‫‪",‬וי קליינע וועלפעלער זיר שפיון סיבגע קיבדעך‪,‬‬
‫ווי קלייגע וועלפעלער ב ‪ t5‬ך ביידע ‪:‬‬
‫דער עלטםטער שסאי הייםט‬
‫‪-‬‬
‫‪ t5‬זןי געהיים ‪ j‬ה ‪ t5‬ט סיבן זיידע‪,‬‬
‫אין טריבן שטעטעלע ‪ t5‬זקן ה ‪ t5‬לב ‪t5‬‬
‫און הלל הייפט דער‬
‫יי‬
‫בליגדער‪,‬‬
‫"‬
‫צווייטער‪,..‬‬
‫‪r‬ב‬
‫‪it5‬‬
‫‪ t5‬בדער נ ‪ t5‬סען ה ‪ t5‬ט געיי~רט‬
‫‪"-‬‬
‫אוי‪ tl‬שזפ ‪ t5‬פל ג ‪ t5‬עבטן פון ש ‪ t5‬טבדיקן לייטער‪,‬‬
‫ב~ר איך פון סיזפ פון וועלט פון ברייטער‪,‬‬
‫פון זודיקן געןןימל‬
‫ה ‪ t5‬ב ‪ e‬לוצעס ד ‪ t5‬רט דערזען‪,‬‬
‫רוי ם ‪ I‬שוועבט דער הויך פון צ ‪ t5‬רטע י~רן סיבבע‬
‫ד~רט איבער ‪ t5‬לט ‪ j‬בעסטן‪-‬שיסל ‪-‬‬
‫און שסאי‬
‫ז‪-‬‬
‫~‬
‫ז‪-‬‬
‫‪C‬‬
‫‪~I‬‬
‫ן‪;:‬ן ‪I‬‬
‫‪a‬‬
‫‪....,.....p‬‬
‫אייבער הדיםט‪,‬‬
‫אין תלל הייסט דער‬
‫צווייטער‪...‬‬
‫רוי קלייבע ןועלפעלעך זיך שםי?‪ ,‬סיבבע קיבדער‪,‬‬
‫ווי קלייבע וועלפעלעך ב ‪ t5‬ך ביידע‪,‬‬
‫און‬
‫דר ‪ t5‬פע ‪i‬‬
‫אייבם ד~ם צווייזפע‬
‫פון בייזן קוק סיט פביערלעך סיט ווילדע‪.‬‬
‫און איך ‪ -‬איר קוק סיט בליקן איבבגעשטילטע‬
‫פרו ה ‪ t5‬רץ פון בלינדן‪.‬‬
‫ררי ‪ t5‬לזפע בעסען קיבקלעו זיך‪,‬‬
‫וןי קלייבע יועלפעלעך‪ ,‬ווי קבןילן יובגע גליקן"‪.‬‬
‫א'בערגעררןקט פ‪ 1‬ן דער ~נט~ל~ג'ע‬
‫~ שפיגל אויף ~ שטייו‬
‫צום פינפטן *‪5‬ירצי‪.‬כט פזן ה‪; ,‬ייוריק‬
‫דוד‪-‬הירש ר~םקעם ‪ I‬ב ‪~ l‬נר~ס‪'-‬אןנ'ןןע ‪ l‬ס'טעט‬
‫‪n‬‬
‫רי טרשטט חורבז·רר~מט‬
‫‪..?',‬לג כי‪':.‬ם ‪ I$‬בהייב פון ז‪?..‬ין שר‪?..‬יבערישער ק‪t‬זריע‪-‬‬
‫רעה‪I$‬ט ה‪ .‬לייוויק געיויבען פ‪t‬זר זיך דעם‬
‫צוב ‪ I$‬מען ‪:‬‬
‫דער דיכטער פןו אומקום'‪ .‬די קריטיקער יו‪ I$‬ס ה ‪ I$‬בן‬
‫זי‪ ,‬פ ‪ I$‬רטיפט אין לייוריקס ועורק‪ .‬בפרט איז רער‬
‫גולס‪ .‬הו‪$‬בן געפובעז אוי‪ ,‬ז\ קעגנזעצלענן שטר ‪ I$‬ם‬
‫ב‪::‬י ליי"יקן ‪ :‬רער דר ‪'I$‬נג נא‪.‬ך גאולה‪ .‬די א‪ .‬דיא‪".‬‬
‫לעקטיק פוז אןמקןם איז אויפקרם‪ .‬פוז ‪9‬ןי?‪ ..‬און‬
‫אויסלייזונג געפינט זי‪ ,‬איז א‪.‬לע ז‪?..‬ינע דרא‪.‬מ‪t‬זטישע‬
‫ן רבן‬
‫‪-‬‬
‫געשטאלטן‬
‫‪.n‬‬
‫•‬
‫‪f‬ג‬
‫' ‪.,l‬‬
‫בלל‬
‫לילןןלק‬
‫'ז‬
‫;‬
‫‪..‬‬
‫ד' ~רבעט ה ‪ 1:$‬ט נע‪ 1‬ן‪,‬נעו ד' פרעמ'ע פ~רן בעסטן עע"‬
‫אן'ף ~ טעמע ןןענן 'רדרשער ל'טער~ט‪ 1‬ר‪ .‬צ‪ 1‬געט"לט אדן‬
‫ברז‪!:‬נך‪1‬בס'אונ'וןערס'טעט‬
‫פא‪.‬עמעס און ורגורט ו~ס א‪ .‬מא‪.‬ל שא‪.‬רפער מיטן א‪.‬גסום‬
‫טור'קרוב‪,‬‬
‫פוז היטלערז‪.‬‬
‫בעט‪,‬‬
‫מרר‬
‫ד‪ 1‬רנן‬
‫דרוקן ד ‪/j‬‬
‫ב‪ 1:$‬סט ‪ Ij‬נער‬
‫'דדרשן‬
‫קור'‬
‫דער‬
‫'ר~‬
‫א"ן ק~ ‪' !'J‬טל פון‬
‫רעד‪:‬‬
‫‪7‬‬
‫חורבז איז ·ניט געןועז קיין נ'‪:‬יע טעמע פ~רן‬
‫דיכטער‪ .‬דער סיפור‪-‬המעשה פון ערשטן ליטער~‪-‬‬
‫רישז פדןוז די ק"טן פ‪1‬ן שמיה )‪ (1908‬וויקלט זיו‬
‫פיג‪i‬זנדער עטלעכע נעכט נ \‪t‬נן חודבן בית שני‪ .‬ד ‪I!:‬‬
‫געפינען מיר שןין די געשט~לטז יואס ועולן שפילן‬
‫~ז~ וויכטיקע ר~לע איו לייזןיקס שפעטעדדיקע‬
‫ווער‪.‬ק למשל‪ ,‬ד\‪ t‬געפיבט זיו דער מלאך עזריאל‪,‬‬
‫דער מ )‪ i‬בער פוו גערעכטיקייט ר~ס קען ניט פ~ר‪-‬‬
‫טרז‪t‬גן זביבע הימלישע ק \‪t‬לעגן‪ ,‬די צדיקים אין פעלץ‪,‬‬
‫וו‪ I!:‬ס ה ‪ I$‬נן ליב ב‪ !'J‬ר זיך‪ .‬דער עזריאל ןועט מגולגל‬
‫ווערן אין פ ‪ !:.t‬רשיידעבע געשט~לטן ; פ~ר לייוןיקן‬
‫בליבנט ער דער סינמג‪$‬ל פון אייביקו משיח‪-‬זוכער‪.‬‬
‫בו;זך צוןיי געשט~לטן פירט לייווי;י ~רבין אין דער‬
‫ד~זיקער דרז‪.‬זמע ו~ס דיבט ווי זז הקדמה פ~ר די‬
‫וןביט‪Y‬דדיקע ווערק ‪ :‬אליהן הגביא‪ ,‬דער נ~גלייטער‬
‫פוגעם גאול‪ ,‬און משיח צדקנן‪ ,‬פ~רשקל~פט איו‬
‫קייטן‪ ,‬ווז‪.‬זרטבדיק ~ז ד ‪ I$‬ס פ ‪ t$‬לק ישראל זז;ל אים‬
‫קןמען ז‪.‬זבפרביען· מיט די צוויי געשטז‪t‬לטן יועלן‬
‫פ \‪t‬רקזמען די ס~ע דר~מ~טישסטע אינער~גדער‪-‬‬
‫שזגגען·‬
‫לייוויקס וועדק ש~פן אבין פ ‪I$‬עטישע ג\‪ t‬נצקייט‪.‬‬
‫איין דרזזמע איז דער אידע?שער המשך פוז דער‬
‫פר~ערדיקער‪ .‬ל‪ I$‬מיר דעריבער אינערהיפערן ז‪.‬זכט‬
‫און דריבסיק ' ‪ I$‬ר‪ ,‬און ז; קוק ט ‪ I$‬ן אויף איינעם‬
‫פזן די לעצטע ק~פיטלען פוגעם ספר‪-‬לייוויק‪.‬‬
‫וי התוכה איז פטרכוו~לו‬
‫אין ‪ 1946‬ך~ט לייוןיק ‪.l‬טזוכט די די"פי"ל~גערן‬
‫אין ד‪:.‬ייטשלז;ב‪.‬ד אין דער דרמז;ע מהר ‪ H‬ם ‪ 9‬ון יוטע)‪-‬‬
‫בעךג )‪ (1945‬הג‪$‬ט ואגדז לייוןיק שוין געה \‪ t‬ט אריס‪-‬‬
‫געמז‪t‬לן ~ בילד פובעם לעבו אין ז;זכ~ן‪ I$ .‬בער ~ז‪.‬זו‬
‫איז געוזעז פ~ר אים ביט מער וןי ז;ן ~בסט~קציע‪,‬‬
‫~ סימבז‪t‬ל פון ליידן און אוגטערדריקינג‪ .‬איצט איז‬
‫דער סימנז‪t‬ל געו‪~,‬ךן ויו‪$‬ר‪~ ,‬זויבס ו‪ I$,‬ס ד‪ I$‬ס וןז‪t‬רט‬
‫איז ה~לנ רעא‪.‬ליזם‪ ,‬הא‪.‬לב מיט~ס ; ה~לב פרא‪.‬זע‪,‬‬
‫הז‪t‬לב פזזעזיע )כא‪.‬טש די סא‪.‬מע ‪.‬פא‪.‬בטאסטישסטע‬
‫שטעלעס ז‪:.‬יינען א·ין פרא‪.‬זע(‪ .‬דא‪.‬ס איז ביט סתם‬
‫מיטא‪.‬ס‪ ,‬גזזר מא‪..‬דערגער מיטא‪.‬ס זז‪t‬יס פא‪.‬סט זיד א‪.‬זיל‬
‫גוט פזזד א‪.‬פא‪.‬קא‪.‬ליפטישע צ'‪:‬יטז‪ .‬אובדזער ע‪.‬פא‪.‬כע‬
‫פ ‪I$‬דערט ~בדערע וקנסטפא‪.‬רמען‪ .‬זי פא‪.‬דעךט גע‪-‬‬
‫שטא‪.‬לטן און סימבא‪.‬לן פון אויסערגעורייגטלעכע ארן‬
‫איבעררעא‪.‬ליסטישע דימענסיע‪.‬ס )‪ ,9‬זו ‪ (.478‬דירך‬
‫מיטא‪.‬ס קעו לייוויק ; ‪ t\ (1‬ריבערגייז די גרעגעצן פון‬
‫צ‪:.‬ייט און ‪ I$‬רט‪ (2 .‬דןרכברעכן די‬
‫לעכן אין טויט און ‪ (3‬דערהייבן ג‪i‬זבץ קא‪.‬גקרעטע‬
‫מחיצה צווישן‬
‫ציבט‪ -‬און א‪.‬רט‪-‬געשעעגישן כיז צי דער מדרגה פוז‬
‫איבערצ‪:.‬ייטלעכע פעב ‪ I$‬מעגען )‪ ,9‬ז ‪ (.479 J‬ער קען‬
‫פא‪.‬רווא‪.‬בילען ‪t‬ז טרז‪.‬זגיזם‪ ,‬ווז‪t‬ס ‪ T‬עט אויס צי זיבן‬
‫י~דיש"בז‪.‬זצי ‪5I$‬נ‪ 1‬ל‪ ,‬אין אן אוביויערסז;לן טרא‪.‬גיזם‪.‬‬
‫~ט די מיטז‪t‬ס‪-‬ם ‪ I$‬רעם דערגרייכט איר גרעסטע‬
‫קיבס‪:‬כלערישע הייך אין '‪.‬א ‪ l‬דר טעג ‪ 9‬ון ארוב‪,‬‬
‫ד~‬
‫דא‪.‬רף‬
‫מעז‬
‫צוגעבן‬
‫א‪.‬‬
‫וויכטיקע‬
‫קריטישע‬
‫ב~מערקרנג‪ .‬ויי בזילי לייוויק הזזט אייסגעקליכן‬
‫זז מיטישו זשא‪.‬נער‪ ,‬קען ער זיר דערלידכן געוויסע‬
‫פר‪?:.‬יהייטן )וז‪t‬וס מיר ה‪ I$‬נן פר?ער אויסגערעכבט(‪.‬‬
‫דא‪.‬ס זעלבע איז אייך שיבך ~נסקיז‪ ,‬ויעז ער הא‪.‬ט‬
‫געשטעלט ז‪:.‬יינע העלדן איז ~ מקןבלים"וועלט‪ .‬הא‪.‬ט‬
‫ער געקענט ניצן פא‪.‬לקלא‪.‬ריסטישע אזן איבערג~טיר‪-‬‬
‫לעכע מ ‪ I$‬טיוון א‪.‬ן אויסצרזען לעכערלעך‪ .‬דז‪t‬ס מייגט‬
‫ז‪t‬בער ניט‪ ,‬א‪.‬ז דער קריטיקער ד~רף ווערטערלעד‬
‫אויסט‪:.‬ייטשז דעם מיט‪ I$‬ס ו;זיער דא‪.‬ס אינערבא‪.‬טיר‪-‬‬
‫לעכע‪ .‬ד‪ I!:‬ס ווז‪t‬לט אים גל‪:.‬ייד באגרענעצט צו אויבג‪-‬‬
‫אויפיקע המצ~דת‪ .‬דער קריטיקער איז ז‪.‬זברעכטיקט‬
‫צו א‪.‬גז;ליזירן ד‪ I$‬ס וזערק גיט גז‪t‬ר פון ~ מיטיש"‬
‫פז)לקלז‪t‬ריסטישן שטאנדפונקט‪ ,‬ג ‪I$‬ך פון \‪ t‬מ~דער·‬
‫נעם ליטערז;רישן שט~נדפינקט אויד‪ .‬א‪.‬זוי וןי מיר‬
‫כאה ‪ I:t‬נדלען יעדער ווערק ווי א ‪ n‬ורבן‪-‬דר~מע‪ ,‬איז‬
‫פז‪.‬זרשטענדלעך‪~ ,‬ז מיר ז~לן זיר ז‪.‬זבמ?ען גייז אויפן‬
‫קען ביט ב~שר‪:.‬ייבן‪ .‬ער ה~ט געזען איו דעך גגופ‪i‬זלב"‬
‫צוןייטן דרך‪.‬‬
‫קייט פוז ז‪:.‬יין פ~לק די סנננה פון פןלער ירידה און‬
‫די עלעמעגטן יןו‪$‬ס מיר הא‪.‬כן שויז ‪ I$‬גגעמערקט‬
‫אין מהי"ם פדן ךןטענבעיג‪ ,‬ויי למשל דא‪.‬ס שולד·‬
‫אומקים‪ .‬דר התרנה‬
‫'‪,‬א ‪l‬‬
‫פעךנו‪~1‬לד איז ~ס ווערק‬
‫פין סדייסט פ~רז י?דישן פא‪.‬לק‪.‬‬
‫לייוויק ה~ט נ~שריבן זי‪:‬יבגו אביבררוקן פון דער‬
‫ר‪?:.‬יזע אין ~ פרא‪.‬זעןיערק מיט דעך שארית ה~ליטה‪.‬‬
‫די אידעע פ \‪ t‬ר דער פיעסע איז געקיעמן ט~קע פוז‬
‫זי‪:‬י‪ 1‬ב~זוך אין פערוני~לדער ~גער‪ ,‬איז ~ סך מ~ל‬
‫ז‪?:.‬ינעז די נא‪.‬שר‪?:.‬ינוגגען טזזקע אמתע )זעט ‪ ,5‬ז ‪ H‬ז‬
‫‪.(."215-216‬‬
‫ייען לייוריק איז צוגעטר ‪ I$‬טן צו דער דרא‪.‬מע‪ ,‬ה‪t‬זט‬
‫ער געמוזט בא‪.‬שליסן אין ייעלכן זש\‪ t‬גער ער וועט‬
‫זי שר‪?:.‬יכן‪ .‬הא‪.‬ט ער אייסגעקלינן א‪ .‬מיטגייעג‪ ,‬ווא‪.‬ס‬
‫• ~לע ברבר'אנראפ'שע '‪ Jt‬רררב‪ T‬ר ‪ J‬גע‪ 1‬צרם טרף פרן ד'‬
‫נ"ט~ט ‪ l‬פ~רןפן זרך אר'ף א"נסן ‪ 19‬ן דער ב'בר' ‪ I$‬גר~פ'ע‬
‫צרם ס~ף‬
‫פן‪1‬‬
‫דער‬
‫פ' ‪ 9J‬טע פ ‪' TI$‬צ'ע‬
‫‪8‬‬
‫~רבעט‪.‬‬
‫רמש‪,‬ל‬
‫נדמעך‬
‫פין דער ב'בר' ‪ 1$‬גר ‪ 1$‬פ'ע‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫מרובט‬
‫די‬
‫געפיל‪ ,‬דער גערז‪.‬זנגל צווישן לע‪.‬נן אין טויט אוז‬
‫דער דר~גג בא‪.‬ך גאולה ויעלן נולטער ‪i‬זרויסגע‪-‬‬
‫ברענגט וןערן אין דער ציוייטער דרא‪.‬מע‪ .‬נפרט ויעט‬
‫אונדז זבין איבטערעסא‪.‬בט צו אנאליזירז די שינויים‬
‫אין די גאזלה‪-‬געשטז‪.‬זלטן‪ ,‬די וו‪ I$‬ס מיר ה~כן גע"‬
‫טרז‪t‬פן אין דר ק"טן פון מש'ח און אין דעך גולם‪.‬‬
‫די יראמע הייבט דיך ‪ I:t‬ן מיט די וןערטער פונעם‬
‫כרא‪.‬ביקער‪ ,‬ז;ליין "קוים א‪.‬ן איינציק‪-‬פאדבלינעגער‪,‬‬
‫~ כלאט פון א נוים פוז אן איבערגעברז\כעבעם"‬
‫)‪ ,6‬זן ‪ (.8‬מע קען אין אים זען די פארניטערטקייט‬
‫און דעם יאוש פון דער ג~נצער אשרית‪-‬הפליטה‪.‬‬
‫די צוקינפט איז פאר אים ;ז" פז‪.‬זשרטעלטע חיה וו~ס‬
‫זויגט ‪::/‬זרויס ד~ס כלוט פון דער פ \‪ t‬רגא‪.‬נגענהייס"‬
‫)‪,6‬‬
‫ז'‬
‫‪(. 11‬‬
‫ז‪t‬בער דז‪t‬ר‪ ,‬אין זיבן גאנצער מרה"שחירה‬
‫נעט ער י?‪.:‬ב ג ‪ I$‬ט כוח צו לביטערן זי ו דורך ז'‪:‬יגע‬
•
‫יסורים‪ ,‬אוז גיט מןח "גריבלען זיך אין חרשך פרגעם‬
‫שרעס טותאמ"‪ ,‬עד ~רף זין ~‪D".‬טו‪ 5‬לען אין נעכטגס‬
‫ן‪.‬ןהום ‪ If‬כדי צי ועררן ראוי פ~רז ~רגז‪ .‬לויט לייוריקס‬
‫שטייגער‪ ,‬ד<‪t$‬ט ער אין די ד~זיקע ערשטע מ~‪ I$‬ל‪a$‬גן‬
‫אוגדז ~רביגבעפידט איז דער ‪,‬ך‪ 'I‬יפט· ‪ 9‬ר~בלעמ ‪ I$‬טיק ‪:‬‬
‫דער געז;זחנגל צדרישן לעבן אין טויט‪ ,‬יאוש אזן‬
‫ד‪$I‬יפענוגב אןר ~ס לכיטערן זין יירד די אייגעגע‬
‫יסורים‪.‬‬
‫"יובךגטשט~לטך‬
‫די דר~ע איז געבויט רזזים צרויי מענטןש‪ 5~ ,‬ר‪,‬ךם‬
‫און שרה די צויויטע‪ .‬ער איז ~ן ~למז‪ ,‬זי ~ז ~למנה‪,‬‬
‫ביידע זביגןע זיי געפביניטק פרז זייער שילדגעפיל‪,‬‬
‫ס‪D‬צעיעל ~‪ 5‬ר‪,‬ךם ו~ ‪,‬ך~ט געזען ווי מע פירט צרם‬
‫טייט זביז ויו'!‪..‬ב )אריד געהייסן שרה( ואן קינך )יצחק(‪.‬‬
‫שר‪,‬ך די צורייטע קעז ביט זיצן שטיל ווען זי געפינט‬
‫זיד לעבן ~ וו~ד'ל‪ ,‬ורביל איר ‪t‬זמן איז ערגעז אין‬
‫~ וי~לד ארמגעקרמעז אוז זי הערט נסדר כודי רוף ‪:‬‬
‫"וקם זזך מיך‪ ,‬געפיז מין" )‪ ,6‬ז' ‪(.62‬‬
‫ד‪I$‬ס י~ר איז ‪ ,1944‬מיר זעען אברהמעז ‪'!:‬ב זיד איז‬
‫דער היים‪ .‬ע‪,‬ר אין זביז יבריב גרייטן זיד צז פר~ויעז‬
‫~ סדר‪ .‬דעם דרני·יג;‪:‬ריקן זיז‬
‫ד‪$I‬יט מעז קויס גע·‬
‫ר~טעיערט פוז טויט און יעדע מיגוט קעגעז די‬
‫דביטשן וויעזר קיעמן‪ .‬ג‪>:‬בעד אברהם ז ‪l$‬רגט‬
‫זיך ביט‪ .‬ער איז ~ פרומער‪ ,‬גלייביקער י~ד אןר‬
‫ארן ידך ח‪,t‬זב איך געמ ‪I$‬כט פ ‪ I$‬ו ~ שרמר‪,‬‬
‫א‪:‬ין כ'זוך דיך‬
‫‪-‬‬
‫ארן דר ביסט ביס‪,t‬ז‪.‬‬
‫)‪.6‬‬
‫ז'‬
‫‪(45‬‬
‫וקמט אויס ווי בארהם וו~לט גערועז שולדיק‬
‫אין דעם ז‪.‬זלעמען‪ .‬ג\‪ I.‬ט ז‪i‬ליין איז אויף אים אין‬
‫נעס‪ .‬פלוצלינג ‪ -‬ז‪ i‬גי‪:':‬סטיקער איבעררב ‪ l$‬ד‪ .‬פוז‬
‫דער טיפעביש פיז זבין הז‪i‬רצן רי‪':‬סט זיך ז‪.‬זרריס‬
‫ז‪ i‬געשריי ‪" :‬ניט איד בין דער פחדז‪ ,‬נ )‪ t‬ר דן !‬
‫איד ז~ עס דיד ‪I$‬פז‪ ,‬רכורנ דעלאמ "! )‪ ,6‬ז' ‪(49‬‬
‫נ ‪l$‬ד וןי ג‪$‬בלד עס שיסט אייס דער גנז‪.‬זצער צער‪,‬‬
‫פילט ער ערשט יוי עלבט ראן אומגליקלעך ער איז ‪:‬‬
‫‪.‬‬
‫‪ I$‬ן ‪ I$‬רעמער יזד בין איר‪ ,‬ג‪.t‬זט מוכן ה ‪ I$‬י‬
‫אין מיד בין איר‪ ,‬ג‪,t‬זט מען‬
‫ה ‪ I$‬ר•‬
‫און ס'ברענס אויף מ '‪ 'r‬ז לעב נ‪,t‬זר דעו יירע‪-‬נימער‪,‬‬
‫אדז כ'קעז ניט פז\וטו ‪I$‬גז מוכז עלנט‪,‬‬
‫‪.I‬זם ד ‪ I$‬איגעם גי‪-‬צל מדת‪ ,‬איד קעז נים‪:‬‬
‫כ'מוז עמעצן ה ‪ I$‬בז צו זיר‬
‫‪ 1$ -‬לעבעדיק נפש‪,‬‬
‫צי ןיז!כן איבעו דעם ארן צר ייב ח ‪ I$‬בן עם‪.‬‬
‫‪I$‬פילו וועו שרי ‪ I$‬ד מען ה ‪ I$‬בט אזי געבר ‪ I$‬כז‬
‫ז!נטקעגז די ציין פון ~ הונס‪ ,‬צי ז! וו‪,t‬זיף‪.‬‬
‫בז!דז!רפט וו‪.t‬זלט איד ‪ I$‬נט‪,t‬זי זיר ‪ 1$‬סיתה ‪-‬‬
‫אןיר ד‪ I$‬ס ‪ I$‬בעו קען איד‬
‫ניט‪ ,‬העלף‬
‫מיו‪.‬‬
‫)‪,6‬‬
‫ז'‬
‫‪(50‬‬
‫אים‬
‫צז שוז‪.‬זיך צר בע‪,‬מען זיד ד ‪t$‬ס לעבן ואן צו שיז‪.‬זין‬
‫אויסהיטן פרז אזגמלי‪,‬ק ער טעב‪,‬ךט צו שרהן ‪" :‬ויר‬
‫‪ P‬ענעז מיר וזעמען אייסהיטן ן ווי קענען מיר ! צי‬
‫צר לעבן איינער ז;ליין‪ .‬ער מןז וו~כן איבער עמעצו‪,‬‬
‫דער עמעצער ז~ל פ~רנעמעז י ‪t$‬ס 'רט פזז זניז‬
‫פ~רשניטעגער משפחה‪ ,‬ער קען ניט פ~רלייקענעז‬
‫בלויז צו זביז גרייט און ניט מעד‪ .‬דערווביל יז‪t‬רף‬
‫דעם אינעויויניקסטן דר~בג צום לנובן‪ .‬ער גיט זיד‬
‫ער‬
‫איז‬
‫~ז‬
‫זיכער‪,‬‬
‫אייבערשטע‪,‬ר‬
‫דער‬
‫וועבדט זיד עס ~ז אינדז !ןו‬
‫מעז‬
‫זעם סדר‬
‫)‪,6‬‬
‫ז'‬
‫‪(21‬‬
‫וערט‬
‫זנדי עצה איז‬
‫פרוז‪t‬רען‪ ,‬נמגהגו‪ .‬ער מוטיקט‬
‫זבין‬
‫יןי‪':‬ב צן ה‪ I$‬בן נטחון‪ .‬פלוצלינג רביסז זיד ~רביז די‬
‫שטזרעם·טרופנורס ןו~ס פירן זכדי זוביב ארן קיבד‬
‫צו דער ~זק~מער‪ .‬ער ז‪.‬זליין גייט אויף שקל~פן·‬
‫~‪t‬סו‪.‬‬
‫~דבעט איז‬
‫ד!‪$‬ס י!‪$‬ר איז איצט ‪ ,1946‬אןר אברהם קערס זיך‬
‫אים ~היים‪ .‬ער קען זיך ביט מולח זבין זבין ‪t‬שסיון·‬
‫קייט‪ .‬ער פילם זיד ספעציעל שולדיקלגבי דעב‬
‫זוז‪ .‬יערז ער ו‪$I‬ילט ‪t‬סםש גע~נגעז מיט זיי צוז~·‬
‫מען ‪ I$ -‬נער ער איז ביט געגז‪i‬נגעו‪ .‬ליייייק‪ ,‬שיל·‬
‫דערט סימ‪t‬םליש ווי אברהם ה!‪$‬ט זז ורי‪:‬פןח מיט‬
‫גג‪>:‬ט‪ .‬רעד אייבערשטער ‪T‬ז‪i‬גט‬
‫אויף‬
‫תקסטו‬
‫אוז כ'זע‬
‫די‪-‬ין‬
‫ד"מו‬
‫נ ‪ i$‬קעטז‬
‫‪-‬‬
‫‪ I.t‬רעם‪,‬‬
‫ק ‪ i$‬צעט‪-‬בומער אייסגעכועבט‬
‫פינף טריזבס זיבז הונדערט אוז פיו‪,‬‬
‫";ער ויכטיקער‬
‫‪I.t‬‬
‫דדיי מיר‬
‫מספו‬
‫ז‪t.‬‬
‫דדיי‬
‫‪10‬‬
‫ז‪ t.‬וויי‬
‫פז‪.‬זרג~נגעבהייט‪ ,‬קען עס ביט גיין גלאטיק" די טוי·‬
‫טע הזזבן ז‪ t‬גור~לדיק·ע שליטה איבער זיי‪ ,‬און פז‪.‬זר‬
‫זזבדהמעז איז די חתובה זז פארדאט פין וכדי אוננ·‬
‫געקרמענער פרוי‪ .‬די חתונה מון ג‪$‬כער פ ‪ I$‬רקןמעז‪,‬‬
‫זיביל עזרמיט וועלן די פליטים קעננון ג‪$‬נהייבן פוז‬
‫ג‪>:‬יס בבי‪ ,‬אויף דעד חותנה יועלז קימעז סבי די‬
‫אויף‬
‫אים ;‬
‫פאנטאסטישע‬
‫‪-‬‬
‫צו חורבן העולם‪,‬‬
‫צי חיטלער‪-‬ציפער‪,‬‬
‫מדר‪.‬‬
‫ז‪.‬זטמג‪$‬ספעד‬
‫יי~ס‬
‫איז‬
‫שדער‬
‫ביט‬
‫ג‪~,‬טעסק· די סצעבע איז פון די סאמע שטז‪i‬רקסטע‬
‫איז לייןןיקס שזזפןנג‪$! .‬בעד איידעד נניר קרמען צי‬
‫צן יעם‪.‬‬
‫‪-‬‬
‫פיו בריאת העדלם‬
‫‪ E‬דז קדושה‪-‬ספירה‬
‫מיר‪,‬‬
‫לבריאת העולם‪.‬‬
‫ערשטע חתונ‪,‬ך פיו דער שאדית·ד‪ e..‬ליטה‪ ,‬בבי ז‪.‬זזז‪.‬ז‬
‫פג‪:‬ירפז\לק‪ ,‬וו‪ l$‬ס לעבט מיט איין פרס איז דער‬
‫קאצעטביקעס פזן דעד ~רומיקער געגבט‪ ,‬סי‪ z.‬די‬
‫טריטע‪ ,‬אויפגעשט~ענע פןבעם מאסן·קבר‪ ,‬ציוישן‬
‫זיי שרה ארז יצחק‪ ,‬די פז‪.‬זרקערפעדזבגעז פון‬
‫באדהמס שולדגעפיל‪ .‬אזזי ק ‪ I$‬מבינזזציע שאפט זז‬
‫אים ‪:‬‬
‫ויוסט ן)! מיט די פ‪,‬נגער דוכז פגיס‬
‫אינטער דעם לעבן ; עד איז פ~רמישפט צו לעב‪,‬ן‪.‬‬
‫~ברהם ארן שדה די צרוייטע ב~שליסן חתרנה‬
‫צו הג‪:‬יבז‪ .‬די ערשטנו תחונה אין פערנרוז‪i‬ל‪.‬ד די‬
‫מזזז‬
‫מיר‬
‫זיד‬
‫בז‪.‬ז‪.‬קענען‬
‫מיט‬
‫עטלעכע‬
‫חת‪.‬ובה ·געסט‪.‬‬
‫אליהו הנביא גייט אין וועג און ציפעליק שטריסם‬
‫ער זיך‬
‫‪11$‬‬
‫אין ז‪.‬ז בר·מינן אויף דער ער‪.‬ד פונעם‬
‫צדיקס ~ריר יוערט דער גרף לעבעדיק‪ ,‬י~רעם‬
‫ער קעז צשעטערז איר חתובה‪ ,‬איר גליק‪ .‬זי ‪!I‬י~ןיט‬
‫גיט קייז מת איז עד‪ ,‬גג‪,‬זד ~ הרוג‪ .‬די ד~יטשן ר~בן‬
‫~נטלריפז‪ ,‬ב!‪$‬ער ישראל רופס אריס ; ‪~ n‬םלויפט‬
‫ניט ‪ •u‬איד ז‪.‬זנטלויף‪ .‬ג~ ז‪.‬זבםליופט ‪ ,6) .H‬ז' ‪•t131‬‬
‫איםדערשג‪.‬ז‪t‬לן ימט ~ קונט‪ ,‬בז‪$‬ער דער טריס איז‬
‫לז‪.‬זץ גו‪;:‬זד גיט ז‪.‬זר~ין אין אים‪ ,‬אוז ער אין טויט איז‬
‫אריד דנ(‪ l,‬גיט ‪ I$‬ר~ין‪ .‬מענטשן ה‪.I$‬בן געטרג‪,‬זטן אוז‬
‫געשפיגז אויף אים‪ .‬זיי הב‪(,l‬ז אים ‪'m‬עוגקעורו‪;:‬זרפז‬
‫צורישז שטייבער און ד‪(,l‬רזירקסטעס‪,‬‬
‫ראן ער‬
‫ה‪ I$‬ט‬
‫זיד געל~זט וו‪ I$‬רפך אוז איז געלעגן ב~קעט אזז ‪ I$‬פי‬
‫געדעל‪I‬גן‪ .‬איצט שטייט ער אויף‪ ,‬קעגי די פר‪- I$‬‬
‫טעסטז פוך אליהזי )די סצעבע‪ ,‬דערמ~ט ואבדז‬
‫שט ‪I$‬רקאיבעם ערשטז ז‪.‬זקט פזי דער גולס(‪ .‬ער קען‬
‫זיד גיט דערמ‪ I$‬בעז וזי ער הייסט ארז פזז רזז‪t.‬נעט‬
‫ער קימט‪ ,‬ו‪;:‬זבער‪ ,‬ז‪.‬זז מע פרעגט אים‪ ,‬הג‪,‬זט ער ~‬
‫פ~רטיקן עבטפער ‪:‬‬
‫~ברהם ‪ :‬וזער זעם איר ?‬
‫דער אזמב ‪ i$‬ק ‪ i$‬נטער יד'! ‪:‬‬
‫~כרהם ‪ :‬פוו וי ‪ i$‬נעז קומ‪t‬ו אירז‬
‫דעו ארובב ‪ i$‬ק ‪ i$‬כטעו יוד ‪ :‬פ~‪ 1‬גן‪-‬עדז‪,‬‬
‫ג~רניש‪t‬ו ז‬
‫קיקי ווידער דיוך ‪ i$‬שעבעלע‪,‬‬
‫אין ם~ג ה ‪ I:t‬ב איי געזוכ‪t‬ו דעם ‪1‬סל ‪ I:t‬ף פון ב~כם‪.‬‬
‫אין בעכם ‪ -‬די וו‪ i$‬כקיי‪t‬ו פיז םעג‪.‬‬
‫‪ I$‬זוי זזי איך‪ ,‬ה ‪ I:t‬ט דער פריוב‪t‬זרגן ב ‪ I:t‬ר איין אויג‬
‫אוז נ~ר איין צ ‪ sl$‬לדיקע זעט פון פכים ‪I‬‬
‫יועט ער שויר ה~בן צוויי‪ ,‬ווי גזזם !!לייז‪,‬‬
‫)‪ ,6‬ז' ‪(43‬‬
‫דער אומבז‪.‬זק‪ I$‬נטער יךז רזיל מתקן זבין ז~ין‬
‫קבוהר ‪ -‬ליגן ‪I‬א'‪ 1‬עדר ער‪,‬ן ניט אריף דער ער‪.‬ד‬
‫ער זוכט ‪i‬ביז טויט‪ ,‬בשעת די לעבעדיקע זיכן מתקן‬
‫ז‪:.‬יןי ד~ס לענן‪ .‬לייוריק גיצט אויס ‪ I$‬ט דעם דר‪- tt‬‬
‫מז‪.‬זטיןש קו‪;:‬זבטרז‪t.‬סט אויף ‪.t‬ז רר~בעדרלעכן אופן‪ .‬מע‬
‫הז‪.‬זלט שזין פ ‪ I$‬ר דער חתונה‪ ,‬שרביט אויס דער אומ‪-‬‬
‫‪$I‬נ~נטער יךה בלשון הדיניק ‪" I‬עס יעוט ביט זבין‬
‫קייז חיפה "! אין זבין געשריי איז ער ‪tt‬טקע פיבקט‬
‫‪t‬ז;זוי ר‪$I‬נעכטיקט ווי דעד דיבו‪,‬ק אין ז‪.‬זפילו ב!‪$‬ד‬
‫מער‪ ,‬ויו_יל שרה די צזוייטע איז זבןי גערועזעגע‬
‫וובינ ! די השפעות פיז ז‪t.‬בסקיס מביסטערווערק זביבען‬
‫מבנצא אויך אין דער גז!גצער תתובח"סצעגע‪ ,‬ןי‪ I$‬ס‬
‫דערמו‪$‬נט אובדז גלי‪ i :‬אין דער חנימה‪-‬אויפפירובג‬
‫און נו‪$‬ך מער אין דע‪,‬ם פילם "דער דיבוק'!‬
‫לייןויק ביצט אויס די אינער~טירלעכקייט פןר‬
‫צי‬
‫‪ i$‬ליין‪- - - .‬‬
‫)‪,6‬‬
‫ז'‬
‫‪( 166‬‬
‫דער חיפוך פוז ישראל איז דער קעמפערישער‬
‫יעקב‪ .‬אלץ ו‪(,l‬רס ער ז‪ I$‬גט‪ ,‬רעדט ער צום ג‪tt‬דם‪.‬‬
‫זבין פילו‪;:‬זס \;‪ t‬פיע איז ז‪$I t‬ני‪I$‬ונג פין לעבן‪ ,‬מיט גרויס‬
‫ביטערגיש בשז‪t‬רי‪:‬בט עד דעם גירל פיז דער‬
‫איז‬
‫זי ז‪t‬זל ווידעו ק~כי דיו ~ הזנעלע‪,‬‬
‫פז!ךשטר‪tt‬קן‬
‫‪-‬‬
‫‪I‬‬
‫דעו וועג פון ~ ק‪ I$‬צע‪t‬וניק‬
‫און ז~ל נ‪t‬זד ~ מ~ל גבעויוו דיר ~ זונעלע‪,‬‬
‫דעם‪ ,‬דרז!מ‪ tt‬טישז‬
‫למשל פ ‪I$‬ר יו‪ I$‬ס‬
‫עפעקט‪ .‬דער לייענער רוייסט‬
‫ישראל )דער אימב ‪.I$‬ק‪t‬זנטער (ד;'' פילט זיך צוגע‪-‬‬
‫צויגן צו שרהן די צןרייטע‪ ,‬יבויל ער ‪ I$‬ליין גיט‬
‫פ~רשיידענע רמזים יעוגן זביו מאתער אידעכטי"‬
‫טעט‪ .‬כ~טש שרה פ‪t‬זרשטייט ניט ין‪./S‬ס ער איז‬
‫אויסן‪ ,‬ה \;‪ t‬ט זי אינסטיבקטיוו פ ‪ tt‬ר אים מואר‪t ,‬זז‬
‫‪1Z‬‬
‫שער רעעדן‬
‫שארית‪-‬הפליטה‬
‫אפשר זזידעו כעמעי זיך ‪ i$‬וז'!בבעלע‪,‬‬
‫דער‬
‫ער געזעגנט זיך מיט דער ייעלם יאן ז‪.‬ז ממש ליריי‬
‫ורי גזז‪t‬ו ברוך הוא‬
‫די זיצס‪t‬ו זיד זוידעו אויף ד'!בי ג~ניקל‬
‫סצענע‬
‫איז ער בעגוג שט~רק צך ז‪.‬זמןכ לשים מיט זיד‪ ,‬אין‬
‫צי ד~רף איך עטעס גזזך אויף ~ט דער ערד ז‬
‫‪ tt‬העלפט פון פגים איז צעממיתט‪ ,‬אוז מיט עדר‬
‫צויייטער העלפט תחקט ער פוז דער ועולט בלכל‬
‫אוז פוז אברהמעז בפרט ‪:‬‬
‫אוו‬
‫דער לז‪.‬זגער‪ .‬ער זםע‪ ,‬ז!ז ער קען ניט פ‪(,l‬שטעלן זעם‬
‫ג‪ tt‬נג פון לעבן‪ ,‬יוי עלקדיק עס זג‪$‬ל פר‪ tt‬אים נים‬
‫ז!ןי‪ .‬ער איז מקאנ זי לענעירקע ; פון דעסם יועגן‬
‫יועל איך איצם גיין א‪',‬ן ברענגען אים אויד מדנן אידג‬
‫דער רבונז של עולם‪,‬‬
‫‪-‬‬
‫סוף‪-‬כל"סוף געפיבט ער זי‪:‬ן בקר‪ ,‬איז פערונז‪.‬זרל‪-‬‬
‫אויסגעכעט מיט נס‪,‬‬
‫ער ש ‪ 9‬ויי‪t‬ו אייס‬
‫און‬
‫‪-‬‬
‫ז'!בבע‬
‫‪ I:t‬רעמס‬
‫נעמם ‪ I$‬רום ‪ i$‬מת‪,‬‬
‫)‪,6‬‬
‫ז'‬
‫‪(63‬‬
‫יעקב איז ז! קעמפער‪ .‬לייןזיק שטעלט ז‪t‬רבין איו‬
‫זי‪:‬ן מויל פרזזפז‪t.‬ג‪t‬זנדיסטישע יעורטער הלמ ‪ I$‬י די‬
‫גרוימסכזזטן רוסלז!נה ~מעריקע און עגגלז‪.‬זבד העלפז‬
‫גיט די יךדן פז!רלו‪;:‬זזן דביטש‪$I‬לב‪.‬ד מער ייי ‪ tt‬ל ‪y‬‬
‫ז!נדערע געשטז!לטז איז יעקב ‪$I‬נזו ‪ j‬סטזיניק ויעגן‬
‫דער וייכטיקייט פיז דער חתונה‪ .‬ער הז!לט‪tt ,‬ז‬
‫"פרו‪$I‬יען ז!ן ערשטע חתובה נ‪.I$‬ך דעם גז!נצז חורנן‬
‫איבחערן‪,‬‬
‫איז‬
‫ישראל )‪ ,6‬זן‬
‫‪ I$‬זוי‬
‫‪(.81‬‬
‫‪,‬ויכטיק‬
‫ווי‬
‫גייז‬
‫קיין‬
‫ארץ"‬
‫קידם‪-‬כל ‪$I‬זרף מען אויפבויען‬
‫ציריק דג‪$‬ס פ ‪./S‬ל ‪n p‬ז‪t.‬ז ישראל זג‪s‬ל צוריק זיד בעמעז‬
‫פרןכפערן‪ ,‬ווי עס שטייט גשערינן ‪ I‬כחדל הים"‬
‫)‪ 'Q‬זן ‪ (. 119‬יעקב ך‪ !$J‬ט ~ן ‪ I$‬פן י~דיש ה~רץ‪ .‬אויב‬
‫ער איז ~ מזזל פ‪t‬זרביטערט‪ ,‬איז גזזר דערפ ‪ tt‬ר יי!‪$‬ס‬
‫ער לי‪:‬דט די ליידו פון זבין פ ‪./S‬לק‪ .‬די חתיבח דער"‬
‫פרייט איס זייער ; ער פילט ווי דער ג ‪ tt‬נצער‬
‫לז!גער י ‪ !$1‬לט זבין דער מחוג"‪I‬ן‪ .‬ער ‪ I$‬ליין גרייט זיד‬
‫צו זבין דער‬
‫בחדו‪.‬‬
‫וי משיחביטשט~לט‬
‫אוצט קרמעז מיר צן צר דער סזזמע רויכטיקסטער‬
‫געשטז‪t‬לט אין דער דר ‪ I$‬מע‪ ,‬אפשר די וןיכטיקסטע‬
‫געשט~יט פין ~לע ליייויק‪-‬רר~מעס‬
‫‪ -‬משיח‪ .‬דו!‬
‫ג‪3‬זק‪ 3‬זגער ארי צום פיוער‪ .‬טר~גו ארן דערטר~גז אים‪,‬‬
‫תייסט ער רער "יונגנור פליט"‪ ,‬פינקט ווי אין דער‬
‫און ניט אינערי ‪ 1$‬זז איס ‪S‬ליזי אין פיוער‪ .‬ב ‪ 1$‬ר זיוי‬
‫סיט אים ד!‪$‬רט‪ ,‬ז'!וו סיט אים צוז‪ H‬זגען אין פטער‪.‬‬
‫)‪ ,6‬ז' ‪(90‬‬
‫גולם ה~ט ער גבוהייסן דער "יו~גער בעטלער"‪ .‬די‬
‫משיח‪-‬געשט~לט ~יביזט זיד ניט פ~‪,‬קטיש ביז‬
‫דער ציוייטער העלפט פון דער ד‪\t‬רמע‪ ,.‬ו!כער מיר‬
‫וו~רטז זבין ג‪$‬נקומען מיט אומגעדיל‪.‬ד אליהו‪ ,‬זבין‬
‫נ~גלייטער נ‪t‬זך פון זי קורטן פון משיח זיכט אים‬
‫משית ה~ אביגנעזעז‪t. ,‬זז ער קדע ביט בלבינו דער‬
‫פז‪t‬סייןער "שטימער עדרת ‪ H‬רןי ז‪ .t‬מ~ל‪ .‬ער מיז ‪IS‬נ‪-‬‬
‫אליהו ה!‪$‬ט זיד ניט געביטן קייו סך ‪ :‬געבליכן‬
‫דרע זעלכער שטילער אוז געל~סענער ווי א ‪.‬ל‪!$‬מ‬
‫פ ‪l$‬לק‪ .‬איו זעם ב~שטייט זבןי שליחרת בימי ד ‪ I5‬אכו‪.‬‬
‫אין יג‪s‬יס יעוט ירעח פין דער יועלט וו~ס ער )‪ I$5‬ר·‬
‫לער ושלדגעפיל פוז די לעכן‪-‬געבליבענע‪ .‬ער בעט‬
‫די צ‪:m‬ועטביקעס זיי ז~לן מיחל זבין זעם ~לטן‬
‫די ייעלט איז פןר היונט אוז יי'!וטער פ~רמישפט צי‬
‫ה ‪ t$‬בן ‪ \$‬קיום‪ .‬די וועיט ר'!וסט זיך צר אומקוזגעז‪.‬‬
‫'‪t‬גו‪ H‬ידטויט איז איר תאןוה‪ ,‬איר שמחהדיקע תשוקה‪.‬‬
‫זי ב‪H‬גייט ~יע רשע‪:‬ת ארן זינד בודי צר דעוגרייכן‬
‫~רים אימעטזם‪.‬‬
‫~ צןגג‪$‬ב צו זבןי כ~ר~קטער איז עדר אונייוערס!‪-$‬‬
‫‪:‬כ‪:m‬ק ור‪ !S‬ס איז גיט פ!‪$‬רברעבט בשעת קלייבינקע‬
‫יךדישע קיברער זביבעו י~ פ~רנרענט געזז~רן‪ .‬ער‬
‫פריידיקט ב ‪ !S‬ד ז\ץל דעם געד~בק פון סבלנית‪!$n .‬‬
‫יךד ד!‪$‬רף ה‪ t$‬בן ררבי מ ‪l$‬ל בכוח"‪ ,‬ז!‪$‬גט ער‪" ,‬כרח צי‬
‫שט~רןב‪ ,‬אוז בכוחצר לעבן און ‪ -‬כןת צו יו!‪$‬רטן"‬
‫)‪,6‬‬
‫ז'‬
‫‪(.75‬‬
‫עפעס שטערט ~בער זבין אייגעבע רן‪.‬‬
‫ער אליין איז אימגעדןלדיק צו געפינען משיחן‪ .‬ער‬
‫אייגעבע אויגן געזעז ררי משיח איז‬
‫הז‪$‬ט מיט די‬
‫געגז\נגען אין ג!‪$‬זק~מער‪ .‬איצט מיז ע‪,‬ר אים אוי!כ‪-‬‬
‫זוכן אינעם ~ש פין די מ~סן‪-‬ק‪ 5‬רים‪.‬‬
‫וזער איז די משיח‪-‬געשט~לט ן ימר קעגען גע‪-‬‬
‫פיגעו ~ טיילןבדיזע תשובה‪ ,‬בבים דיכטער ~לי'ז ‪:‬‬
‫"פןו ~ו ‪t‬זבסטר~קטער פ!‪$‬שרטעלונג זיעגן גלואה‬
‫אוז גואל איז אין משד פוז דורזת אזיפגעקומעז ז;‬
‫ק ‪ lj‬נ‪j‬ורעטע געשט~לט‪ .‬פיו ~ן אידעע‪ ,‬איז געו‪St‬ירו‬
‫גשעט !‪ t‬לטיקןנג ‪ ~ ...‬געשט!‪$‬לט‪ .‬וו!ג‪ $I‬איז אין יעדז‬
‫דור ב!‪$‬ד ביט פארטיק אזן נ ‪ t$‬ך ביט ראיי ער ז!‪$‬ל‬
‫קימען"‬
‫)‪,8‬‬
‫ז'‬
‫‪(.77‬‬
‫דער תורנן‪-‬משיח קעו ‪ t$‬בער גיט‬
‫זיבן עדר זעלבער ייי אין די פר~ערדיק‪,‬ע משיח‪-‬‬
‫דרז‪t‬מעס‪ .‬איז דעך גוום ה~ט משיח‬
‫געטענתט ‪:‬‬
‫איי‪,‬‬
‫~ט‬
‫גיט‬
‫‪-‬‬
‫גיין זגיט‬
‫אים‬
‫טריט ;‬
‫פ~רגייט‪.. ,‬‬
‫)‪,3‬‬
‫ז'‬
‫‪(92‬‬
‫דער משיה פוז חורנן גייט שרין יג‪ $‬צום טויט‪ ,‬מיט‬
‫זביז אייגענעם רצין‪.‬‬
‫אי‪ ,‬גיי פיט די יוזן ז‪s‬הין‪~" .‬הין זיי \‪$‬לע גייען‪,‬‬
‫מיון ‪ t$‬רט איצט‬
‫איז צייישן זיי‪ ,‬זגיט‬
‫זיי און ביט‬
‫‪ 11$‬דער זיוט פון זיי‪ .,.‬קיין '~ז ד\‪$‬רף איך היוגט‬
‫מער ניט אויפט ‪ t5‬ז‪ ,‬רוי נ!‪$‬ר אויספירן דעם רצדן‬
‫פוז אהבה צו עם ישראי‪ .‬וי!‪$‬ס גייט צום גז‪s‬זק\‪$‬מער‪.‬‬
‫)‪(90--89 T"T , 6‬‬
‫זבוי שליחות איז מעד ניט צי ר~טעוועז ואן אויס‪-‬‬
‫לייוז די יעולם ‪I‬‬
‫‪\$ H‬ז איז געולען זגיין שליחות פ\‪$‬ר דז‪s‬כז‪s‬ו‪$! ,‬בער ביזגי‬
‫דז‪s‬כ~ו איז זגיין‬
‫שליחית ‪:‬‬
‫איר העכסטע לעצטע גיוסטונג ‪ :‬חורבן‪ .‬פ\‪$‬רזגישפט אי‪,‬‬
‫זי דעריבער צי קיום‪ ,‬און ב ‪ t$‬ך זגער פ ‪ \S‬רסישפט אי‪ ,‬זי‬
‫צר צדק אדן צו ירשר‪ ...‬און זי וועט מוזן עזם ‪Ia‬סק‬
‫)‪,6‬‬
‫‪ 1$‬נגעזגען•‬
‫ז'‬
‫‪(90‬‬
‫די רעולט איז גערי ‪ I$‬רן זיבן שרבא‪ .‬אוז צר‬
‫להכעיס דער ייעלט פ \‪ t‬רמישפט עד זי צו צדק און‬
‫יושר‪ .‬די יערלט יערט ביט קענען ‪!$:‬פשרביען דעם‬
‫פסק‪ ,‬ייבלי זי ויעט ביט ה‪ I$‬בן צי וועמען צו שרביען ;‬
‫ג ‪ t$‬טס שליח ועוט שילז ליגן אין ז‪ t‬הזיפז ‪.‬ש~‬
‫ווען נכע ייז‪t‬דפט משיחן אין פביער‪-‬אןירון‪ .‬שפריג‪-‬‬
‫גען די פל~עז ‪ t$‬פ פר‪ ,‬אים‪ ,‬ווביל ער פ \‪t‬רמ ‪ I$‬גט‬
‫איבערמענטשלכעע בכוחי‪.‬ת צעבייזערט זיך משיח‬
‫צדקנו אייף די פל~מעו‪ ,‬ארן איז אייף זיי גרזר זיי‬
‫ז~זל אים ניט ש~נעיעו‪.‬ן זיזוי ורי זיי ש!‪$‬נעייען ניט‬
‫יעדן ‪,‬פשוטן‬
‫יךדז‪.‬‬
‫ורערט עראביבגעשלןנגען פין‬
‫פלא‪,‬ם ~בער ב~לד ווערט אים נגתלה דער סיד ווי‬
‫אזןי ‪I$‬ג!ד פביער ז~ל ניט וייי ט ‪ I$‬ן‪ .‬צע‪.‬בייזערט זי‪,‬‬
‫יועח סו‪,‬ן בכדי ער ז ‪ t$‬ל פילן דעם זעלכן פבי ‪ l‬וןי‬
‫דער קרנן איז געשט ‪ t$‬רבן‪,‬‬
‫און דער שיוטערפי‪ H‬ם‬
‫ל!‪$‬זט ן‬
‫משיחצדנקן ארן איז גוזר‪ ,‬אז דער סוד ז~ל צוריק‬
‫העיפן קען אי‪ ,‬ניט זעם קרבן‪,‬‬
‫צרם‬
‫טיילנעמען איגעם זי'‪ !:‬אוו אינטערג~גנ פיו זיבו‬
‫צו טר\‪$‬גן אייף די פיייצעס‬
‫ז‪ s‬בלינדן יוד‪ ,‬יר ‪ t$‬ס קעז \‪$‬ייין גיט דערשפ~גען צרם‬
‫זביבע נרידער‪: ,‬פדי ער ז!‪$‬ל מיט !‪$‬לעמען גליבד‬
‫שרביען אריף ז‪t‬לע וירי‪-‬קילות‪.‬‬
‫לייןןיק שילדערט ט‪ !$‬די אדבטע"סצעבעס דוואק‬
‫אין פר ‪ I$‬זע‪ ,‬בכדי דער פילער בכוח פרי דער וויזיע‬
‫ז~ל דערגיין צרם לייעבער‪ .‬ס'איז ו‪ !$‬אומפ!‪$‬ר‪-‬‬
‫געסלעך ביל‪,‬ן ררג‪:‬זס שטביגט איבער די סימג!‪$‬ליק‬
‫אןן‬
‫ווערט‬
‫ור ‪ I$‬ר‪.‬‬
‫‪ 1$‬זרי ר‪St‬ילט םע טאקע געגליכן‪ ,‬ורען ניט אליהי‪.‬‬
‫ער קערט זיד אום ק·ייז דכזי~י אוז רופט אויס ‪:‬‬
‫שטייט אריף יוזן מוגעם קבר‪,‬‬
‫~מילו ויעז ג ‪ 1$‬ך ניט גאויה‪-‬שעה‬
‫כ'ז~י ק ‪ I$‬נע‪ 1‬זען צי איז אוי‪ ,‬ניט זגשיח‬
‫מיט אעך איז דז;כ!‪$‬ו‪-‬קבר ד ‪•1$‬‬
‫‪-‬‬
‫)‪,6‬‬
‫ז'‬
‫‪( 93‬‬
‫די מתים שטייען אויף‪ ,‬אין צווישו זיי געפינט זיד‬
‫משיח‪ .‬משיח פילט זיד איצט ווי אייבער פרי די‬
‫)המשך‬
‫אויף ‪ T‬ט;‪..:‬י‬
‫‪( 36‬‬
‫‪13‬‬
‫ס ‪ I$‬פיע איז עררגז‪t‬גגזע דררד די דורית צום פר~סטן‬
‫)השמך פדן ז~ט ‪( 13‬‬
‫אימגעקימענע‪ .‬ע‪.‬ר וויל ניט ועררן לעבעדיק בנל‪-‬זמן‬
‫די אנדערע יועלז נז‪t‬ד דעם מוזן ציריקגיין אין קבר‪.‬‬
‫אייזער ער ויערט לענעדיק‪ ,‬מוז ער מקיים זי‪:‬ין‬
‫דעם גזר פוז טויט‪ .‬ז‪t‬בער אליהו ל‪ I$‬זט זיד ניט ; ער‬
‫קען ניט פ~רלירן משיחן ~ צווייט מ ‪ I$‬ל‪ .‬ער איז‬
‫גוזו אויף משיחן זיך אומקערן צוריק צום לעבן‪.‬‬
‫איצט תיינט זיך ג‪>-‬ן זי שוינורנור פר‪;t‬זצעס פזיר‬
‫משיחן‪.‬‬
‫המצר‬
‫מן‬
‫מוז‬
‫ער‬
‫צוריג‪p‬יין‬
‫ווידער‬
‫צום‬
‫לעבן‪ ,‬פזירל~זן ז‪:.‬יבע שכנים איננום מז‪t.‬סז‪-‬קבר אר‪',‬‬
‫זיר אומקערן צו די לעבעדיקע‪ ,‬די יי~ס זינגען‬
‫איצט ‪~,‬ני מאמין"‪ .‬זיי יעולן אין א‪,‬ים זירי‪:‬ינשפרוד‪-‬‬
‫לען ~ נ'‪:‬יעם רוילז צום לנובז ; זיי ייעלז אים העלפן‬
‫גרבר ז‪.‬יין ד‪;t‬זס שולדגעפיל‪ ,‬ד‪ I$‬ס נעפיל זיז ער פ~ו‪-‬‬
‫ר~ט די אומגעקןמענע‪ .‬דעויוכיל ב~נעמט ער די‬
‫ויעלט מיט גרויל‪ .‬ד~ם "זינל מאמין ‪- II‬ליד דעו‪-‬‬
‫אים ;‬
‫שטייבט‬
‫איצטעו ה!‪ I:‬לט עס‬
‫אויך‬
‫עושט בונם וי!‪!:‬וטן‪ ,‬און ביט‬
‫מעו!‬
‫!‪ t‬פילי איצטעו ‪ -‬ב ‪ !S‬ך די געט ‪ !S‬ס ז נ!‪:‬זך די ג ‪ Ij‬זק !‪ I:‬מעון ז‬
‫ב ‪ !S‬ך על!‪ !:‬קופעס ז‪s‬ש ! ב ‪ !S‬ך ז‪s‬לע טויט‪-‬גלגולים ז‬
‫ב ‪ !S‬ך !‪!:‬לעם דעם בלט בט לוידעו ז‪s‬לץ ב'!‪.‬ים וו!‪!:‬וטן ?‬
‫אין ווידעו‪ ,‬ייידעו מאמין‬
‫‪-‬‬
‫מאמין‬
‫‪-‬‬
‫ז'‬
‫קזיטז\‪-‬‬
‫פין אויסלייזונג און אייפלעוננג )‪ ,9‬ז' ‪ (.684‬איצט‬
‫דג‪$‬רף מנון שטעלן זי חופה איבער דנור קרע‪w‬כ‪-‬‬
‫ט~רינו‪.‬‬
‫משיח יעורט גנויוויער יעוגן די ~לע שינויים‬
‫סדר‪-‬העולם‪ ,‬ביט פין אליהוז‪,‬‬
‫נ~ר פיגעם‬
‫פשוטן סט!‪$‬ליער הירש‪ .‬הירש וינונדט זיד צום‬
‫יונגן פליט אזן ז~ט "ועוך ‪;I‬זפילו משיח זזליין‬
‫יי~ל'ט ה'‪:‬יגט געקומען זיהער‪ ,‬וואלט ער קיין ז‪t‬נדער‬
‫‪ ~,‬ניט בד!‪3‬זירפט ט~ן ווי‬
‫)‪,6‬‬
‫ז'‬
‫‪(. 146‬‬
‫ער דז!רף נ \‪ t‬ר העלפו מיט זכין שמייכל‪ .‬די גאילה‬
‫איז ניט קיין ז~ד פון דנור צוקונפט‪ ,‬זי מרז איצט‬
‫גןן‪ !V‬ען‪ .‬דז‪i‬ס ה \‪ t‬ט דער כרו)ניקער געמיינט ווען‬
‫ער‬
‫הז‪i‬ט‬
‫גערעדט‬
‫ויעגן‬
‫)ז‪t‬ן אומגנוקומענער( פ~רווי‪:..‬לט די געסם‬
‫זעקס סילין יודז‬
‫דז‪t.‬ס סיינט‬
‫מעז‬
‫‪I‬‬
‫‬‫אובדז ~לע‪,‬‬
‫שפילט זשע ~ פויילעכס‬
‫פ~ר חתן א‪',‬ו בכלה‪.‬‬
‫שפילט‪,‬‬
‫שפילט‬
‫פירעלעך‪,‬‬
‫אונדזעוע פידעלעך‪,‬‬
‫איבערגעבוענסע אין חעלישו םל~ם‪,‬‬
‫מיליז‪t.‬נגוו זונבעך סיר ‪ -‬פ!!וג!‪$‬בגעבע י?רעלעך‬
‫מיו זינגען ~לע צי כים‪-‬ב !‪ I:‬ם‪-‬ב !‪I:‬ם‪.‬‬
‫)‪,6‬‬
‫ז'‬
‫‪( 163‬‬
‫~ גר~טעסקע ‪ 13‬אר!‪$‬דיע וויקלט זיד פוב~נדער פזיר‬
‫אוי גן‪,‬‬
‫א אפרו)דיע‬
‫וו~ס‬
‫קעו‬
‫זיד‬
‫ב ‪ !:i‬ר‬
‫פגים דעם חתן‪,I ,‬טר יעון עס קימט צי דער בנהל‪,‬‬
‫שטיקן זיד די ייערטער אין ‪~,‬לרז‪ .‬משיח‪ ,‬פילבדיק‬
‫'ווי יייכטיק עס‬
‫איז צו מוטיקן און שטזירקן רעם‬
‫עולם‪ ,‬בעמט איבער ספ~טאן ‪:‬‬
‫בכלחשע‪ ,‬בכלח ‪ -‬ניט ווייו‪.‬‬
‫ד ‪ !S‬ס ח!‪!:‬וץ פוז דטן חתן איז ויין‬
‫ז‪t.‬זוי ‪,‬וי איך פטעו געלינטעוט‪.‬‬
‫געליעז איז זייעדער איך ‪,‬ם!‪!:‬לפ‬
‫זיפילו יוען ביט אומגעקומעו‪,‬‬
‫ז‪t.‬פילו ווען ולטט אלז דעוווונטעוט‬
‫פלן קויל און פון ג!‪!:‬זיקן סם‪.‬‬
‫!‪!:‬יעטווידעו יוד איז ‪ 1$‬פטער‪,‬‬
‫יו ‪!S‬ס פל!‪!:‬קערט און פלזיקערט ביט אליס‬
‫אויף ש'!וטערס‪ ,‬צי אויף ‪ 1$‬סזבח‪,‬‬
‫צי ג ‪ I$‬ו אויף ‪.t‬ז בעט פון !‪ I:‬חויז‪.‬‬
‫) ‪,6‬‬
‫וןי דנור‬
‫מהר"ם‪,‬‬
‫ה ‪ I$‬ט משיח‬
‫ז'‬
‫‪(169‬‬
‫זיד דערטרזינט צום‬
‫גנויאנק‪ ,‬אז אלע ליידן וניגען גל‪.‬ייך‪ ,‬אוז רער‬
‫נסיון‪ ,‬זיפילו פון א גאזקזזמנור‪ ,‬שטעלט קיינעם ביט‬
‫איבנור די סתם גנוליטעבע‪ .‬מנו רארף ג!‪$‬ר קעננוז‬
‫צי‪-‬‬
‫ל~בן מיטן טויט‪ ,‬אנהערןש דעם טויט אין זיד‪.‬‬
‫נס איז ד ‪ I$‬ס‬
‫ז;ברהם דער חתן קען ז;בער ביט אויסהזילטז‪ .‬ער‬
‫פיגצ‪-‬‬
‫הירש‪,‬‬
‫אפשר‬
‫פיל‪-I:i‬‬
‫זעט ווי שרה‪ ,‬ז'‪:‬ין געשט!‪$‬רבעבע וו'‪:‬יב נאוו‪.‬ייזט זי‪,‬‬
‫ז\‪ S‬נזירערישער‬
‫קונפט‪ ,‬די פזירשטעלטנו חיה‪ .‬דער‬
‫לעבך ז‪\.‬לייז‪ ,‬ד~ס ןי~טער לענן בז‪i‬ן ~לע‬
‫טנורע י~רן‪" .‬ויי די תורה איז הייליק"‪ ,‬ז~גט‬
‫"אזןי הייליק איז ד~ם לעבך פין זי י?דן‪ ,‬אין‬
‫ב~ד הייליקנור" )‪ ,6‬ז' ‪ (. 146‬דעם מהר"מס‬
‫‪36‬‬
‫ד~ס איז שוין איין מ~ל זז‬
‫תתונה ‪:‬‬
‫א חתונה ויי‬
‫לעבן און טייט ז\בגעגענען זיד‪ .‬די בדחן‪-‬געשטז‪t‬לט‬
‫ז'‪:‬ן צךיישן אונדז"‬
‫משיח ד~רף ניט אןיפט!‪$‬ן קיין נסים‪,‬‬
‫דנור‬
‫וי חתיכה‬
‫‪(108‬‬
‫דנור גרויליקעו‬
‫נ~ר ‪:‬‬
‫דער חיפה‪.‬‬
‫דיקנו" ‪ -‬משיגד אליהו הנביא און יעקב‪ .‬דנור עילם‬
‫איז גנושפזינט אין פול מיט פות‪ .‬יעקב איז מקכל‪-‬‬
‫קליזם איז ושין פ ‪ I$‬רגנוקומנון‪ .‬איצט וועט די גאולה‬
‫קומען פיז ‪' !N‬נעון") ‪,‬ק' יוי ‪ lSi‬גג‪$‬טירלעכער פר‪;t‬זצעס‬
‫אינעם‬
‫רשות צי ז‪:.‬ין אייגעי פין די אובטערפירערס בי‪:‬י‬
‫און ביט מעו ז‬
‫יעוט נושרט זוהכ ז‪:.‬ין‪ .‬ער זיליין איז דו)ד גיט גע‪-‬‬
‫קומען צו זיי פר‪.‬יויןיליק ; אליהו רו)וט אים קוים‬
‫מיט‬
‫איס בכיח ממשיד‬
‫זי‪:‬ין אייגעבע עקסיסטענץ‪ .‬ער כעם בכי אברהמען‬
‫אובד זע רנו‬
‫משיחטר~כט נו)ד אין ~‪;t‬זליקנו טעומינעז‪ .‬ער‬
‫פזירשטייט ביט‪~ ,‬ז די גאולה קען שוין ניט קומען‬
‫וןי זי מ!‪$‬ל ‪ :‬פלוצעם און דרג‪$‬מזיטיש‪ ,‬יעון דנוו דיו‬
‫צרות‬
‫יינורטנוד‪ ,‬און ~ס גיט‬
‫צו ז‪.‬ייז‬
‫עבדיקז טרזיגיש‪ .‬ב~לד נעמען א‪,‬ינער די "לעבע‪-‬‬
‫)‪,6‬‬
‫אכינגערעדט‪.‬‬
‫הישר‪ .‬משית צדנקי זאפט אכין אין זין די ד~זיקע‬
‫אין ~ חופה‪-‬קליירל ימט יצחק נ‪.‬יי דער זביט‪ ,‬און‬
‫נור חלשט אויפן ~רט‪ .‬משיח טר!‪$‬גט אברהמען‬
‫~רויס אין רי צערנומ!‪$‬ניע‬
‫וונורם איבערגעריסן‪.‬‬
‫פוגעם דד‪t‬זמ~טישן זנש‪t‬זנדפןנ‪P‬ט איז זייער ‪~-‬פ‬
‫סיק‪t ,‬זז די חותהנ זז‪t‬ל ביט פ~דקימען‪ .‬ג~ר ~לע‬
‫דער פ~רגנ‪t‬זגענהייט ויעלן אים ~ צרוייט מזזי ניט‬
‫סןדע‪t‬זליסטיעש פ‪t‬זדלויפעגישן‪ ,‬ר~לט ‪t‬ז פשיטע‬
‫חתובת בעויען ‪t‬ז גור~לדיקעד ובטיקלימ~קס‪ .‬דעד‬
‫מ~טירו פין י‪:..‬ריטעד לעבן איז שוין פעסטגעשטעלט‬
‫געו~דן‪ ,‬איז ניט שביד צי זען זבינע ‪ S‬ד‪t‬זקטישע דע‪-‬‬
‫שטעה‪ .‬איצט שטייט פ‪ 5‬ר איפ די ~כזריןתדי‪P‬ע‬
‫יןירקלענקייט‪ .‬צי ד~ט ער אבינגעז!‪t‬זט אין זיך‬
‫גענוג בכוחות י~ס ועולן אים שפכזין אריף להאב ד‬
‫צי רועט ער זיהכ ז!ין צו פולער התגלרת ד מיט די‬
‫ד‪I$‬זיקע פרעגציינבס פ ‪ I5‬רענדי‪ P‬ס זיד דר חתונה אר ‪l‬‬
‫זולט~טן‪ .‬די אידעע ‪t‬זליין פין ‪t‬ז ‪u‬רתנה איז ‪t‬ז דע‪-‬‬
‫פעךנוו~לד‪,‬‬
‫ו~לט ‪p‬עגז דעם ‪~'I‬רטן אויף א פערפעקטן מז‪t‬רגן‪.‬‬
‫די חתיהנ סימב ‪ I$‬ליזירט ווידעדאויפלעכ אין ייעט‬
‫סוף‪-‬כל‪-‬סיף פ‪ I$‬דקומען סני יוי‪ .‬איצט‪ ,‬ב‪I$‬כז ערשטן‬
‫דידבפאל‪ ,‬קעבען מיד ז‪t‬בסערווירן יוי דעד מעבטש‬
‫שטייט אייף פונעם קלאפ‪ ,‬אוז מיר קענען דערפין‬
‫‪t‬זרןיסדריבגען ~‬
‫מיסד‪-‬תשכל‪.‬‬
‫משיח ‪t‬זנקיקט ~ברהמען דאיפז קר~בקן"כעט אזן‬
‫עס הייכט זיד ‪ I$‬י שטורקן אין אים דער גלויכן‬
‫איגעם מעבטשלענן בוה ןדא אויסדייעד‪ .‬אויכ ‪t‬זז‪l5‬‬
‫‪t‬זנהרם קען דירכמ‪t‬זןנ עדם נסיין‪ ,‬איז עד גרייט‬
‫אויד‬
‫אויף‬
‫גרעסערע‬
‫בסייני‪.‬ת‬
‫ר~‪ ~ :‬ביסל טדיט איז אים ~נספלעקם בעוו ‪ I$‬רן‪ .‬די מחיצה‬
‫איז ב~ן ‪ 3‬לץ מחיצה‪ .‬ז~ל ער זד‪::‬ח זכזז צו פילער‬
‫שיתפות סיטן טויט‪ ,‬צי פילעי התנלדת פין טויט‪.‬‬
‫) ‪ ,6‬ז' ‪(179‬‬
‫ביבלי~נר~פיט‬
‫‪.1‬‬
‫ברקל‪ ,‬שלמה‪.‬‬
‫אים ומחל‪ .‬לריט אןנדעזר אריסטביטש‪ ,‬זביבעז שרה‬
‫איז יחצ‪,‬ק די אריפגשעט ‪I$‬נענע תחית‪-‬המתיס‪ ,‬בלויז‬
‫ג‪ $‬פ ‪I$‬דק‪I‬ערפעררגב פרן ~ברהמס געפילז‪ .‬זייער טויט‬
‫איז גועוען פ‪t‬זר אים ז‪t‬ז‪t‬ז ‪p‬ל‪t‬ז‪l‬פ‪ ,‬ז‪s‬ז ער ה~ט פ‪t‬זר‪-‬‬
‫נומען זייעד פבוי ארן זיךאידענטיפיצירט מיט זיי‪.‬‬
‫עד ה ‪ !S‬ט איבערגעלענס איז זיד די נ~ווייענישן‬
‫פון זייער טויט‪ .‬אויף יעדן טז‪s‬ט זבינעס ה~ט ער‬
‫רע‪t‬זגירט סני ד'ף ~נרהם דער לעבן‪-‬געכליבעבער‪,‬‬
‫ס~ וןי שרה אןר יחצק די קדושים‪ .‬זבין נ‪t‬זשליס‬
‫חת‪,‬רנה צר הב‪$I‬ן איז )עווען ‪ 1$‬גרריס אביבשטעלעניש‪.‬‬
‫ער ח‪I$t‬ט געפילט‪~ ,‬ז ס'איז פוקח נפש ‪ -‬די עלנט‪-‬‬
‫קייט ב‪,‬רעבגט איסאום‪ .‬ד~ד ה ‪ l$‬ט ער געור~סט‪ ,‬ז!ז‬
‫די סיף‪-‬בכל‪-‬סופיקע ‪ !W‬נפר‪ I$‬נט~ציע ייעט מוזז פ‪ I$‬ר‪-‬‬
‫קרמען‪ ,‬ה ‪2$‬ט ער דעריבער אויף ‪t‬ז סימב‪ l$‬לישז אופן‬
‫פ‪t‬זרנעטן זבין משהח‪.‬פ צו דער שמתה )פונקט יוי‬
‫לאה אין דער דיבוק(‪ .‬ליידער איז די חתונה גערועז‬
‫~ז ‪ :ii‬סענס~ציע אין ל~גער‪t ,‬זז זי הזזט נ‪ I$‬ך מער‬
‫פ \‪t‬רשט ‪ ti‬רקט ~‪ 5‬רהמס ‪t‬זנגסטן‪ .‬ווי נ~לד דער‬
‫מסדר‪-‬קדוש‪ 'r‬ז הזזט ז‪t‬בגעהיינן ז!‪$‬גן דעם אל מלא‬
‫רחמים‪ ,‬איז זיד ~רהם פוב~נדערגעפ ‪ I$‬לן‪ .‬ער איז‬
‫~כער ניט געשט ‪ I$‬רכן‪ ,‬אין ~זרי ~ררם ה~ט ער דורב‪-‬‬
‫געמ~כט דעס שויערסט ‪ j‬נסיין‪ .‬די געשט~לטן פין‬
‫ש ר"!נבער‬
‫‪.388-386 t"t‬‬
‫‪.2‬‬
‫ליייייק‪ ,‬ח ‪ ...‬די קילטו פיז ובשיח"‪~ ,‬ךע ו‪ 1‬ערק פ ‪11‬‬
‫ה‪ ,‬ך"וורק‪ Z ,‬טער ב~נד‪.‬ב"י‪ •1940 ,‬ז"ד ‪•418-393‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪..‬דער גילם"‪1j ,‬לע ו‪ 1‬ערק פי‪ 1‬ה‪ ,‬לייוורק‪ 2 ,‬עסר ב~בד‪.‬‬
‫ב ‪"H‬‬
‫‪ .1940‬ז"‪•190-1 T‬‬
‫מהר"ס פון רוטעגבערג‪ ,‬ב‪•1945 ,'H‬‬
‫מרט דער שאררת הפךרטה‪ ,‬ב ‪•1947 ,'N‬‬
‫דר חתינה ארן פערנוו ‪ 1j‬ך‪.‬ד ב ‪ N‬י‪•1949 ,‬‬
‫ארן דר טעג פון ארוב‪ ,‬ב ‪ H‬י‪•1953 ,‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪•5‬‬
‫‪•6‬‬
‫‪.7‬‬
‫‪.8‬‬
‫עסררען און רעדעס‪ ,‬י‪ .‬זילכערנערג‪ ,‬צובןימשטעלער‪.‬‬
‫ב"י‪,‬‬
‫‪•1963‬‬
‫ביגער‪ ,‬ש‪.‬‬
‫‪.9‬‬
‫דער יעוג צים לעבן פירט דירכז טויט‪ .‬משיח סען‬
‫ד~ם פארשטיין‪ ,‬ורביל ער '<‪I$‬ט דירכגעמ‪t‬זכט די‬
‫פביער‪-‬דאיוובס‪ .‬אברהמען ריכט זיך גזזד אריף דער‬
‫פועלר ‪t‬זבט ‪ S‬לעקונג‪ ,‬די התגלות ור‪ I$‬ס דערמעגלענט‬
‫ד‪I$‬ס לעבן‪.‬‬
‫צום ס ‪I$‬מע סרף קימען ז‪t‬ז שרה אוז יצחק‪ .‬שרה‬
‫רוימט איר אמן שטיל א~ן איז דאיער‪~ ,‬ז זי איז‬
‫פ‪1‬ן‬
‫מ"!נ‪ 1‬דיר‪"', ,‬ב ‪•1958‬‬
‫~~~‬
‫‪,n‬‬
‫ך"יורק‪,‬‬
‫דעי‬
‫ייגנטרוף‬
‫ט~ר ‪ I$‬בט ‪•1951 .I$‬‬
‫נ‪~1‬ן~עג~ג‪J‬ג‬
‫‪-‬‬
‫~ פי~ניר‬
‫~ פך רעוו‪t$‬לרציעס קימעז איצט פ~י איבער‬
‫דער יעולט‪t .‬זז ‪ I5‬איכערקערעניש שפילט זיד איצט‬
‫~פ אין די איגטעלעקטועלע רקטזן איז ‪t‬זמעריקע‪.‬‬
‫ס'איז דער אינער‪t‬זגבג פרן עדר טע~ריע פרגעם‬
‫"שמעלצט ‪ - " SI$‬עדר שפר~ביקער אוז אינטע‪-‬‬
‫לעק‪,‬טיעלער אונטערג‪I$‬נג פןר די עטניעש מיבז‪"l‬‬
‫ריטעטו אין די פ ‪II‬ש ‪ -‬צו דער טע ‪ I$‬ריע פוז עט‪-‬‬
‫נישן פלו‪t‬זרליזגב די ד ‪l$‬זיקע ‪,‬אידע?שע ערו‪ I$‬לוציע‬
‫~דער ררעזתלוציע ה‪I$‬ט געפינעז ~ן זזפקלאבג ‪t‬זזש‬
‫כיזן ~מעריקאבער ~רלמ‪t‬זענט‪ ,‬ורי תעכער ‪) 30‬יזז‪,‬‬
‫דרביסיק( פ~דשייעדבע געזעץ‪-‬פר ‪ I$‬יעקטן זענעז הבי‪-‬‬
‫י ‪ I$‬ר פירגעלייגט גען~רז לטרכת צרויישפר~כיק‪I‬ער‬
‫רערצ;ובג‪ .‬אייז געזץע‪ S -‬ר ‪ I$‬יעטק )פןנעם רעפרע‪-‬‬
‫זענט~נט ~נס‪t‬זלעס פון סאן‪~-‬בט ‪I$‬ני ‪ ,I$‬טעקסאס(‬
‫לייגט ‪i‬כ‪t‬זילו פיר צר פ‪I$‬רלייגן ג‪" s‬מלוכישע ‪I$P‬מי‪-‬‬
‫סיע‪ .‬פאי דער אזיפהיטרנג פוז אונדזערע שפר~‪-‬‬
‫ביקע אצררית"‪ ,‬יזתס זי ז~ל ~רבעטן פ‪t‬זרז קירס‬
‫פון‬
‫די‬
‫מינ!‪$‬ריטעט‪-‬שפראבן איז די פ"ש‪.‬‬
‫נמעט אלע י‪:‬דישע ק·לזטרר‪-‬איבסטיטוציעס און‬
‫צענטראעל פר~טערנאלע ‪ I$‬רג~ניז ‪ I5‬ציעס איז די‬
‫פאראייניקטע שט~טן ה ‪I$‬נן זיך ב‪t‬זטייליקט אוז‬
‫~טייליקן זיד איז דער ‪ I5‬צ‪p‬יע משפיע צר ז~ז‪ .‬די‬
‫זימעריק~נער‬
‫סעב ‪ I5‬ט !;‪ t‬רן אין רעפרעזעבט~נטן‪ .‬אי"‬
‫‪37‬‬