التّحرّش الجنسي في جمعيّات المجتمع المدني وفي مجموعات النّشاط السّ يا
זכויות חברתיות וכלכליות של נשים הטרדה מינית בארגוני חברה אזרחית ובקבוצות פעולה פוליטית המצוי ,הרצוי ודרכי פעולה حقوق النّساء االجتماع ّية واالقتصاد ّية ال ّتح ّرش الجنسي في جمع ّيات المجتمع المدني وفي ياسي مجموعات ال ّنشاط ّ الس ّ الموجود ،المنشود وطرائق العمل נייר עמדה של קואליציית נשים לשלום במסגרת פרויקט السالم ،في إطار مشروع ورقة موقف لتحالف النّساء من أجل ّ Empowering Women Building Peace בתמיכת האיחוד האירופי األوروبي بدعم االتّحاد ّ “Empowering Women, Building Peace” is a joint project of CWP and Isha L’Isha - Haifa Feminist Centre, financed by the European Union. The project focused on increasing the capacity of women and women’s organizations in Israel to advocate for social, civil and political rights. Through a range of activities,from trainings and seminars for Women Human Rights Defenders (WHRDs) to leadership development among Arab and Jewish teenage girls - the project made a contribution towards powerful solidarity among women across national, ethnic and class divisions in Israel פרויקט משותף של קואליציית נשים לשלום ואישה לאישה -מרכז פמיניסטי חיפה ,במימון האיחוד האירופי .הפרויקט התמקד בזכויות חברתיות ,אזרחיות וכלכליות של נשים ובמסגרתו פעלו הארגונים לקידום זכויות נשים על ידי קיום מגוון פעילויות-סמינרים ,פיתוח מנהיגות צעירה של נערות יהודיות ופלסטיניות ,הכשרת נשים מגנות זכויות אדם ועבודה עם ארגוני נשים וארגוני החברה האזרחית בכלל .הפרויקט עודד ותרם לבניית סולידריות בין נשים ,ברשת רחבה אשר חוצה אזורים גיאוגרפיים ,גיל ,מעמד ולאום. مشروع مشترك بني حتالف النساء للسالم وامرأة المرأة -مركز نسوي حيفا ,بتمويل االحتاد األوروبي.متركز املشروع حول احلقوق االجتماعية ,املدنية والعامة للنساء .في إطاره عملت املؤسسات لدعم حقوق النساء من خالل فعاليات مختلفة -أيام دراسية ,تطوير مهارات قيادية شابة لفتيات يهوديات وفلسطينيات ,تأهيل نساء مدافعات حلقوق االنسان والعمل مع مؤسسات نسائية ومؤسسات املجتمع املدني بشكل عام. פרויקט זה ממומן על ידי האיחוד האירופי .נייר העמדה והתכנים המופיעים בו הינם באחריות בלעדית של קואליציית נשים לשלום ואינם מייצגים את עמדות האיחוד האירופי. This project is funded with the assistance of the European Union. The contents of this position paper are the sole responsibility of the Coalition of Women for peace and can in no way be taken to reflect the views of the European Union קואליציית נשים לשלום היא תנועה פמיניסטית הפועלת לסיום הכיבוש הישראלי בפלסטין ,לשחרורו של העם הפלסטיני מכיבוש ודיכוי ,למען יצירת חברה שוויונית וצודקת ולהבטחת חיים בכבוד לכל תושבות ותושבי ישראל/פלסטין .בקואליציה שותפות נשים ממגוון רחב של מגזרים וזהויות ,פלסטיניות ויהודיות, המחויבות למאבק בכל סוגי הגזענות ,הדיכוי והאפליה .קואליציית נשים לשלום יוזמת קמפיינים פוליטיים ברמה מקומית ובינלאומית ,תוך מחויבות לפיתוח והטמעה של שיח וערכים פמיניסטי .קואליציית נשים לשלום מפעילה את פרויקט -מי מרוויח מהכיבוש? -פרויקט המחקר המוביל בעולם בחקר כלכלת הכיבוש ,אשר כולל מאגר מידע על מאות חברות המרוויחות באופן ישיר מהכיבוש הישראלי Coalition of Women for Peace (CWP) is a feminist movement active in the struggle to end the Israeli occupation of Palestine, for the liberation of the Palestinian people from oppression, for the creation of a society based on principles of justice and equality, and for securing life in dignity for all the inhabitants of Israel/Palestine. Women from all walks of life, Jewish and Palestinian, partake in CWP out of commitment to struggle against all forms of racism, oppression and discrimination. Coalition of Women for Peace initiates political campaigns that promote feminist discourse and values and target both local and international audiences. Coalition of Women for Peace strives to build a solidarity network and to empower independent grassroots initiatives of women and young activists Coalition of Women for Peace is operating an activity center in south of Tel ?Aviv. Coalition of Women for Peace initiated Who Profits from the Occupation - the leading research project on the economy of the occupation. يضم التحالف نساء شريكات من مختلف الشرائح واالنتماءات ,كما ويناضل التحالف إلنهاء االحتالل .من أجل مجتمع عادل من خالل توسيع مشاركة واندماج النساء في اخلطاب العام .يبادر التحالف إلى حمالت جماهيرية ونشاطات توعية ,مبنية على االلتزام بتطوير وترسيخ اخلطاب النسوي بني شرائح املجتمع -.من يربح من االحتالل ؟ -مشروع البحث الرائد في العالم في بحث اقتصاد االحتالل ,الذي يحتوي على مخزون معلومات لشركات التي تربح بشكل مباشر من االحتالل االسرائيلي . www.whoprofits.org www.coalitionofwomen.org [email protected] מבוא “יכול להיות שאנחנו לא נשברות החוצה ,אבל אנחנו נסדקות פנימה... ואותה השתקה גם אנחנו שותפות לה .בשתיקה” (עו”ד ארנה כהן) הטרדה מינית ,מהווה ,למרבה הצער ,חלק ממציאות החיים של נשים ברחבי העולם .בישראל ,נשים יהודיות ופלסטיניות ,סטרייטיות ולסביות ,ביסקסואליות וטרנסג’נדריות ,מהגרות ופליטות ,סובלות מאלימות מינית במרחבי החיים השונים. הסטטיסטיקה העולמית מעלה כי כל אישה שלישית עוברת אונס ,כל אישה חמישית סובלת מתקיפה מינית במשפחה ,וכל גבר שביעי עובר הטרדה או תקיפה מינית. בישראל ,אחת מכל חמש נשים תעבור אונס ,ואחת מכל שבע נשים תסבול מתקיפה מינית במשפחה .אלימות מינית והטרדה מינית מתרחשות ברחוב ,במקום העבודה, בבית ,בדואר ובבנק ,אך גם בארגונים לשינוי חברתי ,בקבוצות פעולה אקטיביסטיות, בהפגנה ובמעצר. לאורך השנים ,פעילות וארגונים פמיניסטיים רבים פעלו לקידום מודעות וחקיקה בתחום האלימות המינית בישראל .נייר זה עוסק במתח שבין המצב הרצוי לבין המצוי, בנוגע ליישום ערכים ופעולות למניעת הטרדה מינית בארגוני החברה האזרחית וקבוצות אקטיביסטיות בפרט. החוק למניעת הטרדה מינית בישראל נכנס לתוקפו בשנת .1998החוק מתייחס להטרדה והתייחסות פוגענית על רקע מיני הפוגעת בכבוד האדם ,בחירות ,בפרטיות ובשוויון בין המינים .החוק מגדיר הטרדה מינית כאחת מחמש צורות התנהגות אסורות :סחיטה לביצוע מעשה בעל אופי מיני; מעשה מגונה; הצעות חוזרות בעלות אופי מיני ,אף שהאדם אליו זה מופנה הראה כי אינו מעוניינ/ת; התייחסויות חוזרות למיניותו של אדם ,אף שהראה כי אינו מעוניינ/ת .בשני המקרים האחרונים אם המטריד הוא מנהל המנצל יחסי מרות ,אין צורך להראות אי הסכמה; התייחסות מבזה או משפילה המופנית לאדם ביחס למינו או למיניותו ,לרבות נטייתו המינית של אדם ,בין אם הוא הראה התנגדות ובין אם לא. החוק קובע כי בכל מקום עבודה מחויב המעסיק לנסח תקנון למניעת הטרדה מינית וליידע את המועסקים בדבר קיומו של תקנון זה .במקומות עבודה המונים מעל 25 מועסקים ,מחויב המעסיק בתליית התקנון במקום בולט לעין .החוק קובע שלושה אפיקי פעולה לטיפול בהטרדה מינית :הגשת תלונה לממונה על הטרדה מינית במקום העבודה וטיפול באמצעות הליכים משמעתיים פנימיים ,הגשת תלונה במשטרה וחקירה פלילית; הגשת תביעה אזרחית נגד המטריד ונגד מקום העבודה .חשוב לציין כי אפיקים אלו אינם מוציאים זה את זה וזכותה של הנפגעת/שורדת לנקוט בחלק או בכל האמצעים במקביל. על המעסיק מוטלת החובה לנקוט באמצעים למניעת הטרדה מינית ולטפל באירועים שהתרחשו באמצעות מינוי ממונה על הנושא מטעמו ,קיום פעולות הסברה ,קביעת נהלי בירור ועוד .בנוסף למנגנון התמודדות פנים ארגוני מפורט ,קיימת חשיבות רבה בהכשרת הממונה מטעם המעסיק ,המהווה כתובת לנפגות כמו גם מנוע לקידום תהליכים ארגוניים. בחמש עשרה השנים שעברו מאז נחקק החוק למניעת הטרדה מינית נרשמה עלייה משמעותית במודעות של נשים וגברים ,עובדים/ות ומעסיקים לזכויותיהם וחובותיהם בנושא ,אולם המשימה לא הושלמה .על פי נתוני משרד התעשייה ,המסחר והתעסוקה (תמ”ת) משנת 40% 2010מהנשים העובדות בישראל חוו הטרדה מינית במקום העבודה, ואולם רק 9.5%הגישו תלונה .לעיתים קרובות נשים מתקשות להצביע על התנהגויות מסוימות כלפיהן כהטרדה מינית הדורשת טיפול או אינן בקיאות באפשרויות הפעולה העומדות בפניהן :הליך פלילי ,הליך אזרחי ,או הליכים פנימיים משמעתיים או אחרים. במקומות עבודה רבים ,בעיקר אלה הפחות ממוסדים ,טרם הוטמעו אמצעים ונהלי פעולה לטיפול בהטרדות מיניות. מעבר לצורך בפעילות הסברה חוצת מגזרים ושיפור הטמעת החוק באמצעות רגולציה ,אנו סבורות כי יש לפתח גם הליכי פעולה נוספים לטיפול בהטרדות מיניות .הדבר חשוב בין היתר מפני שהנגישות לחוק כמשאב לקידום זכויות הינה דיפרנציאלית מבחינה חברתית. האפשרות לפעול באופן אפקטיבי באמצעים חוקיים הינה בין היתר פונקציה של אמצעים כלכליים (משאבים כספיים לתשלום לעורך דין) ,תרבותיים (נגישות לשפת המשפט, עברית בישראל) ,חברתיים (החשש מנידוי חברתי בשל חשיפת התלונה בקהילות מסוימות) ופוליטיים (למשל ,הקושי עבור נשים חסרות מעמד אזרחי בישראל לפנות למערכת המשפט) .מבחינה זו ,ניסיון שנצבר בקרב ארגוני חברה אזרחית ובקרב ארגונים פמיניסטיים אודות אמצעים חלופיים להליך המשפטי ,עשוי לשמש מודל להתמודדות עם הטרדה מינית במרחבים ובמקומות עבודה רבים נוספים ולפתוח פתח לבחינת מודלים נוספים להתמודדות שאינם נשענים אך ורק על פנייה לחוק המדינה. ארגוני חברה אזרחית וקבוצות פעולה בלתי ממוסדות בנייר עמדה זה אנו מבקשות להפנות את המבט לארגוני חברה אזרחית ,ארגונים לשינוי חברתי הפועלים במסגרת “המגזר השלישי” ,כמקומות עבודה המחויבים לפעול על פי החוק למניעת הטרדה מינית .בנוסף ,בהתבסס על ניסיוננו בקידום זכויותיהן של נשים במסגרת תנועות חברתיות ופוליטיות ,אנו מבקשות להציע אופני התמודדות וטיפול עם התופעה בקבוצות פעילות לא ממוסדות. למרבה הצער ,תופעת ההטרדה המינית מתרחשת גם בתוך ארגוני חברה אזרחית וגם בקבוצות פעולה פוליטיות בלתי ממוסדות המקדמות צדק ,שלום ושוויון .ארגונים אלו הינם חלק מהחברה בה צמחו וסובלים לעיתים קרובות מאותן רעות חולות :גזענות ,סקסיזם, הומופוביה וסוגי האלימות הנגזרים מאלו .בישראל ,המציאות המיליטריסטית והיחסים המגדריים שמציאות זו מייצרת ,מחלחלת גם אל תוך ארגוני החברה האזרחית בהם ניתן למצוא ,לעיתים קרובות ,גברים בתפקידי ניהול בכירים ונשים בדרגי הביניים ובדרגים הנמוכים .מצב זה יוצר תנאים נוחים להתפשטות של תופעות של הטרדה והתעמרות על רקע מיני ומגדרי. עובדים/ות בארגוני חברה אזרחית מציינים לעיתים קרובות כי לתחושתם הם פחות חשופים להטרדות מיניות בשל העסקתם בארגונים קטנים בעלי אווירה “משפחתית” ,בארגונים להט”ב ,או בארגוני זכויות אדם .המציאות למרבה הצער מעלה כי מרחבים אלו אינם בהכרח בטוחים לגמרי מתופעות של הטרדה מינית ,כמו גם פגיעה בזכויות עובדים באופנים אחרים. מתברר כי אופיים הייחודי של ארגוני החברה האזרחית משמש לא אחת מכשול נוסף בפני קורבנות הטרדה מינית המונע מהן להתלונן בשל החשש לפגוע בארגון ובפעילותו למען מטרה החשובה להן. בארגונים קטנים ,סביבת העבודה הנחשבת לאינטימית ובטוחה ,כזו שאינה נתפסת ברוב המקרים כאתר מועד לפגיעה בעובדות והטרדה מינית .לפיכך ,בארגונים מסוג זה ,לעיתים קרובות לא תימצא התייחסות שיטתית לעניין ,נהלי טיפול ופעילות הסברה בקרב עובדים/ ות .הסכנה בכך היא שאם וכאשר מתרחשת הטרדה מינית בארגון קטן ,עולה החשש שהארגון לא יהיה ערוך להתמודד עם האירוע בצורה מספקת ,דבר העלול לפגוע הן בנפגעת והן ביתר צוות הארגון .מנכ”ל הארגון וחברי/ות הועד המנהל מוצאים את עצמם ללא תבניות פעולה ברורות ,דבר העלול להוביל לנקיטת אמצעי פעולה לא מתאימים, בייחוד תחת לחץ .מאחר שארגוני החברה האזרחית מתבססים לרוב על תמיכת תורמים ופעילותם דורשת לגיטימציה ציבורית ,עולה החשש כי ההנהלה -מתוך רצון לשמר על מוניטין הארגון ופעילותו השוטפת -תבקש להשתיק מקרי הטרדה מינית על פני תמיכה משמעותית בנפגעת וטיפול משמעותי במטריד. במקרים אחרים בא לידי ביטוי הרצון לא לפגוע ב”שמו הטוב” של המטריד ,בין היתר בשל פועלו הפוליטי והחברתי החשוב .במקרים אלו גילינו כי הרצון להמנע מפגיעה במקרבן מוביל לגינוי והרחקה של הנפגעת ,ההופכת לקורבן כפול :הן של המטריד והן של הארגון המתנכר .הקושי מתגבר אף יותר במצבים בהם המטריד הינו גבר בעל הון תרבותי ופוליטי, בעל שנים רבות של ניסיון בפעילות וקשרים רבים בארגוני החברה האזרחית ואילו המוטרדת משתייכת לקבוצה מודרת ומוחלשת או שהגיעה רק זה מכבר לארגון או לקהילת הפעילות. מתברר כי במקרים אלו ,נפגעות מתקשות יותר להתלונן ,בין היתר משום שהן מודעות לנטייתם של ארגונים קטנים וקהילות קטנות להגן במידה רבה על חבריהן שסרחו. חשוב לציין כי קיים פער בין ארגוני החברה האזרחית המאוגדים כעמותות ומעסיקים עובדים, המחויבים לפעול על פי החוק למניעת הטרדה מינית ,לבין קבוצות פעולה אקטיביסטיות ובלתי ממוסדות שהתמודדותן עם התופעה מחייבת אימוץ אפיקי פעולה נוספים/אחרים לצד האפיק החוקי. הטרדה בתנועות פוליטיות ,קבוצות פעילות וארגונים אקטיביסטיים “הותקפתי מינית בקיץ שעבר ,על ידי פעיל שמאל .התוקף היה ,ועודנו, בחור העונה על כל הקריטריונים הנכונים :פוסט-קולוניאליסט ,פוסט- ציוני ,אנטי-קפיטליסט ,וכיוצא באלו הגדרות .בעיקר ,הוא מגדיר את עצמו פמיניסט .עד שהוא תקף אותי ,היינו ידידים .הכרתי אותו דרך פעילויותיי בארגוני השמאל הרדיקלי .אחרי התקיפה ,לקח לי שלושה ימים ארוכים להבין היטב מה קרה לי ,ולתת לזה שם .לא הצלחתי לעשות סדר בראש ,כי לא יכולתי להבין איך מישהו שדיבר איתי בשפה של אנטי- דיכוי יכול לפרוץ כך את חומות הסכמתי ......העובדה שאנו מאמינים שדברים יכולים וצריכים להיות שונים מכפי שהם היום ,לא הופך אותנו לחסינים מפני שכפול מבני הכוח והנורמות המשפילות של החברה בה אנו חיים .החברה הישראלית שסועה מגדרית באופן מאוד עמוק; זוהי חברה שבה המנטליות המיליטריסטית ,גברית ,יהודית-שרירית לא עוצרת בגבול הבסיס הצבאי ,אלא משפיעה על כל פן בחיינו”. בשנים האחרונות ,החלו נשים הפעילות במסגרת פעילות נגד הכיבוש ,למען שוויון אזרחי וצדק חברתי להציף על פני השטח את תופעת ההטרדות המיניות המתרחשות במסגרת פעילות פוליטית .אקטיביסטיות אלו שברו ,למעשה ,קשר שתיקה ארוך שנים והצביעו על העובדה כי במרחבי פעילות אקטיביסטיים קיימת לעיתים קרובות חוסר הכרה מספקת באלימות המופנית נגד נשים פעילות .גברים לא מעטים ,כולל שותפים לדרך ,אינם לוקחים בחשבון את המימד הזה בפעילות הפוליטית ולעיתים לוקחים חלק בעצמם ,באופן ישיר או עקיף ,באלימות מינית נגד נשים .שיתוף פעולה עקיף עם התופעה מתבטא ,בין היתר ,בתופעה של “האשמת הקורבן” -הטלת האחריות לאלימות על הנשים עצמן“ .אם לא היית הולכת להפגין שם” ,או “אם היית מקפידה לא להיעצר” ,הם אומרים ,לא היית מוטרדת .הדרת נשים ממעגל מקבלי ההחלטות בארגונים מובילה לכך שפעילויות רבות מעוצבות באופן שאינו לוקח בחשבון פגיעה אפשרית בנשים ,וחושף פעילות לסכנות מיותרות. העמדה האמיצה שבה נקטו נשים אקטיביסטיות שהחליטו לפתוח לדיון פומבי את סוגיית ההטרדות המיניות במרחבי פעולה פוליטיים ,הובילה בין היתר להתקפות מצד גורמי ימין אנטי דמוקרטיים .גורמים אלו קפצו על הדיון הפתוח כעל מוצאי שלל רב, ”חשפו אותו” כאילו היה דיון המתנהל במחשכים ,וביקשו להשתמש בו כדי לנגח את ארגוני השמאל .חשוב לשים לב לכך שמתקפה זו הינה רק חלק קטן ממתקפה אנטי דמוקרטית כוללת נגד ארגוני שמאל וזכויות אדם בישראל ,מצד מתקיפים ששמו להם למטרה להשתיק ולשתק את המחאה נגד הכיבוש. לתפיסתנו ,התמודדות נחרצת וחסרת פשרות עם אלימות נגד נשים והטרדה מינית היא תנאי הכרחי לקידום חברה אזרחית פלורליסטית ושוויונית .הטרדה מינית היא ,למרבה הצער ,תופעה חברתית רחבה המתרחשת במרחבים רבים :במקומות עבודה ,במוסדות להשכלה גבוהה ,בקהילות דתיות ובתי תפילה ,בתחבורה ציבורית ,וגם בארגוני שמאל. במצב עניינים זה ,הניסיון לחשוף את התופעה ,להתמודד איתה ולטפל בה מן השורש אינו צריך להוות מקור לבושה ,אלא עדות לעצמתה של קהילה המסוגלת להתמודד באומץ גם עם תופעות קשות וגם עם ביקורת עצמית .זאת ועוד ,התמודדות רעות חולות המתרחשות “בתוך הבית פנימה” אינו רק פעילות משלימה הכרחית לפעילות הציבורית של ארגונים חברתיים ,היא חלק מפעילות זו ממש והיא מציבה מודל לשינוי חברתי רחב היקף .לפיכך, ההתמודדות עם הטרדה מינית ,כחלק מקידום שוויון וביטחון חברתי לנשים ,מוכרחה לעמוד באותו מקום בסדר העדיפויות הארגוני כמטרות הפעילות האחרות. הטרדה על ידי נציגי המדינה “ואז אחד החיילים הסתובב אליי ושאל“ :כמה גדול הזין הערבי שאת מקבלת?” ....החייל הזה החזיר אותי למקום של אובייקט חסר רצונות חוץ מהמיניות שלו .אובייקט שצריך להיות רכושו או מושא כיבושו של כלי ,וכמובן שהגודל הוא שיקבע איזה כלי זה יהיה ,ושכל מחשבותיו, רעיונותיו ומעשיו בסופו של דבר קבועים על ידי דבר אחד -זין”. מרבית ההטרדות המיניות שנשים פעילות שמאל חוות במהלך פעילות פוליטית מגיעות מצדם של לובשי מדים :אנשי משטרה וצבא .אלימות זו מופנית לעבר נשים מכל המגזרים אך היא חמורה במיוחד נגד נשים פלסטיניות .בנוסף לאלימות הרבה שמפעילים שוטרים וחיילים נגד מפגינים ,אם באמצעות שימוש בנשק או באלימות גופנית ישירה ,נשים רבות מדווחות על אמירות סקסיסטיות וגזעניות משפילות שהופנו עליהן במהלך מעצר וחקירה .במקרים אחרים ,חיילים ושוטרים הפנו לעבר נשים במעצר הצעות מגונות והטרידו אותן באופן מתמשך בעת שהיו נתונות לחסדיהם .במקרים אחרים ,נשים דיווחו על ניסיון לפגיעה ישירה באברי גופן האינטימיים -בעיקר החזה ואזור אברי המין .חשוב לציין כי במקרים רבים שוטרים וחיילים אינם עונדים תגי זיהוי ,דבר המקשה על הגשת תלונה .אולם גם במקרים שבהם נשים הצליחו להגיש תלונות נגד שוטרים וחיילים, לעיתים קרובות המשיכו אלו בתפקידם לאורך כל תקופת הבירור. כך למשל מקרה שאירע עם שוטר אשר הטריד ותקף פעילה במהלך הפגנה בת”א .לאחר שנעצרה הפעילה והוכנסה לניידת אמר לה השוטר“ -תמצצי לי” ,כשאחד העצורים האחרים הגיב השוטר פשוט תקף באלימות את יתר העצורים שהיו בניידת. למרות שהוגשה תלונה במח”ש עם תמונות של השוטר ושל המותקפת -נסגר התיק והשוטר המשיך בתפקידו .לימים נתברר כי אותו שוטר (גיל שילן) תקף מינית בחור פלסטיני אשר במהלך מעצרו הותקף באלימות קשה תוך שימוש ברוטלי באלימות מינית והחדרת קנה רובה לישבנו של העצור .בשנת 2011זוכה שילן ע”י מח”ש. נשים נתקלות באלימות מינית כמעט בכל מפגש עם משטרה וצבא במהלך פעילות פוליטית .דבר זה הופך את המחיר שנשים משלמות עבור פעילות פוליטית לגבוה מאוד .ניתן לומר ,אם כן ,שאלימות מינית שיטתית ומתמשכת -שאינה בשום פנים ואופן מתמצה במקרים בודדים ויוצאי דופן -מהווה פגיעה יסודית בחופש הביטוי של נשים ובזכותן להשתתפות פוליטית. לארגונים וקבוצות פעילות סיכום והמלצות קואליציית נשים לשלום מחויבת לקידום ההשתתפות והנראות של נשים בפעילות פוליטית וחברתית .בתוך כך ,החלה הקואליציה לפתח מערך תמיכה ומענה לנשים פעילות ומרכז ייעוץ לארגונים חברתיים פוליטיים בהתמודדות עם אלימות והטרדה מינית .בשנים האחרונות קיימה הקואליציה ימי עיון ,הכשרות ופיתוח חומרי הסברה המיועדים להעלות מודעות לנושא בקרב ארגוני החברה האזרחית ,כמו גם להציע אמצעי התמודדות עם התופעה לנשים פעילות ממגוון קבוצות האוכלוסייה. לנשים פעילות בחברה האזרחית אנו מציעות •לקיים פורומים ומסגרות לדיון של פגיעות על רקע מגדרי ומיני ,שיסייעו להמשיג ולהתמודד עם סיטואציות מורכבות של אלימות והטרדה ,בפרט בהקשר של יחסי שותפות ,ידידות ו/או יחסי מרות. •לדבר זו עם זו ,ועם פעילים מהסביבה הקרובה ,לבסס מערכי תמיכה וסולידריות שיאפשרו לשבור את קשר השתיקה ולקדם שיח פתוח וכן בנושא אלימות מינית. •ללמוד על ומארגונים וקבוצות שפיתחו במהלך השנים מנגנוני שיח והתמודדות חלופיים עם הטרדה ואלימות מינית ,להיעזר בארגונים אלו כדי ליישם מנגנונים והליכי פעולה( .לדוגמא קבוצה שעוסקת בהטרדות מיניות בשמאל ,אשר החלה מארגון פרופיל חדש ובה נשים פעילות מארגונים נוספים) •לדרוש מהארגונים והתנועות בהם הן פעילות וממקומות העבודה בחברה האזרחית לקיים פעילות הכשרה והסברה בנושא אלימות מינית ולפתח בשותפות של מתנדבים/ות ,פעילים/ות ,עובדים/ות והנהלה מנגנונים לטיפול בהטרדה מינית, במסגרת המחויבות החוקית ובהתאם לתנאים הייחודים של הארגון. •עם קבלת תלונה על הטרדה מינית יש להבטיח כי הנפגעת מקבלת מרחב ותנאים להביע את רצונה .בגיבוש תכנית התמודדות רצוי להסתייע בארגונים ופעילות בעלות ניסיון בהתמודדות עם הטרדה מינית בארגונים חברתיים פוליטיים. •חשוב לציין כי נשים רבות בוחרות ,מטעמים שונים (חשש מפגיעה נוספת ,בושה וחשש מחשיפה ציבורית ,חוסר אמון במערכת) ,שלא להגיש תלונה במשטרה .יש לכבד בחירה זו ולא להשתמש בהיעדר התלונה הפלילית כאמצעי לביטול חובת הארגון להתמודד עם התלונה .להפך -דווקא בהיעדר הליך פלילי עולה חשיבותה של התגובה הארגונית והקהילתית. •יש לייצר הליכים שיאפשרו קידום טיפול במטרידים גם ללא חשיפת המתלוננת. במקרים רבים ,בעיקר בקהילות קטנות ,תימצא “הסכמה שבשתיקה” עם התנהגויות פוגעניות בשל העדר תלונות ברורות היוצרת סביבה אלימה לנשים. •לקדם באופן קבוע שיח פתוח בארגון על נושא הטרדה מינית ,באמצעות פעילות הסברה ולמידה פנים ארגונית :פרסום חומרים ,ימי עיון ,הזמנת הרצאות וכיו”ב. •להבטיח כי תהיה ממונה על הטרדה מינית אשר תעבור הכשרה מתאימה לתפקידה, למשל על ידי מרכזי הסיוע לנפגעות תקיפה מינית. •ליצור קבוצת עבודה ארגונית או בין-ארגונית למניעה והתמודדות עם הטרדה מינית בקרב ארגוני חברה אזרחית. הנתונים לקוחים מאתר משרד הכלכלה בהודעה על ניתוח של מדגם מייצג של למעלה מ - 1,100ראיונות עם נשים עובדות "לא מופת של שוויון מגדרי" -טקסט שפורסם בעילום שם באתר העוקץ ב 8.3.12 ובאנגלית במגזין +972 כך על פי דברים שאמרה עו"ד ארנה כהן מארגון עדאלה בכנס "נשים בפעולה" של ארגון קואליציית נשים לשלום בדצמבר 2012 סהר ורדי ,פעילה פמיניסטית נגד הכיבוש במאמרה "ואז אחד החיילים הסתובב אליי ושאל- כמה גדול הזין הערבי שאת מקבלת -חוויות מנבי סאלח 16.12 עו"ד ארנה כהן ,כנס "נשים בפעולה" פרשת ההתעללות של גיל שילן مق ّدمة الداخل ...ونحن أيًضا شريكات في عمل ّية نتصدع في ّ «قد ال ننكسر نحو الخارج ،لكنّنا ّ اإلسكات هذه .بواسطة سكوتنا( ».المحامية أرنا كوهين) يش ّكل التّح ّرش اجلنسي ،لألسف ،جز ًءا من واقع حياة النّساء حول العالم .في إسرائيل، فإنّ النّساء اليهود ّيات والفلسطين ّيات ،املثل ّيات واملغايرات ،ثنائ ّيات اجلنس ومح ّوالت اجلنس، ني كلّهن من عنف جنسي في مختلف مجاالت احلياة .تشير املهاجرات واللاّ جئات ،يعان َ كل ثالث نساء تعيش عمل ّية اغتصاب ،أنّ واحدة من ّ اإلحصائ ّيات العامل ّية إلى أنّ واحدة من ّ كل خمس نساء تعاني من اعتداء جنسي في العائلة ،وأنّ واحد من ّ كل سبع رجال يعيش حت ّر ًشا أو اعتدا ًء جنس ًّيا .في إسرائيل ،تعيش واحدة من ّ كل خمس نساء عمل ّية اغتصاب ،وواحدة من ّ كل سبع نساء تعاني من اعتداء جنسي داخل العائلة .إنّ العنف اجلنسي والتّح ّرش اجلنسي يحصالن في ّ الشارع ،وفي أماكن العمل ،وفي املنزل ،وفي مكتب البريد وفي املصرف ،ولكنّهما ّ يحصالن ً أيضا في منظمات التّغيير االجتماعي ،وفي املجموعات النّاشطة ،وفي املظاهرات وفي املُعتقالت. ّ واملنظمات النّسو ّية على رفع منسوب الوعي وعلى السنني ،عملت الكثير من النّاشطات على م ّر ّ تشجيع عمل ّية سنّ القوانني في مجال العنف اجلنسي في إسرائيل .تعنى هذه الورقة بالتّوتّر السائد بني الوضع املوجود والوضع املنشود ،بخصوص تطبيق القيم واخلطوات ملنع التّح ّرش ّ اجلنسي في ّ منظمات املجتمع املدني واملجموعات النّاشطة ،حتدي ًدا. دخل قانون منع التّح ّرش اجلنسي في إسرائيل إلى ح ّيز التّنفيذ عام .1998يتط ّرق القانون متس بكرامة اإلنسان ،وبحر ّيته، إلى التّح ّرش واملعاملة املسيئة على خلف ّية جنس ّية التي ّ وبخصوص ّيته وباملساواة بني اجلنسني .يع ّرف القانون التّح ّرش اجلنسي على أنّه واحد من خمسة تص ّرفات محظورة :ابتزاز للقيام بفعل ما ذي طابع جنسي؛ فعل قابل إلدانة؛ اقتراحات معني؛ متك ّررة ذات طابع جنسي ،رغم أنّ اإلنسان الذي ُو ّجه إليه العرض قد أظهر أنّه غير ّ معني .في احلالتني األخيرتني، إشارة متك ّررة إلى جنسان ّية شخص ما ،رغم أنّه أظهر أنّه غير ّ ّ يستغل عالقة تبع ّية ،ال حاجة إلظهار عدم املوافقة؛ التّعامل بشكل مهني إذا كان املُتح ّرش مدي ًرا أو ُمح ِّقر مع شخص ما بنا ًء على جنسه أو جنسان ّيته ،ويشمل ذلك ميول ال ّشخص الجنسيّة، مبعزل ع ّما إذا كان قد أظهر معارضة لذلك أم ال. يق ّر القانون أنّه وفي ّ ينص أنظمة ملنع التّح ّرش اجلنسي وأن رب العمل أن ّ كل مكان عمل ،على ّ ُيعلم العاملني لديه بشان وجود هذه األنظمة .في أماكن العمل التي يزيد عدد العاملني فيها ينص القانون على ثالثة رب العمل أن ُيعلّق األنظمة في مكان ما ظاهر للعيانّ . عن ،25على ّ أساليب عمل للتّعامل مع التّح ّرش اجلنسي :تقدمي شكوى للمسؤول حول التّح ّرش اجلنسي في مكان العمل ومعاجلة األمر بواسطة إجراءات تأديب ّية داخل ّية؛ تقدمي شكوى ّ للشرطة وإجراء جنائي؛ أو تقدمي دعوى مدن ّية ض ّد املُتح ِّرش وض ّد مكان العمل .ومن اجلدير بال ّذكر حتقيق ّ أنّ هذه األساليب ال ّثالثة ال يلغي أحدها اآلخر ،وأنّه من حقّ املُتض ّررة أن تتّخذ بعض أو ّ كل اخلطوات بالتّوازي. رب العمل مه ّمة اتّخاذ اإلجراءات ملنع التّح ّرش اجلنسي والتّعامل مع ّ كل ما يحصل تُلقى على ّ بواسطة تعيني مسؤولاً عن املوضوع نيابة عنه ،وإقامة أنشطة توعو ّية ،وحتديد إجراءات حتقيق مفصلة للتّعامل مع هذه احلاالت ،هنالك أه ّم ّية قصوى لتدريب وغيرها .إضافة إلى آل ّيات داخل ّية ّ رب العمل ،كي يصبح عنوانًا للمتض ّررات ومح ّر ًكا لإلجراءات ّ املنظمات ّية. املسؤول الذي يع ّينه ّ السنوات اخلمس عشرة التي م ّرت منذ ُسنّ قانون منع التّح ّرش اجلنسي ،طرأ ارتفاع في ّ ملحوظ على منسوب الوعي لدى النّساء وال ّرجال من العاملني/ات وأرباب العمل بخصوص الصدد ،لكنّ امله ّمة لم تكتمل بعد .فبحسب معطيات وزارة حقوقهم وواجباتهم في هذا ّ الصناعة ،والتّجارة واألعمال (תמ”ת) من عام ،2010فقد خاضت 40%من النّساء العامالت ّ في إسرائيل حت ّر ًشا جنس ًّيا في أماكن العمل ،لكنّ 9.5%فقط منهنّ ق ّدمن شكاوى .كثي ًرا جنسي يحتاج ما يصعب على النّساء تصنيف بعض التّص ّرفات جتاههن على أنّها حت ّرش ّ إلى معاجلة ،أو أ ّنهنّ لسن على دراية كافية ّ بالطرائق التي يستطعن اتّخاذها :اإلجراءات ا ّ جلنائ ّية ،اإلجراءات املدن ّية او اإلجراءات التأديب ّية ال ّداخل ّية أو غيرها .في العديد من أماكن خاصة تلك غير املُمأسسة منها ،لم يتم وضع أساليب وإجراءات عمل ملعاجلة التّح ّرش العمل، ّ اجلنسي بعد. ّ عدا عن احلاجة إلى أنشطة توعو ّية لكا ّفة قطاعات املجتمع ،وإلى تطبيق القانون بشكل أفضل بواسطة ال ّرقابة ،فإنّنا نعتقد أنّه ينبغي تطوير طرائق عمل أخرى للتّعامل مع التّحرش اجلنسي. من جملة أسباب أخرى ،فإنّ هذا مه ّم بسبب وجود فروقات في إمكان ّية الوصول إلى القانون بصفته مور ًدا لتعزيز احلقوق ،وذلك من ناحية اجتماع ّية .إنّ إمكان ّية توظيف الوسائل القانون ّية بشكل ناجع تتعلّق ،من جملة ما تتعلّق به ،بالوسائل االقتصاد ّية (موارد ما ّد ّية لدفع أتعاب حُ املامني) ،واحلضار ّية (إمكان ّية الوصول إلى لغة القانون ،وهي العبر ّية في إسرائيل) ،واجتماع ّية (التّخ ّوف من اإلقصاء االجتماعي في حالة الكشف عن ّ الشكوى في مجموعات سكان ّية مع ّينة) ّوجه إلى نظام احملاكم في إسرائيل بالنّسبة للنّساء وسياس ّية (على سبيل املثال ،صعوبة الت ّ اللّواتي ال يوجد لديهنّ مكانة مدن ّية) .من هذا املُنطلق ،فإنّ التّجارب التي تتراكم في ّ منظمات املجتمع املدني واجلمع ّيات املدن ّية بخصوص الوسائل البديلة لإلجراءات القانون ّية قد تش ّكل منوذجا للتّعامل مع الت ّ اجلنسي في الكثير من أماكن وأحياز العمل األخرى ،وفتح باب ّحرش ً ّ اختبار مناذج أخرى للتّعامل مع املوضوع ال تستند حصر ًّيا على اللّجوء إلى قانون ال ّدولة. ّ منظمات المجتمع المدني ومجموعات الن ّاشطين غير ال ُممأسسة نهدف في ورقة املوقف هذه إلى ش ّد األنظار إلى ّ منظمات املجتمع املدني وجمع ّيات التّغيير ّ كاني الثالث» ،بصفتها أماكن عمل ملزمة االجتماعي ،التي تعمل في إطار «القطاع ّ الس ّ بالعمل وفق القانون ملنع التّح ّرش اجلنسي .إضافة إلى ذلك ،وباالستناد إلى خبراتنا في مجال تعزيز حقوق النّساء في إطار الحركات االجتماعيّة والسّياسيّة ،فإنّنا نطرح طرائق للتّعامل ولمعالجة ّ الظاهرة في مجموعات النّاشطني غير املُمأسسة. لألسف ّ ً أيضا داخل جمع ّيات املجتمع الشديد ،فإنّ ظاهرة التّح ّرش اجلنسي حتدث السياس ّيني غير املُمأسسة التي تسعى إلى رفع شأن املدني وفي مجموعات النّاشطني ّ العدالة ،والسّالم والمساواة .هذه الجمعيّات هي جزء من المجتمع الذي نمت منه، لذا فإنّها تعاني في الكثير من األحيان من نفس العيوب والعلل :العنصريّة ،والتمييز الجنسي ،ورهاب المثليّة وأنواع العنف ال ُمشتقّة منهاّ . إن الواقع العسكري في إسرائيل والعالقات الجندر ّية التي يولّدها هذا الواقع تتغلغل ً أيضا إلى داخل جمع ّيات املجتمع املدني التي ميكننا أن جند فيها ،في أحيان كثيرة ،رجالاً في مناصب اإلدارة العليا ونساء في لتفشي ظاهرة التّح ّرش واالستغالل املناصب الوسطى وال ّدنيا .يخلق هذا الوضع ظرو ًفا وثيرة ّ اجلنسي واجلندري. ّ كثي ًرا ما يشير العاملون والعامالت في منظّمات المجتمع المدني إلى أنّهم يشعرون أنّهم أقل عرضة لخوض تحرّشات جنسيّة لكونهم يعملون في جمعيّات صغيرة فيها ج ّو من «العائليّة» ،أو في جمعيّات للمثليّين والمثليّات وثنائيّي ومحوّلي الجنس أو في لكن الواقع ،ولألسف ال ّشديد ،يظهر ّ جمعيّات حقوق اإلنسانّ . أن هذه المساحات ليست ّ حت ًما خالية من ظاهرة التّحرّش الجنسي ،أو انتهاك حقوق العاملين بطرق أخرى .يتضح ّ أن الصّبغة الفريدة التي تتّسم بها جمعيّات المجتمع المدني تش ّكل مرارًا عقبة أخرى في طريق ضحايا التّحرّش الجنسي التي تمنعهم عن تقديم ال ّشكاوى ،خوفًا من أن يض ّر ذلك بالجمعيّة وبأنشطتها التي تصبّ في غايات يعتربها ضحايا التّحرّش مه ّمة. من المه ّم أن نذكر ّ أن هنالك فجوة بين جمعيّات المجتمع المدني التي مرّت بعمليّة ّ تمأسُس والتي تقوم بتوظيف العامليين ،حيث أنها ملزمة بالعمل وفق القانون لمنع التّحرّش الجنسي ،وبين مجموعات النّاشطين غير ال ُممأسسة التي تحتاج ،ساعة تعاملها مع هذه الظّاهرة ،إلى تبنّي طرائق عمل إضافيّة /أخرى ،بالتّوازي مع المسلك القانوني. في الجمعيّات الصّغيرة ،تعتبر بيئة العمل حميمة وآمنة ،وفي الكثير من الحاالت فإنّها ال تعتبر مواقع يمكن للعامالت فيها أن يتضرّرن أو أن يت ّم التّحرّش ّ بهن جنسيًّا. لذا ،ففي هذا النّوع من الجمعيّات ،ال نجد في العديد من األحيان تط ّرقًا منهجيًّا لهذه القضيّة وإلجراءات ال ُمعالجة ولألنشطة التّوعويّة لدى العاملين والعامالتّ . إن الخطر في ذلك يكمن في أنّه إذا حصلت أو عندما تحصل حالة تحرّش جنس ّي في جمعيّة صغيرة ،فهنالك تخوّف من عدم كون الجمعيّة مهيّئة للتّعامل مع الحدث بشكل ُمرض، م ّما قد يض ّر بال ُمتضرّرة وبسائر طاقم الجمعيّة .يجد مديرو الجمعيّات وأعضاء لجنة اإلدارة أنفسهم دون قوالب عمل واضحة ،م ّما قد يؤ ّدي إلى اتّخاذ وسائل عمل غير ّ وألن جمعيّات المجتمع المدني تعتاش غالبًا على دعم مالئمة ،خاصّة بسبب الضّغط. ّ وألن أنشطتهم بحاجة إلى شرعيّة جماهيريّة ،فهنالك تخوّف من أن تحاول المتبرّعين اإلدارة -في سعيها وراء الحفاظ على صيت الجمعيّة واستمرار أنشطتها -أن تسكت حاالت التّحرّش الجنسي وتفضّل ذلك على إعطاء ال ّدعم المه ّم للمتضرّرة وتطبيق اإلجراءات التّأديبيّة على ال ُمتحرِّ ش. السياسيّة، الت ّحرّش في الحركات ّ مجموعات الن ّاشطين والجمعيّات الن ّاشطة في حاالت أخرى نرى ّ أن هنالك رغبة بعدم إيذاء المتحرِّ ش و»سمعته الحسنة»، بسبب عمله السّياسي واالجتماعي المهم ،من بين أمور أخرى .رأينا في هذه الحاالت ّ أن الرّغبة بمنع إيذاء ال ُمتحرِّ ش تؤ ّدي إلى إدانة وإقصاء المتضرّرة ،التي تتحوّل إلى ضحيّة مزدوجة :ضحيّة ال ُمتح ِّرش من جهة وضحيّة الجمعيّة التي تباعدها. وتصبح المحنة أصعب في حاالت يكون فيها ال ُمتحرِّ ش رجلاً ذا رأسمال ثقافي وسياس ّي ،وصاحب خبرة طويلة في النّشاطات وذا عالقات عديدة في جمعيّات المجتمع المدن ّي ،بينما تنتمي المتضرّرة إلى مجموعة مقصاة ومستض َعفة ،أو أنّها تكون قد وصلت لتوّها إلى الجمعيّة أو إلى جمهور النّاشطين .يتّضح أنّه في مثل هذه الحاالت ،تستصعب ال ُمتضرّرات أكثر أن يقمن بتقديم ال ّشكاوى ،ألنّهن من جملة أمور أخرى واعيات لميل الجمعيّات والمجموعات الصّغيرة إلى ال ّدفاع بدرجة عالية عن ّ أعضائهن ال ُمتجاوزين. الصيف الماضي؛ قام بذلك ناشط يساري .كان علي جنسيا في ّ «لقد ّ ًّ تم االعتداء ّ شابا يفي جميع المعايير المالئمة :يؤمن بما بعد االستعامر ،وما بعد المعتدي ،وما زالًّ ، ُ الصهيون ّية ،ومناهض لل ّرأسمال ّية ،وما يتبعها من تعريفات مشابهة .إنّه يع ّرف نفسه ّ علي .تع ّرفت إليه عبر بصفته نسويا ،باألساس .كنّا أصدقاء قبل أن يقوم باالعتداء ّ ًّ نشاطاتي في جمع ّيات اليسار المتط ّرف .بعد االعتداء ،احتجت إلى ثالثة أ ّيام طويلة كي اسما .لم أستطع ترتيب أفكاري ،ألنّني لم أفهم ج ّيًدا ما الذي حصل لي ،وكي أعطيه ً الحد ذلك إلى لالضطهاد مناهضة بلغة يتحدث إلي ّ أفقه كيف استطاع شخص كان ّ بأن األمور يمكنها أن تتغ ّير ويجب أن يخترق أسوار موافقتي ...حقيقة كوننا نؤمن ّ عما هي عليه اليوم ،ال يجعلنا معف ّيين من استنساخ مباني القوى والمعايير أن تتغ ّير ّ عميقا تصدًعا المذّلة من المجتمع الذي نعيش فيه .المجتمع اإلسرائيلي ً متصدع ّ ّ يخص الجندر؛ إنّه مجتمع ال تقف فيه العقل ّية العسكر ّية ،ال ّرجول ّية ،اليهود ّية فيما ّ العضل ّية عند حدود القواعد العسكر ّية ،بل تؤ ّثر في ّكل جانب من جوانب حياتنا». في السّنوات األخيرة ،بدأت النّساء النّاشطات في إطار األنشطة ض ّد االحتالل، ومن أجل المساواة المدنيّة والعدالة االجتماعيّة ،بدأن بإظهار وطرح ظاهرة حاالت التّحرّش الجنس ّي التي تحصل في إطار النّشاط السّياسي .كسرت هؤالء النّاشطات، عمليًّا ،صمتًا استم ّر لسنوات عديدة وأشاروا إلى أنّه وفي مساحات األنشطة هذه يوجد في الكثير من األحيان انعدام للوعي الكافي حول العنف الموجَّه ضد النّساء النّاشطات. هنالك عدد ليس بقليل من الرّجال ،ومنهم زمالء في الطّريق ،ال يأخذون هذا الجانب من النّشاط السّياسي بعين االعتبار ،ويشتركون بأنفسهم أحيانًا ،بصورة مباشرة أو غير مباشرة ،في العنف الجنسي ض ّد النّساءّ . إن المشاركة غير المباشرة في الظّاهرة تكون، ّ أنفسهن. على سبيل المثال ،بواسطة "لوم الضّحيّة» -فرض مسؤوليّة العنف على النّساء "لو لم تذهبي للتّظاهر هناك» ،أو "لو كنت حريصة على عدم التّعرّض لالعتقال»، يقولون لها ،لما تعرّضت للتّحرّش .إقصاء النّساء من دائرة متّخذي القرارات في هذه الجمعيّات تؤ ّدي إلى تصميم العديد من األنشطة بشكل ال يأخذ بعين االعتبار اإلساءة داع لها. المحتملة للنّساء ،ويعرّض النّاشطات إلى مخاطر ال ٍ ّ إن الموقف ال ّشجاع الذي اتّخذته النّساء النّاشطات اللّواتي قرّرن فتح نقاش علن ّي حول قضيّة التّحرّش الجنسي في مساحات الّنشاط السّياسي أ ّدى إلى مهاجمتهم من قبل عوامل يمينيّة مناهضة لل ّديمقراطيّةَ .وثَبَ ْ ت هذه الجهات على النّقاش العلني كمن يثب على غنيمة ،و»فضحوه» كأنّه كان نقا ًشا يدور ما وراء الكواليس ،وأرادوا استخدامه لسحق جمعيّات اليسار .من الجدير ّ بالذكر ّ أن هذا الهجوم كان جز ًءا بسيطًا فقط من الهجمة المناهضة لل ّديمقراطيّة ال ّشاملة ضد الجمعيّات اليساريّة وجمعيّات حقوق اإلنسان في إسرائيل ،من طرف ُمعتدين نصبوا ألنفسهم هدف إسكات وش ّل الحركة االحتجاجيّة ضد االحتالل. من وجهة نظرناّ ، فإن التّعامل بحزم ودون مساومات مع العنف ض ّد النّساء والتّحرشّ ّ الجنس ّي هو شرط أساس ّي لتعزيز قيم التع ّدديّة والمساواة في المجتمع المدن ّيّ . إن التّحرشّ الجنسي ،لألسف ال ّشديد ،هو ظاهرة اجتماعيّة واسعة تحصل في مختلف األحياز :في أماكن العمل ،وفي مؤسّسات التّعليم العالي ،لدى الجماهير المتديّنة ودور العبادة ،في المواصالت العا ّمة وفي الجمعيّات اليساريّة أيضًا .في الوضع فإن محاولة فضح الظّاهرة والتّعامل معها ومعالجتها من أساسها يجب ألاّ الرّاهنّ ، ّ تكون مصد َر خجل ،بل شهادة على قوّة جمهور يستطيع التعامل بشجاعة مع أصعب الظّواهر ويتح ّمل النّقد الذاتي .إضافة إلى ذلكّ ، فإن التّعامل مع اآلفات التي تحصل "داخل البيت» ليس نشاطًا مك ّملاً وضروريًّا لألنشطة العا ّمة للجمعيّات االجتماعيّة فحسب ،بل هو جزء مه ّم من هذا النّشاط ،بحيث أنّه ينصب نموذجًا واسع النّطاق للتّغيير المجتمعي .لذا ،يجب وضع معالجة ظاهرة التّحرّش الجنسي ،كجزء من عمليّة تعزيز المساواة واألمان المجتمعي للنساء ،على سلّم األولويّات للجمعيّات في نفس مرتب ِة أهداف األنشطة األخرى. الت ّحرّش الجنسي من قبل ممثّلي ال ّدولة تتلقينه؟»... إلي أحد الجنود وسألني« :ما حجم القضيب العربي الذي ّ «ومن ّ ثم التفت ّ أعادني هذا الجندي إلى موقع الغرض الخالي من ال ّرغبات عدا عن تلك الجنسان ّية. غرض يجب أن يكون بملك ّية أداة ما أو هدًفا ُي ّ ّ فإن الحجم هو الذي حتل - وبالطبع ّ وأن ّ يحددها في نهاية وأعماله وهواجسه كل أفكار هذا الغرض، يحدد األداة ّ - ّ ّ واحدا فقط -قضيب». المطاف شيئًا ً ّ إن غالبيّة التّحر ّشات الجنسيّة التي تعيشها نساء ناشطات ويساريّات خالل األنشطة السّياسيّة تحصل من طرف من يرتدون ال ّزي العسكري :رجال ال ّشرطة والجيش. يُوجّه هذا العنف ض ّد النّساء من جميع القطاعات السّكانيّة ،لكنّه بالغ للغاية ض ّد النّساء الفلسطينيّات .فإضافة إلى العنف ال ّشديد الذي يوظّفه رجال ال ّشرطة والجنود ض ّد المتظاهرين ،بواسطة استخدام السّالح أو بواسطة العنف الجسدي المباشرّ ، فإن ّ إليهن خالل العديد من النّساء يبلّغن كذلك عن تفوّهات جنسيّة وعنصريّة مهينة تُوجّه االعتقاالت والتّحقيقات .في حاالت أخرى ،فقد وجّه جنود ورجال شرطة نحو نساء ّ فيهن بشكل مباشر عندما كانت النّساء تحت في المعتقل عروضًا مشينة وتحرّشوا ّ بأعضائهن رحمتهم .وفي حاالت إخرى ،بلّغت النّساء عن محاوالت إيذاء مباشر الحميمة -خاصّة الصّدر ومنطقة األعضاء التّناسليّة .من الجدير ّ بالذكر أنّه في العديد من الحاالت ال يحمل رجال ال ّشرطة والجنود بطاقات تعريف ،م ّما يصعّب على عمليّة تقديم ال ّشكاوى .لكن حتّى في الحاالت التي نجحت فيها النّساء بتقديم شكاوى ض ّد رجال شرطة وجنود ،ففي الكثير من األحيان استم ّر هؤالء في مناصبهم خالل ّ يجمعهن ك ّل عمليّة التّحقيق .تصادف النّساء العنفَ الجنس ّي في ك ّل لقاء ،تقريبًا، ّ بال ّشرطة والجيش خالل األنشطة السّياسيّة .يجعل هذا األمر الثّمن الذي تدفعه النساء مقابل األنشطة السّياسيّة ثمنًا باهظًا ج ًّدا .يمكننا القول ،إ ًذاّ ، إن العنف الجنسي ال ُممنهج والمتواصل -والذي ال ينحصر بأ ّ ي شكل من األشكال في بعض الحاالت المنفردة ّ ّ ّ وال ّشاذة -يش ّكل انتها ًكا أساسيًا لح ّريّة تعبير النساء ولحقهن بالمشاركة السّياسيّة. تلخيص وتوصيات يلتزم تحالف النّساء من أجل السّالم بتعزيز المشاركة وإبراز النّساء في األنشطة السّياسيّة واالجتماعيّة .من أجل ذلك ،بدأ التّحالف بتطوير نظام دعم واستجابة للنّساء النّاشطات ومرك َز استشارة للمنظّمات االجتماعيّة والسّياسيّة لتتعامل مع العنف والتّحرّش الجنسيّين .في السّنوات األخيرة قام التّحالف بتنظيم ندوات وتدريبات وطوّر موا ّد إعالميّة مع ّدة لرفع منسوب الوعي بخصوص الموضوع لدى جمعيّات المجتمع المدن ّي ،وعرض وسائل للتعامل مع الظّاهرة على النّساء النّاشطات من مختلف المجموعات السّكانيّة. إن ّنا نوصي الن ّساء الن ّاشطات في المجتمع المدني بما يلي: •تنظيم منتديات وأطر لمناقشة االعتداءات التي تحصل على خلفيّة جندريّة وجنسيّة ،كي تساعد هذه في تحديد المصطلحات وفي التّعامل مع حاالت معقّدة من العنف والتّحرّش ،خاصّة في سياق عالقات ال ّشراكة ،الصّداقة و/أو عالقات التّبعيّة. ّ بينهن ومع ناشطين/ات من المحيط القريب ،وإنشاء صفوف دعم •التّح ّدث فيما وتضامن تتيح كسر قيود الصّمت وتعزيز النّقاش المفتوح والصّادق حول العنف الجنسي. •دراسة تجارب الجمعيّات والمجموعات التي طوّرت مع الوقت آليّات حوار وتعامل بديل مع التّحرّش والعنف الجنسي والتّعلّم منها واالستعانة بها لتطبيق آليّات وإجراءات عمل (على سبيل المثال ،جمعيّة تعنى بالتّحرّشات الجنسيّة في اليسار ،والتي ابتدأت من جمعيّة «بروفيل جديد» ،وفيها نساء ناشطات في جمعيّات أخرى). •مطالبة الجمعيّات والحركات التي تنشط فيها النّساء ومطالبة أماكن العمل في المجتمع المدن ّي بتنظيم فعاليّات تدريب وفعاليّات إعالميّة حول موضوع العنف الجنسي وتطوير آليّات لمعالجة التّحرّش الجنسي بشراكة بين المتطوّعين/ات، والنّاشطين/ات ،والعاملين/ات وبين اإلدارة ،في إطار االلتزام القانون ّي وبموجب الظّروف الخاصّة في الجمعيّات. نوصي الجمعيّات والمجموعات الن ّاشطة بما يلي: •عند تلقّي أ ّ ي شكوى بخصوص تحرّش جنس ّي ،يجب أن تضمنوا أن تحصل المتضرّرة على مساحة وظروف مناسبة للتّعبير عن رغبتها .عند وضع خطّة للتّعامل مع األمر ،من المفضّل االستعانة بالجمعيّات والنّاشطات صاحبات الخبرة في التّعامل مع التّحرّش الجنس ّي في الجمعيّات المجتمعيّة والسّياسيّة. •تجدر اإلشارة إلى ّ أن العديد من النّساء يخترن ،ولمختلف األسباب (الخوف من ّ إيذاء متكرّر ،الخجل والتخوّف من الفضح العلني ،انعدام الثقة بالمنظومة) ،عدم تقديم شكاوى في ال ّشرطة .يجب احترام هذا الخيار وعدم استغالل انعدام ال ّشكوى الجنائيّة إلبطال مسؤوليّة الجمعيّة للتّعامل مع ال ّشكوى ،بل على العكس -خاصّة في حالة انعدام أي إجراءات جنائيّةّ ، فإن لر ّد الجمعيّة والجماهير على الحدث أه ّميّة أكبر. •يجب وضع إجراءات تتيح إمكانيّة للتّعامل مع ال ُمتحرّشين دون الكشف عن هويّة الم ّدعية .في حاالت عديدة ،خاصّة في المجموعات الصّغيرة ،نجد «قبولاً ضمنيًّا» لهذه التّصرّفات المؤذية بسبب انعدام شكاوى واضحة ،م ّما يخلق بيئة عنيفة ضد النّساء. •تنظيم حوارات منتظمة ومفتوحة في الجمعيّة حول موضوع التّحرّش الجنسي، بواسطة نشاطات توعويّة ودراسيّة داخل الجمعيّة :نشر مواد ،ندوات ،استضافة محاضرين وما إلى ذلك. •ضمان وجود مندوبة تعنى بأمور التّحرّش الجنسي ،بحيث تم ّر بتدريب مناسب لهذا المنصب في مراكز تقديم المساعدة للمتضرّرات من االعتداءت الجنسيّة، على سبيل المثال. •خلق مجموعات عمل في داخل الجمعيّات أو بين الجمعيّات المختلفة لمنع التّحرّش الجنس ّي في جمعيّات المجتمع المدني وللتّعامل معه. Summary and recommendation Coalition of women for peace is committed to the promotion of women’s participation and visibility in political and social activities. It is because of this commitment that the Coalition has started developing a system of support for female activists and a counseling center for social and political activists when dealing with sexual violence and harassment. In the past few years, the Coalition has organized seminars, training workshops and has developed informative material aimed at raising awareness about the subject amidst civil society organizations, in hopes of offering ways to deal with the phenomenon to female activists from all the different social sectors. To civil society female activists we propose • Holding forums and debate frameworks about violations of a sexual or a gender-related nature, in order to conceptualize and to deal with complex situations of violence and harassment, especially when they occur in partnerships, friendships and/or relations of authority. • Talking with each other and with activists from the surrounding environments, in order to establish support and solidarity systems which would enable you to break the silence and to promote an open and honest debate about sexual violence. • Learning from and about organizations and groups that have developed, with time, alternative mechanisms for debating and dealing with sexual harassment and violence, and to make use of these organizations in order to apply mechanisms and modes of action (for example, a group which deals with sexual harassment in the left, which began from the “New Profile” organization, and which features female activists from other organizations). • Demanding that the different organizations, movements and workplaces in the civil society sphere hold trainings and informative workshops about sexual violence and developing, in a common effort between volunteers, activists, workers and the administrations, mechanisms for dealing with sexual harassment, as part of the legal obligation and in accordance with the unique circumstances of each organization. To the organizations and the groups of activists we propose • Ensuring that survivors receive the proper space and conditions to express their will, upon receiving any complaints about sexual violence. When putting together a plan for dealing with the case, it is desirable to contact organizations and female activists that have experience in dealing with sexual harassment in social and political organizations. • It is important to note that many women choose not to file complaints in the police for many reasons (fear of being further hurt, shame and fear of being publicly exposed, lack of trust in the system). It is important to respect this choice and not to exploit the absence of a criminal complaint as a way to shrug off the organization’s responsibility to deal with the complaint. On the contrary - it is exactly in the absence of a criminal procedure that the organizational and communal response is of greatest importance. • Creating procedures that can promote the handling of harassers even without exposing the complainers’ identities. In many cases, especially in smaller communities, one can find “tacit agreements” to harmful conducts due to the lack of clear-cut complaints, a fact which creates an atmosphere of violence against women. • Promoting constantly an open debate in the organizations regarding sexual harassment, by means of informative activities and intraorganizational learning: publishing materials, holding seminars, inviting host lecturers and so on. • Guaranteeing the employment of a person in charge of dealing with sexual harassment cases. She should go through proper training at assistance centers for survivors of sexual assault, for example. • Creating organizational or inter-organizational work groups for preventing and dealing with sexual harassment in civil society organizations. women themselves. “Had you not gone to demonstrate there”, or “had you been careful not to get arrested”, they say, you would not have been harassed. Moreover, excluding women from decision-making circles in these organizations leads to the fact that many activities are designed in a way which does not take into account the possible harms that could befall women, thereby exposing female activists to redundant dangers. The valiant stance adopted by female activists that decided to start a public debate regarding the issue of sexual harassment in political activism spaces led to attacks from anti-democratic, right-wing elements. These elements jumped on the wagon of the public debate as though they have found a great treasure, “exposing” the debate as if it were held clandestinely and tried to use it to slam leftist organizations. It is important to note that this attack formed but a small part of an overall anti-democratic attack against leftist organizations and human rights groups in Israel, by aggressors whose set goal is to silence and paralyze any protests against the occupation. We believe that an assiduous and nonnegotiable handling of violence against women and sexual harassment is an indispensable condition for the promotion of a pluralistic and egalitarian civil society. Sexual harassment, unfortunately, is a social phenomenon that occurs in many spaces: at workplaces, in institutions of higher education, in religious communities and places of worship, in public transportation and in left-wing organizations. In the current state of affairs, trying to expose the phenomenon, to face it and deal with it from its roots should not be a source of disgrace, but a testimony of the power this community has to bravely deal with very hard phenomena and with self-criticism. Moreover, dealing with the evils that are going on “in the household” is not only a complementary action necessary in the public sphere of social organization’s work, but rather an integral part of this work, one which puts up a comprehensive model for social change. Thus, dealing with sexual harassment, as part of the efforts to promote equality and social security for women, must be placed on the same priority level as other objectives. Harassment by state representatives “...then one of the soldiers turned to me and asked: ‘How big is the Arab dick you’re getting?’... this soldier took me back to a place where I am an object with no desires, save the sexual ones. An object which must be possessed or conquered by a tool and, obviously, the size of the tool is what determines which tool that will be. An object whose thoughts, ideas and actions are completely determined by a single thing - a dick.” The majority of the sexual harassment cases left-wing, female activists go through occur during political activities and are perpetrated by men in uniform: policemen and soldiers. The violence is directed at women from all sectors, but is especially severe against Palestinian women. In addition to the excessive violence exerted by policemen and soldiers against demonstrators, whether through the use of arms or the use of direct, physical violence, many women report having humiliating sexist and racist remarks directed at them in detention and during interrogations. In some cases, soldiers and policemen made indecent proposals to the detained women and harassed them continuously while the latter were at their mercy. In other cases, women reported attempts of direct violence against their intimate body parts - mainly their breasts and their sexual organs. It is noteworthy that, in many cases, policemen and soldiers do not bear any identifying tags, which makes it all the more difficult to file complaints. However, even in the cases where women were able to file complaints against policemen and soldiers, these frequently maintained their positions throughout the investigation period. Women face sexual violence in almost every encounter with the police and the army during their political activities. This makes the price women pay for their political activism extremely high. Hence, it can be said that systematic and ongoing sexual violence - which is in no way limited to isolated and irregular cases - constitutes a major infringement upon the freedom of expression of women, and upon their right to political participation. regarding the organization’s ability to deal with the event satisfactorily, a state which would end up hurting both the survivor and the organization’s team as a whole. The organization’s CEO and members of its board of directors would find themselves without any clear action patterns, which might lead to the undertaking of unsuitable modes of action, especially under pressure. Since civil society organizations subsist mostly thanks to support from donors, and since their activities require a public legitimacy, some concerns might arise that the board - out of wanting to keep the organization’s reputation and ongoing activities unharmed - might ask to silence such cases of sexual harassment, instead of providing substantial support for the survivor and dealing with the harasser via the disciplinary mode of action. In other cases, a desire to leave the harasser’s “good reputation” intact is expressed, in part due to the harasser’s important political and social work. In these cases, one finds that by wanting to evade any damage to the perpetrator, the survivor is condemned and excluded, rendering her a double survivor: the perpetrator’s, on the one hand, and the alienating organization’s survivor, on the other. The situation becomes even more difficult in cases where the harasser is a man with political and cultural capital, with years of experience in activism and good connections in civil society organizations, whereas the harassed belongs to an excluded and disadvantaged group or is a newbie in the organization or the activism community. It turns out that, in such cases, the harassed find it more difficult to file complaints, partly because they are aware of the tendency of small organizations and small communities to be very protective of members who have transgressed. It is important to note that there is a gap between civil society organizations, which are incorporated as NPOs and hire workers, and noninstitutionalized activist groups. The former are bound to act according to the sexual harassment prevention act, while the latter must cope with the phenomenon by adopting additional / alternative modes of action, aside from the legal tract. Harassment in political movements, activism groups and organizations of activists “I was sexually assaulted last summer by a leftist activist. The aggressor was, and still is, a guy that fits all the right criteria: post-colonialist, post-Zionist, anti-capitalist and all the similar definitions. He mainly defined himself as a feminist. We were friends, until he assaulted me. I had met him through my work in organizations of the radical left. After the assault, it took me three long days to fully understand what had happened to me and to give it a name. I could not get my head straight, because I could not understand how a person that had talked to me using an anti-oppressive vernacular could breach the walls of my consent in such a way... the fact that we believe that things can and should be different from the way they are today, does not make us immune from duplicating the power structures and the humiliating norms existing in the society we live in. There is a great gender divide in Israeli society; it is a society in which the militaristic, chauvinistic, Jewish - muscular mentality is not limited to the army bases, but affects every aspect of our lives”. In the past few years, female activists, who work against the occupation and for social and civil justice, began to bring to light the phenomenon of sexual harassment occurring within the political activism world. Thus, these activists broke a longstanding silence and pointed out the fact that in the activism workspaces, one often finds unsatisfactory awareness of the violence perpetrated against female activists. A considerable number of men, including companions and partners, do not take into account this dimension of political activism and sometimes partake themselves, directly or indirectly, in sexual violence against women. Indirect collaboration with the phenomenon can be seen, for example, in the “blame the survivor” rhetoric - imposing the responsibility for the violence on the but only 9.5% of them filed complaints. Women frequently find it hard to categorize certain conducts as sexual harassment requiring treatment, or perhaps they are not knowledgeable about the available modes of action: criminal procedure, civil procedure or internal, disciplinary procedures or others. In many workplaces, especially in those less institutionalized, the measures and modes of actions for treating sexual harassment have not yet been assimilated. Apart from the need for cross-sectorial educational activities and for a better assimilation of the law through regulation, we think that alternative modes of action for dealing with sexual harassment must also be developed. The option of acting effectively through legal measures is, among other things, a function of the economic means (monetary resources for paying the lawyers' fees), the cultural means (access to the law's language, which is the Hebrew language, in Israel), the social means (the fear of being socially ostracized in case the complaint is made public in some communities) and the political means (for example, the difficulty faced by women, who do not have any legal civil standing in Israel, when turning to the court system). In that respect, the experience accumulated among civil society organizations and feminist groups regarding measures which are alternative to the legal procedures could provide a model for dealing with sexual harassment in many other spaces and workplaces, and could create an opening for examining additional models which are not based solely upon the state's laws. Civil society groups and noninstitutionalized groups of political activism In this position paper, we seek to draw attention to civil society organizations and social change organizations working in the context of “the third sector”, as workplaces obligated to abide by the prevention of sexual harassment act. Moreover, based on our experience in promoting women’s rights as part of social and political movements, we hereby propose ways in which the phenomenon can be dealt with in noninstitutionalized activism groups. Unfortunately, the phenomenon of sexual harassment also occurs inside civil society organizations and non-institutionalized political activism groups that promote justice, peace and equality. These organizations are a part of the society from which they have grown. Hence, they often suffer from the same evils: racism, sexism, homophobia and the different types of violence derived from those. In Israel, the militaristic reality and the gender relations generated by this reality also trickle down to these civil society organizations where one can often find men in senior top positions and women in medium and lower ranks. This state creates comfortable conditions for the propagation of sexual harassment and abuse of a sexual or gender-based nature. Workers in civil society organizations often point out that they feel they are less prone to being sexually harassed because they are employed by small organizations with a “familial” atmosphere, in LGTB organizations or in human rights organizations. Unfortunately, reality teaches us that these workspaces are not necessarily completely immune from sexual harassment, or from infringements of worker’s right in other ways. Not infrequently, it turns out that the unique characteristics of civil society organizations put up additional obstacles in the face of survivors of sexual harassment, ones which prevent them from filing complaints for fear of hurting the organization and its activities carried out for a purpose the survivors deem important to them. In smaller organizations, the work environment is considered intimate and safe - an environment which is not usually perceived as a place where workers can be harmed and sexually harassed. Thus, in these kinds of organizations, one will often not find a systematic approach regarding this matter, nor will one find coping procedures or educational activities among the workers. The danger lies in the fact that if or when a case of sexual harassment occurs in a small organizations, there would be concerns Introduction "We may not break up on the outside, but we do crack on the inside... we partake in this same silence. By being silent." (Adv. Orna Kohn) is not interested; repetitive references to a person's sexuality, even though he/she has shown he/she is not interested. In the last two cases, if the harasser is a director taking advantage of relations of authority, there is no need to show non-consent; derogatory or humiliating references directed at a person's sex or sexuality, including a person's sexual orientation, regardless of whether or not the person has expressed his/her objection. Unfortunately, sexual harassment forms a part of the reality of many women around the world. In Israel, Jewish and Palestinian women, straight women and lesbians, bisexuals and transgenders, immigrants and refugees, all suffer sexual violence in the different aspects of life. The worldwide statistics point out that every third woman in the world goes through rape, that every fifth woman suffers from sexual assault within the family and that every seventh man in the world goes through sexual harassment or assault. In Israel, every fifth woman goes through rape and every seventh woman suffers from sexual assault within her family. Sexual violence and sexual harassment occur on the street, at the workplace, at home, in the post office and in the bank, but they also occur in social change organizations, political activism groups, in demonstrations and in detention centers. The act states that, in every workplace, the employer must draft a set of regulations in order to prevent sexual harassment, and to inform his employees regarding the existence of such regulations. In workplaces where there are more than 25 employees, it is the employer's obligation to hang up the regulations in a visible spot. The law also provides three modes of action for handling sexual harassment: filing a complaint to the person in charge of sexual harassment in the workplace through internal disciplinary proceedings; filing a complaint in the police and the ensuing criminal investigation; and filing a civil lawsuit against the harasser and the workplace. It is important to note that the three modes of actions are not mutually exclusive and that the survivor has the right to adopt some or all of these modes simultaneously. Throughout the years, many female activists and feminist organizations worked on raising awareness and promoting lawmaking in the field of sexual violence in Israel. This position paper tackles the tension between the existing state of things and the desired state, regarding the application of values and actions for the prevention of sexual harassment in civil society organizations and activist groups, in particular. The employer is obligated to take some steps in order to prevent sexual harassment and to deal with cases that occur by designating a person to be in charge of the subject on his behalf, by holding educational activities, setting inquiry procedures and so on. In addition to a detailed, intraorganizational mechanism for handling such cases, great importance is attributed to training the person designated by the employer, so that he/ she can be the address to which any survivors can turn to and a motor for promoting organizational procedures. The prevention of sexual harassment act came into force in Israel in 1998. The act refers to sexual violence and derogatory references of a sexual nature, which prejudices a person's dignity, her freedom, her privacy and gender equality. The law defines sexual harassment as one of five forms of prohibited conducts: extortion in order to elicit an act of a sexual nature; an indecent act; repetitive proposals of a sexual nature, even though the person to whom the proposals are directed has shown he/she In the past fifteen years, ever since the prevention of sexual harassment act was passed, a significant increase has been noticed in the awareness women, men, workers and employers have regarding their right and obligations in the matter, but the mission is not over yet. According to the ministry of industry, trade and employment's data from 2010, 40% of the women working in Israel have gone through sexual harassment at the workplace, Women's social and economic rights Sexual harassment in civil society organizations and groups of political activism The existing state, the desired state and the modes of action Coalition of Women for Peace's Position Paper, as part of the project - Empowering Women, Building Peace financed by the European Union נייר העמדה והתכנים המופיעים בו הינם באחריות בלעדית של קואליציית נשים לשלום ואינם מייצגים את עמדות האיחוד האירופי.פרויקט זה ממומן על ידי האיחוד האירופי This document has been produced with the financial assistance of the European union. the content of this documnent is the sole responsibilty of Coalition of women for peace, and can in no way be taken to reflect the views of the European Union
© Copyright 2024