘Ó*j·T>∑\&ÉT? nì Á|üXï¯
me]ø£sTTHê sê>∑\<äT. á $wüjT· eTTqT >∑T]+∫ ø=+‘· $es¡eTT>±
‘Ó*j·TCÒj·T>∑\s¡ì n&ÉT>∑T#·THêïeTT.
»yêãT :` eTqTwüß\T, <˚e‘·\T <˚e⁄ì #˚‘· düèwæ̃+#·ã&çHês¡T. n˝≤π>
<˚e⁄ì bÕ\q kÕ>∑T≥≈£î uÛ÷Ñ ‘·eTT\T, eTVü‰uÛ÷Ñ ‘·eTT\T, Á>∑V≤ü eTT\T,
eTVü‰Á>∑Vü≤eTT\T nqT $T>∑‘ê ¬s+&ÉT C≤‘·T\qT ≈£L&Ü <˚e⁄&ÉT
düèwæ̃+#ê&ÉT. <˚e⁄ì düèwæ̃˝À eTqTwüß\T, <˚e‘·\T ˇø£ uÛ≤>∑eTT ø±>±,
uÛ÷Ñ ‘·eTT\T, Á>∑V≤ü eTT\T eT]jÓTTø£ uÛ≤>∑eTT>± j·TTqï$. <˚e‘·\≈£î
eTqTwüß\ø£+fÒ ø=+‘· Á|ü‘´˚ ø£yTÓ qÆ J$‘·eTTqT <˚e⁄&ÉT ø£\T>∑CXÒ Ê&ÉT.
54
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
eTqTwüß\≈£î dü÷\ú X¯Øs¡eTT\Tqï≥T¢ <˚e‘·\≈£î sê‹ Á|ü‹eT\T, dæyTÓ +≥T
u§eTà\T dü÷\ú X¯Øs¡eTT\T>± >∑\e⁄. eTìwæ ‘·q dü÷\ú X¯Øs¡eTTqT
ˇø£e÷s¡T e<ä*‘˚ <ëìì ªeTs¡DeTTμ n+{≤eTT. Je⁄&ÉT (eTìwæ)
X¯Øs¡eTTqT e<ä* ãj·T{ÏøÏ eùdÔ ‹]– <ëì˝À #˚s˝¡ &Ò TÉ . n<˚ <˚e‘·\sTT‘˚
sê‹ $Á>∑V≤ü eTTqT+&ç ãj·T{ÏøÏ sê>∑\s¡T, ‹]– ˝À|ü*øÏ b˛>∑\s¡T. sê‹
X¯Øs¡eTT dü÷\ú X¯Øs¡eTT>± j·TT+&ÉT≥ e\q <˚e⁄&ÉT n≥Te+{Ï kÂø£s´¡ eTT
ø£\T>∑CÒXÊ&˚yÓ÷ #Ó|üŒ˝ÒeTT. ˇø£ <˚e‘· ‘·q dü÷ú\ X¯Øs¡yÓTÆq $Á>∑Vü≤eTT
qT+&ç ˇø£ s√E˝À mìïe÷s¡s¢ TTHê ãj·T{ÏøÏ sê>∑\<äT, ‹]– ˝À|ü*øÏ
düT\uÛeÑ TT>± b˛>∑\<äT. Ä $<Ûeä TT>± eTìwæ nsTTqyê&ÉT #˚jT· ˝Ò&TÉ .
eTìwæ ˇø£e÷s¡T X¯Øs¡eTT˝À Á|üy•˚ ùdÔ ª»qàμ n+{≤eTT. ˇø£e÷s¡T
X¯Øs¡eTTqT+&ç ãj·T{ÏøÏ eùdÔ ªeTs¡DeTTμ n+{≤eTT. á $<Ûeä TT>±
<˚e‘·\≈£î, eTqTwüß\≈£î e´‘ê´düeTT+&ÉTqT.
<˚e‘·\T, eTqTwüß\T Ç<äs› ÷¡ ø£sà¡ Je⁄˝Ò nsTTe⁄+&ÉT≥ e\q
ø£sà¡ ≈£î ˝Àã&ç ø£wdºü Tü KeTT\qT nqTuÛ$Ñ dü÷Ô Áã‘·T≈£î#·T+<äTs¡T. yês¡T
ø£sà¡ ã<äT˝› ’… ‘·eT J$‘·eTTqT ‘êeTT >∑&TÉ |ü⁄#·T+<äTs¡T. nsTT‘˚ eTqTwüß\T
<˚e‘·\qT yês¡T ‘·eTø£+fÒ >=|üŒyês¡ì uÛ≤$+∫, yê]øÏ >∑T&ÉT\T ø£{ºÏ
|üPõ+#·&eÉ TT »s¡T>∑T#·Tqï~. eTqTwüß\ ã\V”≤q‘·qT, nC≤„qeTTqT
Ädüsê>± #˚dTü ø=ì <˚e‘·\T eTqTwüß\qT u…~]+#·T#·÷, uÛj
Ñ T· ô|≥Tº#÷·
nÁø£eTeTT>± |”&+ç #·T#·÷, nqedüse¡ TT>± y˚~+Û #·T#·÷ Á|ü»\qT ‘·eT
eX¯ó\T>± #˚dTü ø=ì yê]#˚‘· >=|üŒ>± bı–&ç+#·Tø√e&ÉeTT, |üP»\T
#˚sTT+#·Tø√e&ÉeTT #˚dTü HÔ êïs¡T. Á|ü»\T <˚e‘·\H˚ >=|üŒ>± ‘·\∫ ‘·eTqT
düèwæ̃+∫q <˚e⁄ìï eTs¡∫b˛sTT <˚e‘·\H˚ >=|üŒ>± uÛ≤$+∫ |üPõ+#·T
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
53
Á|üXï¯ :` MTs¡T m+‘√ >=|üŒ>± #ÓbÕŒs¡T. nsTT‘˚ Ç<ä+‘·jT· ÷ $qï
‘·sê«‘· ≈£L&Ü e÷˝À ∫qï nqTe÷qeTT Á|üX¯ï>± $T–*j·TTqï~.
∫e]>± <ëìì n&ÉT>∑T#·THêïqT. <äj·T#˚dæ »yêãTqT #Ó|üŒ+&ç.
düècÕ˜´~˝À Äø±X¯eTT y˚T|òTü eTT\ <ë«sê C≤„qeTTqT ñs¡TeTT\ <ë«sê
#Ó|Œæ q<äì qeTTà#·THêïeTT. nsTT‘˚ y˚T|òTü eTT\T+&ÉTq~ Äø±X¯eTT˝ÀH˚
nsTTHê uÛÑ÷$TøÏ ø=~› m‘·TÔ˝ÀH˚ ñ+&ÉTqT. dü÷s¡T´&ÉT Äø±X¯eTT˝À
ø=ìï \ø£å\ yÓTÆfi¯fl <ä÷s¡eTT˝À y˚T|òüTeTT\ X¯ã›eTT $ì|æ+#·q+‘·
<ä÷s¡eTT>± j·TT+&ÉTqT. y˚T|òTü eTT\T uÛ÷Ñ $TøÏ <ä>sZ∑ >¡ ±j·TTqï$ ø±e⁄q
y˚T|òTü eTT\ X¯ãe› TT uÛ÷Ñ $TMT<ä eTqTwüß\≈£î $ì|æ+#·e#·TÃqT. y˚T|òTü eTT\T
m+‘· ô|<ä>› ± X¯ãe› TT #˚dHæ ê @e÷Á‘·eTT $ì|æ+#·q+‘· <ä÷s¡eTT˝À
dü÷s¡T´&ÉT+&ÉT≥ e\q Äø±X¯ y˚T|òüTeTT\T #˚dæq X¯ã›eTTqT m˝≤
$q>∑*>±&ÉT? n+<äT˝Àì C≤„qeTTqT m˝≤ ‘Ó*j·T>∑*>±&ÉT? m˝≤
#·÷∫Hê y˚T|òüTeTT\ X¯ã›eTT $H˚ neø±X¯y˚T dü÷s¡T´q≈£î ˝Òq|ü&ÉT
y˚T|òTü eTT\ ñs¡TeTT\˝Àì C≤„qeTTqT m˝≤ ‘Ó*j·T>∑\&ÉT? nì Á|üXï¯
me]ø£sTTHê sê>∑\<äT. á $wüjT· eTTqT >∑T]+∫ ø=+‘· $es¡eTT>±
‘Ó*j·TCÒj·T>∑\s¡ì n&ÉT>∑T#·THêïeTT.
»yêãT :` eTqTwüß\T, <˚e‘·\T <˚e⁄ì #˚‘· düèwæ̃+#·ã&çHês¡T. n˝≤π>
<˚e⁄ì bÕ\q kÕ>∑T≥≈£î uÛ÷Ñ ‘·eTT\T, eTVü‰uÛ÷Ñ ‘·eTT\T, Á>∑V≤ü eTT\T,
eTVü‰Á>∑Vü≤eTT\T nqT $T>∑‘ê ¬s+&ÉT C≤‘·T\qT ≈£L&Ü <˚e⁄&ÉT
düèwæ̃+#ê&ÉT. <˚e⁄ì düèwæ̃˝À eTqTwüß\T, <˚e‘·\T ˇø£ uÛ≤>∑eTT ø±>±,
uÛ÷Ñ ‘·eTT\T, Á>∑V≤ü eTT\T eT]jÓTTø£ uÛ≤>∑eTT>± j·TTqï$. <˚e‘·\≈£î
eTqTwüß\ø£+fÒ ø=+‘· Á|ü‘´˚ ø£yTÓ qÆ J$‘·eTTqT <˚e⁄&ÉT ø£\T>∑CXÒ Ê&ÉT.
54
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
eTqTwüß\≈£î dü÷\ú X¯Øs¡eTT\Tqï≥T¢ <˚e‘·\≈£î sê‹ Á|ü‹eT\T, dæyTÓ +≥T
u§eTà\T dü÷\ú X¯Øs¡eTT\T>± >∑\e⁄. eTìwæ ‘·q dü÷\ú X¯Øs¡eTTqT
ˇø£e÷s¡T e<ä*‘˚ <ëìì ªeTs¡DeTTμ n+{≤eTT. Je⁄&ÉT (eTìwæ)
X¯Øs¡eTTqT e<ä* ãj·T{ÏøÏ eùdÔ ‹]– <ëì˝À #˚s˝¡ &Ò TÉ . n<˚ <˚e‘·\sTT‘˚
sê‹ $Á>∑V≤ü eTTqT+&ç ãj·T{ÏøÏ sê>∑\s¡T, ‹]– ˝À|ü*øÏ b˛>∑\s¡T. sê‹
X¯Øs¡eTT dü÷\ú X¯Øs¡eTT>± j·TT+&ÉT≥ e\q <˚e⁄&ÉT n≥Te+{Ï kÂø£s´¡ eTT
ø£\T>∑CÒXÊ&˚yÓ÷ #Ó|üŒ˝ÒeTT. ˇø£ <˚e‘· ‘·q dü÷ú\ X¯Øs¡yÓTÆq $Á>∑Vü≤eTT
qT+&ç ˇø£ s√E˝À mìïe÷s¡s¢ TTHê ãj·T{ÏøÏ sê>∑\<äT, ‹]– ˝À|ü*øÏ
düT\uÛeÑ TT>± b˛>∑\<äT. Ä $<Ûeä TT>± eTìwæ nsTTqyê&ÉT #˚jT· ˝Ò&TÉ .
eTìwæ ˇø£e÷s¡T X¯Øs¡eTT˝À Á|üy•˚ ùdÔ ª»qàμ n+{≤eTT. ˇø£e÷s¡T
X¯Øs¡eTTqT+&ç ãj·T{ÏøÏ eùdÔ ªeTs¡DeTTμ n+{≤eTT. á $<Ûeä TT>±
<˚e‘·\≈£î, eTqTwüß\≈£î e´‘ê´düeTT+&ÉTqT.
<˚e‘·\T, eTqTwüß\T Ç<äs› ÷¡ ø£sà¡ Je⁄˝Ò nsTTe⁄+&ÉT≥ e\q
ø£sà¡ ≈£î ˝Àã&ç ø£wdºü Tü KeTT\qT nqTuÛ$Ñ dü÷Ô Áã‘·T≈£î#·T+<äTs¡T. yês¡T
ø£sà¡ ã<äT˝› ’… ‘·eT J$‘·eTTqT ‘êeTT >∑&TÉ |ü⁄#·T+<äTs¡T. nsTT‘˚ eTqTwüß\T
<˚e‘·\qT yês¡T ‘·eTø£+fÒ >=|üŒyês¡ì uÛ≤$+∫, yê]øÏ >∑T&ÉT\T ø£{ºÏ
|üPõ+#·&eÉ TT »s¡T>∑T#·Tqï~. eTqTwüß\ ã\V”≤q‘·qT, nC≤„qeTTqT
Ädüsê>± #˚dTü ø=ì <˚e‘·\T eTqTwüß\qT u…~]+#·T#·÷, uÛj
Ñ T· ô|≥Tº#÷·
nÁø£eTeTT>± |”&+ç #·T#·÷, nqedüse¡ TT>± y˚~+Û #·T#·÷ Á|ü»\qT ‘·eT
eX¯ó\T>± #˚dTü ø=ì yê]#˚‘· >=|üŒ>± bı–&ç+#·Tø√e&ÉeTT, |üP»\T
#˚sTT+#·Tø√e&ÉeTT #˚dTü HÔ êïs¡T. Á|ü»\T <˚e‘·\H˚ >=|üŒ>± ‘·\∫ ‘·eTqT
düèwæ̃+∫q <˚e⁄ìï eTs¡∫b˛sTT <˚e‘·\H˚ >=|üŒ>± uÛ≤$+∫ |üPõ+#·T
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
55
#·THêïs¡T. <˚e‘·\T ≈£L&Ü Á|ü»\ MT<ä ‘·eT ô|‘·qÔ eTTqT #Ó˝≤sTTdü÷Ô
‘·eTqT ‘êeTT ô|<ä>› ± ‘·\#·Tø=ì $Ás¡M>∑T#·÷ ‘·eTqT düèwæ̃+∫q <˚e⁄ìï
|üP]Ô>± eTs¡∫b˛j·÷s¡T. eTqTwüß\T, <˚e‘·\T Ç<äs› ÷¡ |üP]Ô nC≤„qeTT˝À
|ü&bç ˛sTT eTqTwüß\T <˚e‘·\qT |üPõ+#·>±, <˚e‘·\T eTqTwüß\ø£+fÒ
>=|üŒyês¡eTqT nC≤„qeTT˝À |ü&bç ˛j·÷s¡T. Ç~ <˚e⁄&ÉT düèwæ̃+∫q ø£sà¡
dü+ã+<Ûä düèwæ̃˝Àì <˚e‘·\, eTqTwüß\ |üìjÓTÆ j·TTqï~.
Çø£b˛‘˚ ø£sà¡ ˝Ò≈î£ +&Ü düèwæ̃+|üã&çq Je⁄\T ø=+<äsT¡ >∑\s¡T.
yêπs uÛ÷Ñ ‘·eTT\T Á>∑V≤ü eTT\T>± #Ó|Œü ã&ÉT#·THêïs¡T. M]øÏ ø£sà¡ ˝Ò<Tä ,
ø£sà¡ dü+bÕ~+#·sT¡ . <˚e⁄&ÉT ìj·T$T+|üCdÒ qæ |üìì e÷Á‘·eTT #˚jT· T
#·T+<äTs¡T. <˚e⁄ì |ü]bÕ\q˝À ø±\eTTqT >∑&TÉ |ü⁄#·T+<äTs¡T. Je⁄\
#êe⁄ |ü⁄≥Tºø\£ T, J$‘·eTT\T yÓTT<ä\>∑T bÕ\Hê $<ÛëqeT+‘·jT· ÷ Ms¡T
#˚jT· T≥ e\q »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. ˇø£ $<Ûeä TT>± Á>∑V≤ü eTT\T, uÛ÷Ñ ‘·eTT\T
<˚e⁄ìøÏ <ä>∑Zs¡>±j·TT+&ç <˚e⁄ì Ä»„ Á|üø±s¡eTT q&ÉT#·T#·T+<äTs¡T.
uÛ÷Ñ ‘·eTT\≈£î Á>∑V‰ü \≈£î ≈£L&Ü X¯Øs¡eTT\T >∑\e⁄. nsTT‘˚ ø=+<ä]
X¯Øs¡eTT\T eTìwæ ø£+{ÏøÏ ø£ì|æ+#·Tq$>± ñHêïsTT. ø=ìï X¯Øs¡eTT\T
eTqTwüß\≈£î ø£ì|æ+#·≈î£ +&Ü ñHêïsTT. Ç|ü
&ÉT eTqeTT #Ó|
ü ø=qT
dü÷s¡´Á>∑V≤ü eTT >±˙, Äø±X¯ uÛ÷Ñ ‘·eTT>±˙ y˚sT¡ y˚sT¡ ‘Ó>\∑ esTTHê, ˇø£{Ï
uÛÑ÷‘·eTsTTHê, eTs=ø£{Ï Á>∑Vü≤yÓTÆHê ¬s+&ç{Ïø° X¯Øs¡eTT\T >∑\e⁄.
Äø±X¯ e TT dü ÷ ú \ eT]j· T T dü ÷ ø£ å à eTT>±j· T T+≥÷ ø£ ì |æ + N
ø£ ì |æ + #· ø £ j · T Tqï~ n<˚ dü ÷ s¡ ´ Á>∑ V ü ≤ eTT ø£ ì |æ + #· T X¯ Ø s¡ e TT
>∑\~jÓÆTj·TTqï~. dü÷s¡T´ì X¯Øs¡eTT eT+&˚ >√fi¯eTT>±j·TT+&É>±,
Äø±X¯eTT jÓTTø£ÿ X¯Øs¡eTT ø£~˝Ò y˚T|òTü eTT\T>± j·TTqï~. Á>∑V≤ü yÓTqÆ
56
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
dü÷s¡T´&ÉT, uÛ÷Ñ ‘·yTÓ qÆ Äø±X¯eTT s¬ +&É÷ Je⁄˝Ò nsTTHê @ <ëì X¯øÔÏ
<ëì<˚, @ <ëì |üì <ëì<˚. Á>∑Vü≤eTT\T >±˙, uÛÑ÷‘·eTT\T>±˙
ø£sà¡ Á|üø±s¡eTT q&ÉTe⁄q$ ø±e⁄. n+<äTe\q n$ ˇø£<ëìø=ø£{Ï |òTü s¡¸D
|ü&eÉ ⁄, ùdïVü≤eTT #˚jT· e⁄. yê{Ï eT<Û´ä Áù|eT, <˚«wüeTT nqT >∑TDeTT\≈£î
‘êy˚ ñ+&É<Tä . s¬ +&É÷ <˚e⁄ì ùde ì$T‘·yÔ TÓ Æ ñ+&ÉTqy˚.
<˚e⁄ì bÕ\q˝À uÛ≤>∑eTT>± uÛ÷Ñ ‘·eTT\T>±˙, Á>∑V≤ü eTT\T>±˙
‘·eT kÕúqeTT\qT e<ä* Ç‘·s¡ dü\ú eTT\≈£î b˛e\dæjT· T+≥T+~. n<˚
$<Ûeä TT>± ‘·eT X¯Øs¡eTT\qT e<ä* dü÷ø£àå eTT>± ø£ì|æ+#·≈î£ +&Ü ≈£L&Ü
Ç‘·s¡ C≤>±\˝ÀìøÏ, Ç‘·s¡ eT+&É\eTT\˝ÀìøÏ b˛e\dæ j·TT+≥T+~.
<˚e⁄ì ø±s¡´eTT\qT HÓsy¡ s˚ T¡ à ì$T‘·eÔ TT Á>∑V≤ü eTT\T>±˙, uÛ÷Ñ ‘·eTT\T>±˙,
qø£Áå ‘·eTT\ düMT|üeTT es¡≈î£ b˛sTTe∫Ãq dü+<äs“¡ e¤ TT\T >∑\e⁄. nsTT‘˚
á $wüjT· eTT\T m≥Te+{Ï K>√fi¯ XÊÅdE
Ôü \„ ≈£î @e÷Á‘·eTT Ç+‘·es¡≈î£
‘Ó*j·Te⁄. uÛ÷Ñ $TMT<ä <˚e‘·\T ‘·eT sê‹ X¯Øs¡eTT\qT e<ä* ãj·T{ÏøÏ
sêe&ÉeTT ‹]– ˝À|ü*øÏ #˚s&¡ eÉ TT m˝≤ »s¡T>∑T#·Tqï<√ n<˚ $<Ûeä TT>±
Á>∑V≤ü eTT\T, uÛ÷Ñ ‘·eTT\T #˚jT· T#·Tqï$. Äø±X¯eTT˝À á $<Ûeä TT>±
»s¡T>∑T#·Tqï<äì eTqeTT ‘Ó*j·TT≥πø <˚e‘·\≈£î n≥Te+{Ï kÂø£s´¡ eTTqT
<˚e⁄&ÉT ø£\T>∑CXÒ Ê&˚y÷Ó nì|ædTü qÔ ï~.
ø£s¡à $<ÛëqeTT˝À ã+BÛ˝…’j·TTqï eTqTwüß\≈£î eTT+<äT @$T
»s¡T>∑TH√ ‘Ó*j·T<äT. n<˚ Á>∑V≤ü eTT\T, uÛ÷Ñ ‘·eTT\T ø£sà¡ ã+<Ûeä TT˝À
˝Ò≈£î+&Üj·TT+&ÉT≥ e\q yê]øÏ ø=ìï >∑+≥\eTT+<äT »s¡T>∑uÀe⁄
$wüjT· eTT\qT ‘Ó*j·T>∑\e⁄. düècÕ˜´~˝ÀH˚ ‘·eT ø£seÔ¡ ´eTTqT düÁø£eTeTT>±
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
55
#·THêïs¡T. <˚e‘·\T ≈£L&Ü Á|ü»\ MT<ä ‘·eT ô|‘·qÔ eTTqT #Ó˝≤sTTdü÷Ô
‘·eTqT ‘êeTT ô|<ä>› ± ‘·\#·Tø=ì $Ás¡M>∑T#·÷ ‘·eTqT düèwæ̃+∫q <˚e⁄ìï
|üP]Ô>± eTs¡∫b˛j·÷s¡T. eTqTwüß\T, <˚e‘·\T Ç<äs› ÷¡ |üP]Ô nC≤„qeTT˝À
|ü&bç ˛sTT eTqTwüß\T <˚e‘·\qT |üPõ+#·>±, <˚e‘·\T eTqTwüß\ø£+fÒ
>=|üŒyês¡eTqT nC≤„qeTT˝À |ü&bç ˛j·÷s¡T. Ç~ <˚e⁄&ÉT düèwæ̃+∫q ø£sà¡
dü+ã+<Ûä düèwæ̃˝Àì <˚e‘·\, eTqTwüß\ |üìjÓTÆ j·TTqï~.
Çø£b˛‘˚ ø£sà¡ ˝Ò≈î£ +&Ü düèwæ̃+|üã&çq Je⁄\T ø=+<äsT¡ >∑\s¡T.
yêπs uÛ÷Ñ ‘·eTT\T Á>∑V≤ü eTT\T>± #Ó|Œü ã&ÉT#·THêïs¡T. M]øÏ ø£sà¡ ˝Ò<Tä ,
ø£sà¡ dü+bÕ~+#·sT¡ . <˚e⁄&ÉT ìj·T$T+|üCdÒ qæ |üìì e÷Á‘·eTT #˚jT· T
#·T+<äTs¡T. <˚e⁄ì |ü]bÕ\q˝À ø±\eTTqT >∑&TÉ |ü⁄#·T+<äTs¡T. Je⁄\
#êe⁄ |ü⁄≥Tºø\£ T, J$‘·eTT\T yÓTT<ä\>∑T bÕ\Hê $<ÛëqeT+‘·jT· ÷ Ms¡T
#˚jT· T≥ e\q »s¡T>∑T#·T+&ÉTqT. ˇø£ $<Ûeä TT>± Á>∑V≤ü eTT\T, uÛ÷Ñ ‘·eTT\T
<˚e⁄ìøÏ <ä>∑Zs¡>±j·TT+&ç <˚e⁄ì Ä»„ Á|üø±s¡eTT q&ÉT#·T#·T+<äTs¡T.
uÛ÷Ñ ‘·eTT\≈£î Á>∑V‰ü \≈£î ≈£L&Ü X¯Øs¡eTT\T >∑\e⁄. nsTT‘˚ ø=+<ä]
X¯Øs¡eTT\T eTìwæ ø£+{ÏøÏ ø£ì|æ+#·Tq$>± ñHêïsTT. ø=ìï X¯Øs¡eTT\T
eTqTwüß\≈£î ø£ì|æ+#·≈î£ +&Ü ñHêïsTT. Ç|ü
&ÉT eTqeTT #Ó|
ü ø=qT
dü÷s¡´Á>∑V≤ü eTT >±˙, Äø±X¯ uÛ÷Ñ ‘·eTT>±˙ y˚sT¡ y˚sT¡ ‘Ó>\∑ esTTHê, ˇø£{Ï
uÛÑ÷‘·eTsTTHê, eTs=ø£{Ï Á>∑Vü≤yÓTÆHê ¬s+&ç{Ïø° X¯Øs¡eTT\T >∑\e⁄.
Äø±X¯ e TT dü ÷ ú \ eT]j· T T dü ÷ ø£ å à eTT>±j· T T+≥÷ ø£ ì |æ + N
ø£ ì |æ + #· ø £ j · T Tqï~ n<˚ dü ÷ s¡ ´ Á>∑ V ü ≤ eTT ø£ ì |æ + #· T X¯ Ø s¡ e TT
>∑\~jÓÆTj·TTqï~. dü÷s¡T´ì X¯Øs¡eTT eT+&˚ >√fi¯eTT>±j·TT+&É>±,
Äø±X¯eTT jÓTTø£ÿ X¯Øs¡eTT ø£~˝Ò y˚T|òTü eTT\T>± j·TTqï~. Á>∑V≤ü yÓTqÆ
56
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
dü÷s¡T´&ÉT, uÛ÷Ñ ‘·yTÓ qÆ Äø±X¯eTT s¬ +&É÷ Je⁄˝Ò nsTTHê @ <ëì X¯øÔÏ
<ëì<˚, @ <ëì |üì <ëì<˚. Á>∑Vü≤eTT\T >±˙, uÛÑ÷‘·eTT\T>±˙
ø£sà¡ Á|üø±s¡eTT q&ÉTe⁄q$ ø±e⁄. n+<äTe\q n$ ˇø£<ëìø=ø£{Ï |òTü s¡¸D
|ü&eÉ ⁄, ùdïVü≤eTT #˚jT· e⁄. yê{Ï eT<Û´ä Áù|eT, <˚«wüeTT nqT >∑TDeTT\≈£î
‘êy˚ ñ+&É<Tä . s¬ +&É÷ <˚e⁄ì ùde ì$T‘·yÔ TÓ Æ ñ+&ÉTqy˚.
<˚e⁄ì bÕ\q˝À uÛ≤>∑eTT>± uÛ÷Ñ ‘·eTT\T>±˙, Á>∑V≤ü eTT\T>±˙
‘·eT kÕúqeTT\qT e<ä* Ç‘·s¡ dü\ú eTT\≈£î b˛e\dæjT· T+≥T+~. n<˚
$<Ûeä TT>± ‘·eT X¯Øs¡eTT\qT e<ä* dü÷ø£àå eTT>± ø£ì|æ+#·≈î£ +&Ü ≈£L&Ü
Ç‘·s¡ C≤>±\˝ÀìøÏ, Ç‘·s¡ eT+&É\eTT\˝ÀìøÏ b˛e\dæ j·TT+≥T+~.
<˚e⁄ì ø±s¡´eTT\qT HÓsy¡ s˚ T¡ à ì$T‘·eÔ TT Á>∑V≤ü eTT\T>±˙, uÛ÷Ñ ‘·eTT\T>±˙,
qø£Áå ‘·eTT\ düMT|üeTT es¡≈î£ b˛sTTe∫Ãq dü+<äs“¡ e¤ TT\T >∑\e⁄. nsTT‘˚
á $wüjT· eTT\T m≥Te+{Ï K>√fi¯ XÊÅdE
Ôü \„ ≈£î @e÷Á‘·eTT Ç+‘·es¡≈î£
‘Ó*j·Te⁄. uÛ÷Ñ $TMT<ä <˚e‘·\T ‘·eT sê‹ X¯Øs¡eTT\qT e<ä* ãj·T{ÏøÏ
sêe&ÉeTT ‹]– ˝À|ü*øÏ #˚s&¡ eÉ TT m˝≤ »s¡T>∑T#·Tqï<√ n<˚ $<Ûeä TT>±
Á>∑V≤ü eTT\T, uÛ÷Ñ ‘·eTT\T #˚jT· T#·Tqï$. Äø±X¯eTT˝À á $<Ûeä TT>±
»s¡T>∑T#·Tqï<äì eTqeTT ‘Ó*j·TT≥πø <˚e‘·\≈£î n≥Te+{Ï kÂø£s´¡ eTTqT
<˚e⁄&ÉT ø£\T>∑CXÒ Ê&˚y÷Ó nì|ædTü qÔ ï~.
ø£s¡à $<ÛëqeTT˝À ã+BÛ˝…’j·TTqï eTqTwüß\≈£î eTT+<äT @$T
»s¡T>∑TH√ ‘Ó*j·T<äT. n<˚ Á>∑V≤ü eTT\T, uÛ÷Ñ ‘·eTT\T ø£sà¡ ã+<Ûeä TT˝À
˝Ò≈£î+&Üj·TT+&ÉT≥ e\q yê]øÏ ø=ìï >∑+≥\eTT+<äT »s¡T>∑uÀe⁄
$wüjT· eTT\qT ‘Ó*j·T>∑\e⁄. düècÕ˜´~˝ÀH˚ ‘·eT ø£seÔ¡ ´eTTqT düÁø£eTeTT>±
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
57
HÓs¡y˚s¡Tà dü÷s¡T´&ÉT Äø±X¯eTT˝Àì y˚T|òüTeTT\ <ë«sê C≤„qeTT
#Ó|Œü ã&ÉT#·Tqï<äì ‘Ó*dæ, y˚T|òTü eTT\T uÛ÷Ñ $TøÏ <ä>sZ∑ >¡ ± C≤„qeTTqT ‘·q
X¯ãe› TT <ë«sê #Ó|
ü #·Tqïeì ‘Ó*dæ, uÛ÷Ñ $TMT<äTqï eTqTwüß\T y˚T|òTü eTT\
X¯ãe› TTqT $ìHê Á>∑V≤æ +#·˝sÒ ì¡ ‘·\∫, yÓTT<ä≥ ‘êqT y˚T|òTü eTT\T #Ó|
ü
C≤„qeTTqT $ì ‘·sê«‘· Á|ü»\≈£î ‘Ó*j·TCÒjT· >∑\qì ‘·\∫, n<˚ |üì>±
Äø±X¯eTT˝À düT<ä÷s¡eTTqj·TTqï dü÷s¡T´&ÉT ‘·q dü÷ú\ <˚Vü≤eTsTTq
n–ï >√fi¯eTTqT e<ä*, uÛ÷Ñ $TMT<ä uÛ÷Ñ $TøÏ düMT|üeTTqj·TTqï y˚T|òTü eTT\
<ä>sZ∑ ≈¡ î£ sêe&ÉeTT »]–q~.
Ç<ä+‘·j·T÷ düèwæ˜ ÁbÕs¡+uÛÑeTsTTq Á|üuÛÑe dü+e‘·‡s¡eTT˝ÀH˚
»]–q~. nq>± düèwæ˜ ÁbÕs¡+uÛeÑ TsTTq dü+e‘·‡s¡eTT˝ÀH˚ <˚e⁄&ÉT Äø±X¯
yêDÏ <ë«sê ‘·q C≤„qeTTqT #Ó|Œæ +#ê&ÉT. K∫ä‘e· TT>± #Ó|Œü ˝ÒeTT>±˙,
Äø±X¯eTT y˚T|òüTeTT\ <ë«sê C≤„qeTT #Ó|üŒ&ÉeTT düèwæ˜ nq+‘·s¡eTT
◊<äe HÓ\˝À »]–+<äì #Ó|Œü e#·TÃqT. m|ü
&ÉT »]–+<äqTq~ eTTK´eTT
ø±<äT>±˙, @$T »]–+<äqTq<˚ eTTK´eTT. y˚T|òTü eTT\ <ë«sê C≤„qeTT
‘Ó*j·Tã&ÉTqì ‘Ó*dæq dü÷s¡T´&ÉT, uÛ÷Ñ $T düMT|üeTTq≈£î e∫à y˚T|òTü eTT\T
ñ]$T #Ó|Œæ q X¯ãe› TTqT Á>∑V≤æ +∫, ‹]– Äø±X¯eTT˝Àì ‘·q dü÷\ú
X¯Øs¡eTTqT #˚], ø=ìï dü+e‘·‡s¡eTT\T C≤„qeTTqT HÓeTs¡Ty˚düTø=ì
‘·q≈£î düMT|üeTTq j·TTqï Á>∑Vü≤eTT\≈£î, uÛÑ÷‘·eTT\≈£î y˚T|òüTeTT\T
#Ó|Œæ q yÓTT<ä{Ï C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒjT· &ÉeTT »]–q~. n˝≤ dü÷s¡T´ì
e\q qø£Áå ‘·eT+&É\eTT es¡≈î£ <Óe’ C≤„qeTT ÁbÕøÏq~. nH˚ø£ >√fi¯eTT\≈£î
<Ó’eC≤„qeTTqT dü÷s¡T´&ÉT #˚s¡y˚XÊ&ÉT. Ä $<ÛäeTT>± $X¯«eT+‘ê
uÛ÷Ñ ‘·eTT\≈£î, Á>∑V≤ü eTT\≈£î <Óe’ C≤„qeTT ‘Ó*dæb˛sTTq~.
58
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
‘·sê«‘· ø=+‘· ø±\eTTq≈£î uÛÑ÷$T˝Àì Á|ü»\≈£î yÓTT<ä{Ï
>∑Ts¡Te⁄>± dü÷s¡T´&ÉT e∫à eTqTe⁄ nqT e´øÏÔøÏ <Ó’eC≤„qeTTqT
#Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~. dü÷s¡T´&ÉT yÓTT<ä≥ uÛÑ÷$TMT<ä C≤„qeTTqT ‘Ó*|æq~
uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝ÀH˚. uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝À Á|ü‘˚´øÏ+∫ <äøÏåD uÛ≤s¡‘·eTTq>∑\
eTqTe⁄≈£î ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝ÀH˚ C≤„qeTTqT #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. n+<äTe\q
m|üŒ{Ïøs£ TTHê C≤„qeTTq≈£î |ü⁄{Ïìº \T¢ <äøD
åÏ uÛ≤s¡‘<· X˚ e¯ TT. |ü⁄{Ïqº uÛ≤wü
‘Ó\T>∑T uÛ≤wüjT· ì #Ó|Œü e#·TÃqT. uÛ÷Ñ $TMT<ä C≤„qeTT ˝Ò≈î£ +&Ü b˛sTTHê,
<Ûsä à¡ eTT\T n&ÉT>∑+{Ïb˛sTTHê, uÛ≤s¡‘<· X˚ e¯ TT˝À e÷Á‘·eTT n~j·T÷ <äøDåÏ
uÛ≤s¡‘e· TTq <Ûsä à¡ eTT\≈£î ø£j
å T· eTT ˝Ò<Tä . <Óe’ C≤„qeTTq≈£î ˝À≥T ˝Ò<Tä
nì #Ó|Œü e#·TÃqT. düècÕ˜´~˝À uÛ÷Ñ $TøÏ <ä>sZ∑ >¡ ± j·TTqï y˚T|òTü eTT\T
uÛ≤s¡‘<· X˚ e¯ TTq <äøD
åÏ eTTq >∑\ ÁbÕ+‘·eTT˝ÀH˚ ñs¡TeTT\ s¡÷|üeTT˝À
ñs¡eT&ÉeTT »]–q~. dü÷s¡T´&ÉT <äøÏåD uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTTq≈£î <ä>∑Zs¡>±
e∫à C≤„qeTTqT $ì b˛j·÷&ÉT. n+<äTe\q ‹]– <äøÏåD uÛ≤s¡‘·
<˚Xe¯ TTq >∑\ eTqTe⁄ nqT eTìwæøÏ ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝ÀH˚ C≤„qeTTqT #Ó|Œæ
b˛e&ÉeTT »]–q~. Ç|ü
&ÉT ˙ Á|üXï¯ ≈£î CyêãT <=]øÏ+<äqT≈£î+{≤qT.
˙≈£î Ç+ø± @<äsTTHê nqTe÷qeTT+fÒ n&ÉT>∑e#·TÃqT.
Ç≥T¢
Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X¯«s¡T\T
ndü‘·´eTTqT y˚sTTeT+~ #Ó|æŒHê n~ dü‘´· eTT ø±<äT,
dü‘·´eTTqT y˚sTTeT+~ ø±<äìHê n~ ndü‘´· eTT ø±<äT.
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
57
HÓs¡y˚s¡Tà dü÷s¡T´&ÉT Äø±X¯eTT˝Àì y˚T|òüTeTT\ <ë«sê C≤„qeTT
#Ó|Œü ã&ÉT#·Tqï<äì ‘Ó*dæ, y˚T|òTü eTT\T uÛ÷Ñ $TøÏ <ä>sZ∑ >¡ ± C≤„qeTTqT ‘·q
X¯ãe› TT <ë«sê #Ó|
ü #·Tqïeì ‘Ó*dæ, uÛ÷Ñ $TMT<äTqï eTqTwüß\T y˚T|òTü eTT\
X¯ãe› TTqT $ìHê Á>∑V≤æ +#·˝sÒ ì¡ ‘·\∫, yÓTT<ä≥ ‘êqT y˚T|òTü eTT\T #Ó|
ü
C≤„qeTTqT $ì ‘·sê«‘· Á|ü»\≈£î ‘Ó*j·TCÒjT· >∑\qì ‘·\∫, n<˚ |üì>±
Äø±X¯eTT˝À düT<ä÷s¡eTTqj·TTqï dü÷s¡T´&ÉT ‘·q dü÷ú\ <˚Vü≤eTsTTq
n–ï >√fi¯eTTqT e<ä*, uÛ÷Ñ $TMT<ä uÛ÷Ñ $TøÏ düMT|üeTTqj·TTqï y˚T|òTü eTT\
<ä>sZ∑ ≈¡ î£ sêe&ÉeTT »]–q~.
Ç<ä+‘·j·T÷ düèwæ˜ ÁbÕs¡+uÛÑeTsTTq Á|üuÛÑe dü+e‘·‡s¡eTT˝ÀH˚
»]–q~. nq>± düèwæ˜ ÁbÕs¡+uÛeÑ TsTTq dü+e‘·‡s¡eTT˝ÀH˚ <˚e⁄&ÉT Äø±X¯
yêDÏ <ë«sê ‘·q C≤„qeTTqT #Ó|Œæ +#ê&ÉT. K∫ä‘e· TT>± #Ó|Œü ˝ÒeTT>±˙,
Äø±X¯eTT y˚T|òüTeTT\ <ë«sê C≤„qeTT #Ó|üŒ&ÉeTT düèwæ˜ nq+‘·s¡eTT
◊<äe HÓ\˝À »]–+<äì #Ó|Œü e#·TÃqT. m|ü
&ÉT »]–+<äqTq~ eTTK´eTT
ø±<äT>±˙, @$T »]–+<äqTq<˚ eTTK´eTT. y˚T|òTü eTT\ <ë«sê C≤„qeTT
‘Ó*j·Tã&ÉTqì ‘Ó*dæq dü÷s¡T´&ÉT, uÛ÷Ñ $T düMT|üeTTq≈£î e∫à y˚T|òTü eTT\T
ñ]$T #Ó|Œæ q X¯ãe› TTqT Á>∑V≤æ +∫, ‹]– Äø±X¯eTT˝Àì ‘·q dü÷\ú
X¯Øs¡eTTqT #˚], ø=ìï dü+e‘·‡s¡eTT\T C≤„qeTTqT HÓeTs¡Ty˚düTø=ì
‘·q≈£î düMT|üeTTq j·TTqï Á>∑Vü≤eTT\≈£î, uÛÑ÷‘·eTT\≈£î y˚T|òüTeTT\T
#Ó|Œæ q yÓTT<ä{Ï C≤„qeTTqT ‘Ó*j·TCÒjT· &ÉeTT »]–q~. n˝≤ dü÷s¡T´ì
e\q qø£Áå ‘·eT+&É\eTT es¡≈î£ <Óe’ C≤„qeTT ÁbÕøÏq~. nH˚ø£ >√fi¯eTT\≈£î
<Ó’eC≤„qeTTqT dü÷s¡T´&ÉT #˚s¡y˚XÊ&ÉT. Ä $<ÛäeTT>± $X¯«eT+‘ê
uÛ÷Ñ ‘·eTT\≈£î, Á>∑V≤ü eTT\≈£î <Óe’ C≤„qeTT ‘Ó*dæb˛sTTq~.
58
ˇø£ e÷≥ eT÷&ÉT Á>∑+<∏eä TT\T
‘·sê«‘· ø=+‘· ø±\eTTq≈£î uÛÑ÷$T˝Àì Á|ü»\≈£î yÓTT<ä{Ï
>∑Ts¡Te⁄>± dü÷s¡T´&ÉT e∫à eTqTe⁄ nqT e´øÏÔøÏ <Ó’eC≤„qeTTqT
#Ó|üŒ&ÉyÓTÆq~. dü÷s¡T´&ÉT yÓTT<ä≥ uÛÑ÷$TMT<ä C≤„qeTTqT ‘Ó*|æq~
uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝ÀH˚. uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTT˝À Á|ü‘˚´øÏ+∫ <äøÏåD uÛ≤s¡‘·eTTq>∑\
eTqTe⁄≈£î ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝ÀH˚ C≤„qeTTqT #Ó|Œü &ÉyTÓ qÆ ~. n+<äTe\q
m|üŒ{Ïøs£ TTHê C≤„qeTTq≈£î |ü⁄{Ïìº \T¢ <äøD
åÏ uÛ≤s¡‘<· X˚ e¯ TT. |ü⁄{Ïqº uÛ≤wü
‘Ó\T>∑T uÛ≤wüjT· ì #Ó|Œü e#·TÃqT. uÛ÷Ñ $TMT<ä C≤„qeTT ˝Ò≈î£ +&Ü b˛sTTHê,
<Ûsä à¡ eTT\T n&ÉT>∑+{Ïb˛sTTHê, uÛ≤s¡‘<· X˚ e¯ TT˝À e÷Á‘·eTT n~j·T÷ <äøDåÏ
uÛ≤s¡‘e· TTq <Ûsä à¡ eTT\≈£î ø£j
å T· eTT ˝Ò<Tä . <Óe’ C≤„qeTTq≈£î ˝À≥T ˝Ò<Tä
nì #Ó|Œü e#·TÃqT. düècÕ˜´~˝À uÛ÷Ñ $TøÏ <ä>sZ∑ >¡ ± j·TTqï y˚T|òTü eTT\T
uÛ≤s¡‘<· X˚ e¯ TTq <äøD
åÏ eTTq >∑\ ÁbÕ+‘·eTT˝ÀH˚ ñs¡TeTT\ s¡÷|üeTT˝À
ñs¡eT&ÉeTT »]–q~. dü÷s¡T´&ÉT <äøÏåD uÛ≤s¡‘·<˚X¯eTTq≈£î <ä>∑Zs¡>±
e∫à C≤„qeTTqT $ì b˛j·÷&ÉT. n+<äTe\q ‹]– <äøÏåD uÛ≤s¡‘·
<˚Xe¯ TTq >∑\ eTqTe⁄ nqT eTìwæøÏ ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝ÀH˚ C≤„qeTTqT #Ó|Œæ
b˛e&ÉeTT »]–q~. Ç|ü
&ÉT ˙ Á|üXï¯ ≈£î CyêãT <=]øÏ+<äqT≈£î+{≤qT.
˙≈£î Ç+ø± @<äsTTHê nqTe÷qeTT+fÒ n&ÉT>∑e#·TÃqT.
Ç≥T¢
Á|üuÀ<Ûëq+<ä jÓ÷^X¯«s¡T\T
ndü‘·´eTTqT y˚sTTeT+~ #Ó|æŒHê n~ dü‘´· eTT ø±<äT,
dü‘·´eTTqT y˚sTTeT+~ ø±<äìHê n~ ndü‘´· eTT ø±<äT.