NORDHORDLAND TILTAKSKONTOR ÅRSMELDING 1972 INNHALD· Side -Forord Medlemsliste 2 3-4 Styre og administrasjon, representantar til årsmote Arbeidet ved kontoret 4-6 6-12 Salhusbruprosjektet 12-15 Mongstadprosjektet 16-18 Utviklinga i folkesetnaden 19-21 Næringar og arbeidskraft 22-24 Okonomisk utvikling 25-27 Konklusjon 28-30 Tabellar 31-38 2 FORORD Årsmeldinga for 1972 er noko endra i have til tidlegare årsmeldingar med omsyn til innhald og statistikkmateriale. Dette gjeld sysselsetjingsoppgåvene, som er gått,ut avdi det ikkje lenger vert teke 'opp slike statistikkar. Grunnlaget er såleis ikkje lenger tilstades for å kunna fylgja med utviklinga i s~sselsetjinga i dei, einskilde næringar - noko som har vor e av stort verde for arbeidet åt kontoret. Av nye oppsett som er kome til, er oversyn over bankverksemda i kontordistriktet, og oversyn over bustadbygginga, som for ein del indikerar utviklinga i området. Det er i årsmeldinga ikkje sagt noko om dei einskilde prosjekt, då dette har liten allmenn interesse. Årsmeldinga er meint å gjeva ei generell orientering om arbeidet ved kontoret, og å syna utviklinga på ymse felt der tiltakskontoret har medverka, og også på felt der kontoret ikkje har vor e direkte engasjert. 3 MEDLEMAR I NORDHORDLAND TILTAKSKONTOR I 1972. Austrheim kommune Il Lindås Il Masfjorden Il Meland Il Radoy Alversund Sparebank Bergens Privatbank Bergens Sparebank ,. 'V AlS Bergen-Nordhordland Trafikklag Bruknapp, Andreas Brodr. ErstadTrevarefabrikk ; AlS Fiskeredskap /{r:~c.,-~ o,!/ Fjellstrand Mobelverkstad (Fla t.oy Indus tri t,.Æ. 1-fL @,\v~.1t{ Frekhaug Metallstoperi AlS T. Giertsen Plastindustri Helland Elektro & Co. Hillesvåg Ullvarefabrikk Hoyland Auto lIndre Nordhordland Dampbåtlag LIL Kvamme, Elias M. !Kvinge Mobelverkstad AlS j{lt~~\..--' Lindås Sparebank Manger Kjemiske Fabrikker AlS Manger Sparebank Myhren Jernindustri Myking, Håkon Mobelproduksjon AlS Nordhordland Kraftlag Nordhordland Regnskapskontor Normann Grindheim Kjokkenindustri Norsk Aluminiumvarefabrikk fl '" V Nor sk Hydro (id \ J- l Nortrykk AlS f .. 4 Osterfjorden Fartoy- og Sandeigarlag A/L Prahl, Håkon Glatvedt Radoy Mek. Verks tad A/S t Rafinor A/S & Co. 1\'. Reikerås Treindustri ,. Reknes Byggjevarer L/L L.K. Sellevold Plastindustri Skogen Mobelfabrikk -~A/S Johs. Sletten Hansen Stavanger Preserving Co. Stene, Karstein Vestlandsbanken L/LViken Mobelfabrikk A/S _.Visted Fabrikker Aasgard Mobelfabrikk A/S I ',j FY I STYRE, ADMINISTRASJON OG REPRESENTASJON. I året 1972 har styret hatt denne samansetnaden: Representant for: Styremedlemer: Varamenn: Austrheim Arnt Brandtun Gustav Kaland Lindås J. Sletten Hansen Bjarne Bakke Bjarne Foss Georg Eknes Olav Jordal Mons Aasgard Masfjorden Meland ILeif S. Kvinge Jon Hope Hans G. Daae Magnus Stordal Oyvind Ovretveit Oddvar Åmdal Radoy Nils Gjerde - Konrad Sylta Bjarne Fjæreide Bjarne Storheim Verksemdene ~Roald Knut Sellevold Reknes -, .-'".- ..•.. Lensmann den 29. april Olav Jordal vart på årsmUtet 1972 vald til styreformann. Nils Gjerde har vor e varaformann. Det har i perioden 5 vore halde styrembter. Representaslcn: \ Desse er kommuneva Lde representantar Nordhordland Tiltakskontor til å r smc t.et i 1972/1975: i valbolken ?::.Austrheim kcmmune: Masf ,4ordenkommune: , . Sam. Le rvå g , FOrlnes4/t, , /Alf , J' 'v.: , ,\{I't#!,/I\ ' Klaus Nordli, Hosteland Arnesen Ut.k.i I en , KjelstroEino [p,.CL ' ~fl\;lYo...,. . -/Karstein Ka Land , Fonhes , Lindås k oTIl TIl une : VOlav Ro, Rbdlcmd (Mons Aasgard, /Arne !Arnvald' Kolås, Fanebust Nils Brakestad, Hundvin Festo Jon Syslak,Lindås Bj. Knarvik, Lauvåssjben ('Olav Jordal, AlversUnd Svein Valvatne, l ;> f··' '~t \.. '~"". <, H1almar Matre., Matredal v !Johs. R. Mjanger, Kvingo Meland kommune: Dalsgrend Olaf Villanger, ' tCunna r Daae , Risnes ., Ragnv. Hopland. , Austrheim vArnt Br-and t.un, Mastr.evik Lah t i , Mollandseid Isdalstb r. Sak st.ad , Frekhaug Bjbrn Espetvedt, Frekhaug ~johs. H. Fosse, Frekhaug , Magne Askeland, Frekhaug Alfred Hange roy , Fla,tby Anders l10 Hus ebo , Rossland RacJby kommunE?_: VNormann Villanger. Manger Bjarne Foss, Isdalstb Sigmund Rykkje," Seim .'Ni~s .Gjerde, Sletta f vf.;"'t ... t {ro:-(,.r. " Gunnstein Kolstad, Manger Lars Padby, Vikanes t/Bjarne Storheim, Georg Eknes, Eiknesvåg (Martin Liv Eikanger , Eikangervåg ~Georg Svein Skaar, Isdalstb Gunnar Myhr, Hjelmås ro Sæbovågen Tveiten, Manger Dalland, Manger Leif G. Mjbs, Sletta vKonrad Sylta, Bbvågen Ragnar Nbttveit, Manger il.. ·} , tl'(\' lt t / ~f 6 Personale: Fast tilsette tiltakssjef Jordal. i heildagsstilling Per Fr. Hillestad Martin Vollset er tilsett ved kontoret er og sekretær Magne som rekneskapsforar på deltid. ARBEIDET VED KONTORET. Folgja~de,irbeidsplan årsmotet for 1972 vart vedteken på den 29. april 1972: / a) Få klårlagt resur sar og naturlege b) området. Hjelpa kommunar, verksemder med planlegging, igangsetjing f'or-emonar i og einskildpersonar og utviding av verksemder. c) d) Driva publisitetsarbeid og sokja kontakter med det foremålet å få igang industritiltak i området. Utarbeida og leggja tilrette nærare oppgjevne . . utbyggingsprosjekt. e) Samarbeida slik a tein med kommunane om ein aktiv tomtepolitikk, m. a.' i tide sikrar seg og klargjer \ I hovelege industti/ f) ' -og bustådtomter for framtidig industri- og bustadreising. Leggja tilhova tilrette for ein auke i turistnæringa. Kontoret har fylgd opp arbeidsplanen har vore aktuelt, og i den utstrekning så langt det det har hatt. kapasitet. Det har i fleire år vore arbeidt med å skaffa nye kontorlokaler, men det har ikkje,lukkast å få leiga tenlegelokaler på hoveleg stad. 7 Nordhordland Tiltakskontor har leigd lokaler hos Nordhordland Kraftlag fram til 31. desember 1971, då kraftlaget frå same tid måtte ha lokala til eige bruk. Frå 1. januar 1972 fekk tiltakskontoret leiga kontorlokaler i tidlegare fabrikk i Alversund. Marie MUllers kjeks- Etter ein del forehandstingingar Nordhordland Tiltakskontor mellombels gjorde styret i i januar månad 1972 vedtak om å reisa eit mellombels kontorbygg, saman med ing. Oystein BrUgger og målarmeister tomt i Knarvik, som Lindås kommune har steIlt til mellombels disposisjon Det vart prosjektert Nordhordland i bygget. og målarmeister Nordhordland Tiltakskontor kontorlokaler Den forventa utfordringar Handverk- styring. . har såleis . skaffa seg tid- og Industrilag: isterkast mogeleg i konkurransen grad skal om framtidige er det turvande med ei samordning På denne bakgrunn opp spursmålet industrilag, K. Stene seg med kontor utviklinga i Nordhordland steller store til handverkarar og industri i området. tenesteytingar, verkarar for på sentral stad som gjev gode gjera seg tevlefore mogeleg prosjektleiaren for dei tilsette • For at desse funksjonar kunna tok til i mars månad. tekne i bruk av tiltakskontoret, og kort tid etter etablerte .Nordhordland på 120 m2, og eit seksjonsbygg Den 2. mai vart kontora arbeidsvilkår Stene, på ein for foremålet. grunn- og planeringsarbeida hovelege Karstein og' tok ein del hand- om å skipa eit handverk- men tanken vart ikkje realisert. og 8 Spursmålet vart reist på nytt i styremote i Nordhordland Tiltakskontor den 5. februar 1972, og det vart då sett ned eit utval med representantar frå handverk- og industri og frå tiltakskontoret til å arbeida vidare med saka. om saka den 18. På eit samrådingsmote matte 74 personar, vart det vedteke og irrdustrilag for Nordhordland. mars der det å skipa eit handverk- Skipingsmote vart halde den 3. juni 1972, og 33 verksemder melde seg som medlemer av laget. Det vart vald styre på 9 representantar. vart vald til formann, vart forespurd og Nordhordland Stene Tiltakskontor om å vera sekretariat. Styret i Nordhordland Tiltakskontor seinare mote å imotekoma Industrilag Målarmeister vedtok på eit Nordhordland med at tiltakskontoret påta seg sekretariattenesta Handverk- forebels for handverk- Dette har fort til ei ekstra arbeidsmessig for tiltakskontoret, men kombinasjonen og kunne og industrilaget. belastning må likevel seiast å ha vore til gagn for begge institusjonane, då dei har sams siktemål. Nordhordland resultat Handverk- og Industrilag har alt gode å syna til, og, hadde ved utgangen av året 84 medlemer. Arbeidet med disposisjonsplanen for Osterfjorden for fjellområda til Verklandshogda nord i Gulen kommune har av ymse formelle grunnar ikkje kom e igang i 1972, men finansieringa er ordna ved at kommunaldepartementet har gjeve tilsegn om loyving på kr. 30.000, og Distriktenes Utbyggingsfond har gjeve tilsegn om tilskot på kr. 14.000. arbeidet Det er rekna med at mesteparten vert utfart i 1973. av 9 Det har vore ein del forespurnader om industritomter i området, særleg i tilknyting til Mongstad, men også i industrifeltet på Austestad i Radoy og i Knarvik. Nokre av desse forespurnadene kan vera realistiske, og det vert arbeidt vidare med dei. Talet på registrerte nye saker i 1972 er 33 mot 43 i 1971. Dette har sin samanheng i at det i 1972 har vore,mykje forearbeid med ei rekkje nye saker som ikkje har aktualisert seg til å verta registrerte i året, men ein ventar at ein del av dette forehandsarbeid vil resultera i aktuelle saker i 1973. Det har i året også meldt seg nye oppgåver i samband med tidlegare avslutta saker, og somikkje er registrerte som nye saker i året. Folgjande tabell syner saksmengda dei einskilde år i siste femårsbolken: 1.2Q§. . l222 o Saker frå tidlegare ar Nye saker i året .az, .~ 44 Avsl. m/pos. resul tat . Il m/neg. Ikkje avslo saker 12 11 26 21 27 Saker til handsaming 122Q 1.211 .l21.? 30 ~ -iL 64 .za, .-2.L 25 9 26 17 21 ~ ~ 30 ~ 25 9 26 ~ ~ 60 2L -2.L .-2.L II ~ 11 .ai., Tabellen syner at det totalt har vore 63 saker under arbeid i 1972 mot 73 året for. Det er i året avslutta 21 saker med positivt resultat mot 26 i 1971, og 11 saker med negativt resultat mot 17 året for. Totalt er det i året avslutta 32 saker mot 43 året for. 10 Av dei 21 sakene som er avslutta gjeld 4 nyetableringarsom personar. Resten, semder i distriktet med positivt er berekna resultat, å sysselsetja 17 saker, gjeld eksisterande som har utvida, 24 verk- og som er rekna til å gje ca. 66 nye arbeidsplassar. Desse 21 prosjekta representerartilsaman behov på ca. 10,4 mill. kroner kapital), Tilskot og kapitalen (investerings- er skaffa tilveges frå staten Lån og tilskot såleis: 30.000 frå Distriktenes Lån i statsbankar " Il forretningsIl og drifts- kr. utbyggingsfond Il eit kapital- ca. " 4.182.000 ti ti Il ti 250.000 2.268.000, ti " 2.248.000 Il ti 1 .427.000 og sparebankar lokalbankar Eigenkapital Ca. kr. 10.405.000 Registrerte utgangen saker som ikkje er avslutta av 1972 31, mot 30 ved utgangen Pr. 31/12-72 var ein komen så langt.med var ved av 1971. arbeidet med ein del av desse sakene at ein har kome fram til kapitalbehovet for ~ei, og dette er på ca. kr. 20,4 mill .• Til dette var det fremja på tilsaman soknader kr. 7,4 mill., om lån og tilskot og det var motteke '"-~--------,,-"'." om lån og tilskot på kr~ 3,6 mill •• Ein del av desse såkene er av slik karakter ikkje er realistisk tilsegn _ .._._._--~ at det å rekna med at dei kan avsluttast i 1973. Det er såleis registrert distriktet, ein stor kapitaltrong og kapitaltrongen i ser ut til å ha ein aukande tendens. Dette gjeld både i industrisektoren, bustadbygging og i offentlege investeringar. \ 11 Lånemulegheitene har vore betre i 1972 enn tidlegare år, sjalvom kredittinstitusjonane må seiast å ha vore noko reserverte i mange have, noko som venteleg skriv seg frå konjukturendringar og ei usikker utvikling næringslivet for tida er inne i.' Den gjennomforde fusjonsordninga i 1972 mellom Bergens Sparebank og Alversund, Masfjorden og Manger Sparebankar, og også det at Vestlandsbanken si avdeling i Knarvik frå 1/1-1972 fekk eige avdelingsstyre, har venteleg betra kapitaltilfarsla i distriktet. Vidare har Bergens Privatbank fått konsesjon i Lindås og skal ha kontor i Lindås sentrum. Folgjande oppsett syner eit auka utlån på ca~ 7,5 mill. kr i 1972 i have til i 1971 frå dei 6 sparebankane i kontorområdet; (tala gjeld heile kr. 1.000). Innskot Utlån Innskot Utlån Alversund Austrh.& Fedje Lindås Hosanger Manger Masfjorden 14.039 16.203 9.952 3.904 12.035 5.966 11.324 11 .950 6.344 3.201 . 7.443 4.201 16.197 17.284 11.928 4.260 14.021 7.745 14.028 13.606 7.818 3.671 7.860 4.963 Sum sparebankar .Vestlandsbanken avd. Knarvik 62.099 44.463 71 .435 51.946 4.705 ,2.183 76.140 54.129 Tala er iflg. dei offisielle rekneskapar. Frå Vestlandsbanken har vi ikkje rekneskapstal for 1971, . då avdelingskontoret i Knarvik farst fekk eige styre frå 1/1-1972. Det er også her å merka at hovedkontoret i Bergen har engasjement som enno ikkje er overforde til 12 avdelingskontoret i Knarvik, og som såleis ikkje er med i ovanståande oppsett. Det same gjeld Bergens Sparebank. Det må vera rett å nemna at også' andre bankar i Bergen har til dels store engasjement i distriktet, men dette har vi ikkje noko statistisk oversyn over. SALHUSBRUPROSJEKTET: Vegdirektoratet har i året framhaldande arbeidt med vind- og straummålingar i og ved Salhusfjorden. Det har vore arbeidt vidare med det granskingsmaterialet som ligg fore, og det er utfor t nye berekningar på grunnlag av dette. Det er vidare foreteke revlsJon av kostnadsoverslaga for flytebru, tilforselsbruer og hogbru. Det nedsette ekspertutvalet har ved utgangen av 1972 ikkje kome fram til nokon konklusjon med omsyn til val 'av brutype, men det må vera grunn til å rekna med . ei avklåring i forste halvår av 1973. Ei snarleg avklåring med fastsetjing av brutype og vegtrace er tvingande nodvendig for dei områda prosjektet ligg i, dette av omsyn til planlegging' og realisering av pros jekterte ,anlegg i området. Det er m.a. avgjerande for evt. vidare utbygging av den storste industriverksemda i Meland kommune. . Det må vera eit sterkt og rettkome krav, ut frå samfunnsinteresser og okonomiske omsyn, at Vegdirektoratet intensiverer arbeidet med klarlegging av brusambandet slik at arbeidet med forste byggesteg kan forebuast. 13 Trongen for fastlandssamband med Bergenshalvoya trengjer seg stendig sterkare fram, etter som det er ein sterkt aukande trafikk for kvart år. Trafikken med ferjene over Salhusfjorden er noko storre enn dei utarbeidde prognosar syner, som det framkjem av diagrammet nedanfor. Trafikk med ferjene over Salhusfjorden: H ro ro H H Q) 'r:> U) ro Pa~sasjera U) U) ro p. H 1.0 Q) "r-1 r-1 Q) ~------~-------~-------+----~~---------------~-------~ Moi cr-koyr e y __ - - ~~ I I--------+---------t--------:::~:::=:--=-- --------t-- --------------I---------~---_+ ~~ I--~~I ------r-; !Cff:,7 /%8 /%9 Prognose ~ - - - __ Statistikk ---_ I I /970 jq71 I lin.. 14 Iflg. oppgåver frå B.N.T. var trafikken med ferjene over Salhusfjorden i 1972: Koyrety Auke Passasjerar Steinesto/Knarvik Salhus/Frekhaug 419.775 114.091 21 ,1' % 18 ,O t! 1 .203.167 378.973 24,1 6,7 Sum 533.866 20,4 % 1•582. 140 19,5 % % t! Gjennomsnittleg dogntrafikk var på same ferjestrekningane i 1971 og 1972: Koyrety Passas.jerar Steinesto/Knarvik Salhus/Frekhaug Sum: 1.2.Z1 .1..2n. 1.2.Z1 .1..2n. 946 265 1150 313 -- 2655 973 3296 1038 1221 1463 3628 4334 Ser ein på trafikkgrunnlaget for fastlandssamband over Salhusfjorden, vart det i 1972 transportert mellom Bergenshalvoya og distriktet: Koyrety Med ferjene over Salhusfjorden t! rutebåtar, B.N.T. t! t! LN.D.L. Passas.jerar 533.866 1 ~582.140 ca. 350.000 tt 32.920 533.866 1 .965.060 Dette er ein auke frå året for på 90.513 koyrety, tilsvarande 20,4 prosent, og på 259.122 passasjerar tilsvarande ca. 15,1 prosent. Gjennomsnittleg dogntrafikk var 1463 motorkoyrety og 5384 passasjerar. Også med ferjene over Sævråsvåg har det vore ein sterk trafikkauke i 1972 med 16,4 prosent for koyrety og 9,8 prosent for passasjerar. 15 Trafikken med ferjene over Sævråsvåg har dei siste fire åra vore: ~ Motorkoyrety Passasjerar 39.007 163.220 .llZQ 12.Z1. 48.489 191 .154 60.316 230.483 .1..2E 70.208 253.044 Gjennomsnittleg dogntrafikk var i 1972 192 koyrety og 693 passasjerar. Storste delen av trafikken er gjennomgangstrafikk til og frå Bergen. Det har i 1972 vore heilårsdrift på ferjesambandet Vikanes/Tyssebotn/Bjorsvik. Årstrafikken var i 1972 9661 motorkoyrety og 30116 passasjerar. Dette er knapt ei fordobling av trafikken frå året for, då der ikkje var heilårssamband. Den mest trafikkerte fergestrekningen i landet er fergesambandet Moss-Horten, der trafikken i 1972 var 474.590 koyrety og 1.206.100 passasjera~. Ser ein på fergestrek\ ningane Knarvik/Steinesto og Salhus/Frekhaug under eitt; er trafikken her noko hogre både med koyrety og passasjerar. ' Med det trafikkgrunnlaget som er tilstades, og som syner sterk auke for kvart"år, vil Salhusbruprosjektet vera okonomisk forsvarleg med hog rentabilitet. Det vil vidare vera ei rimeleg investering som verkemi~del i distriktsutbyggingsomsyn~ då prosjektet vil vera den sterkaste faktor i å"få ein spreiddetablering av nye arbeidsplassar i alle kommunar i Nordhordland. Dette skulle gje mulegheit for utbygging av dei svakare utbygde områder, og såleis vera med og oppehalda busetnaden. 16 MONGSTADPROSJEKTET. Den 22. desember 1971 vart Rafinor AlS registrert med forretningskontor i Lindås kommune. Rafinor AlS skal stå fore utbygging og drift av det prosjekterte oljeraffineriet på Mongstad. Bak Rafinor AlS står Norsk Hydro med 60 prosent av aksjekapitalen og Norsk Brændselsolje AlS med 40 prosent. Tida fram til mai månad gjekk med til framhaldande prosjekteringsarbeider og klargjering av eigedomsforhold m.v. Forst i mai månad tok anleggsarbeida til, med reising av anleggsbyen. Aktiviteten auka etter kvart, og ved utgangen av 1972 var det ved anlegget sysselsett ca. 350 personar, av desse var ca. halvparten frå Nordhordland. Ved utgangen av året var der ferdigbygt mannskapsbrakker for 700 personar, reist 20 provisoriske bustader for nokkelpersonell, kantineanlegg, anleggskontor, messe og anleggskai. Vidare var der reist betongblanderi og eit steinknuseverk. I september månad vart arbeidet på dei underjordiske lagerhallane for råolja og nokreferdigproduktigangsett. Desse arbei~a skal vera ferdige innan sumaren 1974. Arbeidet med tankfunda~enter, royrgater og vegar i industriområdet starta o~p i september månad, og skal vera ferdig til hausten 1973. Det er også teke til med arbeidet på den forste permanente kaien, som skal stå ferdig i april månad i 1973. Saneringa av husa på Mongstadneset tok til i juli månad, og til i november månad var alle mongstadbuarane flytta ut - dei fleste til eigne, nye hus. 17 Anlegga på Mongstad har tilfort handverkarar og verksemder i området ein del oppdrag, og det er å venta at omfanget av oppdrag vil auka i tida frametter. Arbeidet på oljeraffineriet har gått etter planen, og det er foresett at raffineriet skal vera i drift til .våren 1975. Utanom raffineriet er det forebels ingen andre godkjende planar. ' Det er såleis eit ope sporsmål kva den vidare utviklinga på Mongstad vil verta, men det er kjent at det kan bli utviding av oljeraffineriet. Vidare er det planar om reising av ein aluminiumsoksydfabrikk, som etter planen skal gjeva 6-800arbeidsplassar, men turvande konsesjon til dette anlegget er enno ik:kje gjeve. Det er klårt at det rår uvisse om utbygginga på Mongstad, og det er langt fram til dei intensjonar som var sett i stortingsmelding nr. 92 (1970-71) om industrireising på Mongstad er oppfylgde. Det må vera eit rettkome krav frå landsdelen og forpliktande for Norsk Hydro A/S å folgja opp ei utbygging I på Mongstad til det antal arbeidsplassar som har vore foresett. Sjolv om strukturane skJftar og medforer endring av utbyggtngsplariane på ymse sektorar, vil det koma nye prosjekt "og alternativ til, som bor l~ggjast til Mongstad, så framt det av tekniske omsyn og . ., naturvernomsyn let seg gjera. Sysselsetjinga ved eit oljeraffineri åleine v~l ikkje på langt nær gjeva dei ringverknader i distriktet som er nodvendig, og det vil heller ikkje stå i forhold til dei grunnlagsinvesteringar kommunane har teke på seg. I Det er eit sterkt krav frå nordhordlandskommunane at' utbygginga ikkje må stogga her, men at også petrokjemisk industri - som det har vor e nernnt - vert etablert i området. 18 omo.. ~ (]) 'ri H (]) ~ 'ri Y-i Y-i m H (]) 'r;> ri o H (]) l> o (]) (/} (/} 'ri ..!:s:: (/} l> 'ri ~ ..!:s:: (]) o, (/} H (]) o, 19 UTVIKLINGA I FOLKESETNADEN. I 1972 har det vore ein folkeauke ikontordistriktet på 399 personar, frå 18.497 den 31/12-1971 til 18.896 personar den 31/12-1972. Dette er ein auke på 2,16 prosent. Det er ein gledeleg tendens at utflyttinga har gått attende i 1972. Det er registrert 1133 innflyttingar og 837 utflyttingar, som gjev eit innflyttingsoverskot på 296 personar i 1972 mot 67 personar i 1971. Fodselsoverskotet personar i 1971. / var i 1972 på 103 personar, mot 58 Totalendringane i folkesetnaden dei tre siste åra framkjem slik: Tilgang: Innflytta Fodde Frågang: Utflytta Dode Netto auke: Netto innflytting Fodselsoverskot Netto auke 1061 933 .-3.1l 1372 ~ 868 1039 ~ 1209 ili.2. 103 ~ 1133 -.3.Q.1 837 1086 123 -ll§. .1Q.ll 399 22 296 -1h. lill '103 399 Dei prosentvise endringane i einskilde kommunane dei fire 1969 -Austrheim - 2,10 % + 0,18 r" Lindås 1 ,8O " -c-" Masfjorden + Meland + 1,30 " + 0,60 n Radoy folketalet for dei siste åra er: 1971 1970 -+ - 0.00 % 0,48 % + 0,89 " 0,72 " + 0,16 " 0,76 " + 2,69 " 2,83 " 0,56 " 2,56 " + + + + 1972 5,58 3,18 1 ,41 1,05 0,18 c( ;c I' Il Il Il 20 Tabellen syner at dei einskilde kommunane, med unnatak av Radoy kommune, har hatt ein noko hogre prosentvis auke i folketalet enn det som er gjennomsnitt for riket, der auken er ca. 0,9 prosent. Radby hadde ein folkemink på 8 personar, tilsvarande 0,18 prosent. I Det er grunn til å rekna med at folketalet i Radoy vil auka i dei komande år, då kommunen no er kom en godt igang med tilrettelegging av bustadfelt, og mulegheitene for utbygging av næringslivet synest å vera tilstades. Særleg Austrheim kommune har hatt ein sterk prosentvis folkeauke i 1972 med 5,58 prosent. Dette har ein naturleg samanheng med at Austrheim, som har eit relativt lite fOlketal, grensar opp til industriområdet på Mongstad. Dertil har Austrheim kommune sikra seg gode bustadareal som er tilrettelagt, og som ligg i rimeleg avstand frå industriområdet. Kommunen har også, som den fyrste i distriktet, bygt ut sin tekniske etat ved å tilsetja teknisk sjef - noko som er sers viktig i sterke ekspansjonsområder. Storst auke i folketalet har det'vore i Lindås kommune med 248 personar, tilsvarande 3,18 prosent. Denne auken framkjGmserleg i Lindås sentrum og Knarvik/Alversundomr åde t , der kommunen o/g private grunneigarar har lagt ut bus tadfeI t. I Meland kommune har folkeauken vore i Frekhaugområdet. Som folgje av den utvikling folkesetnaden i distriktet er inne i, har det vor e ein auka aktivitet i bustadbygginga dei siste åra. Det er dei tre siste åra byggjeanmeldt 629 husvære i området, og det er i same t:Ldsromet g,jeve lån i Den Norske Husbank og Statens Landbruksoank med tilsaman ca. kr. 29,1 mill •• Jfr. tabell ! \ 21 Endringane i aldersfordelinga syner ei positiv utvikling ved ein prosentvis auke av primærarbeidskraft - a~dersgruppa Av total folkeauke l i folkesetnaden i distriktet 20 - 39 år. i 1972, som er 399 personar, utgjer folkeauken i aldersgruppene 20 - 39 år 232 personar eller 58 prosent, fordelt med 60 kvinner tilsvarande 15 prosent, og 172 menn tilsvarande 43 prosent. ° - 19 år var Aldersgruppene i 1972 34,8 prosent mot 35 prosent i 1971, og av total folkemengd, aldersgruppa over 50 år var 33,7 prosent mot 34,1 prosent i 1972 året for. Tendensane syner klårt at distriktet er inne i ei normalisering der aldersgrupperingane nærmar seg gjennomsnittet for fylket og riket. endringane i folketalet dei fire er: siste åra for kommunane og kontordistriktet Dei prosentvise 1969 1970 1971 0,48% 0,72ft 0,76ft 2,831t 2,56" - 0,00% + 0,89,r Radoy - 2,10% + 181! - 1 ,801! + 1 ,·301! + - 0,60" + Kontordistr. - 0,51% 0,55% + Austrheim Lindås ° ! Masfjorden Meland ' + 1972 5,58% + 3,181! ,16ft + 1 ,41 + + 2,69,r + 1,051t - 0,56ft - 0,18ft + ° 0,67% l! + 2,16% ( 22 NÆRINGAR OG ARBEIDSKRAFT. Diverre vert det ikkje lenger utarbeidt offisielle sysselsetjingsoppgåver. Det e~ difor uråd å seia noko eksakt om korkje sysselsetjinga totalt, eller sysselsetjinga innan dei einskilde næringane. Det er likevel grunn for å rekna med at sysselsetjinga har gått opp i 1972 i h~ve til i 1971. Særleg gjeld dette i kommunane Austrheim, Lindås og.Radoy. I Masfjorden kommune må det reknast med nedgang i sysselsetjinga, ut frå at Kvinge Ullspinneri stogga drifta. I tillegg må ein rekna med ein naturleg nedgang i sysselsetjinga i jordbruket. I Meland kommune reknast sysselsetjinga å vera nokolunde den same i 197'2 som i 1971. Det må kunna reknast som sikkert at det er store skjulte arbeidskraftreservar i Nordhordland, særleg i Masfjorden og Meland kommunar. Mesteparten av desse er kvinner, sjolv o~ det er aukande sysselsetjing av kvinner i mobelindustrien og jarnog metallvareindustrien. I I I J Det har ikkje vore vanskar med å skaffa arbeidskraft til anleggsdrifti på Mongstad. Pr. 31/12-1972 var det 760 arbeidsokjande til Mongstad. De~se var frå ~ ., ymse kantar av landet, men ein stor del var tidlegare: utflyttarar frå distriktet, eller personar som på ' ein eller annan måte har tilknyting til Nordhordland. Det har vore gledeleg å kunna konstatera at industrien i Nordhordland ikkje har hatt noko tap av arbeidskraft på grunn av konkurranse om denne "frå anleggsdrifta på Mongstad. I ) 23 Talet på sysselsette sjofolk i utanriks fart synest å vera stabilt frå 1970 til 197} med ein auke på 4 årsverk. Ut frå oppgåver over skatteytarar - sjofolk i utanriks sjofart i 1971, rekna med gjennomsnitts fartstid på 7,2 månader i året,framkjem talet på årsverk i sjomannsyrket i 1971 (etter oppgåver frå Hordaland fylkesskattestyre). o Tal sjofolk 1970 1971 Austrheim Lindås Masfjorden Meland Radoy SUM: 226 215 47 52 113 653 Arsverk 1970 1971 223 231 47 57 102 136 129 28 31 68 134 139 28 34 61 660 392 396 - .__.. ~."' -----_._~_._--_._-_._--._._-_._--------~---------------._--_.-.-----_._----_._-----~="-:;;"_ .. ~ .... __ .. I • ELEVTAL I GRUNNSKULEN Opptak av elevar i barneskulane var i 1971 og 1972: Austrheim Lindås Masfjorden -Meland Radoy ,.971 1972 44 36 131 40 66 70 119 30 43 68 SUM: 304 ,- ..••....,- 343 -- . ~.~. Skilnad + + + + 8 12 10 23 2 + 39 24 Talet på avgangselevar frå ungdomsskulane dei tre siste åra var: 1970 1971 Radoy 40 173 32 48 85 29 184 45 60 105 38 194 48 61 94 SUM: 378 423 435 Austrheim Lindås Masfjorden Meland 1972 -- Samla elevtal ved barne- og ungdomsskulane inneverande Generelt skuleår er 3018. må det seiast at tilgangen i Nordhordland arbeidskraft interesse i er sers god. frå jordbruket, for tilflytting på arbeidskraft Det vert årleg frigjeve og der er stor til distriktet, dersom det kan gjevast arbeidstilbod. Det er vidare god rekruttering frå avgangskulla av arbeidstakarar i ungdomsskulane og dei vidaregåande skular. Nordhordland har såleis eit i form av arbeidskraft å etablera s t o r t a k t i v u m å tilby dei som måtte ynskja seg i distriktet. 25 DEN OKONOMISKE UTVIKLINGA. Etter oppgåver frå kommunekasserarane ikontordistriktet har det i 1972 vore innbetalt skatt med ialt kr. 28.355.000 mot kr. 22.970.000 i 1971. Dette er ein auke på kr. 6.385.000 tilsvarande 23,4 prosent. Det har såleis vore ein sterk okonomisk framgang for kommunane. Den okonomiske utviklinga for lonstakarar og næringsdrivande har truleg også vore positiv i 1972, men dette let seg ikkje registrerast eksakt for likninga for 1972 foreligg. Tabell VI syner gjennomsnittsinntekt pr. skattytar i 1971 i dei einskilde kommunane, kontordistriktet og fylket. Hyreinntekt er her ikkje medrekna. Gjennomsnittsinntekta pr. skattytar ikontordistriktet har i 1971 auka med kr. 1406, tilsvarande ca. 11 prosent, medan til~varande tal ~or fyl~et er kr. 4364 tilsvarande 22,4 prosent. Denne store skilnaden kjem nok delvis av at for 1971 var Bergen med ; st~tistikken for Hordaland fylke. Gjennomsnittsinntekta pr. skattytar ikontordistriktet va~ kr. 14.235,o~ gjennomsnittsintekt pr. skattar i fylket var kr. 23.902. Gjennomsnittsinntekt pr. skattytar i distriktet var så~eis 59,5 prosent av tilsvarande inntekt i fylket. Inntektsendring pr. skattytar i dei einskilde kommunar syner at det har vore minst auke i Lindås kommune med kr. 1020, og storst auke i Masfjorden kommune med kr. 1954. 26 Tabell VII syner at gjennomsnittsinntekt pr. ibuar i kontordistriktet var kr. 7.801 i 1971, mot kr. 11.129 i fylket. Dette er ein skilnad på kr. 3.328. Gjennomsnittsinntekt pr. ibuar i kontorområdet var 70,1 prosent av gjennomsnittsinntekt pr. ibuar i fylket. Det er såleis langt fram til at inntektsfordelinga i kontordistriktet er lik med gjennomsnittet for fylket. Av tabell V - ibuarar og skattytarar - går det fram at talet på skattytarar i kontordistriktet har auka med '488 i 1971. I 1970 gjekk talet på skattytarar ned med 337. Tabellen syner vidare at talet på ibuarar ikontordistriktet utgjer 4,9 prosent av folketalet i fylket, og at talet på skattytarar utgjer 5,7 prosent av talet på skattytarar i fylket. Talet på utanbygds hytteeigarar ikontordistriktet auka i 1971 med 230. Dette er ein noko mindre stigning enn i 1970 då auken var på 284. Det er forventa at hyttebyggin~a i området v~rt minkande, grunna innforde restriksjonar ved strandlova, og mellombels byggjestogg til gen~ralp~anane for kommunane foreligg. Endringane i talet på hytter ikontorområdet fire ara framkjem sål~is: dei siste o Auke i Austrheim Lindås Masfjorden Meland Radoy 1968 '1.969 131 1344 120 687 1970 1971 1971 . ~ 151 1457 139 688 534 153 1631 148 753 568 178 1767 156 770 612 25 136 8 17 44 2794 2969 3253 3483 230 -- 27 Tildelinga av skatteutjamningsmidlar i 1972 til kommunane i kontordistriktet var kr. 5.740.000, jfr. tabell VIII. Samla tildeling av skatteutjamningsmidlar i fylket var kr. 32.278.000. Tildelinga til kommunane ikontordistriktet utgjer 17,8 prosent av totallayvinga i fylket. Dette er ein.prosentvis mindre andel enn i 1971, då tildelingsprosenten var 19,5 prosent. Tildelte skatteutjampingsmidlar i kontqrdistriktet utrekna etter talet på ibuarar utgjer kr. 310 pr •. ibuar, mot kr. 88 pr. ibuar i fylket. Dette er ein sterk nedgang i tildelinga pr. ibuar i fylket frå 1971, då tildelin'ga utgjorde kr. 153 pr. ibuar. Dette kjem av at også Bergen fekk tildelt skatteutjamningsmidlar i 1972. Den prosentvise tildelinga til kontordistriktet har gått ned for kvart år dei siste åra, noko som indikerar at den akonomiske stoda for kommunane ikontordistriktet har betra seg i have til dei avrige kommunane i fylket. 28 KONKLUSJON 1972 har vore eit godt arbeidsår for kontoret, med god tilgang på arbeidsoppgåver noko som tyder på auka aktivitet i området. Opptak av nye prosjekt må likevel seiast å ha vore noko mindre enn det på forehand var rekna med noko, som truleg har si årsak i fleire faktorar som sterke strukturendringar i einskilde næringar med fol'gje av strengare lånemarknad. Avventing av resultatet av droftingane om handelsavtale med fellesmarknaden må også reknast som ein medverkande faktor til ein mindre aktivitet enn forventa. Dei usikre tilhove med framtidig utbygging på Mongstad - om kva som vil koma av aktivitetar i framtida og kva tid ei evt. vidare utbygging vil skje, har gjort sitt til at fleire interessentar for etablering har stilla seg avventande. Trass i dei mange usikre faktorar har utviklinga i folkesetnaden synt stor framgang, men . denne utviklinga kan ikkje reknast med å halda fram med mindre det vert etablert nye aktivitetar i distriktet. . Den okonom i ske utv i k'l-Ingai kommunane synest å ha .betra seg i 1972 - ei utvikling som også kan reknast med vil halda fram i 1973. Då kapitaltrongen til grunnlagsinvesteringar i kommunane er sterkt aukande, kan likviditetstilhova likevel verta strammare. Det må seiast at talet på framtidige arbeidsplassar oljeraffineriet på Mongstad vil gjeva, ikkje står i forhold til dei grunnlagsinvesteringane kommunane har foreteke, og som dei vidare fram må foretaka i 29 tilknyting til nemnde prosjekt. Det må såleis vera eit rettkome krav at Norsk Hydro tilfarer distriktet ei vidare etablering av industri som gjev ei betre utnytting av dei investeringar som er - og vil verta faretekne. Sysselsetjinga i området har vore hag i 1972,noko som vesentleg skriv seg frå dei store veganlegg som er under arbeid og utbygginga på Mongstad. Denne arbeidskrafttrongen må vel venteleg gjera seggjeldande inntil anlegga er ferdig utbygde, og situasjonen vil då verta ein heilt annan dersom det ikkje vert igangsett nye prosjekt. I tillegg til at det i 1972 har vore kredittinnstrammingar synes det å ha vore tendensar til innstramrningar med tildeling av verkemidIar frå Distriktenes Utbyggingsfond til prosjekter i området. Ei vidarefaring av desse tendensane vil få alvorlege konsekvensar for den tiltenkte utbygginga i området. Til no er det påbyrja eit "farste byggjesteg" på eit forventa starre industrisenter, og ringverknadene i tilknyting til dette har vore.heller små når det gjeld nyetableringar av nye aktivitetar i samband med dette. I dei perifere strok særleg Masfjorden bg Meland komrnunar - har Mongstadutbygginga ikkje gjeve teljande resultat med nyetableringar i det heile. Skal de~ vera von om å få spreidd aktivitetar i heile området, ,for såleis å oppehalda busetnaden, er det eit vilkår at verkemidlane i distriktsutbygginga ikk,jemå verta avkorta, men at det heller i tillegg vert innfart etableringskontroll, - noko som også har vore halde fram tidlegare. Den viktigaste faktoren til å få ei sprellng av aktivitetar i distriktet synest å vera etableringa av fastlandsamDand med EeTgenshalvoya. FOTutan å veTa eit viktig kommunikasjonssamband for både Nordhordland lokalt og Vestlandet nord for Bergen, vil det vera ein 30 serø viktig faktor i distriktsutbygginga i heile Nordhordlandsregionen. Nordhordland' står samla bak kravet om dette prosjektet, og det bor takast vidare rldgjerder tor å fora prosjektet fram- snar as t , For å oppnå ein best mogeleg mobilitet av arbeidskrafta krevst det betre kommunikasjonar innan området~ og her stAr anno storre prosjekt att å byggja ut. Det vert her særleg peika på Masfjordvegen (Duesund-Krossleitet) som vil ha stort verde for Masfjorden kommune og også for gjennomgangsferdsla. Bru over Fosenst~aumen har også vore sterkt framme 'i samband med Mongstadutbygginga, og er eit vegkrav som bor takast opp i vegplanen. Det må også vera eit rettkome krav frå distriktet at sentralstyresmaktene snarast fastlegg endaleg lineval for riksveg 14 - Bergen -- So'gn. Generelt kan det seiast at Nordhordland har mulegheiter for å utvikla seg til åfå eit iangt sterkare næringsliv og ein god busetnadstruktur. Men for å nå fram til det, er det ein foresetnld at del folkevaide i .distriktet sama.rbeider over kommunegrensene og utnyttar del mulegheiter som er t11stades, og i fellesskap får ei styring' på ei utvikling' som er yns'kjeleg. Isda15to, 10. april 1973. /. I Jii/· "Y'1 I, f' Wr. a·o:~IT7?/ ~--~ Olav J~"dal ._----;-:> styret6rmann .•....) ,"-- '~/ . /l'; ..fy- r~ftlilj--I~, Per Fr. Hillestad tiltakssjef (